Zanieczyszczenie środowiska przez środki farmaceutyczne staje się

Nr wniosku: 213039, nr raportu: 6539. Kierownik (z rap.): mgr inż. Anna Kamila Jakimska
Zanieczyszczenie środowiska przez środki farmaceutyczne staje się poważnym, permanentnie
narastającym w czasie problemem. Światowa konsumpcja leków oraz ich użycie w weterynarii i rolnictwie
znajdują się obecnie na niepokojąco wysokim poziomie, przez co ilość uwalnianych do środowiska leków,
pomimo wzrastającej wiedzy i świadomości społeczeństwa, nie zmniejsza się. Dodatkowym problemem są
produkty rozkładu i przemian związków wykazujących aktywność biologiczną – w wielu przypadkach nie są
znane skutki ich przewlekłego i synergistycznego oddziaływania na organizmy żywe. W związku z tym, że
znaczna część farmaceutyków trafiających wraz ze ściekami do oczyszczalni nie jest z nich skutecznie
usuwana, wskazane jest monitorowanie ich obecności w środowisku wodnym.
Naukowcy nie potrafią jeszcze zdefiniować jednoznacznie negatywnego wpływu wieloletniej
ekspozycji organizmu na małe dawki farmaceutyków i związków pokrewnych, określenie więc
występowania i losu tych ksenobiotyków w środowisku zdaje się mieć kluczową rolę w tej kwestii (rysunek
poniżej).
Wychodząc naprzeciw tym problemom w ramach pracy doktorskiej zrealizowano następujące
zadania badawcze:




opracowano metodyki umożliwiające jednoczesne oznaczenie szerokiego spektrum związków
pochodzenia farmaceutycznego i związków pokrewnych zarówno w próbkach wód różnego
pochodzenia (ścieki surowe i oczyszczone, wody nieuzdatnione i uzdatnione, wody rzeczne), jak i
organizmów wodnych (ryby);
określono stopień skażenia środowiska i zobrazowano, jakie zagrożenie płynie z obecności
farmaceutyków i związków pokrewnych, poprzez przeprowadzenie monitoringu próbek wód
różnego pochodzenia;
zidentyfikowano powstające w warunkach naturalnych produkty fotodegradacji, ustalono szlaki ich
transformacji oraz określono ich występowanie w środowisku wodnym;
przeprowadzono
analizę
niecelowaną
nieznanych
związków,
i
kolejno
zidentyfikowano/zweryfikowano możliwie dużą liczbę ksenobiotyków znajdujących się w
środowisku wodnym.
Praca doktorska została ukierunkowana na poszerzenie fragmentarycznej wiedzy na temat
zanieczyszczenia środowiska resztkami leków, związkami pokrewnymi i produktami ich degradacji.
Problem ten jest istotny, ze względu na wyraźny wpływ tych związków na stan środowiska, zdrowie
populacji i na bakteryjne procesy mutacyjne wiodące do powstawania szczepów odpornych na leki. Badania
z tego zakresu ułatwią zarówno określenie zagrożenia, jakie niesie za sobą ekspozycja na pozostałości
farmaceutyków i związków pokrewnych oraz często toksyczne produkty degradacji, jak i określenie
„rzeczywistego” zanieczyszczenia środowiska w momencie, gdy związek pierwotny w próbce nie zawsze
jest wykrywany.