Program edukacji informatycznej - zespół nauczania zintegrowanego

PROGRAM INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ
„Edukacja informatyczna w nauczaniu zintegrowanym”
Autor innowacji: Marzanna Greń – nauczyciel nauczania zintegrowanego i informatyki
w Publicznej Szkole Podstawowej w Brodach.
Miejsce realizacji innowacji – Publiczna Szkoła Podstawowa w Brodach.
Zakres innowacji
Program edukacji informatycznej zostanie wprowadzony w roku szkolnym 2005/2006
w klasach pierwszych i zakończony dla nich w roku szkolnym 2007/2008. Na realizację
programu przewidziana jest 1 godzina tygodniowo, co w ciągu roku daje 35 godzin, a w ciągu
trzyletniej edukacji 96 godzin. Program ten realizowany będzie w oparciu o podręczniki
M. Jędrzejek i J. Gilner „Przygoda z komputerem. Klasa 1”, „Przygoda z komputerem. Klasa
2”, „Przygoda z komputerem. Klasa 3”.
Założenia i opis innowacji
Edukacja informatyczna stała się dziś powszechnym, ważnym zadaniem wszystkich
typów szkół. Rozwój technologiczny wywiera coraz większy wpływ na proces nauczania
i wychowania. Nauczanie wspomagane komputerem i Internetem pozwala rozwijać
umiejętności informatyczne oraz stwarza znakomite warunki dla rozwoju myślenia twórczego
uczących się dzieci i oddziaływania na ich osobowość, przyspiesza i ułatwia nabywanie
różnorodnych umiejętności, stanowi bogate źródło informacji.1 Bawiąc się z komputerem
dzieci ćwiczą pamięć, koordynację ręki i oka, wyrabiają spostrzegawczość – umiejętności
niezbędne podczas nauki szkolnej. Komputer rozwija zainteresowania, samodzielność,
dostarcza rozrywki. Powinien więc pojawiać się w sposób naturalny, jako bardzo wygodne
i nowoczesne narzędzie pracy. Do tej pory jednak ramy programowe edukacji
wczesnoszkolnej nie obejmują edukacji informatycznej. Wykorzystanie komputerów
i realizacja elementów informatyki w nauczaniu zintegrowanym stanowi dla dzieci dużą
atrakcję. Sprzyja także przygotowaniu do systematycznej nauki technologii informacyjnej
w klasach wyższych i korzystania z niej. Środowisko naszej szkoły jest skomputeryzowane
w niewielkim stopniu. Wielu uczniów ma kontakt z komputerem jedynie w szkole.
Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom rodziców i uczniów wprowadzono w naszej placówce
informatykę w klasach I-III jako odrębny przedmiot.
Ogólnym celem nauczania elementów informatyki w klasach młodszych jest
wdrażanie uczniów do posługiwania się komputerem poprzez opanowanie umiejętności
obsługi programu graficznego Paint i edytorów tekstu Notatnik i Word Pad.2
Podczas realizacji programu zwrócę szczególną uwagę na :
 nabywanie umiejętności pracy z komputerem i ograniczenie do minimum przekazu
wiedzy teoretycznej,
 odchodzenie od metod słownych na rzecz maksymalnego wykorzystania technik
poglądowych,
1
B. Giergielewicz, E. Stolarczyk: Program edukacji informatycznej w klasach I-III szkoły podstawowej.
Warszawa 2003, s.5
2
M. Jędrzejek, J. Gilner: Elementy informatyki w nauczaniu zintegrowanym. Program nauczania. Katowice
2002, s.5
1
 indywidualizację tempa pracy i stopnia trudności stawianych zadań,
 zachęcanie do korzystania z komputerów,
 używanie terminologii informatycznej w sposób zrozumiały dla dzieci.
Ogólne cele kształcenia
1. Rozwijanie umiejętności posługiwania się sprzętem komputerowym.
2. Przygotowanie do korzystania ze środków techniki informacyjnej.
3. Kształtowanie umiejętności posługiwania się językiem komputerowym.
4. Rozwijanie zainteresowań techniką i wdrażanie do świadomego korzystania z niej.
5. Wskazanie użyteczności komputerów w nauce, pracy i zabawie.
Cele szczegółowe
1. Znajomość zasad właściwego zachowania się w pracowni komputerowej.
2. Wdrażanie do podejmowania samodzielnych działań.
3. Umiejętność włączania i wyłączania komputera.
4. Opanowanie prawidłowego wkładania i wyjmowania dyskietki i płyty CD-ROM.
5. Znajomość zasad bezpiecznej i higienicznej pracy z komputerem.
6. Umiejętność samodzielnego uruchomienia i zakończenia pracy programów
komputerowych: Notatnik, WordPad, Paint.
7. Umiejętność przeglądania i wyszukiwania informacji w encyklopediach
multimedialnych.
8. Umiejętność swobodnego poruszania się w programach edukacyjnych i grach
komputerowych.
9. Znajomość pojęć z zakresu sprzętu komputerowego: monitor, klawiatura, myszka,
komputer, drukarka, dyskietka, płyta CD-ROM.
10. Znajomość pojęć podstawowych: kursor, spacja, enter, ikona, pulpit.
11. Znajomość pojęć z zakresu obsługi programu graficznego Paint i edytorów tekstu:
Notatnik, WordPad.
12. Właściwa organizacja pracy.
13. Wykorzystywanie nabytych umiejętności podczas pracy z komputerem.
14. Znajomość zakresu działań wybranych ikon i przycisków.
15. Rozwijanie aktywności i ciekawości.
16. Umacnianie wiary we własne siły, możliwości i umiejętności.
17. Współorganizowanie nauczania zintegrowanego.
18. Wspomaganie procesu nabywania umiejętności czytania, pisania, liczenia,
wykonywania operacji arytmetycznych.
Zadania szkoły3
1. Umożliwienie uczniom dostępu do komputera.
2. Przygotowanie uczniów do posługiwania się komputerem i technologia informacyjną.
3. Uwrażliwienie uczniów na zagrożenia wychowawcze związane z niewłaściwym
korzystaniem z komputerów i ich oprogramowania (np. z gier).
Treści kształcenia. Przewidywane osiągnięcia uczniów. Ewaluacja.
Uwzględnione w programie treści kształcenia w zakresie elementów informatyki mają
na celu rozwijanie aktywności twórczej dziecka. Dlatego też zostało w nim szeroko
3
Rozporządzenie MENiS z dnia 26 lutego 2002r w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.
2
potraktowane tworzenie dokumentów graficznych, które umożliwiają uczniom osiąganie
określonych kompetencji. Ćwiczenia i zadania odwołujące się do obrazów są dla dzieci w tym
wieku bardzo atrakcyjne i zrozumiałe.
Realizacja treści zawartych w programie powinna przebiegać w układzie spiralnym.
Układ treści kształcenia oraz przewidywane osiągnięcia uczniów przedstawiam
w układzie tabelarycznym uwzględniając pomiar osiągnięć, poprzez który proces kształcenia
poddawany jest ewaluacji.
L.p.
1
2
3
4
5
6
7
8
Przewidywane osiągnięcia
Pomiar osiągnięć
uczniów (kompetencje)
Poznanie i stosowanie zasad Znają zasady
Obserwacja ucznia podczas
bezpiecznego korzystania z bezpieczeństwa i higieny na wykonywanych prac
komputera.
stanowisku pracy.
w celu sprawdzenia
znajomości zasad
bezpieczeństwa i higieny
pracy.
Wyrabianie poczucia
Czują się odpowiedzialni za Obserwacja właściwego
odpowiedzialności za sprzęt sprzęt w pracowni
postępowania i zachowania
w pracowni
komputerowej. Znają
się w pracowni
komputerowej.
regulamin pracowni.
komputerowej.
Kształtowanie
Właściwie organizują swoją Obserwacja sposobu
podstawowych
pracę.
postępowania podczas
umiejętności dobrej
wykonywanej pracy.
organizacji pracy.
Organizowanie pracy
Próbują podejmować
Obserwacja umiejętności
indywidualnej oraz
samodzielne działania,
działania i współpracy
współdziałanie w małych
potrafią pracować
w grupie.
grupach
w grupie.
Poznanie zasady działania
Potrafią samodzielnie
Obserwacja umiejętności
komputera i jego
włączyć i wyłączyć
ucznia podczas włączania
zastosowania w życiu
komputer. Potrafią
i wyłączania komputera.
codziennym.
wymienić przykładowe
zastosowanie komputera
w życiu codziennym.
Wdrażanie do poprawnego Znają pojęcia: kursor,
Sprawdzian i ocena
stosowania terminów
ikona, dyskietka, płyta CD, znajomości pojęć - karta
komputerowych.
pulpit oraz nazwy
pracy.
niektórych przycisków na
klawiaturze.
Rozróżnianie i nazywanie
Znają i pamiętają
Sprawdzian i ocena
podstawowych elementów podstawowe terminy:
znajomości podstawowych
zestawu komputerowego.
myszka, klawiatura,
terminów komputerowych monitor, drukarka,
karta pracy.
komputer (jednostka
centralna).
Poznanie sposobu
Potrafią wykorzystać nabyte Obserwacja działań podczas
posługiwania się myszką
umiejętności podczas pracy obsługi myszki
i klawiaturą - poznanie
z komputerem.
i klawiatury.
znaczenia i zastosowania
klawiszy: Enter, Shift,
Treści kształcenia
3
9
10
11
12
13
CapsLock, Backspace,
Delete, Tab, Ctrl, Esc,
spacja, sterowanie
kursorem.
Magazynowanie danych.
Prawidłowe wkładanie,
zapisywanie, odczytywanie
i wyjmowanie dyskietki.
Uruchamianie płyty
CD-ROM.
Poznanie zakresu działania
wybranych ikon
i przycisków w
poszczególnych
programach: programie
graficznym Paint i edytorze
tekstu Notatnik, WordPad.
Opanowanie podstawowych
umiejętności w zakresie
obsługi programów
multimedialnych.
Uświadomienie uczniom
korzyści wynikających
ze stosowania programów
komputerowych, wskazanie
na użyteczność,
oszczędność czasu,
przejrzystość tekstu
i estetykę.
Poznanie urządzeń
współpracujących
z komputerem na
przykładzie klawiatury,
myszki, monitora,
głośników, drukarki
i skanera.
Potrafią zapisać efekty
swojej pracy na dyskietce,
odczytać zapisany
wcześniej na niej dokument.
Potrafią uruchomić płytę
CD-ROM.
Potrafią posługiwać się
wybranymi ikonami
i przyciskami w programie
graficznym Paint i edytorze
tekstu Notatnik, WordPad.
Obserwacja prawidłowego
wykonywania czynności
podczas posługiwania się
dyskietką
i płytą CD-ROM.
Samodzielnie potrafią
uruchomić program
i zakończyć jego pracę.
Obserwacja, czy uczeń
potrafi uruchomić program
i zakończyć jego pracę.
Znają korzyści wynikające
ze stosowania różnych
programów
komputerowych.
Obserwacja, czy uczeń
potrafi wykorzystać
możliwości, jakie dają
poszczególne programy
komputerowe.
Potrafią rozróżnić, nazwać
i wytłumaczyć działanie
urządzeń współpracujących
z komputerem.
Sprawdzian i ocena
z zakresu rozróżniania
i nazywania działania
urządzeń współpracujących
z komputerem.
Obserwacja i ocena
wytworów prac dzieci
z wykorzystaniem działania
wybranych ikon
i przycisków.
Materiał nauczania
Materiał nauczania zawarty jest w blokach tematycznych i realizowany w poszczególnych klasach.
Klasa I
Praca przy komputerze:
 Wyposażenie pracowni komputerowej.
 Bezpieczna i higieniczna praca z komputerem.
Poznanie komputera:
 Uruchomienie komputera.
4




Działanie myszki i klawiatury.
Zakończenie pracy z komputerem.
Działanie drukarki.
Uruchomienie płyty CD-ROM.
Podstawy systemu operacyjnego Windows:
 Działanie kursora.
 Działanie ikon.
 Działanie paska przewijania.
 Uruchomienie programu z menu Start.
Program graficzny Paint:
 Działanie przycisków przybornika: ołówek, gumka, wypełnienie kolorem, aerograf, lupa,
tekst, zaznacz, elipsa, prostokąt, weź kolor, linia.
 Pasek menu: Edycja → Cofnij, Edycja → Wytnij, Widok → Pasek narzędzi tekstowych.
 Skróty klawiszowe: Ctrl + Z, Ctrl + X.
 Usuwanie zaznaczonych elementów: Delete.
Edytor teksu Notatnik, WordPad:
 Poznanie edytora tekstu – Notatnika.
 Zasady pisania tekstu.
 Przemieszczania kursora.
 Działanie klawiszy: Spacja, Enter, Shift, CapsLock, Delete, Backspace, Alt.
 Wstawianie znaków z górnej części klawisza.
 Klawisze sterowania kursorem.
Klasa II
Poznanie komputera:
 Obsługa programów multimedialnych.
 Działanie klawisza Esc.
Podstawy systemu operacyjnego Windows:
 Działanie przycisków sterujących.
 Zakończenie pracy programu z paska menu: Plik → Zakończ.
Program graficzny Paint:
 Zaznaczanie z tłem i bez tła.
 Pasek menu: Edycja → Kolor, Edycja → Kopiuj, Edycja → Wklej, Obraz → Wyczyść
obraz, Obraz → Przerzuć/Obróć.
 Zmiana tła.
 Skróty klawiszowe: Ctrl + C, Ctrl + V.
Edytor teksu Notatnik, WordPad:
 Poznanie edytora tekstu – Word Pad: formatowanie tekstu (rozmiar czcionki, rodzaj
czcionki, kolor czcionki, pogrubienie, kursywa, podkreślenie), wyrównaj do lewej,
wyrównaj do środka, wyrównaj do prawej, wypunktowanie.
5
Klasa III
Podstawy systemu operacyjnego Windows:
 Zapisywanie dokumentu na dyskietce.
 Odczytywanie dokumentu z dyskietki.
 Budowa okna programu.
 Praca w dwóch programach.
 Zapisywanie dokumentu na twardym dysku.
Program graficzny Paint:
 Obracanie o wybrany kąt.
 Pojęcie grafiki komputerowej.
 Praca w dwóch oknach programu.
Edytor tekstu Notatnik, WordPad:
 Działanie klawisza Tab.
 Wyszukiwanie wyrazów w tekście.
 Skrót klawiszowy: Ctrl+A.
 Wstawianie rysunku do edytora tekstu.
Materiał nauczania z bloków: Praca przy komputerze, Poznanie komputera, Podstawy
systemu operacyjnego Windows są omawiane w klasie I, a w klasach II i III jest on stopniowo
utrwalany i poszerzany.
Ocenianie uczniów
Praca dzieci na zajęciach będzie oceniana zawsze pozytywnie, co służyć będzie
wzmocnieniu motywacji poznawczych i zainteresowań technologią informacyjną.
Podstawą oceny pracy uczniów będą:
 ocena wyników pracy uczniów – wytwory uczniowskie, np. rysunki, teksty,
 sprawdzanie wiedzy i umiejętności za pomocą sprawdzianów i testów w formie gier
i zabaw,
 wnikliwa obserwacja uczniów podczas zajęć,
 analiza zgodności działań z poleceniami do wykonania zadania,
 systematyczna obserwacja postępów uczniów w ciągu roku szkolnego według karty
obserwacji dostosowanej do każdej klasy.
Sposoby ewaluacji innowacji:
1. Analiza wyników pracy uczniów - wytworów uczniowskich, np. rysunków, tekstów –
w ciągu roku szkolnego.
2. Sprawdziany wiadomości uczniów - W celu podsumowania całorocznej pracy i
dokonania ewaluacji przeprowadzone zostaną sprawdziany wiadomości zamieszczone
w podręcznikach. Ponadto po wprowadzeniu i utrwaleniu poszczególnych treści
kształcenia przeprowadzone zostaną sprawdziany sprawdzające stopień ich
opanowania w formie kart pracy. Sprawdziany te pozwolą w sposób ciągły
monitorować postępy dzieci w zdobywaniu wiadomości oraz zindywidualizować
pracę z uczniem na lekcji.
3. Analiza kart obserwacji – na bieżąco w ciągu roku szkolnego.
4. Analiza ankiet skierowanych do rodziców – po ukończeniu każdej klasy
6
Karta obserwacji - klasa I
Imię i nazwisko ...............................................
Poziom osiągnięć
Element obserwacji pedagogicznej
Praca przy
komputerze
Poznanie komputera
Wiadomości i umiejętności
Stosowanie zasad bhp z komputerem
5
4
3
2
1
Rozpoznawanie i nazywanie urządzeń
znajdujących się w pracowni komputerowej.
Włączanie komputera
Wyłączanie komputera
Uruchomienie płyty CD-ROM
Posługiwanie się myszką
Posługiwanie się klawiaturą
Podstawy systemu
Posługiwanie się kursorem
operacyjnego
Uruchamianie programu z ikony
Windows
Uruchamianie programu z menu Start
Posługiwanie się paskiem przewijania.
Program graficzny
Znajomość przycisków przybornika
Paint
Znajomość paska menu
Umiejętność wstawiania znaków z górnej
części klawisza (prawy Alt)
Edytor tekstu
Znajomość zasad wprowadzania tekstu
Notatnik
Umiejętność poruszania się kursorem po
tekście.
Umiejętność wykorzystania skrótów klawiszowych
Karta obserwacji - klasa II
Imię i nazwisko ...............................................
Poziom osiągnięć
Element obserwacji pedagogicznej
Praca przy
komputerze
Poznanie komputera
Wiadomości i umiejętności
Stosowanie zasad bhp z komputerem
5
4
3
2
1
Rozpoznawanie i nazywanie urządzeń
znajdujących się w pracowni komputerowej.
Włączanie komputera
Wyłączanie komputera
Uruchomienie płyty CD-ROM
Posługiwanie się myszką
Posługiwanie się klawiaturą
Obsługa programów multimedialnych
7
Podstawy systemu
operacyjnego
Windows
Program graficzny
Paint
Edytor tekstu
Notatnik
Posługiwanie się kursorem
Uruchamianie programu z ikony
Uruchamianie programu z menu Start
Posługiwanie się paskiem przewijania.
Posługiwanie się przyciskami sterującymi
Zamykanie programu z paska menu
Znajomość przycisków przybornika
Znajomość paska menu
Znajomość zasad wprowadzania tekstu
Formatowanie tekstu
Umiejętność poruszania się kursorem po
tekście.
Umiejętność wykorzystania skrótów klawiszowych
Karta obserwacji - klasa III
Imię i nazwisko ...............................................
Poziom osiągnięć
Element obserwacji pedagogicznej
Praca przy
komputerze
Poznanie komputera
Podstawy systemu
operacyjnego
Windows
Program graficzny
Paint
Edytor tekstu
Wiadomości i umiejętności
Stosowanie zasad bhp z komputerem
5
4
3
2
1
Rozpoznawanie i nazywanie urządzeń
znajdujących się w pracowni komputerowej
Włączanie komputera
Wyłączanie komputera
Uruchomienie płyty CD-ROM
Posługiwanie się myszką
Posługiwanie się klawiaturą
Posługiwanie się kursorem
Uruchamianie programu z ikony
Uruchamianie programu z menu Start
Posługiwanie się paskiem przewijania
Posługiwanie się przyciskami sterującymi
Zamykanie programu z paska menu
Zapisywanie dokumentu na dyskietce
Odczytywanie dokumentu z dyskietki
Budowa okna programu
Praca w dwóch programach
Zapisywanie dokumentu na twardym dysku
Znajomość przycisków przybornika
Znajomość paska menu
Obracanie o wybrany kąt
Praca w dwóch oknach programu
Znajomość zasad wprowadzania tekstu
8
WordPad
Formatowanie tekstu
Umiejętność poruszania się kursorem po
tekście
Wyszukiwanie wyrazów w tekście
Wstawianie rysunków do edytora tekstu
Umiejętność wykorzystania skrótów klawiszowych
Skala poziomu osiągnięć:
5 – bardzo dobry
4 – dobry
3 – przeciętny
2 – słaby
1 – niezadowalający
Ankieta dla rodziców
Proszę Państwa o wypełnienie anonimowej ankiety. Ma ona dostarczyć informacji
dotyczących Państwa opinii na temat podejmowanych przeze mnie działań innowacyjnych na
lekcjach informatyki. Wnioski z ankiety pozwolą mi podsumować całoroczną pracę
wyznaczyć nowe kierunki działań.
1. Czy Państwa dziecko chętnie uczęszcza na zajęcia z informatyki? Proszę podkreślić
właściwą odpowiedź:
tak
nie
Proszę podać krótkie uzasadnienie swojego wyboru:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
2. Czy według Państwa zajęcia informatyczne prowadzone w klasach młodszych pozytywnie
wpływają na rozwój waszego dziecka? Proszę podkreślić właściwą odpowiedź:
tak
nie
3. Proszę przedstawić swoje uwagi i oczekiwania w zakresie nauczania elementów
informatyki w kolejnym roku nauki .
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
9
Arkusz ewaluacji
Arkusz ewaluacji, uzupełniany na koniec każdej klasy, pozwoli mi w skali 1-6 zorientować
się, jak przebiega innowacja i wytyczyć dalsze kierunki działania.
1. Stopień opanowania wiadomości z zakresu edukacji informatycznej na podstawie
sprawdzianów i kart pracy.
1
2
3
4
5
6
2. Stopień opanowania wiadomości i umiejętności z zakresu edukacji informatycznej
wynikający z analizy kart obserwacji.
1
2
3
4
5
6
3. Stopień opanowania umiejętności z zakresu edukacji informatycznej na podstawie analizy
wytworów prac dzieci.
1
2
3
4
5
6
3
4
5
6
4. Ocena innowacji przez rodziców.
1
2
5. Podsumowanie innowacji i wnioski do dalszej pracy
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
10