Pełny tekst - Wydawnictwa NIZP-PZH

Nr 3
Pestycydy w miêcie pieprzowej Mentha
Piperita
ROCZN.
PZHL.2006, 57, NR 3, 211-216
211
STANIS£AW SAD£O, EWA SZPYRKA, KRYSTYNA ROGOZIÑSKA, JULIAN RUPAR
WYSTÊPOWANIE POZOSTA£OŒCI NIEKTÓRYCH PESTYCYDÓW
W MIÊCIE PIEPRZOWEJ MENTHA PIPERITA L. W LATACH 2003-2005
OCCURRENCE OF SOME PESTICIDES RESIDUES IN PEPPERMINT
MENTHA PIPERITA L. IN 2003-2005
Instytut Ochrony Roœlin
Terenowa Stacja Doœwiadczalna
35-101 Rzeszów, ul. Langiewicza 28
Kierownik: dr Z. Kaniuczak
Miêta pieprzowa jest jednym z wa¿niejszych surowców zielarskich, uprawianych na terenie po³udniowo-wschodniej Polski, przeznaczonym na eksport do
krajów Unii Europejskiej. W pracy przedstawiono wyniki badania pozosta³oœci
pestycydów w miêcie pieprzowej w latach 2003-2005.
S³owa kluczowe: pozosta³oœci pestycydów, miêta, Mentha Piperita
Key words: pesticide residues, peppermint, Mentha Piperita
WSTÊP
Terenowa Stacja Doœwiadczalna Instytutu Ochrony Roœlin w Rzeszowie od ponad trzydziestu lat zajmuje siê badaniem pozosta³oœci pestycydów w materiale roœlinnym. Badania
te dotyczy³y g³ównie owoców i warzyw, a w ostatnich latach tak¿e pozosta³oœci pestycydów
w surowcach zielarskich, zw³aszcza przeznaczonych na eksport do krajów Unii Europejskiej.
Celem niniejszej pracy jest zaprezentowanie wystêpowania pozosta³oœci niektórych pestycydów w miêcie pieprzowej Mentha Piperita L. oraz ocena ich pobrania wraz z herbatk¹
zio³ow¹ miêtow¹ przez konsumenta.
MATERIA£ I METODY
Zakres kontroli pozosta³oœci pestycydów
W miêcie pieprzowej badano pozosta³oœci diazynonu (substancja aktywna preparatów: Basudin
25 EC, Diazinon 250 EC, Diazol 250 EC, Diazol 500 EW), dimetoatu (Bi 58 Nowy, Danadim 400
EC), fenitrotionu (Owadofos 540 EC, Sumithion 500 EC), fosalonu (Zolone 350 EC), ditiokarbaminianów (Dithane M-45 80 WP, Dithane Neo Tec 75 WG, Dithane 455 SC, Penncozeb 80 WP, Penncozeb 455 SC, Vondozeb 75 WG), tetrakonazolu (Domark 100 EC), triadimefonu (Bayleton 5 WP),
212
S. Sad³o i in.
Nr 3
terbacylu (Sinbar 80 WP), prometryny (Azogard 50 WP), propyzamidu (Kerb 50 WP i Kerb 500 SC)
oraz fluazyfopu-P-butylowego (Fusilade Forte 150 EC) zalecanych do ochrony miêty pieprzowej
[5]. Jednak z uwagi na fakt wykrywania pozosta³oœci chloropiryfosu (Nurelle D 550 EC czy Dursban
480 EC) oraz tolilofluanidu (Euparen Multi 50 WP i 50 WG), tak¿e i te substancje aktywne, mimo i¿
nie s¹ one zalecane do ochrony miêty pieprzowej, uwzglêdniono w badaniach.
Oznaczanie pozosta³oœci pestycydów metod¹ chromatografii gazowej
20 g rozdrobnionych suszonych liœci miêty odwa¿ano do kolby Erlenmayera o obj. 250 ml, dodawano 200 ml mieszaniny aceton – eter naftowy 1:9 (v/v) i pozostawiano na 0,5 godziny. Po tym
czasie zawartoœæ kolbki wytrz¹sano na wytrz¹sarce mechanicznej przez 1 godzinê, a nastêpnie s¹czono pod normalnym ciœnieniem przez bezwodny siarczan sodu umieszczony na s¹czku. Do dalszej
analizy pobierano 100 ml (10 g próbki) uzyskanego przes¹czu, który nastêpnie odparowywano do
sucha za pomoc¹ wyparki obrotowej Rotavapor-R firmy Büchi w temperaturze poni¿ej 40°C a pozosta³oœæ przenoszono iloœciowo mieszanin¹ eter etylowy – eter naftowym 3:7 na kolumnê florisilow¹
[4]. Pestycydy eluowano 30 ml mieszaniny eter etylowy – eter naftowym 3:7 (v/v) i zbierano oddzielnie trzy 10 ml frakcje, a nastêpnie 70 ml mieszaniny aceton – eter naftowy 1:9 (v/v). Frakcje
analizowano oddzielnie na chromatografie gazowym Hewlett Packard 5890 wyposa¿onym w detektor NP (kolumna HP-5 MS; program temperatur: temperatura pocz¹tkowa 100°C – 1 min. ®10°C/
min. ® 2600C – 4 min.; ³¹czny czas analizy 21 minut) w zakresie liniowoœci jego wskazañ a uzyskane wyniki potwierdzano na chromatografie gazowym Agilent 6890 wyposa¿onym w detektor NP
i kolumnê DB-1701. Pozosta³oœci pestycydów wyra¿ano w mg danej substancji/kg miêty.
Metod¹ chromatograficzn¹ oznaczano pozosta³oœci chloropiryfosu, diazynonu, dimetoatu, fenitrotionu, fluazyfopu-P-butylowego, fosalonu, prometryny, propyzamidu, tolilofluanidu, triadimefonu (oraz produktu jego rozk³adu – triadimenolu), terbacylu i tetrakonazolu.
Oznaczanie pozosta³oœci ditiokarbaminianów
Ditiokarbaminiany w próbce miêty oznaczano poprzez ich rozk³ad w œrodowisku kwaœnym
w obecnoœci chlorku cyny (II) do CS2 i przeprowadzenie do b³êkitu metylenowego, który nastêpnie
analizowano w roztworze wodnym [1]. Umo¿liwia³o to oznaczenie pozosta³oœci ditiokarbaminianów powy¿ej 0,2 mg CS2/kg. Aby oznaczyæ pozosta³oœci ditiokarbaminianów w zakresie od 0,04 do
0,20 mg CS2/kg b³êkit metylenowy ekstrahowano dwukrotnie dichlorometanem (2×2,5 ml) i oznaczano na spektrometrze Unicam Helios przy d³ugoœci fali 662 nm, stosuj¹c dichlorometan jako roztwór odniesienia [3]. Pozosta³oœci mankozebu wyra¿ano w mg CS2/kg miêty.
Ocena nara¿enia konsumenta na pozosta³oœci niektórych pestycydów
znajdowanych w próbkach miêty pieprzowej
Nara¿enie krótkoterminowe szacuje siê przez porównanie jednorazowego lub jednodniowego
pobrania pozosta³oœci danego pestycydu do wielkoœci jego ostrej dawki referencyjnej (Acute Reference Dose; ARfD), a w razie jej braku do akceptowanego dziennego pobrania (Acceptable Daily
Intake; ADI). Za akceptowane przyjmuje siê pozosta³oœci, dla których nara¿enie krótkoterminowe
nie przekracza 100% ARfD. Nara¿enie szacuje siê dla konsumentów doros³ych i dzieci. W tabelach
I-III zamieszczono 90. percentyle pozosta³oœci umo¿liwiaj¹ce oszacowanie chronicznego nara¿enia
konsumenta.
WYNIKI I ICH OMÓWIENIE
W latach 2003-2005 ³¹cznie przebadano 511 próbek miêty pieprzowej przeznaczonej na
eksport do krajów Unii Europejskiej, a uzyskane wyniki oceniano w odniesieniu do norm
obowi¹zuj¹cych w Unii Europejskiej dla herbatki miêtowej. Najczêœciej wykrywano pozosta³oœci chloropiryfosu (16% analizowanych próbek), a nastêpnie terbacylu (11%), ditiokarbaminianów (10%) oraz diazynonu (5%). Ponad 20% przebadanych próbek zawiera³o
pozosta³oœæ jednego z insektycydów fosforoorganicznych.
Pestycydy w miêcie pieprzowej Mentha Piperita L.
Nr 3
213
Najwy¿sze pozosta³oœci chloropiryfosu, terbacylu, ditiokarbaminianów i diazynonu wynios³y odpowiednio: 1,46 mg/kg, 0,25 mg/kg, 16,3 mg/kg i 0,74 mg/kg (tabele I-III). Oko³o
14% próbek zawiera³o pozosta³oœci na poziomie wy¿szym od najwy¿szych dopuszczalnych poziomów pozosta³oœci przyjêtych dla herbaty [2], które z wyj¹tkiem fosalonu i tolilofluanidu kszta³tuj¹ siê na identycznym poziomie zarówno w Polsce jak i krajach Unii
Europejskiej.
27 próbek zawiera³o pozosta³oœci wielokrotne przy czym najczêœciej jedn¹ z substancji
stanowi³y ditiokarbaminiany (tabela IV).
Ta b e l a I .
Wystêpowanie pozosta³oœci pestycydów w miêcie pieprzowej w roku 2003
Occurrence of pesticide residues in Mentha piperita L. in 2003
=ZL ]HN
1
Q
&KORURSLU\IRV
'LD]\QRQ
)HQLWURWLRQ
)RVDORQ
3URPHWU\QD
3URS\]DPLG
'LWLRNDUEDPLQLDQ\
UHGQLD“V
“
“
“
3R]RVWDáR ü>PJNJ@
1DMZ\ V]D
SHUFHQW\O
*2 1'3
EUDN
N – liczba analizowanych próbek
n – liczba próbek z pozosta³oœciami
s – odchylenie standardowe
GO – Granica Oznaczalnoœci
NDP – Najwy¿szy Dopuszczalny Poziom Pozosta³oœci
Ta b e l a I I .
Wystêpowanie pozosta³oœci pestycydów w miêcie pieprzowej w roku 2004
Occurrence of pesticide residues in Mentha piperita L. in 2004
3R]RVWDáR ü>PJNJ@
1DMZ\ V]D
SHUFHQW\O
=ZL ]HN
1
Q
&KORURSLU\IRV
'LD]\QRQ
)HQLWURWLRQ
)RVDORQ
3URPHWU\QD
3URS\]DPLG
7ULDGLPHIRQ
7ULDGLPHQRO
'LWLRNDUEDPLQLDQ\
UHGQLD“V
“
“
“
*2 1'3
EUDN
S. Sad³o i in.
214
Ta b e l a I I I .
Wystêpowanie pozosta³oœci pestycydów w miêcie pieprzowej w roku 2005
Occurrence of pesticide residues in Mentha piperita L. in 2005
=ZL ]HN
&KORURSLU\IRV
'LD]\QRQ
)HQLWURWLRQ
)RVDORQ
3URPHWU\QD
3URS\]DPLG
7ULDGLPHIRQ
7ULDGLPHQRO
'LPHWRDW
7HUEDF\O
7HWUDNRQD]RO
7ROLOIOXDQLG
)OXD]\IRS3
% WO
'LWLRNDUEDPLQLDQ\
Ta b e l a I V.
Nr 3
3R]RVWDáR ü>PJNJ@
1DMZ\ V]D SHUFHQW\O
1
Q
UHGQLD“V
“
“
“
“
“
“
*2
1'3
EUDN
EUDN
EUDN
EUDN
EUDN
Wystêpowanie wielokrotnych pozosta³oœci pestycydów w miêcie pieprzowej
Occurrence of multiple pesticide residues in Mentha Piperita L.
1D]ZDVXEVWDQFMLDNW\ZQHM
'LD]\QRQ
FKORURSLU\IRV
'LD]\QRQ
'LWLRNDUEDPLQLDQ\
&KORURSLU\IRV
'LWLRNDUEDPLQLDQ\
'LPHWRDW
'LWLRNDUEDPLQLDQ\
3URPHWU\QD
'LWLRNDUEDPLQLDQ\
7HUEDF\O
'LWLRNDUEDPLQLDQ\
7HUEDF\OFKORURSLU\IRV
7HUEDF\OGLD]\QRQ
'LWLRNDUEDPLQLDQ\
'LD]\QRQFKORURSLU\IRV
'LWLRNDUEDPLQLDQ\
'LWLRNDUEDPLQLDQ\
WULDGLPHQRO
WULDGLPHIRQ
Q
3R]RVWDáR ü>PJNJ@
n – liczba próbek z pozosta³oœciami
Nr 3
Pestycydy w miêcie pieprzowej Mentha Piperita L.
215
Pozosta³oœci chloropiryfosu i diazynonu w suszonej miêcie pieprzowej w latach 20032005 zawiera³y siê w szerokim zakresie od 0,02 do 1,46 mg/kg. Insektycydy te wykrywano
w ponad 20% badanych próbek a zatem mo¿liwe by³o oszacowanie tak¿e 90. percentyla ich
pozosta³oœci wykorzystywanego do oceny nara¿enia chronicznego konsumenta.
Na stosunkowo wysokim poziomie wykrywano pozosta³oœci ditiokarbaminianów (w 2005
roku: 16,3 mg/kg), co jest rezultatem wysokiej skutecznej dawki preparatów grzybobójczych opartych na mankozebie oraz terminu ostatniego zabiegu. Jednak tylko w roku 2003
wykrywano je na tyle czêsto, aby mo¿na by³o obliczyæ ich 90. percentyl.
Spoœród herbicydów najczêœciej wykrywano pozosta³oœci terbacylu, w³¹czonego do programu kontroli dopiero w 2005 roku, z regu³y jednak na niskim poziomie (£0,25 mg/kg).
WNIOSKI
1. W badanych próbkach miêty pieprzowej najczêœciej wykrywano pozosta³oœci chloropiryfosu (16%), terbacylu (11%), ditiokarbaminianów (10%) oraz diazynonu (5%).
2. Oko³o 14% analizowanych próbek zawiera³o pozosta³oœci na poziomie wy¿szym od
najwy¿szych dopuszczalnych poziomów pozosta³oœci obowi¹zuj¹cych w UE dla herbaty.
3. Jednorazowe pobranie pozosta³oœci chloropiryfosu, terbacylu, diazynonu i ditiokarbaminianów przez konsumenta, przy za³o¿eniu spo¿ycia 4,5 g miêty pieprzowej (3 torebki
herbatki) dziennie, kszta³towa³o siê na poziomie wielokrotnie ni¿szym od akceptowanego
dziennego pobrania (ADI).
4. Kontrola pozosta³oœci pestycydów w miêcie pieprzowej wydaje siê byæ uzasadniona.
S. Sad³o, E. Szpyrka, K. Rogoziñska, J. Rupar
OCCURRENCE OF SOME PESTICIDES RESIDUES IN PEPPERMINT
MENTHA PIPERITAL. IN 2003-2005
Summary
The aim of this paper was to present occurrence of pesticides residues in peppermint Mentha
Piperita in 2003-2005 and to estimate of their intakes by consumer. Gas chromatographic and spectroscopy methods were used. The most frequently found were chlorpyrifos residues (16% analysed
samples) followed by terbacil (11%), dithiocarbamates (10%) and diazinon (5%). Residues in 14%
analysed samples exceeded the European Union Maximum Residue Levels established for tea. Assuming consumption of peppermint on the level of 4.5 g (three bags) per day, short-term intake by adult
and child consumer was a few times lower then Acceptable Daily Intake.
PIŒMIENNICTWO
1. Chmiel Z.: Spektrometryczne oznaczanie œladowych pozosta³oœci dwutiokarbaminianów w materiale roœlinnym. Chemia Analityczna 1979, 24, 505-512.
2. EU MRLs http://europa.eu.int/comm/food/plant/protection/resources/publications_en.htm
3. Sad³o S., Szpyrka E., Rogoziñska K., Rupar J.: Oznaczanie pozosta³oœci ditiokarbaminianów
w owocach i warzywach na poziomie 0,01 mg/kg. Prog. Plant Protection/Post. Ochr. Roœlin 2003,
43 (2), 895-897.
216
S. Sad³o i in.
Nr 3
4. Valverde-Garcia A., Gonzalez-Pradas E., Aguilera-des Real A.: Analysis of Buprofezin Residues
in Vegetables. Application to the Degradation Study on Eggplant Grown in a Greenhouse. J. Agric.
Food Chem. 1993, 41 (12), 2319-2323.
5. Zalecenia Ochrony Roœlin na lata 2004/05. Czêœæ IV Roœliny Ozdobne, roœliny zielarskie. Instytut
Ochrony Roœlin, Zak³ad Upowszechniania, Wydawnictw i Wspó³pracy z Zagranic¹, Poznañ 2003,
IV, 192-195.