abstrakt - Tabu - Trend

DR NATALIA LEMANN, UNIWERSYTET ŁÓDZKI
CZY
HISTORIA MOŻE BYĆ SKANDALEM?
RZECZ
O HISTORIACH ALTERNATYWNYCH
I ICH SPORACH Z PRZESZŁOŚCIĄ/TERAŹNIEJSZOŚCIĄ
Pytanie postawione w tytule referatu ma charakter prowokacyjny, choć
doskonale określa literackie dokonania autorów tzw. historii alternatywnych.
Odejście od utartego, powszechnie znanego przebiegu dziejów nie jest nigdy
zabiegiem niewinnym światopoglądowo i aksjologicznie. Zgłaszanie pretensji
do przeszłości, wymyślanie jej alternatywnych scenariuszy jest zawsze
wypadkową teraźniejszości i poglądów autora i realizuje resentymentowy
i życzeniowy stosunek do świata i przeszłości. Utopia, antyutopia, sielanka,
tragedia, uchronia i dominująca subwersywność są najczęstszymi trybami
mówienia o rzeczywistości w literackich historiach alternatywnych. Pytanie
zatem, czy to historia jest skandalem, czy też ulega ona literackiemu
zeskandalizowaniu pod piórem literatów, dowodząc tym samym, że literatura
jest zawsze polityczna. Omówione zostaną m.in. następujące utwory: J. Dukaj:
Inne pieśni, Xavras Wyżryn, Lód, Wroniec; M. Parowski, Burza. Ucieczka
z Warszawy `40; J. Inglot, Quietus, Sz. Twardoch, Wieczny Grunwald, K. Amis,
Alteracja, P. Pullman, Mroczne materie, itd.