Magdalena Budziszewska Wydział Psychologii UW Związek

Magdalena Budziszewska
Wydział Psychologii UW
Związek cierpienia z podstawową dla człowieka zdolnością do tworzenia
historii własnego życia i opowiadania jej sobie samemu i innym jest dla wielu
psychologów zagadnieniem bardzo poważnym. W licznych - przede wszystkim
terapeutycznych i klinicznych kontekstach, uznaje się bowiem za wskazane (często
bezrefleksyjnie), żeby pacjenci opowiadali o swoich przeżyciach, formułowali na
nowo trudne wspomnienia i przede wszystkim mówili, mówili i jeszcze raz mówili.
Jednak, jeśli prawdziwa jest teza nieżyjącego już francuskiego filozofa i
fenomenologa, jednego z największych współczesnych autorytetów w dziedzinie
narracji - Paula Ricoeura, że cierpienie przede wszystkim upośledza w człowieku
właśnie zdolność do opowiadania, to powyższe przekonanie staje pod znakiem
zapytania. Stąd w psychologii i filozofii istnieje spór o zasadniczą „opowiadalność”
lub „nie-opowiadalność” cierpienia oraz o skutki psychologiczne opowiadania lub
zaniechania opowiadania. W artykule przedstawiam kolejno znaczenie kategorii
opowiadania w psychologii narracyjnej oraz jej związki z ogólnoludzkim
doświadczeniem cierpienia, a także dane dotyczące empirycznych badań nad
opowieściami ludzi o trudnych lub traumatycznych wydarzeniach.