Scenariusze 3E (Energia, Ekonomika, Ekologia

Scenariusze 3E (Energia, Ekonomika, Ekologia): studia przypadku
Autor: Jacek Malko - Politechnika Wrocławska
(„Rynek Energii” – kwiecień 2012)
Wprowadzenie
W grudniu ubiegłego roku 2011 ukazała się pierwsza edycja nowego czasopisma Międzynarodowego
Stowarzyszenia na rzecz Ekonomiki w Energetyce (International Association for Energy Economics –
IAEE) – „Economics of Energy&Environmental Policy” (EEEP), z notką redakcyjną Vol. 1 Iss. 1, Jan.
2012. Nowy periodyk (mający ukazywać się dwukrotnie w roku) uzupełnia dotychczasowe tytuły zeszytów IAEE: „The Energy Journal oraz Energy Forum” i zgodnie z deklaracją Redaktora Naczelnego
(Editor-in-Chief) – Jean Michela Glachanta i Redaktorów Paula L.Joskowa oraz Michaela Pollitta ma
skupiać się na zagadnieniach ekonomiki energii i środowiska w ujęciu multidyscyplinarnym, zapewniając akademicki poziom publikowanych prac, opartych na badaniach naukowych, oraz stanowić źródło
informacji komunikatywnej i dostępnej o problemach polityki energetycznej i środowiskowej. Edytorzy
zachęcają do wymiany poglądów pomiędzy biznesem, rządami i uczonymi dla wszechstronnego wzbogacania wiedzy o kształtowaniu polityki energetyczno – klimatycznej oraz sztuce podejmowania decyzji.
„Środowiska naukowe winny podjąć trud budowania mostów pomiędzy wiedzą teoretyczną, analizami empirycznymi i polityką, wskazując decydentom, jak spożytkować kompletną wiedzę dla definiowania i oceny alternatyw strategicznych” [1].
Nowe czasopismo EEEP imponuje zestawem autorskim; zakresem przedstawionych tematów i szerokim spektrum ośrodków, uczestniczących w prezentowanych badaniach. Są to:
Fatih Birol i Pawel Olejarnik, prezentujący stanowisko Międzynarodowej Agencji Energetycznej
(IEA), przypisującej Chinom kluczową rolę w przyszłościowej redukcji emisji;
Denny Ellerman, współpracownik Europejskiego Instytutu Uniwersyteckiego (EUI) we Florencji i
MIT (USA), dokonuje przeglądu czterech dziesięcioleci polityki energetycznej USA;
Mark Finley z British Petroleum opisuje rynek ropy naftowej do r. 2030 z perspektywy inwestowania
i polityki;
Henry Jakoby, Francis O’Sullivan i Sergey Paltsev, współpracownicy MIT, przedstawiają skutki
eksploatacji niekonwencjonalnych zasobów gazu ziemnego dla polityki energetycznej i środowiskowej
USA;
Stephen Littlechild z uniwersytetów w Birmingham i Cambridge przedstawia pogląd na nową politykę regulacyjną w oparciu o swe badania w zakresie modelowania;
-1-
David Newbery z Uniwersytetu Cambridge opisuje proces doskonalenia konkurencyjnego rynku
energii elektrycznej w warunkach zaostrzonych rygorów emisyjnych;
Peter Pearson i Roger Fouquet z Baskijskiego Ośrodka Zmian Klimatycznych (BC3) i Uniwersytetu
Cardiff przedstawiają proces prognozowania mocy i energii dla celów oświetlania;
Sir Nicholas Stern i James Rydge z London School of Economics opisują zasady nowej rewolucji
energetycznej i przemysłowej w aspekcie międzynarodowych uzgodnień klimatycznych;
Jean Tirole z Touluse School of Economics precyzuje pogląd na ekonomikę polityki w aspekcie globalnego ocieplenia i międzynarodowych rokowań w sprawie regulacji zmian klimatycznych.
Editorial: Wprowadzenie do ekonomiki energetyki i polityki ochrony środowiska: wizja, zagadnienia i cele [1]
Komunikat redakcyjny nowego czasopisma o zainteresowaniach sygnalizowanych tytułem periodyku
(i nawiązującym do hasła 3E: Energetyka, Ekonomika i Ekologia) reprezentuje zarówno wysokie walory kompetencyjne jak i ugruntowaną pozycję w obszarze teorii i praktyki szeroko rozumianej energetyki. Grono edytorów stanowią Jean-Michel Glachant (European University Institute in Florence), Paul
Joskov (Alfred P. Sloan Foundation i MIT – USA) oraz Michael Pollitt (Judge Business School, Univ.
of Cambridge – UK) i oni też są autorami wprowadzenia do inauguracyjnego numeru Economics of
Energy & Environmental Policy (EEEP) ze stycznia 2012 roku. Wizje działań określają krytyczną rolę
sektora energii i wyzwania klimatyczne w horyzoncie czasowym roku 2050. Wymaga to rozstrzygnięcia
dylematów:
Po pierwsze: jakie inwestycje, infrastruktury, zasoby, innowacyjność technologiczna i struktury rynkowe są niezbędne dla zapewnienia energii dostatecznej, dostępnej i osiągalnej dla rosnącej liczby ludności świata.
Po drugie: towarzyszący procesom rozwoju wzrost emisji gazów cieplarnianych, produkcja i transport ropy naftowej i gazu ziemnego oraz rozwój energetyki jądrowej mogą prowadzić do globalnego
ekwilibrium ekonomiki i przemysłu, którego cechą jest nieprzyjazność dla środowiska i brak zrównoważenia procesów rozwoju. Zarówno zasoby dostarczanej i użytkowanej energii jak i zasoby środowiska są nieodnawialne i wzajemnie uzależnione. Kluczowymi zadaniami są pobudzenie stosowanych
badań ekonomicznych na rzecz energetyki i środowiska oraz wspieranie bardziej doskonałych decyzji
politycznych przez lepszą dostępność wyników badań i ich aplikacyjność. Cele EEEP zmierzają do
upowszechnienia wiedzy w obszarze energetyki, ekonomiki i środowiska oraz dotarcie do środowisk
naukowych (łącznie z badaczami spoza obszaru 3E), działających w przemyśle, organizacjach doradczych, administracji rządowej, organizacjach międzynarodowych i pozarządowych (NGOs).
Czy Chiny poprowadzą świat w przyszłość czystej energii? [2]
W r. 2009 Chiny stały się największym światowym konsumentem energii ale jeszcze wcześniej (w r.
2007) objęły globalne przywództwo w emisji CO2, odbierając USA palmę pierwszeństwa w obydwu
tych konkurencjach. W nadchodzących latach można oczekiwać wzmocnienia pozycji Chin, mimo iż
-2-
zużycie energii i emisje na głowę mieszkańca nadal pozostają niższe niż w wielu krajach o rozwiniętej
gospodarce. Ostatnie polityczne deklaracje w aspekcie globalnym nie zmieniły wzorca rozwojowego od
ścieżki rozwoju niezrównoważonego na ścieżkę zrównoważenia, co wiedzie świat do braku bezpieczeństwa energetycznego i katastrofalnych zmian klimatycznych. Zatem pytanie o sposób realizacji polityki
energetyczno-klimatycznej przez Chiny jest kluczowym dla globalnego rozwoju sektora energetycznego
z uwagi na rozmiary i potencjał chińskiego rynku energii. Tempo wprowadzenia innowacyjności i komercjalizacji czystych technologii energetycznych, niezbędne są w sposób pilny w skali całego świata.
Stwarza to realne możliwości objęcia przez Chiny przywództwa w prowadzeniu świata do przyszłości,
której istotnym atrybutem będzie czysta energia. Kraj ten wykonał już ważne kroki w kierunku rozwijania zasobów niskowęglowych i ograniczenia uzależnienia od węgla. Plan pięcioletni (2011-2015) zakłada cele w zakresie intensywności energetycznej (poprawa 16%), intensywności emisji CO2 (zmniejszenie o 17%) oraz udziału zasobów odnawialnych w pierwotnym zużyciu energii (wzrost do 11,4%). Deklaracje rządowe zmierzają do osiągniecia przez Chiny pozycji bardziej zrównoważonego konsumenta
energii w perspektywie długoterminowej. Globalne skutki takich działań, przyspieszających uzyskanie
wzorca czystej energii, są dla Chin znacznie większe niż dla innych krajów, co wynika z efektu skali:
jest to pozycja najważniejszego gracza na rynkach światowych. Te pozytywne zmiany, zachodzące w
gospodarowaniu energią w Chinach, mają również pozytywne skutki dla reszty świata, przyczyniając się
do obniżenia kosztów nowych technologii i przyspieszając prędkość ich uczenia. Przykład Chin ma
ważny efekt demonstracji, wykazując że inne gospodarki mogą również wybrać ścieżkę rozwoju, opartą
na czystej energii i dokonać rewizji dotychczasowych strategii rozwojowych i polityki. Co więcej – na
ostatnim Szczycie Klimatycznym (COP 17) delegacja Ch.R.L. zadeklarowała gotowość podjęcia światowego przywództwa w misji zwalczania zmian klimatycznych w skali globalnej.
Czy kojarzenie zmian klimatycznych z polityką energetyczną jest dobrym pomysłem? [3]
W artykule przedstawiono przegląd i ocenę działań, podjętych w USA w zakresie polityki energetycznej i polityki klimatycznej, stwierdzając, iż różnice pomiędzy tymi politykami są coraz mniejsze.
Od w przybliżeniu czterech dekad, odkąd energia okazała się tematem politycznym debat publicznych,
polityka stała w obliczu dążenia do spełnienia nieosiągalnego (jak to się wówczas wydawało) celu ograniczenia importu ropy naftowej. W pierwszym okresie lat’70 stworzono w miarę spójny system cenotwórstwa, który przyczynił się do zwalczania problemu deficytu energii. System ten różnił się zasadniczo od późniejszych działań politycznych, ewoluujących w kierunku ogólniejszego zbioru regulacji
prawnych, które nie odnosiły się do relacji rynkowych, lecz w pewnym stopniu przyczyniły się do
zmniejszenia importu ropy. Wprowadzenie opłaty węglowej aż do niedawna stanowiło ukryty aspekt
polityki klimatycznej, jednak nie okazało się to dostatecznie skuteczne. Z polityki energetycznej zachowała się pewna lista zobowiązań, promujących szczególne postacie energii (zwłaszcza z obszaru OZE)
oraz efektywność energetyczną. Sukces ostatniej polityki energetycznej w realizacji założonych celów
(zwłaszcza ograniczenia importu ropy), jest argumentem, przemawiającym za oczekiwaniem podobnego
efektu w dziedzinie emisji gazów cieplarnianych jako skutku wzajemnego oddziaływania polityk: klimatycznej i energetycznej. Kierując się doświadczeniami zmieniającej się w czasie od lat’70 polityki
energetycznej można jednak spodziewać się, że polityka klimatyczna będzie na emisje gazów cieplarnianych mieć wpływ porównywalny z wpływem polityki energetycznej na import ropy naftowej.
Rynek ropy naftowej do roku 2030 – skutki dla inwestycji i polityki [4]
Ropa naftowa jest istotnym elementem globalnego rynku energii, na którym oczekiwać można kontynuacji wzrostu zapotrzebowania (zwłaszcza dla krajów „wschodzących” gospodarczo), oraz utrzyma-3-
nia tendencji wzmocnienia pozycji gazu ziemnego i zasobów odnawialnych. Mimo, że ropa naftowa ma
udział malejący w „energy-mix”, to jej popyt i podaż będzie nadal wzrasta, aczkolwiek w mniejszym
tempie. W krajach OECD prawdopodobnie szczyt zapotrzebowania mamy już za sobą, co wynika z
wzrastających cen i polityki energetycznej (a ściślej energetyczno-klimatycznej). Ogólny wzrost zapotrzebowania na ropę wynika z rozwoju „wschodzących” gospodarek, zwłaszcza Chin. Wzrost wydobycia zachodzi głównie w krajach OPEC, ale wzrost ten będzie raczej umiarkowany na skutek rozwoju
rynku biopaliw i rosnącego udziału paliw niekonwencjonalnych. Opublikowany przez British Petroleum
BP Energy Outlook 2030 sugeruje, iż „środek ciężkości procesów zarówno zużycia jak i produkcji
przemieszczać się będzie: do Azji w dziedzinie konsumpcji i do bliskowschodnich krajów OPEC – w
dziedzinie produkcji. Dla równoważenia podaży i popytu konieczne jest inwestowanie, a ważnym czynnikiem polityki energetycznej pozostanie bezpieczeństwo (aczkolwiek dla USA uzależnienie od importu
paliw wyraźnie ulega zmniejszeniu). Jak się wydaje, mimo dążeń do ograniczenia przyczyn zmian klimatycznych, prawdopodobny będzie dalszy wzrost emisji CO2 w skali globalnej. Polityki, zorientowane
rynkowo, mogą być pomocne w realizacji bliźniaczych zasad zrównoważenia (sustainability) i bezpieczeństwa (security).
BP Energy Outlook podkreśla centralną rolę rynków i dobrze skonstruowanych polityk w stawianiu
czoła dwom wyzwaniom: zapewnienia zaspokojenia potrzeb energetycznych miliardom mieszkańców
Ziemi, aspirujących do poprawy jakości życia oraz realizacji tego zadania w sposób zrównoważony i
bezpieczny.
Wpływ gazu łupkowego na politykę Energetyczną i środowiskową USA [5]
Przejście zasobów gazu łupkowego w USA do kategorii spełniających kryteria opłacalności ekonomicznej zmieniło narodowy bilans energetyczny oraz poglądy na rolę gazu ziemnego w polityce klimatycznej. Jednakże nawet w warunkach boomu łupkowego powstaje wątpliwość odnośnie opłacalności tego
businessu oraz wiązania z nim nadziei na rozwiązanie problemów przyszłości polityki klimatycznej.
Analiza biznesowa z wykorzystaniem modelu, uwzględniającego skutki wejścia na rynek gazu łupkowego, sugeruje (mimo niepewnej przyszłości tego surowca energetycznego), że obawy są zasadniczo
przesadzone. Wpływ gazu łupkowego na politykę energetyczną analizowano z wykorzystaniem dwóch
scenariuszy kontrolowania emisji gazów cieplarnianych: pierwszy zakłada znaczną rolę OZE i wycofania się z opcji węglowej, drugi przyjmuje, iż redukcja emisji o 50% wynika z polityki cenowej. Wykazano, że gaz łupkowy jest zarówno korzystny dla gospodarki narodowej ale też ułatwia zadanie ograniczenia emisji. Jednakże traktowanie gazu łupkowego jako pomostu do przyszłości niskowęglowej związane jest z ryzykiem osiągnięcia dodatkowego postępu w technologiach CCS, niezbędnego dla realizacji
celu emisyjnego. Na skutek globalnej polityki zmiany na rynkach międzynarodowych mogą być
wzmocnione przez wykorzystanie zasobów niekonwencjonalnych poza USA, co nie zostało uwzględnione w analizie. Jest jeszcze zbyt wcześnie na ocenę potencjału ekonomicznego nowych zasobów, chociaż wstępne oszacowania pozwalają sądzić, że podążenie innych regionów ścieżką rozwoju technologii
wydobycia gazu w USA będzie miało dramatyczne skutki w dziedzinach wykorzystania, obrotu i cen
gazu jak też na geopolitykę energetyczną.
Regulacja a rola konsumenta [6]
Autor referatu, będący czołową postacią działań restrukturyzacyjnych w energetyce brytyjskiej i
światowej. Podstawy polityki regulacyjnej sektora energii sformułowane w latach’80 w W. Brytanii i
przyjęte w wielu krajach miały na celu usprawnienie restryktywnego, nieefektywnego i uciążliwego
-4-
podejścia regulatorów. Jednak po latach reform sam proces regulacji generuje wiele uciążliwości. W
USA i Kanadzie przedsiębiorstwa sektora energii i grupy konsumenckie opracowały techniki negocjacyjne, zmierzające do ustalenia problemów regulacyjnych, odzwierciadlających w sposób bardziej
przejrzysty interesy konsumentów, często wprowadzając zachęty do wprowadzenia pułapów cenowych
(jak w W. Brytanii) i unikając nadmiernych uciążliwości procesów regulacyjnych. Energetyka brytyjska
winna teraz wykorzystać doświadczenia innych państw; artykuł [6] podsumowuje zakres i głębokość
koniecznych działań. Zbadano, jak trzej regulatorzy sektorów lotnictwa, wodociągów i energii rozwijają
nowe formy zaangażowania konsumentów. Firma Civil Aviation Authority osiągnęła wiele w zarządzaniu portami lotniczymi, regulatorzy Ofwat i Ofgem nie zalecają podobnych kroków dla sektora wodociągów i energii, poszukując zapewnienia wielu korzyści przez podejście restrykcyjne. Istnieje potrzeba
zaangażowania państwa w zachęcanie do takich działań restrykcyjnych, które stwarzają lepszą perspektywę przychodów dla konsumentów i mniej żmudnego dla wszystkich zainteresowanych procesu negocjacyjnego. Brytyjska ustawa o gazie i energii elektrycznej zakłada jako cel nadrzędny „ochronę interesów obecnych i przyszłych konsumentów”. Deklarowane promowanie efektywności i ekonomiki obejmuje szereg aspektów: „Interes konsumentów jest sumą interesów, traktowanych całościowo, łącznie z
redukcją emisji gazów cieplarnianych i bezpieczeństwem dostaw gazu i energii elektrycznej”. Konieczne jest „zapewnienie bezpiecznej, zróżnicowanej i dostępnej energii w perspektywie długoterminowej
oraz uwzględnienie skutków dla środowiska”.
Rządy dysponują instrumentarium, mogącym zarówno zachęcać jak i zniechęcić do działań, doskonalących działania regulacyjne w przedsiębiorstwach energetycznych i od ich decyzji zależy jakość realizowanych praktyk współpracy między regulatorami a konsumentami.
Konkurencyjny rynek energii elektrycznej a cele ochrony środowiska [7]
Kraje Unii Europejskiej wykazują troskę o dostarczenie bezpiecznej, zrównoważonej i dostępnej
energii elektrycznej z zachowaniem ambitnych celów dekarbonizacji i wykorzystania zasobów odnawialnych (OZE). Rząd Zjednoczonego Królestwa (UK) po licznych konsultacjach stwierdził, iż aktualna
organizacja rynku energii elektrycznej nie zapewnia osiągnięcia ambitnych celów unijnych i konieczna
jest podstawowa reforma tego rynku, określana jako Electricity Market Reform (EMR). Artykuł Davida
M. Newbery’ego (czołowej postaci transformacji sektora od lat’80) opisuje założenia i naturę EMR,
uwypuklając konieczność dalszych reform rynkowych i instytucjonalnych. Dokument EMR („White
Paper”) przedstawia diagnozę stanu, wiele uwagi przedstawiając problemowi allokacji ryzyka. Procedura „dzielenia się ryzykiem” – poprzez kontraktowe, przenoszące ryzyko na konsumenta lub płatnika
podatków może w ten sposób zredukować koszt tego ryzyka. Obecna struktura i sposób funkcjonowania
rynku w UK nie zapewnia energii bezpiecznej i zrównoważonej (niskowęglowej) energii elektrycznej
po przystępnej cenie, co stwarza konieczność innych rozwiązań, mianowicie kontraktowania, mogących
zredukować niepewność polityczną i ryzyko rynkowe. „Biała księga” porusza problem wiarygodności
aktualnych ocen zmian klimatycznych, polityki energetycznej oraz wysiłków w kierunku redukowania
niedoskonałości rynku. Jednakże nie są formułowane zasady bardziej zasadniczych reform rynkowych,
umożliwiających zliberalizowanemu rynkowi wypełnienie założonych celów przy najniższych kosztach.
Długoterminowe zapotrzebowanie energii dla oświetlenia: elastyczność i efekt korzyści
ekologicznych w różnych fazach rozwoju gospodarczego [8]
Dostarczenie sztucznego światła było historycznie rewolucjonizowane przez serię skoków innowacyjności w zakresie systemów oświetlenia, paliw, infrastruktur oraz instytucjonalizmu. W UK realna
cena oświetlenia spadła w sposób drastyczny (3000x w przedziale lat 1800 – 2000) przy wzroście para-5-
metrów jakościowych dostarczonego światła. Wraz z podnoszeniem realnych dochodów i wzrostem
populacji zmiany ilościowe i jakościowe oznaczają, że te osiągnięcia prowadzą do wzrostu całkowitego
zapotrzebowania na oświetlenie 40 000 razy większego w roku 2000 w porównaniu z rokiem 1800. W
artykule przedstawiono oszacowanie dochodów i elastyczności cenowej usług oświetleniowych w ubiegłym 300.leciu oraz przebiegu ukształtowanych ścieżek ewolucji. Wartości dochodów i elastyczności
cenowych zmieniły się znacząco (odpowiednio wzrost 3,5 i – 1,7 razy) w okresie lat 1840 – 1890 i następnie spadły szybko w 20.stuleciu. W całym 20.stuleciu i w pierwszych latach wieku następnego ważny staje się efekt korzyści ekologicznych („rebound effect”) na rynku oświetleniowym. Artykuł [8]
stanowi pierwsze studium przypadku długoterminowego efektu zmian społeczno-ekonomicznych oraz
innowacyjności technologicznej, odniesionych do konsumpcji specyficznej usługi energetycznej w UK.
Sformułowano sugestie, iż poznanie ewolucji zapotrzebowania energii na cele oświetleniowe oraz czynników, wpływających na ten proces, przyczyni się do lepszego zrozumienia zmian w potrzebach energetycznych oraz towarzyszących temu emisji gazów cieplarnianych. Rozpatrywano studium elastyczności
zapotrzebowania energii dla specyficznej usługi energetycznej, co prowadzi do wniosku o celowości
badania ewolucji innych usług w różnych fazach rozwoju gospodarki. Analiza procesów elastyczności
może ujawnić interesujące zależności i czynniki sprawcze w historii gospodarczej krajów rozwiniętych,
przyczyniając się również do oceny emisyjności tych gospodarek.
Nowa rewolucja energetyczno-przemysłowa i międzynarodowe porozumienie w sprawie
zmian klimatycznych [9]
Zasadniczym problemem analizy postępu w działaniach na rzecz ograniczenia zmian klimatycznych na
poziomie zarówno narodowym i globalnym jest zrozumienie trzech obszarów. Pierwszy z nich dotyczy
skali obserwowanych zjawisk: spontanicznych i niepodlegających kontroli zmian klimatycznych, niezbędnych reakcji oraz wielkich możliwości gospodarczych i społecznych, stwarzanych przez nową rewolucję energetyczno-przemysłową o cechach niskich emisji węglowych. Wzrost niskowęglowy będzie
bardziej dynamiczny, bardziej kreatywny, czystszy i bardziej zróżnicowany biologicznie, podczas gdy
wzrost wysokowęglowy będzie miał wpisane cechy samodestrukcji. Drugi obszar stanowi dążenie do
działań międzynarodowych przy uprzednim rozpoznaniu jak kluczowe kraje i ich ugrupowania wybierają swoje ścieżki rozwoju: działania w jednym kraju mogą być warunkowane wiedzą o strategii innych
krajów i tu odnotować można spory postęp w ostatnich latach. Trzeci obszar działań obejmuje formułowanie założeń polityki energetycznej na poziomie narodowego („bottom-up”), syntezowanych z działaniami na poziomie międzynarodowym („top-down”). Osiągany postęp i zakres uzgodnień będzie zależny od zrozumienia zachodzących interakcji i wzajemnego wsparcia.
Spowolnienie gospodarcze w skali globalnej i obserwowana niestabilność procesów ekonomicznych
odwróciły uwagę pewnych bogatych krajów od problemu zmian klimatycznych, jednak pojawiają się
pozytywne sygnały od „gospodarek wschodzących” (Chiny, Indie, Brazylia, Meksyk, Indonezja), które
zaczynają akcentować ambicje przywództwa w zakresie polityki klimatycznej. W skali globalnej zachodzą ważne zmiany w zakresie technologii, biznesu i polityki; przykładem może być ocena przyszłości
energetyki jądrowej po Fukushimie i nowy impuls, promujący energetykę opartą na zasobach odnawialnych. „Biznes światowy przyjął do akceptującej wiadomości, że energetyka i gospodarka wysokowęglowa są ryzykowne i że ryzyko to będzie wzrastać. Opcja niskowęglowa oferuje większe szanse,
wzrost i mniejsze ryzyko. (…) Wzrasta zrozumienie zarówno korzyści jak i dynamiki transformacji do
ekonomiki niskowęglowej” [9]. W procesie ewolucji poglądów istotna rolę odgrywają szczyty klimatyczne, aczkolwiek trudno tu o sukcesy spektakularne – świadczą o tym rezultaty z Kopenhagi (COP15),
Cancun (COP16) i Durbanu (COP17).
-6-
Polityka gospodarcza a globalne ocieplenie [10]
Negocjacje międzynarodowe w sprawie zmian klimatycznych, mimo niełatwych doświadczeń historycznych, muszą ulec przyspieszeniu. Artykuł przytacza argumenty, wspierające tezę, iż strategiczne
ambicje poszczególnych krajów mogą spowodować koszty niezbędnych decyzji większe niż w przypadku działań w duchu gospodarki rynkowej. Dokonano analizy procesu dochodzenia do uzgodnień
oraz ustalenia kompensacji, wyrażających uwarunkowania polityki gospodarczej. Przygotowano możliwy plan działania („mapę drogową”) przyszłych negocjacji. Proponowane podejście (aczkolwiek nie
dające całkowitej gwarancji sukcesu) winno obejmować:
∗ Zdefiniowanie polityki kontroli emisji zanieczyszczeń;
∗ Oszacowanie kosztów przed- i po uzyskaniu porozumienia; kraje mogą również uzgadniać działania krótkoterminowe oraz sam proces przyszłych negocjacji s
∗ Uzgodnione zasady dobrego zarządzania z podaniem:
− ścieżki globalnej emisji CO2,
− globalnego rynku CO2,
− założeń międzynarodowego zarządzania negocjacjami łącznie z mechanizmem wsparcia oraz
zachęt i restrykcji,
− wycofania do r. 2015 polityk, które wykazały swą nieefektywność,
∗ Uruchomienie satelitarnego systemu śledzenia zanieczyszczeń, umożliwiającego precyzyjne określenie zmian emisji na poziomie kraju,
∗ Uruchomienie procesu negocjacyjnego z uwzględnieniem kompensacji i innych problemów.
Jednakże taka „mapa drogowa” pozostawia otwarte wiele kwestii i tylko niektóre z nich są przedmiotem rozważań. Przykładowo: prowadzenie negocjacji w gronie blisko 200 krajów jest raczej nieefektywne, natomiast celowe wydaje się uzyskanie wstępnego porozumienia między najbardziej liczącymi się graczami, a następnie zaproszenie do rokowań pozostałych partnerów. Taki dwuetapowy
proces obejmuje zatem uruchomienie mechanizmu uzgodnień, obejmującego np. USA, Unię Europejską, Chiny, Rosję, Brazylię, Kanadę, Japonię, Australię etc. („wielkich emiterów”), a następnie
przyłączanie w określonym czasie do porozumienia emiterów mniejszych. Jednak taki proces nie
może być substytutem rzeczywistych uzgodnień: nawet bardziej umiarkowana zmiana struktury
uczestników rokowań, prowadząca do węższego i bardziej efektywnego zbioru polityk energetycznoklimatycznych, może być wielkim sukcesem w obecnych uwarunkowaniach gospodarki.
Podsumowanie
Międzynarodowe Stowarzyszenie na rzecz Ekonomii w Energetyce (IAEE) otworzyło nowe forum wymiany poglądów na kluczowe zagadnienie równoważenia polityk energetycznych, ekonomicznych i ekologicznych w skali narodowej i globalnej. Dotychczasowe publikacje IAEE w periodykach:
Energy Journal i Energy Forum okazały silne wsparcie merytoryczne, a zestaw autorów inauguracyjnego numeru Economics of Energy & Environmental Policy jest imponujący i reprezentuje szerokie spektrum zainteresowań, mieszczących się w formule 3E: Energia, Ekonomia, Ekologia.
-7-
Literatura:
Economics of Energy & Environmental Policy, Vol. 1. Issue 1, Journal 2012
[1] J.M. Glachant, P.L. Joskow, M.Pollitt: Introduction to Economics & Environmental Policy: Vision, Purpose and Goals
[2] F.Birol, P.Olejarnik: Will China Lead the World into a Clean – energy Future?
[3] A.D. Ellerman: Is Conflating Climate with Energy Policy a Good Idea?
[4] M. Finley: The Oil Market to 2030 – Implications for Investment and Policy
[5] H.D. Jacoby, F.O’Sullivan, S. Paltsev: The Influence of Shale Gas on US Energy and Environmental Policy
[6] S. Littlechild: Regulation and Customer Engagement
[7] D.M.Newbery: Reforming Competitive Electricity Markets to Meet Environmental Targets
[8] R. Fouquet, P.J.G.Pearson: The Long Run Demand for Lighting: Elasticities and Rebound Effects
in Different Phases of Economic Development
[9] N.Stern, J.Rydge: The New Energy-Industrial Revolution and International Agreement on Climate Change
[10] J.Tirole: Some Political Economy of Global Warming
SCENARIOS OF 3E (ENERGY. ECONOMICS, ENVIRONMENT): CASE STUDIES
Summary
An the paper a review of the source papers, submitted to a new journal of IAEE “Economics of Energy&Environmental
Policy” (EEEP) is presented. In a new EU policy energy economy and its associated invironmental issues will still show
important both as local characteristics and global linkages. The key goals of EEEP are to encourage useful economic research on energy and environment and to support better policy evaluation accessible to policymakers.
Key words: energy, economics, environment, strategy, case studies
Streszczenie
W referacie przedstawiono przegląd artykułów, nadesłanych do nowego czasopisma IAEE „Ekonomika Enerii i Środowiskowej Polityki”. W nowej polityce Unii Europejskiej ekonomika energii i związane z nią zagadnienia środowiskowe będą
nadal odgrywać istotną rolę zarówno w skali lokalnej jak i w kontekście globalnym. Dwoma kluczowymi celami EEEP jest
zachęcenie do użytecznych badań ekonomicznych w obszarze energii i środowiska oraz wspieranie lepszych ocen politycznych dla decydentów.
Słowa kluczowe: energia, ekonomika, środowisko, strategia, studia przypadku.
-8-