Monitorowanie rynku pracy
Transkrypt
Monitorowanie rynku pracy
Ł ÓDZKIE C ENTRUM D OSKONALENIA N AUCZYCIELI I K SZTAŁCENIA P RAKTYCZNEGO POTRZEBY KADROWE PRACODAWCÓW – PARTNERÓW ŁÓDZKIEGO CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO –RAPORT Z BADAŃ– Analizy i badania nr 32 ŁÓDŹ 2016 Zespół Badawczy: ELŻBIETA CIEPUCHA DOROTA CIERNIAK-DYMARCZYK JAROSŁAW TOKARSKI © ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO 2016 W Y D A W N I C TW O I P R A C O W N I A P O LI G R A F I C Z N A ŁÓDZKIEGO CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO 90-142 ŁÓDŹ, UL. KOPCIŃSKIEGO 29 tel. 678 33 78, fax. 678 07 98 e-mail:[email protected] www.wckp.lodz.pl 2 SPIS TREŚCI Słowo wstępne .................................................................................. 5 1. WPROWADZENIE................................................................... 6 2. OPIS BADANIA ....................................................................... 8 2.1 Przedmiot, cele, metoda badania ................................... 8 2.2 Charakterystyka respondentów ..................................... 9 3. PLANY ZATRUDNIENIOWE PRACODAWCÓW – PARTNERÓW ŁCDNIKP ...................................................... 14 4. ZAPOTRZEBOWANIE PRACODAWCÓW NA KWALIFIKACJE/UMIEJĘTNOŚCI PRACOWNIKÓW ....... 23 5. OCENA PRZYGOTOWANIA ABSOLWENTÓW ROCZNIKÓW 2013, 2014, 2015 DO PRACY ZAWODOWEJ........................................................................ 27 6. WSPÓŁPRACA PRACODAWCÓW Z PLACÓWKAMI EDUKACYJNYMI ................................................................. 28 7. PODSUMOWANIE ................................................................ 33 Bibliografia ..................................................................................... 36 Spis tabel ........................................................................................ 37 Spis wykresów ................................................................................ 37 3 4 Słowo wstępne Prezentowany raport stanowi końcowy efekt realizacji projektu badawczego POTRZEBY KADROWE PRACODAWCÓW – PARTNERÓW ŁÓDZKIEGO CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO przeprowadzonego przez Obserwatorium Rynku Pracy dla Edukacji. Podejmowane w badaniu problemy są istotne z punktu widzenia projektowanych w Łodzi i w regionie zmian w obszarze kształcenia zawodowego, zarówno w kontekście kształcenia szkolnego jak i uczenia się przez całe życie. W szczególności uwzględniono w prowadzonych analizach plany zatrudnieniowe wybranej grupy pracodawców i zapotrzebowanie firm na przyszłe kadry o odpowiednich umiejętnościach i kompetencjach społecznych. Zwrócono także uwagę na oceny dotyczące przygotowania ostatnich roczników absolwentów różnych typów szkół do wykonywania zadań zawodowych oraz opinie pracodawców na temat pożądanych kierunków współpracy firm z placówkami edukacyjnymi. Pracodawca określający rodzaj i poziom kwalifikacji ważnych dla rynku pracy staje się ważnym partnerem systemu edukacji, a pracownicy firm coraz częściej współtworzą szkolne systemy edukacji zawodowej poprzez organizację zajęć edukacyjnych prowadzonych w trybie formalnym i pozaformalnym, a także organizację stanowisk techniczno-edukacyjnych. Serdecznie zapraszam do wglądu w treści niniejszej publikacji i prezentowania własnych wniosków podczas prowadzonych przez Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego spotkań FORUM PRACODAWCÓW. Dyrektor Łódzkiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego Janusz Moos 5 6 1. WPROWADZENIE Niniejszy raport jest prezentacją wyników badania potrzeb kadrowych pracodawców – partnerów Łódzkiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego, które zostało przeprowadzone w 2015 roku. Badanie było kolejnym z cyklu projektów, które systematycznie, od roku 1999 prowadzi Obserwatorium Rynku Pracy dla Edukacji (wcześniej Pracownia Monitorowania Rynku Pracy dla Potrzeb Edukacji) działające w strukturach Łódzkiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego. Dzięki stałemu monitorowaniu regionalnego rynku pracy Obserwatorium dostarcza aktualną wiedzę o dynamicznie zmieniających się potrzebach pracodawców z terenu województwa łódzkiego. Jest ona niezbędnym elementem zarówno bieżących jak i strategicznych procesów decyzyjnych dla szerokiego grona interesariuszy. Nasze opracowania kierujemy zarówno do instytucji i osób kształtujących lokalną i regionalną politykę edukacyjną – przedstawicieli władz regionalnych i samorządów lokalnych, instytucji edukacyjnych, instytucji rynku pracy, dyrektorów i nauczycieli wszystkich typów szkół, doradców zawodowych, ale także przyszłych uczestników rynku pracy – uczniów i ich rodziców oraz wszystkich tych osób, które chcą kształcić się w systemie pozaformalnym w osiąganiu rynkowych kwalifikacji zawodowych w ramach kursów i szkoleń. Wnioski pochodzące z badań stanowią również istotną inspirację dla kreowania różnorodnych często innowacyjnych działań Łódzkiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego (ŁCDNiKP). Bieżące opracowanie jest analizą zapotrzebowania na pracę i kwalifikacje wyodrębnionej grupy pracodawców, z którymi ŁCDNiKP łączy często wieloletnia współpraca w sferze 7 kształtowania i rozwijania relacji rynku pracy z edukacją. Diagnoza obecnego stanu kapitału ludzkiego oraz planów rozwojowych Partnerów na najbliższe lata ma dostarczyć Centrum danych do opracowania dedykowanej oferty (edukacyjnej i współpracy) dla wyżej wymienionych pracodawców. Jej celem będzie wsparcie Partnerów w pozyskiwaniu kwalifikowanych kadr pracowniczych. 2. OPIS BADANIA 2.1 Przedmiot, cele, metoda badania Przedmiotem badania była diagnoza zapotrzebowania na pracowników w firmach będących partnerami Łódzkiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego, a co za tym idzie potrzeba określenia pożądanych kierunków kształcenia i szkoleń. Intencją autorów było pozyskanie wiedzy o popycie na pracę, kwalifikacje i kompetencje wśród wybranej grupy pracodawców z województwa łódzkiego celem dostosowania oferty ŁCDNiKP do potrzeb Partnerów. Z tych powodów kluczowymi pytaniami, na jakie poszukiwano odpowiedzi były te wskazane poniżej: Jakie są plany zatrudnieniowe pracodawców – partnerów ŁCDNiKP w najbliższych latach (krótko- i długookresowe prognozy)? Jakich zawodów i jakich kwalifikacji poszukują partnerzy? Jak pracodawcy – partnerzy ŁCDNiKP oceniają przygotowanie absolwentów z roczników 2013 – 2015 do pracy? Jakie są doświadczenia partnerów we współpracy ze szkołami? Faza terenowa badania przeprowadzona została w terminie maj – czerwiec 2015 roku. Ze względu na ograniczenia związane z dostępnością respondentów, dane gromadzono z wykorzystaniem 8 kilku technik ankietowych: ankiety pocztowej, ankiety on line oraz ankiety bezpośredniej - PAPI. Na tym etapie Obserwatorium Rynku Pracy dla Edukacji było wspierane przez dwa inne ośrodki działające w strukturach Łódzkiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego: Ośrodek Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego oraz Ośrodek Doradztwa Zawodowego. Zgromadzone dane zostały poddane analizie statystycznej. Zgodnie z założeniami badania dobór respondentów miał charakter celowy. Uczestnikami badania były firmy współpracujące z ŁCDNiKP w ramach jego działalności statutowej. W badaniu wzięły udział tylko te firmy, które wyraziły chęć podzielenia się swoją wiedzą i spostrzeżeniami na tematy podejmowane w ankiecie oraz wyraziły przychylność dla idei badania realizowanego przez Obserwatorium Rynku Pracy dla Edukacji. 2.2 Charakterystyka respondentów W badaniu wzięli udział reprezentanci 40 przedsiębiorstw działających na obszarze województwa łódzkiego. Niemal trzy czwarte firm to mikro i małe przedsiębiorstwa zatrudniające poniżej 50 osób1. Pozostałą część, w równych ilościach, stanowiły 1 Ze względu na liczbę pracowników przedsiębiorstwa ustawa o swobodzie działalności gospodarczej dzieli na (Dz. U. z 2015 r. poz. 584): - mikroprzedsiębiorstwa – zatrudniające do 9 pracowników oraz osiągające roczny obrót nie przekraczający równowartości 2 milionów euro, lub sumy aktywów bilansu na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości 2 milionów euro; - przedsiębiorstwa małe – zatrudniające od 10 do 49 pracowników oraz osiągające roczny obrót nie przekraczający równowartości 10 milionów euro, lub sumy aktywów bilansu na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości 10 milionów euro; - przedsiębiorstwa średnie – zatrudniające od 50 do 249 pracowników oraz osiągające roczny obrót nie przekraczający równowartości 50 milionów euro, lub sumy aktywów bilansu na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości 43 milionów euro; - przedsiębiorstwa duże – zatrudniające od 250 pracowników. 9 przedsiębiorstwa średnie i duże zatrudniające odpowiednio powyżej 50 i 250 osób (po 5 firm). Warto zauważyć, że struktura badanej grupy przedsiębiorców odzwierciedla strukturę podmiotów obejmujących łódzką gospodarkę – w 99% są to firmy zatrudniające do 50 pracowników2. Wykres 1. Struktura badanych firm (według liczby zatrudnionych, N=40*) 5 5 16 13 do 9 osób 50 do 249 osób 10 do 49 osób 250 osób i więcej *Uwaga: 1 osoba – brak wskazań. Zob. także Rozporządzenie Komisji Europejskiej (WE) Nr 364/2004 z dn. 25 lutego 2004 r. (Artykuł 2 Załącznika 1) - Definicja małych i średnich przedsiębiorstw. Próg zatrudnienia i pułapy finansowe określające kategorię przedsiębiorstwa: - Na kategorię mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) składają się przedsiębiorstwa, które zatrudniają mniej niż 250 pracowników i których roczny obrót nie przekracza 50 milionów EUR a/lub całkowity bilans roczny nie przekracza 43 milionów EUR. - W kategorii MŚP przedsiębiorstwo małe definiuje się jako przedsiębiorstwo zatrudniające mniej niż 50 pracowników i którego roczny obrót i/lub całkowity bilans roczny nie przekracza 10 milionów EUR. - W kategorii MŚP mikroprzedsiębiorstwo definiuje się jako przedsiębiorstwo zatrudniające mniej niż 10 pracowników i którego roczny obrót i/lub całkowity bilans roczny nie przekracza 2 milionów EUR. 2 Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON w województwie łódzkim, stan w dniu 31.12.2014, Urząd Statystyczny w Łodzi. 10 Większość ankietowanych firm (67,5%) to organizacje o ugruntowanej pozycji, obecne na rynku od co najmniej 15 lat. Staż rynkowy dziewięciu spośród czterdziestu badanych firm mieści się w przedziale 6-15 lat, a jedynie trzech z nich nie przekracza 5 lat. Omawiane przedsiębiorstwa reprezentują przede wszystkim sektor prywatny (35 spośród 40 badanych firm). Pozostałe cztery podmioty należą do sektora publicznego. Elementem zdecydowanie różnicującym firmy, które wzięły udział w badaniu jest forma prawna prowadzonej działalności: od jednoosobowej działalności gospodarczej (9 firm) i spółek z ograniczoną odpowiedzialnością (9 firm), które przeważają, poprzez spółki cywilne, spółki jawne, po jednostki budżetowe, czy też samorządowe instytucje kultury. Tabela 1. Forma prawna badanych firm (N=40) Forma prawna firmy Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą Spółka z ograniczona odpowiedzialnością Jednostka budżetowa Spółka cywilna Firma prywatna Spółka akcyjna Spółka jawna Samorządowa instytucja kultury Sp. z o. o., spółka komandytowa Brak wskazań Ogółem Liczba firm 9 9 3 3 2 2 2 1 1 8 40 Ponad połowa badanych firm prowadzi działalność usługową. Pozostałe mają profil mieszany z przewagą usług, produkcji lub handlu (tabela 2). Swoje usługi lub produkty lokują głównie na 11 rynku krajowym (13 firm) i międzynarodowym (12 firm). W mniejszym stopniu – lokalnie (6 firm), czy na terenie województwa łódzkiego (8 firm). Uczestnicy badania stanowią zróżnicowaną grupę jeśli chodzi o sektor prowadzonej działalności według klasyfikacji PKD 2007. Przewagę liczebną, choć niewielką, mają firmy zajmujące się przetwórstwem przemysłowym oraz prowadzące pozostałą działalność usługową (po 7 firm). Niewiele mniej jest zaangażowanych w handel hurtowy i detaliczny oraz działalność związaną z kulturą, rozrywką i rekreacją (po 5 firm). Warto też wskazać podmioty prowadzące działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (4 firmy). Pojedyncze firmy przynależą do pozostałych sekcji PKD 3. Tabela 2. Profil działalności badanych firm (N=40) Profil firmy Usługowa Mieszana z przewagą usług Mieszana z przewagą produkcji Mieszana z przewagą handlu Produkcyjna Brak wskazań Ogółem 3 Liczba firm 23 5 4 1 1 6 40 Pozostałe sekcje obejmują: A- Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo E- Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją J- Informacja i komunikacja K- Działalność finansowa i ubezpieczeniowa N- Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca O-Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne Q- Opieka zdrowotna i pomoc społeczna. 12 Tabela 3. Przynależność badanych firm do sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności 2007 (N=40) Symbol sekcji C S Nazwa sekcji Przetwórstwo przemysłowe Pozostała działalność usługowa Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów G samochodowych, włączając motocykle Działalność związana z kulturą, rozrywką R i rekreacją Działalność związana z zakwaterowaniem I i usługami gastronomicznymi Działalność profesjonalna, naukowa M i techniczna Pozostałe sekcje - po jednej firmie z sekcji: A, E, J, K, N, O, Q Brak wskazań Ogółem Liczba firm 7 7 5 5 4 2 7 3 40 Podsumowując należy stwierdzić, że pracodawcy, którzy uczestniczyli w badaniu stanowią pełen wachlarz firm pod względem głównych kryteriów klasyfikacji podmiotów gospodarczych, takich jak: wielkość zatrudnienia, forma własności, forma prawna, czy przynależność do sekcji PKD. W wielu aspektach grupa ta odwzorowuje charakterystykę gospodarki województwa łódzkiego. Należą do nich: dominacja firm zatrudniających do 50 pracowników, przewaga jednoosobowej działalności gospodarczej, usługowy charakter działalności głównie w branży przetwórstwa przemysłowego oraz handlu4. 4http://lodz.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_lodzkie/portret_wojewodztwa/woje wodztwo_lodzkie.pdf 13 3. PLANY ZATRUDNIENIOWE PRACODAWCÓW – PARTNERÓW ŁCDNIKP Na pytanie „Jaka będzie na koniec 2016 roku liczba osób pracujących w Państwa firmie w porównaniu ze stanem bieżącym?” niemalże połowa respondentów (17 firm) zadeklarowała, iż zatrudnienie w firmie w niewielkim stopniu się zwiększy, a druga połowa (17 firm) zgłosiła, że nie planuje zmian w zatrudnieniu. Jedynie niewielka liczba badanych (6 firm) zamierza do końca 2016 roku zmniejszyć zatrudnienie w stopniu nie przekraczającym 25% stanu obecnego. Wykres 2. Planowane zmiany w liczbie zatrudnionych do końca 2016 roku (N=40) Nieco mniejsza (spadek do 25% obecnego zatrudnienia) 6 Taka sama 17 Nieco większa (wzrost do 25% obecnego zatrudnienia) 17 0 5 10 15 20 Liczba firm Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych w ramach projektu. Najczęstszym argumentem przemawiającym za zwiększeniem zatrudnienia jest rozwój firmy (11 wskazań). Dla wielu z badanych potrzeba tworzenia nowych etatów wynika z rozszerzenia zakresu 14 działalności o nowe rynki lub produkty (7 wskazań), wzrostu zapotrzebowania na produkty bądź usługi dostarczane przez firmę (6 wskazań), bądź ze sprzyjającej koniunktury na rynku (5 wskazań). Wzrost zatrudnienia dyktują również zmiany organizacyjne lub technologiczne w badanych organizacjach (także 5 wskazań). W mniejszym stopniu wpływ na zwiększenie zatrudnienia ma mieć zwiększenie produkcji lub poprawa sytuacji finansowej firmy. Powodem zmniejszenia stanu zatrudnienia, co zgłosili nieliczni respondenci, będzie zwłaszcza odejście pracowników na emeryturę (rentę), bądź restrukturyzacja, zmiany organizacyjne lub technologiczne w firmie. Rzadziej natomiast zła koniunktura gospodarcza i brak środków finansowych na rozwój firmy oraz zatrudnianie nowych osób. Wykres 3. Planowane przyjęcia nowych pracowników do końca 2016 roku (według poziomu wykształcenia, N=129; w %) 29,5 24 19,4 15,5 9,3 średnie ogólnokształcące brak wskazań zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej policealne i średnie zawodowe 2,3 wyższe 35 30 25 20 15 10 5 0 Uwaga: 13 firm (32,5%) nie planuje nowych przyjęć. Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych w ramach projektu. 15 Te spośród badanych firm, które zamierzają zatrudniać do końca 2016 roku poszukiwać będą przede wszystkim osób z wyższym wykształceniem. Stanowić oni będą 1/3 planowanych rekrutacji. W drugiej kolejności – pracowników z wykształceniem średnim zawodowym i policealnym, którzy stanowić będą ¼ deklarowanej liczby przyjęć. Uwagę zwraca znaczne zapotrzebowanie ankietowanych pracodawców na niewykwalifikowanych pracowników (19,4% przyjęć), wyższe niż na osoby legitymujące się wykształceniem zasadniczym zawodowym (15,5% planowanych przyjęć), co warto wyjaśnić w kolejnym badaniu. Jak wynika z analizy zebranych danych, nowo zatrudniane osoby reprezentować będą całe spektrum zawodów, co jest uzasadnione różnorodnością profili firm, które uczestniczyły w badaniu. Będą wśród nich zarówno specjalizacje techniczne (inżynierowie, monterzy, operatorzy maszyn i urządzeń), handlowe (sprzedawcy, obsługa klienta, przedstawiciele handlowi), medyczne (lekarze, pielęgniarki, opiekunowie), jak i pracownicy wykonujący prace proste (sprzątaczki, uczniowie w ramach OHP, pracownicy pomocniczy). Pełną listę zawodów, w których planują przyjęcia ankietowani przedsiębiorcy zawiera tabela 4 zamieszczona poniżej. Tabela 4. Planowane przyjęcia do pracy do końca 2016 roku (według nazw zawodów) wyższe Poziom wykształcenia Nazwa zawodu aktuariusz inż. mechanik - produkcja kotłów CO inż. automatyk - robotyk inż. kierownik zmiany (grzejnictwo, ciepłownictwo) inż. konstruktor działów produkcji (pompy ciepła i solary) 16 Liczba osób 1 1 3 2 3 inż. mechanik OZE (pompy ciepła i solary) inż. spawalnik - produkcja koordynator lekarz obsługa klienta opiekun pacjenta pielęgniarka programista C++ programista Java specjalista ds. obsługi zamówień i administracji policealne i średnie zawodowe wyższe - razem cukiernik, sprzedawca elektromechanik samochodowy handlowiec kierowca kucharz maszynista offsetowy nawijacz, przewijacz operator maszyn czyszczących recepcjonistka serwisant-monter specjalista ds. sprzedaży szef kuchni technik obsługi turystycznej technik poligraf ubezpieczenia - akwizycja zwijacz, brakarz policealne i średnie zawodowe - razem średnie ogólnokształcące obsługa klienta operator maszyn poligraficznych średnie ogólnokształcące - razem 17 2 1 3 10 1 2 6 1 1 1 38 4 1 3 1 3 1 3 4 1 2 1 1 2 1 1 2 31 2 1 3 zasadnicze zawodowe farbiarz kierowca mechanik sam i motocykle operator koparki operator maszyn włókienniczych tkacz pracownik kolekcji sprzedawca zasadnicze zawodowe - razem gimnazjalne i poniżej 4 1 1 20 sprzątaczka (w tym biurowa) czyściciel basenów operator maszyn czyszczących Izba Rzemiosła - Cech motoryzacyjny (3 lata) młodociani uczniowie w ramach OHP portier pracownik pomocniczy gimnazjalne i poniżej - razem brak wskazania poziomu wykształcenia 1 1 2 10 16 1 1 2 2 1 2 25 grafik komputerowy lakiernik proszkowy przedstawiciel handlowy tkacz pasmanteryjny wiertnik, instalator wykształcenie turystyczne 1 1 1 3 2 4 brak wskazań wykształcenia - razem 12 Ogółem 129 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych w ramach projektu. Zapytana o plany kadrowe w dłuższej perspektywie czasowej – do roku 2020, niemalże połowa ankietowanych pracodawców zadeklarowała, iż nie przewiduje zatrudniania nowych pracowników (19 firm), a nieco ponad połowa z nich (21 firm) 18 wyraziła zamiar zwiększenia stanu zatrudnienia w swoich firmach. Wzrost zatrudnienia w omawianym okresie dotyczyć będzie zarówno dużych i średnich organizacji, jak i mikro oraz małych firm. Jednakże największy udział w tworzeniu nowych miejsc pracy będą miały w badanej grupie przedsiębiorców firmy małe zatrudniające od 10 do 50 osób oraz przedsiębiorstwa duże zatrudniające powyżej 250 osób. Podmioty małe planują utworzyć 34,6%, a podmioty duże 31,2% z ogółu 269 nowych stanowisk pracy, jakie zamierzają utworzyć ankietowani w analizowanym okresie. Więcej przyjęć do pracy ma mieć miejsce w latach 2017-2018 (nieco ponad 70% ogółu planowanych w okresie czterech lat przyjęć pracowników), aniżeli w okresie 2019-2020 (zobacz tab. 5). Ta deklaracja może być jednak wynikiem trudności, jakie zwykle sprawia planowanie w dłuższej perspektywie czasu. Tabela 5. Planowane przyjęcia do pracy w latach 2017-2020 (według wielkości firmy) Wielkość firmy (według liczby zatrudnionych) do 9 osób 10 do 49 osób 50 do 249 osób 250 osób i więcej Ogółem Planowana liczba nowo zatrudnianych osób (% wskazań) lata 2017-2018 lata 2019-2020 ogółem 2017-2020 (N=190) (N=79) (N=269) 11,1 28,4 16,3 44,2 100,0 24,1 49,4 26,6 0,0 100,0 14,9 34,6 19,3 31,2 100,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych w ramach projektu. 19 Biorąc pod uwagę omawianą grupę pracodawców, najwięcej nowych miejsc pracy powstanie w przedsiębiorstwach działających w branży przetwórstwa przemysłowego (36,1%) – jednej z dominujących gałęzi w strukturze gospodarki województwa łódzkiego. Znacznie mniej (19,7%) utworzą przedsiębiorstwa zakwalifikowane w PKD do sekcji S-Pozostała działalność usługowa oraz sekcji I-Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (10,4%). Szczegóły zawiera tabela 6. Tabela 6. Planowane przyjęcia do pracy w latach 2017-2020 (według sekcji PKD 2007) Planowana liczba nowo zatrudnianych osób (% wskazań) Sekcja PKD lata 2017-2018 (N=190) lata 2019-2020 (N=79) ogółem 2017-2020 (N=269) 15,3 30,4 19,7 47,9 7,6 36,1 3,2 0,0 2,2 0,5 0,0 0,4 7,4 17,7 10,4 0,0 0,0 0,0 16,3 9,5 100,0 21,5 22,8 100,0 17,8 13,4 100,0 S-Pozostała działalność usługowa C-Przetwórstwo przemysłowe G- Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych włączając motocykle R- Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją I-Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi M- Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Pozostałe Brak wskazań Ogółem Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych w ramach projektu. 20 Nowo zatrudniane osoby w latach 2017-2020 również reprezentować będą wiele zawodów, co przypomnijmy jest uzasadnione różnorodnością profili firm uczestniczących w badaniu. Będą wśród nich przede wszystkim reprezentanci następujących zawodów: geodeta, geomatyk, kucharz, masarz, monter pomp ciepła, solarów, operatorzy (koparek, maszyn czyszczących i maszyn włókienniczych), spawacz, lekarz, pielęgniarka, sprzedawca, pracownik usług i sprzedaży oraz obsługi klienta, a także sprzątaczka. Wykaz zawodów, w których przedsiębiorcy podlegający badaniu prognozują w analizowanym okresie przyjęcia pracowników zawiera tabela 7. Tabela 7. Planowane przyjęcia do pracy w latach 2017-2020 (według nazw zawodów) Planowana liczba nowo zatrudnianych osób Nazwa zawodu lata 2017-2018 (N=190) lata 2019-2020 (N=79) ogółem 2017-2020 (N=269) 3 2 5 5 4 3 2 4 1 2 5 5 0 3 2 6 4 4 10 10 4 6 4 10 cukiernik czyściciel basenów geodeta geomatyk5 handlowiec kelner konsultant ds. turystyki kucharz Geomatyk – osoba zajmująca się pozyskiwaniem, analizowaniem, interpretowaniem, upowszechnianiem i praktycznym stosowaniem danych, które odnoszą się do powierzchni Ziemi (informacji geoprzestrzennej odniesionej do powierzchni Ziemi) najczęściej przy wykorzystaniu wyspecjalizowanego oprogramowania. 5 21 lekarz manager masarz monter pomp ciepła, solarów operator koparki operator maszyn czyszczących operator maszyn włókienniczych pielęgniarka pokojowa pracownicy usług i sprzedaży pracownik obsługi klienta recepcjonistka(ta) spawacz sprzątaczka sprzątaczka biurowa sprzedawca technik obsługi turystycznej technik poligraf tkacz wiertnik, instalator inż. konstruktor działów produkcji (pompy ciepła i solary) inż. mechanik OZE (pompy ciepła i solary) inż. spawalnik - produkcja inż. mechanik - produkcja kotłów CO inż. automatyk - robotyk inż. kierownik zmiany (grzejnictwo, ciepłownictwo) Ogółem 20 1 10 20 4 4 10 2 0 0 6 4 30 3 10 20 10 8 4 4 8 5 2 4 5 3 30 10 4 13 3 2 2 4 5 0 4 3 2 0 3 4 1 3 2 2 0 10 2 8 8 5 30 13 8 14 6 4 4 4 3 0 3 2 0 2 1 0 1 1 0 1 3 0 3 2 0 2 190 79 269 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych w ramach projektu. Warto zauważyć, że nowe miejsca pracy tworzyć będą przede wszystkim firmy oferujące swoje usługi na dużych rynkach. 22 Blisko połowę nowych etatów (48,7%) zaproponują w okresie 2017 – 2020 przedsiębiorstwa eksportujące swoje wyroby lub usługi (szczególnie w dwóch pierwszych latach). Znaczną aktywność rekrutacyjną w badanej grupie przejawiać będą także firmy operujące na rynku krajowym (37,2%). Tabela 8. Planowane przyjęcia do pracy w latach 2017-2020 (według zasięgu działania firmy) Zasięg działalności firmy rynek krajowy rynek międzynarodowy rynek wojewódzki rynek lokalny Ogółem Planowana liczba nowo zatrudnianych osób (% wskazań) lata 2017-2018 lata 2019-2020 ogółem 2017-2020 (N=190) (N=79) (N=269) 35,3 41,8 37,2 53,2 38,0 48,7 3,7 7,9 100,0 0,0 20,3 100,0 2,6 11,5 100,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych w ramach projektu. 4. ZAPOTRZEBOWANIE PRACODAWCÓW NA KWALIFIKACJE/ UMIEJĘTNOŚCI PRACOWNIKÓW Istotną kwestią w kontekście badania potrzeb kadrowych przedsiębiorców – partnerów Łódzkiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego było zdiagnozowanie zestawu kryteriów, jakimi kierują się pracodawcy na etapie rekrutacji nowych pracowników. Z listy kilkunastu kategorii wyłoniono te, które wskazała największa liczba badanych. Stanowią one zbiór 23 najbardziej pożądanych przedsiębiorców. kompetencji przez omawianą grupę Kluczowymi cechami, jakich poszukują pracodawcy u kandydatów do pracy jest solidność i zaangażowanie. Wskazała na nie zdecydowana większość ankietowanych – 59%. Na drugim miejscu znalazły się umiejętności specjalistyczne dla danego zawodu. Wymieniło je 41% osób biorących udział w badaniu (por. tabelę 9). Tabela 9. Kluczowe kryteria rekrutacyjne (N=39) Kryterium Solidność i zaangażowanie w pracy Umiejętności specjalistyczne dla danego zawodu Uczciwość i lojalność Wykształcenie – kwalifikacje (kierunkowe) Umiejętność współpracy w grupie/ zespole Skłonność do uczenia się i aktualizowania wiedzy (gotowość poszerzenia kwalifikacji) Elastyczność w działaniu, dostosowywanie się do zmian Innowacyjność, kreatywność Samodzielność Dyspozycyjność Dobry stan zdrowia Kultura osobista Inne (wytrwałość w dążeniu do celu, odporność na stres, umiejętność komunikacji, doświadczenie w pracy w zawodzie co najmniej 12 miesięcy) Umiejętność wyszukiwania i przetwarzania informacji Procent badanych 59,0 41,0 25,6 25,6 23,1 23,1 17,9 15,4 15,4 12,8 12,8 10,3 10,3 7,7 Uwaga: 1 osoba – brak wskazań. Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych w ramach projektu. 24 Natomiast jedna czwarta respondentów zwraca uwagę na kierunkowe wykształcenie oraz takie kompetencje, jak: uczciwość i lojalność, umiejętność współpracy w grupie, gotowość do poszerzania kwalifikacji. Według pracodawców skłonność do uczenia się i aktualizowania wiedzy sprzyja także elastyczności w działaniu i tym samym dostosowywaniu się do stale zachodzących zmian. Dlatego to kryterium jest także ważne na etapie rekrutacji pracowników (17,9%). Powyższe wskazania są bardzo zbliżone do tych jakie otrzymano w przeprowadzonym w 2010 roku przez Obserwatorium Rynku Pracy dla Edukacji badaniu „Potrzeby kadrowe pracodawców województwa łódzkiego”.6 Tam również pracodawcy podkreślali szczególną wagę solidności i zaangażowania oraz umiejętności specjalistycznych dla danego zawodu. W układzie priorytetowych dla pracodawców charakterystyk pracowniczych, zarówno w bieżącym, jak i cytowanym badaniu, kompetencje miękkie przeplatają się z umiejętnościami twardymi. Prowadzi to do wniosku, iż w opinii badanych pracodawców, dla efektywnej pracy niezbędne jest współwystępowanie obydwu. Oceniając aktualny poziom kompetencji swoich pracowników w pytaniu: „Pracowników z jakimi umiejętnościami, predyspozycjami, kwalifikacjami najbardziej brakuje w Państwa firmie?”, zdecydowana większość ankietowanych pracodawców (blisko 80%) wskazała na istnienie w zespołach niedoborów umiejętności, kwalifikacji, czy też postaw. Najczęściej wskazywano na deficyty uprawnień do wykonywania określonego zawodu (42,5% firm) oraz praktycznych umiejętności w danym zawodzie (również 42,5% badanych firm). E. Ciepucha i J. Moos (red.) Potrzeby kadrowe pracodawców województwa łódzkiego. Raport z badań ankietowych, Analizy i badania nr 10, Wyd. ŁCDNiKP, Łódź 2011, s. 39-40. 6 25 Braki dotyczą także doświadczenia zawodowego (1/3 firm) oraz znajomości języków obcych (25% firm). Warto zauważyć, że badani pracodawcy niemal wyłącznie odczuwają niedobory w zakresie tzw. umiejętności twardych w swoich zespołach pracowniczych. Jedynie 10% wskazało na braki kompetencji społecznych u pracowników (tab. 10). Tabela 10. Deficyty umiejętności i kwalifikacji w badanych firmach (N=40) Braki pracowników: Z uprawnieniami do wykonywania danego zawodu W zakresie umiejętności praktycznych w danym zawodzie Z doświadczeniem zawodowym Ze znajomością języków obcych W zakresie wykorzystania programów komputerowych, przydatnych w zawodzie W zakresie obsługi urządzeń i maszyn W zakresie znajomości i wykorzystania nowoczesnych technologii Z rozwiniętymi kompetencjami społecznymi Innych pracowników (tzn. lakierników proszkowych, ze szkoleniami specjalistycznymi w zakresie auto naprawy i 6 letnim stażem pracy) Nie odczuwamy żadnych niedoborów Procent badanych 42,5 42,5 32,5 25,0 17,5 15,0 15,0 10,0 5,0 22,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych w ramach projektu. 26 5. OCENA PRZYGOTOWANIA ABSOLWENTÓW ROCZNIKÓW 2013, 2014, 2015 DO PRACY ZAWODOWEJ Niemal połowa ankietowanych pracodawców (19 firm) zatrudniała absolwentów roczników 2013 – 2015. Ogółem było to 114 absolwentów różnych typów szkół. Dla porównania w przeprowadzonym przez Obserwatorium Rynku Pracy dla Edukacji w 2010 roku projekcie7 fakt zatrudniania absolwentów zgłosił co dziesiąty z badanych przedsiębiorców. Większość z absolwentów pracowała w badanych firmach w oparciu o umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu (nieco ponad 49%), nieco mniej – w oparciu o umowy cywilnoprawne (36%). Stosunkowo najmniej popularna była umowa o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy (niecałe 15%). Tabela 11. Absolwenci zatrudnieni w badanych firmach w latach 2013-2015 (według formy zatrudnienia) Forma zatrudnienia Umowa o pracę (pełny wymiar czasu) Umowa o pracę (niepełny wymiar czasu) Umowy cywilnoprawne Ogółem Liczba zatrudnionych absolwentów 56 17 41 114 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych w ramach projektu. Grupa pracodawców, którzy zatrudnili absolwentów ostatnich roczników najwyżej oceniła osoby, które ukończyły szkoły średnie ogólnokształcące (średnia ocena 4 na pięciostopniowej skali), nieco niżej – osoby legitymujące się wykształceniem policealnym 7 E. Ciepucha i J. Moos (red.) Potrzeby kadrowe pracodawców …, op. cit., s. 53. 27 i średnim zawodowym (średnia ocena 3,7) oraz wyższym (średnia ocena 3,6). Najsłabiej w opinii badanych pracodawców wypadli absolwenci zasadniczych szkół zawodowych (średnia ocena to zaledwie 2,8). Ogólnie pracodawcy przygotowanie do wykonywania zadań zawodowych przez absolwentów wszystkich typów szkół ocenili na 3,6. Wykres 4. Ocena przygotowania absolwentów roczników 2013-2015 do wykonywania zadań zawodowych (według poziomu wykształcenia, N=19; skala: 1-5) 4,5 4 4 3,7 3,6 3,5 2,8 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 średnie policealne i ogólnokształcące średnie zawodowe wyższe zasadnicze zawodowe Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych w ramach projektu. 6. WSPÓŁPRACA PRACODAWCÓW Z PLACÓWKAMI EDUKACYJNYMI Nieco ponad 72% firm uczestniczących w badaniu firm współpracuje z różnego rodzaju placówkami edukacyjnymi. Najczęściej są to szkoły lub uczelnie wyższe. Porównaj wykres 5 i tabelę 12. 28 Wykres 5. Współpraca badanych firm z placówkami edukacyjnymi (N=40) Nie; 11 Tak; 29 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych w ramach projektu. Tabela 12. Współpraca przedsiębiorców z placówkami edukacyjnymi (według typu placówki, N=29) Rodzaj placówki Szkoła Uczelnia Centrum Doskonalenia Nauczycieli Centrum Kształcenia Praktycznego Inne (ŁCDNiKP, Szkolne Schronisko Młodzieżowe, instytucje kultury) Procent badanych 96,6 37,9 6,9 6,9 17,2 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych w ramach projektu. Dominującą formą współpracy z placówkami edukacyjnymi jest wśród ankietowanych, organizowanie praktyk dla uczniów (86% firm). Mniej badanych przedsiębiorców oferuje uczniom zajęcia prowadzone w siedzibie firmy przez jej pracowników (prawie 38%), bądź prowadzi rekrutację przyszłych pracowników wśród uczniów 29 szkoły (także 38%). Wycieczki po zakładzie pracy proponuje co trzecia z ankietowanych firm (tabela 13). Ważną formą współpracy jest dla przedsiębiorców również prowadzenie konsultacji z nauczycielami i dyrektorami szkół odnośnie treści kształcenia adekwatnych do wymogów rynku pracy i oczekiwań pracodawców (27,6%) oraz wsparcie szkół przy organizacji konkursów dla uczniów danej szkoły (20,7%). Tabela 13. Formy współpracy przedsiębiorców z placówkami edukacyjnymi (N=29) Forma współpracy praktyki dla uczniów prowadzenie zajęć dla uczniów przez pracowników firmy w siedzibie firmy poszukiwanie (rekrutacja) pracowników spośród uczniów szkoły wycieczki po zakładzie pracy konsultacje z nauczycielami i dyrekcją szkoły odnośnie treści kształcenia pomoc przy organizacji konkursów dla uczniów inne (praktyki studenckie, współpraca przy organizowaniu wystaw i innych imprez, warsztaty z zakresu rękodzieła artystycznego, stypendia fundowane dla ucznia, zespoły zadaniowe i metodyczne, włączenie się w organizację seminariów i zespołów zadaniowych) prowadzenie zajęć dla uczniów przez pracowników firmy w szkole zapewnianie sprzętu do zajęć praktycznych (darowizny lub użyczenie) klasy patronackie dokształcanie nauczycieli Procent badanych 86,2 37,9 37,9 31,0 27,6 20,7 20,7 10,3 10,3 6,9 3,4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych w ramach projektu. 30 Warto zwrócić uwagę na bardzo niewielki udział takich działań jak: prowadzenie zajęć dla uczniów przez pracowników firmy w szkole, dokształcanie nauczycieli, czy też pomoc w zapewnieniu sprzętu do prowadzenia zajęć praktycznych. Mało popularne są także udzielane przez firmy patronaty klas. Przedstawione wnioski odnośnie charakteru i form współpracy pracodawców i szkół zawodowych są zbieżne z wcześniejszymi wynikami badań Obserwatorium Rynku Pracy dla Edukacji jeśli chodzi o najczęściej wybieraną formę współdziałania edukacji i rynku pracy województwa łódzkiego. W badaniach „Oczekiwania łódzkich szkół wobec pracodawców z regionu”8, „Potrzeby kadrowe pracodawców województwa łódzkiego”9, „Stan i prognozy rozwoju sektora energetyki odnawialnej w Polsce i w województwie łódzkim z perspektywy potrzeb rynku pracy”10 oraz „Rzemiosło i przedsiębiorcy w województwie łódzkim” 11 organizowanie praktyk dla uczniów także okazało się preferowaną lub jedną z najczęściej stosowanych form współpracy przedsiębiorców z placówkami edukacyjnymi. Wszyscy pracodawcy, którzy obecnie prowadzą współpracę z placówkami edukacyjnymi (tj. 29 spośród 40 uczestników badania) zamierzają ją kontynuować, w większości w dotychczasowej formie. Szczegóły zawiera wykres 6. E. Ciepucha i J. Moos (red.) Oczekiwania łódzkich szkół wobec pracodawców z regionu, Wyniki badania ankietowego, Analizy i badania nr 18, Wyd. ŁCDNiKP, Łódź 2012, s. 32-33. 9 E. Ciepucha i J. Moos (red.) Potrzeby kadrowe pracodawców …, op. cit., s. 69-71. 10 E. Ciepucha i J. Moos (red.) Stan i prognozy rozwoju sektora energetyki odnawialnej w Polsce i w województwie łódzkim z perspektywy potrzeb rynku pracy, Analizy i badania nr 17, Wyd. ŁCDNiKP, Łódź 2012, s. 63-65. 11 E. Ciepucha i J. Moos (red.) Rzemiosło i przedsiębiorcy w województwie łódzkim. Potrzeby kadrowe i oczekiwania wobec pracowników, Analizy i badania nr 13, Wyd. ŁCDNiKP, Łódź 2011, s. 58-59. 8 31 Wykres 6. Planowane na najbliższy rok formy współpracy przedsiębiorców z placówkami edukacyjnymi (liczba wskazań) inne 7 zapewnienie sprzętu do zajęć praktycznych 3 klasy patronackie 6 dokształcanie nauczycieli 7 prowadzenie zajęć przez pracowników firmy w szkole 9 pomoc przy organizacji konkursów 10 wycieczki po zakładzie pracy 10 prowadzenie zajęć przez pracowników w siedzibie firmy 15 konsultacje z nauczycielami i dyrekcją szkoły 17 rekrrutacja pracowników spośród uczniów 17 praktyki dla uczniów 26 0 5 10 15 20 25 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych w ramach projektu. Przewagę nadal stanowić będą praktyki dla uczniów oraz w równym stopniu prowadzenie rekrutacji przyszłych pracowników 32 30 spośród uczniów szkoły i prowadzone konsultacje z nauczycielami bądź dyrektorami szkół odnośnie treści kształcenia i ich zbieżności z oczekiwaniami ze strony rynku pracy. Warto w tym miejscu zaznaczyć że poszukiwanie przyszłej kadry wśród uczniów danej szkoły to jedna z najbardziej efektywnych form współdziałania edukacji i rynku pracy, korzystna zarówno dla szkoły jak i pracodawcy. Przeważająca część (86,2%) pracodawców nie zgłosiła też żadnych przeszkód, które utrudniałyby im relacje ze szkołami. Wśród nielicznych sygnalizowanych przeszkód/ barier znalazły się: biurokracja, brak kształcenia zawodowego w regionie, brak zapotrzebowania - brak zainteresowania współpracą, mała elastyczność, za mało praktyk. Najczęściej wśród przyczyn nie prowadzenia współpracy z placówkami edukacyjnymi przedsiębiorcy wymieniali: brak takiej potrzeby, zbyt duże obciążenia własną pracą, zaangażowanie w pracę nad bieżącymi projektami, zbyt wąski zakres działalności firmy. 7. PODSUMOWANIE Kapitał ludzki to najcenniejszy zasób każdej organizacji. Pracownicy legitymujący się adekwatnymi kompetencjami i kwalifikacjami są kluczowym czynnikiem wpływającym na efektywność jej działań. Celem badania, którego wyniki zostały zaprezentowane w niniejszym raporcie była diagnoza potrzeb kadrowych wybranej grupy przedsiębiorców z województwa łódzkiego, która współpracuje z Łódzkim Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego. Analiza zgromadzonych danych 33 pozwala na sformułowanie kilku istotnych wniosków odnoszących się do wybranych przedsiębiorstw: Ponad połowa respondentów, prognozując rozwój swoich firm, zamierza w najbliższych latach zwiększyć zatrudnienie, choć deklarowana liczba nowych pracowników nie jest zbyt imponująca. Statystycznie na jedną firmę przypadać będzie trzech nowych pracowników rocznie. Deklaracje, co do skali rekrutacji należy jednak traktować z dużą rezerwą. Z wielu badań, w tym przeprowadzonych przez Obserwatorium Rynku Pracy dla Edukacji, wynika, że pracodawcy niechętnie i ostrożnie formułują plany rekrutacyjne uzależniając je od koniunktury na rynku. Ważną informacją jest także ta, że w grupie badanych przedsiębiorców przewiduje się minimalne zwolnienia pracowników. Nowe miejsca pracy obejmować będą szerokie spektrum zawodów, w tym zawody tzw. techniczne, handlowe, medyczne. Jest to związane z różnorodnością profili działalności respondentów podlegających badaniu. Zestaw wymagań, jakie badani pracodawcy kierują pod adresem kandydatów do pracy obejmuje zarówno kompetencje twarde, jak i miękkie. Przy czym warto odnotować, iż w omawianej grupie do jednych i drugich przywiązywana jest w zasadzie jednakowo istotna waga. Obok solidności i zaangażowania, pracodawcy wymagają przede wszystkim umiejętności specjalistycznych. Znaczna część uczestników badania (połowa) zatrudnia absolwentów i zamierza te działania kontynuować. Najwyżej pod względem przydatności zawodowej zostali ocenieni absolwenci szkół średnich ogólnokształcących. 34 Trochę słabiej – szkół policealnych i średnich zawodowych oraz wyższych. Niepokoić mogą natomiast niskie oceny, jakie pracodawcy przyznali absolwentom zasadniczych szkół zawodowych. Ze względu na ściśle ukierunkowany charakter kształcenia, powinni być oni w pełni przygotowani do wykonywania określonego zawodu. Zdiagnozowana grupa pracodawców jest w znacznym stopniu zaangażowana we współpracę ze szkołami i uczelniami (70% badanych). Co istotne, z deklaracji wynika, że wszystkie firmy zamierzają tą współpracę kontynuować. Cennym było by jednak poszerzenie kierunków tej współpracy, gdyż w obecnej chwili koncentruje się ona głównie na oferowaniu praktyk zawodowych. W badaniu pojawiło się kilka kwestii, które warto poddać pogłębionej analizie w ramach przyszłych badań jakościowych. Do nich należą wspomniane powody niskiej oceny umiejętności zwłaszcza absolwentów szkół zasadniczych zawodowych, a także przyczyny braku zainteresowania pracodawców innymi formami współpracy z placówkami edukacyjnymi. Tak jak zostało to określone w celach niniejszego badania, przedstawione powyżej wnioski i spostrzeżenia zostaną uwzględnione w formułowaniu oferty, jaką Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego będzie kierowało do swoich Partnerów. Przedstawione w niniejszym raporcie wyniki i wnioski z badań mogą także okazać się przydatne w projektowaniu zmian w obszarze kształcenia zawodowego przez inne placówki edukacyjne z regionu łódzkiego. 35 Bibliografia - Ciepucha E. i Moos J. (red.) Potrzeby kadrowe pracodawców województwa łódzkiego. Raport z badań ankietowych, Analizy i badania nr 10, Wyd. ŁCDNiKP, Łódź 2011 - Ciepucha E. i Moos J. (red.) Rzemiosło i przedsiębiorcy w województwie łódzkim. Potrzeby kadrowe i oczekiwania wobec pracowników, Analizy i badania nr 13, Wyd. ŁCDNiKP, Łódź 2011 - Ciepucha E. i Moos J. (red.) Stan i prognozy rozwoju sektora energetyki odnawialnej w Polsce i w województwie łódzkim z perspektywy potrzeb rynku pracy, Analizy i badania nr 17, Wyd. ŁCDNiKP, Łódź 2012 - Ciepucha E. i Moos J. (red.) Oczekiwania łódzkich szkół wobec pracodawców z regionu, Wyniki badania ankietowego, Analizy i badania nr 18, Wyd. ŁCDNiKP, Łódź 2012 - Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON w województwie łódzkim, stan w dniu 31.12.2014, Urząd Statystyczny w Łodzi, www. lodz.stat.gov.pl, dostępu 10.02.2016 - http://lodz.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_lodzkie/portret_wo jewodztwa/wojewodztwo_lodzkie.pdf, data dostępu 10.02.2016 - Rozporządzenie Komisji Europejskiej (WE) Nr 364/2004 z dn. 25 lutego 2004 r. (Artykuł 2 Załącznika 1) - Definicja małych i średnich przedsiębiorstw Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z dnia 29 kwietnia 2015 r. poz. 584), Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 kwietnia 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej - 36 Spis tabel 1. Forma prawna badanych firm (N=40) 2. Profil działalności badanych firm (N=40) 3. Przynależność badanych firm do sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności 2007 (N=40) 4. Planowane przyjęcia do pracy do końca 2016 roku (według nazw zawodów) 5. Planowane przyjęcia do pracy w latach 2017-2020 (według wielkości firmy) 6. Planowane przyjęcia do pracy w latach 2017-2020 (według sekcji PKD 2007) 7. Planowane przyjęcia do pracy w latach 2017-2020 (według nazw zawodów) 8. Planowane przyjęcia do pracy w latach 2017-2020 (według zasięgu działania firmy) 9. Kluczowe kryteria rekrutacyjne (N=39) 10. Deficyty umiejętności i kwalifikacji w badanych firmach (N=40) 11. Absolwenci zatrudnieni w badanych firmach w latach 2013-2015 (według formy zatrudnienia) 12. Współpraca przedsiębiorców z placówkami edukacyjnymi (według typu placówki, N=29) 13. Formy współpracy przedsiębiorców z placówkami edukacyjnymi ( N=29) Spis wykresów 1. Struktura badanych firm (według liczby zatrudnionych, N=40) 2. Planowane zmiany w liczbie zatrudnionych do końca 2016 roku (N=40) 3. Planowane przyjęcia nowych pracowników do końca 2016 roku (według poziomu wykształcenia, N=129; w %) 4. Ocena przygotowania absolwentów roczników 2013-2015 do wykonywania zadań zawodowych (według poziomu wykształcenia, N=19; skala: 1-5) 5. Współpraca badanych firm z placówkami edukacyjnymi (N=40) 6. Planowane na najbliższy rok formy współpracy przedsiębiorców z placówkami edukacyjnymi (liczba wskazań) 37