D - Sąd Okręgowy w Słupsku

Sygn. akt V U 90/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 8 kwietnia 2013r.
Sąd Okręgowy w Słupsku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie następującym:
Przewodniczący: SSO Barbara Odelska
Protokolant: st.sekr.sądowy Agnieszka Leśniak
po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2013r. w Słupsku
na rozprawie
sprawy z odwołania M. K.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.
z dnia 31 grudnia 2012 r., znak (...)
o świadczenie przedemerytalne
I. oddala odwołanie
II. zasądza od ubezpieczonej M. K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. kwotę 60 zł (sześćdziesiąt
złotych) tytułem kosztów postępowania.
UZASADNIENIE
Ubezpieczona M. K.w odwołaniu od decyzji wydanej przez organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych
Oddział w S.w dniu 31 grudnia 2012r. znak (...) domagała się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do
świadczenia przedemerytalnego. W uzasadnieniu wskazała, że pozwany niesłusznie nie uwzględnił jej okresu pracy w
gospodarstwie rolnym rodziców w okresie od 29.7.1975r. do 31.7.1977r. tylko dlatego, że w tym okresie uczęszczała do
dziennej szkoły zawodowej. W jej ocenie pobieranie nauki i praca w gospodarstwie rodziców nie kolidowały ze sobą.
Pozwany organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego
oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania. W uzasadnieniu wniosku wskazał, że ubezpieczona dojeżdżała do szkoły
oddalonej od miejsca zamieszkania 32 km // w M./ nadto zobowiązana była wykonywał obowiązki szkolne tym
samym nie możliwa była stała praca w gospodarstwie rolnym rodziców, a czynności wykonywane w tym gospodarstwie
maja charakter doraźnej pomocy rodzicom, a ta okoliczność nie pozwala na przyjęcie, że stale świadczona była praca
chociażby na pół etatu.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny
Ubezpieczona urodzona (...) w dniu 13.12.2012r. wniosła o przyznanie jej prawa do świadczenia przedemerytalnego.
Rodzice ubezpieczonej posiadali gospodarstwo rolne o pow. 14,07 ha w okresie od 1.5.1945r. do 30.9.1980r. Nadto
dzierżawili 20 ha. W gospodarstwie było około 6-8 krów dojnych, cielaki, świnie, owce.
Ubezpieczona mieszkała wspólnie z rodzicami i trójką rodzeństwa, była najmłodsza. Jej jedna siostra starsza była od
niej o 13 lat, brat o 9 lat a kolejna siostra o 4 lata. W czasie gdy ubezpieczona rozpoczęła naukę w szkole zawodowej
najstarsza siostra wyszła za mąż i wyprowadziła się. /Vide: wyjaśnienia ubezpieczonej k-43 oraz 00:16:19/ a nadto
Dowód: oświadczenie Urzędu Gminy k4 akt ZUS i zeznania św. K. T. k- 43 odwr.oraz zapis 00:344;36
Ubezpieczona rozpoczęła naukę w (...) Szkole Zawodowej w M. w roku szkolnym 1974/1975 a ukończyła w roku
szkolnym 1976/1977. / szkoła trzyletnia/
Dowód: świadectwa k30 i 31 akt ZUS wskazujące na otrzymanie promocji do trzeciej klasy/
Ubezpieczona aby dojechać do szkoły na zajęcia musiała wyjść z domu około godz. 6 , z domu na autobus musiała
wyjść wcześniej o około 15 – 20 min. Do domu ze szkoły wracała około 14-16. Po powrocie ze szkoły wykonywała
różne czynności czasami pasła krowy, uczestniczyła przy żniwach i wykonywała prace związane z wykopywaniem
ziemniaków. Krowy doiła jej matka z ojcem, a czasami jak wracała ze szkoły ubezpieczona to także i ona pomagała.
Pomoc ubezpieczonej przy pracach w gospodarstwie miała charakter sezonowy. W gospodarstwie pracował brat
ubezpieczonej a po ślubie ze świadkiem K. T. także ona, ponieważ po ślubie sprowadziła się do teściów i mieszkała
razem z nimi.
Dowód: zeznania świadków K. T.k43 odwr i 00:34:36
I św. H. P. k44 00:44:04
Rodzice ubezpieczonej zostali zaliczeni przez Stowarzyszenie (...) przez III Rzeszę Niemiecką do osób uprawnionych
do odszkodowania za pracę przymusową. Matka ubezpieczonej pracowała w biurze w mleczarni.
Ubezpieczona od 1.8.1977r. podjęła prace w Fabryce (...) w M.. /bezsporne/
Dowód: zaświadczenia k-15,16,18,29,30.
Ubezpieczona na dzień złożenia wniosku o świadczenie przedemerytalne legitymowała się łącznym okresem
składkowym i nieskładkowym 34 lata i 12 dni. Pozwany organ rentowy nie zaliczył do stażu ubezpieczeniowego okresu
od 29.7.1975r. to jest od dnia osiągnięcia 16 lat przez ubezpieczoną do dnia podjęcia pracy zawodowej. I wydał decyzję
odmawiająca świadczenia, którą to decyzje ubezpieczona zaskarżyła.
Dowód; decyzja k-64 akt ZUS.
Ubezpieczonej zabrakło do wymaganego stażu 11 miesięcy i 18 dni. W tym czasie po osiągnięciu 16 lat wystąpił jeden
pełny okres wakacyjny od 29.7 1975r. do 31.8.1975r / 1 miesiąc 1 dzień/. a następnie od 17 .6.1976r. do 31.8.1977r. / 2
miesiące i 13 dni/ i w 1977r. od 1.7.1977 do 31.7.1977r. / 1 miesiąc/ wynoszący łącznie 4 miesiące i 14 dni./bezsporne/
Sąd Okręgowy zważył co następuje:
Ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych w art. 2 ust 1 określa że:
1. Prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która:
1) do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności
pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u
którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co
najmniej 56 lat - kobieta oraz 61 lat - mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej
20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub
2) do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu
przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99,
poz. 1001), zwanej dalej „ustawą o promocji zatrudnienia”, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6
miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna oraz posiada okres uprawniający do emerytury,
wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn, lub
3) do dnia ogłoszenia upadłości prowadziła nieprzerwanie i przez okres nie krótszy niż 24 miesiące pozarolniczą
działalność, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.
U. Nr 137, poz. 887, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych”, i za ten okres opłaciła
składki na ubezpieczenia społeczne oraz do dnia ogłoszenia upadłości ukończyła co najmniej 56 lat - kobieta i 61 lat mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn,
lub
4) zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty z tytułu
niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat, i do dnia, w którym ustało prawo do
renty, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna i osiągnęła okres uprawniający do emerytury,
wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub
5) do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu
przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż
6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i
40 lat dla mężczyzn, lub
6) do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego, z powodu likwidacji
pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie
niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie
krótszy niż 6 miesięcy, posiadała okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat
dla mężczyzn.
2. Za okres uprawniający do emerytury, o którym mowa w ust. 1, uważa się okres ustalony zgodnie z przepisami art.
5-9, art. 10 ust. 1 oraz art. 11 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, Nr 64, poz. 593 i Nr 99, poz. 1001), zwanej dalej „ustawą o emeryturach
i rentach z FUS”.
3. Świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania
zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie
następujące warunki:
1) nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;
2) w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji
odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo
zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;
3) złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania
przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych
Jak wykazał zebrany w sprawie materiał dowodowy do ubezpieczonej miałby zastosowanie art. 2 ust 1 pkt 5 gdyby
posiadała wymagany dla kobiety staż ubezpieczeniowy wynoszący 35 lat.
Okresem spornym wobec uwzględnienia przez pozwanego okresu ubezpieczeniowego 34 lat i 12 dni był okres pracy
ubezpieczonej w gospodarstwie rolnym rodziców, który to okres powinien zdaniem ubezpieczonej być uwzględniony
jako uzupełniający. Ubezpieczonej zabrakło do wymaganego stażu 11 miesięcy i 18 dni. W tym czasie po osiągnięciu 16
lat wystąpił jeden pełny okres wakacyjny od 29.7 1975r. do 31.8.1975r / 1 miesiąc 1 dzień/. a następnie od 17 .6.1976r.
do 31.8.1977r. / 2 miesiace i 13 dni/ i w 1977r. od 1.7.1977 do 31.7.1977r. / 1 miesiąc/ wynoszący łącznie 4 miesiace
i 14 dn.
Sąd dał wiarę świadkom, że ubezpieczona po powrocie ze szkoły po godz 16 pomagała rodzicom w godpodarstwie
rolnym dojąc krowy, czy pasąc je, jak również pomagała przy innych sezonowych pracach. Nie dał natomiast wiary
ubezpieczonej, że jeszcze przed wyjazdem do szkoły doiła krowy. Zasady logiki i doświadczenia życiowego wskazują,
że skoro w tym gospodarstwie była najmłodszą osoba nadto uczęszczała do szkoły i aby zdążyć na autobus o godz
6 musiała wyjść wcześniej o 15-20 minut, to aby o godz 5 doić krowy musiałaby wstać przed piątą, a po wydojeniu
krów umyć się przebrać i pójść na autobus,/ trudno wszak przyjąć, że prosto z obory szła na autobus aby dojechać do
szkoły./ a następnie po powrocie ze szkoły znowu pracować do późnej nocy jak podaje, to oznaczałoby, że nie tylko
nie byłoby czasu na naukę, ale nawet na sen. Logika wskazuje, że aby zdążyć na autobus i wyjść z domu 20 minut
wcześniej to około godz 5 musiała wstać i ubrać się do szkoły. Aby doić krowy musiałaby wstać o godz 4. Nadto taki
rozkład dnia oznaczałby pracę ponad fizyczne możliwości dziecka 16 letniego.
Nie dał tej wiary również dlatego, że w swych wyjaśnieniach ubezpieczona mijała się z prawą co czyniło jej wyjaśnienia
niewiarygodne. Podała, że musiała pracować bo trzeba było pomagać rodzicom, pomagał brat, ale gdy ożenił się to
wraz z żoną nie mieszkał z rodzicami tylko wyprowadził się do żony i mieszkał u teściów aczkolwiek w gospodarstwie
pomagał. Ubezpieczona dążyła do wykazania, że poza bratem była jedyną osobą zdolną do pracy w tym gospodarstwie
ponieważ rodzice w wyniku prac przymusowych mimo młodego wieku byli schorowani i nie mogli pracować.
Ubezpieczona nie wykazała żadnym dowodem, że rodzice chorowali, a zważywszy na fakt, że matka jej pracowała w
biurze w okresie wojny wskazuje, ze nie mogła być to praca ponad wysiłek fizyczny. Na okoliczność stanu zdrowia
ojca nie przedłożyła żadnych dowodów. W ocenie sądu nie był to aż tak zły stan zdrowia skoro mając 14,5 ha ojciec
wydzierżawił jeszcze 20 ha. Ponadto nie polegało na prawdzie wyjaśnienie ubezpieczonej, że brat z bratową nie
mieszkali po ślubie w tym gospodarstwie. Przeczą temu zeznania świadka K. T.. Nadto skoro gdy ubezpieczona po
zakończonej szkole podjęła zatrudnienie w M., a następnie wyprowadziła się rodzice w dalszym ciągu prowadzili to
gospodarstwo, a następnie przekazali bratu, co oznacza, że w zakresie wykonywania czynności związanych z tym
gospodarstwem mimo iż ubezpieczona wyprowadziła się – nic się nie zmieniło.
Odnośnie zaliczenia do stażu ubezpieczeniowego spornego okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców , jako
okresu uzupełniającego w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.).to zgodnie
z tym przepisem, przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również
przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,
traktując je jak okresy składkowe. W licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego jako przesłankę zaliczenia okresu pracy
w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16 roku życia przyjmuje się, iż praca ta musiała mieć właściwy
wymiar pracy przekraczający 4 godziny dziennie. Zatem jeśli praca w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16
roku życia, świadczona była przed dniem 1 stycznia 1983 r. w wymiarze przekraczającym połowę pełnego czasu
pracy, to przy ustalaniu prawa do emerytury uwzględnia się także ten okres (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
19 grudnia 2000 r., II UKN 155/00, OSNP 2002 Nr 16, poz. 394 i powołane tam orzecznictwo). W judykaturze
kładzie się nacisk na stałość wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, co nie musi jeszcze oznaczać codziennego
wykonywania czynności rolniczych, ale gotowość (dyspozycyjność) do podjęcia pracy rolniczej, z czym wiąże się
też wymóg zamieszkiwania osoby bliskiej rolnikowi co najmniej w pobliżu gospodarstwa rolnego. Tym kryteriom
zazwyczaj odpowiada praca domownika rolnika, który świadczy określone prace stale (codziennie) w wymiarze nie
mniejszym niż połowa etatu (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1997 r., II UKN 96/96, OSNAPiUS 1997,
Nr 23, poz. 473, z dnia 3 grudnia 1999 r., II UKN 235/99, OSNAPiUS 2001, Nr 7, poz. 236, notka, z dnia 10 maja
2000 r., II UKN 535/99, OSNAPiUS 2001, Nr 21, poz. 650, z dnia 27 czerwca 2000 r., II UKN 612/99, OSNAPiUS
2002, Nr 1, poz. 21, notka, z dnia 3 lipca 2001 r., II UKN 466/00, OSNPUSiSP 2003, Nr 7, poz. 186). Natomiast
doraźna pomoc w pracach przy prowadzeniu gospodarstwa rolnego świadczona sporadycznie w ciągu tygodnia czy
podczas ferii i świąt przez dziecko uczęszczające do szkoły ponadpodstawowej nie jest pracą w gospodarstwie rolnym,
w rozumieniu powołanego art. 10 ust. 1 pkt 3 (zob. wyroki Sadu Najwyższego z dnia: 10 maja 2000 r., II UKN 535/99,
OSNP 2001, Nr 21, poz. 650; 13 stycznia 1998 r., II UKN 433/97, OSNP 1998, Nr 22, poz. 668). Tymczasem w
spornym okresie w latach 1978-1981 głównym zajęciem wnioskodawczyni była nauka w szkole zasadniczej znacznie
oddalonej od gospodarstwa rolnego rodziców, która zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego nie pozwalała jej na
wykonywanie pracy w gospodarstwie w takim rozmiarze (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2008
r., II UK 61/08, LEX nr 741080 oraz z dnia 13 listopada 1998 r., II UKN 299/98, OSNP 1999 Nr 24, poz. 799).. Nawet
jeśli wnioskodawczyni wykonywała pewne prace w gospodarstwie rolnym rodziców, to nie sposób uznać, że była to
praca przekraczająca połowę pełnego wymiaru pracy. W art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS
chodzi nie o okresy jakiejkolwiek pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, a jedynie stałą pracę o istotnym znaczeniu
dla prowadzonej działalności rolniczej w gospodarstwie rolnym, w którym osoba zainteresowana zamieszkuje lub
ma możliwość codziennego wykonywania prac związanych z prowadzoną działalnością rolniczą. Kryteriów tego nie
spełnia praca dziecka, które uczyło się w szkole położonej w innej miejscowości niż miejsce gospodarstwa rolnego (tak
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 lipca 2001 r., II UKN 466/00, OSNP 2003 Nr 7, poz. 186). Uczniowie takich szkół nie
wykonują stałej pracy w gospodarstwie, gdyż stałym ich zajęciem jest nauka w szkole . Mogą jedynie świadczyć pomoc
przy pracach rolniczych w czasie wolnym od zajęć szkolnych lub uczestniczyć w pracach nie mających charakteru pracy
stałej, a jedynie ewentualnym udziałem (pomocą) w wykonywaniu typowych obowiązków domowych, zwyczajowo
wymaganych od dziecka będącego członkiem rolniczej wspólnoty rodzinnej, po powrocie ze szkoły lub w okresie świąt
i krótkich przerw w nauce.
Jednakże Sąd Okręgowy podziela w pełni pogląd Sądu Najwyższego, w świetle którego przy ustaleniu prawa do
emerytury uwzględnia się okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, świadczonej przed
dniem 1 stycznia 1983 r. w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy, także w czasie wakacji
szkolnych - art. 10 ust. 3 w związku z art. 6 ust. 2 lit. a cyt. ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (wyrok z dnia 19 grudnia 2000 r. II UKN 155/00 OSNP 2002/16/394). ponieważ
w warunkach wiejskich przyjęte jest, iż dziecko w okresie wakacji pracuje w gospodarstwie rolnym rodziców na równi
z nimi i przy wszystkich pracach, jednakże w realiach przedmiotowej sprawy okres wakacyjny jest zbyt krótki i jego
uwzględnienie nie pozwala na przyjęcie wymaganego 35 letniego okresu ubezpieczeniowego.
W tych okolicznościach na podstawie art. 47714 § 1 kpc orzeczono jak w pkcie 1 sentencji.
O kosztach orzekł na podstawie § 11 ust 2 Rozporządzenia Ministra S.w sprawie wynagrodzenia radców prawnych
……/DzU z 2002r. Nr 163, po 1349/.