Inauguracja w Zespole Języków Romańskich i

Wojciech Łużny – streszczenie wykładu inauguracyjnego
O magicznym słowie NANO, czyli jak
rodzi się najważniejsza nauka XXI wieku
W ostatnich latach bardzo często można spotkać – w różnych językach – słowa zaczynające
się od przedrostka nano, np: nanotechnologia, nanoukłady, nanomanipulacje, lub: nanoscience, nanosystems, nanodevices… Celem wykładu było wyjaśnienie genezy niezwykłej
„kariery” tego niepozornego słówka.
Przedrostek ten pochodzi od słowa „nanometr”, oznaczającego jednostkę długości równą
jednej miliardowej części metra: 1 nm = 10-9 m.
Powszechnie przyjęto, że przedmiotem nanotechnologii jest wytwarzanie obiektów, których
przynajmniej jeden wymiar (np. grubość, długość, średnica) jest rzędu 1÷100 nm. Nanotechnologia jest interdyscyplinarną dziedziną
nauki, która łączy pola zainteresowań: fizyki,
chemii, biologii i medycyny, inżynierii materiałowej i informatyki.
Aby ułatwić czytelnikowi wytworzenie pewnej intuicji na temat skali obiektów nanometrowych, wyobraźmy sobie kulę ziemską oraz piłkę
nożną. Piłka jest osiem rzędów wielkości, czyli
ok. stu milionów razy mniejsza o kuli ziemskiej.
Jeżeli teraz wyobrazimy sobie kulę mniejszą od
piłki kolejne sto milionów razy, otrzymamy obiekt
o promieniu ok. jednego nanometra. Takim
obiektem jest np. fuleren C60 – cząsteczka węgla złożona z 60-ciu atomów tego pierwiastka,
swoją symetrią zresztą bardzo podobna do piłki
futbolowej. Opisane zależności można zilustrować przybliżonym „równaniem obrazkowym”,
przedstawionym na rysunku.
Oprócz fulerenów, typowymi obiektami nanotechnologii są nanorurki węglowe. Mają one
bardzo ciekawe własności – mogą wykazywać
charakter metaliczny lub półprzewodnikowy,
mają bardzo wysokie przewodnictwo cieplne
i niezwykle wysoką wytrzymałość mechaniczną.
W dalszej części wykładu omówione zostały inne, przykładowe terminy i pojęcia nanotechnologii: półprzewodnikowe kropki kwantowe oraz
spintronika (a zwłaszcza tzw. zawór spinowy jako przykładowe zastosowanie technologii cienkowarstwowych).
Druga, zasadnicza część wykładu poświęcona była następującym zagadnieniom:
• podkreśleniu znaczenia nanotechnologii jako zwieńczenia procesu miniaturyzacji elementów elektronicznych – wprowadzenie terminu elektronika molekularna;
• zilustrowaniu najpoważniejszej przeszkody
utrudniającej praktyczne zastosowania elektroniki molekularnej, czyli wykonanie połączeń elementów nanometrowych z urządzeniami makroskopowymi (na przykładzie
64-bitowego elementu pamięci firmy Hewlett-Packard);
• przedstawieniu dwóch podstawowych technik eksperymentalnych stosowanych do
otrzymywania i badania nanoobiektów: skaningowej mikroskopii tunelowej (STM) oraz
Magdalena Pabisiak – Kierownik Zespołu Nauczycieli Języków Romańskich
i Słowiańskich Studium Języków Obcych AGH
Inauguracja w Zespole Języków
Romańskich i Słowiańskich
Gdzie jest Studium Języków Obcych?
Z początkiem października tłum studentów
drugiego roku wyrusza na poszukiwania Studium Języków Obcych, żeby zapisać się na lektoraty. Akademia Górniczo-Hutnicza jest wielka,
a nasza jednostka, niezwiązana bezpośrednio
z żadnym wydziałem, to dla wielu „ziemia niczyja”. W sensie topograficznym także: z D-11 równie daleko na Wydział Górnictwa i Geologii, jak
na Wydział Nauk Społecznych Stosowanych.
Albo równie blisko. Marzy nam się, że kiedyś
wszyscy – od rektora po absolwentów szkół
średnich, którzy ubiegają się dopiero o indeks
– przyznają, że do Studium Języków Obcych
każdemu po drodze.
Jak sprostać nowym wymaganiom?
By ukończyć studia uniwersyteckie pierwszego stopnia, Europejczyk musi sprawnie po-
BIP 158 – październik 2006 r.
sługiwać się przynajmniej jednym językiem obcym. Poziom wymaganych kompetencji językowych określono jako B2 (dla niewtajemniczonych odniesieniem może być First Certificate of
English). Polskie uczelnie mają obowiązek zagwarantować swym słuchaczom co najmniej
120 godzin nauki języka obcego. Nasza oferuje
180 (4 semestry po 45 godzin), a po egzaminie
B2 dla chętnych dodatkowy semestr nauki języka specjalistycznego. Te zasady obowiązują
studentów, którzy rozpoczęli studia w AGH
w bieżącym roku akademickim. Ich starsi koledzy mają do wykorzystania pulę 270 godzin
(6 semestrów), a przed sobą nieco łatwiejszy
egzamin. Ogromna większość z nich (ponad
70%) kontynuuje na studiach naukę języka angielskiego. Niektórzy przystępują do egzaminu
końcowego w ogóle nie korzystając z lektoratów, lub zdają go po 2–4 semestrach nauki. Dla
wielu 6 semestrów nie wystarcza. Jak poradzą
sobie studenci objęci nowymi przepisami?
chemii supramolekularnej (z podkreśleniem
faktu, że STM służy nie tylko do obrazowania
powierzchni w skali atomowej, ale również
do manipulowania pojedynczymi atomami);
• podkreśleniu znaczenia rewolucyjnej idei
„bottom-up”, polegającej na tworzeniu nanoelementów metodą łączenia pojedynczych
atomów i cząsteczek, w przeciwieństwie do
dominującej dotychczas metody „top-down”,
polegającej na produkowaniu wszelkich wyrobów – zwłaszcza o małych rozmiarach –
technikami opartymi na odrzucaniu części surowca (obróbka skrawaniem, litografia itp.);
• podkreśleniu kluczowego znaczenia zjawisk
kwantowych w funkcjonowaniu urządzeń
o rozmiarach nanometrowych;
• przedstawieniu już istniejących (np. rakieta
tenisowa zawierająca nanorurki) i potencjalnych (np. nanopróbniki do diagnozowania
i terapii wewnątrz organizmu) zastosowań
nanotechnologii w różnych gałęziach nauki,
techniki i medycyny.
W trzeciej, ostatniej części wykładu dokonano próby porównania nadchodzącej rewolucji
nanotechnologicznej z innymi przełomowymi odkryciami w technice, np. transportem kolejowym,
motoryzacją i technologiami komputerowymi.
Język angielski i…
To dobrze, że ogromna większość młodych
Polaków uczy się angielskiego, który jest bezsprzecznie najważniejszym narzędziem komunikacji międzynarodowej. Dobrze również, że
pozostałe języki z oferty SJO cieszą się znacznym zainteresowaniem. W tym roku na przykład
na lektoraty języka hiszpańskiego przyjęliśmy
około 200 nowych słuchaczy. Może to niewiele
w skali 30 tysięcy studentów, o których mówił
rektor prof. Antoni Tajduś w Specjalnym dodatku
Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie do
Dziennika z 8 października b.r., ale i niemało.
Problem w tym, że w przyszłym roku z analogicznej grupy studentów przyjęlibyśmy zaledwie 30 osób, a mianowicie: studentów, którzy
przed rozpoczęciem 5 semestru studiów mają
już certyfikat na poziomie B2 z innego języka,
oraz tych, którzy zaczynają naukę w AGH od
poziomu średnio-zaawansowanego (w tym roku zgłosiły się 4 takie osoby). Liczba przyjęć na
lektoraty języka francuskiego i rosyjskiego osiągnęłaby podobne wartości (dziś zgłoszeń jest
trochę mniej niż na hiszpański, za to grupa słuchaczy na poziomie średnio-zaawansowanym
nieco większa). W praktyce oznacza to w bliskim czasie całkowitą eliminację lektoratów ję-
5
zyka francuskiego, hiszpańskiego
i rosyjskiego. Nawet przed bardzo
popularnym dawniej językiem niemieckim przyszłość rysuje się
ciemno.
Od kilku lat mam przyjemność
kierować w SJO Zespołem Nauczycieli Języków Romańskich
i Słowiańskich (francuski, hiszpański, polski dla cudzoziemców i rosyjski). Przyjemność, bo choć brakuje nam problemów natury organizacyjnej, nasi studenci doceniają
i znaczenie i jakość naszej pracy
(odsyłam Państwa do wyników ankiety opracowanej i przeprowadzonej w ubiegłym roku przez Koło
Studentów NSS). Nie ma też chyba
powodu, by władze uczelni lub poszczególnych wydziałów miały zastrzeżenia do faktu istnienia lektoratów języków francuskiego, hiszpańskiego i rosyjskiego, mając na
uwadze że:
Językiem francuskim jako ojczystym posługuje się ok.150 milionów ludzi na świecie. Jest on jedynym językiem urzędowym w 22
państwach, w kolejnych 27 – jednym z urzędowych, a ponadto językiem oficjalnym UE, ONZ, UNESCO oraz Unii Afrykańskiej. Akademię Górniczo-Hutniczą łączy
z Francją i innymi krajami francuskojęzycznymi 25 umów o współpracy z możliwością przystąpienia
do wspólnego systemu kształcenia
i dyplomowania oraz szereg umów
w ramach programu Socrates-Erasmus (w skali rocznej możliwość
wyjazdu na studia dla 74 studentów naszej uczelni).
Językiem hiszpańskim jako ojczystym posługuje się ponad 400
milionów ludzi. Jest jedynym językiem urzędowym w 20 państwach.
Dziś jest trzecim, a około 2010 roku będzie drugim (po chińskim)
najczęściej używanym językiem na
świecie. To także oficjalny język
ONZ, UNESCO oraz UE. Akademia Górniczo-Hutnicza ma 10
umów bilateralnych z uniwersytetami w Hiszpanii i Ameryce Łacińskiej z możliwością wprowadzenia
wspólnego systemu kształcenia
i dyplomowania. Na studentów zainteresowanych wymianą w ramach programu Socrates-Erasmus oczekuje ok. 30 miejsc rocznie. Językiem rosyjskim posługuje
się jako pierwszym około 145 milionów ludzi, ogółem zaś 250–300
milionów. Jest językiem urzędowym w Rosji, Kazachstanie, Kirgistanie i na Białorusi oraz jednym z
6
i Południowej oraz Azji. Międzynarodowy wymiar polityki prowadzonej przez Akademię Górniczo-Hutniczą podkreślił także w swej przemowie JM Rektor AGH, prof. Antoni Tajduś, mówiąc o coraz szerszej
obecności naszej uczelni na międzynarodowych forach edukacyjnych, naukowych, przemysłowych,
czego dowodem rosnąca błyskawicznie liczba umów o współpracy
czy to z ośrodkami akademickimi,
badawczymi, czy też z liczącymi
się firmami. Z ust pani Laurence
Dyèvre, piastującej funkcję Wicedyrektora Instytut Français w Krakowie dowiedzieliśmy się, że język
JM Rektor AGH na uroczystej
inauguracji roku akademickiego
2006/07 w Zespole Nauczycieli
Języków Romańskich i Słowiańskich w Studium Języków Obcych
To pierwsza taka uroczystość
w historii Akademii Górniczo-Hutniczej. Dla pracowników Studium Języków Obcych ma ona wielkie znaczenie, dowodzi bowiem, że należyte przygotowanie językowe studentów do pracy w nowych warunkach geopolitycznych, naprawdę
jest przedmiotem troski władz
i kadr naukowo-dydaktycznych
Akademii. Nasza inauguracja, która odbyła się 9 października w siedzibie SJO (Pawilon D-11, 3 piętro)
miała za główny cel znalezienie
odpowiedzi na pytanie o miejsce
języków romańskich i słowiańskich
w systemie kształcenia młodzieży
akademickiej AGH. Już w mowie
powitalnej gospodarz uroczystości, kierownik SJO dr Lucjan
Bluszcz, zasugerował zaproszonym gościom i słuchaczom śmiałe
spojrzenie ku szerokim horyzontom geograficznym i czasowym:
języki romańskie i słowiańskie nazwał on kluczami do porozumienia
nie tylko z ważnymi państwami
w Europie, lecz także w Afryce,
Ameryce Północnej, Środkowej
francuski jest wciąż dla wszystkich
krajów romańskich swego rodzaju
wzorcem i łącznikiem między licznymi kulturami. Pani Dyèvre zachęciła także zgromadzonych do aktywnego udziału w różnych formach działań interkulturalnych organizowanych wspólnie przez instytuty zagraniczne mające swe
przedstawicielstwa w naszym mieście. Pan Andrés Cerrillo, który gościł w SJO jako przedstawiciel
hiszpańskiego Instituto Cervantes,
poruszył problematykę związaną
z procesem bolońskim i jego implikacjami dla nauczania języków obcych; poinformował także o możliwościach, jakie otwiera przed
uczącymi się języka hiszpańskiego
na całym świecie system Aula Virtual de Español od niedawna dostępny na rynku edukacyjnym.
W dalszym ciągu spotkania o znaczeniu języka rosyjskiego dla polskiej kadry uniwersyteckiej i technicznej mówił nasz gość z Zakładu
Kształtowania i Ochrony Środowiska Wydziału GGiIŚ, pan prof. Tadeusz Zbigniew Dworak, zaś z wystąpień pracowników Wydziału
EAIiE: pani dr Marii Sapor z Katedry Elektroniki, pana prof. Zdzisława Papira i pana mgr inż. Jana
Derkacza z Katedry Telekomunikacji, studenci dowiedzieli się o szan-
fot. ZS
Potrzeba jest matką wynalazku
sześciu języków konferencyjnych
ONZ. Akademia Górniczo-Hutnicza współpracuje z 15 uczelniami
na terenie Rosji oraz krajów, gdzie
rosyjski jest jednym z języków
urzędowych.
Myślę, że w świetle tych danych potrzeba zagwarantowania
nauki wymienionych języków
grupie studentów, którzy traktują
je jako istotny element przygotowania do pracy zawodowej jest
w pełni uzasadniona. A jeśli władze AGH tę potrzebę uznają,
z pewnością uda się znaleźć
środki i narzędzia, aby ją zaspokoić.
sach uczestnictwa w programach
i projektach unijnych realizowanych przez Akademię we współpracy z Francją i Hiszpanią. Zapewne warto też zwrócić baczną
uwagę na zupełnie nowe możliwości współpracy międzynarodowej
jakie stwarzałoby włączenie się
Akademii Górniczo-Hutniczej do
programu Erasmus-Mundus. Dzięki życzliwej pomocy obecnej także
na spotkaniu pani mgr inż. Marty
Foryś, kierującej Działem Współpracy z Zagranicą, nauczyciele
z naszego zespołu językowego
w dalszym ciągu będą śledzili rozwój kontaktów AGH z krajami francuskiej, hiszpańskiej i rosyjskiej
strefy językowej, aby służyć radą
i pomocą studentom naszych lektoratów zainteresowanym szansami wyjazdu na studia, praktykę, itp.
Ostatnim, lecz bardzo ważnym akcentem inauguracji było wystąpienie pani Matyldy Dzadey, pochodzącej z Ghany studentki AGH,
która na ręce pana Rektora złożyła
podziękowanie za wsparcie dla
działającej od niedawna, a powstałej z inicjatywy Samorządu Studenckiego oraz Koła Studentów
NSS nowej organizacji, reprezentującej interesy obcokrajowców
studiujących w naszej uczelni.
Z dumą dodam, że opiekunkami
tej struktury są pracujące w Zespole Nauczycieli Języków Romańskich i Słowiańskich panie: mgr
Anna Cisowska (j. hiszpański) oraz
mgr Bogumiła Osiak (j. polski).
Pozostaje mi miły obowiązek
złożenia podziękowania wszystkim
osobom, które poświęciły czas
i wysiłek, aby zaszczycić swą
obecnością uroczystość Inauguracji roku akademickiego 2006/07
w Zespole Nauczycieli Języków
Romańskich i Słowiańskich SJO,
a więc w pierwszym rzędzie Panu
Rektorowi Antoniemu Tajdusiowi,
którego pełna zrozumienia i przychylności postawa dobrze wróży
przyszłości tzw. „języków nieangielskich” w AGH, przedstawicielom Instytutów Kulturalnych z Francji i Hiszpanii, które już nie raz okazywały nam wsparcie, naszym Dostojnym Gościom z różnych wydziałów i struktur Akademii za mądrą, wyważoną ocenę roli języków
romańskich i słowiańskich w procesie kształcenia młodzieży akademickiej, studentom z naszych
lektoratów, aktywnym i zawsze gotowym do pomocy w organizacji
działań promocyjnych oraz, naturalnie, wszystkich pracowników
Studium Języków Obcych, którzy
uczestniczyli w uroczystości.
BIP 158 – październik 2006 r.