Przeklad slangu w filmie

Język a komunikacja 15
Michał Garcarz, Przekład slangu w filmie. Telewizyjne przekłady filmów amerykańskich
na język polski
Recenzent tomu:
Prof. dr hab. Teresa Tomaszkiewicz
Adres wydawcy:
Krakowskie Towarzystwo Popularyzowania
Wiedzy o Komunikacji Językowej „Tertium”
al. Mickiewicza 9/906
31-120 Kraków
Kontakt z wydawcą:
fax (012) 422-67-93
e-mail: [email protected], http://www.filg.uj.edu.pl/tertium
Wydawca prowadzi sprzedaż i prenumeratę
tomów z serii „Język a komunikacja” oraz
innych swoich publikacji. Zachęcamy do składania
zamówień drogą elektroniczną – formularz zamówienia
znajduje się na stronie:
http://www.malpatworcy.pl/tertium/page/zamowienie.php
Skład: Michał Garcarz i Marcin Ulanowski
Projekt graficzny okładki: Marcin Klag
Druk: Drukarnia Eikon Plus, Kraków
© Michał Garcarz i Krakowskie Towarzystwo „Tertium” 2007
ISBN 978-83-922234-7-4
8
SPIS TREŚCI
SŁOWO WSTĘPNE .............................................................................. 13
SŁOWO OD AUTORA ......................................................................... 16
WSTĘP..................................................................................................... 17
ROZDZIAŁ I. FILM JAKO MEDIUM-GENERATOR
INFORMACJI KULTUROWEJ I NOŚNIK INFORMACJI
INTERKULTUROWEJ ........................................................................ 21
1. Film jako tekst ............................................................................... 24
1.1. Kognitywne podstawy języka filmowego ............................ 26
1.1.1. Słowo typu językowego i niejęzykowego w filmie .... 28
2. Literackie pochodzenie filmu jako dzieła filmologicznego
i historia filmu ................................................................................ 36
2.1. Scenariusz filmowy .............................................................. 38
2.2. Reżyser ................................................................................. 42
2.3. Gatunek filmowy .................…………................................ 46
3. Język a film amerykański od początku kina do współczesności …48
4. Telewizja – nowa jakość kultury masowej .................................... 51
4.1. Telewizyjna projekcja filmowa ............................................ 52
4.2. Telewizyjne uwarunkowania projekcji filmów
oraz programów zawierających treści slangowe .................. 54
9
ROZDZIAŁ II. CECHY SLANGU ...................................................... 61
1. Od języka ogólnego do slangu ...................................................... 61
1.1. Odmiany, style, rejestry ....................................................... 62
1.2. Potoczna odmiana języka .................................................... 65
2. Slang: twórcy i użytkownicy ........................................................ 68
2.1. Termin slang w ujęciu historycznym .................................. 71
2.2. Slang a kultywowanie norm ................................................ 73
2.3. Subkultury oraz generowane przez nie socjolekty
wchodzące w skład slangu ………………………………… 75
2.3.1. Socjolingwistyczne motywy użycia slangu ................ 78
2.3.2. Subkultury i socjolekty współtworzące slang ............ 81
2.3.2.1. Charakterystyka subkultury ........................... 83
2.3.2.2. Definiowanie kategorii socjolektalnych .....
86
2.3.2.3. Typologia socjolektów generujących slang ... 89
2.4. Intersocjolektalne elementy slangu ...................................... 97
3. Struktura slangu i procesy słowotwórcze .................................... 105
3.1. Neologizmy współczesnego slangu angielszczyzny
amerykańskiej i polszczyzny .............................................. 106
3.1.1. Procesy słowotwórcze w powstawaniu slangu …….. 108
4. Obraz rzeczywistości pozajęzykowej w podstawowym zasobie
leksykalnym slangu oraz potocznej odmiany angielszczyzny
amerykańskiej i polszczyzny ........................................................ 113
10
ROZDZIAŁ III. ZAŁOŻENIA PRZEKŁADU FILMOWEGO ...... 117
1. Specyfika przekładu filmowego .................................................. 118
1.1. Koncepcja zapasów poznawczych .................................... 119
2. Zastosowanie teorii relewancji do studiów nad
przekładem filmowym .................................................................. 121
2.1. Technologia dokonywania przekładu filmowego .............. 124
2.2. Mikrokontekst w przekładzie filmowym ........................... 128
2.3. Kwestia dialogowa – jednostka tłumaczenia ..................... 129
2.4. Tłumaczenie kwestii dialogowych a problem ekwiwalencji.130
2.5. Skopostheorie a osoba tłumacza filmowego w telewizji .... 134
2.5.1. Praktyka przekuta w teorię ....................................... 139
3. Metody przekładu filmowego oraz ich realizacja na potrzeby
telewizyjne w Polsce .................................................................... 143
3.1. Dubbing ............................................................................. 151
3.2. Podpisy .............................................................................. 153
3.3. Wersja lektorska ................................................................ 157
ROZDZIAŁ IV. REALIZACJA PRZEKŁADU SLANGU
W FILMACH EMITOWANYCH PRZEZ TVP S.A. ...................... 165
1. Tłumaczenie slangu – czy rzeczywiście zło konieczne? ............. 166
2. Metoda, strategia oraz technika tłumaczeniowa .......................... 168
3. Techniki tłumaczeniowe stosowane do przekładów
telewizyjnych ................................................................................ 170
3.1. Technika pomijania ............................................................ 174
11
3.2. Technika wyszukiwania ekwiwalentu funkcjonalnego ...... 184
3.3. Technika wyszukiwania najbliższego synonimu ............... 190
3.4. Technika opisu ................................................................... 196
3.5. Technika tłumaczenia dosłownego .................................... 199
3.6. Technika neologizacji ........................................................ 201
3.7. Technika wzbogacania ....................................................... 210
3.8. Tłumaczenie slangowych przezwisk i nazw własnych ...... 214
WNIOSKI KOŃCOWE ....................................................................... 219
ANALIZOWANE FILMY ................................................................... 227
ENCYKLOPEDIE I SŁOWNIKI ....................................................... 231
SŁOWNIKI INTERNETOWE ........................................................... 233
BIBLIOGRAFIA .................................................................................. 235
SŁOWNIK TERMINÓW .................................................................... 248
SUMMARY ........................................................................................... 255
12