Po co chronić przyrodę

Temat
Po co chronić przyrodę? Podstawowe formy ochrony przyrody w Polsce.
Wstęp
Działalność człowieka prowadzi do postępującej degradacji środowiska
przyrodniczego. Objawia się to między innymi ubożeniem różnorodności przyrody
ożywionej – wymierają gatunki roślin i zwierząt, zanikają ekosystemy.
W Polsce oprócz terenów silnie zdegradowanych istnieją obszary unikatowe pod
względem przyrodniczym w skali Europy. Czy warto je chronić? Jak można to robić?
Cele
W wyniku udziału w zajęciach uczeń:
• uzasadnia sens ochrony przyrody,
• omawia różne formy ochrony przyrody w Polsce,
• wyjaśnia pojęcie różnorodności biologicznej,
• rozpoznaje zagrożenia obszarów chronionych,
• przyjmuje postawę wrażliwości na problemy ochrony przyrody.
Materiały
strony internetowe:
• http://www.mos.gov.pl/mos/news/materialy-inform/bioroznorod/1.html – definicja
różnorodności biologicznej,
• http://ciuw.warman.net.pl/alf/biodiversity/framep.htm – definicja różnorodności
biologicznej,
• http://www.eko.org.pl/prawo/4_a_1.html – prawne formy ochrony przyrody
w Polsce,
• http://www.mos.gov.pl/mos/akty-p/op_n.html – ustawa o ochronie przyrody,
• http://www.eko.org.pl/prawo/4_a_4.html – lista ograniczeń i zakazów w obiektach
prawnie chronionych,
• http://www.mos.gov.pl/kzpn/index.htm – parki narodowe – lista, wybór,
• http://ciuw.warman.net.pl/alf/ios/baza1/mapa.pl.html – mapa obszarów
chronionych,
• http://www.cyf-kr.edu.pl/tpn/ – strona Tatrzańskiego Parku Narodowego, m.in.
przepisy, gospodarka, turystyka, olimpiada,
• http://www.mos.gov.pl/bialowieza/ – informacje w sprawie ochrony Puszczy
Białowieskiej.
Przebieg zajęć
1. Na początku zajęć uczniowie analizują znaczenie pojęć przyroda i środowisko.
Jak można je zdefiniować? Czy oznaczają to samo? Które z tych pojęć jest
szersze, ma więcej znaczeń?
2. Kolejny etap to postawienie pytania: Po co właściwie chronić przyrodę?
Uczestnicy zapisują wszelkie pomysły, które na ten temat przyjdą im do głowy
(burza mózgów).
3. Jednym z powodów kompleksowej ochrony przyrody jest zachowanie
różnorodności form życia na Ziemi – wprowadzamy pojecie różnorodności
biologicznej. Z czym to pojęcie nam się kojarzy? Spróbujmy je zdefiniować.
Aby uściślić naszą definicję, zaglądamy na strony
http://www.mos.gov.pl/mos/news/materialy-inform/bioroznorod/1.html,
http://ciuw.warman.net.pl/alf/biodiversity/framep.htm.
4. Skoro już znamy powody, dla których powinniśmy chronić przyrodę, zastanówmy
się, w jaki sposób możemy to robić? Spróbujmy w grupach ustalić, kto i jak może
chronić przyrodę (począwszy od najwyższego szczebla – międzynarodowego
i rządowego, a kończąc na nas samych). Aby dokładniej dowiedzieć się, jakie są
najwyższe prawne formy ochrony przyrody w Polsce, zaglądamy na strony
internetowe http://www.eko.org.pl/prawo/4_a_1.html,
http://www.mos.gov.pl/mos/akty-p/op_n.html.
5. Znamy już prawne formy ochrony przyrody w Polsce, a więc i definicję parku
narodowego. Możemy zatem odpowiedzieć sobie na pytanie, czym się on różni
od zwykłego miejskiego parku? Pracując w grupach, uczniowie zapisują na
planszy istniejące różnice i podobieństwa, a następnie reprezentanci grup
omawiają wyniki tej pracy.
6. Posługując się uzyskanymi informacjami, uczniowie w parach układają regulamin
zachowania się w parku narodowym. Co można, a czego nie można robić
w parku narodowym? Po odczytaniu przez wszystkie pary propozycji
regulaminów zapisujemy najważniejsze i najczęściej powtarzające się wnioski.
Aby uzupełnić ten regulamin, sięgamy na strony internetowe
http://www.mos.gov.pl/mos/akty-p/op_n.html,
http://www.eko.org.pl/prawo/4_a_4.html, http://www.cyf-kr.edu.pl/tpn/.
7. Na pewno każdy z uczestników zajęć słyszał o różnych parkach narodowych
w Polsce, a być może na świecie. Korzystając z tej wiedzy, uczniowie wymieniają
znane im parki narodowe. A może ktoś był w jakimś PN? Jeśli tak, niech opowie
o swoich wrażeniach. Czy mu się podobało? Co tam interesującego zobaczył?
Aby zapoznać się z istniejącymi w Polsce parkami narodowymi, zaglądamy na
stronę internetową http://www.mos.gov.pl/kzpn/index.htm. Możemy
zaobserwować na mapie rozmieszczenie obszarów chronionych w Polsce
i określić, gdzie jest ich najwięcej i na jak ukształtowanych terenach się znajdują
http://ciuw.warman.net.pl/alf/ios/baza1/mapa.pl.html.
8. Uczniowie, pracując w parach, zwiedzają za pośrednictwem internetu parki
narodowe w Polsce http://www.mos.gov.pl/kzpn/index.htm. Każda para wybiera
sobie jeden park narodowy i zbiera na jego temat informacje, które przedstawi
podczas kolejnej lekcji.
9. Na zakończenie proponuję dyskusję na temat zagrożeń obszarów chronionych.
Jeszcze raz skorzystamy tutaj z techniki burzy mózgów. Aby poszerzyć swoje
wiadomości na ten temat, zaglądamy na strony http://www.cyf-kr.edu.pl/tpn/,
http://www.mos.gov.pl/bialowieza/.
Rozszerzenie I
Kolejna lekcja może być poświęcona prezentowaniu przez uczniów informacji, które
udało im się zebrać na temat wybranego parku narodowego.
Każda para przedstawia swój park narodowy, korzystając z informacji znalezionych
w internecie, a także w innych źródłach (mogą to być książki, albumy, rysunki,
fotografie – również własne, filmy, itp.). Taką prezentację najlepiej przygotować
w formie graficznej, na dużych planszach, z krótkimi informacjami dotyczącymi
danego parku opatrzonymi rysunkami. Wskazana jest tu jednak duża dowolność co
do sposobu prezentacji – im większa różnorodność prac, tym lepiej.
Rozszerzenie II
Bardzo interesującym uzupełnieniem zajęć o parkach narodowych byłoby obejrzenie
filmu o Puszczy Białowieskiej pt. „Tętno pierwotnej puszczy”, który dostępny jest na
kasetach wideo.
Rozszerzenie III
Korzystając ze zdobytych wiadomości i własnych doświadczeń, uczniowie odgrywają
scenki obrazujące sytuacje konfliktowe, które mogą zaistnieć między osobami
reprezentującymi różne interesy, takimi jak: dyrektor parku narodowego,
przemysłowiec, rolnik, turysta, działacz ochrony przyrody, mieszkaniec terenów
sąsiadujących z parkiem. Kto jeszcze mógłby mieć coś do powiedzenia? Niech
spróbują dojść do porozumienia, znaleźć rozwiązania kompromisowe. Czy jest to
łatwe? Co sprawia największe trudności w nawiązaniu współpracy?
Rozszerzenie IV
Zdobytą wiedzę na temat obszarów chronionych warto poszerzyć oraz
skonfrontować z rzeczywistością, wybierając się na wycieczkę do parku narodowego.
Jeszcze lepiej, jeśli będzie tam można porozmawiać np. z pracownikiem parku lub
inną osobą, która może nam o życiu parku opowiedzieć ze swojej perspektywy.
Magdalena Cheda