UDZIA£ BANKÓW W SYSTEMIE FINANSOWYM

UDZIAŁ BANKÓW W SYSTEMIE FINANSOWYM
System oparty na funkcjonowaniu
rynków papierów wartościowych
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
System bankowo zorientowany
finansowanie przedsiębiorstw
• duże znaczenie finansowania
duże znaczenie finansowania
zewnętrznego
wewnętrznego
• finansowanie zewnętrzne oparte na
finansowanie zewnętrzne za
indywidualnie negocjowanych
pośrednictwem anonimowych
kredytach bankowych o stałym
rynków kapitałowych
oprocentowaniu
nacisk na krótkookresowe, pasywne
• nacisk na długookresowe, aktywne,
stosunki miedzy instytucjami
bliskie stosunki miedzy instytucjami
finansowymi i przedsiębiorstwami
finansowymi i przedsiębiorstwami
brak udziału banków w kapitale
• udziały banków w kapitale
przedsiębiorstw
przedsiębiorstw
Typy i rola przedsiębiorstw finansowych
• niski stopień specjalizacji instytucji
wysoki stopień specjalizacji
instytucji (wyodrębnienie banków • banki uniwersalne nastawione na
depozytowo kredytowych i
długoterminowa działalność
inwestycyjnych)
kredytową
banki nastawione na
• mniejsza skłonność do tworzenia
krótkoterminową działalność
innowacji finansowych
kredytową
banki wykorzystywane są przede
wszystkim do realizacji funkcji
płatniczych i rozliczeniowych
duża skłonność do tworzenia
innowacji finansowych
Rynki papierów wartościowych
bardziej rozwinięte
• mniej rozwinięte
Polityka banku centralnego
operacje otwartego rynku
• działalność refinansowa
Mechanizm płatniczy
• transfery kredytowe (giro)
transfery debetowe (czeki)
• poczta
izby rozliczeniowe
Podstawą powyższego podziału jest wyróżnienie instytucji banku
uniwersalnego i banku inwestycyjnego
Bank inwestycyjny – bank zajmujący się bezpośrednim transferem
oszczędności na rynek pieniężny i kapitałowy. Banki inwestycyjne zajmują się
wszelkimi usługami finansowymi, które wykraczają poza tradycyjną działalność
depozytowo-kredytową, głównie jednak są to usługi związane z operacjami
papierami wartościowymi.
Bank uniwersalny – dokonuje wszystkich czynności bankowych. Łączy
operacje depozytowo -kredytowe z transakcjami w zakresie papierów
wartościowych i czynnościami emisyjnymi.
Cechy modelu anglo-amerykańskiego (banki inwestycyjne)
+
nadanie kluczowej roli rynkom akcji i obligacji przedsiębiorstw
+
sprzyjanie działalności inwestorów instytucjonalnych
+
pobudzanie innowacji finansowych
finansowanie podmiotów oparte na anonimowych rynkach
częsta zmiana partnerów zachęca do działań krótkoterminowych
duża formalizacja transakcji ekonomicznych (wiążących się z własnością)
Cechy modelu niemiecko-japońskiego (banki uniwersalne)
+
finansowanie na podstawie indywidualnych umów kredytowych
+
stabilne związki finansowe (często krzyżowanie udziałów)
+
stymulowanie powstawania silnych kapitałowo banków uniwersalnych
zubożenie oferty usług finansowych
spowolnienie innowacji finansowych
mniejsza odporność na konkurencję ze strony instytucji parabankowych
Mówi się ponadto o:
! łatwiejszym utrzymywaniu stabilności systemu bankowego w przypadku
banków uniwersalnych
! możliwości efektywniejszego wykorzystania rynku kapitałowego dzięki
dogodniejszemu (gęsta sieć oddziałów) wykorzystaniu źródeł kapitału
! łatwiejszej promocji nowych produktów i niższej (jednostkowej ich cenie)
Aktualne trendy
! w USA odchodzenie od sztywnego podziału
! w Europie specjalizacja banków
! w Polsce – model bankowości uniwersalnej
Amerykański system bankowy
System finansowy U.S.A.
Pod względem liczby instytucji system bankowy Stanów Zjednoczonych jest
największy na świecie-składa się on z 29 tys., w większości małych ,
regionalnych instytucji depozytowych, których aktywa łącznie sięgają 5 bln
USD. Istnienie wielu małych, często jedno oddziałowych banków jest
charakterystyczne dla amerykańskiego systemu finansowego. Liczba banków na
głowę mieszkańca przekracza 10-krotnie średnią dla pozostałych 9
najbogatszych krajów świata.
Struktura amerykańskiego systemu bankowego
Żródło: K. F. Turck “The crisis of american savings & loan associations - a
comprehensive analysys” doctoral thesis 1997 str.10
1 Banki komercyjne
Banki komercyjne są instytucjami o charakterze depozytowo-kredytowym i są
zorganizowane w formie spółek akcyjnych. Ich zasięg terytorialny jest
określony zarówno przez stan, z którego pochodzą (statut stanowy) jak i przez
władze federalne (statut federalny).
Specjalizują się one głównie w udzielaniu kredytów komercyjnych ,jak i
również, w mniejszym zakresie, kredytów hipotecznych i konsumpcyjnych.
Oferują ponadto depozyty płatne na żądanie ,oszczędnościowe i terminowe.
W bankach komercyjnych znajduje się aż 2/3 wszystkich aktywów instytucji
podejmujących depozyty.
2 Banki inwestycyjne
Banki inwestycyjne są bankami oferującymi szeroki zakres usług związanych z
obrotem papierami wartościowymi. Zajmują się one przede wszystkim
przeprowadzaniem publicznych emisji papierów wartościowych, inwestycjami
bezpośrednimi na rynku wtórnym na rachunek klienta i własny, venture capital,
działalnością analityczna, administrowaniem funduszy powierniczych.
Zgodnie z ustawą Glass-Steagall (1933) nie mogą one prowadzić działalności
depozytowej.
3 Instytucje oszczędnościowe (Thrift Institutions)
• Kasy oszczędnościowo-pożyczkowe ( Savings & Loan Associations)
Niezmiennie od XIX wieku kasy oszczędnościowo-pożyczkowe (S&L)
zajmują stałą pozycję w strukturze systemu bankowego - jako banki
specjalizujące się w udzielaniu kredytów budowlanych. Wykształciły się one
z instytucji zakładanych przez grupę zrzeszonych ludzi na ściśle określony
czas, w celu realizacji konkretnego projektu budowlanego.
S&L są instytucjami zorganizowanymi do uzyskania środków na
budownictwo mieszkaniowe. Funkcjonują one we wszystkich stanach na
terenie USA; jedne na podstawie koncesji władz federalnych, inne zaś zezwoleń władz stanowych. Mogą się one zrzeszać w formie spółek
akcyjnych lub w formie wspólnej własności. W 1978 r. około 2700 S&L z
4700 było zarejestrowanych ze stanowym statutem i tylko one mogły
wybierać pomiędzy dwiema wyżej wymienionymi formami zrzeszeń. W
przeciwieństwie do nich, S&L posiadające koncesje władz federalnych
mogły się zrzeszać jedynie w formie wspólnej własności.
Zakres ich operacji tradycyjnie obejmuje zbieranie depozytów, udzielanie
długoterminowych pożyczek klientom wywodzącym się z lokalnej
społeczności oraz udzielanie indywidualnym kredytobiorcom kredytów
hipotecznych.
• Kasy oszczędności (Mutual Saving Banks)
Kasy oszczędności są wspólną własnością depozytariuszy; wypłacają zyski
dla oszczędzających w postaci odsetek od ich oszczędności, albo zatrzymują
je jako fundusz rezerwowy na pokrycie strat. Te kasy oszczędności lokują
środki oszczędzających głównie w kredytach hipotecznych, zaś w niewielkiej
części w obligacjach władz federalnych i innych pożyczkobiorców
prywatnych lub publicznych na zorganizowanych rynkach pieniężnych i
kapitałowych. Ze względu na to, że koncesje na ich działalność wydawały
władze stanowe występowały one jedynie w 18 stanach. Przepisy stanowe
zezwalały im jedynie na wspólną formę własności.
• Spółdzielcze banki kredytowe (Credit Unions)
Spółdzielcze banki kredytowe są instytucjami, w których członkostwo ma
pewną wspólną cechę np. zatrudnienie w tej samej firmie. Członkowie
posiadający oszczędności lokują je w spółdzielczym banku kredytowym.
Środki te następnie pożycza się innym członkom, którzy pragną zaciągnąć
pożyczki na takie cele, jak zakup domów czy samochodów. Mogą się one
zrzeszać jedynie w formie własności wspólnej oraz nie mają ograniczeń
terytorialnych. W przeciwieństwie do innych instytucji finansowych, których
celem jest maksymalizacja zysków, są one instytucjami typu non-profit.
Spółdzielcze banki kredytowe stanowią dość niewielką grupę, bo ich aktywa
to zaledwie 3% wszystkich aktywów instytucji podejmujących depozyty.
Poniższa tabela daje możliwość dokładniejszej i szybszej różnic i
podobieństw między finansowymi instytucjami przed 1980 rokiem
Obszary działalności
BK BI S&L KO SK
pożyczki komercyjne
X
pożyczki hipoteczne
X
X X
kredyty komercyjne
X
X X
kredyty międzybankowe
X
depozyty na żądanie
X
X X
depozyty oszczędnościowe
X
X X X
depozyty terminowe
X
X
transakcje emerytalne
X
własne obligacje bez zabezpieczenia
X
usługi dotyczące ogólnych płatności
X
X X
automaty bankowe
X
karty kredytowe
X
obrót papierami wartościowymi
X
prowadzenie funduszy inwestycyjnych
X
BI- bank inwestycyjne, BK- banki komercyjne S&L- kasy oszczędnościowopożyczkowe,
KO- kasy oszczędności, SBK- spółdzielcze banki kredytowe