1. [J]eŜeli (…) zapis na sąd polubowny obejmował tylko spór o

id: 20044
1. [J]eŜeli (…) zapis na sąd polubowny obejmował tylko spór o kapitał, z
wyłączeniem kwestji odsetek, i sąd polubowny tylko w tych granicach sprawę
rozpoznał, nie moŜe być Ŝadnych przeszkód ku temu, aby strona następnie
wytoczyła o te odsetki powództwo przed sądem państwowym; jeŜeli zaś (...)
strony poddały rozpoznaniu sądu polubownego nietylko kwestję kapitału, lecz i
odsetek, to i w tym przypadku nierozpoznanie przez sąd polubowny sporu o
odsetki nie moŜe pozbawić strony prawa wytoczenia następnie tego sporu przed
sąd państwowy, gdyŜ inaczej spór o odsetki zostałby wogóle wyłączony z pod
rozpoznania sądowego bez moŜności zapobieŜenia temu przez stronę.
2. [S]kutkuje niewaŜnością wyroku sądu polubownego przekroczenie
przezeń zakresu nadanych mu przez zapis kompromisarski uprawnień, lecz nie
zawęŜenie tego zakresu.
Orzeczenie Sądu NajwyŜszego
z dnia 23 sierpnia 1934 r.
C I 910/33
Na tle faktu przesłania w lipcu 1914 r. przez Bronisława K. z Krakowa do Wileńskiego
Prywatnego Banku Handlowego kwoty 10.000 rb. i niewydania tej kwoty przez Bank osobie
upowaŜnionej jak równieŜ niezwrócenia pieniędzy samemu wysyłającemu powstał spór,
którego rozstrzygnięcie strony zainteresowane oddały powołanemu przez się sądowi
polubownemu. Sąd polubowny po rozpoznaniu powyŜszego sporu postanowił przerachować
pretensję K. na 25.000 zł., rozkładając zapłatę tej sumy na dwie raty, przyczem zaznaczył w
wyroku, Ŝe poniewaŜ naleŜność z tytułu odsetek od sumy 10.000 rb. nie została objęta
zapisem na sąd polubowny, strona moŜe dochodzić tej naleŜności przed sądem państwowym.
Stanowisko sądu polubownego w przedmiocie odsetek zakwestjonował Bank w złoŜonem do
sądu okręgowego podaniu, w którem domagał się uniewaŜnienia wyroku sądu polubownego
ze względu, iŜ sąd polubowny, nie rozpatrzywszy, wbrew treści zapisu kompromisarskiego,
sprawy odsetek, tem samem nie ustalił ostatecznej kwoty naleŜności K., – lecz sąd okręgowy
skargę Banku oddalił z zasady, Ŝe uchylenie się przez sąd polubowny od rozpoznania części
przedmiotu sporu nie moŜe powodować uniewaŜnienia jego wyroku, które mogłoby być
wyrzeczone, gdyby sąd polubowny przekroczył zakres swoich uprawnień. W tym stanie
arbitraz.laszczuk.pl
rzeczy K. wytoczył przed sąd okręgowy powództwo przeciwko Wileńskiemu Prywatnemu
Bankowi Handlowemu o zasądzenie na jego rzecz 58.000 zł. tytułem odsetek od kapitału, z
którego Bank, począwszy od 1914 r., nieprawnie korzystał, odmawiając powodowi jego
zwrotu. Sąd okręgowy powództwo oddalił, uznając, iŜ powód nie udowodnił faktu
nieprawnego zatrzymania przez Bank na swoją rzecz przekazanych pieniędzy w celu
osiągnięcia z tego dla siebie korzyści materialnych. Sąd apelacyjny wyrok sądu okręgowego
zatwierdził, przytoczył jednak odmienne przesłanki, mianowicie oparł się na tem, Ŝe jak
widać z określenia przedmiotu sporu w zapisie na sąd polubowny, zamiarem stron obu było
poddanie pod rozstrzygnięcie sądu polubownego całokształtu powstałego między niemi
stosunku, a więc nie tylko kwestji kapitału, ale i odsetek od niego, Ŝe mimo to, gdy sąd
polubowny pretensje K. co do odsetek pozostawił bez rozpoznania, K. całkowicie
podporządkował się wyrokowi sądu polubownego i jego nie zaskarŜył, Ŝe w związku z ogólną
zasadą, iŜ odsetki są przynaleŜnością kapitału, nie jest dopuszczalne wobec przepisu art. 895
u.p.c. wytoczenie nowego powództwa o odsetki, gdy w sprawie z poprzednio wytoczonego
powództwa o kapitał z odsetkami Ŝądanie zasądzenia odsetek zostało przez sąd
pozostawione bez rozpoznania, oraz Ŝe zasada niedopuszczalności dochodzenia kapitału
i odsetek w dwóch odrębnych powództwach jest tem bardziej słuszna w odniesieniu do
przypadków, w których mają zastosowanie przepisy rozporządzenia waloryzacyjnego, gdyŜ
przerachowując kapitał, sąd w myśl §§ 28 i 29 tego rozporządzenia winien mieć na względzie
wysokość kwoty, jaką wierzyciel ma otrzymać od dłuŜnika w ostatecznym wyniku z tytułu tak
zwrotu samego kapitału, jak naleŜnych od tego kapitału odsetek; w końcu wyroku sąd
apelacyjny zaznaczył, Ŝe w warunkach sprawy niniejszej przerachowanie przez sąd
polubowny kapitału 10.000 rb. na 25.000 zł. było wyjątkowo wysokie i według głębokiego
przekonania sądu apelacyjnego względy słuszności przemawiają za tem, aŜeby uznać, iŜ
wszelkie pretensje K. do Banku z tytułu niewydania przez Bank w swoim czasie kapitału
10.000 rb. zostały pokryte kwotą zasądzoną wyrokiem sądu polubownego.
Skarga kasacyjna powoda domaga się uchylenia wyroku sądu apelacyjnego z powodu
obrazy art. 339, 711, 893, 894, 895 i 1395 u.p.c.
ZwaŜywszy:
Ŝe skarga kasacyjna słusznie zarzuca błędność wniosku sądu apelacyjnego, iŜ
nierozpoznanie przez sąd polubowny przy rozstrzyganiu sporu o kapitał kwestji odsetek
pozbawia stronę moŜności dochodzenia tych odsetek przed sądem państwowym, stronom
wolno ograniczyć przedmiot sporu, podlegający rozpoznaniu sądu polubownego, do jednej
arbitraz.laszczuk.pl
takiej kwestii, nie tracąc przez to prawa poddania rozstrzygnięcia pozostałych spornych
kwestyj sądowi państwowemu, jeŜeli więc zapis na sąd polubowny obejmował tylko
spór o kapitał, z wyłączeniem kwestji odsetek, i sąd polubowny tylko w tych
granicach sprawę rozpoznał, nie moŜe być Ŝadnych przeszkód ku temu, aby
strona następnie wytoczyła o te odsetki powództwo przed sądem państwowym;
jeŜeli zaś, jak to uznał w danej sprawie sąd apelacyjny wbrew poglądowi sądu
polubownego, strony poddały rozpoznaniu sądu polubownego nietylko kwestję
kapitału, lecz i odsetek, to i w tym przypadku nierozpoznanie przez sąd
polubowny sporu o odsetki nie moŜe pozbawić strony prawa wytoczenia
następnie tego sporu przed sąd państwowy, gdyŜ inaczej spór o odsetki zostałby
wogóle wyłączony z pod rozpoznania sądowego bez moŜności zapobieŜenia temu
przez stronę, jak to słusznie bowiem uznał sąd okręgowy przy rozstrzyganiu skargi Banku o
uniewaŜnienie wyroku sądu polubownego, skutkuje niewaŜnością wyroku sądu
polubownego
przekroczenie
przezeń
zakresu
nadanych
mu
przez
zapis
kompromisarski uprawnień, lecz nie zawęŜenie tego zakresu; stąd teŜ bez znaczenia
jest powoływana w wyroku sądu apelacyjnego okoliczność, z której Sąd Apelacyjny
wyprowadza ujemne dla K. skutki, iŜ K. nie zaskarŜył wyroku sądu polubownego;
Ŝe równieŜ słuszne są zarzuty skargi kasacyjnej, skierowane przeciwko dodatkowemu
wnioskowi sądu apelacyjnego, iŜ ze względów słuszności naleŜałoby uznać, Ŝe sumą
25.000zł., na którą przerachował sąd polubowny kwotę 10.000 rb., zostały pokryte wszelkie
pretensje K., zarówno z tytułu kapitału, jak i odsetek; wniosek ten sądu apelacyjnego jest
niezgodny z cytowaną w innych miejscach zaskarŜonego wyroku treścią wyroku sądu
polubownego, który przyznał K. sumę 25.000 zł. tylko tytułem kapitału, odsyłając go z jego
pretensją co do odsetek na drogę powództwa, zmieniać zaś wyroku sądu polubownego,
który, o ile nie został uniewaŜniony przez sąd państwowy, ma tę samą moc, co prawomocny
wyrok sądu państwowego, sąd państwowy nie jest władny;
z tych zasad Sąd NajwyŜszy zaskarŜony wyrok Sądu Apelacyjnego w Wilnie z powodu
obrazy art. 711 u.p.c. uchyla i sprawę temuŜ sądowi do ponownego rozpoznania w innym
składzie Sędziów przekazuje.
Źródło: OSP 1935 poz. 190
arbitraz.laszczuk.pl