sprawozdanie z naucznia przedmiotu muzyka w klasach i

SPRAWOZDANIE Z NAUCZNIA PRZEDMIOTU MUZYKA
W KLASACH
I GIMNAZJUM
ZA PIERWSZY OKRES ROKU SZKOLNEGO 2010/11
W pierwszym okresie roku szkolnego dominował teoretyczny aspekt treści
wymaganych z programu nauczania. Przewaga była znacząca, jednak nie wynikała ze
zbytniego poszerzenia elementarnej wiedzy o muzyce w jej rozwoju historycznym, tylko z
różnorodności i bogactwa aspektów rozwoju muzyki w danych epokach. Nauczyciel dołożył
wszelkich starań, aby ograniczyć materiał do niezbędnego minimum. Świadczy o tym choćby
świadoma rezygnacja z treści rozszerzonych oraz częściowa rezygnacja z wymaganych treści
podstawowych 1 . W drugim okresie roku szkolnego przewidziano inne formy aktywności
uczniów w szerszym zakresie, w tym taniec.
Dominującą liczbę ocen cząstkowych stanowią te uzyskane przez uczniów podczas
prac domowych (około 3-4 oceny), za prowadzenie zeszytu (systematyczność i kompletność
oraz estetyka) 1-ocena; utrwalenie zdobytej wiedzy, omówienie słuchanych utworów w
zeszycie ćwiczeń (1-ocena za każdą epokę); pisemne prace klasowe podsumowujące każdą
epokę (3-4 oceny). Zasady oceniania zostały podane w Przedmiotowym Sposobie Oceniania
na początku roku. Ich lekceważenie, w tym głównie niekompletność i niedbałość oraz brak
prac domowych, także niesystematycznie przygotowywanie się do zajęć, jak i
zapowiedzianych prac pisemnych rzeczywiście skutkowało rażąco niskimi ocenami. Jednak
pomimo możliwości poprawy każdej niesatysfakcjonującej ucznia oceny cyt. za PSO, niewielu
z niej skorzystało w odpowiednim czasie, na co nauczyciel nie ma wpływu.
Wybór programu nauczania oraz środków dydaktycznych jest przemyślaną decyzją
nauczyciela i wynika z analizy innych wiodących programów nauczania (np. Operon, Mac,
Juka, WSiP) dopuszczonych do użytku zgodnie z Reformą Oświatową.
Jeden uczeń został nieklasyfikowany po pierwszym okresie nauki z powodu
przekroczenia dopuszczalnego limitu obecności na zajęciach, nie uzyskania bieżących ocen,
ignorowania możliwości indywidualnych zajęć zaproponowanych przez nauczyciela,
niepodjęcia żadnej inicjatywy mającej na celu uzyskanie pozytywnej oceny z przedmiotu.
Został terminowo poinformowany o zagrożeniu, problem był konsultowany z Pedagogiem
Szkolnym. Inne okoliczności, znane nauczycielowi nie stanowiły w jego przekonaniu
czynnika łagodzącego. Obecnie uczeń wywiązuje się z powstałej między nim, a nauczycielem
umowy. Proces dydaktyczny ucznia jest monitorowany przez Pedagoga Szkolnego.
Wprowadzony przez nauczyciela rozkład materiału zachowujący chronologiczny
układ epok w historii muzyki ma swoje uzasadnienie, jest akceptowany przez większość
uczniów (o takim układzie i zwiększonej elementarnej wiedzy o muzyce w kontekście
historycznym zostali uczniowie poinformowani na początku roku szkolnego). Podczas
pierwszego okresu nauki zrealizowano materiał obejmujący epoki Starożytność,
Średniowiecze, Renesans, Barok oraz Klasycyzm. Wszystkie epoki (za wyjątkiem ostatniej)
podsumowano, a wiedzę uczniów zweryfikowano pisemnymi pracami klasowymi. Wykaz
elementarnych zagadnień wchodzących w skład każdej z epok, a obowiązujących podczas
prac pisemnych uczniowie otrzymali z 1-3 tygodniowym wyprzedzeniem.
W tym zakresie dominują treści historyczne zdecydowanie odbiegające od
zainteresowań większości uczniów, co nie jest powodem rezygnacji z kontaktu z wysoką
sztuką tychże epok. Co więcej, omówienie okresów od starożytności do klasycyzmu
1
W szczegółach patrz cele poszczególnych jednostek lekcyjnych w rozkładzie materiału i zeszytach uczniów.
powinno ugruntować w uczniach przekonanie o bezprecedensowej i fundamentalnej roli, jaką
odegrały w wykształceniu się większości zjawisk muzycznych, które w późniejszych epokach
były odpowiednio modyfikowane zgodnie ze środkami i duchem czasu.
W ramach nauczania muzyki trzeba nazywać to, co jest nieuchwytne dla
niewykształconego w tej dziedzinie odbiorcy, stosować bardzo trudne pojęcia i terminy. W
związku z tym nie można zrezygnować z przewodniej roli nauczyciela, który za pomocą
klasycznego wykładu przybliży skomplikowane zagadnienia. W pierwszym okresie roku,
obok kluczowej metody jaką jest słuchanie muzyki 2 , dominowała metoda wykładu, jako
najbardziej odpowiadająca specyfice przekazywanych treści nauczania. Przebieg zajęć
polegał na określeniu celów danej jednostki lekcyjnej, poszukiwaniu przez uczniów w treści z
podręcznika odpowiedzi na postawione tezy poprzez głośne czytanie ze zrozumieniem przez
wybrane osoby w klasie. Następnie, trudniejsze aspekty lub te zgłoszone przez uczniów
nauczyciel dodatkowo wyjaśniał. Wszystkie istotne zagadnienia podparte były przykładami
muzycznymi do słuchania. Wówczas uczniowie mieli możliwość wypowiadania się o
muzyce, zgodnie z obowiązującym kanonem pojęć i własnych odczuć 3 . W szczególnie
nietrafnych opiniach nauczyciel korygował wypowiedzi.
Rzadziej stosowaną metodą pracy na lekcji muzyki była metoda mimetyczna, czyli
metoda pokazu. Przy jej wykorzystaniu uczniowie uczyli się trudnych śpiewów np.
Bogurodzicy i Gaude Mater Polonia, wyklaskiwali rytmy, taktowali.
Staraniem nauczyciela było takie ukierunkowanie zajęć, aby przerodziły się one w
różne formy dyskusji. Pozwalały one uczniom wyrażać swoje wrażenia, mówić o tym, jaki
rodzaj muzyki wywołuje żywe emocje, co im się w tej dziedzinie podoba, co nie i dlaczego.
Dzięki temu nauczyciel mógł zorientować się w gustach młodych ludzi, ich muzycznej
świadomości.
W pierwszym okresie nauki uczniowie śpiewali utwory głównie z obowiązkowego
repertuaru tj. Bogurodzica (przez 4 kolejne jednostki lekcyjne) i Gaude Mater (2 jednostki
lekcyjne) oraz kolędy z podstawowego repertuaru np. Gdy się Chrystus rodzi, Przybieżeli do
Betlejem, Wśród nocnej ciszy (przed Świętami Bożego Narodzenia). Wszystkie śpiewy
wykonywano w grupie. Na prośbę uczniów nauczyciel zrezygnował z indywidualnych
prezentacji utworów. Uczniowie nie grali na żadnych instrumentach. Osoby, które wykazują
znajomość gry na gitarze, keyboardzie lub flecie systematycznie odmawiają prezentacji
swych umiejętności na forum klasy. Uczniowie nie tańczyli. Zagadnienia odnośnie różnych
tańców będą realizowane w drugim okresie. Ponadto dla wszystkich chętnych będzie
przeprowadzony mini-kurs tańca towarzyskiego. Taką informację uczniowie otrzymali na
początku drugiego semestru.
Podstawowym źródłem wiedzy o muzyce sugerowanym przez nauczyciela jest
podręcznik, który zdaniem nauczyciela jest doskonale wyposażony w wymagane programem
treści. Niestety, jest jednocześnie najbardziej ignorowanym przez uczniów źródłem
przyswajania wiedzy, podobnie jak zeszyt ćwiczeń. Niepokojące jest przy tym zjawisko
bezkrytycznego korzystania przez uczniów z Internetu, który może i powinien stanowić
bogate źródło informacji pod warunkiem umiejętnego i krytycznego spojrzenia na zawarte w
nim, często błędne informacje. Amatorskie strony internetowe o muzyce zawierają często
nieścisłości, które bezwzględnie należy weryfikować zanim staną się źródłem informacji.
Niestety w tym zakresie uczniowie nagminnie odrzucają sugestie nauczyciela
przywłaszczając sobie cudzą działalność (kradzież intelektualna) w formie gotowych
odpowiedzi na zadanie domowe lub sprawdzian. Zdarza się także, iż zawarte w internetowych
2
Umożliwiało to uczniom bezpośredni kontakt z arcydziełami w znakomitym wykonaniu. Nauczyciel stwarzał
również sytuacje bezpośredniego odbioru muzyki, przez uczestnictwo w wybranych koncertach muzycznych w
Filharmonii Świętokrzyskiej.
3
Zob. Podstawa programowa przedmiotu muzyka, Analiza i interpretacja tekstów kultury, pkt. 1-6.
„gotowcach” informacje znacznie przekraczają zakres wymagań stawianych przez
nauczyciela, co jest niekiedy przyczyną nieporozumień i błędnych interpretacji wymogów
wynikających ze specyfiki przedmiotu. Sugerowane przez nauczyciela autoryzowane strony
internetowe są bardzo często pomijane.
Umiejętność wartościowania (oceniania) zjawisk muzycznych, rzeczowego
uzasadniania sądów i upodobań, z zachowaniem szacunku i tolerancji dla sądów i upodobań
odmiennych oraz dla innych kultur i tradycji muzycznych może się odbywać wyłącznie w
oparciu o wiedzę!!!!!! Brak wiedzy prowadzi do lekceważenia i bagatelizowania danej
dziedziny nauki lub sztuki. Najczęstszym tematem dyskusji uczniów, niektórych nauczycieli
oraz rodziców w zakresie muzyki jest zasadność wymagań stawianych podczas cyklu
kształcenia w ramach przedmiotu muzyka. Szczególnie krzywdzącym nauczyciela jest pogląd
o bezzasadności jego wymogów. Nagminnie zdarzają się sytuacje o przedkładaniu własnych
(niekiedy sprzecznych) poglądów przez niektórych rodziców i pracowników szkoły oraz
podważania autorytetu nauczyciela w tym zakresie. Niedorzeczne i niedopuszczalne sytuacje
polegające na sugerowaniu co jest ważne, a co nie, co powinno się znaleźć w treści nauczania,
a co należy zignorować, nasilają się szczególnie w okresie klasyfikacji i wywiadówek. Jest to
zjawisko narastające, a wygłaszanie poglądów niekiedy publicznie w środowisku, prowadzi
do wzmożonej ignorancji i lekceważenia wymagań wynikających ze specyfiki przedmiotu.
Wszystkie powyższe wymagania mają zastosowanie w Przedmiotowym Sposobie
Oceniania z muzyki, ponadto zostały rozszerzone o dodatkowe np. udział uczniów w
umuzykalniających zajęciach pozalekcyjnych skutkuje wyższą oceną o jeden stopień, udział
uczniów w artystycznym życiu szkoły skutkuje każdorazowo dodatkową oceną z aktywności,
przygotowanie lub współpraca przy tworzeniu przedmiotowej tablicy informacyjnej skutkuje
dodatkową oceną. Oznacza to, że każdy uczeń o ile wykaże inicjatywę, ma szansę na
satysfakcjonującą go ocenę, która ma wpływ na jego ocenę końcowo-semestralną.