Wyznanie Wiary i Modlitwa Izraela czyli SZEMA

Credo Izraela codzienną modlitwą Żydów
‫ִשׂ ָראֵל יְהוָה אֱלהֵינוּ יְהוָה ֶא ָחד‬
ְ ‫ְשׁ ַמע י‬
Przekład tekstu biblijnego z transkrypcją, opisem gramatycznym i komentarzem:
‫– ְשׁמַע‬szema- czasownik w koniugacji qal trybu rozkazującego, w drugiej osobie liczby pojedynczej
ָ ] słuchaj
rodzaju męskiego, od [‫שׁמַע‬
‫ִשׂ ָראֵל‬
ְ ‫– י‬Jsreal- imię własne, rzeczownik własny rodzaju męskiego w liczbie pojedynczej, imię Jakuba,
nazwa narodu i Państwa. Tu z całą pewnością odnosi się do zbiorowości, całego narodu zebranego pod
górą Synaj.
‫ – יְהוָה‬JHWH- tetragram, rzeczownik własny rodzaju męskiego liczby pojedynczej, Najświętsze Imię
Boga – najbardziej prawdopodobne brzmienie tego Imienia to Jahwe.
‫– אֱלהֵינוּ‬elohejnu- rzeczownik pospolity, rodzaju męskiego liczby mnogiej typu plurale tantum w stanie
zależnym z końcówką (sufiksem) 1osoby liczby mnogiej, lecz o znaczeniu jednostkowym (czasowniki
odnoszące się do niego są w liczbie pojedynczej); w status constructus ‫ אֱלהִים‬+ sufiks pełniący funkcje
zaimka dzierżawczego – „nasz” co razem daje - nasz Bóg.
‫ – יְהוָה‬JHWH- tetragram, rzeczownik własny rodzaju męskiego liczby pojedynczej Najświętsze Imię
Boga - najbardziej prawdopodobne brzmienie tego Imienia to Jahwe.
‫ – ֶאחָד‬echad -liczebnik główny rodzaju męskiego w liczbie pojedynczej określający – jeden.
SZEMA IZRAEL JHWH ELOHEJNU JHWH ECHAD.
W modlitwie samogłoskę „e” w słowie szema wypowiadamy bardzo krótko, tak że w zasadzie po
spółgłosce „sz” powinien nastąpić słaby przydech co w efekcie daje sz`ma. Większość współczesnych
żydów unika wymawiania Imienia Bożego zapisanego tetragramem JHWH, i nawet w modlitwie
zastępuje je substytutami z których najpopularniejsze są Adonaj i Haszem. Ostatnie słowo echad
wypowiadamy w taki sposób by wydłużyć samogłoskę „a” i bardzo wyraźnie zaakcentować ostatnią literę
„d” co brzmi nieco przesadnie „echaaaaD”
Najpopularniejsze i uznane polskie przekłady Starego Testamentu tekst Szema tłumaczą następująco:
Przekład interlinearny- ‫שׁמע ישׂראל יהוה אלהינו יהוה אחד‬
Słuchaj Izraelu, JHWH (jest) Bogiem naszym JHWH jedyny.
pSzB – Słuchaj Izraelu, Jehowa Bóg nasz Jehowa jeden (jest).
bt- Słuchaj, Izraelu, Pan jest naszym Bogiem – Pan jedynie.
bb- Słuchajże Izraelu: Pan, Bóg nasz, jest sam; Pan jest jedyny.
bg- Słuchajże Izraelu: Pan, Bóg nasz, Pan jeden jest.
bjw- Słuchaj Izraelu, Pan Bóg nasz, Pan jeden jest.
bwp- Słuchaj, Izraelu! Jahwe, nasz Bóg, jest jedynym Bogiem.
bw- Słuchaj, Izraelu! Pan jest Bogiem naszym, Pan jedynie!
bp - Słuchaj, Izraelu! Jahwe jest naszym Bogiem, Jahwe jedyny!
pnś - Słuchaj, Izraelu: Jehowa, nasz Bóg, to jeden Jehowa.
KUL - Słuchaj, Izraelu: Jahwe, nasz Bóg, jest jeden.
Pecaric – Słuchaj Jisraelu – Adonai jest naszym Bogiem, Adonai jest jeden […]
Cylkow – Słuchaj, Israelu ! Wiekuisty, Bóg nasz, Wiekuisty – jedyny !
Konstrukcja gramatyczna tego tekstu będącego jednocześnie modlitwą i Wyznaniem Wiary Izraela, przez
swoją prostotę, zwięzłość i jednoznaczność użytych terminów, uczyniła go wolnym od teologicznych
zawiłości, co nie pozwala na doszukiwanie się w nim ukrytych znaczeń czy jakiegoś „drugiego dna”.
Twierdzenie, że w tym tekście np. „jeden” tak naprawdę nie oznacza jednego, ale „jedność w mnogości”
tj. idee „złożonej jedności” jest przykładem argumentu życzeniowego pozbawionego logicznych
dowodów. Niektórzy jednak z uporem wartym lepszej sprawy twierdzą, że echad nie oznacza absolutnej
jedyności, ale tzw. jedność złożoną. Teza ta oparta jest na łatwym do wykrycia błędzie językowym.
Echad występuje około 650 razy w Biblii Hebrajskiej i w żadnym przypadku słowo to nie zawiera
najmniejszej aluzji do idei mnogości. Znaczy dokładnie „jeden, a nie dwa lub więcej”.
Echad jest liczebnikiem głównym i czasami w naturalny sposób określa rzeczownik złożony – jedna
rodzina, jedno grono, jeden naród. Powinniśmy jednak zauważyć, że ideę mnogości niesie z sobą
rzeczownik, a nie słowo echad (jeden).
W przypadku credo z Pwt. 6,4 owym rzeczownikiem jest osobiste Najświętsze Imię Boga zapisane
tetragramem, które z gramatycznego punktu widzenia jest rzeczownikiem własnym rodzaju męskiego
w liczbie pojedynczej, i jako takie jest określeniem indywidualnym, a nie kolektywnym (zbiorczym).
Nasz punkt widzenia może być potwierdzony przez jakikolwiek leksykon biblijnego hebrajskiego.
Np. Leksykon Koehlera i Baumgartnera podaje jako zasadnicze znaczenie echad, „jeden, pojedynczy”.
Kiedy szpiedzy wrócili z dowodami płodności Ziemi Obiecanej, nieśli „pojedynczą [echad] kiść
winogron” (Lb. 13:23, NRSV). Echad często jest tłumaczone jako „pojedynczy” lub „tylko jeden”.
Kiedy więc dochodzimy do kwestii credo Izraela, tekst informuje nas (tak jak czynią to liczne zaimki
osobowe odnoszące się do Boga występujące w liczbie pojedynczej), że najwyższy Pan Izraela jest
„jednym, pojedynczym Panem”, „jednym Panem wyłącznie”. Akcent na absolutną jedność Boga widzimy
w kierowanych do niego słowach Pisma: „Ty jedynie jesteś Jahwe” (Neh. 9:6), „Ty jedynie jesteś Bogiem
wszystkich królestw ziemi” (2 Król. 19:15), „Ty jedynie jesteś Bogiem” (Ps. 86:10).
W każdym języku świata liczebnik jest najbardziej jednoznaczną częścią mowy, posiada najmniejsze pole
semantyczne (znaczeniowe), a hebrajszczyzna biblijna nie jest tu wyjątkiem. W krainie liczb należy
wyrażać się ściśle i precyzyjnie. W tej dziedzinie wszelkie omyłki są wynikiem nieuwagi rozkojarzonego
umysłu, lub co gorsza skutkiem celowego oszustwa, często o zgubnych konsekwencjach..
Cała genialność zawarta w wyznaniu Szema, polega na połączeniu prostoty formy z doniosłością treści.
Treść tego Wielkiego Przesłania najzwięźlej można przedstawić w taki oto sposób:
„Izrael ma słuchać (to jest być posłuszny) wyłącznie swojemu Bogu JHWH, który jest tylko jeden.”
Inni bogowie, bez względu na ich liczbę czy status ontologiczny nie zasługują na żadne uznane, cześć lub
choćby uwagę. Obojętnie czy istnieją realnie, czy są tylko wytworem ludzkiej wyobraźni.
Bóg Izraela jest zatem tylko jedną osobą, niedościgłą i wyjątkową w swoim rodzaju. On jest Jeden, z całą
matematyczną prostotą, jaką niesie liczebnik echad. Mając przed sobą te fakty, trudno nie odczuwać
sympatii do mających za swój przewodnik Stary Testament Żydów z pierwszego wieku, za ich upór w
wyznawaniu wiary w Jednego Boga. Poszukiwanie w Biblii Hebrajskiej jakiegokolwiek znaku
aktywności w stworzeniu Dwójcy lub Trójcy boskich osób jest bezcelowe. Aby przyjąć koncepcję Boga
będącego więcej niż jedną osobą, musielibyśmy odrzucić wszelkie reguły językowe i gramatyczne.
Tymczasem zasady składni i gramatyki biblijnej hebrajszczyzny nie pozwalają na doszukiwanie się
jakiegokolwiek puralizmu w Bogu o Imieniu JHWH, który nieodmiennie w całej Biblii określany jest
jako Jeden, Jedyny, Najwyższy i nie mający sobie równych. W teologii ścisłego monoteizmu,
stwierdzenie, że Bóg jest jeden i jedyny znaczy, iż jest On niepodzielny w swej istocie, niepowtarzalny
i wykluczający jakikolwiek byt tego samego rzędu, rodzaju czy natury.
Gdyby autorzy Biblii chcieli wyrazić myśl o złożoności czy wielości osób w Bogu, to mieli po temu
wiele okazji i sposobów by przestawić nam taką koncepcje.
Hebrajski liczebnik echad jest rodzaju męskiego, posiada on w języku Hebrajskiej Biblii liczbę mnogą
‫ – ֲא ָח ִדים‬achadim, w tej formie występuje np. w Rodzaju 11:1; 27:44; 29:20; Daniela 11:20;
Ezechiela 37:17 (LA-ACHADIM). ACHADIM oznacza "kilka, kilku, niektórzy," Jak łatwo zauważyć
świetnie nadaje się do przedstawienia idei „złożonej jedności” czy „jedności mnogiej”. Idealnie może
określać, że coś jest więcej niż numeryczną jednością. Jednak nigdy w całym hebrajskim tekście Pisma
św. achadim nie występuje razem z hebrajskimi słowami Elohim, El, Eloah zazwyczaj tłumaczonymi
jako „Bóg”, czy też w połączeniu z Imieniem Boga JHWH. Z kolei aby w języku hebrajskim stwierdzić,
że JHWH Bóg Izraela, nie jest absolutnie jeden „echad”, ale jest jednością kilku boskich istot,
wystarczyłoby w odniesieniu do Niego użyć słowa „echadut” [‫ ] ֶאחַדוּת‬- jedność. Jednak w Hebrajskiej
Biblii, Bóg o Imieniu JHWH nigdy nie jest tak określany.
Wiara w to, że Bóg składa się z kilku osób, jak utrzymuje to ortodoksyjna doktryna Trójcy wyznawana
przez większość współczesnych kościołów, jest odstępstwem od czystej koncepcji jedności Boga.
Izrael poprzez wieki odrzucał wszystko, co niszczyło lub zaciemniało koncepcję czystego monoteizmu
danego światu i raczej wolał wybrać tułaczkę, cierpienie i śmierć, niż dopuścić do jej osłabienia.
Teolodzy trynitarni od stuleci zmagają się z poważnym problemem, jak pogodzić doktrynę Trójcy
z faktem, że macierz chrześcijaństwa była unitariańska. Trynitarny teolog Leonard Hodgson pisze:
[Chrześcijaństwo] wyrosło wewnątrz judaizmu, a monoteizm judaistyczny był wtedy, jak jest i dzisiaj,
unitarny. Jak Kościół chrześcijański miał poprawnie wyrazić w swojej teologii nowe poznanie Boga,
do którego doszedł przez Jezusa Chrystusa?...Czy można było skorygować żydowski monoteizm tak,
aby włączyć nowe objawienie nie przekreślając jego „monoteistyczności”?
Bezstronni historycy, zarówno świeccy jak i religijni, zgadzają się, że Żydzi w czasach Jezusa i
Apostołów stanowczo wyznawali wiarę w jednoosobowego Boga. Drogi judaizmu i chrześcijańskiej
ortodoksji rozeszły się ostatecznie po soborach w Nicei (325) i Konstantynopolu (381), gdzie trynitarni
teolodzy de facto odrzucili biblijny monoteizm, definitywnie odcinając główny pień chrześcijaństwa
od żydowskich korzeni.
Największą ironią historii jest to, że chrześcijańscy teolodzy przez całe wieki odmawiali Żydom
prawa wyjaśnienia, co znaczy słowo Bóg w ich własnych Pismach. Żydowski głos w tej ważnej
sprawie powinien być dziś usłyszany ponownie. Tak jak codzienne SZEMA …
Poniżej sposób recytacji modlitwy Szema z uproszczonym podziałem na sylaby: