CZUCIE BÓLU – nie jest to receptor, najczęściej pozbawione osłon

Data utworzenia 2000-09-27 18:02 Anna M. Czarnecka
Receptory
Receptorem może być wyspecjalizowane ciało komórki nerwowej lub jej zakończenie, znajdują się dokładnie
wszędzie, pojedynczo lub zgrupowane (narząd zmysłu). Mające zwiększoną pobudliwość w stosunku do
określonej formy energii. Z nich informacja jest przesyłana do ośrodka, gdzie jego pobudzenia → analiza
odebranej informacji.
Kryterium podziału
Stopień złożoności budowy
Rodzaj odbieranej energii
Receptory
Pochodzenie informacji
Odległość źródła bodźca
Przykłady
Jednokomórkowe
Skupiska komórek czuciowych
Narządy zmysłu
Chemoreceptory (smak, węch)
Fotoreceptory (wzrok)
Termoreceptory (podwzgórze, skóra, in.)
Mechanoreceptory (słuch, równowaga, skóra, stawy, mięśnie)
Exteroreceptory
(informacja z powłok ciała)
Interoreceptory
Wisceroreceptory
Receptory znajdują się w (narządy wewnętrzne)
ścianach narządów (stężenie Angioreceptory
jonów, szybkość przepływu (naczynia)
krwi itp. ⇒ preso-, chemo-, Preprioreceptory – ciała komórek
baro- receptory) informacja mięśniowych, rzadziej zgromadzone
jest
przekazywana
do na powięziu stawowym, więzadłach,
autonomicznego UN, a nie do ścięgnach, ochrzęstnej, okostnej,
CUN (nie zdajemy sobie odprowadzają
specyficzne
sprawy w ich działania)
informacje do móżdżku (nogi pod
stołem), postawa wyprostowana, nie
informują o położeniu w stosunku do
pola grawitacyjnego.
Receptory ???????????????????
Exteroreceptory – receptory czucia powierzchniowego, uruchamiane
w bezpośrednim kontakcie ze źródłem bodźca ty: mechanoreceptory
skóry, baroreceptory, receptory natężenia światła i smaku.
(drażnione bodźcami bezpośrednio działającymi na powierzchnię
ciała)
Telereceptory
źródło znajduje się w pewnej odległości; receptory odbierają
wrażenia bez kontaktu ze źródłem bodźca, np. światłoczułe, słuchu,
równowagi (linie pola ciążenia), węchu.
CZUCIE BÓLU – nie jest to receptor, najczęściej pozbawione osłon zakończenia
włókien nerwowych. Z all części naszego ciała do ośrodka w zakręcie starym
(podwzgórze) – tam ośrodki analizy; jedynym bodźcem są histaminy, z
uszkodzonych komórek, reakcja alarmowa pod wpływem każdego bodźca.
Receptory i towarzyszące im komórki , stanowiące aparat pomocniczy, ułatwiający percepcję bodźca, nazywamy
narządem zmysłu.
Narząd zmysłu wraz z drogami nerwowymi i odpowiednimi ośrodkami w korze mózgowej stanowi tzw.
analizator.
Data utworzenia 2000-09-27 18:02 Anna M. Czarnecka
Fotoreceptory
Komórki zmysłowe narządów wzroku zawierają barwnik absorbujący światło. Światło wywołuje w barwniku
reakcję fotochemiczną, a ta jest rozpoznawana przez komórkę.
Specjalizacja komórek wzrokowych polega na zdolności do rozróżniania długości fal świetlnych (rozróżniania
barw), widzenia kierunkowego, tzn. zdolności odbierania bodźców energii promienistej dochodzących z różnych
kierunków, widzenia obrazowego, gdy na powierzchni światłoczułej rysuje się obraz widzianego przedmiotu.
Oczy przystosowane do widzenia obrazowego mogą być dwojakiego rodzaju: komorowe – u wieloszczetów,
głowonogów, kręgowców oraz złożone (fasetowe) u stawonogów.
Niektóre owady i gady, większość ptaków i małp oraz człowiek mają fotorecpetory wykrywające barwy. Wśród
fotoreceptorów istnieje olbrzymie zróżnicowanie:
plami światłoczułe (tzw. oczy plamkowe)m jak u jamochłonów
oczy jamkowe np. u łodzika
oczy komorowe
U ptaków i wielu kręgowców, zwłaszcza prowadzących nocny tryb życia, występuje warstwa barwnika
usytuowana za siatkówka, która odbija promienie i kieruje je na komórki światłoczułe; oczy tych zwierząt mają
w mroku charakterystyczny odblask.
Mechanoreceptory
Rejestrują bodźce związane z rozciąganiem, ściskaniem i skręcaniem wywieranym na tkanki przez ciężar ciała,
ruch jego części i ciśnienie otaczającego środowiska. Receptory te umożliwiają zachowanie właściwej pozycji
ciała w stosunku do siły grawitacji. Mają też duże znaczenie w utrzymaniu odpowiedniej pozycji ciała i
poszczególnych jego części w stosunku do innych, mają zasadnicze znaczenie dla wszystkich typów lokomocji.
Statocysta – „urządzenie” zamieniające siłę grawitacji na ucisk mechaniczny; komora wypełniona płynem
wyścielona rzęskami komórek zmysłowych wrażliwych na bodźce mechaniczne; zasadniczym elementem jest
statolit zanurzony w płynie, który w zależności od położenia ciała w przestrzeni drażni inne partie komórek
zmysłowych, powodując powstanie w nich impulsów nerwowych, przesyłanych potem do mózgu.
Mechanorecepcja jest niezbędna dla funkcjonowania niektórych narządów wewnętrznych. Dzięki niej centralny
układ nerwowy uzyskuje informacje o tym, czy np. w żołądku jest pokarm i czy pęcherz moczowy jest
wypełniony moczem.
Receptory te dzieli się na:
Ciałka zmysłowe w powłokach ciała lub włoski dotykowe u wielu stawonogów
Receptory czucia wewnętrznego
Słuch
Chemoreceptory
Rejestrują obecność różnych substancji w środowisku.
Powszechne są u zwierząt wodnych.
U zwierząt lądowych występują specyficzne receptory smaku i węchu.
Smak u owadów: włoski smakowe na końcowych członach odnóży i w pobliżu aparatu gębowego much, ciem i
motyli. Każdy włosek zawiera receptor dotyku i smaku. Impulsy generowane w pobudzonym receptorze
wyzwalają odruchową reakcję jedzenia lub odrzucenia pobranej już substancji.
Substancje chemiczne wpływają na reprodukcję i życie płciowe, tworzenie się skupisk zwierząt, umożliwiają
rozpoznawanie znakowanych terytoriów, lokalizację pokarmu i ocenę jego przydatności do pobrania.
Zwierzęta mają inaczej wyspecjalizowane receptory niż człowiek:
Owady widzą ultrafiolet,
Pies słyszy dźwięki o wyższej od naszej granicy słyszenia,
Pies rozróżnia wiele więcej zapachów niż my,
Wypławek rejestruje promienie gamma,
Ptaki rozpoznają kierunek linii pola magnetycznego Ziemi;