edu ilu_senior - Iluzjon

EDU
kacja filmowa
Akademia Filmowa
UNIWERSYTET TRZECIEGO WIEKU
semestr letni 2013
Kino Iluzjon – Filmoteka Narodowa
REZERWACJE, INFORMACJE:
Katarzyna Waletko
tel. 22 845 50 74 wew. 057
[email protected]
Muzeum Sztuki Filmowej ILUZJON
ul. Narbutta 50a
tel. 692 804 460
www.iluzjon.fn.org.pl
organizatorem Akademii jest
Kino Iluzjon Filmoteka Narodowa
EDU
kacja filmowa
Szanowni Państwo,
Ze względu na otwarcie kina w listopadzie, dopiero w rozpoczynającym się semestrze letnim rusza
w Iluzjonie program edukacyjny skierowany do słuchaczy Uniwersytetów Trzeciego Wieku. Celem
przygotowanego przez Filmotekę Narodową programu jest wyjście naprzeciw osobom, które zakończyły
karierę zawodową, ale nie rezygnują z czynnego udziału w życiu kulturalnym. Chcemy umożliwić
słuchaczom zapoznanie się z bogactwem zbiorów Filmoteki Narodowej. Ideą programu jest zaznaczenie
Kina Iluzjon jako miejsca stwarzającego możliwości ciągłego poszerzania wiedzy wszystkim grupom
wiekowym.
Kino Iluzjon – Muzeum Sztuki Filmowej – to miejsce niezwykłe, miejsce spotkań kinomanów, jedyne kino
w Polsce, w którym można zobaczyć filmy gdzie indziej nieosiągalne. W repertuarze kina znajduje się
klasyka polskiej i światowej kinematografii, są prezentowane obrazy wielkich mistrzów i magów kina, filmy
zarówno uznane za arcydzieła światowej kinematografii, jak i te dziś już może nieco zapomniane, ale
z całą pewnością warte przypomnienia. Swój szczególny status Iluzjon zawdzięcza przynależności do
Filmoteki Narodowej – instytucji dysponującej zbiorami (należącymi do jednych z największych w uropie)
archiwaliów i filmów – przedwojennych, powojennych, a także współczesnych. W listopadzie 2012 roku,
po wielu miesiącach intensywnych prac remontowych, kino Iluzjon wróciło pod swój dawny mokotowski
adres przy ulicy Narbutta 50 a. Jest odmienione, powiększone o drugą salę, posiada dostęp do
najnowocześniejszych technologii. W stosunku do dawnego Iluzjonu jedno na pewno się nie zmieniło –
troska o wartościowy repertuar i o utrzymanie statusu miejsca gorącej, mądrej rozmowy o kinie, sztuce
i świecie współczesnym.
Oferta skierowana do seniorów składa się z dwóch części:
Akademia analizy i interpretacji filmu – cykl ośmiu wykładów i projekcji, skupiających się na analizie
samego dzieła filmowego, jego środków wyrazu, historii, elementów gatunkowych, a także poruszanych
w filmie tematów kulturowych, społecznych i filozoficznych. Każde spotkanie rozpoczyna multimedialna
prelekcja wprowadzająca w tematykę wyświetlanego następnie filmu. Możliwą formą udziału
w Akademii jest również wybór pojedynczego seansu.
Zajęcia prowadzi dr Seweryn Kuśmierczyk - doświadczony filmoznawca, adiunkt Instytutu Kultury Polskiej
na Wydziale Polonistyki UW. Tłumacz i autor opracowania naukowego książek Andrieja Tarkowskiego
Kompleks Tołstoja (1989) i Czas utrwalony (1991, 2007) oraz pierwszego w skali międzynarodowej pełnego
wydania Dzienników i Scenariuszy (1998) tego reżysera. Autor książek: Zagubieni w drodze. Film fabularny
jako obraz doświadczenia wewnętrznego (1999), Księga filmów Andrieja Tarkowskiego (2012).
NITROLekcje – zajęcia teoretyczne i manualne przybliżające słuchaczom tajniki cyfryzacji i rekonstrukcji
filmowej. NITROLekcje prowadzone są przez pracowników Filmoteki Narodowej – Michała
Pieńkowskiego i Monikę Supruniuk.
Serdecznie zachęcamy słuchaczy i koordynatorów Uniwersytetów Trzeciego Wieku do urozmaicenia
swojego programu o zajęcia prowadzone w kinie Iluzjon.
Daty oraz kolejność wykładów są dowolne. Prosimy o rezerwację terminów z (co najmniej miesięcznym)
wyprzedzeniem.
OPŁATY:
KARNET NA 3 SPOTKANIA – 30 zł
POJEDYNCZE SPOTKANIE – 12 zł
Zakup biletów lub karnetów jest dokonywany w kasie przed pierwszym seansem po uprzedniej
telefonicznej bądź mailowej rezerwacji miejsc.
Informacje, rezerwacje:
Katarzyna Waletko
tel.: 22 845 50 74 wew. 057
e-mail: [email protected]
2
Akademia analizy i interpretacji filmu
Celem projekcji i towarzyszących im wykładów jest zaznajomienie
uczestników akademii z zasadami analizy i interpretacji filmu fabularnego,
przygotowanie ich do pogłębionego odbioru dzieła filmowego.
Każda projekcja filmu jest poprzedzona 30-45 minutowym atrakcyjnym
wykładem multimedialnym, prowadzonym w przystępny sposób przez
doświadczonego filmoznawcę specjalizującego się w analizie dzieła
filmowego, adiunkta w Instytucie Kultury Polskiej na wydziale Polonistyki
Uniwersytetu Warszawskiego – dr Seweryna Kuśmierczyka.
Każdy wykład będzie przedstawiał szczegółową analizę oglądanego
filmu i zawierał propozycję jego interpretacji. Zostanie także
zaprezentowana sylwetka reżysera. W ramach wykładów będą poruszane
m.in. następujące zagadnienia: metodyka analizy dzieła filmowego,
budowa obrazu filmowego, elementy sztuki operatorskiej, analiza czasu
i przestrzeni w filmie, elementy charakteryzujące postać, przemiana postaci,
związki pomiędzy poszczególnymi elementami współtworzącymi film, rola
muzyki i świata dźwięków, obecne w filmie konteksty kulturowe, znaczenia
symboliczne.
W ramach akademii zostaną pokazane wybitne, a zarazem atrakcyjne
filmy zaliczane do klasyki kina polskiego i światowego.
3
EDU
kacja filmowa
Wykład 1
Wykład 3
Interpretacja znaczeń symbolicznych
w filmie Powrót Andrieja Zwiagincewa
Analiza kompozycji obrazu filmowego i obecności malarstwa
w Weselu Andrzeja Wajdy
film
film
WESELE
reż.: Andrzej Wajda, Polska 1972, 106 min.
POWRÓT
reż. Andriej Zwiagincew, Rosja 2003, 105 min.
Film, przy zachowaniu oryginalnej poezji w dialogach, uchronił się od
teatralności, oddając w niezwykłej atmosferze tytułowego wesela
odbywającego się w podkrakowskich Bronowicach wszystkie dylematy
i problemy zawarte w młodopolskim utworze Wyspiańskiego. Konfrontacja
intelektualna miejscowych chłopów i przybyszów z miasta, zderzenie poglądów
i mentalności gości weselnych, problemy mniejszości narodowych i marzenia
o wolności Polski – wszystko to zostało przekazane ustami postaci wyłaniających
się z wirującego, roztańczonego tłumu. Gwiazdorska obsada, kreacje, które
przeszły do historii kina polskiego, podkreślające atmosferę przepiękne zdjęcia
Witolda Sobocińskiego i muzyka czynią film wielkim i niezapomnianym.
Po dwunastu latach nieobecności ojciec wraca do domu i zabiera synów na
wyprawę. Zamienia się ona w wypełnioną biblijną symboliką i mitologicznymi
odniesieniami podróż do tajemnic ludzkiego życia. Film może być odebrany
jako metafora religijna przedstawiająca surowego Boga-ojca, z którym synowie
próbują nawiązać kontakt. Może być też opowieścią o szeregu prób, dzięki
którym wychowywani przez matkę i babcię chłopcy dorastają do roli mężczyzn.
Filmowy debiut Zwiagincewa stawia go w rzędzie największych mistrzów
współczesnego kina.
Wykład 4
Wykład 2
Obraz doświadczenia wewnętrznego człowieka
w filmie Matka Joanna od Aniołów
Siódma pieczęć Ingmara Bergmana jako moralitet
4
film
film
SIÓDMA PIECZĘĆ
reż.: Ingmar Bergman, Szwecja 1956, 94 min.
MATKA JOANNA OD ANIOŁÓW
reż. Jerzy Kawalerowicz, Polska 1960, 120 min.
W wizyjnym dziele Bergmana rzeczywistość splata się z balladą i baśnią.
Głębokie średniowiecze w okresie pustoszącej wszystko zarazy stało się dla
reżysera tłem filozoficznych rozważań na tematy uniwersalne i ponadczasowe:
życia i śmierci, wiary i zwątpienia, poszukiwania sensu istnienia. Osią akcji jest
fascynująco zrealizowana partia szachów, którą rycerz Antonius Block rozgrywa
ze Śmiercią. Ten film to kamień mądrości całej twórczości Bergmana,
zachwycający poemat czerpiący z liryki apokaliptycznej.
Niezwykłe, wizyjne dzieło, zachwycające głębią przesłania i urodą plastyczną
każdego niemal kadru. Precyzyjna reżyseria, doborowe aktorstwo i znakomicie
skonstruowany scenariusz zapewniają filmowi pozycję jednego z największych
osiągnięć kinematografii polskiej. Akcja filmu rozgrywa się na polskich kresach
w XVIII wieku. Ksiądz Suryn przyjeżdża do miejscowego klasztoru, by
egzorcyzmami wypędzić demony z duszy opętanej przeoryszy, matki Joanny.
Film jest poruszającym dramatem, rozważającym wiele skomplikowanych
zagadnień psychologicznych i filozoficznych dotyczących natury ludzkiej.
5
EDU
kacja filmowa
Wykład 5
Tron we krwi, czyli Makbet Williama Szekspira w realiach
średniowiecznej Japonii
Wykład 7
Znaczenie filmu Obywatel Kane w historii kinematografii światowej
film
film
TRON WE KRWI
reż. Akira Kurosawa, Japonia, 1956, 105 min.
Film został zrealizowany na podstawie Makbeta Szekspira, dramatu
obnażającego mroki ludzkiej duszy opętanej żądzą władzy. Akcja, chociaż
przeniesiona w realia średniowiecznej Japonii, pozostaje wierna pierwowzorowi.
Perfekcyjna, wręcz wycyzelowana forma dzieła Kurosawy stawia je w rzędzie
arcydzieł kinematografii światowej.
Wykład 6
OBYWATEL KANE
reż. Orson Welles , USA 1941, 119 min.
Film powszechnie uważany za filmowe arcydzieło. Dla wielu krytyków jest to
najważniejszy film w historii kina. Zastosowane w nim nowatorskie środki wyrazu,
związane z realizacją obrazu i dźwięku oraz sposób narracji zmieniły sztukę
filmową. Obywatel Kane miał również wpływ na dokonania polskich
filmowców. Słowo „różyczka”, ostatnie słowo wypowiedziane przez
umierającego magnata prasowego staje się w dziele Orsona Wellesa punktem
wyjścia dla poszukiwań, których celem jest odsłonięcie tajemnicy życia
człowieka.
Wykład 8
Bardziej dorosły od dorosłych:
filmowy portret dziecka w filmie Jestem
Analiza sztuki operatorskiej w filmie Westerplatte
6
film
film
WESTERPLATTE
reż. Stanisław Różewicz, Polska 1967, 91 min.
JESTEM
reż. Dorota Kędzierzawska, Polska 2005, 95 min.
Film opowiada o walce polskich żołnierzy w obronie półwyspu Westerplatte,
począwszy od dni bezpośrednio poprzedzających wybuch II wojny światowej,
aż po moment kapitulacji, po siedmiu dniach walki. Bohaterska postawa
obrońców, którzy są bohaterem zbiorowym tego filmu, została ukazana poprzez
starannie przemyślane i precyzyjnie zrealizowane mistrzowskie zdjęcia operatora
Jerzego Wójcika. W Westerplatte zostały wykorzystane także fragmenty filmów
dokumentalnych. Jest to jeden z najwybitniejszych polskich filmów wojennych.
Jedenastoletni bohater filmu po ucieczce z domu dziecka, nieszukany przez
nikogo, pozostawiony przez matkę - zostaje sam ze sobą. Mieszka na
opuszczonej barce. Nie skarży się na swój los, nie wini nikogo, stara się zmierzyć
z życiem na własny rachunek. Ma siłę i nadzieję, która pozwala mu marzyć
i być... Jest samodzielny i niezależny. Zaprzyjaźnia się z dziewczynką mieszkającą
opodal w prawdziwym i dostatnim domu. Walorem filmu są znakomite zdjęcia
ukazujące świat widziany oczami bohatera.
7
EDU
kacja filmowa
PROPOZYCJE FILMOWE (możliwość zorganizowania seansów również innych tytułów)
ABC MIŁOŚCI
reż.: Michał Waszyński; scen.: Marian Hemar; muz.: Henryk Wars
wyk.:Adolf Dymsza, Maria Bogda, Basia Wywerkówna i inni
Polska 1934, 105 min.
Niespełniony artysta Wincenty Poziomka marzy o karierze scenicznej, jednak
aby zarobić na życie prowadzi odziedziczony po stryju sklep. Kocha się
w pannie Helence, ale ukrywa swą miłość, bo wie, że nie jest w stanie utrzymać
rodziny. Pewnego dnia, nadarza się okazja, by wystąpić na prawdziwej scenie...
NITROLEKCJE
Jako dodatkowy element naszej oferty proponujemy słuchaczom Uniwersytetu
Trzeciego Wieku udział w NITROlekcjach, prowadzonych przez pracowników
Filmoteki Narodowej – Michała Pieńkowskiego i Monikę Supruniuk.
NITROLekcje to inicjatywa specjalistów z Filmoteki Narodowej, pracujących na co
dzień przy projekcie NITROFILM – Konserwacja i digitalizacja przedwojennych filmów
fabularnych w Filmotece Narodowej w Warszawie. Prowadzący zajęcia przybliżają
miłośnikom kinematografii tajniki cyfryzacji i rekonstrukcji filmowej. Opowiadają też
szerzej o projekcie NITROFILM, który zajmuje się ratowaniem przedwojennych
polskich filmów.
Każda NITROLekcja jest wyjątkową okazją do zaprezentowania rodzajów zniszczeń
i degradacji taśmy, z którymi na co dzień walczą konserwatorzy. Podczas NITROlekcji
pokażą oni w jaki sposób z kilku niekompletnych kopii składa się jeden film i na jakie
błędy najbardziej trzeba uważać przy rekonstrukcji. Opowiedzą również o
dylematach i sporach dotyczących tego jak należy restaurować zabytek filmowy.
Serdecznie zachęcamy wszystkich miłośników kina do uczestnictwa w
NITROLekcjach. Lekcje prowadzone są w oparciu o kontakt z „żywą historią”
kinematografii: to nie tylko prezentacje, wykłady i opowieści o początkach kina,
różnicy między filmami kolorowanymi a kolorowymi, rewolucji, jaką było
wprowadzenie dźwięku do filmu, lecz także niepowtarzalna okazja zetknięcia się
z taśmą filmową (od łatwopalnej nitro, po współczesne – poliestrowe, o różnych
rozmiarach), własnoręcznego wykonania sklejki, nauki przewijania taśm w
miniprojektorze. Uczestnicy będą także mieli okazję obejrzeć wyjątkowe
przedwojenne filmy, nad którymi pracował zespół wykwalifikowanych pracowników
Filmoteki Narodowej.
Zwariowana komedia z niezapomnianym Adolfem Dymszą w roli głównej.
Co ciekawe, parę głównych bohaterów grają... czteroletnia dziewczynka
oraz... pies! Jest to jedyny polski film przedwojenny, w którym jedną z głównych
ról powierzono czworonogowi.
W wyniku prac projektu Nitrofilm, film uzupełniono o 17 minut.
ADA, TO NIE WYPADA
reż. i scen.: Konrad Tom; muz.: Zygmunt Wiehler
wyk.: Loda Niemirzanka, Antoni Gertner, Kazimierz JunoszaStępowski, Aleksander Żabczyński i inni
Polska 1936, 96 min.
Ada jest niesforną psotnicą przysparzającą wielu problemów ojcu-arystokracie,
który chce wydać ją za mąż za syna swego przyjaciela. Jednak ona ani myśli się
ustatkować i w tajemnicy przed opiekunami przygotowuje się do występu
w operetce. Po premierze przedstawienia zostaje uprowadzona i na domiar
złego zakochuje się w jednym z porywaczy… i to z wzajemnością.
Arcyzabawna komedia muzyczna z plejadą najświetniejszych komików
w rolach głównych, pełna przezabawnych dialogów i przebojowych piosenek.
W ramach projektu Nitrofilm, film uzupełniono o 4 minuty.
Nowoczesna dydaktyka, ciekawa forma i przede wszystkim bezpośredni kontakt
z filmowymi materiałami – tak można podsumować ideę i sposób prowadzenia przez
nas NITROLekcji.
8
9
EDU
kacja filmowa
FREDEK USZCZĘŚLIWIA ŚWIAT
reż.: Zbigniew Ziembiński; scen.: Julian Kauffman; muz.: Wanda
Vorbond, Mieczysław Weinberg
wyk.: Zbigniew Rakowiecki, Karolina Lubieńska, Loda Halama,
Józef Kondrat i inni
Polska 1936, 93 min
Fredek jest młodym geniuszem. Właśnie opracował telefonowizor, który po
podłączeniu do telefonu pozwala widzieć rozmówcę. Wkrótce feralny
wynalazek wywołuje falę skandali w całym mieście, gdyż na jaw wychodzą
kolejne zdrady i oszustwa. Na szczęście Józef Bomba, zaradny i optymistyczny
kolega Fredka, potrafi znaleźć wyjście z każdej opresji i klęskę udaje mu się
obrócić w sukces.
Komedia muzyczna zdecydowanie odbiegająca od ówczesnych szablonów
fabuły i powszechnych typów bohaterów, pełna dowcipnych gagów i dobrej
muzyki.
W ramach projektu Nitrofilm film uzupełniono o kilka dotychczas nieznanych
fragmentów, dzięki czemu wydłużono go o ponad pięć minut.
LUDZIE WISŁY
reż: Aleksander Ford i Jerzy Zarzycki; scen.: Helena Boguszewska,
Jerzy Kornacki; muz.: Marian Neuteich, Roman Palestr
wyk.: Ina Benita, Jerzy Pichelski, Stanisława Wysocka i inni
Polska 1938, 71 min.
Zadziwiająco autentyczna historia z życia pracowników żeglugi wiślanej. Ania,
córka szypra, zakochuje się w złodzieju Aleksym, który aby zdobyć pieniądze na
własną barkę okrada kolejne osoby.
Siostra Ani ciężko choruje, a kiedy
umiera, jej zrozpaczony mąż próbuje
popełnić samobójstwo. Aleksy ginie
w bójce, a Ania wraz ze szwagrem
postanawiają pomagać starej Matyjasce.
Film jest interesującym przykładem
odejścia od modnych ówcześnie
dramatów salonowych. Realistycznie
ukazuje brutalne realia niezamożnej
ludności robotniczej. Wielkim atutem
filmu są unikatowe plenery wiślane,
kręcone m.in. w Płocku i Toruniu.
W ramach projektu Nitrofilm film został
uzupełniony o ok. 4 minuty dzięki
czemu jest niemal całkowicie kompletny.
10
O ILUZJONIE
Kino Iluzjon – Muzeum Sztuki Filmowej – to miejsce niezwykłe, miejsce
spotkań kinomanów, jedyne kino w Polsce, w którym można zobaczyć filmy
gdzie indziej nieosiągalne. W repertuarze kina znajduje się klasyka polskiej
i światowej kinematografii, są prezentowane obrazy wielkich mistrzów
i magów kina, filmy zarówno uznane za arcydzieła światowej
kinematografii, jak i te dziś już może nieco zapomniane, ale z całą
pewnością warte przypomnienia. Swój szczególny status Iluzjon zawdzięcza
przynależności do Filmoteki Narodowej – instytucji dysponującej zbiorami
(należącymi do jednych z największych w Europie) archiwaliów i filmów –
przedwojennych, powojennych, a także współczesnych.
W listopadzie 2012 roku, po wielu miesiącach intensywnych prac
remontowych, kino Iluzjon wróciło pod swój dawny mokotowski adres przy
ulicy Narbutta 50 a. Jest odmienione, powiększone o drugą salę, posiada
dostęp do najnowocześniejszych technologii. W stosunku do dawnego
Iluzjonu jedno na pewno się nie zmieniło – troska o wartościowy repertuar
i o utrzymanie statusu miejsca gorącej, mądrej rozmowy o kinie, sztuce
i świecie współczesnym.
Iluzjon Filmoteki Narodowej jest kinem cenionym przez mieszkańców stolicy.
W 1998 roku w plebiscycie „Gazety Wyborczej” otrzymał tytuł „miejsca
magicznego”, w 2001 r. Rada Miasta Stołecznego Warszawy przyznała
Iluzjonowi wyróżnienie i medal „Zasłużony dla Warszawy”. W 2009 r.
redakcja warszawskiego dodatku „Gazety Wyborczej” - „Co Jest Grane?”
przyznała Iluzjonowi „Wdechę”, czytelnicy zaś okrzyknęli kino „miejscem
roku 2008”.
11