Dobre praktyki i zagubione prawo

WENTYLACJA I KLIMATYZACJA
Dobre praktyki i zagubione prawo
Centrale wentylacyjno-klimatyzacyjne w wersji higienicznej
Maciej Danielak
Od instalacji wentylacji i klimatyzacji w pomieszczeniach o wysokich wymaganiach higienicznych oczekuje się nie tylko zapewnienia odpowiednich parametrów temperatury i wilgotności, ale też bezwzględnego utrzymania odpowiedniej czystości powietrza.
To wymusza specjalne wykonanie central wentylacyjno-klimatyzacyjnych z zastosowaniem odpowiednich materiałów i podzespołów. Sprawdźmy, jakie są w tym zakresie
obecne wymagania prawne.
Pomieszczenia
o podwyższonych
wymaganiach higienicznych
Do pomieszczeń o wysokich wymaganiach
higienicznych zalicza się:
⚫⚫sale operacyjne i inne pomieszczenia szpitalne, w których musi być zachowana czystość
powietrza;
⚫⚫laboratoria;
⚫⚫pomieszczenia przemysłu farmaceutycznego;
⚫⚫pomieszczenia przemysłu elektronicznego.
W pomieszczeniach tych stosowane są centrale
wentylacyjno-klimatyzacyjne w wersji higienicznej, dla których podstawowym wymaganiem
jest zagwarantowanie w obszarze klimatyzowanym czystego powietrza, czyli maksymalne
obniżenie w nim zawartości mikroorganizmów,
pyłów, kurzu i substancji zapachowych. Zarówno
konstrukcja, jak i materiały zastosowane w urządzeniu wentylacyjnym nie mogą być same źródłem zanieczyszczeń i bakterii.
Co jest wymagane,
a co stosowane
Centrale wentylacyjno-klimatyzacyjne w wykonaniu higienicznym muszą mieć odpowiedni
atest wydany przez Państwowy Zakład Higieny
(PZH). Atest higieniczny to opinia PZH, że wyrób
wykorzystywany zgodnie z zakresem zastosowania podanym w tym dokumencie nie stanowi
zagrożenia dla zdrowia ludzi.
!
38 Kryteria przyznawania atestu higienicznego są dość ogólne i nieprecyzyjne, co,
niestety, umożliwia uzyskanie takiego dokumentu również dla produktów niekoniecznie
spełniających oczekiwane wymogi.
Informacje na temat wymagań, jakie powinny
odpowiadać centrale wentylacyjno-klimatyzacyjne w wykonaniu higienicznym zostały zawarte w normie PN-EN 13053, która w 2011 r. została
wycofana bez zastąpienia jej inną normą. Z tego
powodu, jak również ze względu na stosunkowo
liberalne podejście przy wydawaniu atestu higienicznego, projektanci i inspektorzy nadzoru często korzystają przy tworzeniu projektów instalacji do obiektów o podwyższonych wymaganiach
higienicznych oraz przy kontroli z bardziej precyzyjnych i rozbudowanych norm niemieckich.
Do podstawowych dokumentów w tym zakresie
zaliczają się DIN 1946-4 oraz wytyczne VDI 6022.
Prześledźmy kolejno wymagania, jakie stosowane są w odniesieniu do wspomnianych central.
Wymagania higieniczne PZH
⚫⚫Wysoka odporność wszystkich materiałów
konstrukcyjnych centrali na działanie środków
dezynfekcyjnych i czyszczących.
⚫⚫Wykonanie ścian wewnętrznych urządzenia
ze stali nierdzewnej lub materiału o porównywalnych właściwościach.
⚫⚫Łatwy dostęp do wszystkich elementów centrali w celu ich inspekcji.
⚫⚫Odporność na korozję wszystkich elementów
centrali.
⚫⚫Oświetlenie oraz okna inspekcyjne wewnątrz
centrali.
⚫⚫Gładka powierzchnia wewnętrzna urządzenia.
⚫⚫ Zaokrąglenia prostopadłych połączeń obudowy.
Polski Instalator 11-12/2014
Rys. Kampmann
WENTYLACJA I KLIMATYZACJA
2. Klimakonwektor wentylatorowy w wykonaniu higienicznym
⚫⚫Szczelność obudowy.
⚫⚫Tace ociekowe ze stali nierdzewnej.
⚫⚫System odwodnienia centrali pozwalający
na sprawne odprowadzenie wody.
⚫⚫Uszczelnienia odporne na działanie substancji
chemicznych i mikroorganizmów.
Wymagania higieniczne
wg PN-EN 13053
⚫⚫Elementy składowe centrali wentylacyjnej
powinny być dostępne do czyszczenia z obu
stron przez drzwi rewizyjne lub powinny być
bezpieczne i łatwo wyjmowalne.
⚫⚫Powierzchnie w centrali muszą być gładkie, nie dopuszcza się półzamkniętych profili
lub połączeń. Wszystkie materiały włókniste
i porowate, z wyjątkiem elementów wymiennych, takich jak wkłady filtracyjne, powinny
być zabezpieczone odpowiednim, gładkim
materiałem.
⚫⚫Centrala powinna być wyposażona w okna
inspekcyjne oraz oświetlenie wewnętrzne
w celu kontroli co najmniej wentylatorów, filtrów i nawilżacza.
⚫⚫Górna graniczna zawartość bakterii niechorobotwórczych zawartych w wodzie nawilżającej w centralach to 1000 jtk/ml.
⚫⚫Przepustnice zamykające powietrza nawiewanego i wywiewanego powinny spełniać
wymagania szczelności według klasy 4.
⚫⚫Szczelność obudowy powinna odpowiadać
wymaganiom co najmniej klasy L2 (R) zgodnie
z normą PN EN 1886.
Wytyczne VDI 6022
⚫⚫Budowa z materiałów odpowiadających
wymaganiom zdrowotnym i zapobiegających
rozwojowi mikroorganizmów.
⚫⚫Konstrukcja paneli obudowy typu „sand­wich”.
⚫⚫Niskie ryzyko kondensacji.
⚫⚫Gładkie powierzchnie wewnętrzne.
⚫⚫Krawędzie i narożniki łatwe w czyszczeniu.
⚫⚫Podłoga centrali malowana proszkowo lub
wykonana ze stali nierdzewnej.
Polskie przepisy nakazujące czyszczenie instalacji technicznych, w tym wentylacji
⚫⚫Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie (DzU 2002 Nr 75, poz. 690);
⚫⚫Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (DzU 2011 Nr 31, poz. 158) – nakładające konieczność czyszczenia
i dezynfekcji układów wentylacji w obiektach służby zdrowia;
⚫⚫Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r.
w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU 2010 Nr 109, poz. 719) – nakazujące coroczne przeglądy i czyszczenie instalacji
wentylacji;
⚫⚫Prawo budowlane i przepisy BHP;
⚫⚫Normy PN-EN 12097, PN-EN 15239, PN-EN 13779.
Dodatkowym aktem prawnym regulującym czyszczenie instalacji wentylacyjnej w budynkach
użyteczności publicznej jest Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 kwietnia 2004 r. (DzU
2004 Nr 104, poz. 1096) w sprawie wymagań higieniczno – sanitarnych w zakładach produkujących lub wprowadzających do obrotu środki spożywcze.
www.polskiinstalator.com.pl
⚫⚫Łatwy dostęp do wszystkich elementów
i komponentów centrali.
⚫⚫Wyposażenie w oświetlenie tam, gdzie to niezbędne.
⚫⚫Okna inspekcyjne oraz dodatkowe możliwe
ich zaciemnienie.
⚫⚫Stały i całkowity odpływ kondensatu.
⚫⚫Sekcje wentylatorów z zachowaniem dostępu
do ich czyszczenia.
⚫⚫Materiały uszczelniające nieporowate, nieabsorbujące wilgoci, bezzapachowe oraz niestanowiące odżywczego środowiska dla mikroorganizmów.
⚫⚫Higieniczny proces produkcji komponentów
i montażu centrali.
⚫⚫Transport oraz miejsce składowania tymczasowego spełniające wymogi higieniczne.
Wytyczne te definiują wymagania higieniczne dla central wentylacyjno-klimatyzacyjnych
co do projektu, zasady działania, serwisu oraz
obsługi według najwyższych technicznych standardów.
Inspekcje i czyszczenie instalacji
Samo wykonanie poprawnej pod względem
parametrów instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnej oczywiście nie wystarcza, aby osiągnąć
trwały efekt. Już podczas jej projektowania
powinno się uwzględniać osadzanie się zanieczyszczeń wewnątrz instalacji, przewidzieć
możliwość jej czyszczenia oraz kontroli – podczas odbioru i późniejszych inspekcji. Warto
pamiętać, że tylko systematyczne, okresowe
czyszczenie instalacji wentylacyjnej zapewni
warunki komfortu oraz odpowiedni mikroklimat. Wymagają tego nie tylko przepisy, ale również dobra praktyka. ■
O AUTORZE
dr inż. Maciej Danielak,
autor niezależny
39