Wykorzystanie praktyk polubownych na rynku finansowym w Polsce

.
Wykorzystanie praktyk polubownego
rozwiązywania sporów
na rynku finansowym w Polsce,
ich efektywność i perspektywy rozwoju
Iwona Torzewska
Dyrektor Departamentu Ochrony Klientów
Urząd Komisji Nadzoru Finansowego
21 października 2015 r.
..
ADR na polskim rynku finansowym
• Bankowy Arbitraż Konsumencki przy Związku
Banków Polskich (BAK) - arbitraż
• Spółdzielczy Arbitraż Konsumencki przy
Stowarzyszeniu Krzewienia Edukacji
Finansowej (SAK) - arbitraż
• Sąd Polubowny przy Rzeczniku
Ubezpieczonych (SP przy RzU) - mediacja,
arbitraż
• Sąd Polubowny przy KNF (SP przy KNF) mediacja, arbitraż, mediacja i arbitraż
Charakterystyka ADR oferujących arbitraż
• Stosunkowo niska wartość przedmiotu sporu –
max 8.000 zł
• Wąski zakres właściwości – spory konsumentinstytucja finansowa (odpowiednio bank lub kasa),
która złożyła oświadczenie o poddaniu się
rozstrzygnięciu danego ADR i zobowiązała do
wykonania jego orzeczeń, dotyczące niewykonania
lub nienależytego wykonania umów o usługi
finansowe
Charakterystyka ADR oferujących arbitraż
• Stosunkowo niskie opłaty – 50 zł, a gdy wartość
przedmiotu sporu (w.p.s.) mniejsza niż 50 zł,
opłata wynosi 20 zł
• Spory rozstrzyga Arbiter powołany odpowiednio
przez Radę ZBP (BAK) i Zarząd SKEF (SAK)
• Wydane orzeczenia są wiążące dla instytucji
finansowych, nie są wiążące dla konsumentów
Charakterystyka ADR oferujących arbitraż
i mediację
• ograniczenie tylko co do min. wartości przedmiotu
sporu – 1.000 zł w SP przy RzU i 500 zł w SP przy
KNF; ograniczenie może zostać zniesione
• Szeroki zakres właściwości: SP przy KNF - spory o
prawa majątkowe i niemajątkowe pomiędzy
wszystkimi uczestnikami rynku finansowego;
SP przy RzU – spory o prawa majątkowe pomiędzy
dostawcami i odbiorcami usług finansowych na
rynku ubezpieczeniowym i emerytalnym
Charakterystyka ADR oferujących arbitraż
i mediację
• Wyższe opłaty – SP przy KNF - Arbitraż: 250 zł
gdy powodem jest konsument; gdy powodem jest
inny podmiot – opłata stosunkowa Mediacja: 100
zł, gdy w.p.s. jest do 10.000 zł lub 250 zł dla
pozostałych spraw; zwrot 70% wpłaty w
przypadku zawarcia ugody
SP przy RzU - Arbitraż: opłata rejestracyjna -
15 zł, opłata arbitrażowa - stosunkowa (nie
mniej niż 100 zł) Mediacja: opłata
rejestracyjna - 15 zł, opłata mediacyjna –
75% opłaty arbitrażowej; opłaty są
bezzwrotne.
Charakterystyka ADR oferujących arbitraż
i mediację
• Spory w ramach arbitrażu rozstrzyga arbiter,
wybierany przez strony z listy arbitrów danego
Sądu Polubownego (26 arbitrów - w SP przy RzU,
39 arbitrów – w SP przy KNF)
• Wydany wyrok jest wiążący dla stron, nie
przysługuje od niego odwołanie. Wyrok Sądu
Polubownego zatwierdzony przez właściwy sąd
powszechny ma moc prawną na równi z wyrokiem
sądu powszechnego
Charakterystyka ADR oferujących arbitraż
i mediację
• Postępowanie mediacyjne prowadzone przez
arbitra (SP przy RzU) lub mediatora (SP przy KNF)
• Mediacja w SP przy Rz U - rolą prowadzącego
mediację jest zapoznanie się ze stanowiskiem
stron sporu oraz przedstawienie im propozycji
polubownego rozwiązania sporu. Ugoda następuje
poprzez akceptację przedstawionych przez niego
warunków
• Mediacja w SP przy KNF – mediator tylko pomaga
stronom w znalezieniu rozwiązania sporu, strony
same wypracowują akceptowane przez nie warunki
ugody. Mediator jest osobą bezstronną, nie jest
doradcą ani rzecznikiem żadnej ze stron sporu
Bankowy Arbitraż Konsumencki
Spółdzielczy Arbitraż Konsumencki
*) Informacje dotyczące orzeczeń przedstawiono tylko dla tych lat, dla których dane były dostępne
Sąd Polubowny przy Rzeczniku
Ubezpieczonych
Sąd Polubowny przy KNF
Podsumowanie stanu obecnego
• Obecny system ADR trudno nazwać efektywnym
• Ograniczeniem dla liczby wniosków składanych
przez konsumentów do poszczególnych ADR
oferujących arbitraż wydaje się być określona na
niezbyt wysokim poziomie max wartość
przedmiotu sporu
• Określenie max wartości przedmiotu sporu na
niezbyt wysokim poziomie wydaje się natomiast
być czynnikiem determinującym o wyrażeniu przez
instytucje finansowe zgody na arbitraż
Podsumowanie stanu obecnego
• Arbitraż jest lepiej akceptowany przez instytucje
finansowe przy sporach o niższej wartości, w
przypadku sporów o większej wartości, pojawia się
zainteresowanie dla mediacji
• Zainteresowanie poszczególnymi ADR ze strony
konsumentów zależne jest od ogólnej świadomości
tych konsumentów co do przysługujących im praw
• Zainteresowanie poszczególnymi ADR, w
szczególności ze strony instytucji finansowych
zależne jest od zaufania do danego ADR i jego
ogólnego postrzegania
Perspektywy rozwoju ADR na rynku
finansowym
• ADR z pewności mogą stanowić alternatywę dla
sformalizowanych, długotrwałych i kosztownych
procesów sądowych
• Arbitrzy i mediatorzy w ADR działających na rynku
finansowym posiadają szeroką wiedzę
merytoryczną z zakresu funkcjonowania rynku
finansowego, ponadto mediatorzy SP przy KNF
posiadają stosowną wiedzę oraz doświadczenie w
zakresie prowadzenia mediacji
Perspektywy rozwoju ADR na rynku
finansowym
• Wydaje się, iż zakłady ubezpieczeń coraz bardziej
przekonują się do mediacji w SP przy KNF (2013 r.
– 3 sprawy z 12, 2014 – 7 z 59, do VIII 2015 – 66
z 76 prowadzonych spraw dotyczyło zakładów
ubezpieczeń)
• Wzrasta zainteresowanie dla mediacji, ale takiej,
gdzie strony sporu same wypracowują warunki
ugody, a nie gdzie muszą zaakceptować podane im
przez ADR rozwiązanie
Perspektywy rozwoju ADR na rynku
finansowym
• Istnieją szanse dla dalszego rozwoju mediacji,
wymaga to jednak dalszych działań edukacyjnych
ze strony ADR oraz zaufania i chęci podjęcia próby
skorzystania z mediacji przez strony sporu,
zwłaszcza przez instytucje finansowe
• Trudno ocenić, czy i jak rozwiązanie przyjęte w
ustawie o Rzeczniku Finansowym¹) wpłynie na
efektywność ADR, w szczególności dla
konsumentów
¹) Ustawa z 5.8.2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o
Rzeczniku Finansowym (Dz.U. z 2015 r. poz. 1348);
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ