Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego.
Transkrypt
Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego.
WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO W ZESPOLE SZKÓŁ W WICHOWIE Opracowanie: E. Lewandowska – pedagog szkolny G. Nowicka -nauczyciel Wichowo, 2015r. 1 Spis treści Wstęp …………………………………………………………………………………… … 3 I Podstawowe przepisy prawa polskiego i unijnego dotyczące doradztwa zawodowego … 4 II Podstawowe pojęcia…………………………………………………………………….... 5 III Funkcjonowanie wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego w gimnazjum …. 6 IV Harmonogram działań w ramach WSDZ………………………………………………… 11 2 Wstęp Funkcjonowanie w nowoczesnym społeczeństwie wymaga aktywnych zachowań i umiejętności podejmowania trafnych decyzji. Rzeczywistość ekonomiczno – społeczno - polityczna wymusza nowe oczekiwania pracodawców wobec pracowników i wymaga ustawicznego uzupełniania wiedzy. Pożądanymi zachowaniami w różnych zawodach są: inicjatywa, zaangażowanie, elastyczność, samodzielność, a także mobilność i niezależność. Jednym z zadań gimnazjum jest przygotowanie młodzieży do aktywnego wchodzenia w życie gospodarcze, do świadomego stanowienia o sobie, wytyczania własnej drogi rozwoju poprzez aktywne wzmacnianie swoich mocnych stron, zainteresowań i uzdolnień. Tak więc niezbędne jest wyposażenie uczniów w umiejętność podejmowania odważnych, samodzielnych decyzji, uczenia się przez całe życie, radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych oraz w wiedzę na temat systemu kształcenia, ofert szkół ponadgimnazjalnych, świata zawodów, a także struktury rynku pracy. Tym wyzwaniom próbuje sprostać Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego, który stwarza uczniowi realną możliwość zdobycia wiedzy i umiejętności niezbędnych do odnalezienia swojego miejsca na drodze kariery zawodowej – poznania siebie i własnych predyspozycji zawodowych, zasad rządzących rynkiem pracy, uzyskania informacji o lokalnym rynku pracy i zaplanowania własnej kariery zawodowej. 3 I. PODSTAWOWE PRZEPISY PRAWA POLSKIEGO I UNIJNEGO DOTYCZĄCE DORADZTWA ZAWODOWEGO – regulujące kwestie udzielania pomocy w wyborze zawodu, kierunku kształcenia oraz wprowadzające doradztwo zawodowe do szkół: Memorandum kształcenia ustawicznego, uchwalone przez Komisję Europejską w 2000r. jako jedno z 6-ciu głównych założeń wymienia zalecenie profesjonalnej pomocy doradczej dla uczniów w zakresie planowania kariery zawodowej. Zdecydowana większość państw Unii Europejskiej już od dawna stosuje to zalecenie w praktyce. Rezolucja Rady Unii Europejskiej z 18 maja 2004r. – 9286/04 – dokument wydany przez Unię Europejską dotyczący poradnictwa zawodowego „wszyscy obywatele europy powinni mieć dostęp do usług związanych z poradnictwem, informacją zawodową i planowaniem kariery na każdym etapie swojego życia”. Strategia Rozwoju Kształcenia Ustawicznego do roku 2010 przyjęta przez Radę Ministrów 8 lipca 2003r. jako jeden z priorytetów uznaje tworzenie zasobów informacyjnych w zakresie kształcenia ustawicznego i rozwoju zasobów doradczych. Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (tekst jednolity: Dz. U z 1996r., Nr 67, poz. 329 ze zmianami) zobowiązuje placówki oświatowe do „przygotowania uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia”. Również ramowe statuty szkół ponadpodstawowych nakładają na dyrektorów i rady pedagogiczne „obowiązek organizacji wewnątrzszkolnego systemu poradnictwa zawodowego oraz zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu”. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U, Nr 11, poz. 114). Rozporządzenie MEN i S z dnia 13 czerwca 2003r., w sprawie rodzajów, organizacji oraz sposobu działania publicznych placówek kształcenia ustawicznego i publicznych placówek kształcenia praktycznego, w tym publicznych ośrodków dokształcania i doskonalenia zawodowego (Dz. U z 2003r., Nr 132, poz. 1225). Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008r., w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U Nr 4, poz. 17). Rozporządzenie MEN i S z dnia 7 lutego 2012r., w sprawie ramowych statutów placówek publicznych (Dz. 4 II. PODSTAWOWE POJĘCIA Poradnictwo zawodowe Długofalowe i wieloetapowe działania wychowawcze, towarzyszące jednostce trakcie jej rozwoju zawodowego. obejmuje ono udzielanie pomocy uczniom i dorosłym w planowaniu, tworzeniu i rozwoju kariery zawodowej, przynoszącej jednostce satysfakcję i zawodowy sukces. ( Ogólne zasady funkcjonowania poradnictwa zawodowego w systemie urzędów pracy - 1996). Orientacja zawodowa Działania wychowawcze szkoły, rodziców i innych osób, grup i instytucji mające na celu przygotowanie młodzieży do planowania kariery zawodowej, której ważnym elementem jest podejmowanie kolejnych decyzji wyboru zawodu i szkoły. Orientacja zawodowa w gimnazjum wdrażana jest na podstawie programów nauczania wszystkich przedmiotów, będących naturalnym źródłem wiedzy o zawodach.(U. M. Fiała „ Nowe trendy w orientacji i doradztwie zawodowym w gimnazjum” Poznań 2009r.) Doradztwo zawodowe Świadczenie pomocy w dokonywaniu kolejnych decyzji wyboru szkoły, zawodu lub pracy w formie indywidualnej porady zawodowej. ( U. M. Fiała, Nowe trendy w orientacji i doradztwie zawodowym w gimnazjum” Poznań 2009r.). Jest więc procesem pomagania ludziom w poznawaniu własnej osobowości i rozumieniu siebie samego w ramach opracowania m.in. indywidualnego planu działania. Orientacja zawodowa i doradztwo zawodowe wchodzą w zakres edukacji szkolnej, której celem jest prawidłowe przygotowanie młodzieży do podjęcia decyzji wyboru zawodu i odpowiedniej szkoły. Doradca zawodowy Osoba udzielająca pomocy w formie grupowych i indywidualnych porad zawodowych, młodzieży i osobom dorosłym w wyborze zawodu, kierunku kształcenia i szkolenia, uwzględniając ich możliwości psychofizyczne i sytuację życiową, a także potrzeby rynku pracy oraz możliwości systemu edukacyjnego, współpracując z rodzicami i nauczycielami w procesie orientacji zawodowej uczniów oraz wykorzystując w tym celu wiedzę o zawodach, znajomość psychologicznych i pedagogicznych technik, diagnozę rynku pracy oraz techniczne środki przekazywania informacji zawodowej. (opr. Klasyfikacje Zawodów i Specjalności. 1995r.Wyd. MPiPS. Tom V, Zeszyt 2, cz. II, str. 497) Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego Ogół działań podejmowanych przez szkołę w celu przygotowania uczniów do wyboru zawodu, poziomu i kierunku kształcenia. System określa: rolę i zadania doradcy w ramach 5 rocznego planu działań, czas i miejsce realizacji zadań, oczekiwane efekty, formy i metody pracy. III. FUNKCJONOWANIE WEWNĄTRZSZKOLNEGO SYSTEMU DORADZTWA ZAWODOWEGO W ZESPOLE SZKÓŁ W WICHOWIE 1. Osoby odpowiedzialne za realizację WSDZ: wychowawcy, nauczyciele, pedagog, doradca zawodowy. 2. Osoby współuczestniczące dyrektor szkoły pedagog szkolny wychowawcy klas nauczyciele informatyki i WOS instytucje zajmujące się kształtowaniem kariery zawodowej (PUP, PPP) 3. Założenia WSDZ wybór zawodu jest procesem rozwojowym i stanowi sekwencję decyzji podejmowanych na przestrzeni wielu lat życia, na wybór zawodu wpływają głównie wartości, czynniki intelektualne, emocjonalne, zdrowotne, rodzaj i poziom wykształcenia rodziny oraz wpływ środowiska, preferencje zawodowe wywodzą się z doświadczeń dzieciństwa i rozwijają w toku życia człowieka, WSDZ obejmuje indywidualną i grupową pracę z uczniami, rodzicami i nauczycielami, ma charakter planowych działań. 4. WSDZ obejmuje w ramach pracy działania z różnymi grupami : a) Radą pedagogiczną określenie priorytetów dotyczących orientacji i informacji zawodowej w ramach programu wychowawczo-profilaktycznego, określenie priorytetów dotyczących gromadzenia informacji i prowadzenia poradnictwa zawodowego w szkole, realizację działań z zakresu przygotowania uczniów do wyboru drogi zawodowej i roli pracownika. b) Rodzicami prezentację założeń pracy informacyjno-doradczej szkoły na rzecz uczniów, zajęcia psychoedukacyjne służące wspomaganiu rodziców w procesie podejmowania decyzji edukacyjnych i zawodowych przez ich dzieci, 6 włączanie rodziców, jako przedstawicieli różnych zawodów, do działań informacyjnych szkoły, przedstawienie aktualnej i pełnej oferty edukacyjnej szkolnictwa na poziomie ponadgimnazjalnym, gromadzenie, systematyczna aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjno-zawodowej, przedstawienia możliwości zatrudnienia na lokalnym rynku pracy. c) Uczniami poznawanie różnych zawodów, poznawanie siebie, autodiagnozę preferencji i zainteresowań zawodowych w odniesieniu do specyfiki wybieranych zawodów (m.in. rozmowy z doradcą zawodowym, ankiety, testy, kwestionariusze i inne), poznawanie struktury i warunków przyjęć do szkół ponadgimnazjalnych (pogadanki, porady, informatory szkolne, informacje internetowe i inne) pomoc uczniom w internetowym logowaniu do szkół ponadgimnazjalnych, analizę potrzeb rynku pracy i możliwości zatrudnienia na lokalnym, krajowym i unijnym rynku pracy, indywidualną pracę z osobami niezdecydowanymi, posiadającymi przeciwwskazania zdrowotne w podejmowaniu decyzji edukacyjnozawodowych oraz z problemami osobistymi, 5. Cele programu WSDZ aktywizowanie i podnoszenie kwalifikacji nauczycieli do prowadzenia doradztwa zawodowego w gimnazjum, rozwijanie aktywności poznawczej uczniów w kierunku właściwej samooceny możliwości psychofizycznych, poznawanie przez młodzież własnej osobowości w określaniu przydatności zawodowej, przygotowanie uczniów do konstruowania realistycznej kariery edukacyjnozawodowej oraz indywidualnego planu działania, kształtowanie świadomych decyzji odnośnie do wyboru zawodu i szkoły, aktywizowanie uczniów do poznawania różnych grup zawodowych, inspirowanie młodzieży do poznawania kierunków kształcenia i wymagań edukacyjnych w szkołach ponadgimnazjalnych, 7 rozwijanie umiejętności pracy zespołowej, przełamywanie barier środowiskowych oraz kształtowanie właściwych relacji społecznych, poznawanie zawodów przyszłości w kraju i w Unii Europejskiej, zapoznanie uczniów z zasadami rekrutacji i terminarzem rekrutacji do szkół ponadgimnazjalnych, aktywizowanie rodziców w proces wychowawczy dziecka dotyczący wyboru zawodu i właściwej szkoły ponadgimnazalnej, zapoznanie rodziców ze ścieżkami edukacyjnymi i zasadami rekrutacji do szkół ponadgimnazjalnych. 6. Formy, metody i techniki realizacji zadań Głównymi formami realizacji zadań jest poradnictwo indywidualne i grupowe. Podstawowym zadaniem poradnictwa indywidualnego w szkole jest udzielanie pomocy w zakresie określania zdolności i zainteresowań ucznia, wyboru kierunku kształcenia z uwzględnieniem jego predyspozycji psychofizycznych. Uczniowie, którzy napotykają na trudności decyzyjne mogą korzystać z indywidualnych porad doradcy zawodowego/pedagoga szkolnego w formie: - rozmów i wywiadów doradczych, - diagnozowania predyspozycji zawodowych poprzez metody testowe, - udzielania wsparcia i pomocy w podjęciu decyzji, - pomocy w budowaniu poczucia własnej wartości, pokonywania barier, które przeszkadzają w optymalnym rozwoju, - pomocy w terminowym i przepisowym składaniu dokumentów do szkół, - udzielania informacji adekwatnych do potrzeb ucznia (także alternatywnych formach kształcenia). Grupowe formy poradnictwa zawodowego odbywają się w ramach lekcji wychowawczych. W trakcie doświadczeń grupowych uczeń może dokonać adekwatnej samooceny swoich zdolności i umiejętności, określić konkretne zmiany w sposobie myślenia i działania. Zajęcia grupowe oprócz możliwości otrzymania informacji zwrotnych od kolegów i koleżanek umożliwiają także pokonywanie osobistych barier związanych z funkcjonowaniem społecznym. Tak więc podczas zajęć grupowych uczniowie doskonalą swoje umiejętności interpersonalne i uzyskują niezbędne informacje edukacyjne i zawodowe. Metody i techniki wykorzystywane w poradnictwie grupowym to: mini wykłady, seminaria, mapy myśli, prezentacje multimedialne, dyskusje, burza mózgów, treningi umiejętności społecznych, inscenizacje, odgrywanie ról, metody testowe (kwestionariusze, ankiety, testy), warsztaty zawodoznawcze, filmy edukacyjne, itp. 8 Inne formy pracy zawodoznawczej i doradczej w szkole to: prowadzenie tablicy informacyjnej, umieszczanie informacji na stronie internetowej szkoły, organizowanie wyjazdów na Targi Edukacyjne, spotkania z przedstawicielami szkół ponadgimnazjalnych, organizowanie spotkań diagnostycznych z osobami i instytucjami wspierającymi szkołę w zakresie preorientacji zawodowej, organizowanie zajęć pozalekcyjnych i angażowania rodziców w pogadanki tematyczne, spotkania z absolwentami. Powyższe formy, metody i techniki wykorzystywane są głównie w pracy z uczniami, a także rodzicami i nauczycielami. PRACA Z RÓŻNYMI GRUPAMI 1. PRACA Z UCZNIAMI Moduły tematyczne do realizacji w poszczególnych klasach uwzględniają założenia prawa oświatowego, diagnozę potrzeb uczniów, rodziców i nauczycieli oraz nowe wyzwania współczesnego rynku pracy. Moduł I – Poznanie siebie warunkiem własnego rozwoju –do realizacji w klasie I 1. Wzajemne poznanie – warsztaty integracyjne. 2. Różnice indywidualne w uczeniu się. 3. Techniki i metody skutecznego zapamiętywania. 4. Komunikacja interpersonalna. 5. Mój wybór - moja przyszłość. 6. Umiejętności oraz wiedza jako ważny element kompetencji zawodowych. Moduł II – Rynek pracy – do realizacji w klasie II 1. Grupy zawodów. 2. Etapy procesu podejmowania decyzji zawodowych. 3. Charakterystyka rynku pracy, zawody przyszłości, oferta edukacyjna. 4. Praca i kształcenie w Unii Europejskiej. 5. Praca – konieczność czy przywilej? Moduł III Kariera zawodowa – do realizacji w klasie III 1. Dobra znajomość siebie fundamentem dobrych wyborów w przyszłości. 2. Rozmowa kwalifikacyjna – autoprezentacja. 3. Wymagania stawiane przez pracodawców. Rodzaje zatrudnienia 4. Kształcenie ustawiczne – wybór czy konieczność? 5. Sztuka negocjacji. 6. Zasady rekrutacji do szkół ponadgimnazjalnych 7. Pomoc uczniom w elektronicznym systemie składania podań do szkół ponadgimnazjalnych i preferowanych przez siebie szkół. 9 PRACA Z RODZICAMI Klasa I 1. Prezentacja założeń szkolnej pracy informacyjno-doradczej na rzecz uczniów. 2. Zajęcia dla rodziców – wspomaganie rodziców w procesie podejmowania decyzji edukacyjnych i zawodowych przez ich dzieci. Klasa II 1. Włączanie rodziców, jako przedstawicieli różnych zawodów, do działań informacyjnych, przykłady różnych karier. Klasa III 1. Przedstawienie aktualnej i pełnej oferty edukacyjnej: licea, technika, szkoły zawodowe, kursy szkoleniowe 2. Indywidualna praca z rodzicami uczniów, którzy mają problemy: zdrowotne, emocjonalne, decyzyjne, intelektualne, rodzinne, itp. 3. Przedstawienie możliwości zatrudnienia na lokalnym rynku pracy. PODSUMOWANIE WSDZ zakłada współpracę wychowawców z rodzicami w celu pomocy uczniom w podjęciu trafnej decyzji zawodowej i szkolnej. Osobami odpowiedzialnymi za realizację programu są: pedagog szkolny, doradca zawodowy i nauczyciele. Doradca zawodowy koordynuje wszystkie działania WSDZ, odpowiada za współpracę z osobami i instytucjami wspierającymi szkołę w zakresie planowania kariery edukacyjno-zawodowej uczniów. EWALUACJA Szczegółowa tematyka zawodoznawcza realizowana w klasach oraz założenia WSDZ podlegają ewaluacji w cyklu 3-letnim. Ewaluacja opierać się będzie na: - ankietach skierowanych do rodziców, uczniów i nauczycieli; - rozmowach indywidualnych; - zbieraniu wskazówek, sugestii, pomysłów od uczniów i osób realizujących WSDZ dotyczących możliwości jego modyfikowania. 10 HARMONOGRAM DZIAŁAŃ W RAMACH WSDZ Lp Przedsięwzięcie Forma Termin Realizator Uczestnicy Doradca zawodowy Rada pedagogiczna realizacj 1 2 Zapoznanie Rady pedagogicznej z systemem doradztwa zawodowego Zapoznanie z programem rodziców 3 Wspomaganie rodziców w procesie podejmowania decyzji edukacyjnych i zawodowych przez ich dzieci 4 Zapoznanie rodziców z terminarzem i zasadami rekrutacji do szkół ponadgimnazjalnych Realizacja tematyki zawodoznawczej w ramach poszczególnych przedmiotów edukacyjnych 5 Prelekcja Sierpień/ wrzesień Pogadanka Wrzesień/ Październik Metody aktywizujące Cały rok Wychowawcy Rodzice klas Doradca zawodowy Pogadanka Cały rok Wychowawcy, Rodzice Rozmowa nauczyciele, indywidualna doradca prezentacja zawodowy, pedagog Prelekcja, Kwiecień/maj Wychowawcy Rodzice ulotki klas, doradca informacyjne zawodowy Nauczyciele Uczniowie klas I-III 11 Moduł I Poznanie siebie warunkiem własnego rozwoju Lp Temat 1 Wzajemne poznanie siebiewarsztaty integracyjne 2 Różnice indywidualne w uczeniu się 3 Cele Formy Osoby Termin odpowiedzialne realizacji - integracja z grupą poprzez wzajemne poznanie się - poznanie swoich mocnych stron i świadomość ograniczeń - zapoznanie z technikami uczenia się Ćwiczenia integrujące grupę, warsztaty Wychowawcy, Wrzesień/paź pedagog szkolny dziernik Ankieta, pogadanka Wychowawcy, doradca zawodowy Techniki i metody skutecznego zapamiętywania - poznanie własnego typu modalnego - poznanie teorii wielorakiej inteligencji Ćwiczenia Wychowawcy indywidualn e i grupowe, pogadanka Zgodnie z planem pracy wychowawcy klasy Zgodnie z planem pracy wychowawcy klasy 4 Komunikacja interpersonalna Warsztaty Pedagog szkolny Listopad 5 Mój wybór – moja przyszłość - efektywne komunikowanie się - rozpoznawanie czynników utrudniających komunikację i usuwanie ich - dokonywanie autoprezentacji - wiedza o składowych kariery zawodowej - czynniki trafnego wyboru zawodu - znajomość i rozumienie roli zainteresowań i predyspozycji w wyborze drogi edukacyjnozawodowej Pogadanka, ćwiczenia indywidualn e i grupowe, autoprezent acja, dyskusja, „burza mózgów” Doradca zawodowy, wychowawcy klas Zgodnie z planem pracy wychowawcy klasy 6 Umiejętności oraz wiedza jako ważny element kompetencji zawodowych - dostrzeganie wiedzy jako wartości - świadomość własnych zdolności i talentów oraz sposobów ich wykorzystania Dyskusja, Nauczyciele, Zgodnie z elementy pedagog szkolny planem pracy warsztatowe wychowawcy klasy 12 Moduł II Rynek pracy Lp Temat Cele Formy Osoby Termin odpowiedzialn realizacji e 1 Grupy zawodów 2 Etapy podejmowania decyzji zawodowych 3 Charakterystyka rynku pracy, zawody przyszłości, oferta edukacyjna 4 Praca i kształcenie w Unii Europejskiej - znajomość różnych zawodów w aspekcie 5-ciu relacji psychologicznych – gru zawodów - charakterystyka danej grupy zawodowej( środowisko pracy, wykonywane czynności, przedmiot pracy, zagrożenia) - znajomość etapów podejmowania decyzji - znajomość pojęcia: praca, wykształcenie, kompetencje, kwalifikacje w zawodzie, zawód wykonywany, zawód wyuczony - umiejętność wskazania zawodów poszukiwanych na rynku pracy oraz wymagań stawianych przed pracownikiem przed pracodawcę - charakterystyka kierunków rozwoju rynku pracy Pogadanka, prezentacja, „burza mózgów” Wychowawcy, pedagog szkolny, doradca zawodowy Zgodnie z planem pracy wychowawcy klasy Pogadanka, ćwiczenia indywidualne i grupowe Wychowawcy Zgodnie z planem pracy wychowawcy klasy Ćwiczenia indywidualne i grupowe, pogadanka Doradca zawodowy Zgodnie z planem pracy wychowawcy klasy - zapoznanie z różnymi systemami kształcenia w Europie - zapoznanie ze specyfiką europejskiego rynku pracy - znajomość Ćwiczenia indywidualne i grupowe, pogadanka, dyskusja Wychowawcy Zgodnie z planem pracy wychowawcy klasy 13 różnych rodzajów pracy i zatrudnienia 5 Praca – konieczność, czy przywilej? - umiejętność wskazania pracy jako wieloaspektowej wartości - znajomość pojęć: praca, pracodawca, pracownik, zatrudnienie, umowa o pracę Pogadanka, dyskusja, ankieta wychowawcy klas Zgodnie z planem pracy wychowawcy klasy Moduł III Kariera zawodowa Lp Temat 1 Dobra znajomość siebie – fundamentem dobrych wyborów w przyszłości 2 Rozmowa kwalifikacyjna. Autoprezentacja 3 Wymagania stawiane przez pracodawców. Rodzaje zatrudnienia Cele - umiejętność wskazania swoich mocnych stron - znajomość systemu szkolnictwa w Polsce - wiedza o tym jakie wykształcenie można zdobyć po ukończeniu danej szkoły - umiejętność tworzenia precyzyjnych wypowiedzi ustnych zgodnych z określoną intencją oraz uwzględniającą osobę odbiorcy i nadawcy - umiejętność zaprezentowania się publicznie - dostrzeganie swoich mocnych stron i pozytywnych cech charakteru -znajomość pojęcia: pracodawca, pracownik - umiejętność Formy Osoby Termin odpowiedzialne realizacji Gry dydaktyczne, rozmowy Wychowawcy, Zgodnie z pedagog szkolny planem pracy wychowawcy klasy Gry dydaktyczne, rozmowa, mapa mentalna Doradca zawodowy Zgodnie z planem pracy wychowawcy klasy Ćwiczenia indywidualne i grupowe, pogadanka, Wychowawcy Zgodnie z planem pracy wychowawcy klasy 14 4 Kształcenie ustawiczne – wybór czy konieczność 5 Sztuka negocjacji 6 Zasady rekrutacji do szkół ponadgimnazjalnych wskazania podstawowych oczekiwań pracodawców do pracowników - umiejętność czytania ofert pracy pokaz, dyskusja - znajomość pojęcia kształcenie ustawiczne - umiejętność wskazania sensu i potrzeby nauki przez całe życie - rozumienie terminu „ negocjacje” - umiejętność rozpoznania negocjacji miękkich, twardych i rzeczowych - umiejętność wskazania kilku przykładów Dyskusja, pokaz Doradca zawodowy Zgodnie z planem pracy wychowawcy klasy Ćwiczenia indywidualne i grupowe, prelekcja wychowawcy klas Zgodnie z planem pracy wychowawcy klasy - znajomość zasad rekrutacji do szkół - wiedza na temat znajomości dokumentów składanych do danego typu szkoły Pogadanka, prelekcja wychowawcy klas, pedagog, doradca zawodowy Zgodnie z planem pracy wychowawcy klasy 15