CZUCIE BÓLU – nie jest to receptor, najczęściej pozbawione osłon
Transkrypt
CZUCIE BÓLU – nie jest to receptor, najczęściej pozbawione osłon
Data utworzenia 2000-09-27 18:02 Anna M. Czarnecka Receptory Receptorem może być wyspecjalizowane ciało komórki nerwowej lub jej zakończenie, znajdują się dokładnie wszędzie, pojedynczo lub zgrupowane (narząd zmysłu). Mające zwiększoną pobudliwość w stosunku do określonej formy energii. Z nich informacja jest przesyłana do ośrodka, gdzie jego pobudzenia → analiza odebranej informacji. Kryterium podziału Stopień złożoności budowy Rodzaj odbieranej energii Receptory Pochodzenie informacji Odległość źródła bodźca Przykłady Jednokomórkowe Skupiska komórek czuciowych Narządy zmysłu Chemoreceptory (smak, węch) Fotoreceptory (wzrok) Termoreceptory (podwzgórze, skóra, in.) Mechanoreceptory (słuch, równowaga, skóra, stawy, mięśnie) Exteroreceptory (informacja z powłok ciała) Interoreceptory Wisceroreceptory Receptory znajdują się w (narządy wewnętrzne) ścianach narządów (stężenie Angioreceptory jonów, szybkość przepływu (naczynia) krwi itp. ⇒ preso-, chemo-, Preprioreceptory – ciała komórek baro- receptory) informacja mięśniowych, rzadziej zgromadzone jest przekazywana do na powięziu stawowym, więzadłach, autonomicznego UN, a nie do ścięgnach, ochrzęstnej, okostnej, CUN (nie zdajemy sobie odprowadzają specyficzne sprawy w ich działania) informacje do móżdżku (nogi pod stołem), postawa wyprostowana, nie informują o położeniu w stosunku do pola grawitacyjnego. Receptory ??????????????????? Exteroreceptory – receptory czucia powierzchniowego, uruchamiane w bezpośrednim kontakcie ze źródłem bodźca ty: mechanoreceptory skóry, baroreceptory, receptory natężenia światła i smaku. (drażnione bodźcami bezpośrednio działającymi na powierzchnię ciała) Telereceptory źródło znajduje się w pewnej odległości; receptory odbierają wrażenia bez kontaktu ze źródłem bodźca, np. światłoczułe, słuchu, równowagi (linie pola ciążenia), węchu. CZUCIE BÓLU – nie jest to receptor, najczęściej pozbawione osłon zakończenia włókien nerwowych. Z all części naszego ciała do ośrodka w zakręcie starym (podwzgórze) – tam ośrodki analizy; jedynym bodźcem są histaminy, z uszkodzonych komórek, reakcja alarmowa pod wpływem każdego bodźca. Receptory i towarzyszące im komórki , stanowiące aparat pomocniczy, ułatwiający percepcję bodźca, nazywamy narządem zmysłu. Narząd zmysłu wraz z drogami nerwowymi i odpowiednimi ośrodkami w korze mózgowej stanowi tzw. analizator. Data utworzenia 2000-09-27 18:02 Anna M. Czarnecka Fotoreceptory Komórki zmysłowe narządów wzroku zawierają barwnik absorbujący światło. Światło wywołuje w barwniku reakcję fotochemiczną, a ta jest rozpoznawana przez komórkę. Specjalizacja komórek wzrokowych polega na zdolności do rozróżniania długości fal świetlnych (rozróżniania barw), widzenia kierunkowego, tzn. zdolności odbierania bodźców energii promienistej dochodzących z różnych kierunków, widzenia obrazowego, gdy na powierzchni światłoczułej rysuje się obraz widzianego przedmiotu. Oczy przystosowane do widzenia obrazowego mogą być dwojakiego rodzaju: komorowe – u wieloszczetów, głowonogów, kręgowców oraz złożone (fasetowe) u stawonogów. Niektóre owady i gady, większość ptaków i małp oraz człowiek mają fotorecpetory wykrywające barwy. Wśród fotoreceptorów istnieje olbrzymie zróżnicowanie: plami światłoczułe (tzw. oczy plamkowe)m jak u jamochłonów oczy jamkowe np. u łodzika oczy komorowe U ptaków i wielu kręgowców, zwłaszcza prowadzących nocny tryb życia, występuje warstwa barwnika usytuowana za siatkówka, która odbija promienie i kieruje je na komórki światłoczułe; oczy tych zwierząt mają w mroku charakterystyczny odblask. Mechanoreceptory Rejestrują bodźce związane z rozciąganiem, ściskaniem i skręcaniem wywieranym na tkanki przez ciężar ciała, ruch jego części i ciśnienie otaczającego środowiska. Receptory te umożliwiają zachowanie właściwej pozycji ciała w stosunku do siły grawitacji. Mają też duże znaczenie w utrzymaniu odpowiedniej pozycji ciała i poszczególnych jego części w stosunku do innych, mają zasadnicze znaczenie dla wszystkich typów lokomocji. Statocysta – „urządzenie” zamieniające siłę grawitacji na ucisk mechaniczny; komora wypełniona płynem wyścielona rzęskami komórek zmysłowych wrażliwych na bodźce mechaniczne; zasadniczym elementem jest statolit zanurzony w płynie, który w zależności od położenia ciała w przestrzeni drażni inne partie komórek zmysłowych, powodując powstanie w nich impulsów nerwowych, przesyłanych potem do mózgu. Mechanorecepcja jest niezbędna dla funkcjonowania niektórych narządów wewnętrznych. Dzięki niej centralny układ nerwowy uzyskuje informacje o tym, czy np. w żołądku jest pokarm i czy pęcherz moczowy jest wypełniony moczem. Receptory te dzieli się na: Ciałka zmysłowe w powłokach ciała lub włoski dotykowe u wielu stawonogów Receptory czucia wewnętrznego Słuch Chemoreceptory Rejestrują obecność różnych substancji w środowisku. Powszechne są u zwierząt wodnych. U zwierząt lądowych występują specyficzne receptory smaku i węchu. Smak u owadów: włoski smakowe na końcowych członach odnóży i w pobliżu aparatu gębowego much, ciem i motyli. Każdy włosek zawiera receptor dotyku i smaku. Impulsy generowane w pobudzonym receptorze wyzwalają odruchową reakcję jedzenia lub odrzucenia pobranej już substancji. Substancje chemiczne wpływają na reprodukcję i życie płciowe, tworzenie się skupisk zwierząt, umożliwiają rozpoznawanie znakowanych terytoriów, lokalizację pokarmu i ocenę jego przydatności do pobrania. Zwierzęta mają inaczej wyspecjalizowane receptory niż człowiek: Owady widzą ultrafiolet, Pies słyszy dźwięki o wyższej od naszej granicy słyszenia, Pies rozróżnia wiele więcej zapachów niż my, Wypławek rejestruje promienie gamma, Ptaki rozpoznają kierunek linii pola magnetycznego Ziemi;