Pożyczki i ich opodatkowanie - Kancelaria Partnerska Gabrysz i

Gabrysz i Doradcy
Kancelaria Partnerska
http://www.gabryszidoradcy.pl
Pożyczki i ich opodatkowanie
Czasami zdarza się tak, że domowy lub firmowy „portfel” potrzebuje wsparcia finansowego.
Łatwym i szybkim sposobem otrzymania zastrzyku gotówki jest pożyczka. W zależności od
okoliczności, ta forma podreperowania budżetu odbywa się często między osobami z najbliższej
rodziny. Kodeks cywilny (KC) w artykule 720 reguluję pożyczkę jako umowę, w której „dający
pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo
rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę sama ilość
pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości”.
Strony umowy
W umowie pożyczki występują dwa podmioty, pożyczkodawca, a więc osoba udzielająca
pożyczki oraz pożyczkobiorca, czyli biorący pożyczkę. Nie ma znaczenia kto jest stroną
umowy (osoba fizyczna czy prawna), bowiem może to być dowolny podmiot.
Co można pożyczyć?
Przedmiotem umowy pożyczki jest przeniesienie na własność przez pożyczkodawcę na rzecz
pożyczkobiorcy określonej sumy pieniężnej (wyrażonej w walucie polskiej lub obcej) albo rzeczy
oznaczonych co do gatunku (np. materiały budowlane). Jednocześnie biorący pożyczkę jest
zobowiązany do zwrotu przedmiotów majątkowych takich samych (a nie tych samych). Co w
praktyce oznacza, że nie musi oddać dokładnie tych banknotów, które otrzymał, a takie, które
odpowiadają wartości pożyczonych.
Forma umowy
Zgodnie z paragrafem 2 wspomnianego artykułu 720 KC, umowa, której wartość jest większa
niż 500zł, powinna być stwierdzona pismem. Inne formy umowy to zawarte ustnie lub w
formie aktu notarialnego. Warto ją spisać, bez względu na to z kim ją zawieramy, ponieważ w
razie ewentualnego sporu będzie najważniejszym dowodem w sprawie. Jeżeli przedmiotem
umowy jest rzecz lub pieniądze o znacznej wartości, możemy zdecydować się na akt notarialny.
W przypadku jakiejkolwiek sprawy przed sądem toczącej się w związku z pożyczką, forma ta
jest najbezpieczniejsza. Nikt nie będzie mógł zarzucić, że umowa została przerobiona, podpis
sfałszowany lub w inny sposób kwestionować jej elementów lub postanowień.
Czego żądać udzielając pożyczki?
Niezbędną częścią umowy jest określenie terminu zwrotu pożyczki oraz sposobu w jaki to
nastąpi (w ratach czy jednorazowo). Osoba zaciągająca pożyczkę może spłacić ją w każdym
czasie. Jeżeli termin nie jest oznaczony, dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu
sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę (artykuł 723 KC). Strony mogą
ustalić karę umowną na wypadek, gdyby pożyczkobiorcą opóźnił się ze spłatą zobowiązania
lub naruszył inne postanowienia umowy. Samo roszczenie o zwrot pożyczki przedawnia się z
1/3
Gabrysz i Doradcy
Kancelaria Partnerska
http://www.gabryszidoradcy.pl
upływem 10 lat od ustalonego terminu spłaty (jeżeli udzielający pożyczki prowadzi działalność
gospodarczą w tym zakresie - okres przedawnienia wynosi 3 lata).
Różnica pomiędzy pożyczką a kredytem sprowadza się do jej możliwego nieodpłatnego
charakteru (kredyt zawsze jest odpłatny). To jednak nie wyklucza ustalenia w umowie
wynagrodzenia dla pożyczkodawcy. Mogą to być odsetki lub określona kwota np. 300zł.
Wysokość odsetek
Udzielający pożyczki można zastrzec prawo do pobierania odsetek jako formę zapłaty za
udzieloną pożyczkę. Jeżeli uprawnienie to zostanie wyłącznie wskazane i tym samym jego
wysokość nie zostanie określona, odsetki będą ustawowe (obecnie wynoszą one 13% w skali
roku). W sytuacji, gdy strony ustalą wysokość odsetek, zgodnie z prawem, nie mogą one
przekroczyć 22% pożyczonej kwoty.
Odstąpienie od umowy
Kodeks cywilny wyraźnie wskazuje prawo dającego pożyczkę do odstąpienia od umowy i
wydania mu przedmiotu umowy, jeżeli jej przyszły zwrot jest wątpliwy z powodu złego stanu
majątkowego drugiej strony (niewypłacalności). Uprawnienie to jest jednak ograniczone i w
przypadku, kiedy pożyczkodawca wie lub z łatwością może dowiedzieć się o złym stanie
majątkowym (na moment zawarcia umowy) pożyczkobiorcy, ma prawo odstąpić od umowy.
Przepisy chronią także biorącego pożyczkę w sytuacji, kiedy otrzyma on rzeczy mające wady
(np. będą uszkodzone lub gorszej jakości niż się umówiono),które wyrządzą mu szkodę.
W tym przypadku może żądać od pożyczkodawcy jej naprawienia. Obowiązek ten nie będzie
spoczywał na dającym pożyczkę, jeżeli nie wiedział o wadach, powiadomił biorącego pożyczkę
o nich lub biorący pożyczkę mógł z łatwością dowiedzieć się o nich.
Przedstawiony wyżej przykład umowy pożyczki wskazuje jakie elementy powinna ona zawierać.
Koniecznie muszą znaleźć się dane dotyczące stron jak imiona, nazwiska, numery i serie
dowodów osobistych, przedmiot umowy, termin zwrotu pożyczki i sposób spłaty (jednorazowo
czy ratami).
Kto i jaki zapłaci podatek od pożyczki?
Umowa pożyczki niesie za sobą obowiązki podatkowe, ponieważ podlega ona podatkowi od
czynności cywilnoprawnych (PCC), który wynosi 2% od kwoty lub wartości pożyczki.
Na pożyczkobiorcy spoczywa obowiązek złożenia w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowej
w ciągu 14 dni od dnia zawarcia umowy i jednocześnie zapłaty podatku. Jeżeli umowa została
zawarta w formie aktu notarialnego, podatek pobierze notariusz.
Regulacje prawne przewidują jednak liczne wyjątki od tej zasady, które dotyczą zwolnień
podatkowych. Pożyczka udzielona osobom z najbliższej rodziny, zaliczanym do I grupy
podatkowej do kwoty 9637zł jest zwolniona od podatku. Uprawnienie to będzie przysługiwać
2/3
Gabrysz i Doradcy
Kancelaria Partnerska
http://www.gabryszidoradcy.pl
również w sytuacji, gdy podana kwota zostanie przekroczona (a pożyczka została dokonana w
kręgu I grupy podatkowej z wyjątkiem teściów) pod warunkiem złożenia deklaracji
podatkowej organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności oraz
udokumentowania faktu otrzymania przez biorącego pożyczkę pieniędzy na rachunek bankowy
albo prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem
pocztowym. Niedopełnienie któregoś z tych dwóch wymogów skutkuje utratą zwolnienia
pożyczki z podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie przekraczającym kwotę 9.637 zł.
Wskazówka
Małżonek, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), wstępni (rodzice, dziadkowe,
pradziadkowie), pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie to
osoby zaliczane do I grupy podatkowej.Co więcej, ze zwolnienia od PCC mogą
skorzystać osoby biorące pożyczkę spoza kręgu rodziny (np. znajomi, sąsiedzi) do
kwoty 5 tys. zł od jednego podmiotu lub 25 tys. zł od kilku podmiotów w okresie
trzech lat kalendarzowych.
Co więcej, ze zwolnienia od PCC mogą skorzystać osoby biorące pożyczkę spoza kręgu
rodziny (np. znajomi, sąsiedzi) do kwoty 5 tys. zł od jednego podmiotu lub 25 tys. zł od kilku
podmiotów w okresie trzech lat kalendarzowych.
Ponadto pożyczka udzielona spółce przez wspólnika (akcjonariusza) spółki kapitałowej
jest zwolniona od podatku od czynności cywilnoprawnych.
Podsumowanie
Decyzja o zaciągnięciu pożyczki powinna być przemyślana. Choć jest kuszącą alternatywą dla
kredytu w przypadku mniejszych kwot, to jej szybkość i powszechna dostępność nie zwalnia z
obowiązku określenia oczekiwań oraz wymogów dotyczących pożyczki, a następnie zapoznania
się z warunkami umowy przedstawionymi przez drugą stronę.
Przykrą konsekwencją niezapłacenia podatku lub unikanie tego, może skutkować nałożeniem
przez organ podatkowy podatku w wysokości 20% wartości pożyczki. Dodatkowo osoby
udzielające wsparcia finansowego w takiej formie komukolwiek, zaufanemu przyjacielowi czy
sąsiadowi muszą pamiętać, że zawarcie umowy pożyczki w formie ustnej nie daje im żadnej
gwarancji odzyskania zwrotu, gdyby druga strona nie chciała lub nie mogła tego uczynić.
Z uwagi na fakt, iż kdażda sytuacja wymaga indywidualnego podejścia zapraszamy do zakładki
Kontakt.
Autorzy: Krzysztof Hantke we współpracy z Małgorzatą Gabrysz i Romualdem Gabrysz
3/3
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)