D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Tarnowie

Sygn. akt IV U 1054/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 grudnia 2012 roku
Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tarnowie
w składzie:
Przewodniczący:
SSR (del) Jacek Liszka
Protokolant:
st. sekr. sąd. Małgorzata Houda
po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2012 roku w Tarnowie na rozprawie
odwołania E. C. - Przedsiębiorstwo (...) w T.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.
z dnia 6 sierpnia 2012r. nr (...)
w sprawie E. C. - Przedsiębiorstwo (...) w T.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.
o wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe
oddala odwołanie.
Sygn. akt IV U 1054/12
UZASADNIENIE
wyroku Sądu Okręgowego
w T. z dnia 19 grudnia 2012 roku
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. decyzją z dnia 6 sierpnia 2012 r. na podstawie art. 36 ust. 2 ustawy z
dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U.
z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 ze zm.) oraz art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń
społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 205, poz. 1585 ze zm.) podwyższył o 100% stopę procentową składki na ubezpieczenie
wypadkowe obwiązującą płatnika składek E. C. Przedsiębiorstwo (...) w T. w roku składkowym obejmującym okres
rozliczeniowy od 1.04.2013 r. do 31.03.2014 r.
Na uzasadnienie powyższego podniesiono, iż w wyniku przeprowadzonych przez Inspektora Pracy dwóch kontroli
stwierdzono rażące naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy u płatnika składek na budowie pod nazwą
Przebudowa dworca PKP w K. w związku z czym Inspektor Pracy wystąpił do ZUS z wnioskiem o podwyższenie o 100
% stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.
Odwołanie od powyższej decyzji wniósł płatnik składek E. C. Przedsiębiorstwo (...) w T. domagając się uchylenia
zaskarżonej decyzji, gdyż jak podniesiono w odwołaniu Inspektor Pracy, który dokonał przedmiotowych kontroli nie
zamieścił w żadnym z protokołów pokontrolnych informacji o rażącym naruszeniu przepisów BHP.
W odpowiedzi na powyższe odwołanie ZUS wniósł o ich oddalenie podnosząc argumentację zawartą w zaskarżonej
decyzji, iż wobec dwukrotnego stwierdzenia w wyniku przeprowadzonych kontroli różnorakich naruszeń przepisów
BHP doszło do wypełnienia dyspozycji art. 36 ustawy w związku z czym zaskarżona decyzja jest prawidłowa.
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:
E. C. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo (...) w T. od dnia 13.03.1997 r. Przedsiębiorstwo
jako główny wykonawca robót zajmowało się przebudową Dworca PKP w K..
Przeprowadzona przez Państwowego Inspektora Pracy kontrola w dniach 22, 23 i 26 marca 2012 r. na powyższej
budowie wykazała między innymi następujące naruszenia:
- wykonywanie robót budowlanych na wysokości, bez zapewnionych zabezpieczeń ochroną zbiorową przed upadkiem
z wysokości, na stanowiskach pracy: na dachu budynku, na rusztowaniach, w ciągach komunikacyjnych wewnątrz
budynku,
- brak ogrodzonych i oznakowanych na terenie przed przebudowywanym budynkiem stref niebezpiecznych upadku
z wysokości materiałów budowlanych,
- brak zabezpieczeń balustradami otworów w ścianach, otworów szybu oraz brak zabezpieczeń przykryciem otworów
w stropach.
Dowód: - akta ZUS,
- dokumenty przesłane z PIP w tym protokoły z przeprowadzonych kontroli u płatnika składek k. 17-55.
Przeprowadzona w dniach: 23, 24, 25 i 27 lipca 2012 r. ponowna kontrola Państwowego Inspektora Pracy w zakresie
realizacji wydanych uprzednio środków prawnych oraz ustalenia aktualnego stanu przestrzegania przepisów BHP na
tej samej budowie Dworca PKP w K. ustaliła istniejące w dalszym ciągu naruszanie przepisów prawa pracy. Ustalono
niewykonanie nakazu PIP w zakresie dopuszczenia do wykonywania prac budowlanych pracownika, u którego podczas
poprzedniej kontroli w marcu 2012 r. stwierdzono brak zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do
wykonywania pracy. Ponadto ustalono koncentrację robót na wysokości, tj. robót elewacyjnych wykonywanych z
pięciu rusztowań, zbudowanych przy ścianach zewnętrznych, gdzie żadne z nich nie spełniało przepisowych wymagań
ze względu na brak oporęczowań pomostów roboczych , jak również od strony elewacji, brak zapewnionych stref
niebezpiecznych upadku z wysokości przedmiotów, materiałów przed budynkiem, dopuszczenie przez kierownictwo
budowy do użytkowania wszystkich tych rusztowań bez protokolarnego odbioru i dopuszczenia do wykonywania
z nich robót. Ponadto wszystkie rusztowania zbudowane zostały przez pracowników nieposiadających do tego
wymaganych uprawnień montażystów rusztowań stalowych.
Dowód: - akta ZUS,
- dokumenty przesłane z PIP w tym protokoły z przeprowadzonych kontroli u płatnika składek.
W związku z powyższym Inspektor Pracy wystąpił do ZUS z wnioskiem z dnia 31.07.2012 r. o podwyższenie składki
na ubezpieczenie wypadkowe na podstawie art. 36 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy
pracy i chorób zawodowych.
Zaskarżoną decyzją z dnia 6.08.2012 r. ZUS na podstawie art. 36 ustawy podwyższył o 100,00 % stopę procentową
składki na ubezpieczenie wypadkowe obwiązującą płatnika składek E. C. Przedsiębiorstwo (...) w T. w roku
składkowym obejmującym okres od 1.04.2013 r. do 31.03.2014 r.
Od tej decyzji płatnik składek złożył odwołanie.
Dowód: - akta ZUS
Powyższy stan faktyczny sprawy Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów.
Dokumenty dające podstawę dla poczynienia ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie Sąd uznał za autentyczne i
wiarygodne. Ich treść i forma nie budziły zastrzeżeń i wątpliwości uczestników postępowania, nie ujawniły się też takie
okoliczności, które należałoby brać pod uwagę z urzędu, a które podważałyby wiarygodność tej kategorii dowodów i
godziły w ich moc dowodową od strony materialnej czy formalnej. Dokumenty urzędowe stanowiły zatem dowód tego,
co zostało w nich urzędowo zaświadczono (art.244 k.p.c.), a dokumenty prywatne, że osoba która je podpisała złożyła
oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 kpc).
Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:
Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.
Istotą sporu w przedmiotowej sprawie było przesądzenie, czy ZUS zasadnie podwyższył stopę procentową składki na
ubezpieczenie wypadkowe obowiązującą płatnika składek E. C. Przedsiębiorstwo (...) w T..
Rozpoczynając niniejsze rozważania, w pierwszej kolejności należy wyjść od tego, iż zgodnie z art. 36 ustawy z dnia
30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U.
Nr 167, poz. 1322 ze zm.) Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu właściwej ze względu
na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych
kontroli stwierdzono rażące naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100 % stopy procentowej składki
na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy (ust. 1).
Decyzję w sprawie podwyższenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, o której mowa w ust. 1,
wydaje Zakład (ust. 2 art. 36 ustawy).
Odwołujący się płatnik składek podnosił, iż nie naruszył w sposób rażący przepisów BHP, skoro nie ma takiego
wyraźnego stwierdzenia w protokołach pokontrolnych.
Tymczasem, jak wynika z protokołu przeprowadzonej w marcu 2012 r. kontroli Inspektora Pracy podczas prowadzonej
przez płatnika składek przebudowy dworca PKP w K. stwierdzono naruszenie przepisów rozporządzenia Ministra
Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót
budowlanych (Dz.U. Nr 47, poz. 401), to jest następujących paragrafów zgodnie z których treścią:
- § 6 ust. 1: Do zabezpieczeń stanowisk pracy na wysokości, przed upadkiem z wysokości, należy stosować środki
ochrony zbiorowej, w szczególności balustrady, o których mowa w § 15 ust. 2, siatki ochronne i siatki bezpieczeństwa;
- § 7: ust.1 Osoba wykonująca roboty w pobliżu krawędzi dachu płaskiego lub dachu o nachyleniu do 20%, jest
obowiązana posiadać odpowiednie zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości, o których mowa w § 6.
ust. 2. Osoba wykonująca roboty na dachu o nachyleniu powyżej 20%, jeżeli nie stosuje się rusztowań ochronnych,
jest obowiązana stosować środki ochrony indywidualnej lub inne urządzenia ochronne (ust. 2);
- § 15 ust.2: Balustrada, o której mowa w ust. 1 (zabezpieczająca drogi komunikacyjne dla wózków i taczek), składa się
z deski krawężnikowej o wysokości 0,15 m i poręczy ochronnej umieszczonej na wysokości 1,1 m. Wolną przestrzeń
pomiędzy deską krawężnikową a poręczą wypełnia się w sposób zabezpieczający pracowników przed upadkiem z
wysokości.
- § 21: ust. 1 Strefę niebezpieczną, w której istnieje zagrożenie spadania z wysokości przedmiotów, ogradza się
balustradami, o których mowa w § 15 ust. 2.
ust. 2. Strefa niebezpieczna, o której mowa w ust. 1, w swym najmniejszym wymiarze liniowym liczonym od
płaszczyzny obiektu budowlanego, nie może wynosić mniej niż 1/10 wysokości, z której mogą spadać przedmioty, lecz
nie mniej niż 6 m.
ust. 3. W zwartej zabudowie miejskiej strefa niebezpieczna, o której mowa w ust. 1, może być zmniejszona pod
warunkiem zastosowania innych rozwiązań technicznych lub organizacyjnych, zabezpieczających przed spadaniem
przedmiotów.
- § 22: ust. 1. Daszki ochronne powinny znajdować się na wysokości nie mniejszej niż 2,4 m nad terenem w najniższym
miejscu i być nachylone pod kątem 45° w kierunku źródła zagrożenia. Pokrycie daszków powinno być szczelne i
odporne na przebicie przez spadające przedmioty.
ust. 2. W miejscach przejść i przejazdów szerokość daszka ochronnego wynosi co najmniej o 0,5 m więcej z każdej
strony niż szerokość przejścia lub przejazdu.
ust. 3. Używanie daszków ochronnych jako rusztowań lub miejsc składowania narzędzi, sprzętu, materiałów jest
zabronione.
- § 40 ust. 3: Krawędzie stropów nieobudowanych ścianami należy zabezpieczyć balustradami, o których mowa w §
15 ust. 2.
- § 108: ust.1. Rusztowania i ruchome podesty robocze powinny być wykonywane zgodnie z dokumentacją producenta
albo projektem indywidualnym.
ust. 2. Rusztowania systemowe powinny być montowane zgodnie z dokumentacją projektową z elementów poddanych
przez producenta badaniom na zgodność z wymaganiami konstrukcyjnymi i materiałowymi, określonymi w kryteriach
oceny wyrobów pod względem bezpieczeństwa.
ust. 3. Elementy rusztowań, innych niż wymienione w ust. 2, powinny być montowane zgodnie z projektem
indywidualnym.
ust. 4. Montaż rusztowań, ich eksploatacja i demontaż powinny być wykonywane zgodnie z instrukcją producenta
albo projektem indywidualnym.
- § 133 ust. 1. Osoby przebywające na stanowiskach pracy, znajdujące się na wysokości co najmniej 1 m od poziomu
podłogi lub ziemi, powinny być zabezpieczone przed upadkiem z wysokości w sposób, o którym mowa w § 15 ust. 2.
ust. 2. Przepis ust. 1 stosuje się do przejść i dojść do tych stanowisk oraz do klatek schodowych.
- § 134: Otwory w stropach, na których prowadzone są roboty lub do których możliwy jest dostęp ludzi, należy
zabezpieczyć przed możliwością wpadnięcia lub ogrodzić balustradą, o której mowa w § 15 ust. 2.
- § 136: Otwory w ścianach zewnętrznych obiektu budowlanego, stropach lub inne, których dolna krawędź znajduje
się poniżej 1,1 m od poziomu stropu lub pomostu, powinny być zabezpieczone balustradą, o której mowa w § 15 ust. 2.
Ponadto stwierdzono naruszenie przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997
r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zm.) w postaci:
- § 106: ust. 1. Na powierzchniach wzniesionych na wysokość powyżej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi, na
których w związku z wykonywaną pracą mogą przebywać pracownicy, lub służących jako przejścia, powinny być
zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1 m i
krawężników o wysokości co najmniej 0,15 m. Pomiędzy poręczą i krawężnikiem powinna być umieszczona w połowie
wysokości poprzeczka lub przestrzeń ta powinna być wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadnięcie osób.
ust. 2. Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości zastosowanie balustrad, o których mowa
w ust. 1, jest niemożliwe, należy stosować inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości,
odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania pracy.
ust. 3. Wymagania określone w ust. 1 nie dotyczą ramp przeładunkowych.
- § 105: ust. 1. Pracą na wysokości w rozumieniu rozporządzenia jest praca wykonywana na powierzchni znajdującej
się na wysokości co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi.
ust. 2. Do pracy na wysokości nie zalicza się pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje,
jeżeli powierzchnia ta:
1)osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami
oszklonymi;
2)wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości.
- § 109: ust. 1. Przy pracach wykonywanych na rusztowaniach na wysokości powyżej 2 m od otaczającego poziomu
podłogi lub terenu zewnętrznego oraz na podestach ruchomych wiszących należy w szczególności:
1)zapewnić bezpieczeństwo przy komunikacji pionowej i dojścia do stanowiska pracy;
2)zapewnić stabilność rusztowań i odpowiednią ich wytrzymałość na przewidywane obciążenia;
3)przed rozpoczęciem użytkowania rusztowania należy dokonać odbioru technicznego w trybie określonym w
odrębnych przepisach.
ust. 2. Rusztowania i podesty ruchome wiszące powinny spełniać wymagania określone odpowiednio w odrębnych
przepisach oraz w Polskich Normach.
Co więcej, jak wynika z przeprowadzonej kontroli doszło w trakcie przedmiotowej budowy także do naruszenia
przepisów kodeksu pracy, czyli art. 207 kp i 212 kp.
Zgodnie z treścią art. 207 ust. 1 kp pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy
w zakładzie pracy. Na zakres odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obowiązki pracowników w dziedzinie
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz powierzenie wykonywania zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy
specjalistom spoza zakładu pracy.
Po myśli § 2 pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych
i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W szczególności
pracodawca jest obowiązany:
1)organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
2)zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać
polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń,
3)reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki
podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę
zmieniające się warunki wykonywania pracy,
4)zapewnić rozwój spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej
zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska
pracy,
5)uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników
niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych,
6)zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami
pracy,
7)zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.
Koszty działań podejmowanych przez pracodawcę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w żaden sposób nie mogą
obciążać pracowników (§ 21).
Pracodawca oraz osoba kierująca pracownikami są obowiązani znać, w zakresie niezbędnym do wykonywania
ciążących na nich obowiązków, przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy
(§ 3).
Z kolei po myśli art. 212 kp osoba kierująca pracownikami jest obowiązana:
1)organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2)dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,
3)organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy
pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy,
4)dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków
ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,
5)egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
6)zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami.
W wyniku przeprowadzonej w lipcu 2012 r. ponownej kontroli u płatnika składek Inspektor Pracy również stwierdził
naruszenie przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i
higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. Nr 47, poz. 401), takich jak cytowanych wyżej § 6 ust.1,
§ 15 ust. 2, § 21, § 108, a ponadto następujących paragrafów zgodnie z których treścią:
- § 109: Osoby zatrudnione przy montażu i demontażu rusztowań oraz monterzy ruchomych podestów roboczych
powinni posiadać wymagane uprawnienia.
- § 112: Rusztowania i ruchome podesty robocze powinny:
1)posiadać pomost o powierzchni roboczej wystarczającej dla osób wykonujących roboty oraz do składowania narzędzi
i niezbędnej ilości materiałów;
2)posiadać stabilną konstrukcję dostosowaną do przeniesienia obciążeń;
3)zapewniać bezpieczną komunikację i swobodny dostęp do stanowisk pracy;
4)zapewniać możliwość wykonywania robót w pozycji niepowodującej nadmiernego wysiłku;
5)posiadać poręcz ochronną, o której mowa w § 15 ust. 2;
6)posiadać piony komunikacyjne.
- § 114: Rusztowania należy ustawiać na podłożu ustabilizowanym i wyprofilowanym, ze spadkiem umożliwiającym
odpływ wód opadowych.
- § 115 ust. 4: W przypadku odsunięcia rusztowania od ściany ponad 0,2 m należy stosować balustrady, o których
mowa w § 15 ust. 2, od strony tej ściany.
Co więcej, stwierdzono także naruszenie § 23 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001 r.
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót
ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz.U. Nr 118, poz. 1263 ze zm.), którego treść brzmi: Maszyny robocze, o których
mowa w załączniku nr 1 do rozporządzenia, mogą być obsługiwane wyłącznie przez osoby, które ukończyły szkolenie
i uzyskały pozytywny wynik sprawdzianu przeprowadzonego przez komisję powołaną przez Instytut (...) w W..
W omawianym stanie faktycznym w związku ze stwierdzonymi naruszeniami przez pracodawcę przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy Państwowa Inspekcja Pracy zastosowała wobec niego środki przewidziane w ustawie
z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2012 r., poz. 404 ze zm.) wydając między innymi
szereg nakazów. Wskutek kolejnej kontroli i ponownego stwierdzenia naruszeń Inspektor Pracy wystąpił z wnioskiem
do ZUS o podwyższenie składki na ubezpieczenie wypadkowe na podstawie art. 36 ust. 1 ustawy.
Trzeba zatem podkreślić, iż w omawianym stanie faktycznym doszło do wypełnienia dyspozycji tego przepisu.
Stwierdzone podczas następujących po sobie dwóch kontroli naruszenia szeregu powyżej cytowanych przepisów
mogą być uznane za rażące. Zasadą wydaje się bowiem stwierdzenie, iż każde działanie polegające na niedopełnieniu
obowiązków wynikających z przepisów BHP i przez to narażające pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo
utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, jest rażącym naruszeniem wskazanych przepisów (patrz: Ustawa o
ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Komentarz pod red. Prof. Małgorzaty
Gersdorf, Beaty Gudowskiej, C.H.BECK 2012 r., wydanie I). W omawianym stanie faktycznym brak odpowiednich
zabezpieczeń na budowie dla pracowników wykonujących swe obowiązki przede wszystkim przecież na wysokościach
stanowiło bezpośrednie zagrożenie dla ich życia i zdrowia.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów oraz 47714§ 1 k.p.c odwołanie od decyzji ZUS należało
oddalić.