Historia języka polskiego - Instytut Języka Polskiego

Nazwa jednostki
Instytut Języka Polskiego UMK
Prowadzący
pracownicy Zakładu Historii Języka Polskiego IJP
1. Nazwa przedmiotu
historia języka polskiego
2. Rodzaj studiów
(tryb, rok, semestr)
stacjonarne studia pierwszego stopnia
(specjalność ogólna, wiedza o kulturze i logopedyczna) – II rok, semestr 2
3. Rodzaj zajęć/liczba godzin
konwersatorium, 30 godzin
4 Przedmioty wprowadzające gramatyka języka scs. I gramatyka historyczna języka polskiego
5 Punkty ECTS
4
6. Opis treści programowych
Cel zajęć:
: Połączenie i usystematyzowanie wiedzy zdobytej przezstudentów w ciągu trzech
lat dotychczasowych studiów, zwłaszcza z zakresugramatyki opisowej i
historycznej, dialektologii, kultury języka oraz leksykologiii leksykografii.
Poszerzenie wiedzy z gramatyki historycznej o kontekstkulturowy, także o zmiany
leksykalne; obserwacja wpływu czynnikówzewnątrzjęzykowych na zmiany w
polszczyźnie..
Treści:
1. Przedmiot obejmuje dzieje języka polskiego od momentu jego
wyodrębnienia się aż do czasów współczesnych, z uwzględnieniem
czynników sprawczych rozwoju polszczyzny oraz zmian w poszczególnych
podsystemach. Problematyka zajęć z historii języka polskiego obejmuje
pięć bloków tematycznych:
2. Ortografia staro- i średniopolska,
3. Pochodzenie polskiego języka literackiego,
4. Periodyzacja historii polskiego języka literackiego,
5. Artyzm językowy wybranych zabytków doby staropolskiej oraz styl M.
Reja i J. Kochanowskiego,
6. Charakterystyka słownictwa doby staropolskiej (w tym dziedzictwo
prasłowiańskie, najstarsze zapożyczenia)
a. Pierwsze konwersatorium poświęcone jest charakterystyce historii
języka polskiego jako przedmiotu, z podaniem definicji, podziałem
na historię wewnętrzną i zewnętrzną oraz na poszczególne epoki
historyczne. Omawia się tu również metody badawcze
językoznawstwa diachronicznego. Na kolejnych konwersatoriach
realizowany jest program składający się na poszczególne bloki
tematyczne. Pierwszy blok obejmuje charakterystykę grafii prostej
i złożonej (czytanie zabytków doby staropolskiej oraz ich analiza
pod względem grafii, a ściśle adaptacji alfabetu łacińskiego do
potrzeb systemu fonologicznego języka polskiego), omówienie
traktatów ortograficznych z doby staro- i średniopolskiej (J.
Parkoszowica - 1440r., S.Zaborowskiego - 1513r., „Nowego
karakteru polskiego” - 1594r.), ustaleniaortograficzne i graficzne
drukarzy krakowskich oraz kryteria ortografii XVI w. (na
przykładzie trenów i pieśni J. Kochanowskiego).
b. Drugi blok tematyczny - pochodzenie polskiego języka
literackiego -obejmuje następujące zagadnienia szczegółowe:
przebieg dyskusji i ustaleniehipotez na temat pochodzenia
polskiego języka literackiego (koncepcje S.Urbańczyka, Z.
Klemensiewicza, B. Walczaka), charakterystyka dawnych
dialektów(ich cechy gwarowe i wkład do polskiego języka
literackiego), proces mazurzenia, rozwój nosówek, metody
badawcze dialektologii historycznej.
c. Periodyzacja historii polskiego języka literackiego to
charakterystyka wybranych zagadnień z fonetyki i fleksji (w ujęciu
diachronicznym), omawianych z uwzględnieniem dwóch praw
kierujących rozwojem języka polskiego: prawado uproszczeń i
prawa do uwydatniania opozycji (według koncepcji I.Bajerowej).
d. Czwarty blok zagadnień poświęcony jest analizie stylu i języka
Nazwa jednostki
Instytut Języka Polskiego UMK
Prowadzący
pracownicy Zakładu Historii Języka Polskiego IJP
e.
7. Wybrana literatura
przedmiotu
wybranych zabytków doby staropolskiej („Bogurodzica”,
„Kazania świętokrzyskie”, „Kazania gnieźnieńskie”, „Legenda o
św. Aleksym”, „Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią”) oraz
charakterystyce stylu M. Reja i J.Kochanowskiego.
Piąty blok obejmuje klasyfikację zapożyczeń, omówienie wpływu
języków obcych na warstwę leksykalną języka polskiego w
poszczególnych dobach oraz charakterystykę polskiej terminologii
chrześcijańskiej..
1.
2.
Z. Klemensiewicz, Historia języka polskiego, Warszawa1985 i in.;
I.Bajerowa, Zarys historii języka polskiego 1939-2000, Warszawa 2003;
3. S. Borawski,Wprowadzenie do historii języka polskiego, Warszawa 2000;
4. B. Walczak, Zarysdziejów języka polskiego, Poznań 1995;
5. S. Dubisz, Historia- język-kultura(wykłady, studia, analizy), Warszawa
2002;
6. T. Lehr-Spławiński, Język polski. Pochodzenie, powstanie, rozwój,
Warszawa 1978;
7. T. Skubalanka, Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje,
Wrocław 1984;
8. D. Buttler, Rozwój semantyczny wyrazów polskich, Warszawa 1978;
9. M. Karpluk, Mowa naszych przodków: podstawowe wiadomości z historii
języka polskiego do końca XVIII w., Kraków 1993;
10. T. Skubalanka, Mickiewicz, Słowacki, Norwid: studia nad stylem i
językiem, Lublin 1997;
11. S. Borawski, A. Furdal, Wybór tekstów do historii języka polskiego,
Warszawa 1980
8. Forma i warunki zaliczenia Zaliczenie na podstawie testu oraz egzamin po semestrze nauki