• Prawo gospodarcze to zespół norm prawnych dotyczących

PRAWO GOSPODARCZE – oprac. Tomasz Winiarczyk
•
Prawo gospodarcze to
zespół norm prawnych
dotyczących funkcjonowania gospodarki państwa oraz
stosunków gospodarczych między osobami fizycznymi, prawnymi oraz innymi podmiotami, które mają
zdolność do bycia podmiotem stosunków gospodarczych.
• prawo gospodarcze publiczne
publiczna sfera działalności gospodarczej, np. ewidencja/rejestracja, reglamentacja, kontrolowanie
zabezpiecza funkcjonowanie gospodarki jako całości
reguluje stosunki wertykalne (państwo-przedsiębiorca)
określa normatywne pojęcie działalności gospodarczej
posługuje się przy regulacji stosunków formą władczą
• prawo gospodarcze prywatne (inaczej: prawo handlowe)
stosunki między przedsiębiorcami
określa zasady działania przedsiębiorców w obrocie gospodarczym
reguluje stosunki horyzontalne (zawieranie umów)
reguluje organizację przedsiębiorców oraz stosunki prawne obrotu gospodarczego
posługuje się przy regulacji stosunków metodą cywilnoprawną
definicja: zespół norm, które regulują organizację przedsiębiorców oraz czynności handlowe między nimi lub
między nimi a innymi osobami występującymi w obrocie gospodarczym: krajowym i zagranicznym
źródła
•
•
Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r.
ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej („konstytucja gospodarcza”)
– reguluje podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej
– reguluje zadania administracji publicznej w zakresie prowadzenia przez przedsiębiorców działalności
gospodarczej
• Przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz
chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także
wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach
rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.
• ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym
– ustawa ustanawia rodzaj rejestru publicznego prowadzony przez wybrane sądy rejonowe i Ministerstwo
Sprawiedliwości
• ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych
– Komercjalizacja polega na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w spółkę
– Prywatyzacja polega na:
1) zbywaniu należących do Skarbu Państwa akcji lub udziałów spółek powstałych w wyniku
komercjalizacji,
2) rozporządzaniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa
państwowego lub spółki powstałej w wyniku komercjalizacji na zasadach określonych ustawą przez:
a) sprzedaż przedsiębiorstwa,
b) wniesienie przedsiębiorstwa do spółki,
c) oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania.
• ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze
– Ustawa reguluje zasady wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników
będących przedsiębiorcami oraz skutki ogłoszenia upadłości, a także zasady postępowania naprawczego
wobec przedsiębiorców zagrożonych niewypłacalnością.
• USTAWA z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości
– jest podstawowym aktem prawnym normującym zasady rachunkowości, tryb badania sprawozdań
finansowych przez biegłych rewidentów oraz zasady wykonywania działalności w zakresie usługowego
prowadzenia ksiąg rachunkowych w Polsce
– zawiera podstawowe zasady rachunkowości obowiązujące wszystkie jednostki
•
USTAWA z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego
– reguluje sposób załatwiania spraw administracyjnych
• ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych
– Ustawa reguluje tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i
przekształcanie spółek handlowych.
– Spółkami handlowymi są: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowoakcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna.
• ustawa z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych
• ustawa z dnia 16 września1982 r. Prawo spółdzielcze
– Spółdzielnia prowadzi działalność na podstawie niniejszej ustawy, innych ustaw oraz zarejestrowanego
statutu.
• ustawa z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle
– Rzemiosło to zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, posiadającą
udokumentowane kwalifikacje do wykonywania danej działalności gospodarczej we własnym imieniu i
na swój rachunek, przy zatrudnieniu do 50 pracowników.
• Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach
• Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach
• USTAWA z dnia 4 marca 2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce
europejskiej
• Ustawa z dnia 30 maja 1989 r. o izbach gospodarczych
– izby gospodarcze nie są samorządem przedsiębiorców w sensie teoretycznoprawnym
• ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
– usystematyzowany według określonych reguł zbiór przepisów prawnych z zakresu prawa cywilnego
obejmujący przynajmniej podstawowy zestaw instytucji z tej dziedziny
• ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego
– zawierająca zasadniczy zrąb polskiego prawa procesowego cywilnego
– jeden z najważniejszych i, jak się wydaje, najobszerniejszy akt prawny obowiązujący obecnie w Polsce
• ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo czekowe
• ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe
• ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach
• USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi
– Ustawa reguluje zasady, tryb i warunki podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie obrotu
papierami wartościowymi i innymi instrumentami finansowymi, prawa i obowiązki podmiotów
uczestniczących w tym obrocie oraz wykonywanie nadzoru w tym zakresie
• USTAWA z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych
– Ustawa określa zasady wydawania i używania elektronicznych instrumentów płatniczych, w tym
instrumentów pieniądza elektronicznego, prawa i obowiązki stron umów o elektroniczne instrumenty
płatnicze oraz zasady tworzenia, organizacji, działalności oraz nadzoru, a także likwidacji instytucji
pieniądza elektronicznego
• USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów
finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych
– Ustawa reguluje:
1) zasady i warunki dokonywania oferty publicznej papierów wartościowych oraz ubiegania się o
dopuszczanie papierów wartościowych lub innych instrumentów finansowych do obrotu na rynku
regulowanym;
2) obowiązki emitentów papierów wartościowych i innych podmiotów uczestniczących w obrocie tymi
papierami wartościowymi lub innymi instrumentami finansowymi;
3) skutki uzyskania statusu spółki publicznej oraz szczególne prawa i obowiązki związane z posiadaniem
i obrotem akcjami takich spółek.
• ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów
• ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym
ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie
Kodeksu cywilnego
ustawa z dnia 2 marca 2000 r. ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za
szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny
ustawa z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach
Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej
Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej
ustawa z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (KNF)
ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe
ustawa z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym
ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych
– Fundusz inwestycyjny to forma zbiorowego lokowania środków pieniężnych wpłaconych przez
przedsiębiorstwa, gminy, osoby prawne oraz osoby fizyczne.
– Nawet stosunkowo niewielkie wpłaty wielu uczestników tworzą znaczny kapitał, który umożliwia
korzystne inwestycje mające na celu osiąganie zysków wyższych niż tradycyjna lokata bankowa.
USTAWA z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej
USTAWA z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu
Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych
Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi
Państwa
Zadania Ministra Skarbu Państwa:
– wykonywanie uprawnień wynikających z praw majątkowych Skarbu Państwa,
– przygotowywanie:
•
•
•
•
•
–
założeń polityki ochrony interesów skarbu państwa oraz gospodarowania mieniem skarbu państwa,
projektów prywatyzacji oraz programów prywatyzacji majątku państwowego,
projektów ustaw i rozporządzeń dotyczących skarbu państwa,
gospodarowania mieniem państwowym oraz prywatyzacji,
corocznych sprawozdań z realizacji prywatyzacji,
prowadzenie:
•
•
•
ewidencji państwowych jednostek administracyjnych,
ewidencji majątku państwowego pozostałego po zlikwidowanych przedsiębiorstwach państwowych,
ewidencji akcji i udziałów, z których uprawnienia wykonuje Minister Skarbu Państwa,
sprawowanie kontroli wykonywania przez organy administracji publicznej zadań w zakresie
przekształceń własnościowych,
– powoływanie i odwoływanie członków organów państwowych osób prawnych,
– wyrażanie zgody na dysponowanie przez państwowe osoby prawne składnikami majątkowymi o wartości
przekraczającej 50.000 euro
• Ustawa z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa
– Prokuratoria Generalna to państwowa jednostka organizacyjna powołana do zapewniania ochrony
prawnej interesów Skarbu Państwa
• Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych
– Zamówienia publiczne są to odpłatne umowy zawierane między zamawiającym a wykonawcą, których
przedmiotem są dostawy, usługi i roboty budowlane.
– Przepisy o zamówieniach publicznych stosuje się do jednostek sektora finansów publicznych w
rozumieniu przepisów o finansach publicznych oraz innych państwowych jednostek organizacyjnych.
• Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym
– Przedmiotem partnerstwa publiczno-prywatnego jest wspólna realizacja przedsięwzięcia oparta na
podziale zadań i ryzyk pomiędzy podmiotem publicznym i partnerem prywatnym.
• USTAWA z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez
osoby pełniące funkcje publiczne
–
ZASADY PRAWA GOSPODARCZEGO
Zasada wolności (swobody) gospodarczej
• jest to przyrodzone prawo, nieodzowne człowiekowi
• oznacza swobodę podejmowania działalności gospodarczej, wolnej od ingerencji państwa
• została wyrażona w artykule 20. Konstytucji RP jako jeden z elementów społecznej gospodarki rynkowej
Zasada ochrony własności
Art. 64 Konstytucji.
1. Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia.
2. Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie
prawnej.
3. Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty
prawa własności.
Zasada praworządności
• wiąże ona administrację publiczną (rządową i samorządową),
• oznacza, że organy administracji publicznej działają na podstawie i w granicach prawa (kompetencje mogą
wynikać tylko z przepisów ustawowych,
– organy podejmują działania w ramach obowiązującego prawa a ponadto mogą podejmować tylko takie
działania, które mają podstawę w przepisach
Zasada ochrony sądowej
• jedno z najbardziej fundamentalnych praw obywateli
• wyraża ideę zapewnienia każdemu człowiekowi uprawnienia do przedstawienia swojej sprawy przed
organami państwa – sądami – stwarzającymi gwarancje podejmowania sprawiedliwych, obiektywnych i
słusznych decyzji
Zasada 3 "D"
• decentralizacji
• demonopolizacji
• deregulacji (deregulacja – znoszenie reglamentacji)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Zasada ograniczonej ingerencji państwa w gospodarkę
państwo powinno być pasywne (powinno się powstrzymywać od ingerencji, a jeśli już ingeruje to w stopniu
minimalnym)
Zasada poszanowania ryzyka gospodarczego
ryzyko gospodarcze to prawdopodobieństwo nieuzyskania przewidywanych względnie oczekiwanych
wyników ekonomiczno-finansowych, związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub też
podejmowanym przedsięwzięciem
występowanie ryzyka gospodarczego jest konsekwencją istniejącej w gospodarce rynkowej wolności
gospodarczej oraz szerokiego zakresu swobód, jakie ona za sobą pociąga, co sprawia, że ryzyko gospodarcze
staje się nieodłącznym elementem towarzyszącym procesowi gospodarowania
Zasada autonomii woli
dotyczy składania oświadczeń woli
wywodzi się z prawa cywilnego
zakłada swobodę w składaniu i kształtowaniu oświadczenia woli
ZASADY EUROPEJSKIE
Zasada proporcjonalności
jedna z głównych zasad rządzących Unii Europejskiej
według niej wszelkie środki, które ingerują w swobody jednostek powinny być proporcjonalne do celu
(cel musi być uznany, legitymowany)
swoboda podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej
podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej w państwach należących do UE przez obywateli
polskich jest możliwe dzięki zasadzie swobody przedsiębiorczości
w oparciu o tę zasadę każdy obywatel polski może podjąć i prowadzić działalność gospodarczą w dowolnym
państwie członkowskim UE
•
•
•
•
•
•
•
•
swoboda świadczenia usług
prawo świadczenia usług przez podmiot, który ma swoją siedzibę w jednym z krajów UE na rzecz
podmiotów z innych krajów członkowskich, bez potrzeby posiadania w tych krajach jakiegokolwiek stałego
zakładu pracy/filii/przedstawicielstwa
swobodny przepływ towarów
wprowadzenie wspólnie zaakceptowanych rozwiązań prawnych regulujących w krajach członkowskich
podstawowe standardy techniczne, wymagania metrologiczne czy też certyfikaty jakości i bezpieczeństwa
produktów
– niektóre towary posiadają odpowiednio uregulowane standardy prawne i ich obszary określa się jako
"zharmonizowane",
– pozostałe towary nie posiadają odpowiednich uregulowań i wobec tej grupy używamy określenia obszaru
"niezharmonizowanego"
swobodny przepływ kapitału
przejawia się w zakazie stosowania ograniczeń w stosunku do przepływu kapitału pomiędzy państwami
członkowskimi WE, a także pomiędzy Państwami członkowskimi UE a państwami trzecimi
przez "przepływ kapitału" rozumie się płatności i transgraniczne transfery pieniędzy, inne transakcje
umożliwiające transfer własności aktywów i zobowiązań, systemy płatnicze
swobodny przepływ osób
Obejmuje prawo obywatela jednego państwa członkowskiego do osiedlania się lub pracy w innym państwie
członkowskim Wspólnoty Europejskiej.
Spod działania tej swobody wyłączone są pewne grupy zawodowe: osoby świadczące pracę dla organów
publicznych, porządkowych, dyplomacji, sędziów, policji, organów skarbowych.
wolna konkurencja
prawo Unii Europejskiej zakazuje firmom zawierania umów ograniczających wolną konkurencję, a
przedsiębiorstwom dominującym na rynku nie pozwala na narzucanie innym uciążliwych klauzul w
kontraktach
UE chroni też prawa konsumenta
ZASADY PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ WEDŁUG uSDG
4 zasady działania organów administracji publicznej w zakresie działalności gospodarczej
• zasada wspierania rozwoju przedsiębiorczości
• zasada działania z poszanowaniem uzasadnionych interesów przedsiębiorcy
• zasada działania bez zbędnej zwłoki
• zasada współdziałania
[ art. 10 ust. 1 ustawy ]
• przedsiębiorca jest uprawniony do złożenia do właściwego organu wniosku o wydanie pisemnej
interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia
przez przedsiębiorcę daniny publicznej, w jego indywidualnej sprawie
[ art. 10 ust. 2 ustawy ]
• przedsiębiorca nie może być obciążony jakimikolwiek daninami publicznymi, sankcjami finansowymi lub
karami w zakresie, w jakim zastosował się do uzyskanej interpretacji
3 ogólne zasady wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę
[art. 17 ustawy]
• zasada uczciwej konkurencji
• zasada poszanowania dobrych obyczajów
• zasada słusznych interesów konsumentów
7 „technicznych” zasad podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej
art. 14—16 oraz 18—22 ustawy
zasada konieczności uzyskania wpisu
• przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do:
– rejestru przedsiębiorców w KRS lub EDG
• spółka kapitałowa w organizacji może podjąć działalność gospodarczą przed uzyskaniem wpisu do rejestru
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
przedsiębiorców w KRS
przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi podlegają wpisowi do EDG
na zasadach określonych w ustawie podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej może wiązać
się dodatkowo z obowiązkiem uzyskania przez przedsiębiorcę koncesji lub wpisu do RDR
zasada korzystania z NIP
przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców w KRS lub do EDG jest zobowiązany do:
– umieszczania w oświadczeniach pisemnych, skierowanych w zakresie swej działalności do oznaczonych
osób i organów, Numeru Identyfikacji Podatkowej ( NIP )
– posługiwania się NIP w obrocie prawnym i gospodarczym
zasada spełniania warunków wykonywania działalności gospodarczej
przedsiębiorca jest zobowiązany do spełniania określonych przepisami prawa warunków wykonywania
działalności gospodarczej – w szczególności dotyczących ochrony:
– przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego oraz moralności publicznej oraz środowiska
zasada uprawnień zawodowych
jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy
wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej, to przedsiębiorca jest zobowiązany do
zapewnienia, aby czynności w ramach działalności gospodarczej były wykonywane bezpośrednio przez
osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych
zasada zamieszczania informacji
przedsiębiorca wprowadzający towar do obrotu na terytorium RP jest zobowiązany do zamieszczenia na
towarze, jego opakowaniu, etykiecie lub instrukcji informacji w języku polskim zawierających:
– firmę przedsiębiorcy i jego adres
– nazwę towaru
– inne oznaczenia i informacje wymagane na podstawie przepisów odrębnych
zasada podawania danych
jeżeli przedsiębiorca oferuje towary lub usługi w sprzedaży bezpośredniej lub sprzedaży na odległość za
pośrednictwem środków masowego przekazu, sieci teleinformatycznych lub druków bezadresowych, to jest
on zobowiązany do podania w ofercie co najmniej następujących danych:
firmy przedsiębiorcy
siedziby i adresu przedsiębiorcy
NIP przedsiębiorcy
zasada korzystania z rachunku bankowego
dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje
za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy :
– stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
– jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza
równowartość 15 000 EURO przeliczonych na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego
przez Narodowy Bank Polski ( NBP ) ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym
dokonano transakcji
•
PODSTAWOWE POJĘCIA Z ZAKRESU PRAWA GOSPODARCZEGO
działalność gospodarcza
zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i
wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i
ciągły
Działalność wytwórcza to taka, która jest oparta na produkcji, np. produkcja artykułów spożywczych, artykułów skórzanych
Działalność budowlana to taka, która oznacza wznoszenie budowli, remonty budowlane, które wymagają zezwoleń budowlanych
Działalność handlowa to taka, która jest oparta na sprzedaży hurtowej, detalicznej, wysyłkowej, import, eksport.
Działalność usługowa to taka, która oparta jest na świadczeniu jakichś usług dla ludności, np. zakład fryzjerski, fotograficzny,
kosmetyczny.
Poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż to działalność oparta na wydobywaniu ropy naftowej, diamentów,
węgla i innych złóż naturalnych.
działalność gospodarcza musi:
• zaspokajać potrzeby osób trzecich (a nie osoby prowadzącej działalność)
• być prowadzona w sposób zawodowy, profesjonalny (wiąże się to z koniecznością bardzo dużej świadomości
prawnej)
• być prowadzona w sposób stały (nie okazjonalny ani uboczny), ale niekoniecznie zbyt długo (może być sezonowa)
• być prowadzona w jednej z przewidzianych w tym celu form organizacyjno-prawnych (np. spółki jawnej)
• mieć charakter zarobkowy (a nie charytatywny)
przedsiębiorca
• osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa
przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą;
• za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich
działalności gospodarczej
Przedsiębiorcą jest:
• osoba fizyczna (np. czyli Jan Kowalski prowadzący własny biznes),
• osoba prawna (sp. z o.o., spółka akcyjna, przedsiębiorstwo państwowe, stowarzyszenie, fundacja),
• jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną (sp.
jawna, spółka komandytowa spółka komandytowa akcyjna, spółka partnerska).
rodzaje przedsiębiorców
• ewidencyjni
KRYTERIUM
FORM WŁASNOŚCI I POCHODZENIA KAPITAŁU
– osoby fizyczne
• rejestrowi
– osoby prawne
– ułomne osoby prawne
prywatni
publiczni
państwowi
mieszani
samorządowi
KRAJOWI
• obywatele polscy mający miejsce zamieszkania w Polsce i jednostki organizacyjne mające siedzibę w Polsce
wykonujące działalność gospodarczą
ZAGRANICZNI
• osoby zagraniczne wykonujące działalność gospodarczą za granicą
Liczba zatrudnionych
w jednym z dwóch
ostatnich lat obrotowych
(średniorocznie)
Mikroprzedsiębiorca
mniej niż 10
Roczny obrót netto ze
sprzedaży towarów,
wyrobów i usług oraz
operacji finansowych nie
przekracza
2 mln €
Suma aktywów bilansu
sporządzonego na koniec
jednego z dwóch ostatnich lat
obrotowych nie przekroczyła
Mały przedsiębiorca
mniej niż 50
10 mln €
10 mln €
Średni
przedsiębiorca
mniej niż 250
50 mln €
43 mln €
2 mln €
firma
•
nazwa pod którą działa przedsiębiorca
– słowo to prawdopodobnie przyjęło się w Polsce już wcześniej za pośrednictwem francuskiego firme,
wywodzącego się od włoskiego firma, pierwotnie oznaczającego "potwierdzenie umowy podpisem”
– potocznie oznacza przedsiębiorcę/przedsiębiorstwo
Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko.
Nie wyklucza to włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności
przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz innych określeń dowolnie obranych.
Firmą osoby prawnej jest jej nazwa. Firma zawiera określenie formy prawnej osoby prawnej, które może być
podane w skrócie, a ponadto może wskazywać na przedmiot działalności, siedzibę tej osoby oraz inne
określenia dowolnie obrane.
Przedsiębiorca może posługiwać się skrótem firmy.
elementy firmy:
• rdzeń (korpus), który nie zawsze może być dowolnie obrany
– np. Jan Kowalski, Wedel, PKN Orlen
• dodatki obligatoryjne (obowiązkowe)
– wskazujące rodzaj przedsiębiorcy
(np. spółka jawna – można skracać: sp. j.)
– wskazujące sytuację prawną
(np. w organizacji, w likwidacji, w upadłości)
• dodatki fakultatywne (dowolne)
– np. przedsiębiorstwo produkcyjno-usługowe, zakład zegarmistrzowski, bracia, ojciec i syn (o ile nie
wchodzą w skład rdzenia)
firma – zasady prawa firmowego
1) firma – jawność
• firma jest ujawniana w rejestrze (ewidencji)
• trzeba się nią posługiwać w obrocie (skrótem, jeśli został ujawniony)
2) firma – prawdziwość
• brzmienie firmy ma być zgodne ze stanem faktycznym
• brzmienie firmy nie może wprowadzać w błąd
3) firma – ciągłość
• wyjątek od zasady prawdziwości
• pomimo zmian prawno-organizacyjnych można zachować dotychczasowe brzmienie
4) firma – jedność
• jeden przedsiębiorca – jedna firma
• nie można używać więcej niż jednej firmy
5) firma – wyłączność
• jedna firma – jeden przedsiębiorca
• firma musi być oryginalna
(odróżniać się dostatecznie od innych na tym samym rynku)
– „ten sam rynek” uwzględnia aspekt terytorialny (rynek krajowy a lokalny) i funkcjonalny (inna
działalność)
firma – ochrona
Firma podlega ochronie za pomocą następujących środków ochrony:
• roszczenia o zaniechanie naruszeń (art. 4310 KC)
• roszczenia o usunięcie skutków naruszenia
• żądania złożenia oświadczenia o odpowiedniej treści i formie
• żądania naprawienia szkody majątkowej na zasadach ogólnych (art. 415 KC)
• roszczenie o wydanie korzyści uzyskanych
DOMNIEMYWA SIĘ bezprawności naruszenia prawa do firmy (art. 4310 KC – vide art. 6 KC)
firma:
• to nie to samo, co:
– oznaczenie przedsiębiorstwa – czyli słownej lub graficznej postaci oznaczenia miejsca
wykonywania działalności
(np. „U Rycha”)
– znak towarowy – czyli każdego oznaczenia towarów danego przedsiębiorstwa
(np. Rysiowe Ciasteczka)
•
przedstawicielstwo
przedstawiciel dokonuje w imieniu reprezentowanego czynności prawnej, a czynność ta, o ile mieści się w
granicach upoważnienia przedstawiciela do działania w cudzym imieniu (tzw. umocowania), pociąga za
sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego
Rodzaje pełnomocnictwa:
1. ogólne — upoważnia do dokonania czynności zwykłego zarządu [art. 98, 99 kc ],
2. rodzajowe (do pewnego rodzaju czynności) — upoważnia do dokonania czynności także poza zwykłym
zarządem, ale tylko danego rodzaju czynności,
3. szczególne (do poszczególnej czynności) [art. 98 kc in fine ].
prokura
Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru
przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z
prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie.
Prokurentem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
Do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do
czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości jest wymagane pełnomocnictwo do
poszczególnej czynności.
przedsiębiorstwo
W świetle art. 551 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, jako zespół składników
materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych,
obejmuje wszystko, co wchodzi w jego skład, w szczególności:
1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa
rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z
nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5) koncesje, licencje i zezwolenia;
6) patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8) tajemnice przedsiębiorstwa;
9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej
Ponadto, dobrami wchodzącymi w skład przedsiębiorstwa są pewne korzystne sytuacje faktyczne jak np.:
• posiadanie rzeczy, informacje o rynku,
• umiejętności produkcyjne, handlowe lub organizacyjne,
• stała klientela,
• dobra opinia u dostawców i odbiorców,
• możliwość korzystania ze źródeł dostawy lub transportu.
Wyróżnia się TRZY rodzaje definicji przedsiębiorstwa:
• w znaczeniu podmiotowym (jako podmiot praw i obowiązków np. przedsiębiorstwo państwowe),
• w znaczeniu przedmiotowym (jako zespół składników materialnych i niematerialnych) – art. 551 KC
• w znaczeniu funkcjonalnym (jako określony rodzaj działalności gospodarczej).
•
konsument
1
Art. 22 KC. [Konsument]
Za konsumenta uważa się
osobę fizyczną
dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
obrót gospodarczy
• ogół stosunków prywatnoprawnych powstałych w związku z działalnością gospodarczą (w związku z
prowadzeniem przedsiębiorstwa)
– czyli wszelkie zobowiązania i wierzytelności wynikające z zawartych umów lub złożonych przez
przedsiębiorcę oświadczeń woli, a także wynikające z jego działalności
obrót gospodarczy – cechy
• co najmniej jeden z uczestników obrotu w sposób profesjonalny (zawodowo) zajmuje się prowadzeniem
działalności gospodarczej w celach zarobkowych, zaś świadczenie dóbr i (lub) usług dla innych
uczestników obrotu jest wynikiem tej działalności
• wymiana dóbr i usług odbywa się najczęściej przy pomocy pieniądza
• wymianie towarzyszą (powstają w jej toku i są jej wynikiem) stosunki prawne między jej podmiotami
• obrót gospodarczy może się odbywać albo pomiędzy podmiotami prowadzącymi stałą działalność
gospodarczą, albo pomiędzy tymi podmiotami i innymi osobami (prawnymi i fizycznymi) odbiorcami
(konsumentami) dóbr i usług będących przedmiotem obrotu
obrót gospodarczy – rodzaje
• profesjonalny - między przedsiębiorcami
• konsumencki - między przedsiębiorcami a konsumentami
Obrót gospodarczy jest obrotem cywilnoprawnym.
• Powszechnie przyjętym sposobem regulacji prawnej wymiany dóbr i usług jest umowa.
• Istotną rolę odgrywa zwyczaj i prawo zwyczajowe
• Zwyczaj to powszechnie stosowana w danym okresie, środowisku i stosunkach społecznych praktyka
pewnego zachowania się.
– W prawie handlowym mówi się o „ustalonej praktyce obrotu” lub zwyczaju kupieckim.
– Doniosłość prawną mają tylko zwyczaje ustalone w danych stosunkach, ewentualnie w odniesieniu
do określonego bliżej w przepisie prawnym kręgu osób lub na wskazanym obszarze.
cena
• wartość przedmiotu wyrażona w pieniądzach jako środku zamiennym
cena – df wg ustawy o cenach
• cena – wartość wyrażoną w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić
przedsiębiorcy za towar lub usługę; w cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek
akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem
od towarów i usług oraz podatkiem akcyzowym
• cena jednostkowa towaru (usługi) – cenę ustaloną za jednostkę określonego towaru (usługi), którego ilość
lub liczba jest wyrażona w jednostkach miar, w rozumieniu przepisów o miarach
Towar przeznaczony do sprzedaży detalicznej oznacza się ceną.
W miejscach sprzedaży detalicznej i świadczenia usług uwidacznia się, z zastrzeżeniem ust. 3, ceny
jednostkowe towarów i usług w sposób zapewniający prostą i niebudzącą wątpliwości informację o ich
wysokości, a w odniesieniu do cen urzędowych – także o ich rodzaju (cena urzędowa) oraz o przyczynach
wprowadzenia obniżek cen.
•
•
pieniądz
Powszechny i stały ekwiwalent towarów tzn. środek wyrażania wartości oraz środek wymiany wszelkich
towarów.
To, czym płacimy za cokolwiek, środek płatniczy.
– nie tylko monety czy banknoty, ale też weksel, czek itp.
papier wartościowy
• Dokument, z którym dane prawo majątkowe jest tak ściśle związane, że realizacja tego prawa nie jest
możliwa bez władania tym dokumentem.
przykłady papieru wartościowego: weksel, czek, obligacja, akcja
znak wartościowy
• Znak, z którym dane prawo majątkowe jest tak ściśle związane, że realizacja tego prawa nie jest możliwa
bez władania tym znakiem.
np. moneta, znaczek na list, znaczek opłaty skarbowej
papier legitymacyjny
• Dokument potwierdzający czyjeś uprawnienie, które jednak nie jest ucieleśnione (inkorporowane) w tym
dokumencie. Brak tego dokumentu może pozwalać na udowodnienie danego uprawnienia w inny sposób.
Przykładem papieru legitymacyjnego może być:
• polisa ubezpieczeniowa
• legitymacja uczniowska (prawo do zniżki w komunikacji miejskiej),
• legitymacja ubezpieczeniowa (prawo do publicznej opieki zdrowotnej),
• różnorodne zaświadczenia.
znak legitymacyjny
• Znak potwierdzający czyjeś uprawnienie, które jednak nie jest ucieleśnione (inkorporowane) w tym znaku.
– np. znaczek wydawany nam w szatni, odznaka policyjna
•
•
akcja
papier wartościowy łączący w sobie prawa o charakterze majątkowym i niemajątkowym, wynikające z
uczestnictwa akcjonariusza w spółce akcyjnej
także ogół praw i obowiązków akcjonariusza w spółce lub część kapitału akcyjnego