Klaudiusz Ptolemeusz żyjący w latach 100

Układ geocentryczny i heliocentryczny
Klaudiusz Ptolemeusz żyjący w latach 100-178 n.e. w Aleksandrii w swoim dziele Mathematike
Syntakxis Księga matematyczna), zawarł teorię geocentryczną ruchu planet będącą podsumowaniem
i uściśleniem zapatrywań większości filozofów greckich w tej dziedzinie. W myśl jego teorii środkiem
świata była Ziemia, wokół której krążyły w kolejności: Księżyc, Merkury, Wenus, Słonce, Mars, Jowisz,
Saturn, a także sfera gwiazd stałych. Panowało ogólne przekonanie, że natura ciał niebieskich jest inna
niż natura ciał ziemskich. Ptolemeusz przyjmował, że Słońce i Księżyc krążą po okręgach, których środki
znajdują się nieco poza środkiem Ziemi tzw. deferntach. Aby wytłumaczyć skomplikowane ruchy planet
założył, że wokół Ziemi po deferencie biegnie ruchem jednostajnym nie planeta, ale środek innego
mniejszego okręgu zwanego epicyklem, a dopiero po nim porusza się planeta. Obserwowane położenia
ciał niebieskich różniły się od założeń przewidywanych przez teorię Ptolemeusza. Należało wprowadzać
coraz nowsze założenia.
Epokowym momentem w rozwoju poglądów na budowę Wszechświata było opublikowanie
w 1543 roku dzieła Mikołaja Kopernika (1473-1543) De Revolutionibus (O obrotach ). W księdze tej
Kopernik zawarł ostateczną wersję opracowanej przez siebie teorię heliocentryczną przyjmującą, że
centralnym ciałem w układzie planetarnym jest Słońce. Znaczenie jego teorii polega na stwierdzeniu, że
Ziemia nie stanowi żadnego wyróżnionego miejsca we wszechświecie, lecz jest jedną z planet
obiegających Słońce, a natura ciał niebieskich jest taka sama jak ziemskich. Zawierała ona pewne
uproszczenia: ruch planet następuje po okręgach, a Układ Planetarny otacza sfera gwiazd stałych to
jednak stała się podstawą nowożytnych poglądów na budowę Wszechświata. Po raz pierwszy teorię
Kopernika ogłoszono w roku 1510, 1543 została wydana w postaci książki to znaczy w roku jego śmierci.
Poglądy Kopernika zostały potępione przez Kościół, ale potwierdzone przez innych uczonych. W 1605
Galileusz odkrył księżyce Jowisza: Kalisto, Ganimedes, Io i Europa. Wkrótce odkrył góry na Księżycu co
potwierdzało, że ciała niebieskie też są „chropowate” i nie są idealnymi kulami. W 1596 Johanes Kepler
wprowadza prawa rządzące ruchem planet i zależnościami między odległością od Słońca, a wielkością
planety . Ostatecznym utrwaleniem teorii Kopernika było stworzenie mechaniki nieba i prawa
powszechnej grawitacji przez Izaaca Newtona.
Na podstawie:
J. Marek Kreiner:Wybrane zagadnienia z astronomii
Jerzy Ginter: Fizyka dla kl VII
J. Salach B. Sagnowska: Fizyka dla kl II liceum ogólnokształcącego