Bakteriofagi w medycynie IV rok - Warszawski Uniwersytet Medyczny

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
MEDICAL UNIVERSITY OF WARSAW
DZIEKANAT WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO
Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ
SYLABUS
Rok akademicki: 2016/2017
Kierunek:
Analityka medyczna
Specjalność:
Immunologia, mikrobiologia, biotechnologia
Rok studiów,
semestr:
Semestr zimowy
Tryb studiów:
Stacjonarne
Nazwa
przedmiotu:
BAKTERIOFAGI W MEDYCYNIE
Typ
przedmiotu:
Zajęcia fakultatywne
Poziom
przedmiotu
Zaawansowany
Język
wykładowy:
Polski
Nazwa jednostki
dydaktycznej
prowadzącej
zajęcia:
Imię i nazwisko
Kierownika
Zakładu:
Imię i nazwisko
osoby
odpowiedzialnej
za dydaktykę:
Rodzaj zajęć:
Zakład Immunologii Klinicznej Instytutu Transplantologii im. prof. Tadeusza
Orłowskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
02-006 Warszawa, ul. Nowogrodzka 59
Łączna liczba
godzin:
Liczba
studentów,
którą może
przyjąć
jednostka na
15 godzin
Prof. dr hab. med. Andrzej Górski
Dr n. biol. lek. Ryszard Międzybrodzki
Seminaria
Maksymalnie 20 osób.
(kurs może być powtórzony w zależności od zainteresowania)
zajęcia
fakultatywne
Liczba godzin:
wykłady: 0
ćwiczenia: 0
seminaria: 15
Liczba punktów 1 punkt
ECTS
Metody
Seminaria: 3 godziny  5 tygodni.
dydaktyczne:
Prezentacje (w tym multimedialne), dyskusja dydaktyczna, indywidualne i
przygotowywane przez małą grupę.
Wymagania
wstępne
Wszyscy studenci, którzy wyrażą zainteresowanie tym kursem.
Cele kształcenia Zapoznanie studentów z obecnym stanem wiedzy na temat wirusów bakteryjnych
(bakteriofagów), ich biologią i wpływem na środowisko i organizm człowieka.
Zapoznanie studenta z nowymi metodami profilaktycznymi i terapeutycznymi
rozwijającymi się dzięki postępowi w biotechnologii bakteriofagów, w
szczególności mogącymi mieć zastosowanie w walce z antybiotykoodpornymi
zakażeniami bakteryjnymi, takimi jak terapia fagowa.
Zdobycie wiedzy w zakresie celów i zasad prowadzenia różnych rodzajów
eksperymentów medycznych.
Kształcenie umiejętności powiązania wiedzy nabytej z praktyczną.
Kształcenie umiejętności samodzielnej analizy naukowej literatury medycznej i
jej prezentacji.
Efekty kształcenia
- w zakresie
Zdobycie nowej wiedzy w zakresie następujących tematów:
wiedzy student:
I. Wirusy bakterii: biologia, rola w środowisku i wykorzystanie w biotechnologii
1. Kryzys antybiotykoterapii – przyczyny, znaczenie i konsekwencje.
2. Odkrycie bakteriofagów; wstęp do biologii bakteriofagów; izolacja i hodowla
bakteriofagów; mechanizm działania przeciwbakteryjnego fagów; fagi zjadliwe i
łagodne; profagi; rola fagów w środowisku; bakteriofagi kodujące toksyny Shiga,
stabilność fagów w różnych warunkach i ich penetracja tkankowa - znaczenie
praktyczne.
3. Unikalne właściwości bakteriofagów umożliwiające ich zastosowanie w leczeniu
zakażeń wywołanych przez bakterie, które nabyły oporność na antybiotyki;
synergizm fagowo-antybiotykowy; fagi i biofilm.
4. Zastosowanie metody phage display.
II. Zastosowanie fagów w zwalczaniu zakażeń bakteryjnych
1. Rodzaje preparatów fagowych, sposoby ich przygotowania i zakres zastosowania;
typowanie fagowe - zastosowanie i zasady wykonywania.
2. Historia terapii fagowej w Polsce i na świecie; wyniki badań na modelach
zwierzęcych; aktualne badania kliniczne w zakresie fagoterapii i ich rola w jej
rozwój.
3. Zastosowanie bakteriofagów w przemyśle spożywczym i rolnictwie; endolizyny
bakteryjne.
4. Zastosowanie fagów w diagnostyce laboratoryjnej.
III. Immunologia bakteriofagów
1. Immunomodulujące działanie fagów; rola fagów w procesie zapalnym; fagi w
transplantologii, fagi a proces nowotworzenia.
2. Przeciwciała antyfagowe – sposoby monitorowania, dynamika powstawania i
znaczenie kliniczne.
3. Fagi a wirusy patogenne dla człowieka – potencjalne mechanizmy działania.
IV. Zasady terapii fagowej antybiotykoopornych zakażeń bakteryjnych i jej
zastosowanie w praktyce klinicznej
1. Prawne i etyczne aspekty terapii fagowej; eksperyment badawczy a leczniczy;
świadoma zgoda pacjenta.
2. Wskazania do terapii fagowej; kryteria kwalifikacji do terapii, kryteria
wyłączenia z terapii; badania diagnostyczne wykonywane w związku z
kwalifikacją do terapii fagowej.
3. Protokoły terapii fagowej - drogi podania, dawkowanie i czas terapii;
monitorowanie terapii; wskazania do wykonywania kontrolnych posiewów i
typowania fagowego; przerwanie terapii; leczenie zakażeń mieszanych i inne
sytuacje szczególne.
4. Wyniki zastosowania fagoterapii w leczeniu przewlekłych zakażeń bakteryjnych;
bezpieczeństwo terapii fagowej.
5. Opisy przypadków klinicznych; fagoterapia przewlekłego bakteryjnego zapalenia
gruczołu krokowego; mechanizm, monitorowanie, występowanie i znaczenie
kliniczne zjawiska fagooporności.
- w zakresie
umiejętności
student:
Rozwinięcie umiejętności dyskusji nad konkretnymi problemami medycznymi i
badawczymi oraz ich prezentacji.
Umiejętność argumentowania w dyskusji naukowej i uzasadniania własnego
stanowiska.
Podstawy prowadzenia prac badawczych i planowania eksperymentów
medycznych.
- w zakresie
kompetencji
personalnospołecznych:
Uwrażliwienie na aktualne wyzwania współczesnej medycyny (w szczególności
zagrożenia narastająca antybiotykoopornością bakterii).
Wzbogacenie kompetencji etyczno-moralnych.
Podkreślenie społecznej roli medycyny, mikrobiologii i biotechnologii.
Metody oceny
pracy studenta
(forma i
warunki
zaliczenia
przedmiotu)
Literatura
obowiązkowa:
Warunkiem zaliczenie zajęć jest:
- obecność na wszystkich zajęciach (nieobecność musi być usprawiedliwiona),
- zaliczenie testu sprawdzającego z oceną i jej wpisem do indeksu.
1. Kunicki-Goldfinger W. J. H. Życie bakterii. Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2007.
2. Letarov A.V., Golomidova A.K., Tarasyan K.K. Ecological basis for rational
phage therapy. Acta Naturae, 2010; 2: 60-72.
3. Górski A., Międzybrodzki R., Borysowski J. i współpr. Phage as a modulator
of immune responses: practical implications for phage therapy. Advances in
Virus Research, 2012; 83: 41-71.
4. Międzybrodzki R., Borysowski J., Weber-Dąbrowska B. i współpr. Clinical
aspects of phage therapy. Advances in Virus Research, 2012; 83: 73-121.
5. Kodeks Etyki Lekarskiej.
6. Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty z dnia 05. 12. 1996 r.
Literatura
uzupełniająca
1. Abedon S.T. Bacterial 'immunity' against bacteriophages. Bacteriophage,
2012; 2: 50-54.
2. Borysowski J., Górski A. Zastosowanie metody phage display w
eksperymentalnej terapii onkologicznej. Postępy Higieny i Medycyny
Doświadczalnej, 2004; 58: 100-107.
3. Borysowski J., Łobocka M., Międzybrodzki R., Weber-Dąbrowska B., Górski
A.: Potential of bacteriophages and their lysins in the treatment of MRSA:
current status and future perspectives. BioDrugs, 2011; 25:347-355.
4. Borysowski J., Międzybrodzki R., Górski A. (red.). Phage Therapy: Current
Research and Applications. Norfolk: Caister Academic Press, 2014.
5. Budynek P., Dabrowska K., Skaradziński G., Górski A. Bacteriophages and
cancer. Archives of. Microbiology, 2010; 192: 315-320.
6. Chan B.K., Abedon S.T. Bacteriophages and their enzymes in biofilm control.
Current Pharmaceutical Design, 2015; 21: 85-99.
7. Chan B.K., Abedon S.T., Loc-Carrillo C. Phage cocktails and the future of
phage therapy. Future Microbiology, 2013; 8: 769-783.
8. Clark J.R., March J.B. Bacteriophages and biotechnology: vaccines, gene
therapy and antibacterials. Trends in Biotechnology, 2006; 24: 212-218.
9. Figura G., Budynek P., Dąbrowska K. Bakteriofag T4: molekularne aspekty
infekcji komórki bakteryjnej, rola białek kapsydowych. Postępy Higieny i
Medycyny Doświadczalnej, 2010; 64: 251-261.
10. Fortuna W., Międzybrodzki R., Weber-Dąbrowska B., Górski A.:
Bacteriophage therapy in children: Facts and prospects. Medical Science
Monitor, 2008; 14: RA126-132.
11. Górski A., Weber-Dąbrowska B., Międzybrodzki R., Fortuna W., Hanecki R.:
Perspektywy terapii fagowej w urologii. Przegląd Urologiczny, 2004; 5: 8-10.
12. Kutter E. Phage therapy: bacteriophages as natural self-limiting antibiotics.
W: Pizzorno J. i Murray M. (red.) Vol. 1. Textbook of natural medicine,
Churchill Livingstone, Philadelphia, PA. 2005; pp 1147-1161.
13. Labrie S.J., Samson J.E., Moineau S. Bacteriophage resistance mechanisms.
Nature Reviews Microbiology, 2010; 8: 317-327.
14. Letkiewicz S., Międzybrodzki R., Kłak M., Bubak B., Jończyk E., WeberDąbrowska B., Górski A.: The perspectives of the application of phage
therapy in chronic bacterial prostatitis. FEMS Immunology and Medical
Microbiology, 2010; 60: 99-112.
15. Loc-Carrillo C., Abedon ST. Pros and cons of phage therapy. Bacteriophage,
2011; 1: 111-114.
16. Piekarowicz A. Podstawy wirusologii molekularnej. Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2004.
17. Schofield D.A., Sharp N.J., Westwater C. Phage-based platforms for the
clinical detection of human bacterial pathogens. Bacteriophage, 2012; 2: 105283.
18. Sillankorva S.M., Oliveira H., Azeredo J. Bacteriophages and their role in
food safety. International Journal of Microbiology, 2012: 863945.
19. Summers W.C. The strange history of phage therapy. Bacteriophage, 20121;
2: 130-133.
20. Wnukiewicz-Kozłowska A. Eksperyment medyczny na organizmie ludzkim w
prawie międzynarodowym i europejskim. Dom Wydawniczy ABC. Warszawa
2004.
Regulamin
Zakładu:
Zajęcia fakultatywne prowadzone są w poniedziałki w godzinach 15:30 - 18:00
(przewidziane są przerwy 5-10 min.). Studenci zobowiązani są do punktualnego i
czynnego uczestnictwa w zajęciach.
Szczegółowy plan zajęć jest wywieszany na tablicy informacyjnej w Sali
seminaryjnej Zakładu Immunologii Klinicznej (sala w łączniku Instytutu
Transplantologii) oraz na tablicy informacyjnej dla studentów (tablica
umieszczona w gablocie na półpiętrze przy zejściu do Sali seminaryjnej w
łączniku Instytutu Transplantologii).
Zaliczenie (test z oceną wpisaną do indeksu) odbędzie się w ostatnim dniu zajęć.
Zasady obliczania wyników testu: 30 pytań, za każdą dobrą odpowiedź
przyznawany jest 1 pkt.; dodatkowo za wygłoszenie w czasie seminarium
referatu indywidualnego + 4 pkt., a referatu przygotowanego w grupie 2-osobowej
+ 2 pkt. Skala ocen: 0-15 pkt. 2.0; 16-18 pkt. 3.0; 19-21 pkt. 3.5; 22-24 pkt. 4.0;
25-27 pkt. 4.5; 28-30 pkt. 5.0.
Wyniki testu są przesyłane na wskazany przez studenta adres e-mailowy.
Na liście z wynikami zaliczenia są zamieszczane tylko numery indeksów .
Indeksy z wpisem zaliczenia może odebrać jego właściciel lub osoba przez jego
upoważniona (upoważnienie pisemne złożone na druku Zakładu Immunologii
Klinicznej).
Wzór wpisu do indeksu zaliczenia zajęć fakultatywnych „Bakteriofagi w
medycynie”:
Prof. Andrzej Górski – 15 godzin seminariów
Kontakt z Zakładem Immunologii Klinicznej:
Tel.(0-22) 502 12-60, 502-14-72
e-mail: [email protected]
................................................
podpis prowadzącego zajęcia