Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata

Transkrypt

Załącznik Nr1 do Uchwały Nr XXIII/240/V/2008 Rady Miasta Trzebini z dnia 25 lipca 2008r
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia
na lata 2007-2013
Kraków, czerwiec 2008
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013
Zawartość
WSTĘP - GENEZA .............................................................................................................................................. 9
I. STRESZCZENIE PROGRAMU.................................................................................................................... 12
II. CHARAKTERYSTYKA OBECNEJ SYTUACJI NA OBSZARZE ......................................................... 17
1. SFERA MIESZKANIOWA I SPOŁECZNE ASPEKTY MIESZKALNICTWA................................................................. 17
Stan zasobów mieszkaniowych: typologia budynków mieszkalnych, patologie stanu technicznego budynków
mieszkalnych, definicja komfortu mieszkań i jego braków .......................................................................... 17
Stan uŜytkowania mieszkań: wielkość mieszkań, zagęszczenie mieszkań, typ uŜytkowania i własności...... 20
Identyfikacja problemów w zakresie mieszkalnictwa na obszarze rewitalizacji.......................................... 21
2. STAN INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ NA OBSZARZE PRZEWIDZIANYM DO REWITALIZACJI.......................... 21
Diagnoza stanu infrastruktury technicznej, określenie stopnia degradacji oraz identyfikacja skutków...... 21
Główne kierunki robót technicznych potrzebnych na obszarze ................................................................... 28
Identyfikacja problemów w zakresie stanu infrastruktury technicznej na obszarze rewitalizacji................ 29
3. SFERA SPOŁECZNA ........................................................................................................................................ 30
Struktura demograficzna i społeczna - trendy ............................................................................................. 30
Grupy społeczne wymagające wsparcia w ramach programu rewitalizacji ............................................... 44
Stan i zróŜnicowanie dochodowości gospodarstw domowych ..................................................................... 45
Struktura organizacji pozarządowych ......................................................................................................... 46
Instytucje i organizacje działające w sferze społecznej ............................................................................... 48
Identyfikacja problemów w sferze społecznej .............................................................................................. 52
4. GOSPODARKA................................................................................................................................................ 54
Główni pracodawcy / struktura i trendy rozwoju gospodarki w Mieście .................................................... 54
Struktura własnościowa i wielkościowa podstawowych branŜ gospodarki znajdującej się na terenie Miasta
– trendy........................................................................................................................................................ 56
Ilość podmiotów gospodarczych i osób zatrudnionych w danych sektorach – trendy................................. 59
Identyfikacja problemów w sferze gospodarki na obszarze rewitalizacji .................................................... 60
5. ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE .......................................................................................................... 61
Charakterystyka przestrzenna Miasta i Gminy Trzebinia............................................................................ 61
Uwarunkowania wynikające z ochrony konserwatorskiej ........................................................................... 62
Uwarunkowania ochrony środowiska ......................................................................................................... 63
Własność gruntów i budynków, przekształcenia własnościowe................................................................... 68
Komunikacja................................................................................................................................................ 70
Projekty w sferze przestrzeni publicznej...................................................................................................... 72
Określenie funkcji poszczególnych stref na rewitalizowanym obszarze ...................................................... 75
Identyfikacja problemów w zakresie zagospodarowania przestrzennego na obszarze rewitalizacji........... 78
6. ZAKTUALIZOWANA ANALIZA SWOT ............................................................................................................ 79
3
ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING
Sfera mieszkaniowa i społeczne aspekty mieszkalnictwa............................................................................. 79
Stan infrastruktury technicznej na obszarze przewidzianym do rewitalizacji.............................................. 80
Sfera społeczna............................................................................................................................................ 81
Sfera gospodarki.......................................................................................................................................... 83
Sfera przestrzenna ....................................................................................................................................... 83
7. PODSUMOWANIE – OKREŚLENIE KLUCZOWYCH PROBLEMÓW I ICH SKUTKÓW DLA OBSZARÓW
PRZEWIDZIANYCH DO REWITALIZACJI (WG SEKTORÓW – GOSPODARKA, ŚRODOWISKO, SPOŁECZEŃSTWO ITP.)
85
III. NAWIĄZANIE DO STRATEGICZNYCH DOKUMENTÓW DOTYCZĄCYCH ROZWOJU
PRZESTRZENNO-SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO MIASTA I REGIONU....................................... 87
REWITALIZACJA W KRAJOWYCH I REGIONALNYCH DOKUMENTACH PROGRAMOWYCH ..................................... 87
Strategia Rozwoju Kraju ............................................................................................................................. 87
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie
Narodowa Strategia Spójności (NSRO)....................................................................................................... 87
Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007-2013 „Małopolska 2015”......................... 88
DOKUMENTY PLANISTYCZNE GMINY TRZEBINIA .............................................................................................. 90
1. Strategia Rozwoju Gminy Trzebinia na lata 2007 - 2015........................................................................ 90
2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia...................... 92
3. Dokumenty dotyczące polityk w róŜnych sektorach społeczno-gospodarczych na poziomie lokalnym ... 92
IV. ZAŁOśENIA PROGRAMU REWITALIZACJI...................................................................................... 96
UZASADNIENIE WYBORU OBSZARU ................................................................................................................... 96
BENEFICJENCI I PARTNERZY PROGRAMU REWITALIZACJI ................................................................................. 98
ZAKTUALIZOWANE CELE PROGRAMU REWITALIZACJI MIASTA TRZEBINIA ...................................................... 99
ZASADY WŁĄCZANIA PROJEKTÓW DO PROGRAMU REWITALIZACJI ................................................................. 100
Rodzaje projektów z MRPO....................................................................................................................... 100
Procedura naboru wniosków do Programu............................................................................................... 102
Kryteria wyboru projektów i kolejność realizacji...................................................................................... 102
V. PLANOWANE ZADANIA W LATACH 2007-2013 NA OBSZARZE REWITALIZOWANYM –
PROJEKTY REWITALIZACJI ..................................................................................................................... 104
VI. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI REALIZACJI PROGRAMU REWITALIZACJI ............................. 124
VII. PLAN FINANSOWY PROGRAMU REWITALIZACJI...................................................................... 126
VIII. INSTRUMENTY WDRAśANIA PROGRAMU I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ ...................... 134
PODMIOT ZARZĄDZAJĄCY PROGRAMEM - OPERATOR ..................................................................................... 134
Rola organów Miasta w zarządzaniu Programem Rewitalizacji............................................................... 134
Rola Operatora/Koordynatora w zarządzaniu Programem Rewitalizacji................................................. 135
Koszty zarządzania Programem ................................................................................................................ 137
4
SYSTEM OBIEGU INFORMACJI ORAZ ŚRODKÓW FINANSOWYCH PRZY WDRAśANIU PROGRAMU REWITALIZACJI
........................................................................................................................................................................ 137
PARTNERZY PROGRAMU I SPOSOBY INICJOWANIA WSPÓŁPRACY POMIĘDZY SEKTOREM PUBLICZNYM,
PRYWATNYM I ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI ......................................................................................... 138
PLANOWANE DZIAŁANIA NA RZECZ ROZPOWSZECHNIENIA INFORMACJI, WIARYGODNOŚCI PROGRAMU I
POZYSKANIA OPINII PUBLICZNEJ (KOMUNIKACJA SPOŁECZNA)........................................................................ 140
Zasady promocji wynikające z wytycznych Unii Europejskiej, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i
Województwa Małopolskiego .................................................................................................................... 140
Public Relations Lokalnego Programu Rewitalizacji Obszarów Miejskich w Trzebini ............................ 140
SPOSOBY MONITOROWANIA I OCENY............................................................................................................... 144
System monitorowania Programu Rewitalizacji........................................................................................ 144
Sposoby i rodzaje oceny Programu Rewitalizacji .................................................................................... 147
ZAŁĄCZNIKI................................................................................................................................................... 151
ZAŁĄCZNIK NR 1 MAPA OBSZARU REWITALIZACJI. ......................................................................................... 151
ZAŁĄCZNIK NR 2 „FORMAT WNIOSKU O WPROWADZENIE PROJEKTU DO PROGRAMU REWITALIZACJI”........... 153
5
Spis tabel
Tabela 1 Mieszkania wyposaŜone w instalacje techniczno-sanitarne w Mieście Trzebini w latach 2003-2006... 17
Tabela 2 Wiek budynków naleŜących lub z udziałami Gminy Trzebinia. ............................................................ 17
Tabela 3 WyposaŜenie techniczne gminnych lokali mieszkalnych....................................................................... 18
Tabela 4 Ocena stanu technicznego lokali gminnych ........................................................................................... 18
Tabela 5 Potrzeby inwestycyjne i remontowe na okres 2007-2012 w zasobach stanowiących własność lub
współwłasność Gminy Trzebinia .......................................................................................................................... 19
Tabela 6 Zasoby mieszkaniowe wg form własności w Mieście Trzebini w latach 2003–2006. ........................... 20
Tabela 7 Podstawowe wskaźniki dotyczące zasobów mieszkaniowych w Mieście Trzebini na tle grupy
porównawczej w 2006 r. ....................................................................................................................................... 20
Tabela 8 Infrastruktura wodociągowa w Mieście Trzebinia na tle grupy porównawczej w 2006 r. ..................... 22
Tabela 9 Infrastruktura kanalizacyjna w Mieście Trzebinia na tle grupy porównawczej w 2006 r. ..................... 23
Tabela 10 ZuŜycie wody i oczyszczalnie ścieków na terenie Miasta Trzebini na tle grupy porównawczej w 2006
r. ............................................................................................................................................................................ 24
Tabela 11 Zmieszane odpady komunalne zebrane w ciągu roku 2006 w Mieście na tle grupy porównawczej.... 25
Tabela 12 Zaopatrzenie w gaz na terenie Miasta Trzebinia na tle grupy porównawczej w 2006 r....................... 26
Tabela 13 Zaopatrzenie gospodarstw domowych w energię elektryczną w Mieście Trzebini na tle grupy
porównawczej w 2006 r. ....................................................................................................................................... 27
Tabela 14 Zmiany w liczbie ludności Miasta Trzebini w latach 2003-2006 (stan na 31 XII). ............................. 30
Tabela 15 Dynamika wzrostu populacji Miasta Trzebini na tle sytuacji w Gminie, powiecie chrzanowskim oraz
województwie małopolskim w latach 2003-2006 ................................................................................................. 31
Tabela 16 Ruch naturalny (na 1000 ludności) w Mieście na tle Gminy, powiatu chrzanowskiego i województwa
małopolskiego w 2006 r........................................................................................................................................ 31
Tabela 17 Migracje ludności Miasta Trzebini w latach 2002 – 2006.................................................................... 32
Tabela 18 Saldo migracji na 1000 ludności w poszczególnych jednostkach podziału terytorialnego w latach
2003-2006 ............................................................................................................................................................. 32
Tabela 19 Zmiany w liczebności w grupach wiekowych w Mieście Trzebinia w latach 2003 – 2006 ................. 33
Tabela 20 Odsetek ludności w grupach wiekowych w Mieście Trzebinia i w grupie porównawczej oraz wskaźnik
obciąŜenia demograficznego (ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym) w 2006 r.
.............................................................................................................................................................................. 33
Tabela 21 Powiat chrzanowski na tle województwa i Polski - prognozowana liczba ludności w latach 2005-2030
.............................................................................................................................................................................. 34
Tabela 22 Przekrój wykształcenia ludności Miasta Trzebini na tle województwa małopolskiego w 2002 r........ 34
Tabela 23 Aktywność ekonomiczna ludności Miasta Trzebini na tle grupy porównawczej................................. 35
Tabela 24 Pracujący* w Mieście wg sektorów w ujęciu porównawczym w 2006 r. ............................................ 35
Tabela 25 Liczba osób bezrobotnych na 1000 mieszkańców - Gmina Trzebinia na tle powiatu i województwa, w
latach 2003-2006 (dane na 31 XII). ...................................................................................................................... 36
6
Tabela 26 Bezrobocie zarejestrowane wg podstawowych kategorii w 2007 (31 XII; dla Gminy równieŜ w ujęciu
2004 – 2006) ......................................................................................................................................................... 37
Tabela 27 Bezrobotni zamieszkali w Gminie Trzebinia wg wykształcenia na koniec IV kwartału 2007 r. ......... 37
Tabela 28 Ośrodki opieki społecznej oraz udzielone świadczenia w powiecie chrzanowskim i województwie
małopolskim w latach 2004-2006 ......................................................................................................................... 39
Tabela 29 Liczba osób i rodzin korzystających z róŜnych form pomocy społecznej w zakresie zadań własnych i
zleconych w 2007r. ............................................................................................................................................... 39
Tabela 30 Liczba osób i kwota za udzielone świadczenia w zł w ramach zadań zleconych i zadań własnych
Gminy w 2007 r. ................................................................................................................................................... 40
Tabela 31 Przyczyny, które zmusiły rodziny do ubiegania się o świadczenia z pomocy społecznej w Gminie
Trzebinia w 2007 r. ............................................................................................................................................... 40
Tabela 32 Postępowania wszczynane, przestępstwa stwierdzone i wskaźnik wykrywalności przestępstw w latach
2005-2007 ............................................................................................................................................................. 42
Tabela 33 Liczba popełnionych przestępstw wg rodzajów w latach 2006 i 2007 oraz dynamika zmian w Gminie
Trzebinia ............................................................................................................................................................... 42
Tabela 34 Bezpieczeństwo w ruchu drogowym na terenie Gminy Trzebinia w latach 2006 – 2007.................... 43
Tabela 35 Główne źródła utrzymania gospodarstw domowych w Mieście Trzebinia na tle Gminy i województwa
w 2002 r. ............................................................................................................................................................... 45
Tabela 36 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w zł w 2006 r. w powiecie chrzanowskim na tle
województwa małopolskiego. ............................................................................................................................... 46
Tabela 37 Zestawienie liczby instytucji w sektorze NGO w Mieście na tle Gminy, powiatu chrzanowskiego
i województwa małopolskiego w latach 2003 – 2006........................................................................................... 46
Tabela 38 Opieka zdrowotna i apteki w Gminie Trzebinia na tle powiatu chrzanowskiego i województwa
małopolskiego w 2006 r........................................................................................................................................ 48
Tabela 39 Dane o placówkach oświaty na terenie Gminy, powiatu chrzanowskiego i województwa
małopolskiego w roku szkolnym 2006/2007......................................................................................................... 49
Tabela 40 Instytucje oraz imprezy kulturalne i sportowe na terenie Miasta na tle grupy porównawczej w 2005 r.
.............................................................................................................................................................................. 51
Tabela 41 Podmioty gospodarki narodowej wg sektorów własności w Mieście Trzebinia w latach 2003-2006.. 56
Tabela 42 Podmioty gospodarki narodowej wg sekcji PKD z REGON w Mieście Trzebini w latach 2003-2006 57
Tabela 43 Liczba podmiotów gospodarczych w Mieście Trzebini w marcu 2008 r. na podstawie ewidencji
działalności gospodarczej w Mieście .................................................................................................................... 58
Tabela 44 Podstawowe wskaźniki dotyczące podmiotów gospodarczych w Mieście na tle grupy porównawczej w
2006 r. ................................................................................................................................................................... 58
Tabela 45 Pracujący* w Mieście wg sektorów oraz liczba podmiotów gospodarczych w latach 2003-2006....... 59
Tabela 46 Osoby fizyczne* prowadzące działalność gospodarczą wg wybranych sekcji w 2006 r...................... 60
Tabela 47 Wyniki z badań zanieczyszczeń powietrza w zakresie NO2 i SO2 metodą pasywną prowadzonych na
terenie miasta i gminy Trzebinia za okres czerwiec 2003 – maj 2004.................................................................. 66
7
Tabela 48 Wyniki prowadzonych badań zanieczyszczeni powietrza w zakresie benzenu na terenie gminy
Trzebinia Zestawienie wyników badań w latach 2003 – 2004............................................................................. 66
Tabela 49 Wykaz terenów przeznaczonych do rekultywacji z obszaru gminy Trzebinia..................................... 67
Tabela 50 Struktura uŜytkowania gruntów w Mieście i Gminie ........................................................................... 69
Tabela 51 Struktura własnościowa gruntów w Mieście, wg wybranych form własności ..................................... 69
Tabela 52 Przeznaczenie terenów w Mieście i Gminie wg SUiKZP .................................................................... 69
Tabela 53 Wskaźniki Trzebini, jako obszaru kryzysowego wymagającego wsparcia w zakresie projektów
mieszkaniowych.................................................................................................................................................... 98
Tabela 54 Partnerzy – projektodawcy Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Trzebinia ............................ 104
Tabela 55 Program Rewitalizacji – Zadania przestrzenne (techniczo-materialne) kwalifikujące się do wsparcia w
ramach Działania 6.1. MRPO ............................................................................................................................. 109
Tabela 56 Program Rewitalizacji – zadania gospodarcze kwalifikujące się do wsparcia w ramach Działania 6.1.
MRPO ................................................................................................................................................................. 113
Tabela 57 Zadania Wspierające - zadania przestrzenne (techniczno-materialne) ............................................... 113
Tabela 58 Zadania Wspierające – zadania gospodarcze ..................................................................................... 117
Tabela 59 Zadania Wspierające – zadania społeczne.......................................................................................... 120
Tabela 60 Przewidywane rodzaje produktów projektów Programu Rewitalizacji............................................. 124
Tabela 61 Przewidywane rodzaje rezultatów projektów Programu Rewitalizacji .............................................. 125
Tabela 62. Przewidywane wskaźniki osiągnięć Programu Rewitalizacji............................................................ 125
Tabela 63 Plan Finansowy Programu Rewitalizacji – Projekty kwalifikujące się do wsparcia w ramach Działania
6.1. MRPO .......................................................................................................................................................... 128
Tabela 64. Częstotliwość sprawozdawczości z uwzględnieniem pomiaru wskaźników..................................... 147
8
Wstęp - Geneza
1. Opracowanie wykonane zostało na zlecenie Gminy Trzebinia, zwanej dalej Gminą, na
podstawie Umowy z autorem, zwanej dalej Umową.
2. Opracowanie stanowi aktualizację dokumentu pt. „Program Rewitalizacji centrum
Miasta Trzebinia na lata 2007-2015”, przyjętego uchwałą nr VIII/76/V/2007 Rady
Miasta Trzebini z dnia 25 maja 2007 r.
3. W dalszej części stosowane będzie następujące nazewnictwo:
a. Opracowanie eksperckie pt. „Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 (projekt aktualizacji)” będące Programem Rewitalizacji w rozumieniu wytycznych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego oraz Małopolskiego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego – zwane będzie
dalej Programem, Programem Rewitalizacji lub Opracowaniem,
b. Dokument programowy Miasta „Program Rewitalizacji centrum Miasta Trzebinia na lata 2007-2015”, przyjęty uchwałą nr VIII/76/V/2007 Rady Miasta
Trzebini z dnia 25 maja 2007 r., zwany będzie dalej Dotychczasowym Programem, Dotychczasowym Programem Rewitalizacji,
c. Miasto Trzebinia, w granicach administracyjnych, zwane będzie dalej Miastem
lub Miastem Trzebinia,
d. Gmina Trzebinia zwana będzie dalej Gminą lub Gminą Trzebinia,
e. Urząd Miasta w Trzebini, zwany będzie dalej Urzędem, Urzędem Miasta lub
UM w Trzebini,
f. Narodowy Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007-2013, określane będą
jako NSRO,
g. Małopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013, zwany będzie
dalej MRPO,
h. Metodyka przygotowania i oceny programu rewitalizacji w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013, stanowiąca
załącznik do MRPO, zwana będzie Metodyką,
a. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, określany będzie jako EFRR,
b. Europejski Fundusz Społeczny, określany będzie jako EFS,
c. Strategia Rozwoju Gminy na lata 2007-2015 określana będzie dalej Strategią
Rozwoju,
d. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Trzebinia określane będzie, jako SUiKZP, Studium Gminy lub Studium
Trzebini,
e. Wnioskodawcy projektów zgłoszonych do Programu Rewitalizacji określani
będą jako Partnerzy.
f. Podmiot zarządzający wdroŜeniem Programu Rewitalizacji, określany będzie
mianem Operatora Rewitalizacji.
4. Opracowanie zostało wykonane przez zespół autorski (określany dalej jako autorzy),
w składzie:
• dr hab. inŜ. arch. Aleksander Noworól prof. UJ – kierownik tematu,
• dr Kamila Noworól – konsultant,
• mgr inŜ. Alina Kwaśniak – konsultant,
• Zofia Noworól – staŜysta.
5. Ze strony Urzędu Miasta prace nad Programem Rewitalizacji koordynowały: mgr inŜ.
Małgorzata Matysiak i mgr Józefa Zielińska.
6. Opracowanie zostało wykonane na podstawie materiałów otrzymanych od Gminy, statystyk publicznych oraz danych zawartych w Biuletynie Informacji Publicznej.
9
7. Program Rewitalizacji został opracowany z uwzględnieniem:
a. zapisów Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego i jego Uszczegółowienia (z marca 2008 r.),
b. zapisów dokumentu Zarządu Województwa Małopolskiego „Metodyka przygotowania i oceny programu rewitalizacji w ramach MRPO na lata 20072013” z listopada 2007 r.,
c. rozporządzeń oraz wytycznych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego:
1. Projekt: Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego w sprawie
udzielania pomocy na rewitalizację w ramach regionalnych programów
operacyjnych (projekt z 06 sierpnia 2007 r.),
2. Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie programowania
działań dotyczących mieszkalnictwa, Warszawa 18 stycznia 2008 r.,
d. zapisów NSRO,
e. aktualnej wiedzy eksperckiej na temat programowania przekształceń struktur
funkcjonalno – przestrzennych oraz społeczno – gospodarczych miast.
8. Aktualizację Programu opracowano dla całego Miasta Trzebinia, w jego granicach administracyjnych, zgodnie z zapisami MRPO, stanowiącymi, Ŝe programy (rewitalizacji) powinny dotyczyć jasno wyodrębnionych obszarów miejskich, za wyjątkiem miast o liczbie mieszkańców poniŜej 20 tys., które w całości mogą być objęte
jednym programem rewitalizacji.
9. W ramach procesu aktualizacji Programu, po zakończeniu I etapu prac, polegającego
na uściśleniu jego ZałoŜeń, zostały one upublicznione m.in. poprzez spotkania konsultacyjne i udostępnienie dokumentu w Internecie. Następnie przeprowadzono nabór
wniosków do Programu, obejmujący zarówno wnioski komunalne, jak i projekty Partnerów. Na podstawie uwag oraz przekazanych wniosków został opracowany projekt
Programu Rewitalizacji, który będzie przedłoŜony pod obrady Rady Miasta Trzebinia.
10. Aktualizacja Programu jest zgodna ze Strategią Rozwoju Województwa Małopolskiego.
11. Aktualizacja Programu Rewitalizacji przewiduje, Ŝe posiada on charakter zintegrowanego programu na rzecz odnowy miejskiej, czyli oznacza opracowany, przyjęty i koordynowany przez Gminę wieloletni program działań w sferze społecznej, gospodarczej, przestrzennej i technicznej, zmierzający do wyprowadzenia obszaru rewitalizacji
z sytuacji kryzysowej oraz stworzenia warunków do jego dalszego rozwoju.
12. Program Rewitalizacji będzie podstawą do podejmowania określonych w nim działań
oraz ubiegania się o środki Unii Europejskiej.
13. Przebieg procedury przygotowania Programu Rewitalizacji przedstawia poniŜszy
schemat.
10
Schemat 1 Przebieg procedury przygotowania Programu Rewitalizacji
PROGRAM REWITALIZACJI CENTRUM MIASTA
TRZEBINIA NA LATA 2007-2015
UCHWAŁA NR VIII/76/V/2007 RADY MIASTA TRZEBINI
Z DNIA 25 MAJA 2007 R.
ZAŁOśENIA PROGRAMU REWITALIZACJI
(AKTUALIZACJA I UZUPEŁNIENIE)
PROJEKTY
BENEFICJENTÓW
ZEWNĘTRZNYCH
I PARTNERÓW
KOMUNIKACJA SPOŁECZNA
NABÓR WNIOSKÓW
PROJEKTY
GMINY
LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI MIASTA TRZEBINIA
NA LATA 2007-2013 (PROJEKT)
PRZYJĘCIE PROGRAMU UCHWAŁĄ RADY MIASTA
REALIZACJA PROCESU REWITALIZACJI MIASTA TRZEBINIA
POPRZEZ WDRAśANIE LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI
Źródło: Opracowanie własne
11
I. Streszczenie Programu
Tytuł - Program rewitalizacji:
„Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013”
Aktualizacja Programu Rewitalizacji Trzebini przygotowana została na lata 2007-2013, adekwatnie do okresu programowania Unii Europejskiej.
Lokalizacja:
Program dotyczy Miasta Trzebinia, połoŜonego na terenie gminy miejsko-wiejskiej Trzebinia,
zlokalizowanej w powiecie chrzanowskim, w województwie małopolskim. Gmina Trzebinia
połoŜona jest w zachodniej części województwa małopolskiego, w powiecie chrzanowskim,
na granicy Małopolski i Górnego Śląska (mniej więcej w połowie drogi pomiędzy Krakowem
a Katowicami). Trzebinia sąsiaduje z następującymi gminami: od północy Bukowno i Olkusz,
od wschodu Krzeszowice, od południa Alwernia oraz Chrzanów, od zachodu Jaworzno. Geograficznie obszar Miasta i Gminy jest wyŜyną wzniesioną od 270 do 470 m. n.p.m.
Obszar:
Obszar rewitalizacji zgodnie z zapisami MRPO umoŜliwiającymi objęcie jego zasięgiem całego miasta posiadającego do 20 tys. mieszkańców, obejmuje Miasto Trzebinia w jego granicach administracyjnych, czyli obszar o powierzchni 31 km2 (załącznik nr 1). Łącznie Gmina
zajmuje powierzchnię 105,28 km2 i obejmuje: Miasto Trzebinia oraz sołectwa: Bolęcin, CzyŜówka, Dulowa, Karniowice, Lgota, Młoszowa, Myślachowice, Piła Kościelecka, Płoki i Psary.
Uzasadnienie wyboru obszaru:
Programy z zakresu rewitalizacji miast powinny zapewniać kompleksową odnowę rewitalizowanego obszaru. W świetle zapisów MRPO miasta do 20 tys. mieszkańców mogą być traktowane w całości jako jeden obszar rewitalizacji.
Występowanie problemów, zidentyfikowanych na podstawie przeprowadzonej na potrzeby
Aktualizacji diagnozy stanu Miasta i Gminy oraz wyników analizy SWOT, uzasadniają objęcie procesem i programem rewitalizacji obszaru całego Miasta. Trzebinia, jako miasto, boryka
się z wieloma problemami tak o charakterze gospodarczym, jak i społecznym, a na jej obszarze bez wdroŜenia odpowiednich działań, pogłębiać się będzie degradacja przestrzenna i środowiskowa. Wynika to głównie z pełnionych od stuleci funkcji przemysłowych. JuŜ od XV
w. Trzebinia była jednym z większych ośrodków gospodarczych, w tym ze względu na bogate
zasoby naturalne w postaci złóŜ kopalin. Obecnie, w wyniku restrukturyzacji wielu gałęzi gospodarki, w tym przemysłu wydobywczego i energetycznego, Trzebinia stoi przed wyzwaniem unowocześnienia lokalnego rynku i zapewnienia alternatywnych, wobec tradycyjnego
przemysłu, dróg rozwoju. Władze lokalne od lat podejmują starania na rzecz rewitalizacji
przestrzeni miejskich oraz poprzemysłowych. Podejmują liczne inicjatywy skierowane na aktywizację gospodarczą Miasta i Gminy, i co waŜne, poszukują wciąŜ nowych partnerów do
współpracy. Z drugiej strony, istotne zamierzenia dotyczą odnowy Miasta – wykreowania
tzw. serca Miasta. W latach 2007-2013 priorytetowym działaniem władz gminnych jest zatem
projekt odnowy centrum Miasta. Jednak proces rewitalizacji wymaga zespolenia wysiłków
róŜnych partnerów i szerszych, niŜ jedynie przekształcenia przestrzeni publicznych, interwen-
12
cji. Stąd potrzeba włączenia do realizacji Programu przedstawicieli miejskiej społeczności,
instytucji społecznych i gospodarczych oraz róŜnych inwestorów.
Podstawę do zakwalifikowania całego obszaru Miasta do rewitalizacji stanowi występowanie
na terenie miasta niekorzystnych zjawisk demograficznych i społeczno-gospodarczych, nakładających się na degradację przestrzeni miejskich.
Mapka sytuacyjna / plan obszaru:
Mapkę obszaru przedstawia Załącznik nr 1 do ZałoŜeń Programu.
Operator programu:
W zakresie zarządzania Programem, biorąc pod uwagę moŜliwości i uwarunkowania
Miasta Trzebinia rekomenduje się włączenie zadań Operatora/Koordynatora do jednostki
organizacyjnej w strukturze Urzędu oraz powołanie stałego zespołu zadaniowego, w skład
którego weszliby przedstawiciele Urzędu oraz jednostek organizacyjnych Miasta (w tym
przede wszystkim Stanowiska ds. Europejskich Funduszy Strukturalnych, Wydziału Marketingu Gminnego, Wydziału Rozwoju Gminy, Ośrodka Pomocy Społecznej). RozwaŜyć naleŜy
udział w zespole zadaniowym przedstawicieli partnerów społeczno-gospodarczych Programu
Rewitalizacji.
Partnerzy:
Na etapie przygotowywania załoŜeń aktualizacji Programu naleŜy zwrócić uwagę, iŜ zgodnie
z zapisami MRPO dla projektów realizowanych w ramach działania 6.1 w niniejszym Programie przewiduje się, Ŝe beneficjentami Programu Rewitalizacji będą:
1. Jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia.
2. Jednostki organizacyjne JST posiadające osobowość prawną.
3. Administracja rządowa.
4. Instytucje kultury.
5. Osoby prawne i fizyczne będące organami prowadzącymi szkoły i placówki.
6. Jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość prawną (nie wymienione wyŜej).
7. Partnerzy społeczni i gospodarczy.
8. Kościoły i związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych.
9. Instytucje otoczenia biznesu.
10. Spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, TBS.
W toku przygotowania niniejszej aktualizacji Programu pozyskano Partnerów, wykraczających poza rodzaje beneficjentów uwzględnionych w działaniu 6.1. MRPO, co poszerza bazę
partnerstwa i proponowanych przekształceń. Ostatecznie udziałem w Programie zainteresowano 76 Partnerów, którzy obok Gminy, uczestniczą w przygotowaniu projektów. Warto w
tym miejscu, zauwaŜyć bardzo duŜą ich aktywność – złoŜyli łącznie 98 projektów. Struktura
Partnerów przestawia się następująco:
• Firmy – 29,
• Wspólnoty Mieszkaniowe – 7,
• Prywatni właściciele nieruchomości strefy centrum Miasta – 8,
• Parafie Rzymsko – Katolickie – 5,
• Organizacje Pozarządowe – 11,
• Instytucje kultury – 3,
13
•
Osoby prawne i fizyczne będące organami prowadzącymi szkoły i placówki wychowawcze – 5,
• Jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobność prawną – 3,
• Jednostki organizacyjne JST posiadające osobowość prawna oraz ich związki – 5.
Wielu spośród Partnerów Programu posiada juŜ doświadczenia w kierowaniu projektami i
zdobywaniu funduszy na ich realizację. Udział w Programie Rewitalizacji stanowi dla Partnerów takŜe swoiste poparcie władz lokalnych dla społecznych i prywatnych wysiłków i inicjatyw członków lokalnej wspólnoty, współrealizujących cele Gminy.
Liczba mieszkańców obszaru:
Liczba mieszkańców obszaru wynosi ok. 18,8 tys. (ok. 55% Gminy). Teren całej Gminy zamieszkuje około 34,1 tys. mieszkańców.
Cele programu:
Biorąc pod uwagę wyniki przeprowadzonej diagnozy oraz analizy SWOT, zapisy dokumentów planistycznych Gminy Trzebinia, dostępne instrumenty polityki regionalnej Unii Europejskiej i państwa w sferze animowania rewitalizacji miejskiej, z uwzględnieniem zasad i regulacji dotyczących okresu programowania 2007-2013, proponuje się ustanowienie następujących zaktualizowanych celów Programu Rewitalizacji:
Cel główny programu:
Eliminacja zjawisk kryzysowych oraz likwidacja barier rozwoju występujących w Mieście Trzebinia, poprzez zintegrowanie działań publicznych i prywatnych w wymiarze
społecznym, gospodarczym i przestrzennym
Proponuje się teŜ przyjąć następujące cele szczegółowe dla poszczególnych obszarów problemowych rewitalizacji:
1. w sferze zagospodarowania przestrzennego:
• poprawa estetyki i funkcjonalności obiektów oraz przestrzeni publicznych,
• rozwój i wzbogacenie usługowych funkcji centrotwórczych,
• poprawa estetyki centrum Miasta i ładu przestrzennego poprzez przebudowę płyty
Rynku,
• modernizacja ciągów komunikacyjnych, remont/renowacja, wyburzenie lub budowa
nowych obiektów kubaturowych oraz gospodarka zielenią.
2. w sferze mieszkalnictwa:
• zapewnienie podstawowych warunków Ŝycia mieszkańców poprzez remont
i modernizację budynków wielorodzinnych oraz przeznaczonych na lokale socjalne,
• zwiększenie zasobów mieszkaniowych i powierzchni usługowych poprzez budowę
nowych obiektów kubaturowych o funkcji mieszkalno-usługowej stanowiących uzupełnienie pierzei oraz adaptację poddaszy;
3. w sferze społecznej:
• rozwój infrastruktury słuŜącej budowie kapitału społecznego lokalnej wspólnoty,
• ochrona dziedzictwa kulturowego poprzez renowację zabytkowych obiektów znajdujących się w Trzebini,
• integracja środowisk lokalnych (np. mieszkańców, organizacji pozarządowych, partnerów gospodarczych) poprzez ich zaangaŜowanie się w realizację Programu Rewitalizacji,
14
•
•
wsparcie instytucjonalne dla organizacji pozarządowych,
przeciwdziałanie wykluczeniu młodych matek na rynku pracy poprzez zapewnienie
kompleksowej opieki nad małym dzieckiem (Ŝłobek, przedszkola),
• przeciwdziałanie marginalizacji osób starszych i chorych poprzez powstanie domów
spokojnej starości i hospicjum,
• zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieŜy;
4. w sferze infrastruktury technicznej:
• poprawa standardu Ŝycia mieszkańców i prowadzenia działalności gospodarczej przez
modernizację i rozbudowę sieci technicznych uzbrojenia terenu;
5. w sferze gospodarczej:
• zwiększenie potencjału gospodarczego Miasta, poprzez stworzenie warunków dla
rozwoju funkcji usługowych na bazie atutów połoŜenia Miasta i jego walorów kulturowych oraz krajobrazowych,
• zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej Miasta poprzez poprawę standardów urbanistycznych tkanki śródmiejskiej (projekt centrum Miasta) oraz przygotowanie terenów
inwestycyjnych na bazie istniejących zasobów poprzemysłowych;
Środki realizacji celów / główne planowane przedsięwzięcia i ich orientacyjny ich
koszt:
Program obejmuje:
• projekty i zadania zgłoszone przez Gminę oraz innych Partnerów Programu Rewitalizacji, ubiegające się o wsparcie w ramach Działania 6.1 MRPO,
• projekty i zadania zgłoszone przez Gminę oraz innych Partnerów Programu Rewitalizacji, w zakresie wykraczającym poza moŜliwość ubiegania się o środki w ramach
Działania 6.1 MRPO, w tym kwalifikujące się do wsparcia z innych funduszy i programów europejskich - tzw. projekty wspierające.
Konsultacje społeczne stworzyły moŜliwość uzupełnienia listy projektów o nowe zadania i
działania, zbieŜne z celami Programu. Wnioskodawcy projektów ubiegających się o wsparcie
w ramach Działania 6.1 MRPO winni byli spełniać kryteria formalne, uwzględnione w
MRPO oraz innych wytycznych MRR i Województwa Małopolskiego.
W wyniku naboru wniosków i procesu konsultacji społecznych do Programu zgłoszono ogółem 111 projektów, a w tym:
• 57 projektów przestrzennych (techniczno-materialnych),
• 27 projektów gospodarczych,
• 27 projektów społecznych.
Ogólnie przewiduje się, Ŝe koszt Programu Rewitalizacji – to ok. 547,5 mln zł kosztów całkowitych. W Planie Finansowym uwzględniono takŜe projekty, dla których nie jest moŜliwe
oszacowanie udziału środków publicznych i prywatnych. Projekty takie wymagają nakładów
całkowitych ok. 153,3 mln zł. Oznacza to, Ŝe koszt projektów, dla których istnieje moŜliwość
określenia udziału środków publicznych i prywatnych to ok. 394,3 mln zł, przy czym ok.
354,8 mln zł – to środki publiczne, a ok. 39,5 mln zł – środki prywatne.
Z budŜetu Gminy pochodzić powinno ogółem ok. 18,6 mln zł, a w tym:
• ok. 11,9 mln zł na współfinansowanie projektów kwalifikujących się do wsparcia w
ramach działania 6.1 MRPO, przy załoŜeniu udziału własnego na poziomie 30%,
• ok. 0,25 mln zł – na zarządzanie Programem i jego promocję,
• ok. 6,4 mln zł na finansowanie i współfinansowanie tzw. gminnych projektów wspierających, przy załoŜeniu, Ŝe:
15
o zadania przestrzenne finansowane są w 100%,
o zadania społeczne finansowane są w 15%.
Ogółem wsparcie Unii Europejskiej w ramach działania 6.1 MRPO na rzecz realizacji Programu Rewitalizacji sięgać powinno ok. 127,9 mln zł.
Główny projekt Programu Rewitalizacji o znaczeniu strategicznym dla procesu społecznogospodarczej i przestrzennej odnowy Miasta to zadanie: Rewitalizacja Miasta Trzebinia Etap
I – Przebudowa płyty rynku wraz z budową parkingu oraz renowacją gminnych budynków w
centrum Miasta. Projekt przewidziany jest do realizacji w latach 2009-2011. Gmina zakłada,
Ŝe rezultaty projektu obejmą: 1,8 ha powierzchni zrehabilitowanych przestrzeni publicznych,
ok. 6,3 tys. m2 powierzchni zabudowy istniejących budynków oraz ok. 1 tys. m2 powierzchni
zabudowy zrewitalizowanych budynków. Koszty kwalifikowane projektu wyniosą ok. 16,4
mln zł.
Do najwaŜniejszych projektów wspierających Programu zaliczyć takŜe trzeba budowę dwóch
gminnych budynków: mieszkalno-usługowego i administracyjno-usługowego w centrum
Miasta. Zadanie będzie realizowane w latach 2009-2011. Jego zakładane rezultaty to: odnowa
przestrzeni publicznej poprzez budowę i renowację budynków o kubaturze ok. 5,2 tys. m3.
Gmina przewiduje realizację projektu za ok. 4,0 mln zł.
16
II. Charakterystyka obecnej sytuacji na obszarze
1. Sfera mieszkaniowa i społeczne aspekty mieszkalnictwa
Stan zasobów mieszkaniowych: typologia budynków mieszkalnych, patologie stanu technicznego budynków mieszkalnych, definicja komfortu
mieszkań i jego braków
W 2006 r. w Mieście było 6 853 mieszkań z ok. 23,8 tys. izb, o łącznej powierzchni uŜytkowej 434,4 m2. Średnia powierzchnia jednego mieszkania wyniosła 63,4 m2, a na jednego
mieszkańca przypadało średnio 23,2 m2. Największy zasób mieszkań naleŜy do osób fizycznych i wynosi 74%. Mieszkania komunalne stanowią 12,7%, a spółdzielcze 10,6% wszystkich
lokali w Mieście. Udział zasobów pozostałych właścicieli jest stosunkowo niewielki.
Mieszkania w Mieście stanowią ponad 53% wszystkich zasobów mieszkaniowych znajdujących się na terenie Gminy. Średnia powierzchnia mieszkania w Gminie jest o ok. 5 m2 większa niŜ w Mieście (wynosi 68,5 m2).
Stan wyposaŜenia mieszkań w Mieście w instalacje techniczno sanitarne jest raczej średni.
Dowodem na to są braki podstawowych instalacji. Dostęp do wodociągów ma 98% mieszkań,
ale ustęp spłukiwany i łazienkę odpowiednio 94,5% i 93,3%. Centralne ogrzewanie dociera
do 82% zasobów, a gaz z sieci do 79,2%. Jak przedstawia poniŜsza tabela, oprócz nieznacznego rozszerzenia zasięgu sieci gazowej (o blisko 5%), w Mieście w okresie 2003-2006 nie
nastąpiły szczególne zmiany w wyposaŜeniu mieszkań.
Tabela 1 Mieszkania wyposaŜone w instalacje techniczno-sanitarne w Mieście Trzebini w latach 20032006.
Mieszkania wyposaŜone w instalacje techniczno-sanitarne
2003
2004
2005
2006
Mieszkania ogółem
6 794
6 800
6 844
6 853
Wodociąg
98,0%
98,0%
98,0%
98,0%
Ustęp spłukiwany
94,5%
94,5%
94,5%
94,5%
Łazienka
93,2%
93,2%
93,3%
93,3%
Centralne ogrzewanie
81,9%
81,9%
82,0%
82,0%
Gaz sieciowy
74,1%
74,1%
79,3%
79,2%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych
Stan zasobów komunalnych
Dane dotyczące stanu zasobów komunalnych pochodzą z „Wieloletniego programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Trzebini” i dotyczą całej Gminy, chyba Ŝe zaznaczono inaczej. AŜ 20% budynków w Gminie ma co najmniej 100 lat, a od lat sześćdziesiątych
powstało jedynie 18,3%, z czego od lat 80. XX w. jedynie 4,2%.
Tabela 2 Wiek budynków naleŜących lub z udziałami Gminy Trzebinia.
Lata budowy
Liczba
Udział procentowy w całości
Wybudowane przed 1910
24
20%
Wybudowane w latach 1911-1930
20
16,7%
7
6%
47
39,0%
16
13,3%
1
0,8%
Wybudowane po 1980
5
4,2%
Razem
120
100%
Źródło: Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Trzebini.
17
Wszystkie lokale komunalne posiadają instalację elektryczną. Równocześnie widać istotne
braki w wyposaŜeniu w instalację centralnego ogrzewania (posiada je jedynie 66,7% lokali),
przez co ponad 30% mieszkań ogrzewanych jest piecami. Dostęp do instalacji centralnego
ogrzewania, takŜe gazowej, jest duŜo niŜszy niŜ średnio w Mieście. Niski jest teŜ udział
mieszkań z instalacją wodno-kanalizacyjną. AŜ 6,4% zasobów komunalnych stanowią lokale bez urządzeń.
Tabela 3 WyposaŜenie techniczne gminnych lokali mieszkalnych
Nazwa urządzenia technicznego
Liczba
Mieszkania
Udział procentowy w całości
Ogrzewanie
a) centralne ogrzewanie
561
66,7%
b) ogrzewanie etaŜowe ( elektr. )
21
2,5%
c) ogrzewanie piecowe
259
30,8%
Instalacja elektryczna
841
100,0%
Instalacja wodno-kanalizacyjna
770
93,6%
Instalacja gazowa
596
70,9%
Centralnie dostarczana ciepła woda uŜytkowa
137
16,3%
Lokale z łazienką i wc
770
93,6%
Lokale z wc
17
2%
Lokale bez urządzeń
54
6,4%
Jak pokazuje poniŜsza tabela, ogólny stan techniczny lokali gminnych nie jest dobry.
Dokonując oceny gminnych zasobów, stan 20,2% lokali sklasyfikowano jako dobry lub bardzo dobry, co oznacza, Ŝe są one wyposaŜone we wszystkie media w budynkach niewymagających większych napraw (por. dokładne definicje: Tabela 4). AŜ 71,3% stanowią lokale w
średnim stanie, zaopatrzone w media, ale wymagające remontów. Stan ponad 8% mieszkań
uznaje się za zły, co oznacza, Ŝe brak w nich zarówno dostępu do łazienki i toalety, jak i
wymagają gruntownych napraw i modernizacji.
Tabela 4 Ocena stanu technicznego lokali gminnych
Stan
Opis stanu
Lokale wyposaŜone we wszystkie media w budynkach nowych (do 20
lat) lub po remontach kapitalnych
Lokale wyposaŜone we wszystkie media w budynkach wymagających
Dobry
jedynie drobnych napraw
Lokale wyposaŜone we wszystkie media w budynkach wymagających
Średni
napraw (remontów) poszczególnych elementów w okresie najbliŜszych
10-ciu lat
Lokale bez łazienek i wc usytuowane w budynkach wymagających
Zły
gruntownych remontów i modernizacji
Bardzo dobry
Mieszkania
Liczba % w całości
34
4%
136
16,2%
600
71,3%
71
8,4%
Z prognozy wielkości i stanu zasobu mieszkaniowego Gminy na lata 2008–2012 wynika, iŜ
jego wielkość zmniejszy się o ponad 7%. Gmina ma w planach prywatyzację części swoich
zasobów: o ponad połowę (54%) zmniejszyć ma się w tym okresie udział pełnostandardowych mieszkań komunalnych, o ok. 8% udział lokali o obniŜonym standardzie. Planuje się natomiast powiększenie udziału mieszkań socjalnych o blisko 86%. Zatem jednym z
głównych załoŜonych działań jest znacząca zmiana w zarządzaniu zasobem mieszkalnym
Gminy i ukierunkowanie go na zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych o charakterze socjalnym.
18
Wg planu inwestycji słuŜących powiększeniu zasobów mieszkaniowych Miasta, w 2008 r.
planowany jest przyrost o 30 lokali komunalnych, w 2009 r. 42 lokali socjalnych, a w 2012 r.
kolejnych 18 lokali socjalnych.
Urząd Miasta zamierza przeznaczyć na cele socjalne następujące budynki:
• 19 budynków przy ul. Kościuszki,
• 4 budynki przy ul. Pułaskiego,
• 2 przy ul. 1000-lecia,
• oraz po jednym przy ulicach: 22. Lipca, Piłsudskiego, Długiej, Szewskiej, K. śmirka
i Grunwaldzkiej.
„Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Trzebini” zawiera listę potrzeb inwestycyjnych na lata 2007–2012. Ich analiza pozwala dodatkowo ocenić stan
zasobów stanowiących własność oraz współwłasność Gminy.
Planuje się wyremontować łącznie: 85 dachów (80% z zasobów współwłasnościowych), instalacje w 82 budynkach (ok. 82% z zasobów współwłasnościowych). Przewiduje się teŜ termorenowację 13 budynków oraz prace ogólnobudowlane w 41 budynkach. Szacuje się, Ŝe
koszty przedsięwzięć ponoszonych przez Gminę wyniosą 4,137 mln zł.
Tabela 5 Potrzeby inwestycyjne i remontowe na okres 2007-2012 w zasobach stanowiących własność lub
współwłasność Gminy Trzebinia
Liczba budynków przewidzianych do remontu lub
Prace remontowe do wykonania
inwestycji
W zasobach stanowiących współwłasność Gminy
Dachy
68
Instalacje (c-wod-kan-gaz-elektr)
67
Termorenowacja
6
Ogólnobudowlane (w tym malowanie klatek scho18
dowych)
W zasobach stanowiących w 100% własność Gminy
Dachy
17
Instalacje (c-wod-kan-gaz-elektr)
15
Termorenowacja
7
Ogólnobudowlane (w tym malowanie klatek schodowych)
23
4
137
000
Kwota przeznaczona na inwestycje w zł
Na terenie Miasta działa 6 wspólnot mieszkaniowych, w których Gmina ma swoje udziały, są
one zarządzane przez:
1. Trzebińskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o., zarządzające 79 budynkami z udziałem Gminy 37,6%,
2. „NIERUCHOMOŚCI” Sp. z o.o., zarządzające 4 budynkami z udziałem Gminy
28,7%,
3. BONITA NIERUCHOMOŚCI, zarządzająca 4 budynkami z udziałem Gminy 17,3%,
4. „GWAREK” Sp. z o.o. zarządzający jednym budynkiem z udziałem Gminy 4,9%,
5. Wspólnotę Mieszkaniową na os. Gaj zarządzające jednym budynkiem z udziałem
Gminy 42,6%,
6. Wspólnotę Mieszkaniową Nieruchomości w zarządzie firmy Instalacje sanitarne – Obsługa Nieruchomości M. Pytlik, który zarządza 2 budynkami z udziałem Gminy
17,2%.
19
Stan uŜytkowania mieszkań: wielkość mieszkań, zagęszczenie mieszkań,
typ uŜytkowania i własności
W latach 2003–2006 zasoby mieszkaniowe w Mieście wzrosły nieznacznie o niespełna 1%
(59 mieszkań), co zaowocowało zwiększeniem łącznej powierzchni mieszkań o 1,2%. Wzrosła dzięki temu o 0,5 m2 średnia powierzchnia przypadająca na 1 mieszkańca.
Analiza danych zawartych w poniŜszej tabeli ujawnia zaleŜność między powierzchnią lokali
mieszkalnych a strukturą własności. Największe powierzchnie mają mieszkania prywatne. W
wypadków innych form własności przeciętny metraŜ mieszkań był duŜo niŜszy i wynosił
między 43 m2 – lokale komunalne, a 58,5 m2 – mieszkania naleŜące do spółdzielni mieszkaniowych (dane za rok 2006).
Tabela 6 Zasoby mieszkaniowe wg form własności w Mieście Trzebini w latach 2003–2006.
Zasoby mieszkaniowe
2003
2004
2005
Mieszkania
6 794
6 800
6 844
Ogółem
powierzchnia uŜytkowa mieszkań
427 134 428 451 432 899
średnia powierzchnia 1 mieszkania w m2
62,9
63,0
63,3
W tym:
mieszkania
15,7%
15,7%
12,7%
Komunalne
43,9
43,9
43,0
mieszkania
10,7%
10,7%
10,6%
Spółdzielni mieszkaniowych
58,5
58,5
58,5
mieszkania
2,5%
2,5%
2,3%
Zakładów pracy
48,1
48,1
48,1
mieszkania
71,0%
71,1%
73,9%
Osób fizycznych
68,2
68,4
67,9
mieszkania
0,3%
TBS
47,9
mieszkania
0,1%
0,1%
0,1%
Pozostałe
88,6
88,6
88,6
2006
6 853
434 431
63,4
12,7%
43,0
10,6%
58,5
2,3%
48,1
74,0%
68,1
0,3%
47,9
0,1%
88,6
Zasoby mieszkaniowe zlokalizowane w Mieście na tle grupy porównawczej wyróŜnia
wysoki udział mieszkań komunalnych w ogóle, blisko trzykrotnie większy niŜ w powiecie
i województwie, oraz niski udział mieszkań spółdzielczych, blisko dwukrotnie mniejszy
niŜ w powiecie i regionie. Udział mieszkań będących własnością osób fizycznych w trzech
wyŜej porównywanych jednostkach był zbliŜony, natomiast w Gminie przekroczył o blisko
10% poziom z Miasta.
Zaobserwowano istotne róŜnice w powierzchni mieszkań w porównywanych jednostkach,
przy czym Miasto Trzebinia wypadało tu bardzo negatywnie – w porównaniu do regionu
mieszkania w Mieście są średnio o 10 m2 mniejsze. Za to liczba osób przypadająca na jedno
mieszkanie pozytywnie odbiega od standardów regionu, wskutek czego powierzchnia uŜytkowa na jedną osobę w porównywanych jednostkach jest prawie jednakowa.
Tabela 7 Podstawowe wskaźniki dotyczące zasobów mieszkaniowych w Mieście Trzebini na tle grupy porównawczej w 2006 r.
Miasto
Gmina
Powiat
Województwo
Wskaźnik
Trzebinia Trzebinia chrzanowski
małopolskie
Mieszkania ogółem w liczbach bezwzględnych
6 853
11 751
43 265
1 031 658
% komunalnych
12,7%
7,6%
4,9%
4,6%
% spółdzielczych
10,6%
6,2%
20,2%
20,7%
% naleŜących do osób fizycznych
74,0%
83,2%
72,3%
71,6%
Powierzchnia uŜytkowa w m2
1 mieszkania
63,4
68,5
69,2
73,9
20
na 1 osobę
23,2
23,7
23,4
Liczba osób
na 1 mieszkanie
2,73
2,89
2,96
na 1 izbę
0,79
0,78
0,78
Zasiłki mieszkaniowe
Na 100 mieszkańców
29,5
16,3
18,6
Średnia kwota w zł
157,7
157,4
146,9
23,3
3,17
0,84
11,2
149,1
Na tle powiatu oraz województwa liczba osób na 100 mieszkańców, która otrzymuje dodatki mieszkaniowe w Mieście jest znacznie wyŜsza. Podobnie wyŜsza jest średnia kwota
dodatków mieszkaniowych.
Identyfikacja problemów w zakresie mieszkalnictwa na obszarze rewitalizacji
Wśród problemów w zakresie mieszkalnictwa na obszarze Miasta wyróŜnić naleŜy przede
wszystkim:
1. Niski komfort mieszkań, czego potwierdzeniem są braki w podstawowym wyposaŜeniu lokali w Mieście. Szczególną uwagę zwrócić naleŜy na odsetek mieszkań pozbawionych łazienki (6,7%), ale i nieznacznie wyŜsze, niŜ w skali miast regionu, braki w
instalacji wodociągowej oraz centralnego ogrzewania.
2. Znacząco większy niŜ w grupie porównawczej udział mieszkań komunalnych, zwiększa znacząco zakres wydatków Gminy na ich utrzymanie oraz zakres dodatków
mieszkaniowych, co przy stanie zasobów przekracza moŜliwości inwestycyjne Gminy.
3. Blisko 80% zasobów komunalnych Gminy stanowią mieszkania w średnim bądź złym
stanie technicznym i aŜ 6,4% mieszkań komunalnych nie posiada podstawowych
urządzeń.
4. Niespełna 82% budynków komunalnych Gminy powstało do roku 1960, przy czym aŜ
20% ogółu do 1910 r. Po 1980 r. wybudowano jedynie 5 budynków częściowo lub w
zupełności wchodzących w skład zasobów Gminy.
5. Mieszkania gminne mają niŜszy niŜ przeciętny standard, co ujawnia takŜe niewielki
średni metraŜ lokali w Mieście.
6. Gmina staje przed wyzwaniem rozbudowy zasobów lokali socjalnych, co wymagać
będzie znacznych nakładów inwestycyjnych.
7. Jak pokazuje lista potrzeb remontowych i inwestycyjnych w ramach zasobów komunalnych Gminy, do roku 2012 istnieje konieczność wyremontowania 85 dachów, instalacji w 82 budynkach, termorenowacji 13 budynków oraz robót ogólnobudowlanych (w tym malowania klatki schodowej) w 41 budynkach.
2. Stan infrastruktury technicznej na obszarze przewidzianym do
rewitalizacji
Diagnoza stanu infrastruktury technicznej, określenie stopnia degradacji
oraz identyfikacja skutków
Ciepłownictwo1
System ciepłowniczy w Mieście Trzebinia czerpie ciepło z dwóch źródeł: Energomedia Sp. z
o.o. oraz z PKE S.A. – Elektrownia Siersza i jest podzielone na trzy rejony zaopatrzenia:
1
Dane za SUiKZP Trzebini
21
• Centrum Miasta
W tej części Miasta, w znacznej mierze o zabudowie wielomieszkaniowej, ciepło rozprowadza miejski system ciepłowniczy, który w sezonie grzewczym zaopatruje teren równieŜ w
ciepłą wodę uŜytkową. Gorącą wodę, stanowiącą medium grzewcze, do miejskich osiedli doprowadza sieć cieplna dwuprzewodowa obsługiwana przez Przedsiębiorstwo Energetyki
Cieplnej w Chrzanowie. W okresie letnim c.w.u. doprowadzane jest z kotłowni olejowogazowej, połoŜonej przy ul. Młoszowskiej.
• Osiedle Gaj i Energetyków
Ze względu na lokalizację, w tej części Miasta medium grzewcze do ogrzewania osiedli dostarcza się siecią cieplną dwuprzewodową eksploatowaną z PKE S.A. Elektrowni Siersza.
• Osiedle Gwarków
Do ogrzewania budynków mieszkalnych i uŜytkowych z tego rejonu gorąca woda dostarczana
jest siecią trójprzewodową z PKE S.A Elektrownia Siersza. Dawniej sieć ta słuŜyła do zasilania energią cieplną kopalni przemysłowej, dlatego, po likwidacji kopalni, występują nadmierne straty przesyłu, wynikające z przewymiarowania sieci.
Dla 5 budynków na Osiedlu „Górka” w Trzebini-Siersza medium grzewcze pochodzi
z kotłowni gazowej (ul. 1000-lecia PP).
Infrastruktura wodnokanalizacyjna
Zaopatrzenie w wodę
Woda na zaspokojenie potrzeb odbiorców indywidualnych, w tym sektora mieszkaniowego,
i przemysłowych na teren Trzebini dostarczana jest głównie przez Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Chrzanowie z ujęć podziemnych.
Długość czynnej sieci rozdzielczej na terenie Miasta wynosi 103 km (w Gminie 205,5 km)
i jest zintegrowana z budynkami mieszkalnymi i zbiorowego zamieszkania przy pomocy 3302
połączeń. W 2006 r. do miejskich gospodarstw domowych dostarczono 593,3 dam3, co stanowiło 65,3% wody pobranej do gospodarstw domowych z wodociągów w całej Gminie. Z
sieci wodociągowej korzysta 98,4% mieszkańców Miasta, co na tle regionu wypada bardzo
korzystnie. Poziom zuŜycia wody na 1 mieszkańca oraz na 1 korzystającego/odbiorcę w
Mieście i Gminie był bardzo zbliŜony do poziomu z terenu powiatu, odbiegał za to od
poziomu obu wskaźników w regionie. W kwestii zmian stanu infrastruktury w Mieście warto zaznaczyć, iŜ mimo wzrostu w latach 2003–2006 liczby połączeń wodociągowych (o 46
połączeń) do budynków mieszkalnych, o 12,3% spadło zuŜycie wody dostarczonej do gospodarstw domowych. Na przestrzeni omawianych lat długość sieci wodociągowej wzrosła o 1,8
km. PoniŜsza tabela przedstawia szczegółowe dane na temat funkcjonowania wodociągów
w Mieście i grupie porównawczej w 2006 r.
Tabela 8 Infrastruktura wodociągowa w Mieście Trzebinia na tle grupy porównawczej w 2006 r.
Powiat
Województwo
Wodociągi
J. m. Miasto Gmina
chrzanowski
małopolskie
Długość czynnej sieci rozdzielczej
km
103,0
205,5
711,9
15 966,6
Połączenia prowadzące do budynków
szt
3 302
7 357
23 560
372 393
mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania
Woda dostarczona gospodarstwom
dam3
593,3
909,0
3 645,9
85 819,9
domowym
Ludność korzystająca z sieci
osoba
18 444
18 444
78 266
1 515 419
wodociągowej w miastach
Ludność korzystająca z sieci wodociągowej
osoba
18 444
33 268
124 955
2 413 807
ZuŜycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych
Na 1 mieszkańca
m3
31,6
31,6
31,9
38,7
Na 1 korzystającego / odbiorcę
m3
32,2
32,2
32,4
41,4
22
Wodociągi
J. m.
Miasto
Gmina
Powiat
chrzanowski
Korzystający z instalacji w miastach w % ogółu ludności miast
Wodociąg
%
98,4
98,4
98,6
Województwo
małopolskie
93,7
Według danych SUiKZP Gminy Trzebinia, większość ujęć wody z terenu Gminy administrowana jest przez Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w
Chrzanowie (4 ujęcia wód podziemnych, 2 źródła, 1 wody powierzchniowe). Drugim w Gminie administratorem ujęć wód podziemnych jest PKE S.A. – Elektrownia „Siersza” (łącznie 6
studni). Stan techniczny sieci wodociągowej i ujęć wód podziemnych jest raczej dobry, natomiast stan przyłączy wodociągowych bardzo dobry.
Kanalizacja
Długość czynnej sieci kanalizacyjnej w Mieście wynosi 53,9 km i stanowi 94,2% całej sieci
kanalizacyjnej w Gminie oraz 21,4% w powiecie chrzanowskim. W Mieście istnieją 902 połączenia kanalizacji z budynkami mieszkalnymi. Łącznie z sieci kanalizacji korzysta ponad
13 tys. osób. Kanalizacja w 2006 r. odprowadziła 1368,4 dam3 ścieków.
Udział korzystających z instalacji do ogółu ludności Miasta wynosi 69,5%, co na tle populacji miast powiatu oraz regionu stanowi niewielki odsetek (tam odpowiednio: 81,9% i
82,8%).
Długość kanalizacji w Mieście w latach 2003–2006 wzrosła o 1,9%. Natomiast ilość odprowadzanych ścieków w Mieście spadła w stosunku do 2003 r. aŜ o 25,6%.
Wg „Raportu o stanie Gminy Trzebinia za lata 2002-2005” konieczne jest równieŜ regulowanie odprowadzania wód opadowych, dlatego wśród inwestycji z zakresu rozbudowy kanalizacji zaznacza się konieczność inwestycji dotyczących kanalizacji deszczowej.
PoniŜsza tabela przedstawia szczegółowe dane na temat systemu kanalizacji w Mieście na tle
grupy porównawczej.
Tabela 9 Infrastruktura kanalizacyjna w Mieście Trzebinia na tle grupy porównawczej w 2006 r.
Powiat
Województwo
Kanalizacja
J. m.
Miasto
Gmina
chrzanowski
małopolskie
Długość czynnej sieci
km
53,9
57,2
251,4
7 738,9
kanalizacyjnej
Połączenia prowadzące
do budynków mieszkalnych
szt.
902
967
5 124
165 744
i zbiorowego zamieszkania
Ścieki odprowadzone
dam3
1 368
1 381
3 914
94 115
osoba
13 018
13 018
65 013
1 339 754
kanalizacyjnej w miastach
osoba
13 018
14 396
68 241
1 621 598
kanalizacyjnej
Kanalizacja
%
69,5
69,5
81,9
82,8
Wg SUiKZP istnieje zapotrzebowanie na rozbudowę sieci kanalizacyjnej na terenie Miasta z
powodu niedociąŜenia oczyszczalni ścieków, co negatywie wpływa na proces oczyszczania.
Oczyszczanie ścieków
23
W 2006 r. w Mieście zuŜyto łącznie 13433,5 dam3 wody, z czego znaczna większość - aŜ
80,1% wykorzystana została w przemyśle, a 19,9% na eksploatację sieci wodociągowej. ZuŜycie wody w gospodarstwach domowych stanowi jedynie 4,4% całkowitego zuŜycia.
Na terenie Miasta działa 7 oczyszczalni ścieków, które razem oczyszczają 67441 dam3 ścieków na dobę. Na sumę tę składa się 6 oczyszczalni przemysłowych (4 mechaniczne i 2 biologiczne) o łącznej przepustowości 62200 dam3 na dobę oraz oczyszczalnia komunalna z podwyŜszonym usuwaniem biogenów, która przepuszcza 5241 dam3 na dobę. Z tej ostatniej
oczyszczalni ścieków korzysta 11,6 tys. osób.
Wielkość trzebińskich oczyszczalni komunalnych w RLM (równowaŜna liczba mieszkańców)
wynosi 17 645 osób. Jest to o 2,5 tys. osób mniej niŜ w latach 2003 i 2004.
Łączna ilość ścieków odprowadzanych do wód i do ziemi w Mieście to 7443,4 dam3, z czego
80,6% oczyszczane jest mechanicznie, 18,4% z podwyŜszonym usuwaniem biogenów, a 1,1%
biologicznie. W stosunku do roku 2003 ilość ścieków wymagających oczyszczenia odprowadzanych do ziemi i wód spadła o ok. 20%.
Tabela 10 ZuŜycie wody i oczyszczalnie ścieków na terenie Miasta Trzebini na tle grupy porównawczej
w 2006 r.
Powiat
ZuŜycie wody
Województwo
J. m.
Miasto
Gmina
chrzanowi oczyszczalnie ścieków
małopolskie
ski
ZuŜycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności
Ogółem
dam3 /rok
13433,5
13 798,8
19 351,2
816 848
Przemysł
dam3 /rok
10 755
10 755
12 768
626 310
Rolnictwo i leśnictwo
dam3 /rok
0
0
187
77 699
Eksploatacja sieci wodocią3
dam /rok
2 678,5
3 043,8
6 396,2
112 839
gowej
Gospodarstwa domowe
dam3/rok
593,3
909
3 645,9
85 820
Komunalne i przemysłowe oczyszczalnie ścieków
Oczyszczalnie
Ogółem
ob.
7
7
15
310
Z podwyŜszonym usuwaniem
ob.
1
1
3
45
biogenów
Przepustowość
Ogółem
dam3/dobę
67 441
67 441
141 011
2 103 614
3
dam /dobę
5 241
5 241
45 441
461 497
biogenów
Ludność obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków miejskich i wiejskich
Ogółem
osoba
11 600
11 650
57 562
1 739 785
osoba
11 600
11 650
51 370
777 122
biogenów
Wielkość oczyszczalni komunalnych w RLM
Ogółem
osoba
17 645
17 645
181 611
2930239
Ścieki wymagające oczyszczania odprowadzone do wód lub do ziemi
Ogółem
dam3
7 443,4
7456,3
18 372,4
267 889
Oczyszczane razem
dam3
7 443
7456
18 365
265 766
Oczyszczane mechanicznie
dam3
5 996
5996
14 027
185 928
Oczyszczane chemicznie
dam3
0
0
157
8 458
Oczyszczane biologicznie
dam3
79
79
778
22 778
Oczyszczane z podwyŜszodam3
1 368
1 381
3 403
48 602
nym usuwaniem biogenów
3
Nieoczyszczane razem
dam
0,4
0,3
7,4
2 123
Nieoczyszczane odprowadza3
dam
0
0
2
1 533
ne z zakładów przemysłowych
Nieoczyszczane odprowadzo0,4
0,3
5,4
590
dam3
ne siecią kanalizacyjną
24
Gospodarka odpadami
Odpady komunalne
W 2006 r. w Mieście zebrane zostało 6 103,88 t odpadów komunalnych, z czego 76,7% stanowiły odpady z gospodarstw domowych (w Gminie ich udział wyniósł 80,4%), to jest przeszło o 10% więcej niŜ w regionie. Z wszystkich zebranych odpadów w Mieście, Gminie
i powiecie 100% zdeponowano na składowiskach, natomiast w regionie 96,92%.
W przeliczeniu na 1 mieszkańca w Mieście w 2006 r. zebrano 324 kg odpadów, jest to blisko
o 18% mniej niŜ w roku 2003. Nadal jednak ilość odpadów zebranych na mieszkańca głównie
w Mieście, ale i w Gminie, jest wysoka.
Tabela 11 Zmieszane odpady komunalne zebrane w ciągu roku 2006 w Mieście na tle grupy porównawczej.
Zmieszane odpady
Powiat
Województwo
J.m.
Miasto
Gmina
zebrane w ciągu roku
chrzanowski
małopolskie
Ogółem
t
6 103,88
7 407,62
26 859,07
646 565,31
Z gospodarstw domowych
t
4 679,77
5 956,31
21 117,16
425 493,02
Odpady zdeponowane na składo%
100
100
100
96,92
wiskach w % zebranych
Na 1 mieszkańca rocznie
kg
324
217
209
199
Odpady gospodarcze
Za najwaŜniejszy cel gospodarowania odpadami z sektora gospodarczego uznaje się minimalizację ich wytwarzania, wprowadzenie nowoczesnych systemów unieszkodliwiania
i odzysku, a w wypadku pozostałych – bezpieczny sposób składowania.
W stosunku do roku 2003 ilość odpadów ogółem w Mieście spadła o blisko 20%, wynosząc
1278,0 tys. t. Odzyskowi poddane zostało 86,1%, a unieszkodliwieniu i składowaniu 13,8%.
WaŜnym problemem, z którym boryka się Gmina jest likwidacja dzikich wysypisk śmieci.
Władze corocznie prowadzą działania na rzecz oczyszczania obszarów, na których mieszkańcy nielegalnie składują odpady. W latach 2002–2005 zlikwidowano łącznie 30 dzikich wysypisk śmieci.
Recykling i działania proekologiczne
Wg danych Urzędu Miasta 3 apteki prowadzą zbiórkę przeterminowanych leków, a w budynku Urzędu i w budynku Biblioteki Publicznej znajdują się punkty zbiórki baterii małogabarytowych (inicjatywa prowadzona wspólnie z Organizacją Odzysku REBA).
Na terenie Gminy znajduje się:2
• 13 stanowisk, na których stoją po 3 szt. pojemników o pojemności 1m3 (do selektywnej zbiórki papieru, szkła, plastiku i puszek),
• 7 stanowisk, na których stoją po 2 szt. pojemników o pojemności 1,5 m3 (do selektywnej zbiórki makulatury i plastiku).
Pojemniki są opróŜniane w miarę zapotrzebowania, co najmniej 2 razy w miesiącu.
Firmy zajmujące się recyclingiem w Gminie (zlokalizowane na terenie Miasta) to:
• Ferpol-MF Sp. z o.o. Odlewnia Aluminium (planowo od drugiej połowy 2006 r. miesięcznie przetapia się 600 t),
• Inter-Recycling. Przetwórstwo odpadów gumowych.
2
Wg inwentarza do przetargu:
http://zamowienia.money.pl/selektywna;zbiorka;segregacja;oraz;transport;odpadow;komunalnych;w;gminie;trze
binia;,info,126149.html
25
Władze Gminy przykładają wagę do działań na rzecz środowiska, od ponad 4 lat oferując dofinansowanie na inicjatywy budowania przydomowych biologicznych oczyszczalni ścieków.
Pomoc finansowa z Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej proponowana jest równieŜ osobom, które instalują w zamieszkiwanych budynkach ekologiczne systemy grzewcze.
Jako pierwsza w Polsce, Gmina Trzebinia wprowadziła w Wydziale Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska Rolnictwa i Leśnictwa System Ekozarządzania i Audytu
EMAS. System ten to unijny instrument zarządzania działaniami Urzędu, które bezpośrednio
lub pośrednio wpływają na środowisko.
Zaopatrzenie w gaz
Łączna długość czynnej sieci gazowej w Mieście wynosi przeszło 84 km, z czego 87,7% stanowi sieć rozdzielcza. Gaz dostarczany jest łącznie do 5390 gospodarstw domowych, w których Ŝyje blisko 15 tys. osób. Łączne zuŜycie gazu w 2006 r. wyniosło 2 368 tys. m3.
W Mieście Trzebini zuŜyto 126,2 m3 na jednego mieszkańca. Było to więcej niŜ w Gminie
i powiecie, lecz mniej niŜ średnio w województwie. Natomiast na jednego korzystającego/odbiorcę zuŜyto 439,3 m3, a to z kolei mniej niŜ w pozostałych jednostkach, zwłaszcza w
regionie.
Z instalacji gazowej w Mieście korzysta 79,1% populacji, co nieznacznie przekracza odsetek
osób korzystających z niej w miastach powiatu i województwa.
Tabela 12 Zaopatrzenie w gaz na terenie Miasta Trzebinia na tle grupy porównawczej w 2006 r.
Jednostka
Powiat
Województwo
Sieć gazowa
Miasto Gmina
miary
chrzanowski
małopolskie
Długość czynnej sieci ogółem w m
m
84 362 223 084
754 326
21 609 692
Długość czynnej sieci przesyłowej w m
m
10 335
19 151
46 374
1 391 652
Długość czynnej sieci rozdzielczej w m
m
74 027 203 933
707 952
20 218 040
Czynne połączenia do budynków
szt.
2 623
5 861
17 657
380 571
Mieszkalnych
Odbiorcy gazu
gosp. dom.
5 390
8 151
30 380
674 543
Odbiorcy gazu ogrzewający
gosp. dom.
1 150
2 795
8 426
186 211
mieszkania gazem
Odbiorcy gazu w miastach
gosp. dom
5 390
5 390
22 033
463 537
3
3
ZuŜycie gazu w tys. m
tys. m
2 368
3 889
13 398
433 013
ZuŜycie gazu na ogrzewanie mieszkań
3
tys. m
1 206,6 2 397,0
7 979,5
236 298,7
w tys. m3
Ludność korzystająca z sieci gazowej
osoba
14 821
23 398
89 419
2 059 275
ZuŜycie gazu z sieci w gospodarstwach domowych
Na 1 mieszkańca
m3
126,2
114,5
104,6
132,5
3
m
439,3
477,1
441,0
641,9
Gaz
%
79,1
79,1
78,0
78,7
Gaz ziemny w rejon Trzebini dostarczany jest ze źródłowych sieci wysokiego ciśnienia relacji
Oświęcim-Dulowa, a dalej poprzez odgałęzienia, które zasilają stacje redukcyjno-pomiarowe
I i II stopnia. Znaczna część gazu dostarczana jest do odbiorców siecią średniego i niskiego
ciśnienia z gazociągu wysokopręŜnego relacji Zabierzów – Oświęcim (ciśnienie nominalne
2,5 MPa). Długość sieci rozprowadzającej gaz do odbiorców indywidualnych wynosi 84,3 km
na terenie Miasta (i 122,639 km na terenach wiejskich).
Ocenia się, Ŝe istniejąca infrastruktura gazownicza zaspakaja zarówno potrzeby komunalnobytowe, jak i grzewcze. Wraz z pojawianiem się wzrostu poboru gazu i nowych odbiorców
26
następuje sukcesywna rozbudowa rozdzielczej sieci gazowej oraz modernizacja i rozbudowa
stacji redukcyjno-pomiarowych. Dzięki zwiększeniu wykorzystania gazu dla celów grzewczych, zmniejsza się eksploatacja źródeł niskiej emisji, co skutkuje zmniejszeniem zanieczyszczenia powietrza.
UwaŜa się, Ŝe w związku z potrzebą doprowadzenia gazu na obszary przeznaczone pod
zabudowę mieszkaniową i usługową, konieczne będzie utworzenie nowych odcinków sieci gazowej.
Zaopatrzenie w energię elektryczną
Łączna liczba odbiorców energii elektrycznej w Mieście w 2006 r. wynosiła 8 304, co stanowiło 25,5% wszystkich odbiorców w miastach powiatu chrzanowskiego. Energia zuŜyta w
Mieście Trzebinia stanowi 26,3% (17211 MW*h) energii elektrycznej wykorzystywanej w
miastach powiatu. Na 1 mieszkańca w Mieście przypadało 917,0 kW*h, to jest o ponad 5%
więcej niŜ w skali województwa. Na 1 korzystającego/odbiorcę w Mieście przypadało 2 072,6
kW*h, to z kolei o ok. 5% mniej niŜ w miastach w województwie.
W latach 2003–2006 wzrosła zarówno liczba odbiorców energii elektrycznej, jak i jej zuŜycie
(odpowiednio o 0,9% i 4,5%).
Tabela 13 Zaopatrzenie gospodarstw domowych w energię elektryczną w Mieście Trzebini na tle grupy
porównawczej w 2006 r.
Energia elektryczna
Jednostka
Powiat
Województwo
Miasto
Gmina
w gospodarstwach domowych
Miary
chrzanowski
małopolskie
Odbiorcy energii elektrycznej
szt
8 304
8 304
32 559
642 097
na niskim napięciu w miastach
ZuŜycie energii elektrycznej
MW*h
17 211
17 211
65 536
1 398 163
na niskim napięciu w miastach
ZuŜycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych
Na 1 mieszkańca
kW*h
917,0
917,0
823,6
863,5
kW*h
2 072,6
2 072,6
2 012,9
2 177,5
Elektrownia Siersza, zlokalizowana na terenie Miasta doprowadza do krajowego systemu
elektroenergetycznego energię elektryczną o napięciu 220 i 110 kV. Na teren całej Gminy
energię elektryczną rozprowadza GPZ „Trzebinia”, „Wodna” i „Włodzimierz”. Miejskich odbiorców przemysłowych zasilają GPZ „Szyb Artur” i „ZMT”.
Zdolność przesyłową sieci wysokiego napięcia uznać naleŜy za wystarczającą. Gorzej ocenić
trzeba fragmenty sieci średniego i niskiego napięcia, które wymagają przebudowy bądź z powodu złego stanu technicznego, bądź dlatego, Ŝe są przestarzałe.3
Przewiduje się dalsze zwiększenie zapotrzebowania na dostawy energii elektrycznej pod nową zabudowę mieszkalną i usługową, co wiązać się będzie z budową nowych odcinków sieci
średniego i niskiego napięcia oraz stacji transformatorowych.
Oprócz zidentyfikowanych, jako będące w złym stanie fragmentów sieci, w niedalekim
czasie nadejdzie potrzeba takŜe częściowej zmiany ich przebiegu. W ramach bardziej odległych zamierzeń planuje się ujednolicić SN na poziomie 20kV.
Infrastruktura telekomunikacyjna
Miasto i Gmina posiadają rozbudowaną infrastrukturę telekomunikacyjną, dzięki której na terenie Gminy nie ma ograniczeń w dostępności do usług. Na istniejący system telekomunika3
Za: Plan Gospodarki Odpadami dla Międzygminnego Związku Chrzanowa, LibiąŜa, Trzebini „Gospodarka
Komunalna”.
27
cyjny składają się między innymi: centrale telefoniczne, linie teletechniczne międzymiastowe,
okręgowe, międzycentralowe i abonenckie. Widoczny jest teŜ rozwój telefonii komórkowej.4
Główne kierunki robót technicznych potrzebnych na obszarze
W związku z powyŜszą diagnozą sytuacji oraz w odniesieniu do wniosków zawartych
w „Programie Ochrony Środowiska” i SUiKZP Trzebini wskazuje się następujące kierunki
robót z obszaru infrastruktury technicznej:
• W ramach ciepłownictwa:
o powiększanie długości instalacji w celu zwiększenia liczby odbiorców;
• W ramach infrastruktury wodnej i ściekowej najwaŜniejsze to:
o utrzymanie w dobrym stanie sieci wodociągowej (dotyczy głównie bardziej
wyeksploatowanych odcinków sieci) oraz utrzymanie dobrego stanu systemów
zaopatrzenia w wodę,
o rozbudowa sieci kanalizacyjnej na terenie Trzebini, ze szczególnym zwróceniem uwagi na rozwój sieci ogólnospławnej (rozdział kanalizacji sanitarnej i
deszczowej) i realizacja nowych odcinków sieci w Gminie, czego celem końcowym jest zrównanie sieci wodociągowej z kanalizacyjną (zadanie priorytetowe). Rozbudowa sieci kanalizacyjnej zmierza równieŜ do optymalizacji wykorzystania oczyszczalni ścieków (poprzez dociąŜenie),
o budowa przydomowych oczyszczalni na obszarach, gdzie występują duŜe
trudności w poprowadzeniu sieci oraz w miejscach, gdzie jest to nieopłacalne
ekonomicznie; prowadzenie inwentaryzacji i okresowych kontroli przydomowych oczyszczalni (weryfikacja prawidłowego odprowadzania ścieków),
o rekultywacja nieczynnych składowisk odpadów oraz rekultywacja wyrobiska
pomarglowego „Górka” (tj. zbiornika zanieczyszczonych wód wraz ze składowiskiem odpadów, w przewaŜającej części wodorotlenku glinu),
o realizacja działań w celu ochrony wód podziemnych w czasie likwidacji wyrobisk kopalni KWK „Siersza” - prowadzenie monitoringu procesu zatapiania,
o BieŜąca konserwacja koryt potoków;
• W ramach infrastruktury technicznej procesu gospodarowania odpadami:
o rekultywacja eksploatowanej obecnie części składowiska oraz jego rozbudowa
(nowe kwatery słuŜące do składowania odpadów),
o wdraŜanie systemu selektywnej zbiórki surowców wtórnych oraz eliminacji
odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych (sposoby
zbierania i unieszkodliwiania, punkty zbiórki),
o osiągnięcie zakładanego poziomu odzysku i recyklingu dla wydzielonych
strumieni odpadów komunalnych (w tym wielkogabarytowych, budowlanych
i niebezpiecznych) oraz wdraŜanie nowych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów;
• W ramach infrastruktury gazowej:
o powiększanie sieci rozdzielczej gazu oraz rozbudowa i modernizacja stacji redukcyjno-pomiarowych, zwłaszcza w wypadku realizacji nowych inwestycji
pod zabudowę mieszkaniową i usługową, dla wykorzystywania gazu dla celów
grzewczych, co zmniejsza eksploatację źródeł niskiej emisji i prowadzi do obniŜenia poziomu zanieczyszczenia powietrza;
• W ramach infrastruktury elektrycznej:
o wymiana bądź odnowa fragmentów sieci średniego i niskiego napięcia z powodu ich złego stanu technicznego lub zbyt długiej eksploatacji,
4
Za: SUiKZP.
28
•
o budowa nowych odcinków sieci elektrycznej niskiego i średniego napięcia
oraz stacji transformatorowych, zwłaszcza w wypadku realizacji nowych inwestycji pod zabudowę mieszkaniową i usługową,
o w dalszej perspektywie planuje się ujednolicenie sieci średniego napięcia w
Gminie na poziomie 20kV;
W zakresie rozwoju telekomunikacji:
o utrzymanie dobrego stanu istniejącego obecnie systemu telekomunikacyjnego,
central telefonicznych, koncentratorów oraz linii teletechnicznych wszystkich
rodzajów,
o budowa nowych linii magistralnych i abonenckich w ramach sieci teletechnicznej,
o zwiększenie liczby numerów abonenckich z istniejącej centrali miejskiej Trzebinia,
o budowa koncentratorów wyniesionych i linii telekomunikacyjnych oraz innych
elementów infrastruktury przez nowych operatorów.
Identyfikacja problemów w zakresie stanu infrastruktury technicznej na
obszarze rewitalizacji
Na podstawie przedstawionej wyŜej diagnozy oraz kierunków robót technicznych zidentyfikowano następujące problemy:
1. Występowanie nadmiernych strat przesyłu ciepła, wynikające z przewymiarowania
sieci trójprzewodowej, która dostarcza gorącą wodę do ogrzewania budynków na
osiedle Gwarków.
2. Zły stan techniczny fragmentów instalacji wodociągowej i kanalizacyjnej.
3. Niewystarczający zasięg sieci kanalizacyjnej w Mieście (obejmuje niecałe 70% gospodarstw domowych, dla porównania w regionie prawie 83%). Docelowo zmierza
się do wyrównania długości kanalizacji do długości wodociągów.
4. NiedociąŜenie oczyszczalni ścieków, co prowadzi do spadku efektywności ich działania.
5. Nieuregulowany proces odprowadzania wód opadowych, niedostatek kanalizacji
deszczowej.
6. Istnienie zjawiska odprowadzania ścieków nieoczyszczonych (w 2006 r. 0,4 dam3 na
terenie Miasta) siecią kanalizacyjną do wód.
7. Konieczność prowadzenia monitoringu stanu utrzymania i sposobu odprowadzania
ścieków z przydomowych oczyszczalni.
8. Niewystarczający zasięg sieci gazowej, co uniemoŜliwia stosowanie gazu jako środka
do ogrzewania budynków. To z kolei powoduje stosunkowo częste wykorzystywanie
do ogrzewania źródeł niskiej emisji, które stanowią zagroŜenie dla środowiska.
9. Zły stan techniczny fragmentów sieci elektrycznej średniego i niskiego napięcia.
10. Coroczne pojawianie się nowych dzikich wysypisk na obszarze Gminy, które stanowią zagroŜenie dla środowiska naturalnego.
29
3. Sfera społeczna
Struktura demograficzna i społeczna - trendy
Zgodnie z danymi5 z 31.12.2006 r. w Mieście Trzebinia mieszkało 18 817 osób. Równocześnie liczba mieszkańców według faktycznego miejsca zamieszkania wynosiła 18 739 osób,
czyli o 78 osób mniej. Kobiety stanowiły 51,4% populacji. Ludność Miasta to 55,2% ogółu
populacji Gminy, gdzie liczba wszystkich mieszkańców wg miejsca zameldowania wynosiła
34 097 osób.
Mieszkańcy Miasta stanowią ok. 14,6% całej populacji powiatu chrzanowskiego (128,6 tys.
mieszkańców) oraz 0,006% populacji województwa (3 256,9 tys. mieszkańców). Populacja
Gminy to ok. 26,5% całej populacji powiatu oraz ok. 1% populacji regionu.
Powierzchnia Gminy wynosi 106 km2, z czego 31 km2 zajmuje Miasto. Gęstość zaludnienia
na terenie Gminy w roku 2006 wyniosła 322 osoby na km2, to jest nieco mniej niŜ średnio w
powiecie – 345 osób na km2, a w Mieście – 599 osób na km2. Wskaźnik ten dla regionu wyniósł 215 osób na km2.
Współczynnik feminizacji dla Miasta wzrósł w 2006 r. ze 105 (taki pozostał na obszarze całej
gminy) do 106 kobiet na 100 męŜczyzn, i tym samym osiągnął poziom notowany w powiecie
oraz w województwie małopolskim.
W latach 2003 - 2006 zaobserwowano spadek liczby mieszkańców Miasta, których liczba w
2006 r. stanowiła 98,6% liczby mieszkańców z 2003 r. Nieco większy spadek liczebności dotyczył męŜczyzn.
Zmiany w liczbie ludności Miasta w latach 2003-2006 obrazuje takŜe tabela poniŜej.
Tabela 14 Zmiany w liczbie ludności Miasta Trzebini w latach 2003-2006 (stan na 31 XII).
Stan ludności
2003
2004
2005
2006
wg stałego miejsca zameldowania ogółem
19 090
18 985
18 916
18 817
MęŜczyźni
9 282
9 228
9 203
9 140
Kobiety
9 808
9 757
9 713
9 677
wg faktycznego miejsca zamieszkania ogółem
19 000
18 887
18 831
18 739
2006/2003
98,6%
98,5%
98,7%
98,6%
By uzyskać moŜliwość porównania rozwoju populacji Miasta, poniŜej przestawione zostały
dane dotyczące Gminy, powiatu i województwa. Miasto to wybrano ze względu na szereg podobieństw do Miasta Trzebinia, jak zbliŜona liczba ludności, przynaleŜność terytorialna do
powiatu chrzanowskiego oraz podobna tradycja związana górnictwem i przemysłem cięŜkim.
Na ich tle sytuacja Miasta Trzebini wypada niekorzystnie. W Mieście na przestrzeni 4 lat odnotowano największy spadek w liczbie mieszkańców, aŜ o 1% większy niŜ w Gminie. Nie lepiej prezentuje się relacja do powiatu, gorzej Miasto wypada na tle regionu. Co znaczące,
wśród wymienionych jednostek terytorialnych, jedynie w regionie zaobserwowano wzrost
liczby ludności.
PoniŜsza tabela przedstawia szczegółowe dane na temat zmiany w liczbie mieszkańców Miasta na tle Gminy, powiatu i województwa. Dalsze rozwaŜania na temat dynamiki zmian demograficznych znajdują się w kolejnej tabeli (Tabela 16), przedstawiającej dane o ruchu naturalnym ludności, w tym o przyroście naturalnym.
5
Tutaj oraz jeŜeli nie podano innego źródła, dane pochodzą z baz GUS, w większości z Banku Danych Regionalnych.
30
Tabela 15 Dynamika wzrostu populacji Miasta Trzebini na tle sytuacji w Gminie, powiecie chrzanowskim
oraz województwie małopolskim w latach 2003-2006
Stan ludności
2003
2004
2005
2006
2006/2003
Województwo małopolskie
3 238 036
3 244 995
3 251 690
3 256 937
100,6%
Powiat chrzanowski
129 376
129 122
128 919
128 644
99,4%
Gmina Trzebinia
34 242
34 205
34 161
34 097
99,6%
w tym Miasto
19 090
18 985
18 916
18 817
98,6%
Miasto Trzebinia charakteryzuje stosunkowo wysoki, na tle pozostałych jednostek terytorialnych, wskaźnik zawierania małŜeństw, który w roku 2006 osiągnął poziom 7,4 na 1000 ludności (w ostatnich latach stała tendencja wzrostowa, dla porównania dla 2003 r. wartość
wskaźnika wyniosła 4,8 na 1000 ludności).6 Wskaźnik Ŝywych urodzeń w Mieście równieŜ
przewyŜsza wartość odpowiadającą Gminie oraz powiatowi. Co istotne, liczba Ŝywych urodzeń spadła w stosunku do roku poprzedniego o 0,3 na 1000 ludności, niemniej w dłuŜszej
perspektywie wartość wskaźnika jest zbliŜona do poziomu z poprzednich lat (w okresie 2002–
2006 wartość wskaźnika wahała się między 8,9 a 9,4 na 1000 ludności). W liczbie zgonów,
która w roku 2006 wyniosła 10,8 na 1000 ludności, pomimo nieznacznego spadku w stosunku
do 2005 r., w ostatnich latach wartość wskaźnika przyjmuje podobne wartości (w przedziale
10,8- 11,6 na tysiąc ludności). Miasto cechuje najwyŜszy poziom tego wskaźnika w grupie
porównawczej.
RównieŜ z powyŜszych przyczyn przyrost naturalny w Mieście w 2006 r. wyniósł -1,8 na
1000 ludności, co na tle powiatu wypada raczej, a na tle województwa bardzo niekorzystnie. W okresie 2003–2006 zaobserwowano początkowo spadek przyrostu naturalnego,
aŜ do roku 2004, gdy osiągnął on krytyczny poziom -2,4 na 1000 ludności, a potem delikatny
wzrost. Nie zmienia to jednak faktu, iŜ przyrost pozostaje ujemny.
Szczegółowe dane na temat ruchu naturalnego ludności w Mieście i pozostałych obszarach w
roku 2006 zawiera poniŜsza tabela.
Tabela 16 Ruch naturalny (na 1000 ludności) w Mieście na tle Gminy, powiatu chrzanowskiego i województwa małopolskiego w 2006 r.
MałŜeństwa
Urodzenia Ŝywe
Zgony
Przyrost naturalny
Jednostka
na 1000 ludności
6
10
8,8
1,2
Powiat chrzanowski
6,1
8,4
9,2
-0,8
Gmina Trzebinia
6
8,3
10,3
-1,9
w tym Miasto
7,4
9
10,8
-1,8
W latach 2002–2005 stopniowo zmniejszał się odpływ ludności z Miasta, by w roku następnym wzrosnąć do poziomu zbliŜonego do początku okresu. W 2006 r. zwiększyła się, w stosunku do przeciętnego poziomu z lat poprzednich, liczba osób napływających do Miasta (o
15,3% w stosunku do roku 2002). Wzrost ten był jednak niewystarczający, by zbilansować
odpływ, który wzrósł gwałtownie w 2006 r., co decydowało o ujemnym saldzie migracji.
Znaczna większość imigrantów przybywała z innych miejsc w kraju (w 2006 r. 100%). W
wypadku odpływu ludności zaobserwowano znaczną dynamikę w odsetku osób emigrujących
zagranicę. W 2006 r. 8,2% ludności, która opuściła Miasto, opuściła teŜ kraj. Był to najwyŜszy odsetek w opisywanym okresie. Najmniejszy udział emigracji zagranicznych w całkowitym odpływie z Miasta miał miejsce w roku 2004 i wyniósł jedynie 2%.
6
Tu oraz poniŜej dane dot. ruchu naturalnego ludności pochodzą z Banku Danych Regionalnych.
31
W opisywanym okresie saldo migracji niezmiennie pozostawało ujemne. W 2006 r. równało
się -3,5 osób na 1000 ludności i był to wynik najniŜszy w perspektywie 4 lat, aczkolwiek nieco zbliŜony do 2004 r. NajniŜsze saldo migracji na tysiąc ludności w Trzebini odnotowano
ostatnio w 2002 r.: -5,3.
Szczegółowe dane o migracjach ludności Miasta w latach 2002–2006 przedstawia tabela poniŜej.
Tabela 17 Migracje ludności Miasta Trzebini w latach 2002 – 2006
Wskaźnik
2002
2003
2004
Napływ ludności
182
235
196
w tym z zagranicy
1,6%
0,4%
1,0%
Odpływ ludności
283
276
255
w tym zagranicę
4,6%
5,8%
2,0%
Saldo migracji krajowych
-91
-26
-56
Saldo migracji zagranicznych
-10
-15
-3
Saldo migracji ogółem na 1000 ludności
-5,3
-2,1
-3,1
2005
200
1,5%
225
5,3%
-16
-9
-1,3
2006
215
0,0%
281
8,2%
-43
-23
-3,5
Ruch migracyjny w regionie wykazywał w ostatnich latach nieco inne tendencje. Co zdaje się
być najbardziej znaczące, saldo migracji w województwie, mimo spadku w stosunku do lat
poprzedzających, jest dodatnie i w 2006 r. wyniosło 0,4 na 1000 ludności. Odsetek osób
przybywających z zagranicy w ogóle przybywających wyniósł 3,3%, natomiast aŜ 9,3% z
wszystkich emigrantów udało się zagranicę. Gdy porównamy te dane z danymi z 2003 r., widać kilku procentowy wzrost liczby migrantów (o 6,3% wzrosła na przestrzeni 4 lat liczba
zameldowań w województwie, a liczba wymeldowań aŜ o 13,7%).
Wśród porównywanych jednostek saldo migracji na 1000 ludności w Mieście Trzebinia
wykazuje tendencję bardzo negatywną. Ujemne saldo migracji w opisywanym okresie odnotowano równieŜ w powiecie chrzanowskim, niemniej nigdy o takiej skali. Negatywny trend
dotyczy równieŜ Gminy, choć do roku 2006 saldo migracji na 1000 ludności było jeszcze dodatnie.
Tabela 18 Saldo migracji na 1000 ludności w poszczególnych jednostkach podziału terytorialnego w latach
2003-2006
Jednostka
2003
2004
2005
2006
1,0
1,0
1,0
0,4
Powiat chrzanowski
-1,0
-1,1
-0,4
-1,3
Gmina Trzebinia
1,7
1,1
1,1
0,1
w tym Miasto
-2,1
-3,1
-1,3
-3,5
W strukturze wiekowej ludności w latach 2003–2006 zaobserwowano spadek odsetka osób w
wieku przedprodukcyjnym o 1,4 %. Odsetek osób w wieku produkcyjnym wzrósł o 1%, a w
wieku poprodukcyjnym o 0,4%. Procesy te pogłębiały się stopniowo z roku na rok. Świadczą
one o stopniowym starzeniu się społeczeństwa, które uznaje się za jeden z najbardziej
niekorzystnych procesów demograficznych.
W udziale procentowym kobiet w poszczególnych grupach wiekowych w ostatnich latach nie
zaobserwowano szczególnych zmian. Wśród osób w wieku przedprodukcyjnym oraz produkcyjnym stanowią one 47,6 – 48%, natomiast w grupie osób w wieku poprodukcyjnym stanowią zasadniczą większość: 66,2 – 66,4%.
Zmiany w liczbie osób w poszczególnych grupach wiekowych w Mieście w latach 2003-2006
przedstawia tabela poniŜej.
32
Tabela 19 Zmiany w liczebności w grupach wiekowych w Mieście Trzebinia w latach 2003 – 2006
Liczba ludności wg grup wiekowych
2003
2004
2005
2006
ogółem
19 090
18 985
18 916
18 817
w tym odsetek kobiet
51,4
51,4
51,4
51,4
w wieku przedprodukcyjnym
19,1
18,6
18,3
17,7
(% z ogółem)
47,9
47,6
47,8
47,7
w wieku produkcyjnym
62,7
63,0
63,3
63,7
(% z ogółem)
47,8
47,9
47,9
48,0
w wieku poprodukcyjnym
18,2
18,4
18,4
18,6
(% z ogółem)
66,4
66,3
66,2
66,4
W województwie małopolskim w 2006 r. odsetek osób w wieku produkcyjnym wynosił 63%,
a osoby w wieku przedprodukcyjnym miały liczebną przewagę nad ostatnią grupą wiekową.
Mimo to, w ostatnich latach powoli obserwowano procesy starzenia się społeczeństwa równieŜ w regionie. W latach 2003–2006 odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym spadł o
1,8%, a w pozostałych grupach wiekowych nastąpił wzrost, z czego w omawianym okresie
odsetek osób w wieku poprodukcyjnym wzrósł o 0,5%. Gmina Trzebinia, a w szczególności
Miasto, wypada stanowczo najgorzej z wszystkich porównywanych w poniŜszej tabeli przypadków, zarówno jeśli idzie o niewielki odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym, jak i w
przypadku odsetka osób w wieku poprodukcyjnym.
Dla uzupełnienia obrazu sytuacji zestawiono dwie zmienne: wskaźnik obciąŜenia demograficznego z liczbą osób w wieku przedprodukcyjnym. Wynika z niego wyraźnie, iŜ procesy
starzenia społeczeństwa są bardzo niekorzystnym zjawiskiem, odróŜniającym Miasto i
Gminę Trzebinia od jednostek z grupy porównawczej. I chociaŜ w regionie poziom obciąŜenia demograficznego jest wyŜszy niŜ w Trzebini, województwo posiada znacznie dłuŜszą
perspektywę bezpiecznego udziału grup wiekowych i stabilniejszy poziom obciąŜenia.
Tabela 20 Odsetek ludności w grupach wiekowych w Mieście Trzebinia i w grupie porównawczej oraz
wskaźnik obciąŜenia demograficznego (ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym) w 2006 r.
Miasto
Gmina
Powiat
Województwo
Odsetek ludności w wieku:
Trzebinia
Trzebinia
chrzanowski
małopolskie
Przedprodukcyjnym
17,7
17,9
18,4
21,3
Produkcyjnym
63,7
63,8
64,8
63,0
Poprodukcyjnym
18,6
18,3
16,8
15,7
Wskaźnik obciąŜenia
57,0
56,7
54,2
58,7
demograficznego
Lepszemu określeniu sytuacji demograficznej słuŜą teŜ prognozy dynamiki zmian liczby ludności w nadchodzących latach. Z braku szczegółowych danych o Mieście i Gminie Trzebinia
odniesiono się do prognozy dla większych struktur administracyjnych, do których Trzebinia
przynaleŜy. Jak pokazuje Tabela 21, do 2030 r. przewiduje się spadek ogólnej liczby mieszkańców Polski o 6,37% w porównaniu do stanu z roku 2005. Podobna prognoza zakładana
jest dla powiatu chrzanowskiego (6,23%). W obu jednostkach zmiany będą jednokierunkowe
i z czasem coraz bardziej gwałtowne (por. Tabela 21 – zestawienie danych z pięcioletnimi odstępami). Jedynie województwo małopolskie powinno utrzymać względnie zbliŜony rozmiar
populacji, której wzrost przewiduje się aŜ do roku 2020.
33
Tabela 21 Powiat chrzanowski na tle województwa i Polski - prognozowana liczba ludności w latach 20052030
2005
2010
2015
2020
2025
2030
Jednostka
2030/2005
w tysiącach ludności
Polska
38123,3
37899,2
37625,9
Województwo ma3265,2
3289,5
3308,9
łopolskie
Powiat chrzanow128,4
127,4
126,4
ski
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
37228,8
36598,0
35693,0
93,63%
3317,2
3304,4
3264,6
99,98%
125,1
123,1
120,4
93,77%
O poziomie rozwoju kapitału ludzkiego Gminy i Miasta świadczy poziom wykształcenia ludności. Ze względu na ograniczoną dostępność danych przeanalizowano wyniki Narodowego
Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002. Odsetek populacji Miasta z wykształceniem
wyŜszym (7,8%) i policealnym (2,9%) był mniejszy niŜ dla powiatu (odpowiednio 8,0 i 3,2%)
oraz znacząco mniejszy niŜ dla województwa (odpowiednio 10,5 i 3,4%). Udział osób posiadających wykształcenie średnie, w tym zarówno ogólnokształcące, jak i zawodowe, był natomiast w Mieście wyŜszy niŜ w porównywanych jednostkach. Osoby z wykształceniem średnim stanowiły łącznie największą procentowo grupę mieszkańców (32,0%). Na tle regionu i
powiatu, w populacji Miasta odnotowano najniŜszy odsetek osób posiadających wykształcenie podstawowe nieukończone oraz nieposiadających w ogóle wykształcenia.
Wśród osób z wykształceniem wyŜszym, policealnym oraz średnim ogólnokształcącym odsetek kobiet przekraczał odsetek męŜczyzn, zwłaszcza w wypadku drugiej i trzeciej wymienionej kategorii (kobiety stanowiły odpowiednio 79,5% i 76,0% populacji).
Tabela 22 Przekrój wykształcenia ludności Miasta Trzebini na tle województwa małopolskiego w 2002 r.
Liczba osób
% z danej populacji*
% kobiet w grupie
Wykształcenie
miasto
powiat
region
miasto
powiat
region
miasto
powiat
region
WyŜsze
1 273
8 535 272 888
7,8%
8,0%
10,5%
55,6%
b.d.
54,7%
Policealne
477
3 427
88 635
2,9%
3,2%
3,4%
79,5%
b.d.
77,4%
Średnie razem
5 192
31 774 755 401
32,0%
29,6%
29,0%
53,9%
b.d.
56,6%
Średnie
ogólno1 539
9 216 228 559
9,5%
8,6%
8,8%
76,0%
b.d.
70,3%
kształcące
Średnie zawodowe
3 653
22 558 526 842
22,5%
21,0%
20,2%
44,6%
b.d.
50,7%
Zasadnicze
zawo4 184
28 713 679 216
25,8%
26,7%
26,0%
36,2%
b.d.
38,3%
dowe
Podstawowe ukoń5 156
34 930 782 919
31,8%
32,5%
30,0%
59,0%
b.d.
54,8%
czone
Podstawowe
nie414
2 886
84 974
2,6%
2,7%
3,3%
58,9%
b.d.
58,7%
ukończone i bez
*100% stanowią tu osoby w wieku 15 lat i więcej
Źródło: NSP 2002
Aktywność ekonomiczna ludności i sytuacja na rynku pracy
Struktura wiekowa wpływa na aktywność ekonomiczną ludności i sytuację na rynku pracy.
NSP 2002 ujawnił, Ŝe aŜ 52,4% mieszkańców Miasta jest biernych zawodowo, podczas gdy w
województwie odsetek ten wynosił 44,2% – o ponad 8% mniej. Mniejszy był teŜ odsetek
biernych zawodowo na terenie powiatu chrzanowskiego (50,1%), natomiast w skali całej
Gminy wyniósł 52,9%. Nie tylko zatem w Mieście, ale i w jego bezpośrednim otoczeniu,
bierność zawodowa stanowi problem o szerokiej skali. Negatywnym zjawiskiem jest, niŜszy
od udziału tej kategorii w pozostałych jednostkach, udział osób aktywnych zawodowo pracu-
34
jących w całej populacji. Natomiast blisko 25% wśród osób aktywnych zawodowo to osoby
bezrobotne, podczas gdy w Gminie i powiecie jest to ok. 22,4%, a w województwie 19%.
Tabela 23 Aktywność ekonomiczna ludności Miasta Trzebini na tle grupy porównawczej
Powiat
Województwo
Aktywność
Miasto
Gmina
chrzanowski
małopolskie
ekonomiczLiczba
%z
Liczba
%z
Liczba
%z
Liczba
%z
na ludności
osób
ogółu
osób
ogółu
osób
ogółu
osób
ogółu
Ogółem
16 217
100%
28 730
100%
107 348
100%
2 607 547
100%
Aktywni
zawodowo
7 515
46,3%
13 170
45,8%
51 360
47,8%
1 357 213
52,0%
ogółem
Aktywni
zawodowo
5 659
34,9%
10 213
35,5%
39 863
37,1%
1 097 673
42,1%
pracujący
Aktywni
zawodowo
1 856
11,4%
2 957
10,3%
11 497
10,7%
259 540
10,0%
bezrobotni
Bierni
za8 505
52,4%
15 204
52,9%
53 808
50,1%
1 152 079
44,2%
wodowo
Źródło: NSP 2002
Z zestawienia danych dotyczących wykształcenia i aktywności ekonomicznej ludności, wynika, iŜ 100% osób z wykształceniem wyŜszym, policealnym, średnim i zasadniczym zawodowym to osoby aktywne ekonomicznie, natomiast niŜszy poziom wykształcenia znacznie częściej łączy się z biernością ekonomiczną.
Zgodnie z danymi GUS w 2006 r. w Mieście pracowało 6411 osób (dane nie obejmują podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz pracujących w gospodarstwach
indywidualnych w rolnictwie), z czego jedynie 37% stanowiły kobiety. W przedstawionej
grupie porównawczej był to najniŜszy udział kobiet w ogóle pracujących. Sytuacja ta zdaje
się być wyjątkowo niekorzystna zwłaszcza w porównaniu z województwem małopolskim,
gdzie w tym samym okresie odsetek kobiet wśród pracujących wyniósł aŜ 49,1%, więc niemal
połowę pracujących. Sytuacja jest niekorzystna takŜe na tle powiatu, w którym udział kobiet
wyniósł 48,8%.
Pracujący w sektorze prywatnym stanowią większość tak w Mieście (59,6%), jak i w całej
Gminie (60,0%).
W Mieście aŜ 56,5% osób pracuje w przemyśle i budownictwie, a w sektorze usług jedynie
43,3%. Taki układ determinuje teŜ omówiony wyŜej udział kobiet w ogóle pracujących.
Struktura pracujących w Gminie jest z oczywistych powodów zbliŜona do sytuacji Miasta.
Jeszcze bardziej kontrastowo wygląda sytuacja Miasta (i Gminy) w zestawieniu z danymi o
województwie, gdzie w przemyśle i budownictwie w 2006 r. pracowało jedynie 34,5%, a w
usługach 64,7%.
W Mieście Trzebinia udział usług rynkowych w ogóle usług wyniósł w 2006 r. 60,0%, co wyróŜnia je na tle powiatu (45,2%), ale i na tle województwa (53,8%).
Tabela 24 Pracujący* w Mieście wg sektorów w ujęciu porównawczym w 2006 r.
Ogółem
Sektor
PrzeRolnictwo,
mysł i
łowiectwo
w tym
buPubPryi leśnictwo
kobieJednostka
ogódowliczny
watny
; rybactwo
ty
łem
nictwo
% z ogółem
Województwo małopol631314
49,1%
42,1%
57,9%
0,8%
34,5%
skie
Usługi
ogółem
64,7%
rynkowe
w usługi
ogółem
53,8%
35
Ogółem
Jednostka
ogółem
w tym
kobiety
Sektor
Publiczny
Prywatny
Rolnictwo,
łowiectwo
i leśnictwo
; rybactwo
Przemysł i
budownictwo
Usługi
ogółem
rynkowe
w usługi
ogółem
% z ogółem
Powiat chrza21546
48,8%
42,8%
57,2%
0,5%
46,5%
53,0%
45,2%
nowski
Gmina Trze7073
39,3%
40,0%
60,0%
0,3%
55,1%
44,6%
57,9%
binia
w tym Mia6411
37,8%
40,4%
59,6%
0,2%
56,5%
43,3%
60,0%
sto
* według faktycznego miejsca pracy; bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie.
Bezrobocie
Niepokojące zjawiska w strukturze wieku, wykształcenia i aktywności zawodowej, znajdują
swoje odzwierciedlenie w skali bezrobocia. Ze względu na dostępność danych porównanie
obejmuje skalę Gminy.
W poniŜszej tabeli zestawiono liczbę bezrobotnych na tysiąc mieszkańców w latach 2003 2006. Poziom bezrobocia w regionie jest znacznie niŜszy od poziomu w Trzebini. Trzeba takŜe zwrócić uwagę na dynamikę zmian w ostatnich latach, kiedy w Gminie odnotowano znaczący spadek liczby bezrobotnych na 1000 ludności (o ponad 15 osób), choć wciąŜ mniejszy
niŜ dla powiatu. W województwie poziom bezrobocia był najniŜszy w całym okresie, lecz dynamika spadku w 2006 r. duŜo niŜsza.
Tabela 25 Liczba osób bezrobotnych na 1000 mieszkańców - Gmina Trzebinia na tle powiatu i województwa, w latach 2003-2006 (dane na 31 XII).
Jednostka
2003
2004
2005
2006
64,2
59,7
54,8
44,6
Powiat chrzanowski
78,5
74,6
68,3
52,5
Gmina Trzebinia
74,4
69,9
63,8
48,7
Bardzo niepokojącym zjawiskiem jest to, Ŝe wraz ze spadkiem liczby bezrobotnych, następował stały wzrost feminizacji zjawiska bezrobocia, która sięgnęła w 2007 r. aŜ 64,2% ogółu
bezrobotnych. Poziom tego wskaźnika zbliŜony jest do poziomu z powiatu, lecz wyŜszy w
porównaniu z województwem.
Skalę problemu uzupełniają dane PUP w Chrzanowie, wskazujące, Ŝe w 2006 r. na terenie
powiatu aŜ 7, z pierwszej dziesiątki najliczniej reprezentowanych przez bezrobotnych zawodów, zdominowanych było przez kobiety. Taki poziom bezrobocia wśród kobiet nie dziwi na
tle omówionych wyŜej danych o odsetku pracujących kobiet oraz odsetku pracujących w poszczególnych sekcjach (por. Tabela 24).
Udział mieszkańców Gminy pozostających na bezrobociu więcej niŜ 12 miesięcy, zbliŜony
jest do odsetka długotrwale bezrobotnych w powiecie oraz niewiele mniejszy od tegoŜ
w województwie. Sytuacja osób poniŜej 25 oraz powyŜej 50 roku Ŝycia w Gminie równieŜ
była zbliŜona do sytuacji w regionie, jednak warto zauwaŜyć, iŜ na przestrzeni dwóch lat
udział bezrobotnych do 25 lat spadł o ok. 5%, przy równoczesnym wzroście udziału osób po
50 roku Ŝycia o ok. 6%. W ostatnich dwóch latach wzrósł w Trzebini odsetek bezrobotnych z
prawem do zasiłku. Pomimo to jest o mniejszy niŜ w regionie.
36
Tabela 26 Bezrobocie zarejestrowane wg podstawowych kategorii w 2007 (31 XII; dla Gminy równieŜ w
ujęciu 2004 – 2006)
Do 25
Po 50
W tym
DługoZ prawem
NiepełnoOgóroku Ŝyroku ŜyJednostka
kobiet
trwale
do zasiłku
sprawni
łem
cia
cia
% z ogółem
Województwo
112 602
61,3%
59,2%
22,9%
17,8
13,4%
4,2%
małopolskie
Powiat
6758
64,7%
58,8%
22,5%
18,2%
9,6%
2,7%
chrzanowski
Gmina
1347
64,2%
58,4%
22,7%
17,8%
10,0%
2,5%
Trzebinia
1662
62,6%
62,8%
22,6%
14,6%
8,4%
1,4%
2006
2179
57,7%
62,2%
27,5%
11,7%
9,3%
0,8%
2005
2390
54,7%
b.d.
b.d.
b.d.
13,6%
7,1%
2004
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PUP w Chrzanowie oraz WUP w Krakowie
Istotnym elementem analizy sytuacji bezrobotnych jest relacja pomiędzy poziomem wykształcenia i moŜliwościami na rynku pracy. W tabeli poniŜej przedstawiono liczbę i odsetek
bezrobotnych wg wykształcenia w IV kwartale 2007 r. Z danych tych wynika, Ŝe osoby
z wykształceniem wyŜszym oraz średnim ogólnokształcącym stanowią mniejszość w ogóle
bezrobotnych (odpowiednio 8% i 11%). Największy udział w nim mają osoby
z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz gimnazjalnym i poniŜej.
Tabela 27 Bezrobotni zamieszkali w Gminie Trzebinia wg wykształcenia na koniec IV kwartału 2007 r.
Policealne
Średnie
OgóZasadnicze
Gimnazjalne
i średnie
ogólnoWykształcenie
WyŜsze
łem
zawodowe
i poniŜej
zawodowe
kształcące
Bezrobotni
w liczbach
bez1347
108
328
148
392
371
względnych
% z ogółem
100%
8,0%
24,4%
11,0%
Długotrwale bezrobotni w liczbach
787
37
178
66
bezwzględnych
%
długotrwale
bezrobotnych
58,4%
34,3%
54,3%
44,6%
w kategorii
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PUP w Chrzanowie
29,1%
27,5%
253
253
64,5%
68,2%
Bezrobocie długotrwałe
Jednym z najpowaŜniejszych problemów rynku pracy jest bezrobocie długotrwałe, skutkujące
m.in.: pauperyzacją, wzrostem bierności zawodowej, obniŜeniem kondycji psychicznej i
spadkiem atrakcyjności osób z perspektywy pracodawcy.
Wymienione powyŜej konsekwencje nierzadko prowadzą do wykluczenia społecznego osób
pozostających bez pracy. Liczba osób długotrwale pozostających na bezrobociu na koniec
2007 r. wynosiła w skali Gminy 787, co stanowiło 58,4% wszystkich bezrobotnych. W grupie
długotrwale bezrobotnych dominują kobiety (67,7% ogółu). Ze względu na posiadane kwalifikacje największy udział mają długotrwale bezrobotni wśród osób z wykształceniem gimnazjalnym i poniŜej (stanowili aŜ 68,2%). Najmniejszy udział wśród osób z wykształceniem
wyŜszym oraz średnim ogólnokształcącym, co potwierdza ogromną potrzebę podnoszenia
kwalifikacji lokalnej społeczności.
Zawody deficytowe i nadwyŜkowe w powiecie chrzanowskim
37
Interesujących danych dostarczają informacje o zawodach deficytowych i nadwyŜkowych na
terenie powiatu chrzanowskiego, gdyŜ obrazują one niedopasowanie kwalifikacji kapitału
ludzkiego do potrzeb rynku pracy.
Zgodnie z opracowaniem PUP w Chrzanowie pt. „Monitoring Zawodów deficytowych
i nadwyŜkowych, Raport za rok 2006”, wśród zawodów deficytowych wymieniono następujące:
• „operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej”,
• „mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych”,
• „brukarz”,
• „robotnik gospodarczy”,
• „pracownik administracyjny”,
• „kelner”,
• „monter/składacz okien”
• „robotnik pomocniczy”.
Zawody nadwyŜkowe to:
• „asystent ekonomiczny”,
• „pozostali mechanicy pojazdów samochodowych”,
• „obuwnik przemysłowy”,
• „kucharz”,
• „technik mechanik”,
• „ślusarz”,
• „technik elektryk”.
W 2006 r. do PUP w Chrzanowie zgłoszono 2933 oferty pracy, w porównaniu z rokiem poprzednim oznacza o 17% więcej wolnych miejsc pracy. Zawody, które najczęściej pojawiały
się w ofertach, to:
• „sprzedawca”,
• „pracownik biurowy”,
• „robotnik gospodarczy”,
• „mechanicy maszyn i urządzeń przemysłowych”,
• „krawiec”.
Mimo Ŝe zidentyfikowane zawody deficytowe nie wymagają wysokiego poziomu wykształcenia, pracodawcy nie znajdują na lokalnym rynku pracy odpowiednich osób. Oznacza to w
skali powiatu konieczność promowania innych kierunków kształcenia, w tym kształcenia
ustawicznego. Szczególnie waŜne jest to w skali problemów ze strukturą wykształcenia ludności i grupy samych bezrobotnych w Gminie i Mieście.
Pomoc Społeczna
Przedstawione powyŜej problemy demograficzne i struktura społeczna Gminy i Miasta znajduje swoje odzwierciedlenie w skali i rodzaju udzielanej pomocy społecznej.
Dane o instytucjonalnych formach opieki oraz o ogóle świadczeń w powiecie chrzanowskim i
regionie przedstawiono w kolejnej tabeli. Nie obserwuje się istotnych zmian w liczbie miejsc
i mieszkańców domów i zakładów opieki społecznej w powiecie, przy wzroście w województwie. W obydwu jednostkach w okresie 2004–2006 nastąpił natomiast wyraźny wzrost kwot
udzielonych świadczeń. Pomimo Ŝe większy wzrost nastąpił w skali województwa, wysokość
udzielonych świadczeń na 1 mieszkańca w powiecie w 2006 r. wyniosła blisko o 20 zł więcej.
38
Tabela 28 Ośrodki opieki społecznej oraz udzielone świadczenia w powiecie chrzanowskim
i województwie małopolskim w latach 2004-2006
Domy i zakłady opieki społeczUdzielone świadczenia
nej
Z tego zrealizowane
Na jedJednostka
przez (w tys. zł)
Ogółem
nego
w danym roku
OgóPowiatowe
Miejsca* Mieszkańcy*
(w tys.
mieszłem
Centra Pokańca
zł)
Gminy
mocy Rodziw zł
nie
2004
111
8424
8344 167488,2
51,67
35772,0 131716,2
Woj.
2005
116
8522
8304 184637,0
56,85
37016,5 147620,5
małopolskie
2006
116
8675
8422 230774,3
70,94
39942,3 190832,0
2004
3
161
158
9622,6
74,45
1433,8
8188,8
Powiat
2005
3
161
157
10343,4
80,19
1495,9
8847,5
chrzanowski
2006
3
161
158
11609,2
90,20
1770,8
9838,4
* z filiami
Na terenie Gminy działa Ośrodek Pomocy Społecznej w Trzebini (ul. Kościuszki 38). Opis
sytuacji społecznej w Mieście oparto na danych pochodzących ze „Sprawozdania z działalności za rok 2007” OPS w Trzebini.
W bazie danych Ośrodka znajduje się 3436 rodzin, w których mieszka 9866 osób. Liczba ta
stanowi aŜ 28,9% mieszkańców Gminy.
W 2007 roku łączna ilość rodzin, które uzyskały pomoc społeczną ( w zakresie działań własnych i zleconych oraz pracy socjalnej) wyniosła 1 368 , Ŝyło w nich 3 547 osób. Czyli pomocą społeczną objęto w 2007 roku ponad 10%7 mieszkańców Trzebini.
Najwięcej rodzin otrzymało świadczenia w ramach zadań własnych – 1146 tj., w których Ŝyło
2 964 osoby tj. 83,77 % rodzin objętych pomocą społeczną. Natomiast z tytułu realizacji zadań zleconych gminie pomocą społeczna objęto w 2007 roku 163 rodziny, w których Ŝyło 278
osób tj. 11,91 % rodzin objętych pomocą społeczną. Szczegółowe dane przedstawia tabela
poniŜej.
Tabela 29 Liczba osób i rodzin korzystających z róŜnych form pomocy społecznej w zakresie zadań własnych i zleconych w 2007r.
Liczba gospodarstw
Liczba osób
Wyszczególnienie
domowych
w gospodarstwach domowych
Łączna liczba przyznanych świadczeń
1 368
3 547
Świadczenia przyznane w ramach zadań
1 146
2 964
własnych
Świadczenia przyznane w ramach zadań
163
278
zleconych
Pomoc udzielona wyłącznie w postaci
59
305
pracy socjalnej
Źródło: Urząd Miasta w Trzebini
BudŜet przeznaczony na świadczenia pomocy społecznej i świadczenia rodzinne w Gminie
Trzebinia w 2007 r. wyniósł łącznie nieco ponad 7,8 mln zł, z czego 33,8% stanowiły wydatki
na zadania własne, 7,7% na zadania zlecone i 58,5% na świadczenia rodzinne.
Najwięcej osób skorzystało z pomocy w formie darmowego posiłku dla dzieci, zasiłku celowego specjalnego oraz z zasiłku okresowego. Na pobór tego ostatniego przeznaczono największą kwotę świadczeń: 984,3 tys. zł, druga co do wielkości kwota świadczeń wyniosła
7
Odsetki liczone są z liczby mieszkańców według danych UM w Trzebini na dzień 31.XII.2007 r, która wynosiła 34 036 osób.
39
494,2 tys. zł na zasiłki stałe, przydzielone 154 osobom. PoniŜsza tabela przedstawia ogólne
zestawienie osób i kwot za udzielone świadczenia w ramach zadań własnych i zleconych
Gminy.
Tabela 30 Liczba osób i kwota za udzielone świadczenia w zł w ramach zadań zleconych i zadań własnych
Gminy w 2007 r.
Formy pomocy
Liczba osób
Kwota świadczeń
Realizacja zadań zleconych
Zasiłki stałe
154
494 215
Składki na ubezpieczenie zdrowotne
126
39 769
Realizacja zadań własnych
Schronienie
2
180
Posiłek dla dzieci
551
350 529
Posiłek dla dorosłych
96
113 400
Zasiłek celowy- Program „Pomoc państwa w zakresie do202
107 221
Ŝywiania”
Pogrzeb
3
5 822
Zdarzenie losowe
3
3 000
Zasiłek na odzieŜ
121
22 053
Zasiłek celowy na Ŝywność
285
103 960
Zasiłek na zakup opału
196
80 285
Zasiłek na leki
133
32 200
Zasiłek na remont mieszkania
15
4 355
Zasiłek na artykuły gospodarstwa domowego
36
29 031
Zasiłki na opłaty mieszkaniowe
169
52 561
Zasiłki na opłacenie kolonii
9
6 000
Zasiłki zwrotne
2
1 300
Zasiłek na zakup przyborów szkolnych
7
1 020
Refundacja zasiłków celowych
5
2 012
Zasiłek celowy specjalny
471
283 846
Opał w naturze
233
91 195
Talony Ŝywnościowe
30
7 205
Gminny program przeciwdziałania groźnie eksmisji
14
86 452
Zasiłek okresowy, w tym:
984 344
• środki własne gminy
59,2%
449
40,8%
• dotacja z budŜetu państwa do zadań własnych
Pomoc w naturze - pościel
198
50 017
Źródło: Sprawozdanie z działalności za rok 2007 Ośrodka Pomocy Społecznej w Trzebini.
Dla niniejszej analizy istotne są przyczyny, które zmusiły mieszkańców Gminy do skorzystania z pomocy Ośrodka Opieki Społecznej. Najczęstszą z nich było bezrobocie, które dotyczyło 1856 osób (w 612 rodzinach), co stanowi 5,4% ogółu mieszkańców Gminy. Stosunkowo
częstymi przyczynami były teŜ ubóstwo (4,3% populacji gminy), długotrwała choroba (4,2%
populacji) i niepełnosprawność (3,4% populacji).8
Tabela 31 Przyczyny, które zmusiły rodziny do ubiegania się o świadczenia z pomocy społecznej w Gminie
Trzebinia w 2007 r.
Liczba osób w gospodarstwach
Liczba gospodarstw
Powód trudnej sytuacji Ŝyciowej
domowych
domowych
Ubóstwo
580
1472
Sieroctwo
1
4
Bezdomność
16
17
Potrzeba ochrony macierzyństwa
112
456
Bezrobocie
612
1856
8
Odsetki liczone z ogólnej populacji Gminy z dnia 31 XII 2006 r.
40
Powód trudnej sytuacji Ŝyciowej
Liczba gospodarstw
domowych
518
620
Liczba osób w gospodarstwach
domowych
1160
1417
Niepełnosprawność
Długotrwała choroba
Bezradność w sprawach opiekuń257
czo-wychowawczych:
w tym:
Rodziny niepełne
204
Rodziny wielodzietne
44
Przemoc w rodzinie
134
Alkoholizm
202
Narkomania
12
Trudność w przystosowaniu do Ŝycia po opuszczeniu zakładu karne18
go
Zdarzenia losowe
3
Sytuacja kryzysowa
28
Źródło: Sprawozdanie z działalności za rok 2007 Ośrodka Pomocy Społecznej w Trzebini
954
674
284
387
522
36
40
5
78
OPS prowadzi takŜe pomoc w zakresie poradnictwa specjalistycznego, którą zajmują się
głównie pracownicy Zespołu Profilaktyki i Terapii Rodzin. Wśród ich zadań znajdują się
między innymi działalność profilaktyczna i terapeutyczna dla osób i rodzin dotkniętych róŜnymi problemami, w tym zaburzeniami Ŝycia psychicznego, uzaleŜnieniami czy przemocą w
rodzinie. Inne zadania Zespołu to takŜe prowadzenie „Telefonu Zaufania” i Klubu Integracji
Społecznej. W ramach Ośrodka pomocy Społecznej działa:
• MłodzieŜowa Grupa Wsparcia dla dzieci w wieku od 13 do 23 roku Ŝycia.
• Klub Integracji Społecznej.
W wykonywaniu zadań z zakresu pomocy społecznej Ośrodek Pomocy Społecznej w Trzebini
współpracuje z organizacjami społecznymi:
• Polskim Czerwonym KrzyŜem,
• Związkiem Harcerstwa Polskiego,
• Polskim Komitetem Pomocy Społecznej,
• Parafialnymi Zespołami „Caritas” oraz
• Fundacją im. Brata Alberta w Krakowie.
Gmina dysponuje następującymi zasobami, umoŜliwiającymi prowadzenie działalności profilaktycznej i terapeutycznej:
• Punkt Konsultacyjny dla osób uzaleŜnionych i ich rodzin oraz dla ofiar przemocy domowej w Trzebini,
• Punkt Konsultacyjny dla dzieci i młodzieŜy,
• Grupy wsparcia dla osób współuzaleŜnionych,
• Grupa edukacyjno-motywacyjna skierowana do osób uzaleŜnionych bądź zagroŜonych
uzaleŜnieniem,
• Poradnia Leczenia UzaleŜnień,
• Grupy samopomocowe,
• Przeszkoleni nauczyciele – realizatorzy młodzieŜowych programów profilaktycznych,
• Zespół Profilaktyki i Terapii Rodzin,
• Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna.
Niepełnosprawność
Szczególna sytuacja osób niepełnosprawnych wpływa na mobilność Ŝyciową i zawodową tej
grupy. Wg Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych, w 2005 r. problem
niepełnosprawności dotyczył bezpośrednio 1042 osób (3,1% populacji Gminy) w 444 rodzi41
nach, z czego 306 rodzin zamieszkiwało w Mieście. Większość grupy niepełnosprawnych
stanowią kobiety (56,8%). Blisko 50% osób niepełnosprawnych jest w wieku poprodukcyjnym.
Bezpieczeństwo publiczne
Komisariat Policji w Trzebini (ul. Kościuszki 35) obejmuje teren Miasta i Gminy. Ze względu
na to, o ile nie zostanie wyszczególnione, poniŜsze dane dotyczyć będą obszaru całej Gminy.
Analizę sytuacji oparto na danych ze „Sprawozdania z działalności Komisariatu w Trzebini za
rok 2007”. Odsetek wszczętych postępowań w Komisariacie Policji w Trzebini stanowił w
2007 r. ponad 25,7% postępowań przygotowawczych z całego powiatu chrzanowskiego. W
dynamice zmian w liczbie wszczętych dochodzeń wyraźnie zaznaczył się jednak trend spadkowy (dynamika w latach 2005–2007 – 78,7%). Inaczej sytuacja wyglądała w przypadku
liczby przestępstw stwierdzonych. Między rokiem 2005 a 2006 wzrosła ona o 6,3%, by w
2007 r. nieznacznie spaść (dynamika 2006–2007: 95,6%). Spadek liczby przestępstw stwierdzonych w tym roku wiązał się jednak z równoległym spadkiem wskaźnika wykrywalności
przestępstw z 70,3% na 67%. Przy czym w kategorii przestępstw o charakterze kryminalnym
wykrywalność w roku 2007 wyniosła 50,9%.
Mimo to Trzebinię charakteryzuje znacznie wyŜszy niŜ w województwie wskaźnik wykrywalności przestępstw (w 2006 r. o 11,6%).
Tabela 32 Postępowania wszczynane, przestępstwa stwierdzone i wskaźnik wykrywalności przestępstw w
latach 2005-2007
Dochodzenia
Przestępstwa stwierdzoWskaźnik
Jednostka
wszczęte
ne
wykrywalności
2005 2006 2007
2005
2006
2007
2005
2006
2007
Gmina Trzebinia
1237 1072
974
1366
1452
1388
54,9
70,3
67
Powiat chrzanowski
4806 4259 3784
6150
6069
5558
61,3
68,4
68,2
Województwo
b.d.
b.d.
b.d.
115179 105630
b.d.
53,7
58,7
b.d.
małopolskie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania z działalności Komisariatu w Trzebini za rok 2007
oraz danych GUS.
Na podstawie powyŜszych danych, na potrzeby porównania, obliczono wskaźnik liczby przestępstw stwierdzonych na 1000 ludności. W 2006 r. wartość tego wskaźnika dla Gminy wyniosła 42,6 przestępstwa na 1000 ludności. W powiecie chrzanowskim stwierdzono o blisko 5
przestępstw więcej (47,2), natomiast w województwie wskaźnik przybrał duŜo niŜszą wartość
- 32,4 przestępstwa na 1000 ludności, a więc o ponad 10 mniej niŜ w Gminie.
W 2007 r. popełniono w Gminie 1388 przestępstw, z czego 65% stanowiły przestępstwa
o charakterze kryminalnym (tendencja spadkowa w stosunku do roku poprzedniego), a przestępstwa gospodarcze 24,9% (tendencja wzrostowa w stosunku do roku poprzedniego). Ogólna liczba przestępstw spadła w stosunku roku poprzedniego (dynamika 2006-2007: 95,5%).
Wśród najczęściej występujących przestępstw znajdują się te przeciw mieniu: kradzieŜe oraz
kradzieŜe z włamaniem. W latach 2006-2007 wzrost liczby przestępstw dotyczył: uszkodzeń
rzeczy, kradzieŜy z włamaniem i kradzieŜy cudzej rzeczy. W przypadku pozostałych typów
przestępstw, o których informacje zamieszczono w poniŜszej tabeli, w 2007 r. odnotowano
spadek ich występowania.
Tabela 33 Liczba popełnionych przestępstw wg rodzajów w latach 2006 i 2007 oraz dynamika zmian w
Gminie Trzebinia
Liczba
Rodzaj przestępstwa
2006/2007
2006
2007
Zabójstwo
0
0
0
Zgwałcenie
11
5
45,5%
42
Liczba
2006
2007
KradzieŜe cudzej rzeczy
214
215
KradzieŜ samochodu
15
5
KradzieŜ z włamaniem
166
193
Rozbój i wymuszenie rozbójnicze
98
41
Uszczerbek na zdrowiu
24
19
Bójka lub pobicie
24
15
Uszkodzenie rzeczy
51
96
Przestępstwa narkotykowe
90
27
Razem o charakterze kryminalnym
1006
904
Razem o charakterze gospodarczym
259
346
Ogółem przestępstw
1452
1388
Źródło: Sprawozdanie z działalności Komisariatu w Trzebini za rok 2007
Rodzaj przestępstwa
2006/2007
100,4%
33,3%
116,2%
41,8%
79,1%
62,5%
188,2%
30%
89,8%
133,5%
95,5%
Przestępczość nieletnich
Ogromnym problemem, z którym borykają się współczesne społeczeństwa jest przestępczość
wśród nieletnich. Patologie społeczne wśród młodzieŜy często wynikają z trudnej sytuacji Ŝyciowej lub cięŜkich warunków Ŝycia młodego człowieka i jego rodziny. W 2007 r. nieletni
popełnili w Trzebini 66 czynów o charakterze przestępczym, z czego 31,8% stanowiły kradzieŜe rzeczy. Częste były teŜ przestępstwa rozbójnicze (24,2%). W 2007 r. nastąpił jednak
znaczny spadek liczby podobnych czynów w stosunku do roku poprzedniego, gdy liczba ich
sięgnęła aŜ 134. Pomimo tego ogromnego spadku, liczba przestępstw popełnionych przez nieletnich w 2007 r. nadal jest większa niŜ w roku 2005.
Jednocześnie przy spadku liczby przestępstw, liczba nieletnich przestępców wzrastała w opisywanym okresie: z 47 osób w 2005 r., do 58 w 2007 r. MoŜna z tego wnioskować, Ŝe o ile
skuteczność działań policji rośnie i dochodzi do mniejszej liczby czynów przestępczych
wśród młodzieŜy, liczba młodych ludzi, włączających się w działalność przestępczą rośnie.
Bezpieczeństwo w ruchu drogowym
Obowiązki w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego w Trzebini pełni Ogniwo Ruchu
Drogowego Sekcji Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Powiatowej Policji w Chrzanowie. Trzebińscy policjanci obsługują jedynie część kolizji drogowych na podlegającym im terenie.
Porównanie danych o ruchu drogowym z 2007 r. i z 2006 r. wskazuje na wzrost bezpieczeństwa ruchu drogowego na terenie Gminy. Nieznacznie spadła liczba wypadków, ich ofiar oraz
rannych. Spadła teŜ liczba kolizji. Szczegółowe dane na temat bezpieczeństwa na drodze
przedstawia poniŜsza tabela.
Tabela 34 Bezpieczeństwo w ruchu drogowym na terenie Gminy Trzebinia w latach 2006 – 2007.
Wypadki
Zabici
Ranni
Kolizje
2006
2007
2006
2007
2006
2007
2006
2007
43
36
3
2
48
42
222
185
Źródło: Sprawozdanie z działalności Komisariatu w Trzebini za rok 2007.
Ulice Miasta, na których miało miejsce najwięcej wypadków to Piłsudskiego (5), Kościuszki
(4) i Długa (3). Najwięcej rannych odnotowano na ulicach: Piłsudskiego (7), 1 Maja (6), Długiej (4) oraz Kościuszki (4 oraz jedna ofiara śmiertelna).
Jako główne przyczyny zaistnienia wypadków wymienia się:
• niedostosowanie prędkości jazdy do warunków drogowych,
• nieudzielanie pierwszeństwa przejazdu,
• niezachowanie bezpiecznej odległości,
• nieprawidłowo wykonany manewr cofania.
43
Ochrona przeciwpoŜarowa
W Trzebini działa Oddział Miejsko-Gminny Związku Ochotniczych StraŜy PoŜarnych, w którym wg danych z 2007r. działa 9 Ochotniczych StraŜy PoŜarnych. Wg Sprawozdania z działalności za rok 2007, na terenie Gminy w okresie styczeń-listopad 2007 r. miało miejsce 520
zdarzeń, a Ochotnicze StraŜe PoŜarne z Trzebini brały udział w 273 zdarzeniach (w tym: 132
poŜary i 141 miejscowych zagroŜeń róŜnego typu). Spośród nich do Miasta skierowane było
jedynie 17 wyjazdów. Łącznie uczestniczyły w nich 1892 osoby w 292 załogach.
Grupy społeczne wymagające wsparcia w ramach programu rewitalizacji
Przeprowadzona powyŜej analiza podstawowych problemów społecznych występujących w
Mieście i Gminie, wskazuje na konieczność podjęcia szeregu działań wspierających wobec
następujących grup:
• MłodzieŜ i dzieci zagroŜone patologią społeczną ( świetlice, kluby pozwalające zagospodarować im wolny czas).
• Dzieci do trzeciego roku Ŝycia, których matki chcą powrócić na rynek pracy po urlopie macierzyńskim.
• Kobiety, wymagają szczególnie szerokiego wsparcia ze względu na wykluczenie
przede wszystkim na rynku pracy. Pomimo, Ŝe są stanowczo lepiej wykształcone, stanowią jedynie 37,8% pracujących i aŜ 64,2% bezrobotnych w Gminie oraz 67,7% w
grupie długotrwale bezrobotnych.
• Osoby dotknięte niepełnosprawnością, stanowiące 3,1% populacji Gminy i w większości zamieszkałe w Mieście (problem w 2007 r. dotyczył 518 rodzin, w których Ŝyło
1160 osób), będące w grupie największego ryzyka, jeśli chodzi o wykluczenie z rynku
pracy, a nawet Ŝycia społeczności, często zmuszone do ograniczenia do minimum
swej mobilności ze względu na brak warunków infrastrukturalnych.
• Bezrobotni, stanowiący w 2006 r. blisko 4,9% populacji Gminy, ze względu na nieznaczny udział bezrobotnych posiadających prawo do zasiłku (10%) i fakt, Ŝe bezrobocie stanowi jeden z najczęstszych powodów ubiegania się o świadczenia z pomocy
społecznej (w 2007 r. dotyczyło 5,4% populacji Gminy). Szczególnej troski wymagają
długotrwale bezrobotni, których udział na koniec IV kwartału 2007 r. wyniósł 58,4%
w ogóle bezrobotnych oraz bezrobotni po 50 roku Ŝycia (trend wzrostowy z 11,7% na
17,8% w latach 2005 - 2007), ze względu na skutki długotrwałego pozostawania bez
pracy, jak: pauperyzacja, wzrost bierności zawodowej, obniŜenie kondycji psychicznej, spadek atrakcyjności osób z perspektywy pracodawcy.
• Osoby dotknięte ubóstwem, jako stanowiące jedną z najliczniejszych grup klientów
opieki społecznej (w 2007 r. 4,3% populacji Gminy) i grupę szczególnie naraŜoną na
wykluczenie społeczne.
• Osoby i rodziny osób dotkniętych długotrwałą chorobą, stanowiące jedną z najliczniejszych grup wśród klientów opieki społecznej (w 2007 r. 4,2% populacji).
• Osoby zamieszkałe w gospodarstwach domowych pozostających w głównej części na
utrzymaniu ze źródeł niezarobkowych (58,9% mieszkańców Miasta w 2002 r.).
• Osoby o niskim poziomie wykształcenia i bez zawodu: według danych Narodowego
Spisu Powszechnego aŜ 34,4% populacji Miasta posiada wykształcenie podstawowe
(31,8%), podstawowe nieukończone lub nie posiadało wykształcenia (2,6%), co
znacznie obniŜa ich moŜliwości podjęcia pracy. Osoby te, wraz z grupą posiadającą
wykształcenie zasadnicze zawodowe (25,6% ogółu), charakteryzuje niski poziom mobilności na rynku pracy.
44
•
Osoby posiadające kwalifikacje zawodowe, wchodzące w skład zawodów nadwyŜkowych, które nie umieją dostosować się do nowych warunków rynku pracy.
Stan i zróŜnicowanie dochodowości gospodarstw domowych
Według informacji sygnalnej Urzędu Statystycznego w Krakowie pt. „BudŜety gospodarstw
domowych w województwie małopolskim w 2006 roku”, przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na 1 osobę w gospodarstwach domowych województwa małopolskiego wyniósł
765,10 zł, czyli o 32,83 zł więcej niŜ rok wcześniej (tj. o 4,3% więcej). Dochód rozporządzalny przeciętnego mieszkańca kraju w 2006 r. był wyŜszy o około 70 zł od dochodu rozporządzalnego w Małopolsce. Głównym źródłem dochodów gospodarstw domowych był dochód z
pracy najemnej (47,1%, w kraju o 0,4% więcej). Dochody ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych i pomocy społecznej stanowiły natomiast 34,2% (w kraju 33,5%) i były drugim, co
do wielkości źródłem dochodów gospodarstw domowych.
PoniŜsza tabela przedstawia główne źródła utrzymania gospodarstw domowych Miasta
i Gminy na tle województwa w 2002 r. Z danych wynika, iŜ z pracy najemnej w Trzebini
utrzymywało się wówczas ok. 36% gospodarstw domowych (Miasto: 35,9%, Gmina: 36,3%),
przy średniej w województwie 40,5%.
Tak w Mieście i Gminie, jak i w województwie, w 2002 r. głównym źródłem utrzymania najczęściej były źródła niezarobkowe. NaleŜy jednak zwrócić uwagę na to, Ŝe w Małopolsce sytuacja ta dotyczyła 43,2%, podczas gdy w Mieście aŜ 58,9%, a w całej Gminie 58,2% gospodarstw domowych. Pokazuje to, jak znacząca część społeczeństwa Trzebini jako główne źródło utrzymania wskazuje róŜne formy niezarobkowe, w tym pomoc o charakterze publicznym. Interesujące jest porównanie swoistej przedsiębiorczości mieszkańców (w postaci
odsetka gospodarstw domowych, w których głównym źródłem utrzymania jest praca na
własny rachunek: w województwie stanowiły one 10,9%, w całej Gminie 3,7%, a w Mieście jedynie 3,4%).
Tabela 35 Główne źródła utrzymania gospodarstw domowych w Mieście Trzebinia na tle Gminy i województwa w 2002 r.
Miasto
Gmina
Województwo
Główne źródło utrzymania gospodarstw domowych
Trzebinia
Trzebinia
małopolskie
Poza rolnictwem w sektorze publicznym
1 593
2 787
216 619
Poza rolnictwem w sektorze prywatnym
928
1 707
201 651
W rolnictwie w sektorze publicznym
0
3
877
W rolnictwie w sektorze prywatnym
0
6
2 115
Poza rolnictwem
235
450
70 875
W swoim gospodarstwie rolnym
5
13
41 281
W rolnictwie poza swoim gospodarstwem rolnym
0
0
807
Emerytura pracownicza, kombatancka i pochodne
2 330
4 080
203 447
Emerytura rolna
3
13
19 830
Renta z tytułu niezdolności do pracy
807
1 405
146 418
Renta socjalna
30
35
2 899
Renta rodzinna
575
1 035
40 324
Zasiłek dla bezrobotnych
65
87
10 235
Zasiłek pomocy społecznej
87
125
5 895
Inne niezarobkowe źródło
239
439
20 319
Dochody z własności
6
6
1 359
Dochody z najmu
0
0
1 237
Na utrzymaniu
108
194
45 061
Nieustalone
16
23
9 575
Źródło: NSP 2002
45
W poniŜszej tabeli znajdują się dane o przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniu brutto
w województwie małopolskim i powiecie chrzanowskim. RóŜnica w wysokości średniego
wynagrodzenia ogółem między dwoma obszarami jest niewielka (38,61 zł) na korzyść regionu. Większe róŜnice zaznaczają się w wynagrodzeniach w podziale na sektory. Wyraźnie gorsze płace posiadają mieszkańcy powiatu pracujący w sektorze publicznym oraz w usługach,
zarówno rynkowych, jak i nierynkowych.
Tabela 36 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w zł w 2006 r. w powiecie chrzanowskim na tle województwa małopolskiego.
Sektor
Rolnictwo,
Usługi
Przemysł
łowiectwo
Jednostka
Ogółem
i budownii leśnictwo;
publiczny prywatny
rynkowe nierynkowe
ctwo
rybactwo
Województwo
2443,91
2684,61
2271,21
2374,58
2422,16
2346,15
2577,36
małopolskie
Powiat chrza2405,30
2399,91
2409,50
3757,16
2544,82
2114,99
2342,03
nowski
*Bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz zatrudnionych za granicą, fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji.
Źródło: Opracowanie własne na postawie danych GUS
Niepokojące jest, Ŝe przy wyŜszych niŜ w regionie wynagrodzeniach w przemyśle i budownictwie, znacząco niŜsze w powiecie chrzanowskim są wynagrodzenia w sektorze usług, którego rozwój stanowi obecnie o konkurencyjności lokalnych gospodarek.
Struktura organizacji pozarządowych
DuŜe moŜliwości kreowania pozytywnych zmian w sytuacji społecznej Miasta, posiadają
działające na rzecz grup oraz całej społeczności lokalnej organizacje pozarządowe, w których
obywatele rozwijać mogą własne zainteresowania i uzdolnienia, ale i realizować cele wspólnoty, uczestnicząc w jej Ŝyciu.
Organizacje pozarządowe z terenu Miasta w 2006 r. stanowiły 20,7%, a z Gminy aŜ 28,8%
wszystkich organizacji powiatu. Jak obliczono, na 1000 mieszkańców w Mieście Trzebini
przypadają 2,3 organizacje, co stanowi bardzo wysoki poziom wskaźnika, zwłaszcza w porównaniu do poziomu gminnego (1,8) oraz powiatowego (1,6). Wartość wskaźnika w Mieście
jest taka jak w regionie.
PoniŜsza tabela przedstawia dane dotyczące organizacji pozarządowych w podziale na fundacje oraz stowarzyszenia i organizacje społeczne w latach 2003-2006 w Mieście na tle grupy
porównawczej.
Tabela 37 Zestawienie liczby instytucji w sektorze NGO w Mieście na tle Gminy, powiatu chrzanowskiego
i województwa małopolskiego w latach 2003 – 2006.
Jednostka
2003
2004
2005
2006
Fundacje
Miasto
3
4
4
4
Gmina Trzebinia
3
4
4
4
Powiat chrzanowski
9
10
11
13
582
664
717
773
Stowarzyszenia i organizacje społeczne
Miasto
35
37
39
39
Gmina Trzebinia
48
51
56
56
Powiat chrzanowski
161
174
186
195
5 541
5 929
6 270
6 577
46
W strukturze organizacji pozarządowych w Mieście główne znacznie odgrywają organizacje:
• kulturalne i hobbystyczne,
• na rzecz niepełnosprawnych,
• zajmujące się pomocą społeczną,
• zajmujące się zdrowiem,
• Ochotnicza StraŜ PoŜarna,
• wspierające określone grupy społeczne (głównie związki emerytów, rencistów i inwalidów),
• organizacje zajmujące się kultywowaniem tradycji narodowych.
Oddaje to lista organizacji pozarządowych działających na terenie Miasta Trzebinia:
1. Stowarzyszenie Emerytów, Rencistów i Inwalidów „Radość”,
2. Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów koło nr 1,
4. Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów koło nr 3 w Sierszy,
5. Polski Związek Emerytów i Rencistów koło nr 4,
7. Związek Harcerstwa Polskiego Komenda Hufca im. „Ks. hm Mariana Luzara”,
8. Regionalne Stowarzyszenie Diabetyków z siedzibą w Chrzanowie, koło terenowe
w Trzebini,
9. Stowarzyszenie „Amazonki Ziemi Chrzanowskiej”,
10. Fundacja „śyć z chorobą Parkinsona” – koło terenowe w Trzebini,
11. Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym „MUMINKI”,
12. Fundacja Brata Alberta – warsztat terapii zajęciowej,
13. Klub Obywatelski,
14. Stowarzyszenie Miejskiej Orkiestry Dętej w Trzebini,
15. Polski Związek Hodowców Gołębi Pocztowych Oddział 0162 Trzebinia,
16. Śląski Związek Pszczelarzy koło w Trzebini,
17. Polski Związek Filatelistów koło nr 7,
18. Polski Związek Wędkarski koło nr 122 w Trzebini,
19. Polski Komitet Pomocy Społecznej koło w Trzebini,
20. Fundacja „DOBRY START”,
21. Parafialny Zespół „Caritas” im. Bł. Matki Teresy z Kalkuty przy Parafii Św. Barbary
w Trzebini-Krystynowie,
22. Parafialny Zespół „CARITAS” przy Parafii p.w. Niepokalanego Serca NMP w Trzebini-Sierszy,
23. Ochotnicza StraŜ PoŜarna – Siersza,
24. Ochotnicza StraŜ PoŜarna – Trzebinia,
25. Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Trzebińskiej „COR”,
26. Związek Kombatantów Rzeczpospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych,
27. Komitet Obywatelski „Solidarność”,
28. Stowarzyszenie Ruch na Rzecz Samorządu Miasta i Gminy Trzebinia – Trzebińska
Lewica,
29. Demokratyczna Unia Kobiet,
30. Stowarzyszenie Przyjaciół Gimnazjum nr 3 BONA FIDE.
Mimo pozytywnych wniosków płynących z analizy powyŜszych danych, naleŜy zaznaczyć, iŜ
na terenie Miasta większość organizacji pozarządowych kieruje swoją działalność do konkretnych, zazwyczaj zamkniętych, grup członków, będących jednocześnie beneficjentami
47
własnych działań. Brakuje struktur, które byłyby bardziej otwarte na rozwój społeczności lokalnej, edukację i wspieranie demokracji oraz aktywizację obywateli.
UwaŜa się, Ŝe istnieje potrzeba lepszego wsparcia instytucjonalnego dla organizacji pozarządowych. Powinno to polegać na tworzeniu centrów informacji i wspomaganiu tworzenia zaplecza wspierającego dla nowoutworzonych organizacji, a takŜe dla juŜ istniejących (pomoc
doradcza, szkoleniowa, porady prawne, księgowość).
Instytucje i organizacje działające w sferze społecznej
Infrastruktura społeczna
Poziom infrastruktury społecznej jest istotnym czynnikiem lokalizacji inwestycji gospodarczych, a jej dostępność stanowi bardzo waŜny wskaźnik jakości Ŝycia. Pod względem dostępności i jakości usług społecznych (edukacyjnych, zdrowotnych, kulturalnych) o charakterze
ponadlokalnym Trzebinia wiele zyskuje dzięki swej lokalizacji w stosunkowo niewielkich odległościach od takich ośrodków jak Kraków i Górny Śląsk.
PoniŜej przedstawiono dane dotyczące podstawowych usług świadczonych na poziomie lokalnym, związanych z ochroną zdrowia, edukacją oraz dostępem do infrastruktury kulturalnej
i rekreacyjnej.
Infrastruktura zdrowotna
Pierwsza pomoc i opieka szpitalna nad mieszkańcami Trzebini leŜy w gestii Szpitala Powiatowego w Chrzanowie. Natomiast usługi medyczne na terenie Gminy oferują 3 podmioty
świadczące takie usługi (w ramach których funkcjonuje 9 ośrodków zdrowia, z czego w Mieście – 6):9
1. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej (ul. Harcerska 13), wraz z Miejską Przychodnią Rejonowo-Specjalistyczną nr 1, do którego na terenie Miasta przynaleŜą równieŜ Poradnia Dziecięca (Oś. ZWM 18), Miejska Przychodnia Rejonowa nr 2 (os. Gaj
ul. Matejki 39) i Miejska Przychodnia Rejonowo-Specjalistyczna nr 3 (ul. Grunwaldzka 69) oraz 3 oddziały w sołectwach.
2. Przychodnia Specjalistyczna "MEDIC-US" Sp. z o.o., (Trzebinia, ul. Fabryczna 22),
3. Centrum Rehabilitacyjno-Medyczne "Remedium" Sp. z o.o. (Trzebinia, ul. Sikorskiego 71).
W 2006 r. w Gminie, której populacja stanowi 26,5% ogółu ludności powiatu, udzielono
26,9% wszystkich porad z powiatu chrzanowskiego. Jak widać dostępność usług medycznych
w Gminie jest wysoka, co dobrze obrazuje wartość wskaźnika: porady ogólnodostępne na
1 mieszkańca, który równa się wartości wskaźnika w powiecie (4,2) oraz przewyŜsza jego
wartość w skali regionu. Co naleŜy równieŜ uwzględnić, w 2006 r. w Gminie udzielono ponad
60 tys. porad specjalistycznych.
Tabela 38 Opieka zdrowotna i apteki w Gminie Trzebinia na tle powiatu chrzanowskiego i województwa
małopolskiego w 2006 r.
Gmina
Jednostka
Powiat chrzaWojewództwo
Wskaźnik
Trzebimiary
nowski
małopolskie
nia*
Przychodnie, ośrodki zdrowia, poob.
9
34
1 184
radnie ogółem
Publiczne
ob.
0
7
277
Niepubliczne
ob.
9
27
907
słuŜby medycyny pracy
ob.
5
0
37
9
Dane z materiałów Urzędu Miasta Trzebinia.
48
Wskaźnik
Jednostka
miary
Gmina
Trzebinia*
Powiat chrzanowski
Województwo
małopolskie
praktyki lekarskie w miastach
osoba
19
8
279
praktyki lekarskie na wsi
osoba
3
0
166
porady ogólnodostępne ogółem
jed.
144 034
535 482
12 140 779
porady ogólnodostępne ogółem na
jed.
4,2
4,2
3,7
1 mieszkańca
apteki
ob.
7
34
944
mgr farmacji
osoba
13
64
2 022
ludność na aptekę ogólnodostępną
osoba
2 677
3 767
3 465
* Dane przekazane przez Urząd Miasta w Trzebini, niespójne z informacjami zawartymi w Banku Danych Regionalnych GUS.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych oraz danych Urzędu
Miasta.
W opinii mieszkańców istnieje potrzeba powstania domu spokojnej starości oraz hospicjum
dla osób chorych.
Infrastruktura oświatowa
Na terenie Miasta znajduje się 5 przedszkoli samorządowych, do których uczęszcza łącznie
410 dzieci.10 Według danych GUS za rok 2006 w Gminie zlokalizowano 15 placówek wychowania przedszkolnego, do których uczęszczało 788 dzieci, w tym do 8 istniejących przedszkoli – 580 dzieci. W odczuciu społecznym liczby przedszkoli jest niewystarczająca, co potwierdza fakt, ilość chętnych jest większa niŜ miejsc (stosuje się listy rezerwowe). Inną bolączką jest brak Ŝłobka dla dzieci do trzeciego roku Ŝycia.
PoniŜsza tabela przedstawia dane dotyczące wszystkich typów szkół mieszczących się na terenie Gminy 2006 r. na tle danych o powiecie i regionie.
Tabela 39 Dane o placówkach oświaty na terenie Gminy, powiatu chrzanowskiego i województwa małopolskiego w roku szkolnym 2006/2007
Jednostka
Szkoły
Pomieszczenia
Oddziały
Uczniowie
Absolwenci*
Szkoły podstawowe
Województwo
1 524
14 347
12 061
225 957
42 932
małopolskie
Powiat chrza42
450
386
7 551
1 505
nowski
Trzebinia
12
147
99
1 863
414
Gimnazja
Województwo
714
5 912
5 799
136 616
46 973
małopolskie
Powiat chrza20
212
190
4 806
1 661
nowski
Trzebinia
3
57
44
1 139
373
Zasadnicze zawodowe
Województwo
187
b.d.
966
22 953
7 779
małopolskie
Powiat chrza4
b.d.
26
477
138
nowski
Technika
Województwo
206
b.d.
2 019
55 463
11 414
małopolskie
Powiat chrza4
b.d.
54
1 489
289
nowski
10
Dane z materiałów Urzędu Miasta Trzebinia.
49
Jednostka
Szkoły
Pomieszczenia
Licea ogólnokształcące
Województwo
204
2 429
małopolskie
Powiat chrza6
75
nowski
Licea profilowane
Województwo
99
b.d.
małopolskie
Powiat chrza3
b.d.
nowski
Dla dorosłych
Województwo
296
b.d.
małopolskie
Powiat chrza6
b.d.
nowski
Szkoły policealne
Województwo
305
b.d.
małopolskie
Powiat chrza8
b.d.
nowski
* z roku szkolnego 2005/2006
Oddziały
Uczniowie
Absolwenci*
2 147
64 725
20 879
77
2 323
899
382
10 049
4 812
9
207
115
799
19 998
9 366
23
708
375
1 133
27 110
8 800
45
1014
344
Z 12 szkół podstawowych w Gminie, 4 znajdują się na terenie Miasta i uczęszcza do nich
łącznie 1049 dzieci (oraz 92 w oddziałach przedszkolnych). W Mieście znajdują się teŜ 2
gimnazja i 1 zespół szkół gimnazjalnych, w których łącznie uczy się 1059 dzieci oraz 115
uczniów OHP.
Według danych Urzędu Miasta w Gminie istnieją następujące placówki ponadgimnazjalne
(wszystkie posiadają siedzibę w Mieście):
• Liceum Ogólnokształcące im. Marii Curie – Skłodowskiej (ul. Grunwaldzka 101,
Trzebinia),
• Zespół Szkół Techniczno-Usługowych (ul. Gwarków 3, Trzebinia),
• Zespół Szkół Ekonomiczno-Chemicznych (ul. Krakowska 12, Trzebinia), gdzie
uczęszczają obecnie 764 osoby, z czego 238 do szkół dla dorosłych;
• OHP w Trzebini (ul. 22 Lipca 5, Trzebinia).
Dosyć rozbudowana infrastruktura oświaty w Gminie, skupiona głównie na terenie Miasta,
daje moŜliwość odebrania edukacji na poziomie średnim.
Oprócz stosunkowo duŜej dostępności do lokalnej infrastruktury oświatowej, korzystna sytuacja ma miejsce takŜe na poziomie wyŜszym kształcenia, co wynika z bliskości takich ośrodków naukowych jak: Kraków, aglomeracja górnośląska i Oświęcim. Dodatkowo na terenie
Gminy (w sołectwie Młoszowa) znajduje się oddział Akademii Ekonomicznej im. K. Adamieckiego w Katowicach.
Infrastruktura kulturalna i sportowa11
Trzebinia charakteryzuje się duŜą aktywnością kulturalną i sportową mieszkańców. MoŜliwe
jest to dzięki rozbudowanej sieci instytucji kulturalnych, jak i kół (klubów), czy zespołów artystycznych. Tabela poniŜej zestawia dane o instytucjach kultury i sportu oraz liczbie imprez i
ich uczestników w 2005 r. w Mieście, na tle Gminy Trzebinia, powiatu chrzanowskiego i regionu.
11
Informacje zamieszczone poniŜej pochodzą z materiałów przekazanych przez Urząd oraz ze stron internetowych poszczególnych instytucji, chyba Ŝe opisano inaczej.
50
Tabela 40 Instytucje oraz imprezy kulturalne i sportowe na terenie Miasta na tle grupy porównawczej
w 2005 r.
Gmina
Powiat
Województwo
Instytucje oraz imprezy
Miasto
Trzebinia
chrzanowski
małopolskie
Instytucje
4
10
18
489
Imprezy
63
280
905
24 961
Uczestnicy imprez
15 635
30 778
154 248
3 771 434
Zespoły artystyczne
7
32
80
2 021
Członkowie zespołów artystycznych
152
471
1 125
34 303
Koła (kluby)
16
16
25
1 594
Członkowie kół (klubów)
166
337
540
29 539
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych oraz danych Urzędu
Miasta.
Do najwaŜniejszych instytucji kultury w Mieście Trzebinia naleŜą:
• Dwór Zieleniewskich (ul Piłsudskiego 47a, Trzebinia). Od 1995 r. prowadzona jest w
nim szeroka działalność o charakterze kulturalnym, w tym organizuje się tu: koncerty,
spotkania ciekawymi osobistościami, wystawy i konkursy twórczości artystycznej,
spotkania poetyckie, imprezy plenerowe, warsztaty etnograficzne i wiele innych.
Liczba imprez zorganizowanych w ostatnich latach to: w roku 2005 – 74, 2006 – 89,
2007 – 63.
• Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Trzebini (ul. Kościuszki
74, Trzebinia), skupiający równieŜ Domy Kultury z poszczególnych sołectw, Dom
Kultury „SOKÓŁ” o szerokiej gamie zajęć, równieŜ ruchowych. W tym samym budynku mieści się trzebińskie kino „SOKÓŁ” oraz Trzebiński Impresariat Artystyczny
„SOKÓŁ”. Do MGOKSiR naleŜy równieŜ Dom Kultury Willa NOT w TrzebiniSierszy. MGOKSiR organizuje szereg imprez o charakterze wojewódzkim, ogólnopolskim i międzynarodowym (turnieje szachowe).
• Powiatowy MłodzieŜowy Dom Kultury (ul. Kościuszki 70 i 72, Trzebinia) to instytucja mająca na celu m.in. wspomaganie rozwoju dzieci i młodzieŜy w wymiarach:
kulturalnym i artystycznym, sportowym, społecznym i osobistym. Prowadzi szeroko
zakrojoną współpracę z placówkami oświatowymi. Działa równieŜ na rzecz przeciwdziałania bezrobociu wśród młodzieŜy.
• Miejska Biblioteka Publiczna w Trzebini (ul. Narutowicza 10, Trzebinia) o łącznej
liczbie 13 placówek w Gminie, z czego 5 znajduje się na terenie Miasta. Liczba
wszystkich woluminów w 2006 r. wynosiła ponad 195 tys.. Za najwaŜniejszy sukces
biblioteki uznać naleŜy wyjątkowo wysoki wskaźnik czytelnictwa, który w Gminie
wyniósł 33,8 na 100 mieszkańców, podczas gdy w regionie jedynie 21,5, a w kraju
18,4 na 100 mieszkańców. W związku z ciągłym rozwojem placówki, istotne wydają
się istniejące ograniczenia lokalowe.
ZauwaŜyć naleŜy, iŜ według danych Urzędu Miasta w ostatnich latach dynamicznie wzrastała
liczba uczestników imprez sportowych i rekreacyjnych w Gminie Trzebinia, których w
2006 r. było ok. 25 tys., a w 2007 32 tys. Wzrastała równieŜ liczba ofert sportowych i rekreacyjnych, która wyniosła odpowiednio 216 i 219.
Wśród organizacji o charakterze sportowym w Mieście wymienić naleŜy:
• Miejski Klub Sportowy „Trzebinia – Siersza” (ul. Kościuszki 33, Trzebinia),
• Miejski Klub Sportów Wodnych „Trzebinia”, z przystanią kajakową (ul. Głowackiego
31, Trzebinia),
• Uczniowski Klub Sportowy „Gala” (ul. Piłsudskiego, Trzebinia),
51
•
•
•
Uczniowski Klub Sportowy „Hetman Koronny” (ul. Kościuszki 74, Trzebinia),
Uczniowski Klub Sportowy „Trzebinia” (os. ZWM przy SP nr 8 w Trzebini),
Parafialny Uczniowski Klub Sportowy „Trzebinia” przy SP nr 3 (ul. 1 Maja 60, Trzebinia),
• Parafialny Klub Sportowy „Opoka” przy Parafii p.w. Niepokalanego Serca NMP w
Trzebini (ul. Górnicza 8, Trzebinia),
• Miejski Uczniowski Klub Sportowy „Jutrzenka” w Trzebini (ul. Szkolna 3, Trzebinia),
• Uczniowski Klub Sportowy „Szóstka” w Trzebini (os. Gaj SP nr 6 w Trzebini),
• Uczniowski Klub Tenisowy „Trzebinia” w Trzebini (ul. Grunwaldzka 29, Trzebinia),
• Sportowy Klub Taneczny „Focus” (os. Gaj SP nr 6 w Trzebini),
• Stowarzyszenie Rozwoju Kultury Fizycznej „Trzebinia Centrum” w Trzebini
(ul. Parkowa 29, Trzebinia),
• Ludowy Klub Sportowy „Trzebinia” w Trzebini (Hala Sportowa „Zbyszek”, Trzebinia),
• Klub Rekreacyjno – Sportowy TKKF „Budowlani” (ul. 22 Lipca 5, Trzebinia),
• Uczniowski Osiedlowy Klub Sportowy „Salwator” (ul. Kopernika 40, Trzebinia),
• Klub Turystyczno Sportowy Biker Trzebinia w Trzebini (ul. Waryńskiego 4, Trzebinia).
Dla uzupełnienia danych warto zaznaczyć, iŜ w Mieście, oprócz wyŜej wymienionych klubów, znajduje się inne obiekty sportowo-rekreacyjne, a w tym: basen kryty Aqua Planet Sp. z
o.o., Miesjski Stadion Sportowy w Trzebini oraz boiska do piłki noŜnej i gier małych.
Przedstawione dane wskazują, Ŝe w Mieście zlokalizowane są liczne placówki i organizacje,
umoŜliwiające rozwijanie umiejętności artystycznych, kulturalnych, sportowych oraz ciekawe
i aktywne spędzanie wolnego czasu.
Identyfikacja problemów w sferze społecznej
Problemy związane z poziomem zatrudnienia i bezrobocia, w zestawieniu z
wykształceniem mieszkańców
Na sytuację w Mieście i Gminie, w tym równieŜ poziom zatrudnienia i bezrobocia, wpływa
szereg negatywnych czynników demograficznych, z których najbardziej niekorzystne to:
• Spadek liczby ludności w Mieście; dynamika na poziomie 98,6% na przestrzeni lat
2003–2006, najwyraźniej widać to na tle województwa, gdzie wciąŜ obserwuje się
przyrost liczby ludności;
• Ujemny przyrost naturalny w Mieście, w 2006 r. sięgający -1,8 na 1000 ludności,
szczególnie w zestawieniu z danymi o regionie: 1,2 na 1000 ludności;
• Ujemne saldo migracji w Mieście, w 2006 r. sięgające -3,5 na 1000 ludności;
• Mocno zaawansowany problem starzenia się społeczeństwa Miasta, objawiający się
duŜym udziałem osób w wieku poprodukcyjnym, przewyŜszającym udział osób w
wieku przedprodukcyjnym. Rozkład grup wiekowych wypada negatywnie na tle powiatu i województwa;
• Spadkowa prognoza ludności dla powiatu chrzanowskiego, dynamika do roku 2030
równa 93,77%.
Problemy łączące poziom wykształcenia z sytuacją na lokalnym rynku pracy obejmują następujące zjawiska:
• Udział ludności z wykształceniem wyŜszym (7,8%) i policealnym (2,9%) w Mieście,
jest niski i wypada bardzo niekorzystnie, zwłaszcza na tle średniej wojewódzkiej.
Równocześnie duŜy udział osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym (25,6%),
52
•
•
•
•
•
•
podstawowym (31,8%), nieukończonym i bez wykształcenia (2,6%) jest jednym ze
powodów utrzymywania się wysokiego poziomu bierności zawodowej i bezrobocia.
Wysoki odsetek biernych zawodowo (52,4%), przekraczający odsetek aktywnych zawodowo. Szczególnie widoczny w zestawieniu z województwem (44,2%).
Malejący, ale nadal wysoki poziom bezrobocia (48,7 osób na tysiąc mieszkańców
Gminy jest bezrobotnych). W ostatnich latach zaobserwowano wzrost udziału osób po
50 roku Ŝycia w grupie bezrobotnych (z 11,7% na 17,8% w latach 2005–2007), co
prowadzi często do wykluczenia zarówno z rynku pracy, jak i z Ŝycia społecznego. Na
terenie Gminy utrzymuje się wysoki odsetek długotrwale bezrobotnych (58,4% z ogółu bezrobotnych), z których 64,3% charakteryzuje wykształcenie zasadnicze zawodowe oraz gimnazjalne i poniŜej.
Wysoki udział kobiet wśród bezrobotnych (64,2%) i niski udział wśród pracujących
(37,8%). Sytuacja zdeterminowana prawdopodobnie tradycyjną strukturą gospodarki.
Jak podaje PUP w Chrzanowie z 10 najliczniej reprezentowanych przez bezrobotnych
zawodów 7 zdominowanych jest przez kobiety (skala powiatu).
Ogólne niedostosowanie kwalifikacji mieszkańców do warunków rynku pracy. Jak
pokazały dane o zawodach deficytowych i nadwyŜkowych, brak na powiatowym rynku pracowników nawet o niewysokim poziomie wykształcenia, ale wykwalifikowanych w odpowiednich branŜach. Przypomina to o potrzebie promowania odpowiadających zapotrzebowaniu kierunków kształcenia i kształcenia ustawicznego.
Wielowymiarowe i spontaniczne procesy restrukturyzacyjne zachodzące w gospodarce Miasta, prowadzą do zmniejszania się liczby miejsc pracy w branŜach tradycyjnych
bez rekompensaty inwestycyjnej na rzecz nowych miejsc pracy, na co wskazuje SUiKZP. Analiza danych dotyczących struktury podmiotów gospodarczych (szczegółowo przedstawiona niŜej) nasuwa w tym kontekście niepokojące wnioski. Podczas gdy
udział pracujących w sektorze publicznym stanowi w Mieście 40,4% pracujących (dane nie obejmują podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie), firmy z sektora publicznego stanowią jedyne 7,8% wszystkich firm w Mieście (dane za rok 2006). Oznacza to,
Ŝe nieliczne państwowe przedsiębiorstwa zatrudniają znaczną część pracującej populacji.
Niepokojącym zjawiskiem jest takŜe udział osób pracujących w przemyśle i budownictwie wynoszący 56,5% w Mieście przy udziale ilościowym podmiotów gospodarczych w tej kategorii, stanowiących jedynie 19,6% ogółu firm. Oznacza to, Ŝe lokalny
rynek pracy uzaleŜniony jest od sytuacji tych branŜ gospodarki, więc w kontekście pojawienia się kryzysu w którymś z przedsiębiorstw, stanowczo wzrasta prawdopodobieństwo masowych zwolnień i eskalacji bezrobocia.
Problemy związane z jakością Ŝycia mieszkańców – dostęp do infrastruktury społecznej, aktywność mieszkańców
Na jakość Ŝycia mieszkańców Miasta wpływa szereg czynników społecznych i instytucjonalnych. Bardzo waŜnym wymiarem zadowolenia z warunków Ŝycia jest poziom bezpieczeństwa
publicznego, który ogólnie w Gminie jest dosyć wysoki. Kwestie problemowe stanowić moŜe
jednak:
• Spadek w 2007 r. poziomu wykrywalności przestępstw (w stosunku do roku poprzedniego). Zaznaczyć naleŜy równocześnie, Ŝe nie odbiega on szczególnie od grupy porównawczej.
• Wśród przestępstw wykazujących tendencję wzrostową znajdują się kradzieŜe
i kradzieŜe z włamaniem oraz przestępstwa gospodarcze (okres 2006-2007).
53
•
Wzrost liczby nieletnich popełniających przestępstwa (pomimo spadku liczby przestępstw).
• Brak wystarczających moŜliwości zagospodarowania wolnego czasu dzieci
i młodzieŜy.
Pozytywnie naleŜy ocenić stan infrastruktury społecznej w Mieście. WyróŜnia się tu stan infrastruktury oświatowej, dający dość zróŜnicowane moŜliwości edukacji na poziomie średnim
w Mieście oraz dostęp do edukacji na poziomie wyŜszym nawet w Gminie. Jako brak w infrastrukturze oświatowej uznać naleŜy niewystarczającą liczbę miejsc w przedszkolach (listy rezerwowe). Biorąc pod uwagę sytuację na rynku pracy, wskazać moŜna niedostatek instytucji
prowadzących kształcenie ustawiczne oraz brak Ŝłobka dla dzieci do trzeciego roku Ŝycia, co
utrudnia młodym matkom szybki powrót na rynek pracy.
Aktywność oddolna mieszkańców wydaje się być pozytywną cechą społeczności lokalnej, z
danych statystycznych wynika, iŜ sytuacja organizacji pozarządowych w Mieście jest dobra, a
społeczność aktywnie uczestniczy w Ŝyciu Miasta. Jednak wśród trzebińskich organizacji pozarządowych brakuje struktur o szerszym charakterze działalności niŜ przewaŜające organizacje kulturalno-hobbystyczne lub skupiające ludzi o zbliŜonych problemach (na przykład
zdrowotnych, związanych z wiekiem). Istnieje potrzeba rozwijania aktywności obywatelskiej
w kierunku promocji rozwoju społeczności lokalnej, wspierania demokracji, kreowania postaw obywatelskich, ukierunkowanych na współdziałanie społeczne. Jako problem zidentyfikować naleŜy niedostateczne wsparcie instytucjonalne dla organizacji pozarządowych. W
związku z tym postuluje się tworzenie centrów informacji i wspomaganie tworzenia zaplecza
wspierającego dla nowoutworzonych organizacji, a takŜe dla juŜ istniejących (pomoc doradcza, szkoleniowa, porady prawne, księgowość).
4. Gospodarka
Główni pracodawcy / struktura i trendy rozwoju gospodarki w Mieście
Miasto Trzebinia od wieków było waŜnym ośrodkiem gospodarczym regionu. Od końca XIX
w. Miasto posiada charakter przemysłowy. W czasie II wojny światowej powstała w nim wytwórnia mundurów. Bazując częściowo na istniejących wcześniej obiektach przemysłowych,
po II wojnie światowej powstawały przedsiębiorstwa państwowe jak Elektrownia „Siersza”
oraz kopalnia rud cynku i ołowiu, działająca aktualnie jako Zakłady Górnicze „ Trzebionka”. RównieŜ działała kopalnia węgla kamiennego KWK „Siersza”, a takŜe – w sąsiedztwie
dworca kolejowego – Zakłady Konfekcji Technicznej „GUMOWNIA” oraz – między dworcem PKP i rynkiem – Zakłady Metalurgiczne i Zakłady Tłuszczowe.
Zakłady Surowców Ogniotrwałych „Górka” w latach 90. uległy przekształceniu w firmę
„Górka – Cement” Sp. z o.o.
Przebiegający burzliwie proces restrukturyzacji przemysłu trzebińskiego w latach 90. spowodował, Ŝe na terenach po zlikwidowanych państwowych zakładach przemysłowych jak np.
Zakładach Metalurgicznych, terenie ZSO „Górka”, czy terenie po Zakładach Tłuszczowych,
powstało szereg róŜnych prywatnych firm produkcyjnych i usługowo-handlowych. Tereny po
zlikwidowanej KWK „Siersza” są w tracie zagospodarowania przez nowe firmy. Trwają teŜ
przygotowania do utworzenia strefy gospodarczej w ramach Krakowskiego Parku Technologicznego.
Przykładem przemian restrukturyzacyjnych w Mieście Trzebinia jest równieŜ przejęcie państwowych Zakładów Konfekcji Technicznej „GUMOWNIA” przez prywatnych przedsiębiorców, działających pod firmą Zakład Powlekania i Konfekcjonowania Tkanin „GREVITA”
S.A., po upadłości którego rozpoczął działalność kolejny przedsiębiorca.
Wśród największych pracodawców wymienia się:
54
• Rafinerię „Trzebinia”, wchodzącą w skład Polskiego Koncernu Naftowego,
• Elektrownię „Siersza”, wchodzącą w skład Południowego Koncernu Energetycznego,
• ENION S.A Oddział w Będzinie - Terenowe Biuro Handlowe Trzebinia-Siersza.
Równocześnie, zauwaŜa się rosnące znaczenie firm z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, co stanowi odpowiedź na istniejące problemy rynku pracy oraz wpisuje się w polityki wspólnotowe Unii Europejskiej.
Otoczenie biznesu
WaŜnym wydarzeniem w historii Trzebini oraz motorem istotnych zmian w rozwoju gospodarczym w Mieście moŜe okazać się powstanie Chrzanowsko-Trzebińskiego Parku Przemysłowego12. W 2005 r. Gmina Chrzanów, Gmina Trzebinia, Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A. oraz Agencja Rozwoju Małopolski Zachodniej S.A.(ARMZ SA)13 podpisały "Porozumienie w sprawie utworzenia i rozpoczęcia działalności przez CHTPP", w postaci zespołu
nieruchomości o łącznej powierzchni 55,453 ha zlokalizowanego na obszarze Gminy Chrzanów i Gminy Trzebinia.14 Na rzecz utworzenia CHTPP Gmina Trzebinia udostępniła tereny
przy ul. Piłsudskiego i ul. Grunwaldzkiej (łącznie 7,4651 ha) oraz tereny przy ul. Kopalnianej
(3,7802 ha), w tym budynki byłej Kopalni Siersza. Spółka Restrukturyzacji Kopalń udostępniła tereny przy ul. Grunwaldzkiej i Kopalnianej (35,2452 ha). Oznacza to, iŜ na terenie Miasta na cele projektu przeznaczono łącznie 46,4905 ha, co stanowi ponad 83% powierzchni
Parku. Zarządzanie Parkiem stanowi jedno ze strategicznych zadań ARMZ SA. Celem przedsięwzięcia jest stworzenie dogodnych warunków dla prowadzenia działalności gospodarczej,
tworzenia nowych, trwałych miejsc pracy oraz pozyskiwanie inwestorów.
Zakłada się, Ŝe poprzez kreowanie i rozwijanie przemysłu zaawansowanych technologii,
wspieranie ich transferu i komercjalizacji, stymulowanie procesów innowacyjnych oraz szeroko rozumianej przedsiębiorczości, w ramach CHTPP powstanie dogodny obszar do prowadzenia działalności gospodarczej i inwestowania, co skutkować ma szeroko zakrojonymi
zmianami w regionie, wzrostem gospodarczym i zmniejszeniem bezrobocia.
Wśród celów szczegółowych o charakterze ekonomicznym projektu wymienia się:
• wzrost i rozwój usługowego sektora MŚP w gospodarce lokalnej i regionalnej,
• stworzenie preferencyjnych warunków opłat uŜytkowych i podatkowych,
• zwiększenie wpływów do budŜetów Gmin poprzez podatki dochodowe od osób fizycznych i prawnych, rekompensujących utratę wpływów z podatku od nieruchomości.
Projekt zakłada więc bardzo istotne w skali Miasta i Gminy oraz powiatu przekształcenia w
zakresie rewitalizacji obszarów poprzemysłowych przez ich gospodarcze oŜywienie i promowanie konkurencyjnych i nowoczesnych branŜ gospodarki.
W Mieście znajduje się juŜ Inkubator Przedsiębiorczości (ul. Kościuszki 59, Trzebinia),
który umoŜliwia osobom prowadzącym działalność gospodarczą (z wyjątkiem handlu), zarejestrowaną na terenie Gminy, najem lokali wyposaŜonych w niezbędne sprzęty biurowe na
bardzo korzystnych warunkach i tym samym stanowi pomoc dla początkujących przedsiębiorców.
Od roku 2004 w Mieście działa takŜe Lokalne Okienko Przedsiębiorczości, oferujące pomoc doradczą istniejącym bądź powstającym przedsiębiorstwom, zarówno na etapie zakładania działalności, jak zmian formalno-prawnych związanych z wdraŜaniem prawa unijnego
oraz poprzez udzielanie informacji o moŜliwościach uzyskania pomocy finansowej z funduszy unijnych. Na terenie Gminy działają dwa punkty w ramach LOP: Punkt Informacji Unij12
W skrócie CHTPP.
W skrócie ARMZ S.A.
14
Dane pochodzą ze strony http://www.armz.pl/park.php.
13
55
nej – Wydział Marketingu Gminnego – Referat Wspierania Inicjatyw Społecznych (Rynek
18, Trzebinia) oraz Punkt informacyjny w sprawach rejestracji działalności gospodarczej w
Wydziale Spraw Obywatelskich i Administracyjnych – Referat Spraw Społecznych (ul. Narutowicza 10, Trzebinia). Jak wynika z danych Urzędu Miasta, najczęstszym motywem odwiedzania punktów informacyjnych jest poszukiwanie moŜliwości pozyskania dotacji z funduszy
unijnych do zakładania działalności bądź na rzecz rozwoju firmy.
W 2007 r. Gmina Trzebinia zdobyła I miejsce w kategorii gmin miejsko-wiejskich w II edycji
ogólnopolskiego konkursu „Samorząd Przyjazny Przedsiębiorczości”.
Podsumowując naleŜy zaznaczyć, Ŝe na terenie Gminy zachodzi szereg bardzo pozytywnych
procesów, które doprowadzić mogą do poprawy sytuacji na rynku pracy, wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw i poprawy jakości Ŝycia mieszkańców oraz rozwoju gospodarczego
Miasta. W ostatnich latach powstają struktury ułatwiające aktywizację gospodarczą ludności
i rozpoczęcie nowych rozwojowych inicjatyw.
Struktura własnościowa i wielkościowa podstawowych branŜ gospodarki
znajdującej się na terenie Miasta – trendy
Na terenie Miasta Trzebinia w 2006 r. działało 1916 podmiotów gospodarki narodowej,
z czego ponad 92% (dokładnie 1767 podmiotów) stanowiły przedsiębiorstwa prywatne. Na
przestrzeni 4 lat nastąpił niewielki wzrost liczby podmiotów (dynamika wzrostu 3,2%), przy
czym działo się to za sprawą powstawania nowych przedsiębiorstw w sektorze prywatnym
(dynamika wzrostu 3,6%). W opisywanym okresie najbardziej wzrosła liczba osób fizycznych
prowadzących działalność gospodarczą (o 36) oraz spółek handlowych (o 13). Odsetek osób
fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w ogóle przedsiębiorstw wyniósł nieznacznie ponad 70%. W Mieście istnieje 6 prywatnych spółek handlowych z udziałem kapitału zagranicznego. W sektorze publicznym nie zaobserwowano dynamicznych zmian.
PoniŜsza tabela przedstawia dane o podmiotach gospodarki narodowej w Mieście Trzebinia
w latach 2003–2006.
Tabela 41 Podmioty gospodarki narodowej wg sektorów własności w Mieście Trzebinia w latach 20032006
Podmioty gospodarki narodowej
2003 2004 2005 2006
Ogółem
1 856 1 901 1 930 1 916
Państwowe
Podmioty gospodarki narodowej ogółem
151
160
151
149
Państwowe i samorządowe jednostki prawa budŜetowego ogółem
52
50
41
40
Przedsiębiorstwa państwowe
2
2
2
1
Spółki handlowe
5
5
5
5
Spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego
0
0
0
0
Państwowe i samorządowe jednostki prawa budŜetowego, gospodarstwa pomocnicze
0
0
0
0
Prywatne
Podmioty gospodarki narodowej ogółem
1 705 1 741 1 779 1 767
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą
1 308 1 334 1 364 1 344
Spółki handlowe
106
109
117
119
Spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego
5
6
5
6
Spółdzielnie
2
2
2
2
Fundacje
3
4
4
4
Stowarzyszenia i organizacje społeczne
35
37
39
39
Dla opisania struktury wielkościowej podstawowych branŜ gospodarki w Mieście podstawę
stanowi udział podmiotów gospodarki narodowej w poszczególnych sekcjach PKD. Z analizy
danych wynika, iŜ najwięcej, bo 655 przedsiębiorstw (tj. 34,2% ogółu) w Mieście działa w
sekcji „Handel hurtowy i detaliczny, naprawy pojazdów mechanicznych, motocykli oraz arty56
kułów uŜytku osobistego i domowego”. W powiązaniu ze znacznym udziałem osób fizycznych wśród podmiotów gospodarczych, wskazuje to na rozdrobnienie lokalnego rynku. 17,8%
ogółu podmiotów gospodarczych naleŜy do sekcji K – „Obsługa nieruchomości, wynajem,
nauka i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej”, 10,7% do sekcji F –
„Budownictwo”. Licznie reprezentowane są teŜ sekcje: O – „Pozostała działalność usługowa,
komunalna, społeczna i indywidualna” (8,9%), D – „Przetwórstwo przemysłowe” (8,7%) oraz
I – „Transport, gospodarka magazynowa i łączność” (7,2%). W ostatnich latach nie zaobserwowano istotnych zmian w liczbie przedsiębiorstw w poszczególnych sekcjach oraz ich
udziale w ogóle firm. Nieznaczne zmiany, dotyczyły sekcji zgrupowanych jako „usługi rynkowe”, co świadczy o pewnej stagnacji w rozwoju sektora usług w Mieście15.
PoniŜsza tabela przedstawia szczegółowe dane na temat liczby przedsiębiorstw wg sekcji
PKD w Mieście w 2006 r.
Tabela 42 Podmioty gospodarki narodowej wg sekcji PKD z REGON w Mieście Trzebini w latach 20032006
Sekcje PKD
2003
2004
2005
2006
A (Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo)
19
19
18
20
B (Rybołówstwo i rybactwo)
0
0
0
0
C (Górnictwo i kopalnictwo)
3
3
3
3
D (Przetwórstwo przemysłowe)
161
162
168
166
E (Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę)
2
2
2
2
F (Budownictwo)
185
192
198
205
G (Handel hurtowy i detaliczny, naprawy pojazdów
642
662
676
655
mechanicznych, motocykli oraz artykułów uŜytku osobistego i domowego)
H (Hotele i restauracje)
58
58
60
58
I (Transport, gospodarka magazynowa i łączność)
148
145
142
137
J (Pośrednictwo finansowe)
59
64
64
63
K (Obsługa nieruchomości, wynajem, nauka
311
325
324
341
i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej)
L (Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe ubezpieczenia
7
7
7
7
społeczne i powszechne ubezpieczenia zdrowotne)
M (Edukacja)
65
63
55
52
N (Ochrona zdrowia i opieka społeczna)
37
34
38
36
O (Pozostała działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna)
159
165
175
171
P (Gospodarstwo domowe zatrudniające pracowników)
0
0
0
0
Q (Organizacje i zespoły eksterytorialne)
0
0
0
0
Pomimo znacznego potencjału turystycznego Gminy i samego Miasta firmy działające
w sekcji hotele i restauracje nie są liczne. Według danych Urzędu Miasta za lata 2006 i 2007,
ogólna liczba miejsc noclegowych w Gminie wynosi 208, a w sezonie letnim 314. Zaznacza
się, iŜ w roku 2007 na terenie Miasta powstały dwa punkty informacji turystycznej (w Domu
Kultury „Sokół” w Trzebini oraz w Dworze Zieleniewskich).
Dane na temat branŜowej struktury gospodarki w Mieście prezentują równieŜ informacje
o podmiotach gospodarczych zarejestrowanych w ewidencji działalności gospodarczej, prowadzone przez Burmistrza Miasta (dane z marca 2008 r.). Z branŜ wyraźnie wyróŜnia się
„Handel hurtowy i detaliczny, naprawy pojazdów mechanicznych, motocykli oraz artykułów
uŜytku osobistego i domowego”. NaleŜące do niej przedsiębiorstwa stanowią 46,9% ogółu.
Istotny udział stanowi teŜ budownictwo (13,7%) i przetwórstwo przemysłowe (8,7%).
15
Zawierają w sobie sekcje PKD: G, H, I, J, K, O, P
57
Tabela 43 Liczba podmiotów gospodarczych w Mieście Trzebini w marcu 2008 r. na podstawie ewidencji
działalności gospodarczej w Mieście
Sekcje PKD
2008
Ogółem
401
A (Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo)
0
B (Rybołówstwo i rybactwo)
0
C (Górnictwo i kopalnictwo)
0
D (Przetwórstwo przemysłowe)
35
E (Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę)
0
F (Budownictwo)
55
G (Handel hurtowy i detaliczny, naprawy pojazdów mechanicznych,
188
motocykli oraz artykułów uŜytku osobistego i domowego)
H (Hotele i restauracje)
17
I (Transport, gospodarka magazynowa i łączność)
27
J (Pośrednictwo finansowe)
14
K (Obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane
23
z prowadzeniem działalności gospodarczej)
L (Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe
0
ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenia zdrowotne)
M (Edukacja)
4
N (Ochrona zdrowia i opieka społeczna)
16
O (Pozostała działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna)
22
P (Gospodarstwo domowe zatrudniające pracowników)
0
Q (Organizacje i zespoły eksterytorialne)
0
Źródło: Ewidencja działalności gospodarczej Gminy Trzebinia, marzec 2008 r.
Udział podmiotów gospodarczych z sektora prywatnego w Mieście był niŜszy niŜ
w jednostkach z grupy porównawczej, wynosił o 4,7% mniej niŜ średnio w regionie. WiąŜe
się to z górniczo-przemysłowym charakterem Gminy. Podobnie, udział osób samozatrudnionych w Mieście jest niŜszy niŜ w grupie porównawczej. Od średniego poziomu w województwie odbiega o 6%.
Pomimo tych negatywnych cech na 10 tys. mieszkańców w Mieście istnieje 1022 podmiotów
gospodarczych. Na tle grupy porównawczej to bardzo duŜo, zwłaszcza w zestawieniu z sytuacją w powiecie chrzanowskim.
Jak wynika z zestawienia udziału najliczniej reprezentowanych branŜ (wg sekcji PKD), we
wszystkich porównywanych jednostkach terytorialnych do poziomu powiatu włącznie, sytuacja jest podobna. Najwięcej przedsiębiorstw naleŜy do sekcji G – „Handel hurtowy i detaliczny, naprawy pojazdów mechanicznych, motocykli oraz artykułów uŜytku osobistego i
domowego”. Drugą, co do udziału przedsiębiorstw, jest sekcja K – „Obsługa nieruchomości,
wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej”. Charakter obu
sekcji determinuje ich usytuowanie raczej w sektorze prywatnym. GUS kwalifikuje podmioty
z tych sekcji jako usługi rynkowe. Trzecią najczęściej spotykaną sekcją jest sekcja F – „Budownictwo”. Jedynie na poziomie regionu miejsce to zajmuje sekcja D – „Przetwórstwo
przemysłowe”, niemniej liczba podmiotów gospodarczych z sekcji F w województwie równieŜ utrzymywała się w okolicach 11%.
Tabela 44 Podstawowe wskaźniki dotyczące podmiotów gospodarczych w Mieście na tle grupy porównawczej w 2006 r.
Miasto
Gmina
Powiat
Wskaźnik
Trzebinia Trzebinia chrzanowski
Ogółem
1 916
2 923
10 780
289 368
% z sektora prywatnego
92,2%
94,5%
96,4%
96,9%
% osób fizycznych prowadzących
70,1%
75,5%
77,3%
76,1%
działalność gospodarczą
Na 10 tys. mieszkańców
1022
861
842
885
58
Wskaźnik
Miasto
Trzebinia
Gmina
Trzebinia
Powiat
chrzanowski
Najliczniejsze sekcje
PKD (% z ogółem)
G (34,2%) G (34,5%)
G (36,1%)
1.
K (17,8%) K (15,1%)
K (14,0%)
2.
F (10,7%) F (12,2%)
F (11,9%)
3.
G (30,3%)
K (15,1%)
D (11,4%)
Ilość podmiotów gospodarczych i osób zatrudnionych w danych sektorach – trendy
Analiza danych z czteroletniego okresu 2003–2006 o liczbie pracujących w poszczególnych
sektorach pozwala określić sytuację jako raczej stabilną. NaleŜy podkreślić przy tym spadek
liczby pracujących o 4,5%, przy czym nie było to konsekwencją stałego trendu. Najwyraźniejsza zmiana wystąpiła w latach 2005-2006. Podobnie nie zaobserwowano jednej tendencji
w udziale kobiet wśród pracujących, który nieprzerwanie jest wyjątkowo niski. Poziom zatrudnienia w sektorze prywatnym wahał się między 59,0% a 60,7%. Spadł nieco udział pracujących w usługach rynkowych.
Ogólnie sytuacja trzebińskich pracujących była zatem stabilna, wykazując nieznaczne tendencje negatywne.
Równocześnie nastąpił nieznaczny (3,2%) wzrost liczby podmiotów gospodarczych. Pokazuje
to, Ŝe ilościowy rozwój firm nie idzie w parze ze wzrostem zatrudnienia. Szczegółowo trendy
w liczbie podmiotów gospodarczych wg sektorów i sekcji PKD zostały opisane powyŜej (por.
Tabela 41, Tabela 42 oraz ich opisy).
Tabela 45 Pracujący* w Mieście wg sektorów oraz liczba podmiotów gospodarczych w latach 2003-2006
Rolnictwo,
Sektor
Usługi
Przemysł
w tym
łowiectwo
Liczba podi budowpubpryrynnierynRok Ogółem kobiety
i leśnictwo,
miotów** gonictwo
liczny watny
kowe
kowe
rybactwo
spodarczych
% z ogółem
2003
6714
38,5% 41,0% 59,0%
0,1%
55,3% 28,2%
16,5%
1 856
2004
6660
39,0% 40,3% 59,7%
0,1%
57,7% 25,7%
16,5%
1 901
2005
6697
37,9% 39,3% 60,7%
0,2%
57,2% 26,0%
16,6%
1 930
2006
6411
37,8% 40,4% 59,6%
0,2%
56,5% 26,0%
17,3%
1 916
* według faktycznego miejsca pracy; bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie.
** liczba podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w REGON
Przyjmując, iŜ o strukturze wielkościowej podstawowych branŜ gospodarki, stanowi udział
pracujących w zgrupowanych sekcjach PKD16, najliczniej reprezentowana branŜa to „Przemysł i budownictwo”, w której zatrudnionych jest aŜ 56,5% ogółu pracujących. W tym samym okresie w regionie udział pracujących w tej branŜy wyniósł 34,5%, co obrazuje ogromną dysproporcję między sytuacją Miasta i województwa. W usługach w 2006 r. pracowało
łącznie 43,3% pracujących, przy czym większość (60%) z nich stanowiło zatrudnienie w
usługach rynkowych. Dla porównania w województwie udział osób pracujących w usługach
w tym okresie wyniósł aŜ 64,7%.
Najwięcej podmiotów gospodarczych prowadzonych przez osoby fizyczne zalicza się do
branŜy handel i naprawy – 40,1%, co odbiega od przeciętnego (w województwie) udziału tego
16
Gdzie: „Przemysł” zawiera sekcje C, D, E; „Usługi rynkowe” zawierają sekcje: G, H, I, J, K, O, P; ”usługi nierynkowe” zawierają sekcje: L, M, N.
59
typu przedsiębiorstw. NajniŜszy, co oczywiste, jest za to udział przedsiębiorstw prowadzonych przez osoby fizyczne w sektorze przetwórstwo przemysłowe (8,5%).
Tabela 46 Osoby fizyczne* prowadzące działalność gospodarczą wg wybranych sekcji w 2006 r.
Transport,
PrzetwórHotele
Obsługa
gospodarka
PośredBudow- Handel i
stwo
i renieruJednostka
Ogółem
magazynictwo
nictwo naprawy stauprzemychomości
nowa
finansowe
słowe
racje
i firm
i łączność
Województwo
220301
11,7%
12,4%
31,8%
3,8%
9,2%
3,9%
14,0%
małopolskie
Powiat
8 333
10,1%
13,1%
39,1%
3,1%
8,8%
3,8%
12,1%
chrzanowski
Gmina
2 208
9,1%
13,8%
38,6%
2,8%
10,5%
4,2%
12,1%
Trzebinia
w tym Miasto
1 344
8,5%
12,3%
40,1%
3,0%
9,2%
4,5%
12,9%
* bez osób prowadzących indywidualne gospodarstwa rolne
Źródło: GUS
Identyfikacja problemów w sferze gospodarki na obszarze rewitalizacji
Na podstawie powyŜszej diagnozy moŜna wywieść szereg wniosków świadczących o poprawie ogólnej sytuacji gospodarczej w Mieście. Wśród nich najwaŜniejsze to wysoka aktywność władz Gminy i ARMZ S.A. w zakresie wdraŜania nowych inicjatyw, które słuŜą aktywizacji gospodarczej i wsparciu przedsiębiorczości (por. „Otoczenie biznesu”) oraz wysoki poziom wskaźnika liczba podmiotów gospodarczych na 10 tys. mieszkańców (1022), zwłaszcza
na tle grupy porównawczej.
Pomimo, iŜ obserwuje się wzrost udziału sektora prywatnego oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w ogólnej liczbie podmiotów gospodarki narodowej, Miasto
wciąŜ wyróŜnia relatywnie niski udział jednego i drugiego wskaźnika, zwłaszcza na tle grupy
porównawczej.
Niebezpieczną sytuacją jest bardzo duŜy na tle województwa udział pracujących w przemyśle
i budownictwie (56,5%). Zwłaszcza, Ŝe równocześnie udział sektora usług w ogóle pracujących w Mieście jest stanowczo niŜszy niŜ w regionie (odpowiednio 43,3% i 64,7%).
Analiza udziału wszystkich pracujących w poszczególnych branŜach gospodarki wykazała, iŜ
większość osób pracujących znajduje zatrudnienie w przemyśle i budownictwie (56,5%
wszystkich pracujących w Mieście). W zestawieniu z udziałem przedsiębiorstw tej kategorii
w ogólnej liczbie podmiotów gospodarczych (19,6%), pozwala to wnioskować, Ŝe główni
pracodawcy to wciąŜ duŜe przedsiębiorstwa przemysłowe, a liczne małe firmy dają niewielkie
zatrudnienie lokalnej społeczności. Powoduje to, iŜ sytuacja na rynku pracy jest mocno uzaleŜniona od kondycji firm, w bardzo podatnych na wahania koniunktury branŜach, jakimi są
przemysł i budownictwo. Istnieje obawa, Ŝe upadłość bądź problemy jednej firmy nie pozostają bez znaczenia dla stabilności sytuacji gospodarczej w Mieście.
Zestawienie odsetka przedsiębiorstw z sektora publicznego – 7,8% z udziałem pracujących w
tym sektorze – 40,4% (dane nie obejmują podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do
9 osób oraz pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie), sugeruje, iŜ nieliczne państwowe przedsiębiorstwa zatrudniają znaczną część pracującej populacji, a spadek
ich rentowności równieŜ oddziałać moŜe brutalnie na sytuację ludności zatrudnionej. Szczególnie, Ŝe reprezentują one wymagające restrukturyzacji gałęzie gospodarki (w tym górnictwo). Obecna, wciąŜ znaczna na tle grupy porównawczej, skala bezrobocia, jest tego dowodem.
60
5. Zagospodarowanie przestrzenne
Charakterystyka przestrzenna Miasta i Gminy Trzebinia
Trzebinia jest gminą miejsko-wiejską połoŜoną w północno-zachodniej części województwa
małopolskiego, w północnej części powiatu chrzanowskiego, na styku dwóch aglomeracji: katowickiej i krakowskiej. Gmina Trzebinia sąsiaduje z następującymi gminami: od północy
Bukowno i Olkusz, od wschodu Krzeszowice, od południa Alwernia oraz Chrzanów i Jaworzno od zachodu. Gmina zajmuje powierzchnię ok. 105 km2, a jej teren zamieszkuje około
34,1 tys. mieszkańców. Gmina obejmuje: miasto Trzebinia oraz 10 sołectw: Bolęcin, CzyŜówka, Dulowa, Karniowice, Lgota, Młoszowa, Myślachowice, Piła Kościelecka, Płoki i Psary. W obręb Gminy Trzebinia do miejscowości Dulowa, został włączony teren o powierzchni
ok. 6,94 ha.
Obszar Trzebini połoŜony jest na WyŜynie Śląsko-Krakowskiej (od 270 do 470 m. n.p.m.), w
zachodniej części województwa małopolskiego, w powiecie chrzanowskim.
Gmina ma charakter przemysłowy. Do niedawna dominował przemysł wydobywczy mający
długie tradycje, oparty na bogatej bazie kopalin przede wszystkim węglu kamiennym, rudach
Zn-Pb, wapieniach i piaskach. Likwidacja kopalni węgla kamiennego „Siersza” i przewidywana likwidacja kopalni rud cynku i ołowiu „Trzebionka” (na przełomie 2009/2010 r.) powodują istotne zmiany gospodarcze. Większość zakładów produkcyjnych i przetwórczych zlokalizowana jest na terenie Miasta Trzebinia.
W strukturze zagospodarowania przestrzennego Gminy wyróŜnia się następujące obszary:
• Obszar centralny, który tworzą Trzebinia oraz sołectwa Myślachowice i Młoszowa o podstawowych funkcjach: przemysłowej, centrum administracyjnego i usługowego oraz mieszkalnictwa i wypoczynku.
• Obszar północno-zachodni obejmujący Sierszę i CzyŜówkę z dominującą funkcją gospodarczą: produkcji energii elektrycznej i byłej eksploatacji węgla kamiennego.
• Obszar wschodni złoŜony z sołectw: Psary, Karniowice, Dulowa, głównie o funkcjach
mieszkaniowych oraz turystycznych i rolniczych.
• Obszar południowy – Bolęcin i Piła Kościelecka, takŜe głównie o funkcjach mieszkaniowych.
• Sołectwa „satelity” Płoki i Lgota, o funkcjach turystycznych i mieszkaniowych.
SUiKZP wskazuje na zarysowujące się „osie” rozwojowe na kierunkach:
• Śródmieście - Śródmieście Chrzanowa,
• Śródmieście – Myślachowice,
• Śródmieście – Młoszowa,
• Dulowa - Karniowice - Psary.
W Studium wskazuje się takŜe m.in. następujące kierunki działań dla rozwoju Gminy, wiąŜące się z procesami rewitalizacji miejskiej:
• Rozwój funkcji produkcyjnych w obrębie terenów zakładów istniejących z przekształceniem rodzajów wytwórczości likwidującym uciąŜliwości dotychczasowych technologii. Intensyfikacja wykorzystania i rewitalizacja obiektów i terenów.
• Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw nieuciąŜliwych dla otoczenia w zasadzie
bez ograniczeń. Przedsiębiorstwa wymagające większych terenów, o pewnym stopniu
uciąŜliwości (np. transport) winny być lokalizowane poza zwartymi terenami mieszkaniowymi, najlepiej we wskazanych w studium terenach (np. Bereska); w ramach
wyznaczonych terenów urbanizacji.
• Ochrona i rewitalizacja (waloryzacja, modernizacja) załoŜeń przestrzennych oraz zasobów zabudowy mieszkaniowej i usługowej o walorach historycznych i zabytko61
•
•
•
•
•
•
wych, w tym centrum Miasta w obszarze pomiędzy ul. Młoszowską, Krakowską, Św.
Stanisława, zabudową przy ul. Szkolnej, Narutowicza, Piłsudskiego do ul. Starowiejskiej.
Rozwój zabudowy mieszkaniowej głównie poprzez przekształcenia jakościowe (wymiana zabudowy, modernizacje, rozbudowy) i koncentrowanie nowej zabudowy w
istniejących zespołach osiedleńczych (wypełnianie luk budowlanych).
Tworzenie nowych, zorganizowanych zespołów zabudowy w oparciu o uporządkowaną gospodarkę gruntową i miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, z wyprzedzającą realizacją infrastruktury technicznej.
Zdecydowane ograniczenie moŜliwości dalszego rozpraszania zabudowy.
Wzbogacanie programowe i jakościowe instytucji publicznych słuŜących ogółowi
mieszkańców tak w skali Gminy, jak i poszczególnych dzielnic i sołectw. PoŜądana
koncentracja obiektów dla kształtowania lokalnych ośrodków obsługi.
Aktywizacja turystyczna (i gospodarcza zarazem) terenów połoŜonych w granicach
Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie oraz Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego wraz z otulinami (nowe wędrówkowe szlaki piesze i rowerowe, baza turystyczna, agroturyzm, turystyka pielgrzymkowa, jeździectwo, ośrodki wypoczynku stacjonarnego itp.).
Rozbudowa i modernizacja sieci dróg o znaczeniu krajowym, regionalnym i lokalnym
(w tym odciąŜenie centrum Miasta z ruchu przelotowego, zaplecze parkingowe).
Uwarunkowania wynikające z ochrony konserwatorskiej
W obszarze rewitalizacji, tj. w granicach administracyjnych Miasta Trzebinia strefą B ochrony konserwatorskiej objęte są:
• Centrum Trzebini w granicach: od skrzyŜowania ulicy Św. Stanisława i ulicy Kościuszki w kierunku północno-zachodnim, do rozwidlenia ulicy Św. Stanisława, następnie w kierunku północno-wschodnim, po zachodniej granicy działki szkolnej, dalej w kierunku wschodnim równieŜ po granicy działki, w kierunku południowym po
granicy działki, następnie w kierunku wschodnim tyłami zabudowy ulicy Św. Jana,
wzdłuŜ skarpy po zachodniej granicy działki budynków przy zachodniej pierzei Rynku, następnie na północ tyłami zabudowy usytuowanej po zachodniej stronie ulicy Piłsudskiego do granic załoŜenia pałacowo-parkowego (chronionego zapisem w rejestrze
zabytków), dalej po granicy południowej do osi drogi, po tej osi w kierunku północnym do skrzyŜowania z ulicą Kościelną, po osi tej drogi w kierunku wschodnim,
obejmując granice działki kościelnej oraz sąsiednią zabudowę, dalej linią umowną do
styku z ulicą Młoszowską (na jej zakręcie), w kierunku południowo-zachodnim po osi
drogi, do skrzyŜowania z ulicą Krakowską, za skrzyŜowaniem na zachód po osi drogi
do zachodnich granic wschodniej zabudowy ulicy Ochronkowej, w kierunku południowo-zachodnim po granicach działek do zakrętu ulicy o 90 stopni, następnie w kierunku północno-zachodnim tyłami zabudowy do osi ulicy Kościuszki i w kierunku
wschodnim po osi drogi do punktu wyjścia;
• Osiedle przy ulicy Kościuszki i ulicy Pułaskiego, obejmując trzy typy zabudowy, budynki mieszkalne wraz z budynkami gospodarczymi (nr od 102 do 118 przy ulicy Kościuszki oraz trzy obiekty przy ulicy Pułaskiego). Strefa pokrywa się z granicami działek budowlanych budynków przy ulicy Kościuszki i przy ulicy Pułaskiego;
• w dzielnicy Siersza-Centrum tereny parku wraz z zabudową dawnej dyrekcji, teren
kościoła oraz zabudowę po południowej stronie ulicy Grunwaldzkiej. Jej granica przebiega: po osi drogi ulicy 22 Stycznia (ograniczająca od zachodu teren parku), następnie w kierunku wschodnim tyłami zabudowy ulicy Dyrekcyjnej, dalej po granicy terenu parku do osi ulicy Górniczej, obejmuje działkę kościoła, następnie tyłami zabudo62
wy usytuowanej po południowej stronie ulicy Grunwaldzkiej, po granicach w kierunku północno-zachodnim, następnie skręt w kierunku północno-wschodnim do osi drogi i po osi drogi na północny-zachód do punktu wyjścia;
• na osiedlu Trętowiec osiedle przy ulicy Grunwaldzkiej tzw. „Trętowiec”, tj. budynki
mieszkalne i gospodarcze w granicach działek budowlanych;
• przy ul. Poprzedniej zespół zabudowy czterech budynków mieszkalnych z zabudową
gospodarczą (nr 2, 4, 6, 8) w granicach działek budowlanych;
• przy ul. Grunwaldzkiej zespół zabudowy pięciu budynków mieszkalnych z zabudową
gospodarczą (nr 51, 53, 55, 57, 59) usytuowanych na zakręcie ulicy Grunwaldzkiej, na
wysokości stacji PKP - Siersza. Granice ochrony - w granicach działek budowlanych.
• na osiedlu przy ulicy 1000-lecia Państwa Polskiego budynki mieszkalne z zabudową
gospodarczą - w granicach działek budowlanych;
• na osiedlu przy ulicy Słowackiego trzy budynki z zabudową gospodarczą (ul. Słowackiego nr 47, 47a, 47b usytuowane przy Zakładach Tłuszczowych), w granicach działek budowlanych;
• Kościół św. Barbary z plebanią oraz otoczeniem w granicach ogrodzenia;
• Kościół oo. Salwatorianów z plebanią oraz całością otaczającego załoŜenia - w granicach ogrodzenia;
• Góry Luszowskie - Dwór budynek mieszkalny, zabudowę gospodarczą wraz z otoczeniem - w granicach ogrodzenia.
Do najwaŜniejszych obiektów zabytkowych na terenie Gminy naleŜy Dwór Zieleniewskich,
połoŜony w obszarze rewitalizacji (w Trzebini przy ul. Piłsudskiego), wpisany do rejestru
Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie (nr A-301 z 11.10.1971=A-1593/95
(Kat) + decyzja z 30.09.1996 r. z uściśleniem granic ochrony). Historia zespołu obejmującego
dwór, park i mur ogrodzeniowy sięga XIII w. Ostatnimi właścicielami byli Paulina i Marian
Zieleniewscy. Dwór posiada wiele charakterystycznych cech dla staropolskich dworów m.in.:
łamany dach polski oraz czterokolumnowy portyk od strony zajazdu. Obecnie jest on siedzibą
instytucji kultury, organizującej liczne koncerty, wystawy i spotkania z ciekawymi ludźmi.
Dwór Zieleniewskich oferuje takŜe pokoje gościnne o wysokim standardzie, w jego stylowych piwnicach znajduje się restauracja i kawiarnia.
Do rejestru Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków wpisane są takŜe zlokalizowane w
Mieście: dom na rogu ul. Narutowicza i Kościuszki w Trzebini (nr A-1469/92 z dnia
30.06.1992 (Kat)), Kaplica przy ul. Chrzanowskiej obok ul. Grunwaldzkiej w TrzebiniSierszy (st. Rej. Nr 739, dec. Kl.V-WK-101/16/61 z 28.11.1961). Na terenie Gminy znajdują
się jeszcze zabytkowe: budynek dawnej huty Ŝelaza w Płokach oraz Zespół PałacowoParkowy w Młoszowej.
Do interesujących obiektów naleŜy takŜe Sanktuarium Matki BoŜej Fatimskiej w Trzebini –
kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa, słynący z cudownej Figury Matki BoŜej Fatimskiej umieszczonej w kaplicy. Na podkreślenie zasługują barwne witraŜe, 35 głosowe organy i wieŜa kościelna. Kościół i klasztor są otoczone rozległym parkiem, w którym znajduje
się w kamiennej grocie figura Matki BoŜej. W parku zlokalizowano stacje Drogi KrzyŜowej.
Przy kościele znajduje się grobowiec Salwatorianów i pierwszy w Polsce Dom Rekolekcyjny
dla osób świeckich.
Uwarunkowania ochrony środowiska
Uwarunkowania geograficzne, przyrodnicze i klimatyczne
Gmina Trzebinia połoŜona jest na terenie, dość mocno zróŜnicowanym pod względem
ukształtowania. Południowa i zachodnia część Gminy to tereny pagórkowate, charakteryzują63
ce się niewielkim zróŜnicowaniem wzniesień terenu, o nieduŜych spadkach terenu. Północno
– wschodnia część terenu gminy posiada bardziej zróŜnicowanie ukształtowanie, z większymi
wzniesieniami o większych spadkach. Pomimo przemysłowego charakteru, Gmina posiada
wiele obszarów o wybitnych walorach turystycznych, krajoznawczych i kulturowych. W panoramie Miasta natomiast dominują sylwety licznych zakładów przemysłowych.
Wschodnie i południowe tereny Gminy Trzebinia posiadają duŜą wartość krajobrazową. Zostały objęte ochroną krajobrazu przez Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych. Na terenie
Miasta ciekawym miejscem pod względem krajobrazowym jest BoŜniowa Góra – bezleśny
masyw zbudowany ze zlepieńców myślachowickich pokryty jedynie trawą. Okolice BoŜniowej Góry uzupełniają ciekawe krajobrazowo wąwozy wykorzystywane przez mieszkańców
jako tereny spacerowe.
Teren Gminy ze względu na walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyja rozwojowi turystyki pieszej, konnej i rowerowej. Przez teren gminy przebiegają piesze szlaki turystyczne:
• Szlak Pomarańczowy – rozpoczyna się przy Zespole Pałacowo Parkowym w Młoszowej i przebiega przez Górę Bartoską, rezerwat przyrody Ostra Góra, wzgórze Bialny
Dół w Psarach oraz skały zwane Martwicą Karniowicką.
• Szlak Niebieski – rozpoczyna się w Pile Kościeleckiej przy Zalewie Chochło, przechodzi obok strzelnicy koła Łowieckiego „Diana” do ulicy Skalnej w Bolęcinie i
umiejscowionej w pobliŜu Skałki Triasowej, a dalej aŜ do akwenu Gliniak.
• Szlak Zielony - rozpoczyna się w centrum Myślachowic, przebiega przez teren CzyŜówki (Cisowe Skałki) dalej wzdłuŜ meandrów potoku Kozi Bród, aŜ do Sanktuarium
w Płokach.
Ze względu na złoŜoną budowę geologiczną Gmina naleŜy do obszarów występowania złóŜ
kopalin: węgla kamiennego, rud cynku i ołowiu, dolomitów, wapieni, zlepieńców, iłów ceramiki budowlanej, piasków. W granicach gminy występują zarówno kopaliny klasyfikowane
jako podstawowe (węgiel kamienny, dolomity, piaski podsadzkowe), jak i pospolite, które
mogą mieć tylko znaczenie lokalne (wapienie, iły ceramiki budowlanej).
Do wód powierzchniowych naleŜą cieki, wody w korytach sztucznych, zbiorniki naturalne i
sztuczne oraz podmokłości. Obszar gminy Trzebinia jest połoŜony w obrębie dorzecza Wisły.
Jego północna część jest odwadniana przez lewobrzeŜne dopływy Białej Przemszy (tj. przez
potok Kozi Bród wraz ze swoim dopływem Jaworznikiem), południowa przez Chechło z dopływami (tj. Młoszówka, PstruŜnik, Wodna, wraz z niewielkimi ciekami), a południowowschodnia przez górną Rudawę (główne znaczenie ma Dulówka z mniejszymi dopływami).
NajdłuŜszą rzeką na terenie Miasta i Gminy jest Kozi Bród. Na terenie Gminy istnieją takŜe
zbiorniki wód stających:
• Zbiornik „Balaton” w granicach miasta Trzebinia, utworzony w dawnym wyrobisku wapiennym, lustro wody o pow. ok. 3 ha, głębokość średnio 9,5 m.
• Zbiornik Chechło - nazywany Jeziorem Chechło o pow. 54 ha, połoŜony na skraju
Puszczy Dulowskiej (wieś Piła Kościelecka) - największy tego typu zbiornik w Gminie, utworzony poprzez spiętrzenie wód rzeki Chechło,
• Zbiornik wodny w Bolęcinie - połoŜony na skraju Puszczy Dulowskiej, powstały w
wyniku eksploatacji gliny dla pobliskiej cegielni. Jeden z tych zbiorników pełni rolę
rekreacyjną dla mieszkańców.
• Zbiornik Kozi Bród – zalew został utworzony przez spiętrzenie wód rzeki, nad zalewem funkcjonuje ośrodek wypoczynkowy z zapleczem gastronomicznym oraz zagospodarowaniem (boiska, korty, wypoŜyczalnie sprzętu wodnego).
W Mieście występują teŜ zbiorniki wodne w starych kamieniołomach, cementowni oraz wyrobiskach piaskowni. Niektóre z nich są wykorzystywane jako kąpieliska.
Wody gruntowe
64
Wody gruntowe zalegają w skałach litych i w utworach luźnych. W mioceńskich i plejstoceńskich piaskach Niecki Dulowskiej, Kotliny Biskupiego Boru i w większych dolinach, zwierciadło wody zalega płytko, od 0 do kilku metrów. Wody te są słabo filtrowane, a po deszczach stają się mętne. W zaopatrzeniu mają znaczenie lokalne, ale są waŜne dla gospodarstw
wiejskich. Wodonośność leŜących niŜej utworów mioceńskich jest bardzo słaba.
Wody w utworach litych zalegają głęboko, w kilku poziomach o róŜnej zasobności. Najbogatsze w wodę są wapienie i dolomity triasowe. JednakŜe roboty górnicze powaŜnie je zaburzyły
i zuboŜyły.
Wody podziemne
W granicach Gminy poziomy wodonośne występują w utworach czwartorzędowych, jurajskich, triasowych, permskich i karbońskich. Znajdują się tu fragmenty czterech głównych
zbiorników wód podziemnych oraz UŜytkowy Poziom Wód Podziemnych (UPWP MikołówSosonowiec) w utworach czwartorzędowych w rejonie CzyŜówki - Płok i Bolęcina.
Klimat kształtowany jest przez napływające masy powietrza: podzwrotnikowego (przez cały
rok), podzwrotnikowo-kontynentalnego (latem i jesienią), polarnomorskiego (przez cały rok),
polarnokontynentalnego (zimą), arktycznego (w półroczu zimowym) oraz z wyŜszych warstw
troposfery (w czasie letniej pogody wyŜowej).
Wiatry najczęściej wieją z kierunku zachodniego (45,6%), nieco rzadziej z wschodniego
(33,5%). Najmniejszą częstotliwość mają wiatry południowe (2,4%). Prędkości wiatrów są
niewielkie. Stosunkowo duŜe ilości cisz i słabych wiatrów na terenie Gminy są zjawiskiem
wpływającym negatywnie na stan aerosanitarny powietrza. Średnia roczna temperatura powietrza w Trzebini wynosi 7,8°C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec (średnia temp.:
17,4°C), a najzimniejszym styczeń (średnia temp.: - 4,1°C). Długość okresu wegetacyjnego w
regionie wynosi 200-210 dni, co w przybliŜeniu odpowiada średnim warunkom w kraju.
Roczna suma opadów wynosi 811 mm. Najwięcej opadów występuje w lipcu, a najmniej w
styczniu. Pokrywa śnieŜna zalega przez około 75 dni. Ilość dni z mgłą wynosi 37,1.
Szata roślinna Miasta i Gminy Trzebinia naleŜy do krainy botanicznej WyŜyny Śląskiej,
okręgu wschodniego. Lasy zajmują 43% powierzchni, przy czym blisko 90% to lasy państwowe (pod zarządem Nadleśnictwa Chrzanów), 9,4% - lasy prywatne, a 0,7% - lasy gminne. Mają one charakter ochronny grupy I, co wiąŜe się z ich połoŜeniem na terenach ekologicznie zagroŜonych. Występuje tu wiele duŜych kompleksów leśnych, np. Puszcza Dulowska. Większość lasów to bory (ponad 80%), ponadto występują lasy mieszane bukowe z niewielką domieszką świerków oraz lasy łęgowe. Podstawowym gatunkiem lasotwórczym jest
sosna oraz brzoza. W strukturze wiekowej przewaŜają drzewa młode i średnie.
Najcenniejszym zbiorowiskiem leśnym na terenie Gminy jest Puszcza Dulowska. Puszcza
charakteryzuje się zróŜnicowaniem typów siedlisk i róŜnorodnością zbiorowisk roślinnych.
Wyrazem tego jest duŜa liczba gatunków roślin, w tym aŜ 53 roślin chronionych.
Wschodnia część Gminy objęta jest wielkoprzestrzenną ochroną przyrody i krajobrazu. Znajdują się tu dwa parki krajobrazowe: Dolinki Krakowskie i Tenczyński Park Krajobrazowy.
Na terenie Gminy znajduje się takŜe rezerwat przyrody „Ostra Góra” o pow. 7,22 ha, utworzony w celu zachowania naturalnego fragmentu buczyny karpackiej występującego na WyŜynie Krakowskiej wśród obszarów czystych drzewostanów sosnowych.
W północno-zachodniej część Gminy, wewnątrz lasów Sierszy, znajduje się uŜytek ekologiczny „Podbuczyna” o powierzchni 8 ha, wyznaczony w celu ochrony starodrzewu bukowego, liczącego ok. 130 lat.
Ciekawym przyrodniczo obszarem jest Góra BoŜniowa o wys. 402 m n.p.m. połoŜona na terenie Miasta Trzebinia z bogatymi murawami kserotermicznymi oraz najbogatszym w Trzebini stanowiskiem dziewięćsiła bezłodygowego.
65
We wschodniej części Gminy, na zachód od Psar, znajduje się jedno z najpiękniejszych przyrodniczo miejsc Trzebini – wzniesienie Bialny Dół, z wyjątkowym nagromadzeniem rzadkich
gatunków roślin. Wzgórze zbudowane jest z wapieni i dolomitów.
Obszarem cennym są Wąwozy Karniowickie – piękny krajobrazowo teren leśny o powierzchni ok. 56 ha z systemem wielu rozgałęziających się, dość głębokich i stromych wąwozów.
Na terenie Gminy znajduje się ok. 25 pomników przyrody oŜywionej (w tym 10 w samych
Mieście) oraz pomnik przyrody nieoŜywionej – Triasowa skałka wapienna im. Prof. S. Siedleckiego w Bolęcinie leŜąca na obszarze Jurajskich Parków Krajobrazowych.
Ochronie podlegają takŜe: zespół pałacowo-parkowy w Młoszowej (nr rejestru zabytków
640/166) oraz park przy dworze Zieleniewskich w Trzebini (nr rejestru Kr-301/71).
Stan środowiska17
Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego
Wyniki średniorocznych wartości stęŜeń zanieczyszczeń powietrza w zakresie dwutlenku
siarki (SO2) i dwutlenku azotu (NO2) z 11 punktów pomiarowo-kontrolnych na obszarze
Miasta i Gminy Trzebinia oraz benzenu z 3 punktów pomiarowych na obszarze Miasta Trzebinia, wykonanych przez WIOŚ w latach 2003-2004, przedstawiono w poniŜszych tabelach.
Tabela 47 Wyniki z badań zanieczyszczeń powietrza w zakresie NO2 i SO2 metodą pasywną prowadzonych na terenie miasta i gminy Trzebinia za okres czerwiec 2003 – maj 2004
Nr
punktu
Lokalizacja punktu
pomiarowego
NO2
[µ
µg/m3]
Średnia z
okresu letniego
Średnia z okresu
grzewczego
SO2
[µ
µg/m3]
Średnia
roczna
Średnia z
okresu letniego
1
Trzebinia ul. Harcer10,5
22,9
16,7
12,6
ska
2
CzyŜówka
4,5
15,8
10,2
14,3
3
Myślachowice
6,5
17,2
11,9
11,9
4
Trzebinia
Osiedle
9,2
14,6
11,6
7,8
Gaj
5
Trzebinia ul. 1 Maja
8,2
22,8
15,5
15,2
6
Trzebinia Krystynów
4,9
17,5
12,4
10,2
7
Trzebinia
Osiedle
6,8
17,9
12,3
12,0
ZWM
8
Trzebinia ul. Kiliń7,4
21,3
14,4
9,4
skiego
9
Trzebinia ul. Piłsud9,3
21,9
15,6
10,7
skiego
10
Trzebinia ul. Długa
17,8
30,0
23,9
9,3
11
Zalew Chechło
9,4
21,2
16,5
11,5
Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia, załącznik nr 2, Tabela 1.
Średnia z okresu
grzewczego
Średnia
roczna
30,7
21,7
53
32,2
33,6
22,1
28,1
17,1
55,1
28,3
35,1
21,0
33,0
22,5
44,1
26,7
35,3
23,0
30,9
27,8
20,1
21,3
Tabela 48 Wyniki prowadzonych badań zanieczyszczeni powietrza w zakresie benzenu na terenie gminy
Trzebinia Zestawienie wyników badań w latach 2003 – 2004
Punkty pomiarowe
Stanowisko pomiarowe
Średnie stęŜenie benzenu
[µ
µg/m3]
Sezon letni
Trzebinia – Osiedle Gaj
Stanowisko nr 32, Przedszkole
1,2
Trzebinia - Młoszowa
Stanowisko nr 33, Szkoła Podstawowa
1,5
Trzebinia - Osiedle ZWM
Stanowisko nr 34, Ujęcie wody
1,7
Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia, załącznik nr 2, Tabela 2.
17
Sezon zimowy
Roczne
2,7
5,5
3,7
2,1
3,5
2,7
Opracowano na podstawie Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia.
66
NaleŜy podkreślić, Ŝe w Ŝadnym punkcie pomiarowym zlokalizowanym na terenie Miasta i
Gminy Trzebinia nie wystąpiły przekroczenia dopuszczalnego średniorocznego poziomu NO2
i benzenu. Wystąpiły przekroczenia średniego stęŜenia SO2 w roku i dopuszczalnej wartości
24 godzinnej (automatyczny pomiar) pyłu zawieszonego PM 10. Wzrost wartości stęŜeń SO2
i PM 10 występuje w sezonie zimowym, w okresie grzewczym, kiedy na zanieczyszczenia
pochodzące z procesów technologicznych oraz komunikacyjnych nakładają się zanieczyszczenia powstające w wyniku niskiej emisji.
Zanieczyszczenie powietrza spowodowane ruchem kołowym
Przeprowadzone badania stęŜeń w powietrzu podstawowych zanieczyszczeń związanych z
ruchem kołowym na odcinku autostrady A-4 obejmującym m.in. Gminę Trzebinia nie wykazały istotnych z tego tytułu zagroŜeń dla środowiska. StęŜenia tlenku węgla, węglowodorów
alifatycznych i dwutlenku azotu poza terenem pasa autostrady nie przekraczają poziomów
dopuszczalnych lub wartości odniesienia. PodwyŜszone stęŜenie ołowiu odnotowano w punktach o zwiększonym natęŜeniu ruchu (węzły drogowe).
Tereny przeznaczone do rekultywacji
Wykaz terenów zdegradowanych w obrębie administracyjnym gminy Trzebinia przedstawiono w poniŜszej tabeli.
Tabela 49 Wykaz terenów przeznaczonych do rekultywacji z obszaru gminy Trzebinia
Lp.
1
2
3
4
5
Nazwa terenu
Wyrobisko pomarglowe „Górka” – zbiornik
zanieczyszczonych wód wraz ze składowiskiem
odpadów głównie wodorotlenku glinu
Składowisko odpadów pogórniczych ul. Kopalniana
Wyrobisko popiaskowe w sektorze 3 pola
SIERSZA
Hałda
odpadów
hutniczych
cynkowoołowiowomiedziowych (hałda hutnicza)
ZM I ul. Kościuszki 59 po Zakładach Metalurgicznych „Trzebinia” w upadłości
Składowisko odpadów poflotacyjnych (staw
osadowy) ZG „Trzebionka”
Nazwa zakładu
Powierzchnia
[ha]
Teren Skarbu Państwa po zlikwidowanych ZSO „Górka”
9,7
KWK Siersza
16,75
PCC Rail „Szczakowa” S.A.
21,55
Właściciel – osoba fizyczna
3
Zakłady Górnicze
„Trzebionka” S.A.
14,4
(powierzchnia
wierzchowiny
zbiornika)
Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia, Tabela 3-9.
Źródła zanieczyszczenia gleb
Zanieczyszczenia powierzchni terenu w Gminie są pochodzenia antropogenicznego i wiąŜą są
z działalnością i funkcjonowaniem:
• PKE S.A. Elektrowni „Siersza" - Składowisko Odpadów Poprocesowych Południowego Koncernu Energetycznego S.A,
• KWK „Siersza” w całkowitej likwidacji - hałda pogórnicza,
• Zakładu Surowców Ogniotrwałych „Górka” (zlikwidowanego) - wyrobisko pomarglowe „Górka” – zbiornik zanieczyszczonych wód wraz ze składowiskiem odpadów
głównie wodorotlenku glinu,
• Zakładów Górniczych „Trzebionka” - staw osadowy,
67
• Zakładów Metalurgicznych „Trzebinia” - hałda odpadów hutniczych cynkowoołowiowomiedziowych (hałda hutnicza) ZM I, oraz składowisko zgarów i ŜuŜli odlewniczych ZM II,
• Usług Komunalnych w Trzebini - składowisko odpadów innych niŜ niebezpieczne i
obojętne (komunalne),
• PCC Rail „Szczakowa” S.A. (Kopalnia Piasku „Szczakowa”) – wyrobisko popiaskowe.
Zasoby wodne i stan ich czystości
Główne elementy znaczącego oddziaływaniu na stosunki wodne Gminy to:
• pompowanie wód podziemnych i powstanie leja depresji,
• zrzuty wód dołowych do cieków powierzchniowych,
• degradacja źródeł przez odpompowywanie wód i zaburzenia górotworu (prace
strzałowe),
• regulacja koryt cieków,
• odwodnienia powierzchniowe systemem rowów,
• pobór wód oraz zrzuty ścieków zgodnie z prowadzoną gospodarką wodnościekową.
Według przeprowadzonych pomiarów w 2004 roku:
• stan czystości wód potoku Chechło w punkcie pomiarowym odpowiadał normatywom
IV klasy (wody niezadowalającej jakości), ze względu na zanieczyszczenie fizykochemiczne i bakteriologiczne. Dla tego potoku wymagana jest klasa czystości wód
I/II.
• stan czystości wód potoku Kozi Bród w punkcie pomiarowym odpowiadał normatywom III klasy (wody zadowalającej jakości). Dla tego potoku wymagana jest klasa
czystości wód I/II.
Stan czystości pozostałych wód płynących w granicach Gminy nie jest zadawalający. Wyniki
przeprowadzanych okresowo badań wskazują na ponadnormatywne zanieczyszczenie większości badanych cieków powierzchniowych. Powodem zanieczyszczenia jest wysoki stopień
uprzemysłowienia, dotychczasowe niedoinwestowanie w dziedzinie ochrony środowiska oraz
stosunkowo duŜe skupisko ludności. Zanieczyszczenie wód powierzchniowych jest nierównomierne, odcinki źródłowe potoków i rzek mają na ogół znacznie lepszą jakość wód, która
ulega szybkiemu pogorszeniu z biegiem rzeki.
ZagroŜenie powaŜną awarią
Na terenie Gminy znajdują się zakłady o duŜym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej.
Zgodnie z informacją uzyskaną w Komendzie Powiatowej StraŜy PoŜarnej w Chrzanowie
nadzwyczajne zagroŜenie z tytułu posiadania większych ilości substancji niebezpiecznych
zgłosił tylko jeden obiekt znajdujący się na terenie gminy tj. Grupa Kapitałowa Rafinerii
„Trzebinia” S.A.
Plany operacyjno-ratownicze na wypadek zagroŜenia awarią przemysłową lub jej wystąpienia
opracowały:
• Południowy Koncern Energetyczny S.A. Elektrownia „Siersza” w Trzebini,
• Zakłady Górnicze „Trzebionka” S.A.
Własność gruntów i budynków, przekształcenia własnościowe
Gmina Trzebinia posiada łączną powierzchnię 106 km2, a Miasto 31 km2.
Struktura uŜytkowania gruntów w Mieście i w Gminie przedstawiona jest w poniŜszej tabeli.
68
Tabela 50 Struktura uŜytkowania gruntów w Mieście i Gminie
Lasy i grunty
Pozostałe grunty (zabudowania,
Ogólna powierzchUŜytki rolne
leśne
drogi, wody, nieuŜytki)
Powierzchnia
nia gruntów
%
%
w ha
ha
ha
ha
% pow.
pow.
pow.
Gmina
10522
2858
27,2 4090
38,9
3574
40,0
Miasto
3130
630
20,1
727
23,2
1773
56,6
Źródło: opracowanie własne na podstawie Programu Ochrony Środowiska, s. 51.
Struktura własnościowa gruntów ujawnia znaczący udział gruntów Skarbu Państwa w ogóle
gruntów w granicach administracyjnych Miasta.
Tabela 51 Struktura własnościowa gruntów w Mieście, wg wybranych form własności
Własność gruntów
Powierzchnia w ha
% powierzchni Miasta
Łącznie grunty w Mieście
3132
100%
Grunty Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych
1640
52,4%
Grunty SP oddane w uŜytkowanie wieczyste, w tym:
349
11,1%
osób fizycznych
70
2,2%
spółdzielni mieszkaniowych
0
0,0%
Grunty gminne i związków międzygminnych
375
12,0%
Grunty gminne i zw. międzygm. oddane
7
0,2%
w uŜytkowanie wieczyste, w tym:
osób fizycznych
5
0,2%
spółdzielni mieszkaniowych
1
0,0%
Grunty osób fizycznych, w tym:
1048
33,5%
w składzie gospodarstw rolnych
146
4,7%
poza gospodarstwami rolnymi
902
28,8%
Grunty spółdzielni
10
0,3%
Grunty kościołów i związków wyznaniowych
30
1,0%
Grunty spółek prawa handlowego
13
0,4%
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta
Zamieszczony w SUiKZP bilans terenów wskazuje, Ŝe Miasto w swoich granicach administracyjnych posiada znaczący udział terenów przemysłowych, które obejmują w róŜnych kategoriach blisko 4,5 km2, czyli prawie 15% powierzchni całkowitej. W Studium przewidziano
takŜe utrzymanie znaczących istniejących terenów przemysłowych.
W Mieście zlokalizowanych jest ponad 90% obszarów przeznaczonych w skali Gminy pod
mieszkalnictwo i usługi o wysokiej intensywności (93,6%) oraz do utrzymania funkcji przemysłowych (99,7%).
PoniŜej przedstawiono bilans terenów wg ich przeznaczenia.
Tabela 52 Przeznaczenie terenów w Mieście i Gminie wg SUiKZP
Powierzchnia
Przeznaczenie terenów
w ha
Miasto Gmina
Mieszkaniowo-usługowe do utrzymania
357,12
855,3
o średniej i niskiej intensywności
Mieszkaniowo-usługowe do utrzymania
43,56
46,51
o wysokiej intensywności
Przemysłowe do utrzymania
150,61
151,06
Przemysłowe do adaptacji z sukcesywną zmianą
103,23
227,01
profilu działalności
Przemysłowe do rekonwersji terenów i działalności
191,19
277,51
Pod małe i średnie przedsiębiorstwa
65,37
108,54
Usług wolnostojących do adaptacji
45,6
76,75
Miasto
Gmina
Miasto
/ Gmina
w%
11,4
8,1
41,7
1,4
0,4
93,6
4,8
1,4
99,7
3,3
2,2
37,2
6,1
2,1
1,5
2,6
1,0
0,7
68,9
60,2
59,4
% powierzchni
69
Przeznaczenie terenów
Istniejące zieleni do utrzymania
(cmentarze, zieleń parkowa, ogródki działkowe)
Projektowane parkowo-rekreacyjne
Wody otwarte
Stacje węzłowe 220/110 kV
Łącznie
Niewykorzystane potencjalne tereny do zabudowy
(do sukcesywnego obejmowania planami miejscowymi)
Źródło: opracowanie własne na podstawie SUiKZP
Powierzchnia
w ha
Miasto Gmina
Miasto
Gmina
Miasto
/ Gmina
w%
% powierzchni
29,78
55,84
0,9
0,5
53,3
50,42
29,63
2,23
1068,74
73,86
41,77
8,61
1922,76
1,6
0,9
34,1
0,7
0,4
18,3
68,3
70,9
25,9
55,6
502,29
1325,8
16,0
12,6
37,9
Komunikacja
Gmina posiada dogodne warunki komunikacyjne, m.in. dzięki połoŜeniu w III Paneuropejskim Korytarzu Transportowym, z czym wiąŜe się rozbudowany układ drogowy i kolejowy,
w tym magistrala kolejowa i autostrada A4. Trzebinia jest połoŜona w połowie drogi pomiędzy Krakowem a Katowicami (odpowiednio 37 km oraz 36 km), dzięki czemu atrakcyjność
komunikacyjną Gminy i Miasta zwiększa dostępność do portów lotniczych w Balicach – 30
km i Pyrzowicach – 62 km. Na podstawowy układ komunikacyjny Miasta i Gminy składają
się istniejące odcinki sieci drogowej i kolejowej.
Układ drogowy
Układ drogowy Gminy składa się z następujących ciągów:
• autostrada A-4 odcinek Kraków – Katowice (bez węzłów w obszarze Gminy);
• droga krajowa nr 79 odcinek Chrzanów – Trzebinia – Młoszowa -Dulowa – (Kraków);
• droga wojewódzka nr 791 Trzebinia – Myślachowice – Lgota – (Olkusz);
• z odcinków dróg powiatowych:
o nr 1051 K: Gaj – CzyŜówka –Płoki – Lgota,
o nr 1048 K: od drogi nr K 1051 – Myślachowice – Młoszowa – Piła Kościelecka,
o nr 1050 K: Płoki – Myślachowice,
o nr 1052 K: od drogi nr K 1048 – Psary – (Nowa Góra),
o nr 1049 K: Biała Góra – Psary –Dulowa,
o nr 1024 K: Bolęcin – Płaza,
o nr 1028 K: Piła Kościelecka – Bolęcin,
o nr 1029 K: Trzebinia – Piła Kościelecka – do drogi nr K 1026,
o nr 1026 K: Chrzanów – Bolęcin,
o nr 1047 K: Siersza – Trzebinia,
o nr 1041 K: Góry Luszowskie – Chrzanów,
o nr 1052 K: od drogi nr 791 – Ostra Góra – Karniowice.
Sieć dróg układu podstawowego uzupełniają odcinki pozostające w zarządzie Gminy. Wg
danych Urzędu Miasta długość gminnych dróg lokalnych w granicach Miasta wynosi 59,8
km, natomiast poza nim 65 km.
Wśród głównych problemów wynikających z aktualnego kształtu układu drogowego, SUiKZP wymienia duŜy udział ruchu tranzytowego na odcinkach dróg krajowej i wojewódzkiej
usytuowanych w centralnych częściach Miasta i niektórych miejscowości. WiąŜe się to z:
• brakiem segregacji ruchu ze względu na motywacje przemieszczeń,
• brakiem powiązań i odcinków alternatywnych umoŜliwiających ominięcie enklaw
zwartej zabudowy przez ruch tranzytowy,
70
•
odczuwalną uciąŜliwością akustyczną i aerosanitarną na terenach enklaw przylegających do niektórych odcinków dróg.
Do pozostałych problemów naleŜy brak niektórych powiązań wewnątrzmiejskich i wewnątrzgminnych o odpowiednich parametrach technicznych, a takŜe brak niektórych powiązań z obszarami sąsiednich gmin.
Przebieg DK nr 79 przez centralne części Trzebini ulicami Krakowską – Kościuszki – Długą,
a takŜe centralną część Młoszowej oraz południowe krańce Dulowej, jest głównym problemem komunikacyjnym w skali Miasta i Gminy.
Oprócz wpływu na nieprawidłowy rozkład przemieszczeń komunikacyjnych w obszarze
Gminy związany z kumulacją motywacji ruchowych o róŜnym charakterze, stan taki jest źródłem odczuwalnych uciąŜliwości dla duŜej części mieszkańców Miasta. Udział ruchu tranzytowego na ciągu ulic Krakowska – Kościuszki – Długa, posiadającego bezpośrednie powiązanie z autostradą A-4 przekracza 60%. Przebieg drogi wojewódzkiej nr 791 (d. 782) od obecnej trasy DK nr 79 (ul. Krakowska) poprzez obszar centralny Miasta (w tym Rynek), skutkuje
przemieszaniem motywacji ruchowych i wiąŜe się z duŜymi uciąŜliwościami dla części
mieszkańców.
Układ kolejowy
Przez Gminę i Miasto przebiegają waŜne szlaki komunikacji kolejowej, w tym o znaczeniu
międzynarodowym. Układ kolejowy tworzą następujące linie kolejowe:
• linia magistralna (Kraków) – Trzebinia – (Jaworzno Szczakowa – Katowice),
• linia regionalna Trzebinia – (Oświęcim – Bielsko-Biała),
• linia lokalna Trzebinia – Wadowice,
• linia lokalna Chrzanów – Bolęcin,
• linia towarowa Trzebinia – Trzebinia Siersza.
Stacja Trzebinia jest stacją węzłową dla 4 spośród tych linii (z wyjątkiem linii Chrzanów –
Bolęcin). Linie magistralna i regionalna poza ruchem tranzytowym obsługują takŜe – w niewielkim zakresie powiązania wewnętrzne i ruch wyjazdowo-przyjazdowy z obszaru Gminy.
Linia magistralna (Kraków) – Trzebinia – (Jaworzno Szczakowa – Katowice) E-30 jest jedną z głównych linii kolejowych kraju, zlokalizowaną w obrębie III Paneuropejskiego Korytarza Transportowego Berlin/Drezno – Kraków – Lwów – Kijów – Odessa. Planuje się dostosowanie jej parametrów do rangi, jaką posiada i będzie posiadać w przyszłości. Aktualnie jest
to linia dwutorowa zelektryfikowana dostosowana do prędkości V proj. = 120 km/h.
Linia regionalna Trzebinia – (Oświęcim – Bielsko-Biała) jest jedną z głównych linii regionalnych południowej części kraju; aktualnie jest to linia dwutorowa zelektryfikowana dostosowana do prędkości V proj. = 100 km/h. Linie lokalne Trzebinia – Wadowice i Chrzanów –
Bolęcin mają marginalne znaczenie dla przewozów pasaŜerskich i niewielkie dla przewozów
towarowych, odcinkowo są wyłączone z ruchu. Są to linie jednotorowe zelektryfikowane.
Komunikacja zbiorowa
System komunikacji zbiorowej w Gminie oparty jest głównie na przewozach autobusowych,
przy dominującej roli linii małych autobusów (busów) obsługujących praktycznie wszystkie
relacje kierunkowe, wynikające z potrzeb pasaŜerów. Uzupełniają go powiązania autobusowe,
głównie o charakterze przelotowym. Na obszarze Miasta działają linie komunikacji miejskiej
i strefowej śląskich przewoźników. Funkcję węzła komunikacji zbiorowej pełni dworzec autobusowy zintegrowany ze stacją kolejową Trzebinia.
Trasy rowerowe
Trasy rowerowe posiadają głównie charakter szlaków rekreacyjnych biegnących drogami o
małym ruchu ogólnym, bądź drogami polnymi i leśnymi. Aktualnie Trzebinia nie posiada sys71
temu tras rowerowych, oferującego alternatywne w stosunku do samochodu moŜliwości
przemieszczeń niepieszych na głównych kierunkach ruchu. Według danych Urzędu Miasta
łączna długość szlaków rowerowych przebiegających przez Gminę wynosi 72,5 km, na co
składają się szlaki:
• czerwony – 49,1 km,
• niebieski – 11,1 km,
• czarny – 3,8 km,
• czarny – 4,7 km,
• niebieski – 3,8 km.
Projekty w sferze przestrzeni publicznej
Projekty priorytetowe – Centrum Miasta
Do podstawowych i strategicznych z punktu widzenia procesu rewitalizacji projektów w sferze publicznej zaliczyć naleŜy rewitalizację Centrum Miasta. Priorytetowy charakter zadań
składających się na ten projekt wynika z roli centrum i rynku jako serca Miasta oraz z przyjętej w dokumentach strategicznych Gminy idei tzw. Ŝywego centrum.
Rys historyczny
Powstanie Trzebini datuje się na XIII w. Pierwotne centrum miejscowości utworzyło się wokół Dworu, a Rynek wytyczony został dopiero w 1731 r. Miał formę kwadratu o boku 72 m,
wokół którego powstały potem domy, karczmy, waga, magazyny na kruszec, kuźnia warsztat
oraz ratusz, wzmiankowany po raz pierwszy w 1792 r. Dominowała zabudowa drewniana,
która utrzymywała się do lat dwudziestych XX w. (dom z podcieniami). Jednym z obiektów
murowanych był gmach szkoły wybudowany ok. 1840 r. przy Rynek 1. Budynek szkoły istnieje do dziś i jest najstarszym budynkiem w Rynku. Drugim murowanym obiektem był prywatny dom „Pod Baranem” zlokalizowany przy Rynek 3, w którym mieścił się urząd miejski,
poczta, urząd akcyzowy oraz komisariat policji. Płyta Rynku była wybrukowana nieregularnymi głazami z piaskowca i kamienia wapiennego. W centralnej części Rynku znajdowały się
sukiennice, był to murowany, parterowy budynek z neogotycką attyką i dwoma gmerkami w
kształcie chorągiewek, kutymi z Ŝelaza, umieszczonymi po obydwu stronach budynku. Sukiennice pierwotnie były stacją dyliŜansów obsługujących pocztę na drodze wrocławskiej,
miejscem gdzie wymieniano konie cugowe. Sukiennice prawdopodobnie były równieŜ siedzibą „wagi trzebińskiej”, mającej związek z dystrybucją galmanu. Potem sukiennice pełniły
funkcje handlowe, mieściły dziewięć lokali handlowych. W Rynku znajdowała się zbudowana z kamienia wapiennego karczma „U Babki”, w której znajdował się hotel i zegarmistrz.
Dawny XVIII wieczny Rynek, widoczny na starych pocztówkach i fotografiach, to przestrzeń
pełniąca funkcje placu targowego i waŜny punkt komunikacyjny. Na początku XX-go wieku,
zgodnie z panującymi wtedy w Europie tendencjami, wprowadzającymi do miast zieleń publiczną, rynek zmienił charakter na bardziej reprezentacyjny. Pojawiły się, podkreślające pierzeje szpalery małych drzew o kulistych koronach, część terenu zajęły zgeometryzowane trawiaste zieleńce. Po wojnie cały obszar Rynku został przekształcony w zieleniec porośnięty
drzewami i krzewami, początkowo wprowadzonymi w geometrycznym układzie (lipy, głogi,
strzyŜone Ŝywopłoty). Z upływem czasu kolejne dosadzenia, coraz bardziej chaotyczne i
przypadkowe oraz zróŜnicowane rodzajowo i gatunkowo, zatarły czytelność przedwojennego
układu. W efekcie tego zacierał się coraz bardziej kształt Rynku, zieleń zasłaniała fasady starych kamieniczek oraz waŜne osie widokowe. Obecnie teren ten utracił charakter placu miejskiego i w swym wyrazie przestrzennym bardziej przypomina ogród przydomowy.
72
Stan obecny Centrum i Rynku
Dzisiejsze zagospodarowanie terenu Rynku róŜni się bardzo wyraźnie od jego pierwotnego
charakteru. W centralnej części Rynku znajduje się fontanna. Przy południowej pierzei zlokalizowany jest parking, a od zachodu szalety. Obiekty te, wraz z domem handlowym Orion,
stanowią elementy dysharmonii.
Charakterystyczne dla trzebińskiego Rynku są duŜe róŜnice w poziomach terenu sięgające 8
m. Zachodnia pierzeja Rynku odcięta jest ruchliwą ulicą Piłsudskiego. Znajdujące się w Rynku i przy ulicy Rynek budynki przedstawiają zróŜnicowaną wartość architektoniczną oraz stan
techniczny. Partery większości budynków pełnią funkcje handlowo-usługowe, natomiast piętra funkcje mieszkalne. Zabytkowa zabudowa znajduje się przy pierzei południowej Rynku, z
wyjątkiem domu handlowego oraz przy ul. Narutowicza i Kościuszki. Nowsza zabudowa usytuowana jest w pierzei północnej i zachodniej. Obszar ten objęty jest strefą „B” ochrony konserwatorskiej. W obszarze tzw. Małego Rynku znajduje się 15 obiektów o charakterze handlowym lub usługowym, część z nich wymaga wykończenia, a część juŜ odnowy elewacji
zewnętrznych. Obszar Małego Rynku pozbawiony jest zieleni i obiektów małej architektury.
Z powyŜszego wynika konieczność realizacji działań rewitalizacyjnych w obrębie Centrum (w tym Rynku) jako podstawowych i priorytetowych przedsięwzięć w skali Miasta
i Gminy. Mają one na celu poprawę estetyki Centrum Miasta, wprowadzenie funkcji centrotwórczych, poprawę atrakcyjności inwestycyjnej Miasta, ochronę obiektów zabytkowych,
zwiększenie oferty mieszkaniowej, poprawę jakości Ŝycia, a w konsekwencji wykreowanie
miejsca atrakcyjnego do zamieszkania i inwestowania.
W ramach dotychczasowym działań na rzecz rewitalizacji Centrum Miasta zrealizowano:
• wymianę sieci gazowej (2005 i 2006 r.),
• częściową wymianę sieci wodno-kanalizacyjnej przy pierzei północnej i wschodniej
(2005, 2006),
• remont budynków: Rynek 1, 14 i 15, Piłsudskiego 2 oraz Narutowicza 10.
Dodatkowo opracowano ocenę stanu technicznego i koncepcje modernizacji/rozbudowy sieci
technicznych; uzyskano opinie konserwatorskie dla strefy Rynku i dla kamienicy nr 16 w
Rynku; sporządzono koncepcję architektoniczną rewitalizacji strefy Rynku; projekt budowlany i studium wykonalności dla parkingu; sporządzono karty opisowe dla budynków w strefie
Rynku zawierające szczegółowe wytyczne dla ich rewitalizacji; zidentyfikowano beneficjentów rewitalizacji Centrum Trzebini i zapoznano ich z załoŜeniami Dotychczasowego Programu, umoŜliwiono właścicielom obiektów objętych planowanymi przekształceniami konsultowanie kwestii dotyczących rewitalizacji z miejskim architektem.
Obecnie planuje się następujące przedsięwzięcia w obszarze Centrum Miasta:
• przebudowa płyty Rynku,
• prace remontowe oraz wzbogacające wystrój elewacji zewnętrznych obiektów budowlanych, budowa nowych obiektów o charakterze mieszkalno-usługowym,
• zwiększenie i urozmaicenie oferty usługowej i kulturowej,
• modernizacja ciągów komunikacyjnych.
Inne projekty w sferze przestrzeni publicznej w Mieście
Wymienione wyŜej projekty związane z rewitalizacją Centrum, nie wyczerpują przewidzianych w skali Miasta projektów w sferze przestrzeni publicznej. I tak, w Studium w granicach
administracyjnych Miasta wskazano następujące istniejące placówki usług publicznych wymagające adaptacji:
• Przedszkola Nr 1, 2, 3, 4, 6,
• Szkoły podstawowe Nr 3, 4, 6, 8,
• Gimnazja Nr 1 i 3,
73
•
•
•
•
•
Liceum Ogólnokształcące Nr 1,
Zespół Szkół Gimnazjalnych przy ul. Sobieskiego,
Zespół Szkół Ekonomiczno – Chemicznych przy ul. Krakowskiej,
Zespół Szkół Mechaniczno – Elektrycznych przy ul. Grunwaldzkiej,
Obiekty SłuŜby Zdrowia: Miejska Przychodnia Rejonowo-Specjalistyczna Nr 1, Poradnia Dziecięca na Osiedlu ZWM, Miejska Przychodnia Rejonowa Nr 2 (Os. Gaj),Miejska Przychodnia Rejonowo-Specjalistyczna Nr 3 (Os. Siersza),
• Obiekty administracji samorządowej,
• Miejska Biblioteka Publiczna wraz z filiami ( Os. Gaj, Os. Wodna i Os. Siersza),
• Dom Kultury „Sokół”,
• Dom Kultury „Willa Not”,
• MłodzieŜowy Dom Kultury w Trzebini,
• Dwór Zieleniewskich,
• Urzędy Pocztowe Nr 1 i Nr 2,
• StraŜnica OSP w Trzebini i w Sierszy,
• Obiekty sportowe i wypoczynkowe: Miejski Stadion Sportowy, Zbiornik „Balaton”,
Ośrodki wypoczynkowe nad zbiornikiem Chechło, Zespół Boisk Piłkarskich byłej
KWK „Siersza”, Basen Otwarty „Siersza”, Ośrodek Rekreacyjny Elektrowni ”Siersza”.
W aktualnej opinii Urzędu Miasta, powyŜszą listę naleŜy uzupełnić o następujące przedsięwzięcia: powstanie Ŝłobka i zwiększenie ilości miejsc w przedszkolach (rozbudowa istniejących lub budowa nowego).
W obszarze rewitalizacji zidentyfikowano takŜe następujące potrzeby terenowe:
• tereny pod budownictwo mieszkaniowo-usługowe:
Trzebinia: łącznie 65,1 ha, a w tym: budownictwo jednorodzinne (40,0 ha), małe domy
mieszkalne (8,0 ha), budownictwo wysokie (4,0 ha) i w osiedlu Siersza: budownictwo jednorodzinne (10,00 ha), małe domy mieszkalne (2,10 ha), budownictwo wysokie (1,00 ha). W
Studium wskazano, Ŝe istnieją moŜliwości terenowe pozwalające na pozyskanie ww. obszarów.
• tereny pod małe i średnie przedsiębiorstwa:
Trzebinia: łącznie 59 ha, w tym 9 ha w osiedlu Siersza. W SUiKZP wskazano moŜliwość pozyskania jedynie 3,8 ha poza osiedlem Siersza i moŜliwość uzyskania terenów w Sierszy w
drodze negocjacji i porozumień.
Do poŜądanych na terenie Miasta przedsięwzięć publicznych naleŜą:
• Powstanie Ŝłobka,
• Zwiększenie ilości miejsc w przedszkolach ( rozbudowa istniejących lub budowa nowego),
• Przychodnia zdrowia, w tym gabinety geriatryczne wydzielone dla osób powyŜej 60
roku Ŝycia (pow. 0,2 ha),
• Dzienne domy opieki społecznej (6x200 miejsc, pow. 6,0 ha),
• Domy opieki społecznej dla osób obłoŜnie chorych (2x150 miejsc, pow. 3,0 ha),
• Domy spokojnej starości (3x150 miejsc, pow. 6,0 ha),
• Szkoła muzyczna (ewentualna adaptacja jednej ze szkół podstawowych, pow. 1,5 ha),
• Szkoła ponadpodstawowa (profil turystyczno-hotelarski, pow. 1,5 ha),
• Szkoła ponadpodstawowa (liceum ogólnokształcące, pow. 3,0 ha),
• Hala widowiskowo-sportowa (pow.2,0 ha),
74
•
Zagospodarowanie zbiorników Balaton i Chechło (zajazd turystyczny dla korzystających z autostrady oraz turystów ze szlaków JPK) oraz Doliny Rybnej (m.in. pole piknikowo-biwakowe),
• Teren zabaw publicznych (muszla koncertowa, kręgi taneczne, place dla wędrownych
wesołych miasteczek i cyrku, place zabaw dziecięcych itp., pow. 3,0 - 5,0 ha),
• Ośrodek lotniarski na Górze BoŜniowej,
• Posterunek Policji w Sierszy.
Studium Gminy wskazuje równieŜ poŜądane na terenie Miasta przedsięwzięcia o charakterze
komercyjnym, a to:
• hotel z parkingiem i gastronomią,
• banki,
• gastronomia,
• handel,
• dzielnicowy ośrodek usługowy w Sierszy (handel, naprawy, edukacja, kultura),
• rozbudowa Ośrodka Sportowo-Rekreacyjnego w Sierszy.
Określenie funkcji poszczególnych stref na rewitalizowanym obszarze
Ze względu na proces rewitalizacji szczególne znaczenie ma wyznaczona w Studium strefa
urbanizacji, którą objęto istniejące obszary mieszkaniowe, usługowe, składowe, produkcyjne i
inne zainwestowane, posiadające dogodne warunki obsługi komunikacyjnej wraz z terenami
bezpośrednio do nich przylegającymi.
Podstawowym kierunkiem działań w obszarach urbanizacji jest utrzymanie i rozwój funkcji
usługowej i mieszkaniowej (w tym w obszarze Miasta - mieszkaniowej o wysokiej intensywności), oraz działalności gospodarczej i przemysłowej, przy zachowaniu warunków ochrony
środowiska przyrodniczego.
W strefie ustalono do utrzymania:
• istniejące zainwestowanie mieszkaniowo-usługowe, mieszkaniowe o niskiej i wysokiej intensywności,
• istniejące zainwestowanie usługowe o charakterze publicznym i komercyjnym,
• istniejące zainwestowanie przemysłowe i składowe.
W strefie urbanizacji wyznaczono tereny rozwoju dla:
• zabudowy mieszkaniowej i usługowej,
• koncentracji zabudowy usługowej,
• zabudowy dla działalności gospodarczej i przemysłu,
• dla realizacji obiektów i urządzeń sportu, turystyki i rekreacji w zieleni urządzonej.
Zasięgiem strefy objęto równieŜ zdegradowane tereny przemysłowe przeznaczone do rehabilitacji i przekształceń na zieleń, a takŜe zdegradowane obszary przemysłowe przeznaczone do
rehabilitacji i przekształceń na usługi. Strefą urbanizacji objęto równieŜ tereny istniejącej zabudowy połoŜone w niekorzystnym sąsiedztwie terenów przemysłowych z zaleceniem dąŜenia do przekształcania tych terenów w kierunku usługowym.
Podstawowym kierunkiem działań w strefie jest równieŜ realizacja systemu zieleni urządzonej, tworzonego na bazie istniejących zasobów przyrodniczych wraz z urządzeniami i obiektami sportu, turystyki i rekreacji.
WaŜną częścią systemu jest między innymi teren „Balatonu” wydzielony dodatkowo granicą
obszaru inwestycji celu publicznego.
Tereny przeznaczone dla rozwoju funkcji mieszkaniowo-usługowej – podstawowym kierunkiem działań w terenach mieszkaniowych i usługowych jest utrzymanie, rozbudowa i uzupełnianie istniejącej zabudowy mieszkaniowej i usługowej o charakterze komercyjnym i publicznym wraz pełną infrastrukturą techniczną i komunikacyjną obejmującą dojazdy i zaple75
cze parkingowe. Tereny przeznaczone dla rozwoju funkcji mieszkaniowo-usługowej, obejmują tereny o róŜnej strukturze i róŜnych współczynnikach intensywności i zabudowy, w zaleŜności od lokalizacji. Na terenach o duŜym zainwestowaniu w śródmiejskiej części Miasta dla
terenów mieszkalnych ustalono intensywność zabudowy na poziomie 1,0 ÷ 1,4. Rejon koncentracji zabudowy mieszkaniowej o podwyŜszonej intensywności z dopuszczeniem zabudowy wielorodzinnej w ramach zwartych kompleksów mieszkaniowych wyznaczono w obrębie
Miasta Trzebinia. Na terenach o niskim zainwestowaniu (obrzeŜe Miasta) ustalono intensywność zabudowy na poziomie 0,3 ÷ 0,8. UŜytkowaniem uzupełniającym tych terenów jest zieleń urządzona, a dopuszczalnym – działalność gospodarcza.
Tereny przeznaczone dla rozwoju funkcji usługowej – obejmują oprócz istniejących terenów usług (szkół, przedszkoli, budynków OSP, kościołów i innych obiektów usług o charakterze publicznym i komercyjnym) tereny predysponowane dla rozwoju tej funkcji, zazwyczaj
połoŜone w bezpośrednim sąsiedztwie waŜnych tras komunikacyjnych, często przylegające
do istniejących terenów usługowych i zwartych terenów mieszkaniowych. Wyznaczone w
studium obszary usługowe, zwłaszcza w obszarze Miasta, w znacznej części obejmują zdegradowane obecnie tereny po byłej działalności przemysłowej. Podstawowym kierunkiem
działań w terenach usług jest utrzymanie i rozwój istniejących terenów usługowych, ich lepsze wykorzystanie, skoncentrowanie oraz poszerzanie. UŜytkowaniem uzupełniającym w tych
terenach jest zieleń urządzona a dopuszczalnym – mieszkalnictwo oraz ograniczona, nieobniŜająca standardów środowiska działalność gospodarcza.
Tereny przeznaczone dla rozwoju działalności gospodarczej i przemysłu – wyznaczone
zostały na bazie istniejących terenów przemysłowych, w znacznej mierze na zasadzie rewitalizacji istniejącego uŜytkowania. Podstawowym kierunkiem działań jest utrzymanie i przekształcanie tych obszarów w tereny róŜnego rodzaju działalności gospodarczej i przemysłowej. UŜytkowaniem uzupełniającym w tych terenach jest zieleń urządzona, a dopuszczalnym
są usługi.
Tereny zieleni urządzonej wraz z obiektami sportu, turystyki i rekreacji – wyznaczone
zostały na bazie istniejących zasobów przyrodniczych terenu oraz istniejącego zagospodarowania. W znacznej części obejmują one tereny korytarzy ekologicznych typu „A” i „B” –
przeznaczone do zachowania i wzbogacenia zasobów przyrodniczych. W terenach tych istnieje moŜliwość realizacji obiektów sportu, turystyki i rekreacji wraz z funkcjami uzupełniającymi (komunikacja, dojazdy, parkingi, z ograniczonym komercyjnym zapleczem usługowym
słuŜącym przeznaczeniu podstawowemu). Ze względu na atrakcyjność turystyczną Gminy w
Studium przewidziano rozwój funkcji turystycznych, w tym:
• realizację obiektów umoŜliwiających nocleg w zróŜnicowanych warunkach standardu,
np. hotel w śródmieściu,
• rozwój ośrodków sportowych (uniwersalnych z kortami tenisowymi w śródmieściu
oraz w Sierszy),
• zagospodarowanie odpowiadające współczesnym wymogom ośrodków wypoczynku
cotygodniowego w śródmieściu („Balaton”).
Funkcje gospodarcze i centrotwórcze w skali Miasta i Gminy pełni Śródmieście Trzebini, w którym przewiduje się intensywne działania na rzecz:
• wzbogacania ilościowego i jakościowego działalności gospodarczych oraz oferty
usług publicznych (głównie w oparciu o istniejące tereny przemysłowe, wymagające
zmiany dotychczasowego profilu produkcji),
• kompleksowej rewaloryzacji zabudowy, uwzględnienia uwarunkowań konserwatorskich i modyfikacji obsługi komunikacyjnej,
• rozwoju obszaru centrum Miasta w kierunku południowym z odtworzeniem ul.
Ochronkowej,
76
•
zagospodarowania rekreacyjnego terenów wskazanych do ujęcia w ekologicznym systemie obszarów chronionych,
• przebudowy i rozbudowy urządzeń infrastruktury technicznej stosownie do wymagań
nowoczesnego śródmieścia.
Śródmieście określone jest w SUiKZP jako jedna z tzw. stref wraŜliwych, czyli obszar wymagający szczególnych polityk. Tak określone Śródmieście obejmuje:
• Stare Miasto (od ulicy Nowotki na północy do ulicy Krakowskiej na południu),
• „Balaton” i dolinę Rybnej,
• Śródmieście – zachód (pomiędzy Rafinerią a ulicą Kościuszki),
• Śródmieście – południe (pomiędzy ulicą Krakowską, Słowackiego i Kościuszki),
• Śródmieście przemysłowe (dawne Zakłady Metalurgiczne, ZKT Grevita).
W obszarze Śródmieścia przewiduje się działania urzeczywistniających ideę tzw. „Ŝywego
centrum”, polegające na:
• rewaloryzacji historycznej zabudowy o walorach zabytkowych w celu podniesienia jej
standardów i atrakcyjności dla mieszkalnictwa i przedsiębiorczości odpowiadającej
funkcjom centrum Miasta (usługi komercyjne),
• rekonwersji terenów „miejskich” (uporządkowanie własności gruntów i obiektów, poszukiwanie przedsiębiorców dla inwestycji wzbogacających wizerunek Miasta i atrakcyjność gospodarczą),
• odciąŜeniu ulicy Piłsudskiego z ruchu tranzytowego i organizacji bezpiecznych
przejść pieszych przez ulicę Krakowską i Kościuszki,
• wygospodarowaniu wydzielonych tras rowerowych i ciągów pieszych,
• odzysku terenów składowiska odpadów dawnych Zakładów Metalurgicznych i zagospodarowaniu dla nowych rodzajów wytwórczości oraz przedsiębiorczości z odtworzeniem ul. Ochronkowej i wprowadzeniem zieleni,
• utworzeniu zagospodarowanego dla celów wypoczynku i sportu ciągu zieleni urządzonej wzdłuŜ istniejącego parku z wykorzystaniem „Balatonu”, istniejącego parku i
stadionu przy ul. Kościuszki i terenów poprzemysłowych (w powiązaniu „osią poprzeczną” poprzez park przy Dworze Zieleniewskich z rejonem kościoła i cmentarza).
Kolejną strefę wraŜliwą wg Studium stanowi „Górka”, obejmująca tereny pomiędzy ulicą
22 Lipca na zachodzie i Nowotki na południu, ulicą Zawadzkiego, bocznicą kolejową i Piłsudskiego na wschodzie oraz ulicą Grunwaldzką na północy. Zgodnie z zapisami SUiKZP obszar ten wymaga następujących działań:
• unieszkodliwienia składowiska sody kaustycznej zagraŜającej zatruciu wód podziemnych i zbiornika „Balaton”,
• wykorzystania terenów poprzemysłowych i innych w tym rejonie dla rozwoju małych
i średnich przedsiębiorstw nie kwalifikujących się do lokalizacji w obrębie terenów
mieszkaniowych (np. uciąŜliwych ze względu na transport),
• realizacji przedłuŜenia ul. Zawadzkiego do ul. Grunwaldzkiej (przejazd przez bocznicę kolejową do szybu Zbyszek),
• rekompozycji i odtworzenia zabytkowego załoŜenia parkowego przy ul. Nowotki.
W granicach administracyjnych Miasta wyznaczona została równieŜ strefa wraŜliwa „Bereska”, obejmująca teren pomiędzy liniami kolejowymi południowego-zachodu i północy, ulicą
Słowackiego od wschodu i autostradą na południu. Obszar ten został szczególnie wskazany
dla lokalizacji róŜnej wielkości przedsiębiorstw ze względu na bliskie sąsiedztwo węzła na
autostradzie oraz ekstensywne zainwestowanie terenu. W Studium przewiduje się w odniesieniu do tych terenów:
• ich udostępnienie komunikacyjne,
77
•
utworzenie programu zieleni wysokiej, izolującej zainwestowanie obszaru od uciąŜliwości składowiska odpadów poflotacyjnych ZG „Trzebionka” oraz autostrady,
• utrzymanie rezerwy terenu wzdłuŜ linii kolejowej dla przyszłościowej realizacji alternatywnej drogi krajowej DK 79, omijającej centrum Trzebini (droga ta jeszcze bardziej podniosłaby atrakcyjność inwestycyjną obszaru),
• ograniczenie moŜliwości rozwoju funkcji mieszkaniowych, umniejszających moŜliwości lokalizacyjne inwestycji niemieszkaniowych,
• zachowanie istniejących powierzchni leśnych,
• ukształtowanie lokalnych elementów miejskiego systemu ekologicznego terenów
otwartych wzdłuŜ istniejących cieków.
ZróŜnicowane funkcje cechują tereny części Miasta zwanej Siersza, gdzie rozwój powinien
polegać głównie na zmianach jakościowych zarówno w sferze gospodarczej, jak i na zmianie
warunków mieszkaniowych i standardów obsługi mieszkańców.
Identyfikacja problemów w zakresie zagospodarowania przestrzennego
na obszarze rewitalizacji
Problemy związane z zagospodarowaniem przestrzennym obszaru Miasta wynikają głównie z
jego przemysłowego charakteru. Obserwowane aktualnie w skali globalnej zmiany społecznoekonomiczne, wymuszają modyfikację sposobu wykorzystywania przestrzeni przeznaczanych
na cele gospodarcze. Wzrost zrozumienia potrzeb zachowania wysokich standardów środowiskowych wymusza procesy rekultywacji i rewitalizacji.
Do głównych problemów związanych z zagospodarowaniem środowiska przestrzennego zaliczyć naleŜy:
• potrzebę rewitalizacji centrum, które – z uwagi na stan zagospodarowania i infrastruktury – nie pełni roli serca Miasta;
• konieczność ochrony, rewaloryzacji i rewitalizacji (waloryzacja, modernizacja) załoŜeń przestrzennych oraz zasobów zabudowy mieszkaniowej i usługowej o walorach
historycznych i zabytkowych, w tym: stref konserwatorskich i obiektów zabytkowych,
co w szczególności odnosi się do Centrum Trzebini, Osiedla przy ulicy Kościuszki i
ulicy Pułaskiego, terenów parku wraz z zabudową dawnej dyrekcji oraz terenu kościoła wraz z zabudową po południowej stronie ulicy Grunwaldzkiej w Sierszy-Centrum, i
innych;
• potrzebę intensyfikacji wykorzystania i rewitalizacji obiektów i terenów poprzemysłowych (9,4% powierzchni Miasta zajmują tereny przemysłowe, które wg SUiKZP
wymagają adaptacji i rekonwersji);
• konieczność rekultywacji ok. 65,4 ha terenów – ok. 2% powierzchni Miasta;
• potrzebę aktywizacji turystycznej i gospodarczej terenów połoŜonych w granicach
Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie oraz Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego wraz z otulinami.
Główne problemy związane ze stanem środowiska Miasta polegają na:
• występowaniu przekroczenia średniego stęŜenia SO2 w roku i dopuszczalnej wartości
24 godzinnej (automatyczny pomiar) pyłu zawieszonego PM 10 (wzrost wartości stęŜeń SO2 i PM 10 występuje w sezonie zimowym, w okresie grzewczym, kiedy na zanieczyszczenia pochodzące z procesów technologicznych oraz komunikacyjnych nakładają się zanieczyszczenia powstające w wyniku niskiej emisji);
• występowaniu presji na środowisko, wynikającej z kontynuacji działalności przemysłowej, co powoduje zanieczyszczenie powierzchni terenów w Mieście;
78
• ponadnormatywnym zanieczyszczeniu większości badanych cieków powierzchniowych w Gminie, co wiąŜe się z wysokim stopniem uprzemysłowienia, dotychczasowym niedoinwestowaniem w dziedzinie ochrony środowiska oraz stosunkowo duŜym
skupiskiem ludności (niski stan czystości wód – poniŜej normy o 2 klasy w przypadku
potoku Chechło i o 1 klasę w przypadku potoku Kozi Bród);
• ryzyku wystąpienia powaŜnej awarii w 3 duŜych zakładach przemysłowych na terenie
Miasta.
Do głównych problemów związanych z komunikacją zaliczyć naleŜy:
• przebieg DK nr 79 przez centralne części Trzebini ulicami Krakowską – Kościuszki –
Długą;
• brak segregacji ruchu ze względu na motywacje przemieszczeń;
• brak powiązań i odcinków alternatywnych umoŜliwiających ominięcie enklaw zwartej
zabudowy przez ruch tranzytowy;
• odczuwalną uciąŜliwość akustyczną i aerosanitarną na terenach enklaw przylegających
do niektórych odcinków ww. dróg.
NaleŜy podkreślić, Ŝe wymienione wyŜej problemy koncentrują się na obszarze centrum
Miasta. Wynika z tego konieczność realizacji działań rewitalizacyjnych w obrębie Centrum (w tym Rynku) jako podstawowych i priorytetowych przedsięwzięć w skali Miasta
i Gminy.
6. Zaktualizowana analiza SWOT
Sfera mieszkaniowa i społeczne aspekty mieszkalnictwa
MOCNE STRONY
• istnienie polityki miejskiej w zakresie zarządzania zasobami gminnymi i przeciwdziałania eksmisjom, w tym załoŜenie prywatyzacji części zasobów i zwiększenie wielkości zasobu lokali mieszkalnych dla najuboŜszych mieszkańców
• wyznaczone nieruchomości do adaptacji na lokale socjalne
SŁABE STRONY
• niski komfort mieszkań, czego potwierdzeniem są braki w podstawowym wyposaŜeniu lokali w Mieście: relatywnie wysoki odsetek mieszkań pozbawionych łazienki, instalacji wodociągowej oraz centralnego ogrzewania
• znacząco wyŜszy (niŜ w grupie porównawczej) udział mieszkań komunalnych, zwiększający zakres wydatków Gminy na ich utrzymanie oraz skalę dodatków mieszkaniowych
• wysoki (blisko 80%) udział mieszkań w średnim bądź złym stanie technicznym w zasobach komunalnych (aŜ 6,4% mieszkań komunalnych nie posiada podstawowych
urządzeń)
• zaawansowany wiek zasobów mieszkaniowych Gminy (ponad 80% budynków komunalnych powstało do roku 1960, w tym – 20% do 1910 r.)
• niewielki średni metraŜ lokali komunalnych
• Gmina staje przed wyzwaniem rozbudowy zasobów lokali socjalnych, co wymagać
będzie znacznych nakładów inwestycyjnych
79
•
konieczność przeprowadzenia znacznych remontów w zasobach komunalnych do
2012 r. (85 dachów, instalacji w 82 budynkach, termorenowacji 13 budynków oraz robót ogólnobudowlanych w 41 budynkach)
SZANSE
• moŜliwości pozyskania współfinansowania inwestycji w substancji mieszkaniowej ze
środków Unii Europejskiej
• rozwój instrumentów kredytowania mieszkalnictwa (dostępność kredytów hipotecznych)
• boom na rynku budowlanym w Polsce
ZAGROśENIA
• nieprzygotowanie prywatnych właścicieli do współpracy przy rewitalizacji zasobów
mieszkaniowych
• wysoka konkurencja przy pozyskiwaniu środków pomocowych
• odwrócenie koniunktury na rynku nieruchomości i rynku budowlanym
Stan infrastruktury technicznej na obszarze przewidzianym do rewitalizacji
MOCNE STRONY
• dostępność i stan sieci wodociągowej (korzysta z niej 98,4% mieszkańców Miasta, co
na tle regionu wypada bardzo korzystnie), wzrost długości sieci wodociągowej, dobry
stan techniczny sieci wodociągowej i ujęć wód podziemnych, bardzo dobry stan przyłączy wodociągowych
• znaczący spadek ogólnego zuŜycia wody w Mieście
• spadek ilości ścieków wymagających oczyszczenia odprowadzanych do ziemi i wód
• spadek ilości odpadów oraz wzrost liczby odpadów poddawanych odzyskowi
• wprowadzenie, jako pierwsza gmina w Polsce, Systemu Ekozarządzania i Audytu
EMAS w Wydziale Gospodarki Komunalnej Ochrony Środowiska Rolnictwa i Leśnictwa
• istnienie programu dofinansowywania inicjatyw budowania przydomowych biologicznych oczyszczalni ścieków i instalacji ekologicznych systemów grzewczych (z
Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej)
• rozbudowane działania w zakresie recyklingu i innych inicjatyw proekologicznych
• korzystanie z instalacji gazowej w Mieście przez ok. 79% populacji – dostateczne zaspokajanie potrzeb w ramach istniejącej infrastruktury gazowniczej (tak komunalnobytowych, jak i grzewczych)
• sukcesywna rozbudowa rozdzielczej sieci gazowej oraz modernizacja i rozbudowa
stacji redukcyjno-pomiarowych, a dzięki temu zmniejszanie się eksploatacji źródeł niskiej emisji i co za tym idzie zmniejszanie zanieczyszczenia powietrza
• wystarczająca na potrzeby Miasta i Gminy zdolność przesyłowa sieci wysokiego napięcia
• rozbudowana infrastruktura telekomunikacyjna, dzięki której na terenie Gminy nie ma
ograniczeń w dostępności do tego rodzaju usług
SŁABE STRONY
• występowanie nadmiernych strat przesyłu ciepła
• zły stan techniczny fragmentów instalacji wodociągowej i kanalizacyjnej
80
•
•
•
•
•
•
niewystarczający zasięg sieci kanalizacyjnej w Mieście (obejmuje niecałe 70% gospodarstw domowych, dla porównania w regionie prawie 83%)
niedociąŜenie oczyszczalni ścieków, co prowadzi do spadku efektywności ich działania
nieuregulowany proces odprowadzania wód opadowych, niedostatek kanalizacji
deszczowej
istnienie zjawiska odprowadzania ścieków nieoczyszczonych siecią kanalizacyjną do
wód
zły stan techniczny fragmentów sieci elektrycznej średniego i niskiego napięcia
pojawianie się nowych dzikich wysypisk na obszarze Gminy, które stanowią zagroŜenie dla środowiska naturalnego
SZANSE
• moŜliwości pozyskania współfinansowania inwestycji infrastrukturalnych ze środków
Unii Europejskiej
• wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców
• energooszczędność nowych technologii
ZAGROśENIA
• utrzymanie energochłonnych gałęzi gospodarki
Sfera społeczna
MOCNE STRONY
• stosunkowo wysoki wskaźnik zawierania małŜeństw
• niski odsetek mieszkańców posiadających wykształcenie podstawowe nieukończone
oraz nieposiadających w ogóle wykształcenia
• znaczący spadek liczby bezrobotnych na 1000 ludności (wciąŜ jednak mniejszy niŜ dla
powiatu)
• działalność grup wsparcia i dobra współpraca Ośrodka Pomocy Społecznej w Trzebini
z organizacjami społecznymi
• poprawa stanu bezpieczeństwa w Mieście i Gminie (spadek liczby wszczętych dochodzeń, wysoki wskaźnik wykrywalności przestępstw)
• wzrost bezpieczeństwa ruchu drogowego na terenie Gminy (spadek liczby wypadków, ich ofiar oraz liczby kolizji)
• wyŜsze niŜ w regionie wynagrodzenia w przemyśle i budownictwie
• wysoki poziom wskaźnika liczby organizacji społecznych na 1000 mieszkańców w
Mieście (2,3 organizacje)
• dobra dostępność i jakość usług społecznych
• rozbudowana infrastruktura oświaty w Gminie, skupiona głównie na terenie Miasta,
co daje moŜliwość odebrania edukacji na poziomie średnim, a nawet wyŜszym
• lokalizacja w Mieście licznych placówek i organizacji, umoŜliwiających rozwijanie
umiejętności artystycznych, kulturalnych, sportowych oraz ciekawe i aktywne spędzanie wolnego czasu
SŁABE STRONY
• spadek liczby ludności i towarzyszące mu: ujemny przyrost naturalny, wysoki wskaźnik zgonów, ujemne saldo migracji, spadkowa prognoza ludności dla powiatu
81
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
zaawansowany proces starzenia się społeczeństwa Miasta, przejawiający się duŜym
udziałem osób w wieku poprodukcyjnym, przewyŜszającym udział osób w wieku
przedprodukcyjnym
wykluczenie kobiet, przede wszystkim na rynku pracy (feminizacja bezrobocia 64,2%, szczególnie niska aktywność zawodowa, niski udział kobiet wśród pracujących – 37,8%), pomimo znacznie lepszego poziomu wykształcenia
wciąŜ znaczący (pomimo spadku) problem bezrobocia, w tym: nieznaczny udział bezrobotnych posiadających prawo do zasiłku, bezrobocie jako jeden z najczęstszych powodów ubiegania się o świadczenia z pomocy społecznej, skala długotrwałego bezrobocia oraz znaczny wzrost udziału bezrobotnych po 50 roku Ŝycia, niski poziom wykształcenia osób bezrobotnych
znaczny udział ludności korzystającej z pomocy społecznej (udział osób dotkniętych
ubóstwem – ok. 4,3% populacji Gminy, udział osób i rodzin dotkniętych długotrwałą
chorobą – ok. 4,2% populacji)
znaczny odsetek mieszkańców pozostających na utrzymaniu ze źródeł niezarobkowych (58,9% mieszkańców Miasta w 2002 r.)
wysoki odsetek biernych zawodowo (52,4%)
niekorzystna struktura wykształcenia ludności, z niewielkim udziałem osób z wyŜszym wykształceniem, co wpływa na niski poziom mobilności na rynku pracy (udział
ludności z wykształceniem wyŜszym – 7,8% i policealnym – 2,9% w Mieście)
ogólne niedostosowanie kwalifikacji mieszkańców do warunków rynku pracy
niedostatek instytucji prowadzących kształcenie ustawiczne
uzaleŜnienie lokalnego rynku pracy od sytuacji tradycyjnych branŜ gospodarki
wielowymiarowe i spontaniczne procesy restrukturyzacyjne zachodzące w gospodarce
Miasta, prowadzące do zmniejszania się liczby miejsc pracy w branŜach tradycyjnych
bez rekompensaty inwestycyjnej na rzecz nowych miejsc pracy
znaczny udział osób pracujących w przemyśle i budownictwie wynoszący 56,5% w
Mieście przy niespełna 20% udziale ilościowym podmiotów gospodarczych w tej kategorii
niski odsetek organizacji pozarządowych o szerszym charakterze działalności niŜ organizacje kulturalno-hobbystyczne lub skupiające ludzi o zbliŜonych problemach
tendencja wzrostowa liczby kradzieŜy i kradzieŜy z włamaniem oraz przestępstw gospodarczych
wzrost liczby nieletnich popełniających przestępstwa
SZANSE
• realizacja strategii lizbońskiej w Polsce
• dostępność i jakość usług społecznych (edukacyjnych, zdrowotnych, kulturalnych) o
charakterze ponadlokalnym dzięki lokalizacji Miasta w stosunkowo niewielkich odległościach od ośrodków miejskich Krakowa i Górnego Śląska.
• rozwój Krakowa jako ośrodka transferu wiedzy i technologii oraz potencjał naukowy i
kulturowy stolicy Małopolski
• dobre przygotowanie regionu do absorpcji środków Unii Europejskiej
• wzrost siły nabywczej mieszkańców Polski i regionu
• spadek poziomu bezrobocia w kraju
ZAGROśENIA
• niekorzystne procesy demograficzne w skali kraju i regionu – starzenie się społeczeństwa, niski przyrost naturalny ludności
82
•
•
•
•
•
emigracja zarobkowa z kraju osób najbardziej przedsiębiorczych a zarazem najlepiej
wykształconych
postępujące rozwarstwienie ekonomiczne społeczeństwa polskiego
nakładanie na samorząd gminny nowych zadań w drodze ustawy, przez przekazania
odpowiednich środków
brak zaufania społecznego do instytucji państwa
brak reformy finansów publicznych
Sfera gospodarki
MOCNE STRONY
• poprawa ogólnej sytuacji gospodarczej w Mieście
• wysoka aktywność władz Gminy i ARMZ S.A. w zakresie wdraŜania nowych inicjatyw, które słuŜą aktywizacji gospodarczej i wsparciu przedsiębiorczości
• wysoki poziom wskaźnika liczba podmiotów gospodarczych na 10 tys. mieszkańców
SŁABE STRONY
• relatywnie niski udział sektora prywatnego w tym – osób fizycznych prowadzących
działalność gospodarczą – w ogólnej liczbie podmiotów gospodarki narodowej
• bardzo duŜy na tle województwa udział pracujących w przemyśle i budownictwie
(56,5%), przy niskim udziale sektora usług w ogóle pracujących
• niekorzystna struktura gospodarki lokalnej – główni pracodawcy to duŜe przedsiębiorstwa przemysłowe
• liczne małe firmy dają niewielkie zatrudnienie lokalnej społeczności – sytuacja na
rynku pracy uzaleŜniona od kondycji firm, w bardzo podatnych na wahania koniunktury branŜach, jakimi są przemysł i budownictwo
SZANSE
• rozwój III Korytarza Transportowego, a zwłaszcza autostrady A4, jako tzw. „autostrady innowacji”
• inwestycje zagraniczne, w tym w zakresie innowacyjnych gałęzi gospodarki lokowanych wzdłuŜ autostrady A4
• ułatwienia proceduralne związane z zakładaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej
• lepsza dostępność atrakcyjnych środków finansowych na inwestycje gospodarcze
• zwiększenie oferty wsparcia dla przedsiębiorstw
• promocja partnerstwa publiczno-prywatnego
ZAGROśENIA
• konkurencyjność innych ośrodków w zakresie przyciągania inwestorów i nowych
mieszkańców
• częste zmiany przepisów prawnych, nieprecyzyjne przepisy
• odpływ młodych i wykształconych pracowników zagranicę
• obciąŜenia podatkowe i ubezpieczeniowe podmiotów gospodarczych, powodujące
wysokie koszty pracy
• ryzyko załamania się koniunktury gospodarczej w Polsce
Sfera przestrzenna
MOCNE STRONY
• bliskość Krakowa i aglomeracji GOP jako biegunów wzrostu
83
•
•
•
•
•
lokalizacja w III Paneuropejskim Korytarzu Transportowym (autostrada A4, magistrala kolejowa)
walory krajobrazowe Gminy
walory kulturowe
działania Gminy w zakresie planowania przestrzennego
dotychczasowa aktywność samorządu w odniesieniu do rewitalizacji przestrzeni
SŁABE STRONY
• stan zagospodarowania i infrastruktury w centrum Miasta, nie pozwalający pełnić właściwych śródmieściu funkcji społecznych
• wysoki odsetek terenów poprzemysłowych wymagających adaptacji i rewitalizacji
• konieczność rekultywacji ok. 2% powierzchni Miasta
• konieczność ochrony, rewaloryzacji i rewitalizacji załoŜeń przestrzennych oraz zasobów zabudowy mieszkaniowej i usługowej o walorach historycznych i zabytkowych,
w tym: stref konserwatorskich i obiektów zabytkowych, a szczególnie – centrum Miasta
• występowanie ponadnormatywnych zanieczyszczeń powietrza, w tym związanych z
niską emisją
• występowanie presji na środowisko, wynikającej z kontynuacji działalności przemysłowej, co powoduje zanieczyszczenie powierzchni terenów w Mieście
• ponadnormatywne zanieczyszczenie większości cieków powierzchniowych w Gminie
• przebieg DK nr 79 przez centralne części Trzebini ulicami Krakowską – Kościuszki –
Długą
• brak powiązań i odcinków alternatywnych umoŜliwiających ominięcie enklaw zwartej
zabudowy przez ruch tranzytowy
• odczuwalna uciąŜliwość akustyczna i aerosanitarna na terenach przylegających do
niektórych odcinków dróg
SZANSE
• policentryczny model rozwoju aglomeracji krakowskiej i górnośląskiej
• współpraca terytorialna w obrębie powiatu chrzanowskiego
• rozwój, modernizacja, rozbudowa lotniska w Balicach
• rozwój III Korytarza Transportowego, a zwłaszcza autostrady A4
• moŜliwości pozyskania współfinansowania inwestycji ze środków Unii Europejskiej
• polityka Unii Europejskiej i państwa w zakresie rewitalizacji
ZAGROśENIA
• ryzyko wystąpienia powaŜnej awarii w 3 duŜych zakładach przemysłowych na terenie
Miasta
• wpływ aglomeracji górnośląskiej na stan powietrza w Gminie
• szeroko rozumiana konkurencyjność ośrodków ościennych
84
7. Podsumowanie – określenie kluczowych problemów i ich skutków dla obszarów przewidzianych do rewitalizacji (wg sektorów –
gospodarka, środowisko, społeczeństwo itp.)
Zgodnie z Metodyką, obszarem objętym rewitalizacją w Trzebini jest teren całego miasta o
pow. ok. 31 km2. Szereg problemów wymienionych powyŜej, zarówno w rozdziałach dotyczących ich identyfikacji w poszczególnych obszarach problemowych, jak i w analizie
SWOT, dotyczy całego Miasta. Występowanie niektórych problemów, zwłaszcza środowiskowych, związanych ze stanem zanieczyszczenia gruntów, koncentruje się w wybranych enklawach, oddziałując jednak negatywnie na obszar Gminy.
Syntetyzując zawarte powyŜej analizy naleŜy podkreślić, Ŝe główne problemy Trzebini wiąŜą
się z jej – skądinąd chwalebnymi – tradycjami przemysłowymi.
Wynika stąd kompleks zagadnień, wśród których najwaŜniejsze to:
• w sferze gospodarki lokalnej:
o uzaleŜnienie od tradycyjnych gałęzi gospodarki: przemysłu i budownictwa, co
w dłuŜszej perspektywie nie stwarza szans rozwojowych, zwłaszcza w epoce
globalnej gospodarki, gdzie energochłonne i negatywnie oddziałujące na środowisko branŜe poddane są konkurencji ośrodków oferujących tańszą siłę roboczą i bardziej elastyczne regulacje ekologiczne,
o restrukturyzacja tradycyjnych gałęzi gospodarki, której skutkiem jest zmniejszanie się liczby miejsc pracy w branŜach tradycyjnych, typowych dla Trzebini,
o słabość lokalnych firm z sektora MŚP, przejawiająca się w ich niskiej innowacyjności i niewielkim udziale w rynku pracy, co obniŜa konkurencyjność Miasta poprzez brak dynamiki rozwojowej i elastyczności w tworzeniu alternatywnych branŜ działalności gospodarczej (zwłaszcza usług),
o relatywnie niski poziom prywatyzacji gospodarki lokalnej, skutkujące uzaleŜnieniem przedsiębiorstw publicznych od wpływu czynników pozarynkowych,
nie związanych z efektywnością prowadzonej działalności,
o niewykorzystany potencjał turystyczny Miasta i Gminy, przejawiający się w
słabej infrastrukturze obsługi przyjezdnych i niewykształceniem sektora odpowiednich usług;
• w sferze środowiska przestrzennego:
o niewypełnianie funkcji śródmiejskich przez centrum Miasta, w tym - Rynek, z
uwagi na zły stan zagospodarowania i infrastruktury i stąd potrzeba zakrojonych na szeroką skalę przekształceń (rewitalizacji) śródmiejskiej tkanki urbanistycznej, a w tym – przestrzeni publicznych,
o problemy wynikające z istniejącego układu komunikacyjnego, a w szczególności związane z obecnością ruchu tranzytowego (drogi krajowej) w centrum
Miasta, powodujące uciąŜliwości dla mieszkańców i przyjezdnych oraz ograniczające moŜliwość przekształceń tkanki urbanistycznej,
o środowiskowe skutki intensywnej działalności przemysłowej w odniesieniu do
zanieczyszczenia powierzchni ziemi (potrzeby rekultywacji), powietrza i wód,
co wpływa na jakość Ŝycia w Mieście i negatywny wizerunek Trzebini w
oczach przyjezdnych,
o konieczność rewitalizacji obiektów i terenów poprzemysłowych w granicach
Miasta, co wymaga: przekształceń strukturalnych (własnościowych) oraz
znacznych nakładów publicznych,
85
o znaczny udział mieszkań komunalnych w zasobie mieszkaniowym Miasta,
przy braku lokali socjalnych, co wymaga poniesienia istotnych nakładów na
zmianę struktury lokali,
o problemy zasobów mieszkaniowych, związane z wiekiem i poziomem dekapitalizacji budynków i lokali oraz niskim standardem powierzchni i wyposaŜenia
mieszkań, co wiąŜe się z niską jakością Ŝycia w Mieście i obniŜa atrakcyjność
zamieszkania;
• w sferze społecznej:
o negatywne zmiany demograficzne, skutkujące starzeniem się społeczeństwa i
obniŜaniem aktywności zawodowej, a zatem – niŜszym potencjałem kapitału
ludzkiego w Mieście,
o odpływ ludności z Miasta, co potęguje wymienione wyŜej problemy,
o niewielki odsetek osób posiadających wysokie kwalifikacje (np. wyŜsze wykształcenie), umoŜliwiające elastyczne uczestnictwo w rynku pracy, niezbędne
we współczesnej gospodarce,
o niedostosowanie kwalifikacji mieszkańców do aktualnych potrzeb rynku pracy,
co uniemoŜliwia mobilność zawodową,
o wysoki odsetek biernych zawodowo oraz osób utrzymujących się ze źródeł
niezarobkowych, co skutkuje pauperyzacją i stwarza zagroŜenie wykluczeniem
społecznym duŜych grup mieszkańców Trzebini,
o wysoki poziom bezrobocia, charakteryzującego się znacznym udziałem długotrwale bezrobotnych, bezrobotnych po 50. roku Ŝycia i niskim wykształceniem,
co potęguje wymienione wyŜej problemy,
o wyjątkowo niekorzystna sytuacja kobiet na rynku pracy i pod względem aktywności zawodowej, przy wyŜszym poziomie wykształcenia,
o znaczny odsetek ludności korzystającej z róŜnych form pomocy społecznej i
dodatków mieszkaniowych, co wskazuje na postępujący proces marginalizacji
niektórych grup, szczególnie osób bezrobotnych i/lub niepełnosprawnych,
o brak wystarczających moŜliwości zagospodarowania wolnego czasu dzieci i
młodzieŜy,
o brak wystarczającej liczby przedszkoli ( więcej chętnych niŜ miejsc – listy rezerwowe),
o brak Ŝłobka dla dzieci do trzeciego roku Ŝycia.
86
III. Nawiązanie do strategicznych dokumentów dotyczących
rozwoju przestrzenno-społeczno-gospodarczego Miasta i
Regionu
Rewitalizacja w krajowych i regionalnych dokumentach programowych
Strategia Rozwoju Kraju18
Głównym celem Strategii Rozwoju Kraju jest podniesienie poziomu i jakości Ŝycia mieszkańców Polski. Priorytety określają najwaŜniejsze kierunki i główne działania, dzięki którym
moŜliwe będzie osiągnięcie głównego celu, są to następująco:
1. Wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki;
2. Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej;
3. Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości;
4. Budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwa;
5. Rozwój obszarów wiejskich;
6. Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej.
Szczególną rolę dla procesów rewitalizacyjnych ma priorytet 2. Poprawa stanu infrastruktury
technicznej i społecznej, jako działania ukierunkowane na zbudowanie lub zmodernizowanie
niezbędnej infrastruktury warunkującej prowadzenie konkurencyjnej działalności przez
przedsiębiorców oraz osiągnięcie przez obywateli europejskiego poziomu cywilizacyjnego.
W ramach infrastruktury mieszkaniowej Strategia wskazuje, iŜ promowane będą inwestycje
odtworzeniowe i rewitalizacyjne, w tym wykorzystanie obiektów poprzemysłowych i innych,
co pozwoli na efektywniejsze zagospodarowanie przestrzeni i infrastruktury. Wspierane będzie takŜe wyposaŜanie terenów w podstawowe media, w tym budowa sieci kanalizacyjnych,
wodociągowych, gazowych i energetycznych. Poza inwestycjami w infrastrukturę techniczną,
dokument podkreśla konieczność zapewniania wystarczającego dostępu do usług „publicznych”, a takŜe infrastruktury do wykorzystania czasu wolnego.
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspierające wzrost
gospodarczy i zatrudnienie Narodowa Strategia Spójności (NSRO)19
Analiza SWOT przeprowadzona na potrzeby NSRO wśród słabych stron polskiej gospodarki
w wymiarze przestrzennym wymienia m.in.:
• duŜą ilość zdegradowanych społecznie, gospodarczo i technicznie terenów miejskich,
poprzemysłowych, a takŜe powojskowych wymagających rewitalizacji;
• niedostateczny rozwój funkcji miejskich w ośrodkach małych i średnich, obsługujących obszary wiejskie.
Celem strategicznym Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia dla Polski jest tworzenie
warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości
zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i
przestrzennej.
Celami horyzontalnymi NSRO są:
1. Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów
partnerstwa;
2. Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej;
18
19
Dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 29 listopada 2006 r.
Dokument zaakceptowany przez Radę Ministrów w dniu 29 listopada 2006 r.
87
3. Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski;
4. Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług;
5. Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji
społecznej, gospodarczej i przestrzennej;
6. Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach
wiejskich.
W ramach realizacji celu 5 wskazuje się związek pomiędzy rozwojem miast i wykorzystaniem tkwiącego w nich potencjału, a rewitalizacją obszarów zdegradowanych, dotkniętych
problemami społecznymi i gospodarczymi. Jednym z elementów rewitalizacji miast będą
działania słuŜące renowacji mieszkalnictwa na obszarach dotkniętych lub zagroŜonych degradacją fizyczną i wykluczeniem społecznym. WaŜną rolę w realizacji celów spójności NSRO
przypisuje interwencjom słuŜącym przeciwdziałaniu marginalizacji i peryferyzacji obszarów
problemowych. Głównym ich celem jest wsparcie przekształceń zapewniających warunki dla
zrównowaŜonego i długofalowego rozwoju, poprzez przeciwdziałanie pogłębianiu się procesów marginalizacji wybranych grup regionów.
Przekształcenia te obejmują procesy rewitalizacji, rozumianej jako proces przemian przestrzennych, społecznych i ekonomicznych w zdegradowanych częściach miast, przyczyniający się do poprawy jakości Ŝycia mieszkańców, przywrócenia ładu przestrzennego i do oŜywienia gospodarczego. Tak zdefiniowana rewitalizacja obejmuje: części starej, często zabytkowej zabudowy, ale równieŜ humanizację osiedli budowanych z wielkiej płyty. Celem tego
procesu jest równieŜ zachowanie walorów historycznych (w tym głównie urbanistycznych i
architektonicznych) oraz podkreślenie ich unikalności i kolorytu lokalnego. NSRO wskazuje,
Ŝe procesom rewitalizacji powinny być poddane obszary miast dotkniętych problemami gospodarczymi i społecznymi oraz tereny poprzemysłowe i powojskowe, dające się stosunkowo
szybko przystosować do nowych funkcji miejskich. Kolejnym obszarem interwencji rewitalizacyjnych są zdegradowane obszary miejskie, obejmujące zniszczone budynki zamieszkane
przez ludność zagroŜoną wykluczeniem społecznym.
Zgodnie z zawartą definicją, rewitalizacja prowadzona będzie poprzez połączenie działań
technicznych z rozwojem gospodarczym i społecznym, w oparciu o kompleksowe plany
rozwoju miast i/lub programów rewitalizacji.
Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007-2013 „Małopolska 2015”20
W dokumencie przedstawiono wizję Małopolski jako regionu szans wszechstronnego rozwoju
ludzi i nowoczesnej gospodarki, silnym aktywnością swych mieszkańców, czerpiącym z
dziedzictwa przeszłości i zachowującym toŜsamość w integrującej się Europie. ZałoŜono, iŜ
Strategia Rozwoju Województwa w latach 2007–2013 koncentrować ma się na trzech polach
aktywności, z przyporządkowanymi im obszarami polityki rozwoju:
• A – Konkurencyjność gospodarcza:
o I Społeczeństwo wiedzy i aktywności,
o II Gospodarka regionalnej szansy,
o III Infrastruktura dla rozwoju regionalnego,
o IV Krakowski Obszar Metropolitalny;
• B – Rozwój społeczny i jakość Ŝycia:
o V Spójność wewnątrzregionalna,
o VI Ochrona środowiska,
20
Uchwała Nr XLI/527/06 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 30 stycznia 2006 r.
88
o VII Dziedzictwo i przestrzeń regionalna;
• C – Potencjał instytucjonalny:
o VIII Współpraca terytorialna,
o IX Nowoczesne zarządzanie publiczne.
KaŜdemu z wymienionych pól aktywności odpowiada jeden cel strategiczny:
• Cel strategiczny I: Wzmocnienie konkurencyjności gospodarczej województwa - która
określi atrakcyjność i pozycję regionu jako miejsca aktywności gospodarczej, co jest
fundamentem ekonomicznym pomyślności i standardu Ŝycia mieszkańców województwa.
• Cel strategiczny II: Stworzenie warunków dla wszechstronnego rozwoju społecznego i
wysokiej jakości Ŝycia – co decyduje o atrakcyjności i spójności regionu jako bezpiecznego i przyjaznego miejsca zamieszkania oraz pobytu, a w konsekwencji o jego
konkurencyjności jako wszechstronnego środowiska Ŝycia.
• Cel strategiczny III: Wzmocnienie potencjału instytucjonalnego województwa, jako
niezbędnego narzędzia realizacji pozostałych zmian.
Zagadnienie rewitalizacji obszarów zdegradowanych stanowi jeden z kierunków w obszarze
VII Dziedzictwo i przestrzeń regionalna. Procesy rewaloryzacji i rewitalizacji układów
urbanistycznych powiązano z działaniami na rzecz ochrony i kształtowania małopolskiego
krajobrazu kulturowego. Ich podstawowy zakres określono jako:
• podniesienie standardu przestrzeni publicznych,
• przeprowadzenie kompleksowych prac remontowo-konserwatorskich najcenniejszych
zabytków w regionie,
• oŜywianie centrów historycznych miast oraz rehabilitację urbanistyczną starych miast,
• budowę centrów miast i miejscowości ukształtowanych wokół zakładów przemysłowych,
• sanację zasobów mieszkalnych.
Strategia definiuje najwaŜniejsze działania wynikające z przygotowanych i zaakceptowanych
społecznie programów rewitalizacji:
• adaptację obiektów i terenów poprzemysłowych, powojskowych i pogórniczych do
nowych funkcji gospodarczych, kulturowych lub rekreacyjnych,
• dostosowywanie zdegradowanych obszarów dla potrzeb nowych inwestycji,
• rekultywację zdegradowanych terenów z przeznaczeniem na cele publiczne,
• tworzenie sieci współpracy instytucji uŜyteczności publicznej, mieszkańców, przedsiębiorców,
• powstawanie i rozwój inkubatorów przedsiębiorczości, parków przemysłowych, technologicznych, centrów zaawansowanych technologii,
• poprawę infrastruktury komunikacyjnej,
• rozbudowę i unowocześnienie infrastruktury technicznej,
• rozbudowę i modernizację infrastruktury turystycznej i kulturowej przy wykorzystaniu
zabytkowych obiektów,
• rozbudowę i modernizację infrastruktury społecznej,
• przedsięwzięcia modernizacyjne w budownictwie mieszkaniowym,
• działania w zakresie bezpieczeństwa publicznego.
Procesy rewitalizacyjne finansowane są z następujących źródeł:
• Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego,
• instrument w ramach funduszy UE „Rewitalizacja miast i miasteczek”, którego celem
jest skoncentrowanie działań prorozwojowych róŜnego typu na dominujących elementach struktury osiedleńczej Polski, znajdujących się w bardzo złej kondycji gospodarczej, a takŜe nadanie silnego, skoncentrowanego impulsu rozwojowego wielu poten89
cjalnym subregionalnym ośrodkom wzrostu,
• Instrument Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
• Norweski Mechanizm Finansowy.
Niniejsza aktualizacja Programu Rewitalizacji Trzebini wpisuje się w realizację celów strategii Małopolski. Diagnoza problemów Miasta wskazuje na konieczność podjęcia interwencji, o
których mowa w strategicznym dokumencie Regionu.
Dokumenty planistyczne Gminy Trzebinia
1. Strategia Rozwoju Gminy Trzebinia na lata 2007 - 2015
Strategia Rozwoju Gminy Trzebinia na lata 2007–2015 przyjęta została uchwałą Nr
LII/733/IV/2006 Rady Miasta Trzebini w dniu 29.09.2006 r. Dokument zawiera diagnozę stanu Gminy Trzebinia, w ramach której przedstawiono szczegółową charakterystykę Gminy
oraz analizę strategiczną wytyczającą kierunki, cele i zadania Gminy Trzebinia na kolejny
okres programowania unijnego. Za kierunki rozwoju strategicznego Gminy Strategia przyjmuje:
1. Kierunek strategiczny: gospodarka oparta na wiedzy
1.1. Cel strategiczny: wspieranie rozwoju lokalnych przedsiębiorstw,
1.2. Cel strategiczny: wykorzystanie terenów poprzemysłowych pod nowe inwestycje,
1.3. Cel strategiczny: rozwój przemysłu opartego na wiedzy,
2. Kierunek strategiczny: jakość Ŝycia mieszkańców
2.1. Cel strategiczny: zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych,
2.2. Cel strategiczny: zapewnienie mieszkańcom bezpieczeństwa publicznego,
2.3. Cel strategiczny: dostęp do wysokiego poziomu usług medycznych i profilaktyki
zdrowotnej,
2.4. Cel strategiczny: poczucie bezpieczeństwa socjalnego,
3. Środowisko
3.1. Cel strategiczny: poprawa ładu przestrzennego,
3.2. Cel strategiczny: rewitalizacja terenów poprzemysłowych,
4. Edukacja, kultura, sport i rekreacja
4.1. Cel strategiczny: permanentne kształcenie dzieci, młodzieŜy i dorosłych,
4.2. Cel strategiczny: rozwój i promocja przemysłu czasu wolnego,
Dla realizacji pierwszego kierunku strategicznego wyznaczono cele strategiczne, operacyjne i
konkretne zadania, które w swej istocie odpowiadają działaniom realizowanym w ramach
Programu Rewitalizacji.
W ramach celu strategicznego 1.1 Wspieranie rozwoju lokalnych przedsiębiorstw wyznaczono cele operacyjne 1.1.1 Kreowanie otoczenia administracyjnego korzystnego dla przedsiębiorczości, poprzez zadanie 1: stworzenie systemu ulg dla przedsiębiorców oraz zadanie 2:
organizację systemu poręczeń kredytowych. Następny cel operacyjny 1.1.2 to Poprawa infrastruktury technicznej i sieci powiązań, gdzie nacisk połoŜono na wykorzystanie oraz powiększanie potencjału komunikacyjnego Gminy, głównie poprzez rozwój infrastruktury drogowej.
Istotne dla rewitalizacji jest zadanie 1: przygotowanie i promocja terenów inwestycyjnych
zlokalizowanych przy węźle kolejowym i drogowym oraz autostradzie A4.
Z szeroko rozumianym procesem rewitalizacji łączy się ściśle cel strategiczny 1.2 Wykorzystanie terenów poprzemysłowych pod nowe inwestycje oraz podległy mu cel operacyjny
1.2.1 Stwarzanie warunków adaptacji terenów poprzemysłowych dla nowych inwestycji. Dla
jego realizacji wyznaczono następujące zadania: 1.2.1.1 Rekultywacja terenów poprzemysłowych, w tym poprawa ich dostępności komunikacyjnej, 1.2.1.2 Agregacja rozproszonych terenów poprzemysłowych i tworzenie stref aktywności gospodarczej, 1.2.1.3 Wielokanałowe
prezentowanie ofert inwestycyjnych Gminy: strona internetowa Trzebini, RCOI, PAIiIZ
90
(i inne), 1.2.1.4 Utworzenie parku przemysłowego, zielonego parku przedsiębiorczości lub
innej formy działalności gospodarczej.
Dla celu strategicznego 1.3. Rozwój przemysłu opartego na wiedzy przyjęto cel operacyjny
1.3.1 Rozwój przemysłu w oparciu o innowacyjne technologie – transfer nowoczesnych technologii, który realizowany ma być poprzez współpracę przedsiębiorstw z regionalnymi
ośrodkami naukowymi i ośrodkami transferu technologii oraz utworzenie parku technologicznego.
Z drugiego kierunku strategicznego Jakość śycia Mieszkańców dla realizacji załoŜeń Programu Rewitalizacji istotny jest przede wszystkim cel strategiczny 2.1 Zaspokajanie potrzeb
mieszkaniowych zmierzający do uwzględniania potrzeb mieszkaniowych, w zaleŜności od
cech demograficzno-społecznych i kulturowych rodzin poprzez zwiększenie liczby mieszkań
(rodzaj dostosowany do aktualnych potrzeb). Innym waŜnym celem strategicznym z kierunku
drugiego jest 2.4 Poczucie bezpieczeństwa socjalnego, którego cel operacyjny 2.4.1 brzmi:
Identyfikacja potrzeb społeczeństwa w zakresie poczucia bezpieczeństwa socjalnego
i reagowanie na nie, a którego realizacja polegać ma na monitoringu stanu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych i zagroŜenia ubóstwem.
NajwaŜniejsze podstawy dla niniejszego Programu zawiera trzeci kierunek strategii Środowisko, w ramach którego wyznaczono dwa bardzo waŜne cele strategiczne. Cel 3.1. Poprawa
ładu przestrzennego, zawiera cel operacyjny 3.1.1 Poprawa wizerunku miasta, a jego ramach
jako najwaŜniejsze wybrano zadania: 1. rewitalizacja reprezentacyjnych obszarów miasta: wjazdu do miasta od strony autostrady A4, terenu centrum, okolic dworca PKP, terenów wzdłuŜ głównych osi rozwojowych Rynek – Dworzec, Rynek – Szyb „Zbyszek”,
Rynek – Młoszowa, Rynek –ul. Ochronkowa w kierunku Południowym; 2. opracowywanie programów rewitalizacji Miasta; 4. wkomponowanie w krajobraz Miasta (adaptacja) obiektów poprzemysłowych stanowiących o jego toŜsamości oraz 6. Tworzenie zasobów gruntów gminnych i przygotowanie terenów do zabudowy i 7. Stworzenie systemu informacji o terenie (GIS). Drugim celem strategicznym w kierunku Środowisko jest uzupełniający dla procesu rewitalizacji obszarów miejskich cel strategiczny 3.2 Rewitalizacja terenów
poprzemysłowych, gdzie cel operacyjny 3.2.1. Przygotowanie niezbędnych opracowań i dokumentów dla rewitalizacji zawiera zadania: 1. inwentaryzacja terenów poprzemysłowych na
terenie Gminy z nakreśleniem ogólnych kierunków rewitalizacji, 2. inwentaryzacja starych
składowisk odpadów przemysłowych, ocena moŜliwości re-eksploatacji, 3. regulowanie
spraw własnościowych terenów poprzemysłowych, agregacja terenów (działek), a cel operacyjny 3.2.2. Sukcesywna rewitalizacja terenów poprzemysłowych uwzględniająca ochronę
dziedzictwa przemysłowego, realizują zadania: 1. rewitalizacja terenów poprzemysłowych, 2.
dąŜenie do re-eksploatacji/likwidacji, rekultywacji i zagospodarowania składowisk odpadów
przemysłowych.
Z ostatniego kierunku Strategii Edukacja, Kultura, Sport i Rekreacja powiązane z problematyką rewitalizacji zapisy obejmują cel operacyjny 4.1.1 Stwarzanie warunków dla zwiększenia liczby dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym oraz młodzieŜy i dorosłych podejmujących naukę (z celu strategicznego 4.1: Permanentne kształcenie dzieci, młodzieŜy i dorosłych), gdzie najistotniejsze zadania to: 4. promocja przedsiębiorczości wśród młodzieŜy
szkolnej i doradztwo zawodowe dla młodzieŜy szkolnej oraz 6. rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych oraz przekwalifikowanie osób bezrobotnych. Natomiast cel
strategiczny 4.2 Rozwój i promocja przemysłu czasu wolnego, w ramach celu operacyjnego
4.2.2 Rozwój toŜsamości lokalnej i zachowywanie tradycji, zakłada między innymi zadanie 1.
opracowanie gminnego programu opieki nad zabytkami i jego realizacja oraz 4. adaptacja
obiektów poprzemysłowych na „Ŝywe” muzea – prawdziwe obiekty i urządzenia przemysłowe. Zatrudnianie byłych pracowników zakładów przemysłowych jako przewodników.
91
Zapisy Strategii stanowią podstawę dla Programu Rewitalizacji, który wpisuje się w realizację
wielu celów w ramach czterech kierunków rozwoju Gminy. Zadania, zapisane w Strategii
są w znacznej mierze zorientowane na stymulowanie korzystnych przemian społecznych,
gospodarczych i przestrzennych. Sprawia to, iŜ rozwój Miasta Trzebinia zaleŜny jest w
duŜej mierze od wprowadzenia szeroko zakrojonych przedsięwzięć rewitalizacyjnych,
uzasadnionych w świetle zapisów Strategii.
2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy Trzebinia
SUiKZP przyjęte zostało Uchwałą nr XII/114/V/2007 Rady Miasta Trzebini z dnia 28 września 2007 r. Dokument stanowi kompleksową diagnozę wszystkich podstawowych uwarunkowań rozwoju oraz kierunków przekształceń struktury przestrzennej Gminy Trzebinia. Studium wskazuje ponadto tereny pod inwestycje z rozróŜnieniem na sposoby uŜytkowania gruntów oraz wyznacza główną sieć dróg w gminnym systemie transportu. Jako cztery niezbędne
programy operacyjne wymienia: 1. Program realizacji przedsięwzięć publicznych samorządu
terytorialnego, 2. Program gospodarki gruntami, 3. Program ochrony dziedzictwa kulturowego i kształtowania atrakcyjnego krajobrazu gminy oraz 4. Program rozwoju nowoczesnej
edukacji i nauki. Co istotne dla Programu Rewitalizacji, w dokumencie tym wyznaczono obszary zdegradowane, wymagające rewitalizacji oraz zidentyfikowano szereg problemów infrastrukturalnych.21
Aktualizacja Programu rewitalizacji Trzebini uwzględnia zapisy Studium, o czym szerzej w
części II.5 (Zagospodarowanie przestrzenne).
3. Dokumenty dotyczące polityk w róŜnych sektorach społecznogospodarczych na poziomie lokalnym
Mieszkalnictwo
Wieloletni Plan Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem Gminy Trzebinia
Na podstawie uchwały Nr XVII/165/V/2008 Rady Miasta Trzebini z dnia 1 lutego 2008 r.
przyjęty został „Wieloletni Plan Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem Gminy Trzebinia”. Dokument przedstawia analizę aktualnego stanu mieszkaniowego zasobu Gminy Trzebinia, prognozę dotyczącą jego wielkości z podziałem na lokale mieszkalne pełnostandardowe, lokale o obniŜonym standardzie i lokale socjalne. Diagnozuje teŜ stan techniczny zasobu
mieszkaniowego oraz definiuje zakres potrzeb remontowych i inwestycyjnych. Stanowi kompleksowy opis działań mających na celu poprawę wykorzystania i racjonalizację gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Trzebinia.22
Niniejszy Program Rewitalizacji uwzględnia zapisy Planu, w tym odnosi się do niego w części poświęconej sferze mieszkalnictwa.
Infrastruktura i usługi komunalne
Program Ochrony Środowiska
Zgodnie z uchwałą Nr XLI/601/IV/2005 Rady Miasta Trzebini z dnia 2 grudnia 2005 r. na terenie Gminy obowiązuje Program Ochrony Środowiska. Program przedstawia stan i ocenę
21
Por. liczne odniesienia do SUiKZP Gminy w rozdziale: „Sfera przestrzenna”.
Por. liczne odniesienia do „Wieloletniego Planu Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem Gminy Trzebinia” w rozdziale: „Sfera mieszkaniowa”.
22
92
środowiska przyrodniczego w Gminie. Jako podstawowe narzędzie zarządzania zasobami
przyrodniczymi zawiera listę działań priorytetowych z uwzględnieniem podziału na krótko i
długookresowe (do 2012 r.), a takŜe wzmiankuje o szeregu zagroŜeniach, które wywołać moŜe infrastruktura komunalna w złym stanie technicznym lub jej braki. Program odnosi się do
kwestii rewitalizacji zarówno poprzez realizację celów zrównowaŜonego rozwoju w Gminie,
jak i stanowiąc podstawę dla poprawiania jakości i dostępności infrastruktury.
Aktualizacja programu Rewitalizacji uwzględnia zapisy POŚ.
Plan gospodarki odpadami dla Międzygminnego Związku Chrzanowa, LibiąŜa,
Trzebini „Gospodarka Komunalna”
Dokument jest kompleksowym opracowaniem dotyczącym gospodarki odpadami na terenie
trzech gmin, w tym Trzebini. Definiuje cele i kierunki działań związanych z gospodarowaniem odpadami w sektorze komunalnym oraz cele i kierunki działań w gospodarowaniu odpadami w sektorze gospodarczym, w tym odpadami niebezpiecznymi. DuŜy nacisk w opracowaniu został połoŜony na kwestie infrastrukturalne i wpływ stanu infrastruktury technicznej
na moŜliwości ekologicznego gospodarowania odpadami oraz na tematy edukacji ekologicznej i odpowiedniej segregacji odpadów. W ten sposób Plan ma na celu ochronę potencjału
środowiskowego Gminy i realizuje zasadę zrównowaŜonego rozwoju.
Rozwój przedsiębiorczości
Program pomocy „de minimis” udzielanej przedsiębiorcom na wspieranie nowych
inwestycji lub tworzenie nowych miejsc pracy na terenie Gminy Trzebinia
Program przyjęto uchwałą Nr VII/70/V/2007 Rady Miasta Trzebini z dnia 25.04.2007 r., a jego celem było stworzenie zachęty dla inwestorów do podejmowania aktywności na terenie
Trzebini. Na jego podstawie przedsiębiorcy mogą ubiegać się o zwolnienie od podatku od
nieruchomości pod warunkiem, Ŝe ich działanie ukierunkowane jest na tworzenie nowych
miejsc pracy w wyniku nowej inwestycji. Poprzez program władze lokalne stworzyły preferencyjne warunki dla osób zainteresowanych działaniem na rzecz rozwoju przedsiębiorczości
w Gminie, co zmierzać ma do zmniejszenia skali kryzysu na lokalnym rynku pracy. W przypadku takich Gmin jak Trzebinia, które wciąŜ podlegają skutkom procesów restrukturyzacji
przemysłu, podobne działania są niezbędne i wpisują się w cele wdraŜania Programu Rewitalizacji.
Polityka społeczna związana z przeciwdziałaniem patologiom społecznym
Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych
NajwaŜniejszym dokumentem w ramach aktywnej polityki społecznej, prowadzonej przez
Gminę Trzebinia jest Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych. Dokument
składa się z diagnozy sytuacji społecznej, misji wraz z obszarami priorytetowymi oraz planu
działań w wyznaczonych obszarach priorytetowych na lata 2006 – 2013. Strategia wytycza
cztery obszary priorytetowe, definiuje cele strategiczne i operacyjne oraz wymienia najwaŜniejsze zadania do realizacji. W obszarze 1. Środowisko lokalne celem strategicznym jest
budowanie więzi międzypokoleniowej i systemu wsparcia w społeczności lokalnej, realizowane między innymi poprzez integrację i jednoczesne zapobieganie niekorzystnym zjawiskom w środowisku lokalnym. W ramach obszaru 2. Osoba i rodzina dysfunkcyjna za cel
strategiczny przyjęto koncentrację profesjonalnych działań na osobie i rodzinie z dysfunkcją,
na rzecz poprawy ich funkcjonowania w społeczności lokalnej, przy czym najistotniejszym
93
celem operacyjnym w drugim obszarze jest 2.1. Podejmowanie działań na rzecz osób bezrobotnych. Dwa pozostałe obszary Strategii odnoszą się do sytuacji ludności najbardziej zagroŜonej wykluczeniem i wyznaczają działania na rzecz zapobieŜenia takiej sytuacji. W obszarze
3. Seniorzy za cel strategiczny uznano poprawę jakości Ŝycia osób starszych, natomiast w obszarze 4. Niepełnosprawność, cel strategiczny stanowi integracja osób niepełnosprawnych ze
środowiskiem lokalnym.
Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych uzupełnia i poszerza cele społeczne Programu Rewitalizacji w zakresie przeprowadzenia niezbędnych interwencji społecznych pozwalających na wydostanie obszaru Miasta z sytuacji kryzysowej. Do najwaŜniejszych osi GSRPS naleŜy niesienie pomocy osobom naraŜonym na wykluczenie społeczne
oraz zapobieganie kryzysowej sytuacji społecznej w Gminie. Co waŜne, szczególną uwagę
przywiązuje się do działań realizowanych w społeczności lokalnej, budując tym samym pole
aktywności społeczeństwa obywatelskiego.
Gminny program pomocy społecznej w zakresie przeciwdziałania groźbie eksmisji
Program ten został zatwierdzony uchwałą Nr VI/58/V/2007 Rady Miasta Trzebini
z 29.03.2007 r. Celem programu jest oferowanie pomocy materialnej osobom, które
w wyniku trudnej sytuacji Ŝyciowej posiadają powaŜnej skali zadłuŜenie wobec właścicieli
uŜytkowanych mieszkań. Działania pomocowe słuŜyć mają równieŜ powiększeniu zdolności
rodzin do pokonywania trudności Ŝyciowych i wyuczeniu nawyku regularnego płacenia za
mieszkanie. W ramach programu oferuje się równieŜ pomoc w zakresie odzyskania tytułu
prawnego do lokalu, w wypadku jego utraty.
Jako dokument ukierunkowany na uniknięcie groźby wykluczenia rodzin z ich środowiska
wpisuje się on w podstawowe załoŜenia działań rewitalizacyjnych.
Program poprawy bezpieczeństwa „Bezpieczna Gmina Trzebinia” na lata 2006 –
2013
„Bezpieczna Gmina Trzebinia” jest programem opracowanym w 2006 r. Przedstawia analizę
zagroŜeń w Mieście i informacje na temat poczucia bezpieczeństwa mieszkańców oraz wyznacza podstawowe kierunki działań, zmierzających do utrzymania bezpieczeństwa publicznego i ograniczenia przestępczości w środowisku lokalnym. NajwaŜniejsze cele szczegółowe,
które w istotny sposób odnoszą się do załoŜeń Programu Rewitalizacji, to:
• ograniczenie zjawisk patologii społecznej;
• zmniejszenie liczby przestępstw;
• poszerzenie strefy monitoringu miejsc szczególnie niebezpiecznych;
• zwiększenie poszanowania prawa w społeczeństwie lokalnym;
• kształtowanie właściwych postaw obywateli poprzez przełamanie ich bierności;
• ustalenie zasad szybkiego reagowania na zgłoszenia o zagroŜeniach;
• stworzenie infrastruktury technicznej przyczyniającej się do poprawy bezpieczeństwa
na drogach;
• budowa wzajemnych więzi społecznych.
Program kładzie nacisk na rozwój poczucia wzajemnej odpowiedzialności w społeczności lokalnej oraz na budowę poczucia bezpieczeństwa w sferze publicznej, skierowany jest jednak
równieŜ na działania o charakterze prewencyjnym oraz konkretne sposoby reagowania na zagroŜenia.
Realizacja programów z zakresu polityk przeciwdziałania patologiom społecznym daje
Gminie szansę na skuteczne zapobieganie niekorzystnym zjawiskom i rozwiązywanie zaistniałych problemów ludności. Równoległa realizacja powyŜszych programów oraz
94
Programu Rewitalizacji zwiększy skuteczność działań władz lokalnych skierowanych na
walkę z marginalizacją społeczną oraz przysłuŜy się ograniczeniu zasięgu oraz konsekwencji zjawisk patologicznych.
95
IV. ZałoŜenia Programu Rewitalizacji
Uzasadnienie wyboru obszaru
Rewitalizacja to kompleksowy, skoordynowany, wieloletni, prowadzony na określonym obszarze proces przemian przestrzennych, technicznych, społecznych i ekonomicznych, inicjowany przez samorząd terytorialny (głównie lokalny) w celu wyprowadzenia tego obszaru ze
stanu kryzysowego, poprzez nadanie mu nowej jakości funkcjonalnej i stworzenie warunków
do jego rozwoju, w oparciu o charakterystyczne uwarunkowania endogeniczne.23
W okresie programowania Unii Europejskiej 2007-2013 program rewitalizacji rozumiany jest
jako opracowany i przyjęty przez jednostkę samorządu terytorialnego (uchwałą rady) i koordynowany przez tę jednostkę (lub instytucję zewnętrzną na zlecenie j.s.t.) wieloletni program
w sferze przestrzeni, urządzeń technicznych, społeczeństwa i gospodarki, a takŜe środowiska
naturalnego, opisujący stan i stopień degradacji terenu (obszaru rewitalizacji) za pomocą
wskaźników społecznych i ekonomicznych oraz planowane do realizacji działania oraz system ich wdraŜania, których celem jest wyprowadzenie tego obszaru z sytuacji kryzysowej poprzez nadanie mu nowych funkcji lub przywróceniu funkcji, jakie pełnić powinien zgodnie ze
swoją specyfiką. Celem takiego programu jest takŜe – oprócz przywrócenia funkcjonalności –
stworzenie korzystnych warunków do jego dalszego trwałego rozwoju.24
NSRO wskazują, Ŝe rewitalizacja prowadzona będzie poprzez połączenie działań technicznych z rozwojem gospodarczym i społecznym, w oparciu o kompleksowe plany rozwoju miast i/lub programów rewitalizacji.
Rewitalizacja w rozumieniu Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata
2007-2013 (MRPO) dotyczyć będzie wyodrębnionych obszarów miasta wraz z grupą obiektów budowlanych, które w wyniku przemian gospodarczych, społecznych, ekonomicznych,
przestrzennych i innych, utraciły częściowo swoją pierwotną funkcję i przeznaczenie. Programy rewitalizacji naleŜy zatem traktować jako kompleksowe programy działań obejmujących budowę, modernizację zabudowy i przestrzeni ze szczególnym uwzględnieniem przestrzeni publicznych, rewaloryzację zabytków na wybranym obszarze miasta, w powiązaniu z
wprowadzeniem zmian gospodarczych i społecznych na tym obszarze. Rewitalizacja jest więc
połączeniem działań o charakterze technicznym z programami oŜywienia gospodarczego i
przedsięwzięciami na rzecz rozwiązania problemów społecznych.
Wg zapisów Uszczegółowienia MRPO projekty z zakresu rewitalizacji mogą obejmować
zdegradowane centra miast (w tym zabytkowe), zdegradowane osiedla mieszkaniowe stanowiące ciągłą tkankę miejską i tereny poprzemysłowe. Wyłącznie w ramach programów rewitalizacji moŜliwe jest wsparcie inwestycji w infrastrukturę społeczną (edukacyjną, rekreacyjną i sportową) na obszarze objętym programem oraz inwestycji drogowych zapewniających
lub polepszających dostęp do tych obiektów infrastruktury społecznej. Oczekiwać moŜna
równieŜ wsparcia społecznego budownictwa mieszkaniowego (pod warunkiem ujęcia w programie rewitalizacji danego obszaru) polegającego na adaptacji na cele mieszkaniowe budynków stanowiących własność publiczną lub własność podmiotów prowadzących działalność
niedochodową, wykorzystywanych na cele mieszkaniowe dla gospodarstw domowych o niskich dochodach lub osób o szczególnych potrzebach.
Programy z zakresu rewitalizacji miast powinny zapewniać kompleksową odnowę rewitalizowanego obszaru. W świetle zapisów MRPO miasta do 20 tys. mieszkańców mogą być traktowane w całości jako jeden obszar rewitalizacji.
23
Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie programowania działań dotyczących mieszkalnictwa,
Warszawa, 16 stycznia 2008 r., nr MRR/H/18(01)/08, s. 4.
24
Metodyka przygotowania i oceny programu rewitalizacji w ramach MRPO na lata 2007-2013, s. 3-4.
96
Występowanie problemów, zidentyfikowanych na podstawie przeprowadzonej na potrzeby Aktualizacji diagnozy stanu Miasta i Gminy oraz wyniki analizy SWOT, uzasadniają objęcie procesem i programem rewitalizacji obszaru całego Miasta. Trzebinia, jako miasto, boryka się z wieloma problemami tak o charakterze gospodarczym, jak i
społecznym, a na jej obszarze bez wdroŜenia odpowiednich działań pogłębiać się będzie
degradacja przestrzenna i środowiskowa. Wynika to głównie z pełnionych od stuleci
funkcji przemysłowych. JuŜ od XV w. Trzebinia była jednym z większych ośrodków gospodarczych regionu. Pod koniec XIX w. i w latach międzywojennych XX w. utrwalił się obraz
Miasta jako duŜego ośrodka przemysłowego.
Miasto utrzymało przemysłowy charakter równieŜ po wojnie. Na bazie istniejących wcześniej
zakładów powstawały przedsiębiorstwa będące własnością państwa. W 1962 r. uruchomiono
Elektrownię „Siersza” i kopalnię rud cynkowo-ołowiowych „Trzebionka”. Obecnie, w wyniku restrukturyzacji wielu gałęzi gospodarki, w tym przemysłu wydobywczego i energetycznego, Trzebinia stoi przed wyzwaniem unowocześnienia lokalnego rynku i zapewnienia alternatywnych, wobec tradycyjnego przemysłu, dróg rozwoju. Władze lokalne
od lat podejmują starania na rzecz rewitalizacji przestrzeni miejskich oraz poprzemysłowych. Podejmują liczne inicjatywy skierowane na aktywizację gospodarczą Miasta i
Gminy, i co waŜne poszukują wciąŜ nowych partnerów do współpracy. Z drugiej strony
istotne zamierzenia dotyczą odnowy Miasta – wykreowania tzw. serca Miasta W latach
2007-2013 priorytetowym działaniem władz gminnych jest zatem właśnie projekt odnowy
centrum Miasta.25
W ramach przeciwdziałania dalszej degradacji przestrzeni miejskich interwencje Programu
Rewitalizacji skierowane być powinny takŜe na wsparcie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu i dalsze wspieranie rozwoju gospodarczego. A wysiłki na rzecz rewitalizacji obejmować winny inicjatywy róŜnych partnerów, w tym prywatnych i społecznych. Oznacza to,
konieczność poszerzenia podejmowanych zadań o charakterze technicznym, słuŜących przekształcaniu przestrzeni publicznych, o inicjatywy partnerów rewitalizacji, w tym beneficjentów działania 6.1 MRPO. Pozwoliło to na włączenie do Programu Rewitalizacji inwestycji
remontowych i modernizacyjnych wielorodzinnych zasobów mieszkaniowych, jak równieŜ
adaptacji istniejących budynków na cele mieszkaniowe dla gospodarstw domowych o niskich
dochodach lub osób o szczególnych potrzebach.
W tym kontekście naleŜy podkreślić, Ŝe do najistotniejszych kryteriów, na podstawie których zaliczono Miasto Trzebinia do obszarów wymagających wsparcia w ramach rewitalizacji, jest nawarstwienie problemów społecznych i demograficznych, przy stopniu
dekapitalizacji zasobów mieszkaniowych (w tym głównie komunalnych) oraz degradacji
środowiska, związanej z występowaniem obszarów przemysłowych i poprzemysłowych
na terenie Miasta.
Istotny element rewitalizacji obszaru Miasta powinny stanowić zatem takŜe projekty rozwoju
infrastruktury społecznej, słuŜącej rozwojowi kapitału społecznego lokalnej wspólnoty.
Podstawę do zakwalifikowania całego obszaru Miasta Trzebinia do rewitalizacji stanowi występowanie na jego terenie niekorzystnych zjawisk demograficznych i gospodarczospołecznych połączonych z degradacją przestrzenną Miasta, opisanych wyŜej.
W poniŜszej tabeli zamieszczono, zgodnie z Metodyką, zestaw kryteriów wymaganych dla
określenia obszarów interwencji w substancję mieszkaniową (zgodnie z art. 47 ust. 1 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006).
25
Por. opis projektu w części Zagospodarowanie przestrzenne.
97
Tabela 53 Wskaźniki Trzebini,
mieszkaniowych
Wskaźnik obszaru
Źródło
kryzysowego
Tabela
23
Tabela wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia
7
Tabela
24
Tabela
22
niski poziom wykształcenia
Tabela
18
Tabela
16
niekorzystne trendy
demograficzne
Tabela
7
porównywalnie niski
poziom wartości zasobu mieszkaniowego
jako obszaru kryzysowego wymagającego wsparcia w zakresie projektów
Miara
wskaźnika
% biernych zawodowo
(NSP 2002)
zasiłki mieszkaniowe na
1000 mieszkańców (2006)
% kobiet wśród pracujących (2006)
% mieszkańców posiadających wykształcenie
wyŜsze (NSP 2002)
saldo migracji na 1000
ludności (2006)
przyrost naturalny na 1000
ludności (2006)
% mieszkań komunalnych
/w Trzebini 80% mieszkań
gminnych wymaga co
najmniej napraw i remontów/ (2006)
powierzchnia uŜytkowa
mieszkania w m2 (2006)
Trzebinia
Powiat
Chrzanowski
Województwo
Małopolskie
52,4%
50,1%
44,2%
29,5
18,6
11,2
37,8%
48,8%
49,1%
7,8%
8,0%
10,5%
-3,5
-1,3
0,4
-1,8
-0,8
1,2
12,7%
4,9%
4,6%
63,4
69,2
73,9
Występowanie problemów, zidentyfikowanych na podstawie przeprowadzonej na potrzeby Programu diagnozy stanu Miasta oraz wyniki analizy SWOT, uzasadniają objęcie procesem i programem rewitalizacji obszaru całego Miasta. Nawarstwienie problemów o charakterze demograficznym i społecznym oraz gospodarczym przy specyfice
przestrzennej i środowiskowej Trzebini, groŜą degradacją i marginalizacją tego ośrodka
miejskiego.
Aktualizacja Programu Rewitalizacji Trzebini przygotowana została na lata 2007-2013,
adekwatnie do okresu programowania Unii Europejskiej.
Beneficjenci i partnerzy Programu Rewitalizacji
Na etapie przygotowywania załoŜeń aktualizacji Programu naleŜy zwrócić uwagę, iŜ zgodnie
z zapisami MRPO dla projektów realizowanych w ramach działania 6.1 w niniejszym Programie przewidziano, Ŝe beneficjentami Programu Rewitalizacji będą:
1. Jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia.
2. Jednostki organizacyjne JST posiadające osobowość prawną.
3. Administracja rządowa.
4. Instytucje kultury.
5. Osoby prawne i fizyczne będące organami prowadzącymi szkoły i placówki.
6. Jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość prawną (nie wymienione wyŜej).
7. Partnerzy społeczni i gospodarczy.
8. Kościoły i związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych.
9. Instytucje otoczenia biznesu.
10. Spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, TBS.
98
Przez Partnerów Rewitalizacji naleŜy jednak rozumieć wszystkie wyŜej wymienione typy beneficjentów oraz inne podmioty, które mogą wnieść istotny wkład do rewitalizacji obszaru
kryzysowego, np. przedsiębiorców, czy prywatnych właścicieli nieruchomości. Te inne podmioty, poprzez „wpisanie się” w Program Rewitalizacji zyskały swoistą rekomendację ze
strony Gminy dla planowanych działań. Umieszczenie w Programie Partnera i jego projektu
moŜe mieć znaczenie przy ubieganiu się o dofinansowanie z innych źródeł niŜ działanie 6.1.
MRPO, podkreślając znaczenie działań nie tylko dla Partnera, ale dla całej Gminy.
Szeroko zakrojone partnerstwo jest warunkiem powodzenia procesów rewitalizacji.
Zaktualizowane cele Programu Rewitalizacji Miasta Trzebinia
Biorąc pod uwagę wyniki przeprowadzonej diagnozy problemów Miasta oraz analizy SWOT,
a takŜe zapisy dokumentów planistycznych Gminy Trzebinia, dostępne instrumenty polityki
regionalnej Unii Europejskiej i państwa w sferze animowania rewitalizacji miejskiej, z
uwzględnieniem zasad i regulacji dotyczących okresu programowania 2007-2013, proponuje
się ustanowienie następujących zaktualizowanych celów Programu Rewitalizacji:
Cel główny programu:
Nawiązując do celu strategicznego Strategii: Restrukturyzacja gospodarki gminy w celu
osiągnięcia trwałego rozwoju gospodarczo – społecznego, poprzez wspieranie małych i
średnich przedsiębiorstw oraz inwestycji
proponuje się cel główny Programu w brzmieniu
Eliminacja zjawisk kryzysowych oraz likwidacja barier rozwoju występujących w Mieście Trzebinia, poprzez zintegrowanie działań publicznych i prywatnych w wymiarze
społecznym, gospodarczym i przestrzennym
Dla kaŜdej z objętych diagnozą i identyfikacją problemów sfer, proponuje się przyjąć cele
szczegółowe, a to:
1. w sferze zagospodarowania przestrzennego:
• poprawa estetyki i funkcjonalności obiektów oraz przestrzeni publicznych,
• rozwój i wzbogacenie usługowych funkcji centrotwórczych,
• poprawa estetyki centrum Miasta i ładu przestrzennego poprzez przebudowę płyty
Rynku,
• modernizacja ciągów komunikacyjnych, remont/renowacja, wyburzenie lub budowa
nowych obiektów kubaturowych oraz gospodarka zielenią.
2. w sferze mieszkalnictwa:
• zapewnienie podstawowych warunków Ŝycia mieszkańców poprzez remont
i modernizację budynków wielorodzinnych oraz przeznaczonych na lokale socjalne,
• zwiększenie zasobów mieszkaniowych i powierzchni usługowych poprzez budowę
nowych obiektów kubaturowych o funkcji mieszkalno-usługowej stanowiących uzupełnienie pierzei oraz adaptację poddaszy;
3. w sferze społecznej:
• rozwój infrastruktury słuŜącej budowie kapitału społecznego lokalnej wspólnoty,
• ochrona dziedzictwa kulturowego poprzez renowację zabytkowych obiektów znajdujących się w Trzebini,
99
•
integracja środowisk lokalnych (np. mieszkańców, organizacji pozarządowych, partnerów gospodarczych) poprzez ich zaangaŜowanie się w realizację Programu Rewitalizacji,
• wsparcie instytucjonalne dla organizacji pozarządowych,
• przeciwdziałanie wykluczeniu młodych matek na rynku pracy poprzez zapewnienie
kompleksowej opieki nad małym dzieckiem (Ŝłobek, przedszkola),
• przeciwdziałanie marginalizacji osób starszych i chorych poprzez powstanie domów
spokojnej starości i hospicjum,
• zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieŜy;
4. w sferze infrastruktury technicznej:
• poprawa standardu Ŝycia mieszkańców i prowadzenia działalności gospodarczej przez
modernizację i rozbudowę sieci technicznych uzbrojenia terenu;
5. w sferze gospodarczej:
• zwiększenie potencjału gospodarczego Miasta, poprzez stworzenie warunków dla
rozwoju funkcji usługowych na bazie atutów połoŜenia Miasta i jego walorów kulturowych oraz krajobrazowych,
• zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej Miasta poprzez poprawę standardów urbanistycznych tkanki śródmiejskiej (projekt centrum Miasta) oraz przygotowanie terenów
inwestycyjnych na bazie istniejących zasobów poprzemysłowych.
Zamieszczona powyŜej kolejność celów szczegółowych oddaje ich znaczenie dla procesu
rewitalizacji Trzebini.
Zasady włączania projektów do Programu Rewitalizacji
Rodzaje projektów z MRPO
Zgodnie z MRPO w ramach tego działania 6.1, schemat A, realizowane mogą być następujące
projekty:
1. Modernizacje, renowacje budynków poprawiające ich estetykę zewnętrzną:
• obiekty uŜyteczności publicznej, z wyłączeniem budynków administracji publicznej;
• obiekty naleŜące do beneficjenta, słuŜące prowadzeniu działalności gospodarczej.
2. Modernizacje, renowacje części wspólnych wielorodzinnych budynków mieszkalnych, tj.
odnowienie elementów strukturalnych budynku (dachy, fasady, okna i drzwi w fasadzie, zewnętrzne/wewnętrzne klatki schodowe i korytarze, windy).
3. Modernizacje, renowacje i/lub adaptacje budynków na cele utworzenia mieszkań socjalnych.
4. Budowa, przebudowa, rozbudowa i modernizacja obiektów infrastruktury społecznej (z
wyłączeniem opieki zdrowotnej oraz opieki społecznej), w szczególności:
• szkół i przedszkoli;
• obiektów sportowych i rekreacyjnych (np. boisk sportowych, kortów tenisowych,
ścieŜek zdrowia, placów zabaw);
• obiektów infrastruktury kulturalnej o znaczeniu lokalnym (wartość całkowita kwoty
wydatków kwalifikowanych inwestycji w obiekt infrastruktury kulturalnej nie moŜe
przekroczyć 1 000 000 zł – inwestycje w kwocie równej i wyŜszej od 1 000 000 zł –
Działanie 3.3),
• obiektów wielofunkcyjnych, w których łączone są róŜne funkcje z zakresu infrastruktury społecznej.
5. Zagospodarowanie przestrzeni miejskich.
6. Budowa, przebudowa, rozbudowa i modernizacja podstawowej infrastruktury komunalnej
(np. przewodów lub urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych, elektrycz100
nych, gazowych lub telekomunikacyjnych) na obszarze objętym projektem, w celu zapewnienia dostępu wszystkich obiektów i terenów rewitalizowanych do podstawowych usług komunalnych – wyłącznie w ramach typów projektów 1 - 5.
7. Zagospodarowanie pustych przestrzeni miejskich na cele publiczne i/lub gospodarcze, w
tym:
• uzupełnianie pierzei ulic i rynków;
• zabudowa zdegradowanych przestrzeni (o charakterze środowiskowym bądź przemysłowym);
• projekty związane z wyburzeniem obiektów zdegradowanych (których remont jest
nieopłacalny) i zagospodarowaniem powstałej przestrzeni;
wyłącznie w ramach typów projektów 1 - 5.
8. Budowa i modernizacja infrastruktury drogowej, wyłącznie w ramach typów projektów 1 - 5.
Inne działania MRPO w ramach których istnieje moŜliwość dofinansowania projektów zgłoszonych przez Partnerów do Programu Rewitalizacji, to m.in.:
• Priorytet 2. Gospodarka regionalnej szansy – 2.1 Rozwój i podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw
o Schemat A: Bezpośrednie wsparcie inwestycji w MŚP
o Schemat B: Wspólne przedsięwzięcia i tworzenie powiązań kooperacyjnych
pomiędzy przedsiębiorstwami, w tym tworzenie klastrów
o Schemat C: Dotacje dla instytucji otoczenia biznesu
o Schemat D: Wsparcie funduszy zwrotnych, przeznaczonych dla przedsiębiorstw
• Priorytet 3. Turystyka i przemysł kulturowy – 3.1. Rozwój infrastruktury turystycznej
o Schemat A. Budowa regionalnego systemu informacji turystycznej
o Schemat C. Rozwój produktów i oferty turystycznej regionu
o Schemat D. Inwestycje w poprawę bazy noclegowej oraz przystosowanie
obiektów zabytkowych do celów turystycznych
Warto teŜ podkreślić moŜliwość współfinansowania projektów społecznych w ramach komponentu regionalnego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Przykładowe działania, w ramach których moŜna poszukiwać dofinansowania projektów Partnerów, obejmują:
• Działanie 6.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie,
• Działanie 6.2 Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia,
• Działanie 7.1 Rozwój i upowszechnienie aktywnej integracji,
• Działanie 7.2 Przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora pomocy społecznej,
• Działanie 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie,
• Działanie 9.3 Upowszechnianie formalnego kształcenia ustawicznego (projekty konkursowe).
I tak na przykład, od lipca 2008 roku Urząd Miasta w Trzebini realizował będzie projekty systemowe w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w priorytecie VII Promocja Integracji Społecznej, działaniu 7.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji, poddziałaniu
7.1.1. Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej.
101
Procedura naboru wniosków do Programu
W celu rozszerzenia zakresu Programu Rewitalizacji w wyniku niniejszej Aktualizacji przewidziano następującą procedurę opracowania listy projektów Programu:
• Informacja o moŜliwości wprowadzania własnych projektów przez potencjalnych
partnerów podana została do publicznej wiadomości z wyznaczeniem terminu na ich
składania.
• W wyznaczonym terminie partnerzy zgłaszali do Urzędu Miasta w Trzebini wnioski o
wprowadzenie projektu do Programu Rewitalizacji. Zakres informacji podawanych we
wniosku do Programu Rewitalizacji musiał być zgodny z wymaganiami, zawartymi w
Załączniku nr 2 do Programu: „Format wniosku o wprowadzenie projektu do Programu Rewitalizacji”.
Przyjęto, Ŝe Gmina nie refunduje kosztów przygotowania wniosków o włączenie projektu do
Programu Rewitalizacji, opracowywanych przez Partnerów. Partner zobowiązuje się, iŜ w
przypadku ujęcia projektu w Programie Rewitalizacji, samodzielnie i na własny koszt przygotuje wniosek wg wymagań dotyczących pozyskiwania środków z konkretnych źródeł, w tym
przede wszystkim wg wymagań MRPO i Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i do dalszego
samodzielnego pilotowania projektu.
Wnioski niekompletne, z punktu widzenia przyjętych zasad, nie były rozpatrywane przy sporządzaniu ostatecznej wersji Programu.
Urząd Miasta w Trzebini nie będzie ponosił odpowiedzialności za dalszy los zgłoszonych
projektów (tzn. nie gwarantuje pozyskania jakichkolwiek środków na ich realizację, czy –
wcześniej - ich przygotowanie).
Kryteria wyboru projektów i kolejność realizacji
Zakłada się następujące zasady wyboru projektów do ujęcia w aktualizowanym Programie
Rewitalizacji:
• w odniesieniu do projektów uwzględnionych w dotychczasowej wersji Programu
uwzględnienie wszystkich projektów, których projektodawcą jest Gmina i jej jednostki organizacyjne;
• w odniesieniu do nowych projektów, których projektodawcą jest Gmina i jej jednostki
organizacyjne wymaga się zgłoszenia projektu oraz spełnienia przez projektodawcę
wymogów formalnych i merytorycznych;
• w odniesieniu do nowych projektów, których projektodawcami są partnerzy inni niŜ
jednostki Gminy, wymaga się zgłoszenia projektu w czasie naboru wniosków o włączenie do Programu Rewitalizacji oraz spełnienia przez projektodawcę wymogów
formalnych i merytorycznych (w rzeczywistości dotyczy to: lokalizacji projektu na terenie Miasta Trzebinia, bycia podmiotem uprawnionym oraz rodzaju projektu i czasu
realizacji, zgodnych z zasadami działania 6.1. MRPO, schemat A, a takŜe podania danych o projekcie zgodnie z zawartością wzoru wniosku.
W Programie określono szacunkowy i maksymalny udział moŜliwych do uzyskania na finansowanie konkretnego projektu środków, jednak stopień zaawansowania przygotowania przyszłych projektów w czasie prowadzonego naboru wniosków (brak: szczegółowych załoŜeń,
studiów wykonalności, itp.) spowodował, Ŝe faktyczna wysokość dofinansowania jest niemoŜliwa do oszacowania w Programie. Zatem Partnerzy muszą się liczyć z tym, Ŝe nawet w
przypadku pozyskania środków zewnętrznych (w tym z działania 6.1. MRPO) ich udział do
środków własnych moŜe się znacząco róŜnić od załoŜeń planu finansowego zawartego w Programie Rewitalizacji.
102
W okresie programowania 2007-2013 Unia Europejska ustaliła nowe zasady kwalifikowalności projektów i wydatków ubiegających się o wsparcie z funduszy strukturalnych i Funduszu
Spójności, a w tym z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
W związku z powyŜszym załoŜono następujące zasady wyboru projektów do Programu
Rewitalizacji Trzebini w latach 2007-2013:
• Czy projekt jest zgodny ze Strategią Rozwoju Gminy Trzebinia na lata 2005-2015?
• Czy projekt jest zgodny z Programem Rewitalizacji i przyczynia się do realizacji jego
celów?
• Czy projekt jest zgodny z Małopolskim Regionalnym Programem Operacyjnym i czy
przyczynia się do realizacji działań Osi Priorytetowej 6 w obszarze Rozwój miast?
• Czy projektodawca jest beneficjentem w rozumieniu beneficjenta Osi Priorytetowej 6
MRPO i Programu Rewitalizacji?
• Czy wielkość projektu i przewidywane wsparcie jest zgodne z zapisami Uszczegółowienia Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego?
Projekty zgłoszone do włączenia do zaktualizowanego Programu Rewitalizacji, aby następnie
uzyskać dofinansowanie ze środków funduszy strukturalnych, będą musiały spełniać równieŜ
kryterium trwałości, co oznacza, Ŝe:
• Trwałość projektu musi być zachowana przez okres pięciu lat od daty przekazania beneficjentowi płatności końcowej.
• W przypadku projektów realizowanych w celu utrzymania inwestycji lub miejsc pracy
stworzonych przez MŚP, okres trwałości projektu wynosi 3 lata od daty przekazania
beneficjentowi płatności końcowej.
W zakresie kwalifikowalności wydatków na etapie wyboru wniosków o włączenie projektu
do niniejszego Programu, sprawdzeniu podlegała kwalifikowalność, w tym:
• czy wydatek jest zgodny z postanowieniami MRPO i Programu Rewitalizacji?
• czy wydatek jest niezbędny do realizacji przedłoŜonego projektu?
• czy przewidywana wielkość wsparcia jest zgodna z zapisami Uszczegółowienia Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego?
Zgodnie z opisanymi wcześniej załoŜeniami w Programie ujęto wszystkie zgłoszone
wnioski, dzieląc je na grupy według moŜliwości pozyskania współfinansowania z działania 6.1. MRPO. Projekty zostały zhierarchizowane według wagi poszczególnych celów
szczegółowych, które realizują (zgodnie z kolejnością).
103
V. Planowane zadania w latach 2007-2013 na obszarze rewitalizowanym – projekty rewitalizacji
Konsultacje społeczne stworzyły moŜliwość uzupełnienia listy projektów o nowe zadania i
działania, zbieŜne z celami Programu. Wnioskodawcy projektów ubiegających się o wsparcie
w ramach Działania 6.1 MRPO winni byli spełniać kryteria formalne, uwzględnione w
MRPO oraz innych wytycznych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i Województwa Małopolskiego.
W wyniku naboru wniosków i procesu konsultacji społecznych do Programu zgłoszono
ogółem 111 projektów, a w tym:
Upublicznienie ZałoŜeń Programu spotkało się z bardzo duŜym zainteresowaniem ze strony
mieszkańców i licznych podmiotów działających na terenie Gminy. W wyniku konsultacji
społecznych 76 podmiotów (poza samorządem Trzebini) zgłosiło aŜ 98 projektów. Rodzaje
Partnerów Programu oraz ilość zgłoszonych przez nich wniosków przedstawia poniŜsza tabela.
Tabela 54 Partnerzy – projektodawcy Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Trzebinia
Liczba partIlość proL.p.
Projektodawcy
nerów
jektów
szt.
szt.
1.
Przedsiębiorstwa
29
38
2.
Wspólnoty mieszkaniowe (kaŜdy zarządca przedstawił jeden projekt
dla zarządzających Wspólnot oraz PSM i TBS zarządzające zasobami
7
8
gminnymi i własnością Wspólnot)
3.
Prywatni właściciele nieruchomości strefy centrum Miasta*
8
1*
4.
Parafie rzymskokatolickie w obszarze Miasta
5
9
5.
Organizacje pozarządowe
11
13
6.
Instytucje kultury
3
4
7.
Osoby prawne i fizyczne będące organami prowadzącymi szkoły i
5
7
placówki
8.
Jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość praw3
3
ną
9.
Jednostki organizacyjne JST posiadające osobowość prawną oraz ich
5
15
związki
10.
Projekty wnioskowane przez Gminę
1
13
OGÓŁEM
77
111
*Z uwagi na ogólnikowość wniosków, w Programie Rewitalizacji 8 projektów indywidualnych zostało scalonych w 1 projekt wspierający, zakwalifikowany do zadań przestrzennych.
Źródło: opracowanie Urzędu Miasta
Skalę partnerstwa na rzecz procesu rewitalizacji Trzebini ilustruje poniŜsze zestawienie, w
którym pogrupowano wszystkie podmioty, uczestniczące w zgłaszaniu wniosków:
I) FIRMY
1) Zakłady Górnicze „ Trzebionka”
2) Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji
3) ENION GRUPA TAURON S.A. – Oddz. w Będzinie Będziński Zakład
104
4) Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o w Chrzanowie
5) Firma EPS SYSTEM ROBERT LIPNICKI
6) Firma Handlowo – usługowa „Mazur” Domurat Zdzisław
7) Firma HEBAN INVEST Sp. z o.o w Krakowie
8) Firma P.H.P.U. „ HARDKOP” z siedzibą w Olkuszu
9) Firma „VARIANT” S.A. z siedzibą w Krakowie
10) Firma „Magbud” TADEUSZ GŁOWACZ , siedziba w Chrzanowie
11) Firma Z.P.H.U. „ELIMEX” JACEK PABIS
12) Firma MATBUD S.J. DUDEK & DUDEK
13) Firma TRANSGÓR S.A. Mysłowice
14) Firma Kontur , Stańczyk i Dudek Sp. jawna
15) „SPOŁEM” Powszechna Spółdzielnia SpoŜywców w Chrzanowie
16) Gminna Spółdzielnia „ Samopomoc Chłopska” z siedzibą w Trzebini
17) Usługi Komunalne „ Trzebinia” Sp. z o. o z siedzibą w Trzebini
18) Firma PPUH Ha BA – med. Sp. jawna z siedzibą w Chrzanowie
19) Firma Handlowa Janusz Kurek w Trzebini ul. Zwycięstwa
20) Firma Gastronomiczna BoŜena Biały i Wiktor Biały Bar „Puchatek”
21) Firma Piekarnia Leszek Siwek w Trzebini ul. Kościuszki 17
22) Firma „EWA” Jamrozik Ewa Trzebinia ul . Piłsudskiego 5
23) Firma Salon Fryzjerski „VIOLA” Motz Wioletta
24) Agencja Rozwoju Małopolski Zachodniej S.A. z siedzibą w Chrzanowie
25) „GWAREK” Sp. z o . o w Trzebini ul. Kopalniana 3
26) Firma P.H.U. „OLMAR” Sp. jawna J. Maj , B. Maj Trzebinia ul. Puszkina 5
27) Firma HEUREKA Swakoń Krzysztof Roczyny – Andrychów
28) Firma ELEKTROMETAL S.A. siedzibą w Cieszynie
29) Santer Agencja Nieruchomości S.C. E. Waciak, M. Ciszek 47-400 Racibórz
II) SPÓŁDZIELNIE MIESZKANIOWE , WSPÓLNOTY MIESZKANIOWE I ICH
ZARZĄDCY ORAZ TBS- y
1) Powszechna Spółdzielnia Mieszkaniowa w Chrzanowie
2) Trzebińskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o. o w Trzebini
3) NIERUCHOMOŚĆI Sp. z o. o Jaworzno – Zarządca zasobów mieszkaniowych
Wspólnot Mieszkaniowych przy ul. Głogowskiej w Trzebini
4) „GWAREK” Sp. z o.o. w Trzebini ul. Kopalniana 3
5) ZARZĄDCA NIERUCHOMOŚĆI Mariusz Pytlik
6) Wspólnota Mieszkaniowa Nieruchomości nr 24 Os. Gaj Trzebinia
7) „BONITA” Maria Podmokły w Chrzanowie
III) PRYWATNI WŁAŚCICIELE NIERUCHOMOŚCI STREFY CENTRUM TRZEBINI
1) Maria Głogowska i Alina Głogowska, współwłaściciele nieruchomości zabudowanej
przy ul. Ochronkowej 4
2) Agata Kurdziel, Maria Kapustnik, współwłaściciele nieruchomości zabudowanej
przy Rynek 1 w Trzebini
3) Ewa i Bogdan Sroka, współwłaściciele nieruchomości przy Rynek 8 a w Trzebini
4) Robert Bugdalski, właściciel obiektu handlowego przy ul. Rynek 12
5) Jakóbik Krystyna, właściciel nieruchomości przy ul. Rynek 21 w Trzebini
6) Andrzej Kuska - właściciel nieruchomości przy ul. Rynek 3 B w Trzebini
7) Krystyna , Marian Kumala - współwłaściciele nieruchomości przy ul. Rynek 16 A w
Trzebini
105
8) ElŜbieta , Marek Szczepina - współwłaściciele nieruchomości zabudowanej przy ul.
Rynek 5 i Rynek 5A
IV) PARAFIE RZYMSKOKATOLICKIE W OBSZARZE MIASTA
1) Klasztor Salwatorianów w Trzebini
2) Parafia Rzymskokatolicka Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Trzebini
3) Parafia Rzymskokatolicka Św. Barbary w Trzebini – Krystynowie
4) Parafia Rzymskokatolicka pw. Niepokalanego Serca N.M.P. w Trzebini – Sierszy
5) Zgromadzenie Sióstr św. Feliksa z Kantalicjo w Krakowie
V) ORGANIZACJE POZARZĄDOWE
1) Stowarzyszenie Emerytów i Rencistów i Inwalidów „Radość” w Trzebini
2) Polski Związek Emerytów i Rencistów i Inwalidów. Koło nr 7 w Trzebini
3) Ochotnicza StraŜ PoŜarna w Trzebini ul. Piłsudskiego
4) Komenda Hufca ZHP Trzebinia
5) Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Trzebińskiej „COR”
6) Uczniowski Osiedlowy Klub Sportowy „ SALWATOR” w Trzebini
7) Śląski Związek Pszczelarzy w Katowicach . Koło Pszczelarzy w Trzebini
8) Polski Związek Filatelistów. Zarząd Główny Warszawa. Koło nr 5 w Trzebini
9) Parafialny Klub Sportowy „ OPOKA” w Trzebini – Siersza
10) Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym „ MUMINKI” w Trzebini
11) Fundacja „DOBRY START” w Trzebini
VI) INSTYTUCJE KULTURY
1) Dwór Zieleniewskich – Instytucja Kultury w Trzebini
2) Miejsko – Gminny Ośrodek Kultury , Sportu i Rekreacji w Trzebini
3) Miejska Biblioteka Publiczna im. Adama Asnyka w Trzebini
VII) OSOBY PRAWNE I FIZYCZNE BĘDACE ORGANAMI PROWADZACYMI
SZKOŁY I PLACÓWKI WYCHOWAWCZE
1) Trzebińskie Centrum Administracyjne w Trzebini
2) Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Leona Kruczkowskiego w Trzebini (Os. Górka)
3) Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej – Curie w Trzebini
4) Zespół Szkół Ekonomiczno – Chemicznych w Trzebini
5) Zespół Szkół Techniczno – Usługowych w Trzebini
VIII) JEDNOSTKI SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH POSIADAJĄCE
OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ
1) Komisariat Policji w Trzebini. Komenda Wojewódzka Policji w Krakowie
2) Ochotnicze Hufce Pracy. Małopolska Wojewódzka Komenda w Krakowie Ośrodek
szkolenia i Wychowania nr 4 w Trzebini
3) Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Sp. z o. o w Trzebini
IX) JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE JST POSIADAJĄCE OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ
ORAZ ICH ZWIĄZKI
1) Związek Komunalny „Komunikacja Międzygminna” w Chrzanowie
2) Miejska Pracownia Geodezyjna w Trzebini, Jednostka Organizacyjna Gminy
3) Ośrodek Pomocy Społecznej w Trzebini
4) Starostwo Powiatu Chrzanowskiego z siedzibą w Chrzanowie
5) Powiatowy Zarząd Dróg w Chrzanowie
106
Z uwagi na to, Ŝe nie wszystkie zgłoszone projekty były zgodne z zasadami opisanymi w ZałoŜeniach Programu dokonano podziału projektów na dwie grupy. Projekty, które nie mogły
być zakwalifikowane do Planu Finansowego Programu Rewitalizacji w rozumieniu Osi Priorytetowej 6 MRPO działania 6.1., z uwagi na spójność i wielowątkowość procesu rewitalizacji, a takŜe – uwzględniając zasadę partnerstwa – uwzględniono w postaci tzw. projektów
wspierających Program Rewitalizacji Trzebini. Program obejmuje zatem:
• projekty – zadania zgłoszone przez Gminę oraz innych Partnerów Programu Rewitalizacji, ubiegające się o wsparcie w ramach Działania 6.1 MRPO,
• projekty – zadania zgłoszone przez Gminę oraz innych Partnerów Programu Rewitalizacji, w zakresie wykraczającym poza moŜliwość ubiegania się o środki w ramach
Działania 6.1 MRPO – tzw. projekty wspierające.
W szczególności, podstawą podziału była zgodność rodzajów beneficjentów oraz projektów z
Uszczegółowieniem MRPO i zasadami kwalifikowalności zapisanymi w „Podręczniku kwalifikowalności wydatków w MRPO”, szczególnie w punktach: 1.1.c, 5.1, 5.8, 6.3, 12.1, 23 i 24,
a takŜe w opisie na stronach 47-48 tego Podręcznika. Wynika z tego, Ŝe:
• tylko projekty zgodne z MRPO są kwalifikowane, co naleŜy interpretować tak, Ŝe jeśli
projekt nie mieści się wśród przykładowych rodzajów projektów (punkt 14 opisu działania 6.1 w Uszczegółowieniu), to wydatek na ten projekt nie jest kwalifikowany,
• punkt 29 opisu działania 6.1 w Uszczegółowieniu wyraźnie określa minimalną i maksymalną kwotę wsparcia w Schemacie A, przy czym:
o minimalna kwota wsparcia wynosi 500 000 PLN,
o maksymalna kwota wsparcia wynosi 15 000 000 PLN,
w konsekwencji czego projekty, które oczekują wsparcia niŜszego niŜ 500 000 PLN,
niezaleŜnie od rodzaju, uznane zostały za zadania wspierające Program Rewitalizacji.
Tak więc, w związku z pojawieniem się w procesie naboru projektów o charakterze lub zakresie wykraczającym poza moŜliwości wsparcia w ramach Osi Priorytetowej 6 Działania 6.1.
MRPO, a w rzeczywistości przyczyniających się do osiągania załoŜonych celów rewitalizacji
Trzebini, włączono je jako projekty wspierające Program Rewitalizacji Trzebini. Projekty te
będą mogły ubiegać się o wsparcie z innych niŜ działania w ramach Osi Priorytetowej 6
MRPO Działanie 6.1. źródeł, a ich umieszczenie w Programie stanowi rekomendację
samorządu Gminy dla projektowanych przedsięwzięć. Podejście to jest zgodne ze zintegrowanym charakterem przekształceń rewitalizacyjnych i realizuje zasadę szerokiego partnerstwa w ich realizacji.
W wyniku naboru wniosków i procesu konsultacji społecznych jako projekty kwalifikujące
się do wsparcia w ramach Działania 6.1. MRPO do Programu włączono 30 zadań:
• 1 projekt gospodarczy.
Ponadto zgłoszone zostały Projekty, które nie mają moŜliwości wsparcia w ramach Osi Priorytetowej 6 MRPO, ale traktowane są jako projekty wspierające Program Rewitalizacji Trzebini. Status taki posiada łącznie 81 projektów, z tego:
107
NaleŜy podkreślić, Ŝe uwzględnione w Programie Projekty wpisują się w realizację celu
głównego Programu, a takŜe słuŜą osiąganiu jego celów szczegółowych. KaŜdy z nich posiada przy tym wysoki poziom integracji celów społecznych, gospodarczych i przestrzennych.
Stąd moŜna przyjąć, Ŝe mają one charakter operacji dotyczących zintegrowanego rozwoju obszaru miasta. Projekty zostały zhierarchizowane, zgodnie z kolejnością celów szczegółowych Programu, odzwierciedlając jego wewnętrzną logikę.
W tabelach poniŜej zestawiono wszystkie objęte Programem Projekty rewitalizacji.
108
ZADANIA PROGRAMU REWITALIZACJI
KWALIFIKUJĄCE SIĘ DO WSPARCIA W RAMACH DZIAŁANIA 6.1. MRPO
Tabela 55 Program Rewitalizacji – Zadania przestrzenne (techniczo-materialne) kwalifikujące się do wsparcia w ramach Działania 6.1. MRPO
Instytucje i podmioty
Okres
Koszt
Lp.
Nazwa zadania
Oczekiwane rezultaty
uczestniczące we
realizacji
całkowity [zł]
wdraŜaniu
1, 8 ha powierzchni zrehabilitowanych przeRewitalizacja Miasta Trzebinia Etap I –
strzeni publicznych
Przebudowa płyty rynku wraz z budową
6 320,4 m2 powierzchni zabudowy istniejących
1.
2009 r. – 2011 r.
16 458 330 Gmina Trzebinia
parkingu oraz renowacją gminnych bubudynków w rejonie rewitalizacji
dynków w centrum Miasta
988,35 m2 powierzchnia zabudowy
zrewitalizowanych budynków
Poprawa stanu technicznego 43 budynków wieloRemont i modernizacja zarządzanych zasoTrzebińskie Towarzyrodzinnych,
2.
bów mieszkaniowych stanowiących własność
2009 – 2013
4 461 500 stwo Budownictwa
oszczędności w kosztach ich eksploatacji (zuŜytej
Gminy Trzebinia
Społecznego Sp. z o.o.
energii) w 43 budynkach
SANTER Agencja NieRemont budynku wielomieszkaniowego w
Poprawa stanu technicznego 1 budynku wieloro3.
2007 - 2008
7 000 000 ruchomości Sp. C. E
Trzebini Sierszy przy ul. Grunwaldzkiej 5/2
dzinnego.
Waciak, M. Ciszek
2007 – 2013
8 361 393
Remont i modernizacja zarządzanych zasow tym:
bów mieszkaniowych przez „GWAREK Sp.
z o.o. – budynki:
299 649
4.1. Osiedle ZWM 18
2007 – 2013
4.2. Osiedle ZWM 17
2009 – 2013
683 000
2008 – 2009
4.3. ul. Grunwaldzka 51
313 000
2007 – 2009
4.4. ul. Grunwaldzka 51A
321 500
2008 – 2013
64 400
Poprawa stanu technicznego 31 budynków wieloZarządca Wspólnot
2011 – 2013
rodzinnych,
105 000
4.
„GWAREK Sp. z o.o.
2010 – 2013
59 300
w Trzebini
energii) 31 budynkach
2011 – 2013
135 000
2010 – 2013
118 000
2007 – 2013
119 820
2008 – 2013
62 000
2008 – 2013
4.12. ul. Gwarków 2
865 000
2008 – 2013
782 000
2008 – 2013
756 900
4.15. ul. Kopalniana 4
2011 – 2013
190 000
109
Lp.
5.
Nazwa zadania
4.18. Osiedle Gaj 37
4.19. Osiedle Gaj 38
4.20. ul. Dyrekcyjna 7
4.21. ul.1000 – lecia PP 50
4.22. ul. Bema 2, 4, 6, 8, 10
4.23. ul. Św. Stanisława 2
4.24. ul. Zawadzkiego 5
4.25. ul. Zawadzkiego 5a
4.26. ul. Zawadzkiego 5b
4.27. ul. Zawadzkiego 5c
4.28. ul. Zawadzkiego 7
4.29. ul. Zawadzkiego 7a
4.30. ul. Zawadzkiego 7b
4.31. ul. Zawadzkiego 7c
Remont i modernizacja budynków mieszkalnych wielorodzinnych ( nr
1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,5,16) na
Osiedlu ZWM w Trzebini
Termoizolacja i renowacja budynków Wspólnot Mieszkaniowych przy ul. Głogowa 2,
Głogowa 4, Głogowa 6 i Głogowa 7 w
Trzebini:
6.1. ul. Głogowa 2
6.2. ul. Głogowa 4
6.3. ul. Głogowa 6
6.4. ul. Głogowa 7
Okres
realizacji
2009 – 2013
2011 – 2013
2009 – 2013
2007 – 2013
2008 – 2013
2008 – 2013
2009 – 2013
2009 – 2010
2008 – 2013
2010 – 2013
2010 – 2013
2008 – 2013
2007 – 2013
2010 – 2013
2010 – 2013
2008 – 2013
2008 – 2013
uczestniczące we
wdraŜaniu
262 000
345 000
396 000
381 474
347 000
310 000
515 000
420 000
85 000
62 000
62 000
62 000
53 350
57 000
60 000
69 000
Poprawa stanu technicznego 15 budynków wielorodzinnych,
energii) w 15 budynkach wielorodzinnych
2009 – 2013
7.
Remont i modernizacja zarządzanych zasobów mieszkaniowych stanowiących własność
Wspólnot Mieszkaniowych
2009 – 2013
8.
Modernizacja i remont budynku klasztornego
w Krystynowie
2009 – 2012
Poprawa stanu technicznego części mieszkaniowej budynku klasztornego w Krystynowie
9.
Renowacja Domu Kultury Willa NOT – za-
2008 - 2013
Zwiększenie dostępności i poprawa warunków
6.
Koszt
całkowity [zł]
12 600 000 +
VAT
838 000
w tym:
271 000
150 000
231 000
186 000
19 853 500
800 000
3 000 000
Powszechna Spółdzielnia Mieszkaniowa w
Chrzanowie
Właściciele Wspólnot
Mieszkaniowych
”
przy ul. Głogowa 2,
Głogowa 4, Głogowa 6
i Głogowa 7 w Trzebini
- Zarządca Wspólnot:
„Nieruchomości”
Sp z o.o w Jaworznie.
Trzebińskie Towarzystwo Budownictwa
Społecznego Sp. z o.o.
Zgromadzenie Sióstr
Św. Felicja z Kantalicjo
w Krakowie
Miejsko – Gminny
110
Lp.
Nazwa zadania
Okres
realizacji
bytkowego budynku o charakterze kulturalnym przy ul. Grunwaldzkiej 29 w Trzebini –
Sierszy
Koszt
całkowity [zł]
korzystania z oferty kulturalnej Domu Kultury
Willa NOT dla 2000 osób
10.
Trzebińskie MULTICENTRUM
2009 - 2012
Nowa oferta edukacyjno – kulturalna
11.
Rewitalizacja bryły Kościoła Św. Ap. Piotra i
Pawła w Trzebini i jego bezpośredniego otoczenia
2009 - 2013
Poprawa warunków korzystania z obiektu, poprawa estetyki i stanu technicznego obiektu oraz
jego otoczenia, zmodernizowany obiekt
12.
Modernizacja kompleksu budynków o charakterze sakralnym
2009 - 2012
Poprawa warunków korzystania z obiektu, poprawa estetyki i stanu technicznego obiektu ,
zmodernizowany obiekt
13.
Remont Budynku Domu Harcerza w Trzebini
2009 - 2011
14.
Budowa budynku wielofunkcyjnego z pomieszczeniami dla remizy straŜackiej
2009 - 2011
15.
Wyburzenie baraków administracyjnych, budowa w miejscu wyburzeń kortów tenisowych i boisk sportowych (do piłki noŜnej,
wielofunkcyjnego, bieŜni) wraz z modernizacja parkingu na terenie połoŜonym przy ul.22
Lipca 5
2009 - 2010
Zwiększenie dostępności i poszerzenie bazy sportowo- rekreacyjnej, powstanie nowego obiektu
sportowo - rekreacyjnego
887 000
Ochotnicze Hufce Pracy Małopolska Wojewódzka Komenda OHP
16.
Odnowienie urządzeń sportowych przy Szkole Podstawowej Nr 4 w Trzebini (oś. Górka)
2009 - 2011
Zwiększenie dostępności i poszerzenie bazy sportowej dla 200 uczniów, zmodernizowany obiekt
infrastruktury sportowo – edukacyjnej
900 000
Szkoła Podstawowa Nr
4 w Trzebini
17.
Poszerzenie oferty oświatowej w Technikum
Nr 2 w Zespołu Szkół Techniczno –
Usługowych w Trzebini
2009 - 2013
Zwiększenie dostępności i poszerzenie bazy edukacyjnej ponad 1000 osób
4 500 000
18.
Termomodernizacja budynku Zespołu Szkół
Techniczno – Usługowych w Trzebini
2011- 2012
Poprawa stanu budynków szkolnych (wymieniona stolarka okienna, ocieplone ściany) oraz
1 782 426
Poprawa warunków działalności prowadzonej
przez ZHP w Trzebini, zmodernizowany obiekt
Poprawa warunków pracy słuŜb poŜarniczych –
poprawa bezpieczeństwa mieszkańców , zmodernizowany obiekt
12 000 000
uczestniczące we
wdraŜaniu
Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Trzebini
Miejska Biblioteka Publiczna
Parafia Rzymsko Katolicka pw. Św. Ap.
Piotra i Pawła w Trzebini
Parafia Rzymsko –
Katolicka Św. Barbary
w Trzebini - Krystynowie
Komenda Hufca ZHP
w Trzebini
995 000
1 000 000
900 000
3 900 000
Ochotnicza StraŜ PoŜarna w Trzebini
Technikum Nr 2 w Zespołu Szkół Techniczno
–Usługowych w Trzebini
Starostwo Powiatowe
Starostwo Powiatu
Chrzanowskiego z siedzibą w Chrzanowie
111
Lp.
19.
Nazwa zadania
Modernizacja i remont Domu Pielgrzyma
przy Sanktuarium M.B. Fatimskiej
Okres
realizacji
2009 - 2012
energii), zmodernizowany obiekt
Zwiększenie dostępności i poszerzenie bazy noclegowej (dla 2000 osób w ciągu roku), zmodernizowany obiekt
Koszt
całkowity [zł]
1 500 000
uczestniczące we
wdraŜaniu
Klasztor Salwatorianów
Parafia Rzymsko –
Katolicka pw. Niepokalanego Serca N- M- P
w Trzebini
Usługi Komunalne
„Trzebinia” Sp. z o.o.
Usługi Komunalne
20.
Budowa Kaplicy – Dom Pogrzebowy w Gaju
2010 - 2013
Poprawa standardu świadczonych usług (ceremonii pogrzebowych)
21.
Rekultywacja eksploatowanej części kwatery
składowiska odpadów
2010 - 2018
Przywrócenie terenu (części kwatery składowiska
odpadów) do stanu pierwotnego
1 000 000
22.
Budowa kwatery na odpady azbestowe
2009 - 2010
Wyeliminowanie azbestu w gminie
1 500 000
2008 - 2013
ObniŜenie strat przesyłu ciepła –zmodernizowana
siec ciepłownicza, zwiększenie dostępności do
sieci ciepłowniczej.
13 000 000
+ VAT
2007 - 2013
ObniŜenie strat przesyłu ciepła –zmodernizowana
siec ciepłownicza
6 000 000
2007-2013
Zwiększenie dostępności komunikacyjnej obszarów inwestycyjnych na terenie po byłych Zakładach Metalurgicznych, oraz w obrębie centrum
Miasta: ul. Narutowicza, ul. Ślepa Kościuszki,
część ul. Św. Stanisława
15 000 000
2009 – 2010
Poprawa stanu dróg i bezpieczeństwa na drogach
w Trzebini
3 900 000
Starostwo Powiatu
2010 -2012
Spadek wypadkowości
Wzrost przepustowości przejazdu na skrzyŜowaniach i bezpieczeństwa na drogach w Trzebini
1 000 000
Powiatowy Zarząd
Dróg w Chrzanowie
Przygotowanie dokumentacji 2009 –
2013, realizacja po
2013 roku
Przyrost docelowej sieci dróg o znaczeniu regionalnym w Gminie Trzebinia o 5 400 mb
40 000 000
23.
24.
25.
26.
27.
28.
Rewitalizacja infrastruktury ciepłowniczej
(wymiana sieci kanałowej na preizolowane),
likwidacja stacji wymienników ciepła oraz
rozwój infrastruktury ciepłowniczej
Dostosowanie systemu ciepłowniczego do
ogrzewania infrastruktury mieszkaniowej po
likwidacji KW Siersza
Budowa i przebudowa dróg w obszarze rewitalizowanego Miasta Trzebinia
Remont i przebudowa ul. Grunwaldzkiej.
Przebudowa nawierzchni i chodników na dl.
500 m.
Przebudowa skrzyŜowania dróg powiatowych: 1042K i 1058K w Trzebini w kierunku uzyskania skrzyŜowania 4 – wlotowego i
ruchu okręŜnym.
Budowa obwodnicy wschodniej Trzebini łączącej drogę krajową nr 79 z drogą wojewódzką nr 791 z pominięciem centrum miasta
1 000 000
Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z
o.o.
Usługi Komunalne
Gmina Trzebinia
Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie
112
Lp.
Nazwa zadania
Okres
realizacji
Budowa Południowej obwodnicy Miasta ,
Młoszowej , Dulowej . Etap I odcinek ob29.
2007-2013
wodnicy Chrzanów – Trzebinia z włączeniem do drogi DK nr 79 w rejonie ul . Długiej
Źródło: opracowanie zespołu autorskiego oraz Urzędu Miasta w Trzebini
Przyrost docelowej sieci dróg o znaczeniu regionalnym w Gminie Trzebinia o 2 300 mb
Koszt
całkowity [zł]
uczestniczące we
wdraŜaniu
18 000 000
Generalna Dyrekcja
Dróg Krajowych i Autostrad o/Kraków
Tabela 56 Program Rewitalizacji – zadania gospodarcze kwalifikujące się do wsparcia w ramach Działania 6.1. MRPO
Lp
Nazwa zadania
Okres realizacji
Zagospodarowanie terenu wchodzącego
Powstanie nowych miejsc pracy
w skład Chrzanowsko – Trzebińskiego
2009 – 2012
Zwiększenie dostępności terenów dla przedsięParku Przemysłowego – etap II
wzięć gospodarczych
1.
Koszt
całkowity [zł]
20 000 000
uczestniczące we wdraŜaniu
Agencja Rozwoju Małopolski Zachodniej S.A. z
siedzibą w Chrzanowie
ZADANIA WSPIERAJĄCE PROGRAM REWITALIZACJI
Tabela 57 Zadania Wspierające - zadania przestrzenne (techniczno-materialne)
Lp.
1.
Nazwa zadania
Okres realizacji
Budowa dwóch gminnych budynków:
budynku mieszkalno – usługowego i
budynku administracyjno – usługowego w centrum Miasta
2009 r. – 2011 r.
Odnowa przestrzeni publicznej – budowa i renowacja budynków o kubaturze 5 210 m3
Koszt całkowity
[zł]
4 007 084
Gmina Trzebinia
113
Lp.
2.
3.
4.
5.
Nazwa zadania
Okres realizacji
Rewitalizacja strefy CENTRUM
Trzebini:
2.1. Modernizacja zabytkowej kamienicy mieszkalnej w Trzebini,
Rynek 1
2.2. Remont budynku mieszkalnego
– Trzebinia Rynek 3 B
2.3. Remont obiektu handlowego –
Trzebinia Rynek 12
2.4. Remont budynku – Trzebinia
Rynek 21
2.5. Budowa kamienicy (parter: lokale handlowe, 1 piętro: lokale
handlowo - usługowe , poddasze: mieszkania przeznaczone na
wynajem) – Trzebinia Rynek 8 a
2.6. Obiekty Rynek 5 i Rynek 5 A
2.7. Remont budynku w Trzebini ul.
Ochronkowa 4
2.8. Remont budynku w Trzebini
Rynek 16 A
2008 – 2013
Wymiana składników budowlanych
przystanków (wiat przystankowych)
2008 – 2013
„Zamieńmy stare płoty na kwitnące
Ŝywopłoty” – wprowadzenie zieleni
wzdłuŜ dróg gminnych i powiatowych
w obrębie miasta Trzebini
Remont i modernizacja budynku
mieszkalnego zarządzanego przez
Wspólnotę Mieszkaniową Nieruchomości Nr 24 oś. Gaj
Koszt całkowity
[zł]
Agata Kurdziel, Maria
Kapuścik
Andrzej Kuska
Robert Bugdalski
2008 – 2012
2009 – 2013
Poprawa stanu technicznego budynków mieszkalnych i mieszkalno – usługowych oraz wzrost jakości Ŝycia mieszkańców .
Poprawa estetyki kamienic przyrynkowych
Poprawa standardu usług komunikacyjnych
Poprawa estetyki dróg gminnych (ok. 5 km w ciągu
roku) poprzez nasadzenie wzdłuŜ dróg w obrębie
miasta Trzebini drzew, krzewów i pnączy ozdobnych
Poprawa stanu technicznego 1 budynku wielorodzinnego,
energii)
150 000 zł odnosi się tylko do
kamienicy Rynek 1
370 500
Krystyna Jakubik
Ewa i Bogdan Sroka
ElŜbieta i Marek Szczepienia
Maria Głogowska, Alina
Głogowska
Krystyna i Marian Kumala
Związek Komunalny
„Komunikacja Międzygminna” w Chrzanowie
110 000
Koło Pszczelarzy w
Trzebini
200 000
Wspólnota Mieszkaniowa Nieruchomości Nr 24
oś. Gaj w Trzebini
114
Lp.
6.
7.
8.
9.
10.
Nazwa zadania
Remont i modernizacja pięciu budynków mieszkalnych administrowanych
przez Biuro Nieruchomości BONITA,
budynki:
6.1. ul. Wiśniowa 2
Remont i modernizacja zarządzanych
zasobów mieszkaniowych przez
Wspólnotę Mieszkaniową Nieruchomości przy ul. Głowackiego 13A i 15
A
Boisko piłkarskie w Sierszy
Zmiana lokalizacji osiedlowego boiska sportowego do piłki noŜnej na
oś. Salwator w Trzebini
Rozbudowa placów zabaw na terenie
Miasta Trzebini
Okres realizacji
Koszt całkowity
[zł]
615 000
W tym:
2009 – 2013
2008 - 2013
energii)
2010 – 2012
2009 – 2013
2009-2013
Zwiększenie dostępności i poszerzenie bazy sportowej
Zwiększenie dostępności i poszerzenie bazy sportowej – stworzenie moŜliwości zorganizowania 20
imprez sportowych rocznie
80 000
28 000
193 000
130 000
184 000
570 000
+ VAT
400 000
180 000
Wzrost ilości dzieci korzystających z placów zabaw
300 000
11.
Modernizacja Parku pn. „Boisko
Harcerskie”
2009 – 2013
Zwiększenie dostępności i poszerzenie bazy sportowej – umoŜliwienie uczestnictwa w imprezach
sportowych dla 600 osób w ciągu roku
110 000
12.
Utworzenie Muzeum Ziemi Trzebińskiej
2008 – 2013
Zwiększenie dostępności i poszerzenie bazy kulturalnej - utworzenie dwóch stałych ekspozycji
20 000
13.
Rewitalizacja Obiektu Dziedzictwa
Kulturowego Dwór Zieleniewskich
2009 – 2015
Zwiększenie dostępności i poprawa warunków korzystania z obiektu Dwór Zieleniewskich
386 000
14.
Renowacja kościoła w Sierszy
2010 – 2013
Poprawa warunków korzystania z obiektu, poprawa
estetyki i stanu technicznego obiektu
500 000
Zarządca Biuro Nieruchomości BONITA
Maria Podmokły
Chrzanów
Wspólnota Mieszkaniowa Nieruchomości
przy ul. Głowackiego 13a
i 15 a
Parafialny Klub Sportowy OPOKA
Uczniowski Osiedlowy
Klub Sportowy
„SALWATOR”
Gmina Trzebinia
ZHP Chorągiew Krakowska Komenda Hufca w
Trzebini
Stowarzyszenie Miłośników Ziemi trzebińskiej
„COR”
Dwór Zieleniewskich –
instytucja kultury
Parafia Rzymsko –
115
Lp.
Nazwa zadania
Okres realizacji
15.
Adaptacja obiektu poprzemysłowego
z przeznaczeniem na usługi medyczne
– ul. Wiśniowa 14
2008 - 2013
16.
MontaŜ windy zewnętrznej w MPRS
nr 1 w Trzebini, ul. Harcerska 13
2009
17.
Remont budynku Komisariatu Policji
w Trzebini wraz z garaŜami
18.
Wzrost jakości i dostępności usług medycznych,
powstanie nowego obiektu świadczącego usługi
medyczne
Koszt całkowity
[zł]
3 000 000
Ułatwienie dostępu do usług medycznych osobom
niepełnosprawnym
100 000
2009 – 2011
Poprawa warunków pracy policjantów
100 000
Zakup specjalistycznego sprzętu
komputerowo - geodezyjnego
2008 – 2013
Podniesienie jakości świadczonych usług publicznych
250 000
19.
Budowa Sali gimnastycznej przy Zespole Szkół Ekonomiczno – Chemicznych w Trzebini
2009 – 2011
Poprawa warunków nauczania w zakresie przedmiotu wychowanie fizyczne
20.
Termomodernizacja budynku Powiatowego MłodzieŜowego Domu Kultury w Trzebini
2011 – 2012
21.
Termomodernizacja budynku Zespołu
Szkół Ekonomiczno – Chemicznych
w Trzebini
2011 – 2012
22.
Powiększenie cmentarza grzebalnego
w Gaju
2010 – 2012
Zwiększenie ilości miejsc grzebalnych
500 000
23.
Parking przy Kościele w Sierszy
2010 – 2012
Poprawa dostępności Kościoła w Sierszy
200 000
2007 – 2010
Poprawa standardu obsługi mieszkańców
230 000
2007 – 2010
Poprawa standardu zaplecza technicznego oraz uruchomienie nowych miejsc pracy
100 000
24.
25.
Modernizacja budynku Usługi Komunalne „Trzebinia” Sp. z o.o.
Modernizacja budynku usługowo –
warsztatowego Usługi Komunalne
Poprawa stanu budynku Domu Kultury (wymieniona stolarka okienna, ocieplone ściany) oraz
oszczędności w kosztach eksploatacji (zuŜytej energii)
Poprawa stanu budynków szkolnego (wymieniona
stolarka okienna, ocieplone ściany) oraz oszczędności w kosztach ich eksploatacji (zuŜytej energii)
3 000 000
345 992
473 848
HaBa – MED.
H. Bromboszcz,
W .Bartman
S.J.
Niepubliczny Zakład
Opieki Zdrowotnej
TRZEBINIA Sp. z o.o.
Komisariat Policji w
Trzebini, Komenda Wojewódzka Policji w Krakowie
Miejska Pracownia Geodezyjna – Gmina Trzebinia
Starostwo Powiatu
Starostwo Powiatu
Starostwo Powiatu
Parafia Rzymsko –
Parafia Rzymsko –
Usługi Komunalne
Usługi Komunalne
116
Lp.
Nazwa zadania
Okres realizacji
Utworzenia GPZON (Gminnego
Punktu Zbiórki Odpadów NiebezZminimalizowanie negatywnego wpływu na śro26.
2008 – 2010
piecznych) oraz (GPZOW) Gminnego
dowisko odpadów niebezpiecznych oraz odpadów
wielkogabarytowych
Punktu Zbiórki Odpadów Wielkogabarytowych
Modernizacja (wymiana) linii kabloPoprawa bezpieczeństwa energetycznego - zmoder27.
wych średniego napięcia na terenie
2011 - 2013
nizowane linie kablowe
miasta Trzebinia
"Gospodarka wodna w Chrzanowie"
Poprawa dostępności do sieci wodociągowej i kana(budowa kanalizacji i magistrali wo28.
2010
lizacyjnej
dociągowej dla zapewnienia wody dla
Trzebini )
Koszt całkowity
[zł]
400 000
4 046 976
150 000 000
Usługi Komunalne
ENION GRUPA
TAURON S.A. Oddział
w Będzinie
RPWiK Sp z o.o.
Tabela 58 Zadania Wspierające – zadania gospodarcze
Lp.
1.
2.
3.
Nazwa zadania
Rewitalizacja poprzemysłowych górnictwa rud cynku i ołowiu przy szybie
„Włodzimierz” ZG „Trzebionka” S.A.
Baza logistyczno – składowa produkcji
na potrzeby budownictwa
Rewitalizacja poprzemysłowych terenów
rud cynku i ołowiu w rejonie składowiska odpadów poflotacyjnych ZG „Trzebionka” S.A.
Koszt
całkowity [zł]
Okres realizacji
2011 – 2013
Udostępnienie terenów dla nowych przedsięwzięć
gospodarczych (22 ha)
40 000 000
ZG „Trzebionka” S.A.
2009 - 2012
Powstanie nowych miejsc pracy (75 miejsc)
Zwiększenie dostępności terenów dla przedsięwzięć gospodarczych
25 000 000
HEUREKA
Swakoń Jerzy
2011 – 2013
Udostępnienie terenów (64 ha) dla celów gospodarczych z przeznaczeniem na przedsięwzięcia z
zakresu rekreacji
20 000 000
117
Lp.
Nazwa zadania
Budowa Centrum Logistyczno – Produkcyjnego w tym:
Rozbudowa Hali Magazynowej B1
Rozbudowa Instalacji Rafinacji
4.
5.
6.
Projekt – Inwestycje – Recykling Odpadów
Rozbudowa Hali Rerafinacji Olejów
Projekt – Inwestycje –Nowe Urządzenia
– Instalacje na Produkcji Chemii
Budowa dwóch pawilonów handlowych
o pow. po 1900 m 2, oraz miejsc parkingowych wraz z infrastruktura techniczną
Utworzenie centrum logistycznego –
rozpoczęcie działalności produkcyjno –
remontowej, Trzebinia ul. Słowackiego
49
Okres realizacji
Koszt
całkowity [zł]
2009
4 000 000
2009
2 000 00
2009 – 2010
3 000 000
2009 – 2010
3 500 000
2010 - 2011
500 000
VARIANT S.A.
2009 – 2011
10 000 000
HEBAN INVEST
Sp. z o.o.
2009 – 2011
10 000 000
ELEKTROMETAL S.A.
5 000 000
Tadeusz Głowacz
32 – 500 Chrzanów
ul .Metalowców 32
3 060 000
Transgór S.A.
2 500 000
EPS SYSTEM – Robert
Lipnicki
2008
2 500 000
Tadeusz Głowacz
32 – 500 Chrzanów
ul .Metalowców 32
2008 – 2012
2 500 000
PHPU „HARDKOP”
7.
Adaptacja budynku biurowego na cele
hotelowe – ul. Kościuszki 59
2007 – 2008
8.
Zakup 6 autobusów SOLCITY 11
2008 – 2013
9.
Zakup działki wraz nieruchomością, modernizacja hali produkcyjnej połoŜonej
przy ul. Harcerskiej
2007 – 2013
10.
Remont i modernizacja Domu Handlowego ORION
11.
Remont hali rafinacji aluminium byłych
Zakładów Metalowych i adaptacja na
halę produkcyjną. Modernizacja dróg
wewnętrznych.
Podniesienie atrakcyjności turystycznej Trzebini –
powstanie 1 obiektu turystycznego
Utrzymanie istniejących miejsc pracy
Podniesieni standardu jazdy pasaŜerów
118
Lp.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
Nazwa zadania
Rewitalizacja poprzemysłowych terenów
przy szybie „Andrzej” ZG „Trzebionka”
S.A.
Budowa pawilonu handlowego wraz z
zapleczem logistyczno - magazynowym
Zakup, budowa i modernizacja trzech
obiektów przeznaczonych na nową działalność gospodarcza – ul. Korczaka
Modernizacja budynku biurowego – ul.
Kościuszki 45 A
Remont i adaptacja budynku wraz z oficyną i tarasem (Trzebinia Rynek 3 A)
Rozbudowa i modernizacja budynku z
przeznaczeniem na działalność gospodarczą - ul. Piłsudskiego 5
Odnowienie elewacji obiektu handlowego wraz z zagospodarowaniem otoczenia
– w centrum Sierszy
Wykonanie termoizolacji budynku, remont dachu, modernizacja ogrodzenia i
terenu przylegającego do budynku GS
"Samopomoc Chłopska”
Budowa obiektu handlowego – Trzebinia
Rynek 20
Rozbudowa piekarni oraz wyposaŜenie
w urządzenia produkcyjne:
21.1. zmiana opalania pieca z węglowego na ekologiczny
21.2. rozbudowa i modernizacja piekarni
(budowa dodatkowej hali produkcyjnej)
21.3. zmiana poszycia dachowego
21.4. wykonanie elewacji zewnętrznej
budynku
Koszt
całkowity [zł]
Okres realizacji
2011 – 2012
Udostępnienie terenów dla nowych przedsięwzięć
gospodarczych )6 ha
2 200 000
2008 – 2010
2 000 000
2008 – 2013
2 000 000
2009 – 2010
1 200 000
2008 – 2009
500 000
2009 - 2010
650 000
2009 – 2010
80 000
2009 – 2011
Poprawa wizerunku budynku oraz rewitalizacja
bezpośredniego otoczenia .
Poprawa standardu i warunków pracy.
400 000
Gminna Spółdzielnia
„Samopomoc Chłopska”
2009 – 2012
300 000
Firma Kontur , Stańczyk
i Dudek Sp. Jawna
2009 – 2012
Wzrost produkcji piekarniczej – wzmocnienie pozycji na rynku
200 000
Piekarnia
Leszek Siwek
Trzebinia ul. Kościuszki
17
PHU „OLMAR” sp.
J.Maj, B.Maj
Firma Handlowo –
Usługowa „Mazur”
Z. Domurat
ZPHU „ELiMEX” Jacek
Pabis
„Bar Puchatek” BoŜena i
Wiktor Biały
„EWA”
Jamrozik Ewa
ul. Piłsudskiego 5
Sklep OgólnospoŜywczy
Janusz Kurek, Trzebinia
ul. Zwycięstwa 9
119
Lp.
22.
23.
24.
25.
26.
Nazwa zadania
Okres realizacji
Remont obiektu budowlanego z przeznaczeniem na działalność gospodarczą –
Trzebinia ul. Grunwaldzka 16
Zakup nieruchomości (teren po zlikwidowanej KWK „Siersza”), zagospodarowaniem działki oraz wybudowanie
obiektu handlowo - usługowego
Hala magazynowa wysokiego składowania – Piłsudskiego 150
Modernizacja obiektów handlowych PSS
Społem w Chrzanowie
Zagospodarowanie terenu pod „Krakowską Strefę Ekonomiczną”
Koszt
całkowity [zł]
2010 – 2011
Powstanie nowych miejsc pracy (1 miejsce)
35 000
2011-2013
900 000
2009-2013
500 000
2009 – 2013
Zwiększenie dostępności terenu dla przedsięwzięć
gospodarczych .
Powstanie nowych miejsc pracy
2009-2013
1 000 000
Na etapie porozumienia
Salon Fryzjerski „Viola”
Chrzanów
ul. Świętokrzyska 8
Firma GWAREK
Sp. z o.o.
MATBUD
S.J.Dudek & Dudek.
PSS Społem w Chrzanowie
Krakowski Park Technologiczny Kraków CzyŜyny
Źródło: Opracowanie zespołu autorskiego oraz Urzędu Miasta w Trzebini
Tabela 59 Zadania Wspierające – zadania społeczne
Lp.
Nazwa zadania
Okres realizacji
1.
Projekt „Zielone światło dla aktywnej
integracji” w Gminie Trzebinia
2008 – 2013
2.
Projekt „Trzebinia równych szans edukacyjnych”
2009 – 2011
3.
Projekt pn. „Jesteśmy aktywni”
2009-2013
4.
Projekt pn. „Trzymaj pion”
2009-2013
Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu poprzez podniesienie mobilności zawodowej osób
bezrobotnych, w tym długotrwale objętych pomocą społeczną .
Aktywizacja dzieci i młodzieŜy, stworzenie moŜliwości uczestnictwa w zajęciach pozalekcyjnych
(np. wycieczkach, turniejach wiedzy) dla 1100
uczniów
Zwiększenie aktywności fizycznej wśród ludności
pozostającej poza aktywnością zawodowa – grupy
emerytowi rencistów
Zwiększenie aktywności ruchowej wśród dzieci i
młodzieŜy oraz korygowanie wad postawy
Koszt całkowity
[zł]
900 000
1 305 232
Ośrodek Pomocy Społecznej w Trzebini
Trzebińskie Centrum
Administracyjne
400 000
Gmina Trzebinia
250 000
Gmina Trzebinia
120
Lp.
5.
6.
7.
Nazwa zadania
Projekt pn. „Klucz do sukcesu”
Close to Natural Creatures – Aviary Europe. Watching Birds In National Parks
(Obcując z naturą – ptaszarnia Europy Obserwacja ptaków w parkach narodowych)
Program LLP Comenius -Partnerskie
projekty
CITIZENSHIP AT SCHOOL – Promoting Linguistic Diversity thtough Digital
Contents ( samorząd szkolny - poprzez
konkurs informatyczny promowanie róŜnorodności językowej)
Program LLP Comenius - Partnerskie
projekty
8.
„Aktywna młodzieŜ szansą na lepsze jutro dla miasta i gminy”
9.
Promocja pszczelarstwa i produktów
pszczelich wśród mieszkańców miasta
Trzebinia
10.
Trzebiński Bieg Trzeźwości „Oznaką
mądrości jest Ŝycie w trzeźwości”
11.
Organizacja rekreacyjnego Rajdu Rowerowego na trasie Kraków - Trzebinia
Okres realizacji
2008 – 2009
Modernizacja oferty kształcenia zawodowego,
efektywne programy doradztwa edukacyjno zawodowego, wdroŜone nowe, innowacyjne formy
nauczania, wyposaŜenie szkół i placówek prowadzących kształcenie zawodowe w nowoczesne
materiały dydaktyczne
2008 – 2010
Aktywizacja dzieci i młodzieŜy, stworzenie moŜliwości uczestnictwa w zajęciach (np. edukacyjne
programy z wykorzystaniem technologii informacyjno – komunikacyjnej) dla 90 uczniów.
2008 – 2010
Aktywizacja dzieci i młodzieŜy, stworzenie moŜliwości uczestnictwa w zajęciach 160 uczniom.
Koszt całkowity
[zł]
180 000
Zespół Szkół Ekonomiczno-Chemicznych w
Trzebini
84 000
Administracyjne, Szkoła
Podstawowa Nr 6 w
Trzebini
84 000
Podstawowa Nr 6 w
Trzebini
2008 – 2010
Aktywizacja dzieci i młodzieŜy, stworzenie moŜliwości uczestnictwa w zajęciach (np. wycieczkach turystycznych, do teatru, muzeów) dla 250
uczniów
60 000
Starostwo Powiatu
Chrzanowskiego z siedziba w Chrzanowie oraz
Liceum Ogólnokształcące
w Trzebini
2008 – 2012
Podniesienie poziomu znajomości znaczenia
pszczół i pszczelarstwa dla środowiska naturalnego. Zwiększenie produkcji i sprzedaŜy miodu i
produktów pszczelarskich przez lokalnych pszczelarzy.
90 000
Koło Pszczelarzy w
Trzebini
cyklicznie od
2009 we wrześniu
Cyklicznie co
roku w m-cu
kwiecień
Propagowanie postaw abstynenckich wobec alkoholu i narkotyków
jedna edycja
20 000
Gmina Trzebinia
Upowszechnienie kolarstwa jako formy rekreacji i
aktywnego wypoczynku
jedna edycja
19 195
Gmina Trzebinia
121
Lp.
Stowarzyszenie Pomocy
osobom Niepełnosprawnym „Muminki”
Polski Związek Filatelistów – zarząd Główny –
PZF Koło Nr 5 w Trzebini
Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji
Stowarzyszenie Emerytów, Rencistów i Inwalidów „Radość”
Okres realizacji
12.
Adaptacja i remont pomieszczeń świetlicy integracyjnej dla osób niepełnosprawnych
2009 – 2010
Poszerzenie bazy edukacyjno – rehabilitacyjne i
zwiększenie ilości zajęć (40 w ciągu roku)
13.
Międzynarodowa Wystawa Filatelistyczna 2011
„Całostki 2011 w Trzebini”
2009 – 2011
UmoŜliwienie uczestnictwa mieszkańcom Trzebini w Międzynarodowej Wystawie Filatelistycznej
14.
Trzebiński Letni Salon Artystyczny
2009 – 2013
15.
Aktywizacja działalności „Klubu Seniora” w obszarze Miasta Trzebini
2009 – 2011
16.
Organizacja MłodzieŜowego Centrum
Wolontariatu i Klubu Inteligencji Katolickiej w modernizowanym budynku katechetycznym
2009 – 2013
Aktywizacja młodzieŜy, stworzenie moŜliwości
organizacji wolontariatu wśród młodzieŜy
450 000
Parafia Rzymsko Katolicka pw. Św. Ap.
Piotra i Pawła w Trzebini
17.
Prowadzenie i działalność Klubu Seniora
„Przez aktywność ku zdrowiu”
2008 – 2013
Aktywizacja osób starszych, stworzenie moŜliwości uczestnictwa w zajęciach (np. wycieczkach,
spotkaniach edukacyjnych) dla 3 300 osób
135 353
Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Koło Nr 7
18.
Organizacja i prowadzenie placówek
opiekuńczo - wychowawczych dla młodzieŜy – typu dziennego
2009 – 2013
Nabycie kompetencji i umiejętności pozwalających na uczestnictwo w Ŝyciu społecznym
200 000
Fundacja „DOBRY
START”
708 870
Podstawowa Nr 6 w
Trzebini
19.
Projekt „Młodości ty nad poziomy wylatuj”
2008 – 2010
20.
Szkolenia dla organizacji pozarządowych
2009 – 2013
21.
Projekt pn „System wsparcia dla ofiar
przemocy”
2008-2013
Koszt całkowity
[zł]
Nazwa zadania
UmoŜliwienie uczestnictwa w imprezach kulturalnych (np. twórcze imprezy kulturalne, Dni
Trzebini) dla 17 000osób
Aktywizacja osób starszych, stworzenie moŜliwości uczestnictwa w zajęciach (np. wycieczkach,
prelekcjach) dla 230 osób
Aktywizacja dzieci i młodzieŜy, stworzenie moŜliwości uczestnictwa w zajęciach pozalekcyjnych
(np. koła zainteresowań, zajęcia wyrównawcze,
wycieczki konkursy j. angielskiego, obozy językowe) dla 180 uczniów
Stworzenie moŜliwości dodatkowego rozwoju
wiedzy i umiejętności wśród członków trzebińskich organizacji pozarządowych
Rozpoznawanie i reagowanie poprzez róŜnorodne
wsparcie na przemoc w rodzinie
100 000
50 000
330 000
30 700
25 000
w ramach bieŜącej
działalności OPS
Gmina Trzebinia
Ośrodek Pomocy Społecznej w Trzebini oraz
Gminna Koalicja „Przeciw przemocy”
122
Lp.
22.
Nazwa zadania
Projekt pn „Grupa wsparcia dla osób
współuzaleŜnionych i ofiar przemocy
domowej”
Okres realizacji
2008 - 2013
23.
Grupa psycho - edukacyjna dla osób stosujących przemoc
2008 - 2013
24.
Projekt pn. „MłodzieŜowa Grupa Wsparcia”
2008 - 2013
25.
Projekt pn „Grupa wsparcia dla osób z
zaburzeniami psychicznymi”
2008-2013
Zmotywowanie osób uzaleŜnionych i ofiary
przemocy domowej do zmiany sytuacji.
Uświadomienie uczestnikom spotkań, iŜ stosowanie przemocy jest przestępstw i nieszczęściem zarówno dla ofiary jak i sprawcy przemocy oraz
przygotowanie do budowania właściwych relacji z
najbliŜszymi
Wyprowadzenie młodzieŜy z sytuacji kryzysowych
Inicjowanie wzajemnych kontaktów, wzmocnienie zachowań prospołecznych
Udzielenie wsparcia osobom znajdującym się w
kryzysie
Budowanie właściwych relacji z dziećmi, wzmocProjekt pn „Grupa edukacyjno – samonienie wiary we własne siły, rozbudzenie poczucia
27.
2008-2013
pomocowa dla matek”
bezpieczeństwa
Źródło: Opracowanie zespołu autorskiego oraz Urzędu Miasta w Trzebini
26.
Projekt pn. Telefon zaufania
2008 - 2013
Koszt całkowity
[zł]
36 000
6000
300 000
36 000
90 000
42 000
Ośrodek Pomocy Społecznej, Poradnia UzaleŜnień
Ośrodek Pomocy Społecznej
Ośrodek Pomocy Społecznej
Ośrodek Pomocy Społecznej w Trzebini oraz
Poradnia Zdrowia Psychicznego
123
VI. Oczekiwane Wskaźniki Realizacji Programu Rewitalizacji
W związku z aktualizacją Programu Rewitalizacji proponuje się następujące podejście do
określenia oczekiwanych wskaźników osiągnięć Programu.
Program Rewitalizacji ma charakter zintegrowany. Oznacza to ujęcie wielu wybranych projektów w całość, pozwalającą na ukierunkowanie działań Gminy w zwalczaniu marginalizacji
społeczno-gospodarczej Miasta. Wskaźniki tak pojmowanego Programu przybierają postać
zagregowanych wskaźników osiągnięć poszczególnych projektów. Biorąc pod uwagę sposób
określania wskaźników w projektach, przewidzianych do współfinansowania przez Unię Europejską, moŜna byłoby odnieść się do trzech poziomów analizy: produktów, rezultatów i oddziaływań. Byłoby to moŜliwe w przypadku, gdyby kaŜdy z wnioskowanych projektów opisany był z odpowiednią szczegółowością, wynikającą ze studium wykonalności, opracowanego z dokładnością wymaganą dla projektów współfinansowanych w ramach MRPO. Tak jednak nie jest. Wiele projektów, takŜe tych, które są w pełni kwalifikowane w kontekście pozyskania środków z MRPO, znajduje się na wczesnym etapie przygotowania, nie pozwalającym
w pełni określić wszystkich wskaźników. Stąd konieczność – zwłaszcza przy określaniu osiągnięć Programu – zastosowania równolegle drugiego podejścia, polegającego na tym, Ŝe abstrahuje od informacji jednostkowych o projektach i bazuje na zagregowanych danych statystycznych. Ujęcie to, choć poprawne metodologicznie, pozostaje obarczone potencjalnym
błędem, wynikającym m.in. z braku precyzyjnego monitoringu dyslokacji zjawisk kryzysowych na obszarze Miasta.
Wskaźniki osiągnięć Programu Rewitalizacji przyjęto wg wymienionych wyŜej metod, przy
czym:
• pomiar wskaźników produktów i rezultatów oparto na informacjach zawartych we
wnioskach Partnerów Programu,
• syntetyczne wskaźniki osiągnięć (prognoza oddziaływań) – przyjęto w wyniku kombinacji obu opisanych metod:
o w oparciu o informacje Partnerów, oraz
o w oparciu o zagregowane dane o Mieście
Realizacja projektów ujętych w Programie pozwolić powinna na uzyskanie produktów i rezultatów, przedstawionych wg rodzajów w poniŜszych tabelach. Dane ilościowe w tabelach są
zatem wynikiem obliczeń wskaźników zgłoszonych we wnioskach do Programu.
Tabela 60 Przewidywane rodzaje produktów projektów Programu Rewitalizacji
Nazwa wskaźnika produktu
Liczba projektów zapewniających zrównowaŜony rozwój oraz poprawiających
atrakcyjność miast
Liczba projektów kwalifikujących się do wsparcia w ramach Działania 6.1. MRPO
zapewniających zrównowaŜony rozwój oraz poprawiających
atrakcyjność miast
Liczba zmodernizowanych budynków wielorodzinnych
Liczba zmodernizowanych obiektów infrastruktury społecznej
Liczba zmodernizowanych obiektów zabytkowych
Długość zmodernizowanych i wybudowanych obiektów infrastruktury drogowej
Źródło: Opracowanie własne na podstawie zgłoszonych Projektów
Jedn.
miary
Ilość
jednostek
w latach
2007-2013
szt.
111
szt.
31
szt.
szt.
szt.
mb
174
6
3
6 700
124
Tabela 61 Przewidywane rodzaje rezultatów projektów Programu Rewitalizacji
Nazwa wskaźnika rezultatu
Jedn. miary
Powierzchnia obszarów poddanych rewitalizacji
ha2
Liczba zmodernizowanych przedsiębiorstw zlokalizowanych na terenie rewitaliszt.
zowanym,
Liczba osób korzystających ze zmodernizowanej lokalnej bazy kulturalnej i tuosoby/rok
rystycznej
Liczba osób korzystających z obiektów infrastruktury społeczno-edukacyjnej
osoby
Liczba dzieci i młodzieŜy uczestniczących w zorganizowanych zajęciach pozaosoby
lekcyjnych (turnieje wiedzy, kola zainteresowań, obozy językowe, wycieczki,
itp.)
Liczba osób uczestniczących w zorganizowanych imprezach/wydarzeniach kulosoby.
turalnych w roku
Źródło: Opracowanie własne na podstawie zgłoszonych Projektów
Ilość jednostek
w latach
2007-2013
87,8
12
1 000
5 000
1 280
17 000
Przewiduje się, Ŝe w wyniku realizacji Programu Rewitalizacji w latach 2007-2013 nastąpią,
zmiany wskaźników, wymienionych w poniŜszej tabeli. Ich oszacowanie liczbowe lub procentowe dokonane zostało po napłynięciu i uwzględnieniu nowych wniosków o włączenie
projektu do Programu.
Tabela 62. Przewidywane wskaźniki osiągnięć Programu Rewitalizacji
Nazwa wskaźnika osiągnięć
Miernik wskaźnika
wskaźnik aktywności gospodarczej
podmioty gospodarcze na 1000 mieszkańców
ludności
odsetek osób (wraz z członkami rodzin) objęspadek wskaźnika ubóstwa wśród
tych świadczeniami pomocy społecznej w
mieszkańców
ogóle mieszkańców
liczba nowych miejsc pracy - ogółem w Programie (tylko projekty wspierające), a w tym:
ilość nowych miejsc pracy powsta• liczba nowych miejsc pracy w branŜach:
łych w wyniku programu z podziawytwórczość i logistyka
łem na branŜe
• liczba nowych miejsc pracy w branŜy:
usługi rynkowe
Źródło: Opracowanie własne, w tym – na podstawie zgłoszonych Projektów
Stan bazowy
Stan na koniec
okresu 2007 –
2013
101,82
110
10,42%
9%
0
407
0
198
0
209
125
VII. Plan Finansowy Programu Rewitalizacji
Plan Finansowy Programu Rewitalizacji opracowano w oparciu o regulacje prawne determinujące zasady i sposób kwalifikowania wydatków na zadania objęte regionalnymi programami operacyjnymi w okresie programowania 2007-2013. Podstawowe zasady podziału na Projekty kwalifikujące się do wsparcia w ramach Działania 6.1. MRPO i projekty wspierające
opisano powyŜej (strona 107).
Określając zakładany poziom wsparcia, czyli maksymalny udział środków Unii Europejskiej
w wydatkach kwalifikowalnych na poziomie projektu, kierowano się następującymi zasadami:
1. zgodnie z opisem działania 6.1 w Uzupełnieniu MRPO – maksymalny udział środków
Unii Europejskiej to 70% wydatków kwalifikowanych projektu,
2. zgodnie z Projektem Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego z 6 sierpnia
2007 r. w sprawie udzielania pomocy na rewitalizację w ramach regionalnych programów operacyjnych, załoŜono, Ŝe intensywność pomocy, obliczona jako stosunek
ekwiwalentu dotacji brutto do wydatków kwalifikowanych, nie moŜe przekraczać:
a. 50% w odniesieniu do projektów polegających na:
i. przebudowie, rozbudowie, remoncie lub renowacji infrastruktury i
przestrzeni;
ii. rekultywacji środowiska fizycznego;
iii. promowaniu przedsiębiorczości, w tym przygotowanie terenów pod
prowadzenie działalności gospodarczej, umoŜliwienie podjęcia lub rozszerzenia zakresu działalności gospodarczej;
b. w odniesieniu do projektów renowacji części wspólnych wielorodzinnych budynków mieszkalnych, polegających na: a) odnowieniu następujących elementów konstrukcji budynku: dachu, elewacji zewnętrznej, stolarki okiennej i
drzwiowej, klatki schodowej, korytarzy wewnętrznych lub zewnętrznych, wejścia i elementów jego konstrukcji zewnętrznej, windy, b) realizacji instalacji
technicznych budynku, c) działaniach w zakresie oszczędności energetycznej,
załoŜono:
i. 20% – w przypadku zarządcy, będącego osobą fizyczną wykonującą
działalność w zakresie wynajmu lokali mieszkalnych lub uŜytkowych,
ii. 85% – w przypadku pozostałych zarządców (przyjęto 70% w zgodzie z
MRPO);
3. 85% w odniesieniu do projektów polegających na przygotowaniu do uŜytkowania nowoczesnych, socjalnych budynków mieszkalnych dobrego standardu poprzez renowację i adaptację budynków istniejących stanowiących własność władz publicznych lub
własność podmiotów działających w celach niezarobkowych (przyjęto 70% w zgodzie
z MRPO);
4. uznano, Ŝe – o ile wnioskodawca nie podał inaczej – zgłoszone we wnioskach koszty
całkowite projektów są kwotami „brutto” – w konsekwencji wielkość kosztów kwalifikowanych obliczono pomniejszając koszty całkowite o podatek VAT.
NaleŜy podkreślić, Ŝe w przypadku projektów generujących dochód netto, w rozumieniu art.
55 ust. 2 Rozporządzenia WE 1083/2006, obliczenie poziomu dotacji Unii Europejskiej winno nastąpić przy wykorzystaniu „wskaźnika luki w finansowaniu”, czyli tej części sumy
zdyskontowanego kosztu pierwotnej inwestycji, która nie jest pokryta zdyskontowanym dochodem netto projektu. W praktyce oznacza to, Ŝe wielkość dofinansowania konkretnego
126
projektu dochodowego obliczyć moŜna wyłącznie w studium wykonalności, po dokonaniu pogłębionej analizy finansowej. Wartości zawarte w Planie Finansowym Programu traktować naleŜy jako potencjalny – maksymalny pułap dofinansowania.
W odniesieniu do większości projektów wspierających znajdą zastosowanie regulacje dotyczące pomocy publicznej. W przypadku projektów objętych pomocą publiczną poziom
wsparcia jest zgodny z właściwymi przepisami prawa Wspólnotowego i krajowego dotyczącymi zasad udzielania tej pomocy, obowiązującymi w momencie udzielania wsparcia, przy
uwzględnieniu:
1. Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 2 października 2007 r. w sprawie
udzielania pomocy de minimis (do 100 tys. € w ciągu 3 lat) w ramach regionalnych programów operacyjnych – z załoŜeniem maksymalnie do 70% wydatków kwalifikowanych
(za MRPO),
2. Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 11 października 2007 r. w sprawie udzielania regionalnej pomocy inwestycyjnej w ramach regionalnych programów
operacyjnych – z załoŜeniem maksymalnej intensywności pomocy do 50% wydatków
kwalifikowanych w województwie małopolskim z moŜliwością zwiększania o 10% w
przypadku średniego przedsiębiorcy i o 20% w przypadku mikroprzedsiębiorcy i małego
przedsiębiorcy.
Plan finansowy Programu Rewitalizacji opracowano na podstawie wstępnych estymacji kosztów poszczególnych Projektów.
Przewiduje się, Ŝe realizacja Projektów Rewitalizacji wymagać będzie:
• ponoszenia kosztów, w tym – nakładów inwestycyjnych, wynikających z kalkulacji kosztorysowej poszczególnych Projektów Programu,
• działań w sferze zarządzania Programem Rewitalizacji, opisanych poniŜej w rozdziale
VIII, na które Gmina rezerwować powinna się ok. 0,5% nakładów całkowitych projektów
własnych.
Ogólnie przewiduje się, Ŝe koszt Programu Rewitalizacji – to ok. 547,5 mln zł kosztów całkowitych. W Planie Finansowym uwzględniono takŜe projekty, dla których nie jest moŜliwe
oszacowanie udziału środków publicznych i prywatnych. Projekty takie wymagają nakładów
całkowitych ok. 153,3 mln zł. Oznacza to, Ŝe koszt projektów, dla których istnieje moŜliwość
określenia udziału środków publicznych i prywatnych to ok. 394,3 mln zł, przy czym ok.
354,8 mln zł – to środki publiczne, a ok. 39,5 mln zł – środki prywatne.
Z budŜetu Gminy pochodzić powinno ogółem ok. 18,6 mln zł, a w tym:
• ok. 11,9 mln zł na współfinansowanie projektów kwalifikujących się do wsparcia w
ramach działania 6.1 MRPO, przy załoŜeniu udziału własnego na poziomie 30%,
• ok. 0,25 mln zł – na zarządzanie Programem i jego promocję,
• ok. 6,4 mln zł na finansowanie i współfinansowanie gminnych projektów wspierających, przy załoŜeniu, Ŝe:
o zadania przestrzenne finansowane są przez Gminę w 100%,26
o zadania społeczne finansowane są przez Gminę w 15%.
Ogółem wsparcie Unii Europejskiej w ramach działania 6.1 MRPO na rzecz realizacji Programu Rewitalizacji sięgać powinno ok. 127,9 mln zł.
Plan Finansowy Programu przedstawia poniŜsza tabela. Listę projektów uszeregowano
wg hierarchii ich waŜności. Hierarchia waŜności zgodna jest z Celami szczegółowymi
Programu (patrz: „Zaktualizowane cele Programu Rewitalizacji Miasta Trzebinia”).
26
W szczególności – nie ma innej moŜliwości finansowania z EFRR projektów mieszkaniowych niŜ w ramach
programów rewitalizacji, czyli w Małopolsce – z MRPO.
127
Tabela 63 Plan Finansowy Programu Rewitalizacji – Projekty kwalifikujące się do wsparcia w ramach Działania 6.1. MRPO
Lp.
CZĘŚĆ A
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
Nazwa zadania
Ogółem - Program Rewitalizacji
Zarządzanie Programem Rewitalizacji
Program Rewitalizacji - wszystkie projekty
Razem projekty kwalifikujące się do 6.1 MRPO
Razem projekty wspierające
Projekty kwalifikujące się do 6.1 MRPO
Zadania Przestrzenne
Rewitalizacja Miasta Trzebinia Etap I – Przebudowa płyty rynku wraz z budową parkingu oraz renowacją gminnych budynków w centrum Miasta
Gminy Trzebinia
Remont budynku wielomieszkaniowego w Trzebini Sierszy przy ul. Grunwaldzkiej 5/2
Remont i modernizacja zarządzanych zasobów mieszkaniowych przez GWAREK Sp. z
o.o. :
Remont i modernizacja budynków mieszkalnych wielorodzinnych
( nr 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,5,16)
na Osiedlu ZWM w Trzebini
Termoizolacja i renowacja budynków Wspólnot Mieszkaniowych
przy ul. Głogowa 2, Głogowa 4, Głogowa 6 i Głogowa 7 w Trzebini:
Wspólnot Mieszkaniowych
Modernizacja i remont budynku klasztornego w Krystynowie
Renowacja Domu Kultury Willa NOT – zabytkowego budynku o charakterze kulturalnym
przy ul. Grunwaldzkiej 29 w Trzebini - Sierszy
Trzebińskie MULTICENTRUM
Rewitalizacja bryły Kościoła Św. Ap. Piotra i Pawła w Trzebini i jego bezpośredniego
otoczenia
Modernizacja kompleksu budynków o charakterze sakralnym
Remont Budynku Domu Harcerza w Trzebini
Budowa budynku wielofunkcyjnego z pomieszczeniami dla remizy straŜackiej
Wyburzenie baraków administracyjnych, budowa w miejscu wyburzeń kortów tenisowych i boisk sportowych (do piłki noŜnej, wielofunkcyjnego, bieŜni) wraz z modernizacja parkingu na terenie połoŜonym przy ul.22 Lipca 5
Odnowienie urządzeń sportowych przy Szkole Podstawowej Nr 4 w Trzebini (oś. Górka)
Okres realizacji
Koszt
całkowity
547 565 509
251 430
547 314 079
224 909 149
322 404 930
224 909 149
204 909 149
wszystkie dane w PLN
Środki
Środki
publiczne
prywatne
354 863 710
39 450 347
251 430
354 612 280
39 450 347
185 458 802
39 450 347
169 153 478
0
185 458 802
39 450 347
177 262 081
27 647 068
2009 – 2011
16 458 330
16 458 330
0
2009 – 2013
4 461 500
4 461 500
0
2007 – 2008
7 000 000
1 400 000
5 600 000
2007 – 2013
8 361 393
5 852 975
2 508 418
2008 – 2013
15372000
8 820 000
6 552 000
2009 – 2013
838 000
586 600
251 400
2009 – 2013
19 853 500
9 926 750
9 926 750
2009 – 2012
800 000
560 000
240 000
2008 – 2013
3 000 000
3 000 000
0
2009 – 2012
12 000 000
12 000 000
0
2009 – 2013
995 000
696 500
298 500
2009 – 2012
2009 – 2011
2009 – 2011
1 000 000
900 000
3 900 000
700 000
900 000
2 730 000
300 000
0
1 170 000
2009 – 2010
887 000
887 000
0
2009 – 2011
900 000
900 000
0
128
Lp.
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
1
CZĘŚĆ B
1
Nazwa zadania
Poszerzenie oferty oświatowej w Technikum Nr 2 w Zespołu Szkół Techniczno –
Usługowych w Trzebini
Termomodernizacja budynku Zespołu Szkół Techniczno – Usługowych w Trzebini
Modernizacja i remont Domu Pielgrzyma przy Sanktuarium M.B.Fatimskiej
Budowa Kaplicy – Dom Pogrzebowy w Gaju
Rekultywacja eksploatowanej części kwatery składowiska odpadów
Budowa kwatery na odpady azbestowe
Rewitalizacja infrastruktury ciepłowniczej (wymiana sieci kanałowej na preizolowane),
likwidacja stacji wymienników ciepła oraz rozwój infrastruktury ciepłowniczej
Dostosowanie systemu ciepłowniczego do ogrzewania infrastruktury mieszkaniowej po
likwidacji KW Siersza
Budowa i przebudowa dróg w obszarze rewitalizowanego Miasta Trzebinia
Remont i przebudowa ul. Grunwaldzkiej. Przebudowa nawierzchni i chodników na dl.
500 m.
Przebudowa skrzyŜowania dróg powiatowych: 1042K i 1058K w Trzebini w kierunku
uzyskania skrzyŜowania 4 – wlotowego i ruchu okręŜnym.
Budowa obwodnicy wschodniej Trzebini łączącej drogę krajową nr 79 z drogą wojewódzką nr 791 z pominięciem centrum miasta
Budowa Południowej obwodnicy Miasta , Młoszowej , Dulowej . Etap I odcinek obwodnicy Chrzanów – Trzebinia z włączeniem do drogi DK nr 79 w rejonie ul . Długiej
Zadania Gospodarcze razem
Zagospodarowanie terenu wchodzącego w skład Chrzanowsko – Trzebińskiego Parku
Przemysłowego – etap II
Projekty Wspierające, w tym - kwalifikujące się do dofinansowania z innych programów unijnych
Zadania Przestrzenne razem
Budowa dwóch gminnych budynków: budynku mieszkalno-usługowego i budynku administracyjno-usługowego w centrum Miasta
Okres realizacji
Koszt
całkowity
Środki
publiczne
Środki
prywatne
2009 – 2013
4 500 000
4 500 000
0
2011- 2012
2009 – 2012
2010 – 2013
2010 – 2018
2009 – 2010
1 782 426
1 500 000
1 000 000
1 000 000
1 500 000
1 782 426
1 000 000
700 000
1 000 000
1 500 000
0
500 000
300 000
0
0
2008 – 2013
13 000 000
13 000 000
0
2007 – 2013
6 000 000
6 000 000
0
2007 – 2013
15 000 000
15 000 000
0
2009 – 2010
3 900 000
3 900 000
0
2010 – 2012
1 000 000
1 000 000
0
Przygotowanie
dokumentacji
2009 – 2013, realizacja po 2013
roku
40 000 000
40 000 000
0
2007-2013
18 000 000
18 000 000
0
20 000 000
8 196 721
11 803 279
20 000 000
8 196 721
11 803 279
322 404 930
169 153 478
0
170 790 800
164 120 400
0
4007084
4007084
0
2009 – 2012
2009 – 2011
129
Lp.
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
Nazwa zadania
Rewitalizacja strefy CENTRUM Trzebini: Modernizacja zabytkowej kamienicy mieszkalnej Rynek 1, Remont budynku mieszkalnego – Rynek 3 B, Remont obiektu handlowego – Rynek 12, Remont budynku Rynek 21, Budowa kamienicy (parter: lokale handlowe,
1 piętro: lokale handlowo - usługowe , poddasze: mieszkania przeznaczone na wynajem)
– Rynek 8 a, Obiekty Rynek 5 i Rynek 5 A, Remont budynku ul. Ochronkowa 4, Remont
budynku Rynek 16 A, kwota 150 000 zł odnosi się tylko do kamienicy Rynek 1
Wymiana składników budowlanych przystanków (wiat przystankowych)
„Zamieńmy stare płoty na kwitnące Ŝywopłoty” – wprowadzenie zieleni wzdłuŜ dróg
gminnych i powiatowych w obrębie miasta Trzebini
Remont i modernizacja budynku mieszkalnego zarządzanego przez Wspólnotę Mieszkaniową Nieruchomości Nr 24 oś. Gaj
Remont i modernizacja pięciu budynków mieszkalnych administrowanych przez Biuro
Nieruchomości BONITA,
Remont i modernizacja zarządzanych zasobów mieszkaniowych przez Wspólnotę Mieszkaniową Nieruchomości przy ul. Głowackiego 13A i 15 A
Boisko piłkarskie w Sierszy
Zmiana lokalizacji osiedlowego boiska sportowego do piłki noŜnej na oś. Salwator w
Trzebini
Rozbudowa placów zabaw na terenie Miasta Trzebini
Modernizacja Parku pn. „Boisko Harcerskie”
Utworzenie Muzeum Ziemi Trzebińskiej
Rewitalizacja Obiektu Dziedzictwa Kulturowego Dwór Zieleniewskich
Renowacja kościoła w Sierszy
Adaptacja obiektu poprzemysłowego z przeznaczeniem na usługi medyczne – ul. Wiśniowa 14
MontaŜ windy zewnętrznej w MPRS nr 1 w Trzebini, ul. Harcerska 13
Remont budynku Komisariatu Policji w Trzebini wraz z garaŜami
Zakup specjalistycznego sprzętu komputerowo - geodezyjnego
Budowa Sali gimnastycznej przy Zespole Szkół Ekonomiczno – Chemicznych w Trzebini
Termomodernizacja budynku Powiatowego MłodzieŜowego Domu Kultury w Trzebini
Termomodernizacja budynku Zespołu Szkół Ekonomiczno – Chemicznych w Trzebini
Powiększenie cmentarza grzebalnego w Gaju
Parking przy Kościele w Sierszy
Modernizacja budynku Usługi Komunalne „Trzebinia” Sp. z o.o.
Modernizacja budynku usługowo-warsztatowego Usługi Komunalne „Trzebinia” Sp. z
o.o.
Okres realizacji
Koszt
całkowity
Środki
publiczne
Środki
prywatne
2009 - 2013
150000
*
*
2008 - 2013
370500
370500
0
2008 - 2012
110000
*
*
2009 - 2013
200000
*
*
2009 - 2013
615000
*
*
2008 - 2013
695400
*
*
2010 - 2012
400000
*
*
2009 - 2013
180000
*
*
2009-2013
2009 - 2013
2008 - 2013
2009 - 2015
2010 - 2013
300000
110000
20000
386000
500000
300000
110000
*
386000
*
0
0
*
0
*
2008 – 2013
3 000 000
*
*
2009
2009 - 2011
2008 - 2013
2009 - 2011
2011 - 2012
2011 - 2012
2010 - 2012
2010 - 2012
2007 - 2010
100000
100000
250000
3000000
345992
473848
500000
200000
230000
*
100000
250000
3000000
345992
473848
*
*
230000
*
0
0
0
0
0
*
*
0
2007 - 2010
100000
100000
0
130
Lp.
26
27
28
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
17
18
19
20
21
Nazwa zadania
Utworzenia GPZON (Gminnego Punktu Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych) oraz
(GPZOW) Gminnego Punktu Zbiórki Odpadów Wielkogabarytowych
Modernizacja (wymiana) linii kablowych średniego napięcia na terenie miasta Trzebinia
"Gospodarka wodna w Chrzanowie" (budowa kanalizacji i magistrali wodociągowej dla
zapewnienia wody dla Trzebini )
Zadania Gospodarcze razem
Rewitalizacja poprzemysłowych terenów górnictwa rud cynku i ołowiu przy szybie
"Włodzimierz" ZG „Trzebionka” S.A.
Baza logistyczno – składowa produkcji na potrzeby budownictwa
Rewitalizacja poprzemysłowych terenów rud cynku i ołowiu w rejonie składowiska odpadów poflotacyjnych ZG „Trzebionka” S.A.
Budowa Centrum Logistyczno – Produkcyjnego
Budowa dwóch pawilonów handlowych o pow. po 1900 m 2, oraz miejsc parkingowych
wraz z infrastruktura techniczną
Utworzenie centrum logistycznego – rozpoczęcie działalności produkcyjno – remontowej,
Trzebinia ul. Słowackiego 49
Adaptacja budynku biurowego na cele hotelowe – ul. Kościuszki 59
Zakup 6 autobusów SOLCITY 11
Zakup działki wraz nieruchomością, modernizacja hali produkcyjnej połoŜonej przy ul.
Harcerskiej
Remont i modernizacja Domu Handlowego ORION
Remont hali rafinacji aluminium byłych Zakładów Metalowych i adaptacja na halę produkcyjną. Modernizacja dróg wewnętrznych.
Rewitalizacja poprzemysłowych terenów przy szybie „Andrzej” ZG „Trzebionka” S.A.
Budowa pawilonu handlowego wraz z zapleczem logistyczno - magazynowym
Zakup, budowa i modernizacja trzech obiektów przeznaczonych na nową działalność gospodarcza – ul. Korczaka
Modernizacja budynku biurowego – ul. Kościuszki 45 A
Remont i adaptacja budynku wraz z oficyną i tarasem (Trzebinia Rynek 3 A)
Rozbudowa i modernizacja budynku z przeznaczeniem na działalność gospodarczą - ul.
Piłsudskiego 5
Odnowienie elewacji obiektu handlowego wraz z zagospodarowaniem otoczenia – w centrum Sierszy
Wykonanie termoizolacji budynku, remont dachu, modernizacja ogrodzenia i terenu przylegającego do budynku GS "Samopomoc Chłopska"
Budowa obiektu handlowego – Trzebinia Rynek 20
Okres realizacji
Koszt
całkowity
Środki
publiczne
Środki
prywatne
2008 - 2010
400000
400000
0
2011 – 2013
4 046 976
4 046 976
0
150 000 000
150 000 000
0
145 525 000
0
0
2011 – 2013
40 000 000
*
*
2009 – 2012
25 000 000
*
*
2011 – 2013
20 000 000
*
*
2009 – 2011
13 000 000
*
*
2009 – 2011
10 000 000
*
*
2009 – 2011
10 000 000
*
*
2007 – 2008
2008 – 2013
5 000 000
3 060 000
*
*
*
*
2007 – 2013
2 500 000
*
*
2008
2 500 000
*
*
2008 – 2012
2 500 000
*
*
2011 – 2012
2008 – 2010
2 200 000
2 000 000
*
*
*
*
2008 – 2013
2 000 000
*
*
2009 – 2010
2008 - 2009
1 200 000
500000
*
*
*
*
2009 - 2010
650000
*
*
2009 - 2010
80000
*
*
2009 - 2011
400000
*
*
2009 - 2012
300000
*
*
2010
131
Lp.
Nazwa zadania
25
26
Rozbudowa piekarni oraz wyposaŜenie w urządzenia produkcyjne (zmiana opalania pieca
z węglowego na ekologiczny, rozbudowa i modernizacja piekarni (budowa dodatkowej
hali produkcyjnej). zmiana poszycia dachowego, wykonanie elewacji zewnętrznej budynku)
Remont obiektu budowlanego z przeznaczeniem na działalność gospodarczą – Trzebinia
ul. Grunwaldzka 16
Zakup nieruchomości (teren po zlikwidowanej KWK „Siersza”), zagospodarowaniem
działki oraz wybudowanie obiektu handlowo - usługowego
Hala magazynowa wysokiego składowania – Piłsudskiego 150
Modernizacja obiektów handlowych PSS Społem w Chrzanowie
27
Zagospodarowanie terenu pod „Krakowską Strefę Ekonomiczną”
22
23
24
8
9
Zadania Społeczne razem
Projekt "Zielone światło dla aktywnej integracji" w Gminie Trzebinia
Projekt „Trzebinia równych szans edukacyjnych”
Projekt pn. "Jesteśmy aktywni"
Projekt pn. „Trzymaj pion”
Projekt pn. „Klucz do sukcesu”
Close to Natural Creatures – Aviary Europe. Watching Birds In National Parks (Obcując z
naturą – ptaszarnia Europy - Obserwacja ptaków w parkach narodowych) Program LLP
Comenius -Partnerskie projekty
CITIZENSHIP AT SCHOOL – Promoting Linguistic Diversity thtough Digital Contents
( samorząd szkolny poprzez konkurs informatyczny promowanie róŜnorodności językowej) Program LLP Comenius - Partnerskie projekty
„Aktywna młodzieŜ szansą na lepsze jutro dla miasta i gminy”
Promocja pszczelarstwa i produktów pszczelich wśród mieszkańców miasta Trzebinia
10
Trzebiński Bieg Trzeźwości „Oznaka mądrości jest Zycie w trzeźwości”
11
Organizacja rekreacyjnego Rajdu Rowerowego na trasie Kraków - Trzebinia
12
13
14
15
Adaptacja i remont pomieszczeń świetlicy integracyjnej dla osób niepełnosprawnych
Międzynarodowa Wystawa Filatelistyczna 2011 „Całostki 2011 w Trzebini”
Trzebiński Letni Salon Artystyczny
Aktywizacja działalności „Klubu Seniora” w obszarze Miasta Trzebini
1
2
3
4
5
6
7
Okres realizacji
Koszt
całkowity
Środki
publiczne
Środki
prywatne
2009 - 2012
200000
*
*
2010 – 2011
35000
*
*
2011 – 2013
900000
*
*
2009 - 2013
2009 – 2013
2009 - 2013
2008 – 2013
2009 – 2011
2009 - 2013
2009 - 2013
2008 – 2009
500000
*
*
1000000
*
*
Na etapie Po- Na etapie Po- Na etapie Porozumienia
rozumienia
rozumienia
6 089 130
5 033 078
0
900 000
900 000
0
1 305 232
1 305 232
0
400000
400000
0
250000
250000
0
180000
180000
0
2008 – 2010
84000
84000
0
2008 – 2010
84000
84000
0
2008 – 2010
2008 – 2012
cyklicznie od
2009
cyklicznie co roku
w m-cu kwiecień
od 2009 r.
2009 – 2010
2009 – 2011
2009 – 2013
2009 – 2011
60000
90000
60000
*
0
*
100000
100000
0
95975
95975
0
100000
50000
330000
30700
*
*
330000
*
*
*
0
*
132
Lp.
Nazwa zadania
Okres realizacji
19
20
Organizacja MłodzieŜowego Centrum Wolontariatu i Klubu Inteligencji Katolickiej w
modernizowanym budynku katechetycznym
Prowadzenie i działalność Klubu Seniora „Przez aktywność ku zdrowiu”
Organizacja i prowadzenie placówek opiekuńczo - wychowawczych dla młodzieŜy – typu dziennego
Projekt „Młodości ty nad poziomy wylatuj"
Szkolenia dla organizacji pozarządowych
21
Projekt pn. "System wsparcia dla ofiar przemocy"
2008 - 2013
22
23
24
25
26
27
Projekt pn. "Grupa wsparcia dla osób współuzaleŜnionych i ofiar przemocy domowej"
Projekt pn. "Grupa psycho- edukacyjna dla osób stosujących przemoc"
Projekt pn. MłodzieŜowa Grupa Wsparcia
Projekt pn. "Grupa wsparcia dla osób z zaburzeniami społecznymi"
Projekt pn. "Telefon zaufania"
Projekt pn. "Grupa edukacyjno – samopomocowa dla matek"
2008 - 2013
2008- 2013
2008- 2013
2008 - 2013
2008 - 2013
2008 - 2013
16
17
18
Koszt
całkowity
Środki
publiczne
Środki
prywatne
2009 – 2013
450000
*
*
2008 – 2013
135353
*
*
2009 – 2013
200000
*
*
708 870
708 871
25000
25000
W ramach
W ramach
bieŜącej dzia- bieŜącej działalności OPS
łalności OPS
36000
36000
6000
6000
300000
300000
36000
36000
90000
90000
42000
42000
0
0
2008 – 2010
2009 – 2013
0
0
0
0
0
0
0
* projekty, dla których – na obecnym etapie przygotowania – nie jest moŜliwe oszacowanie udziału środków publicznych i prywatnych
(projekty te wymagają indywidualnej analizy pod kątem moŜliwości pozyskania finansowania ze środków Unii Europejskiej)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie złoŜonych wniosków i zasad finansowania projektów, opisanych na stronie 126.
133
VIII. Instrumenty wdraŜania Programu i komunikacji społecznej
Podmiot zarządzający Programem - Operator
Ze względu na zintegrowany charakter Programu Rewitalizacji oraz potrzebę współpracy z
lokalnymi partnerami, szczególne znaczenie ma struktura organizacyjna i model funkcjonowania podmiotu zarządzającego (koordynatora) Programu.
Wśród struktur organizacyjnych biorących udział w realizacji Programu Rewitalizacji, wymienić naleŜy dwa typy podmiotów:
• podmioty wykonawcze, czyli jednostki realizujące poszczególne zadania (projekty
ujęte w Programie),27
• podmioty zarządzające, czyli jednostki nadzorujące oraz koordynujące wdroŜenie
Programu, jako całości, a przy tym prowadzące monitoring i ocenę programu.
Dla określenia systemu wdraŜania samego Programu kluczowe znaczenie mają podmioty zarządzające, do których zaliczyć naleŜy następujące struktury bezpośrednio zaangaŜowane w
zarządzanie Programem:
• organy gminy, powołane do zarządzania samorządem gminnym, na podstawie ustawowego umocowania (Rada Miejska, Burmistrz Trzebini),
• Urząd Miasta i jego komórki organizacyjne, zespoły zadaniowe wyodrębnione ze
struktury Urzędu lub gminne jednostki poza strukturą Urzędu Miasta, działające
na podstawie Statutu Gminy Trzebini i regulaminu organizacyjnego,
• specjalny podmiot zarządzający Programem, o ile zostanie ustanowiony.
Rola organów Miasta w zarządzaniu Programem Rewitalizacji
Niezbędna i szczególna rola w zarządzaniu Programem przypada organom Gminy i polega
na jego: ukierunkowaniu, uchwaleniu, kontrolowaniu i ocenie z punktu widzenia lokalnej
strategii rozwoju. Ma to generalne znaczenie w związku ze znaczeniem realizacji Programu
dla uszczegółowiania i wcielania w Ŝycie instrumentów rozwoju Gminy, pozyskiwania środków z funduszy strukturalnych, itp.
Do wyłącznych kompetencji Rady Miasta naleŜy:
• uchwalenie Programu Rewitalizacji,
• nadzór nad realizacją Programu przez Burmistrza Trzebini,
• opiniowanie i uchwalanie zmian i aktualizacji Programu, przedstawionych przez Burmistrza Trzebini,
• delegowanie na rzecz Burmistrza Trzebini wprowadzania operacyjnych modyfikacji
elementów wykonawczych Programu dotyczących harmonogramu realizacji Projektów i Podprojektów.
Do kompetencji Burmistrza Trzebini naleŜy:
• realizacja zapisów Programu m.in. poprzez wyznaczenie Operatora/Koordynatora
Programu Rewitalizacji i nadzór nad jego działalnością oraz zapewnienie i uwzględnienie w planach budŜetowych finansowania zadań ujętych w Programie, zgodnie z
załoŜonym udziałem Gminy,
27
Patrz: rozdz. : V. Planowane zadania w latach 2007-2013 na obszarze rewitalizowanym – projekty rewitalizacji.
134
• podejmowanie decyzji o potrzebie weryfikacji Programu, m.in. na podstawie wniosków zarówno samego Operatora/Koordynatora, jak i wniosków wydziałów i jednostek miejskich, a takŜe partnerów społeczno-gospodarczych.
Rola Operatora/Koordynatora w zarządzaniu Programem Rewitalizacji
W związku z tym, Ŝe wdraŜanie Programu Rewitalizacji wymaga podejmowania szerokiego
wachlarza róŜnorodnych działań o charakterze wykonawczym, z załoŜenia powinno stanowić
wyłączne zadanie jednostki, określanej jako Operator lub Koordynator Programu Rewitalizacji”.28
Wśród zadań Operatora/Koordynatora znajdują się takie elementy procesu zarządzania
Programem, jak:
• kontynuacja procesu planowania,
• realizacja Programu, w znaczeniu koordynacji i animowania działań administracji i
Partnerów, w kierunku przestrzegania zasad wdroŜenia, wymagań wewnętrznych
(Gminy) i zewnętrznych (wytyczne UE, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i Województwa Małopolskiego w odniesieniu do Regionalnego Programu Operacyjnego),
a takŜe spójności Programu,
• organizacja procesu upowszechnienia Programu i komunikacji społecznej (organizacje
poŜytku publicznego, przedsiębiorcy, spółdzielnie mieszkaniowe, struktury partnerstwa publiczno – prywatnego),
• monitoring realizacji Programu,
• sprawozdawczość i wewnętrzna ocena efektów Programu.
Operator musi dysponować mechanizmami motywacyjnymi, mogącymi zainteresować uŜytkowników i potencjalnych inwestorów, a takŜe pozwalającymi wzmacniać wiarygodność
Programu i wykazywać inwestorom ich interes w przystąpieniu do niego.
Do zakresu zadań Operatora Rewitalizacji zalicza się działania, wymagające szerokiej
wiedzy i doświadczenia w zakresie:
• wymagań Unii Europejskiej w odniesieniu do wspierania rozwoju regionalnego w
kwestiach: sposobów finansowania programów rewitalizacji, zasad udziału poszczególnych partnerów, a takŜe wymogów unijnych i krajowych dotyczących sfery zamówień publicznych,
• przygotowywania biznes-planów i studiów wykonalności projektów pod kątem Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego i/lub innych źródeł finansowania,
• koordynacji publicznych i prywatnych programów inwestycyjnych wraz i ich finansowaniem i wdraŜaniem,
• animowania partnerstwa róŜnych podmiotów, a w tym: ich identyfikacji, określania
grup interesów, zarządzania konfliktami interesów i ich usuwania, prowadzenia mediacji i dochodzenia do konsensusu,
• zarządzania kwestiami społecznymi, dotyczącymi: przesiedleń, współpracy z pracownikami słuŜb socjalnych, współpracy między róŜnymi partnerami rynku mieszkaniowego w sektorze socjalnym,
• problematyki badań społecznych,
• problemów bezrobocia i marginalizacji społecznej oraz włączania się w programy zatrudnienia bezrobotnych.
Ze względu na szeroki charakter przekształceń składających się na proces rewitalizacji Miasta
Trzebinia, w tym priorytetową potrzebę odnowy historycznego centrum przy uwzględnieniu
28
Operator/Koordynator Programu Rewitalizacji określany będzie jako Operator/Koordynator Rewitalizacji.
135
skutków działalności przemysłowej na jego obszarze, znaczny cięŜar realizacji projektów
spoczywa na samorządzie gminnym. Dotyczy to zarówno projektów infrastrukturalnych,
jak i społecznych. Gmina podjęła juŜ wiele działań związanych z planowaniem, zarządzaniem
i realizacją procesu rewitalizacji miejskiej.
Pomimo znaczącego udziału projektów partnerów społeczno-gospodarczych przyjęto zatem, iŜ rolę Operatora/Koordynatora pełnić powinny podmioty gminne.
Najprostszą formułą organizacyjną funkcjonowania Operatora/Koordynatora jest umiejscowienie go w istniejącej strukturze Urzędu Miasta. Szeroki zakres działań Operatora/Koordynatora, opisany powyŜej, wymaga wyznaczenia podmiotu zarządczego o sformalizowanej strukturze.
W celu określenia odpowiedzialności osobowej za zarządzanie Programem Rewitalizacji,
Burmistrz Trzebini moŜe ustanowić Pełnomocnika Burmistrza ds. Rewitalizacji i/lub
wskazać Wydział (inną komórkę Urzędu, zespół zadaniowy), który pod kierownictwem i
nadzorem Pełnomocnika Burmistrza, przejmie funkcję Operatora/Koordynatora Programu.
Oznacza to, Ŝe Gmina moŜe:
• włączyć zadania Operatora/Koordynatora do bieŜącej działalności jednego z wydziałów lub innych jednostek w strukturze Urzędu Miasta oraz wzmocnić go powołaniem
zespołu zadaniowego pod kierownictwem Burmistrza albo Pełnomocnika Burmistrza
ds. Rewitalizacji,
• włączyć zadania Operatora/Koordynatora do bieŜącej działalności jednostki Gminy
poza strukturą Urzędu Miasta oraz ewentualnie jednocześnie wzmocnić go powołaniem zespołu zadaniowego pod kierownictwem Burmistrza albo Pełnomocnika Burmistrza ds. Rewitalizacji,
• ustanowić nowego Operatora/Koordynatora poprzez utworzenie odrębnej jednostki do
tych celów, w tym np. w formie jednostki budŜetowej poza Urzędem Miasta,
• ustanowić nowego Operatora/Koordynatora, poprzez powołanie stałego zespołu zadaniowego pod kierownictwem Burmistrza albo Pełnomocnika Burmistrza ds. Rewitalizacji, w skład którego weszliby przedstawiciele Urzędu oraz jednostek organizacyjnych Gminy.
Praktyczne uwarunkowania, łączące wdraŜanie Programu z innymi działaniami o charakterze wykonawczym, wymagają, by wybór najlepszego wariantu organizacyjnego
pozostawiony był do decyzji Burmistrza Trzebini (w drodze zarządzenia).
Biorąc pod uwagę moŜliwości i uwarunkowania Miasta Trzebinia, rekomenduje się włączenie zadań Operatora/Koordynatora do jednostki organizacyjnej w strukturze Urzędu
oraz powołanie stałego zespołu zadaniowego, w skład którego weszliby przedstawiciele
Urzędu oraz jednostek organizacyjnych Miasta (w tym przede wszystkim Stanowiska ds.
Europejskich Funduszy Strukturalnych, Wydziału Marketingu Gminnego, Wydziału Rozwoju
Gminy, Ośrodka Pomocy Społecznej). RozwaŜyć naleŜy udział w zespole zadaniowym
przedstawicieli partnerów społeczno-gospodarczych Programu Rewitalizacji.
W przypadku Miasta Trzebinia, ze względu na szeroki udział partnerów społecznogospodarczych w procesie rewitalizacji, przy określaniu statusu Operatora/Koordynatora
w ramach działalności jednostek Miasta, naleŜy zwrócić uwagę, aby mógł on stać się
równieŜ organizatorem, animatorem i koordynatorem współpracy róŜnych podmiotów,
a nie jedynie podmiotem bezpośrednio wdraŜającym gminne zadania inwestycyjne.
Ze względu na realizację zasady partnerstwa zadania Koordynatora Programu
obejmować powinny:
136
• utrzymywanie stałych kontaktów z jednostkami wdrąŜającymi Program, w tym z partnerami społeczno-gospodarczymi,
• organizowanie okresowych spotkań z Partnerami Programu,
• monitorowanie zadań realizowanych przez podmioty objęte Programem,
• zarządzanie powierzonymi środkami finansowymi w odniesieniu do projektów gminnych,
• pomoc w przygotowaniu i promocji projektów partnerów.
Koszty zarządzania Programem
Wymienione powyŜej zadania, związane z wdroŜeniem Programu będą ściśle powiązane z –
opisaną poniŜej – problematyką jego monitoringu, oceny i komunikacji społecznej. W związku z tym naleŜy przyjąć, Ŝe kontynuacja procesu rewitalizacji Miasta pociągnie za sobą określone koszty zarządzania, które wstępnie określono na poziomie 0,5% wartości całkowitej
zgłoszonych projektów gminnych tj. ok. 250 tys. zł.
System obiegu informacji oraz środków finansowych przy wdraŜaniu Programu Rewitalizacji
Kluczowym elementem wdroŜenia Programu Rewitalizacji, jako programu zintegrowanego,
jest koordynacja objętych nim przedsięwzięć z innymi działaniami operacyjnymi Gminy oraz
Partnerów Programu. W przypadku projektów gminnych koordynacja ta będzie moŜliwa
dzięki równoległej realizacji szeregu programów, warunkujących wdraŜanie instrumentów
rozwoju w Gminie Trzebinia.
W celu rewitalizacji Miasta Trzebinia wdraŜanych będzie wiele projektów o oddziaływaniu
społeczno-gospodarczym, na których realizację moŜna uzyskać dodatkowe, inne niŜ w ramach osi 6 MRPO, środki finansowe (w tym z innych niŜ EFRR, funduszy strukturalnych czy
innych źródeł). Gmina w trakcie przygotowania Programu Rewitalizacji zrealizowała
jedno z podstawowych zadań Operatora/Koordynatora - dokonała identyfikacji, zlokalizowanych w obszarze rewitalizacji pomysłów i projektów róŜnych Partnerów – przygotowywanych, wdraŜanych i zrealizowanych, ubiegających się lub dofinansowanych w ramach
róŜnych programów i róŜnych źródeł (w tym prywatnych).
Oznacza to, ze istniejący w Gminie system obiegu informacji zapewnia skuteczną realizację zadań w zakresie animowania współpracy, komunikacji społecznej. Rekomendowane osadzenie Operatora/ Koordynatora w strukturach gminnych jest w stanie zagwarantować udaną współpracę w tym zakresie.
Na system obiegu informacji w ramach zarządzania Programem Rewitalizacji składają
się – przedstawione poniŜej – zasady monitoringu i oceny wdraŜania Programu, uwzględniające udział gremiów zewnętrznych i partnerów społeczno-gospodarczych. WaŜnym zadaniem
Gminy jako Operatora/Koordynatora będzie udostępnienie partnerom Programu swoistego
pakietu usług (informacji o programie, projektach, partnerach do współpracy, źródłach finansowania projektów, zasadach przyznawania pomocy od donorów, itp.).
Rodzaj i sposób świadczonych na rzecz Partnerów Programu usług oraz system obiegu
informacji instytucji / komórce odpowiedzialnej za zarządzanie programem, za względu
na pozostawienie wyboru formuły Operatora/Koordynatora w gestii Burmistrza Trzebini, określone zostaną w stosownym zarządzeniu Burmistrza.
Przyjęta w załoŜeniach Programu Rewitalizacji odpowiedzialność kaŜdego z Partnerów za
kształt projektu, jego przygotowanie, zdobycie finansowania i realizację, oznacza, Ŝe Opera137
tor/Koordynator nie będzie odpowiadał za przepływy środków finansowych w części dotyczącej projektów partnerów, a jego rola w obiegu środków finansowych we wdraŜaniu
projektów miejskich ustalona zostanie w zarządzeniu Burmistrza ustanawiającym ten
podmiot.
Partnerzy Programu i sposoby inicjowania współpracy pomiędzy
sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarządowymi
Rola partnerskiej współpracy w procesie rewitalizacji obszarów miejskich (w tym przy wdraŜaniu Programu Rewitalizacji oraz realizacji ujętych w nim projektów) jest szczególnie podkreślana w dokumentach Unii Europejskiej. Wybór formuły, w jakiej odbywać się będzie
tworzenie zasad oraz realizacja samego partnerstwa, pozostawiono władzom i społecznościom lokalnym.
Przed uchwaleniem Dotychczasowego Programu Rewitalizacji (z 2007 r.) Gmina podjęła
się opracowania dokumentów oraz realizacji prac rewitalizacyjnych w centrum Miasta,
a to:
• wymiana sieci gazowej (2005 i 2006 r.);
• częściowa wymiana sieci wodno-kanalizacyjnej przy pierzei północnej i wschodniej
(2005, 2006);
• ocena stanu technicznego i koncepcje modernizacji/rozbudowy sieci technicznych;
• uzyskanie opinii konserwatorskich dla strefy Rynku i dla kamienicy nr 16 w Rynku;
• przeprowadzenie remontu budynków: Rynek 1, 14 i 15, Piłsudskiego 2 oraz Narutowicza 10;
• sporządzenie koncepcji architektonicznej rewitalizacji strefy Rynku;
• wykonanie projektu budowlanego i studium wykonalności dla parkingu;
• sporządzenie kart opisowych dla budynków w strefie Rynku zawierających szczegółowe wytyczne dla ich rewitalizacji;
• imienna identyfikacja beneficjentów rewitalizacji centrum Trzebini i zapoznanie ich z
załoŜeniami Programu, umoŜliwienie właścicielom obiektów objętych Programem
konsultowania kwestii dotyczących rewitalizacji z miejskim architektem.
Władze Gminy Trzebinia juŜ w trakcie przygotowywania Dotychczasowego Programu
Rewitalizacji wdroŜyły szeroko zakrojone działania na rzecz włączenia lokalnej społeczności, organizacji społecznych i pozarządowych oraz przedsiębiorców w proces planowania, a takŜe bezpośrednio współwdraŜania projektów rewitalizacji miejskiej lub projektów wspierających.
Wśród podjętych działań wymienić naleŜy:
• proces konsultacji społecznych podczas prac nad opracowaniem Dotychczasowego
Programu Rewitalizacji, co obejmowało m.in.:
o spotkanie z beneficjentami rewitalizacji centrum Trzebini (29.08.2006 r.), w
którym udział wzięli mieszkańcy, przedstawiciele Urzędu Miasta w Trzebini i
gminnych jednostek organizacyjnych, przedsiębiorcy, stowarzyszenia;
o przeprowadzenie ankiety kierowanej do mieszkańców na temat potrzeby i zakresu działań rewitalizacyjnych w Mieście;
o indywidualne konsultacje społeczne (moŜliwość wnoszenia uwag i su gestii do
Programu) skierowane do mieszkańców oraz potencjalnych beneficjentów (luty-marzec 2007 r.);
o udostępnienie informacji na temat procesu rewitalizacji na stronie internetowej
Gminy, w prasie lokalnej, w formie ogłoszeń i ulotek.
138
•
proces konsultacji społecznych i naboru wniosków podczas prac nad Aktualizacją
Programu Rewitalizacji w roku 2008, co obejmowało m.in.:
o spotkanie konsultacyjno-informacyjne z mieszkańcami i potencjalnymi partnerami Programu, mające na celu przedstawienie zaktualizowanych załoŜeń Programu oraz moŜliwości włączenia projektów partnerów (14.04.2008 r.), połączone z dyskusją;
o upowszechnienie syntezy załoŜeń aktualizacji Programu Rewitalizacji wśród
mieszkańców i potencjalnych partnerów;
o nabór wniosków partnerów oraz pomoc w ich przygotowaniu przez Urząd
Miasta w Trzebini (kwiecień-maj 2008 r.);
o udostępnienie informacji na temat procesu rewitalizacji na stronie internetowej
Gminy, w prasie lokalnej, w formie ogłoszeń i ulotek.
W toku przygotowania niniejszej aktualizacji Programu pozyskano ostatecznie 76 partnerów, którzy obok Gminy, uczestniczą w przygotowaniu projektów. Warto w tym miejscu, zauwaŜyć bardzo duŜą aktywność Partnerów, którzy złoŜyli łącznie 98 projektów.
Struktura Partnerów przestawia się następująco:
• Firmy – 29,
• Wspólnoty Mieszkaniowe – 7,
• Prywatni właściciele nieruchomości strefy centrum Miasta – 8,
• Parafie Rzymsko – Katolickie – 5,
• Organizacje Pozarządowe – 11,
• Instytucje kultury – 3,
• Osoby prawne i fizyczne będące organami prowadzącymi szkoły i placówki wychowawcze – 5,
• Jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobność prawną – 3,
• Jednostki organizacyjne JST posiadające osobowość prawna oraz ich związki – 5.29
Wielu spośród Partnerów Programu posiada juŜ doświadczenia w kierowaniu projektami i
zdobywaniu funduszy na ich realizację. Udział w Programie Rewitalizacji stanowi dla partnerów takŜe swoiste poparcie władz lokalnych dla społecznych i prywatnych wysiłków i inicjatyw lokalnej społeczności, współrealizujących cele Gminy.
We wdraŜaniu Programu podstawową rolę w dalszym inicjowaniu oraz koordynacji
współpracy pomiędzy sektorami odegra podmiot zarządzający – Operator/Koordynator
Programu. Wśród zakładanych instrumentów wymienić naleŜy:
• Stworzenie w ramach działalności Operatora/Koordynatora Programu oferty, pozwalającej w jednym miejscu i niedługim czasie na uzyskanie pełnej informacji o:
o moŜliwościach zainwestowania,
o moŜliwościach pozyskania partnera,
o ofertach dzierŜawy, najmu lokali uŜytkowych lub poddzierŜawy, podnajmu lokalu lub pomieszczeń, w powstających w ramach Programu powierzchniach
publicznych i uŜytkowych,
o przetargach i konkursach ofert organizowanych w ramach realizacji Programu.
• Uwzględnianie w rutynowej pracy Urzędu Miasta w Trzebini potrzeby koordynacji
działań programowych i planistycznych, dostosowanych do zapisów Programu Rewitalizacji. Bezpośrednio łączy się to z moŜliwością wykorzystywania Programu do poszerzania bazy inwestycji publicznych oraz do włączania partnerów społecznych w
29
Więcej o Partnerach Programu w rozdz.: Beneficjenci i partnerzy Programu Rewitalizacji. Pełny wykaz Partnerów Programu na stronach: 104-106.
139
system finansowania i realizacji miejskich inwestycji (z załoŜeniem, Ŝe część ujętych
w Programie projektów moŜe być zaczątkiem inwestycji o bardziej złoŜonym montaŜu
finansowym, w tym z wykorzystaniem form partnerstwa publiczno-prywatnego lub
projektowanego partnerstwa publicznego-społecznego).
• Ścisłe powiązanie procedur związanych z przygotowywaniem programu inwestycyjnego z załoŜeniami dotyczącymi aktualizacji Projektów i wprowadzania nowych projektów gminnych.
• Wykorzystanie stron internetowych Miasta m.in. do:
o Public Relations Programu Rewitalizacji w pełnym, opisanym poniŜej zakresie,
o informowania o warunkach włączenia się do Programu z nowymi działaniami i
projektami (aktualizacja Programu),
o prowadzenia bazy partnerów do projektów,
o informowania o moŜliwości pozyskania środków na projekty związane z celami rewitalizacji.
• Inicjowanie i organizowanie dyskusji publicznej, związanej z istotnymi fazami procesu rewitalizacji, bądź zmianami mogącymi wpłynąć na jego realizację (np. przyjęcie
nowych ustaleń z ramach Regionalnego Programu Operacyjnego w następnym okresie
programowania, przystąpienie do tworzenia załoŜeń na kolejny okres programowania)
z udziałem: przedstawicieli władz Miasta, regionu, instytucji uczestniczących w realizacji polityki regionalnej, Operatora/Koordynatora oraz innych zainteresowanych
partnerów społeczno-gospodarczych (przedstawicieli organizacji pozarządowych, nauki, kultury, biznesu, samorządów zawodowych, itp.).
Planowane działania na rzecz rozpowszechnienia informacji, wiarygodności Programu i pozyskania opinii publicznej (komunikacja
społeczna)
Zasady promocji wynikające z wytycznych Unii Europejskiej, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i Województwa Małopolskiego
Plan promocji przyjęty przez Operatora Programu, a takŜe realizacja przez Partnerów planu
promocji kaŜdego projektu, który ujęto w niniejszym Programie i który pozyskał dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej, odpowiadać winny zaleceniom dotyczącym promocji
unijnych źródeł finansowania, określonych w róŜnych wytycznych, w tym w szczególności
Ministra Rozwoju Regionalnego.30
Wszyscy Partnerzy, objęci Programem Rewitalizacji, którzy uzyskają wsparcie ze środków
funduszy strukturalnych są zobowiązani do stosowania odpowiednich środków informowania
i promocji w zaleŜności od charakteru realizowanego projektu.
Public Relations Lokalnego Programu Rewitalizacji Obszarów Miejskich
w Trzebini
Plan Public Relations (PR) i promocji Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013, ustalony powinien zostać przez Operatora/Koordynatora Programu i określać:
• cele działań informacyjnych i promocyjnych,
• potencjalne grupy docelowe działań informacyjnych i promocyjnych,
30
Minister Rozwoju Regionalnego, „Wytyczne w zakresie informacji i promocji”, 13 sierpnia 2007 r.
140
• strategie informowania i promocji.
Oprócz Operatora/Koordynatora, instytucje odpowiedzialne za prowadzenie działań informacyjnych i promocyjnych na szczeblu realizacji Programu, to:
• Urząd Miasta i jego jednostki organizacyjne, biorące udział w przygotowaniu, wdraŜaniu i ewaluacji Programu (zakres zaleŜy od przyjętego statusu i formy Operatora/Koordynatora),
• Partnerzy Programu.
Przyjąć naleŜy trzy podstawowe cele działań informacyjnych i promocyjnych, realizowane
w ramach Programu Rewitalizacji:
• skuteczne informowanie potencjalnych Partnerów o moŜliwościach zgłoszenia projektów do realizacji w ramach Programu oraz o obowiązujących w tym zakresie procedurach;
• informowanie partnerów Programu o stanie jego wdraŜania, o moŜliwościach współpracy i o moŜliwych źródłach dofinansowywania projektów rewitalizacyjnych;
• podniesienie świadomości opinii publicznej o przebiegu realizacji i rezultatach Programu.
Rola Operatora/Koordynatora w działalności promocyjnej i PR powinna obejmować dwa
obszary problemowe:
• przygotowanie i bezpośrednie realizowanie przyjętego planu promocji, dysponowanie
środkami finansowymi i odpowiedzialność za efekty działalności promocyjnej i PR
Programu Rewitalizacji, jako całości;
• nadzór, pomoc w działaniach promocyjnych, związanych z realizacją poszczególnych
projektów, uwzględnionych w Programie Rewitalizacji oraz animacja i koordynacja
działań promocyjnych poszczególnych Partnerów, w celu uzyskania efektu synergii i
uniknięcia rozproszenia lub wręcz konkurencyjności podejmowanych działań (np. organizacji podobnych imprez w tym samym terminie).
Zakłada się, iŜ Burmistrz lub jego Pełnomocnik ds. Rewitalizacji lub Operator/Koordynator Programu wyznaczy osoby odpowiedzialne za działania informacyjne i
promocję, oraz wskaŜe imiennie osoby udzielające wszelkich informacji o wdraŜaniu
Programu oraz sposoby kontaktu z tymi osobami. Informacje o odpowiedzialnych osobach
i sposobach kontaktu z nimi zostaną upublicznione. Decyzje w tej kwestii znajdą się w zarządzeniu Burmistrza Trzebini dotyczącym formuły koordynacji Programu Rewitalizacji Trzebini.
Określenie grup docelowych działań PR Programu Rewitalizacji
Ze względu na zintegrowany charakter Programu, zasięg terytorialny i rangę realizacji jego
celów, do grup docelowych działań PR zaliczyć naleŜy:
• Społeczność lokalną (wspólnotę mieszkańców Trzebini), z uwzględnieniem specyficznych narzędzi kierowanych do mieszkańców obszarów rewitalizowanych (Miasta
Trzebinia) oraz kierowanych do mieszkańców obszarów Gminy nie objętych Programem;
• Partnerów i potencjalnych Partnerów Programu i jego kolejnych aktualizacji
(podmioty kwalifikujące się do pozyskania środków z MRPO oraz podmioty kwalifikujące się do pozyskania środków w ramach działań komplementarnych, nie objętych
dofinansowaniem w ramach tego programu lub funduszu);
• Organizacje pozarządowe, zawodowe, samorządy gospodarcze;
• Właściwe władze publiczne (władze regionalne województwa małopolskiego, administracja rządowa szczebla wojewódzkiego, władze publiczne gmin i powiatów sąsiedzkich, władze publiczne miast i gmin partnerskich);
141
• Media (prasa, radio, telewizja o zasięgu lokalnym, regionalnym, ogólnopolskim oraz
media elektroniczne).
Określenie sfer zadaniowych promocji i PR Programu Rewitalizacji
Proponuje się przyjęcie następujących sfer działalności promocyjnej i PR31:
• SłuŜba informacyjna, jako sfera związana z rozpowszechnianiem oraz nagłaśnianiem
informacji, bez skupiania się na określonej grupie docelowej, głównie za pośrednictwem masmediów;
• Relacje inwestycyjne – podtrzymywanie kontaktów z uczestnikami Programu (partnerami, dostawcami, wykonawcami);
• Relacje finansowe – nawiązywanie i podtrzymywanie dobrych kontaktów z instytucjami finansowymi, takimi jak:
o fundusze strukturalne, instytucje wdraŜające, pośredniczące, zarządzające,
o banki, inne instytucje finansowe (kredytowe, ubezpieczeniowe, poręczeniowe);
• Relacje ze społecznościami lokalnymi;
• Relacje z władzami;
• Organizacja imprez promocyjnych;
• Ogłoszenia i reklamy płatne;
• Analizy i badania (odbioru społecznego Programu).
Określenie instrumentów promocji i PR Programu Rewitalizacji
Proponowane instrumenty w sferach: słuŜba informacyjna, relacje inwestycyjne, relacje
ze społecznościami lokalnymi
Proces informowania o Programie Rewitalizacji powinien mieć charakter dwukierunkowy, to
znaczy pozwalać odbiorcom przekazów na formułowanie informacji zwrotnych i własnych
opinii. Plan promocji powinien zatem realizować zarówno bierne, jak i czynne prawo obywateli do informacji, zgodnie z obowiązującymi przepisami i standardami.
Wśród instrumentów realizacji działań PR w tych sferach wymienić naleŜy:
• Wykorzystanie oficjalnych stron internetowych Gminy i jednostek gminnych (w tym
BIP), z uwzględnieniem moŜliwości wejścia na odrębny serwis internetowy poświęcony Programowi Rewitalizacji ze strony głównej.
• Przygotowanie prezentacji internetowej Programu Rewitalizacji, w której skład wejść
powinny:
o opis problematyki związanej z rewitalizacją obszarów miejskich,
o informacje, a co najmniej linki do stron, na których znajdują się informacje dotyczące zasad wspierania rozwoju regionalnego,
o publikacja Programu Rewitalizacji Miasta Trzebinia,
o informacje o bieŜącym stanie wdraŜania, finansowania, ewaluacji Programu,
o inne informacje i materiały o charakterze informacyjnym (komunikaty o przetargach, konkursach ofert i ich wynikach);
o forum mieszkańców (pozwalające na przekazywanie przez mieszkańców wizji
moŜliwej aktualizacji Programu);
o baza projektów, planowanych lub realizowanych komplementarnych z Programem Rewitalizacji;
o baza umoŜliwiająca znalezienie partnera do projektu;
31
Przy formułowaniu sfer zadaniowych PR adaptowano systematykę przedstawioną w: T.Goban-Klas „Public
Relations czyli promocja reputacji. Pojęcia, definicja, uwarunkowania”. Wydawnictwo Business Press, Warszawa.
142
o statystyki, raporty;
o galerie fotografii.
• Broszury informacyjne, publikacje związane z realizacją poszczególnych projektów,
wydawane przez Operatora/Koordynatora oraz podmioty zaangaŜowane w realizację
Programu Rewitalizacji.
Proponowane instrumenty w sferze: relacje inwestycyjne
Do działań mających na celu podtrzymywanie kontaktów z uczestnikami Programu (partnerami, dostawcami, wykonawcami) zaliczyć moŜna:
• Szkolenia i seminaria dla instytucji zaangaŜowanych we wdraŜanie Programu Rewitalizacji oraz partnerów, na temat m.in.: moŜliwości udziału w Programie (aktualizacji),
zarządzania projektami, monitorowania realizacji projektów, zasad finansowania projektów.
• Nadzór i wparcie (organizacyjne, doradcze, techniczne) Partnerów Programu Rewitalizacji przy wypełnianiu obowiązków promocyjnych, związanych z unijnym źródłem
finansowania, takich jak przygotowywanie, zgodnie z obowiązującymi zasadami:
o billboardów (na miejscu realizacji danego projektu),
o stałych tablic pamiątkowych (w miejscach powszechnie dostępnych, po zakończeniu realizacji projektu),
o plakatów i innych materiałów dotyczących projektu.
Proponowane instrumenty w sferze: relacje finansowe
Wśród instrumentów ukierunkowanych na nawiązywanie i podtrzymywanie kontaktów z instytucjami finansowymi i potencjalnymi inwestorami wymienić moŜna:
• konferencje, spotkania z przedstawicielami instytucji finansowych zaangaŜowanych w
realizację Programu.
• broszury informacyjne o moŜliwości i warunkach włączenia się do współfinansowania
Programu.
• przygotowanie oferty dla instytucji finansowych i inwestorów.
• organizacja wizyt studyjnych dla potencjalnych inwestorów i instytucji mogących
współfinansować realizację Programu.
Proponowane instrumenty w sferach: relacje ze społecznościami lokalnymi, organizacja
imprez promocyjnych
Wśród działań skierowanych do społeczności lokalnej w ramach organizacji imprez moŜna
wykorzystać następujące instrumenty promocyjne:
• Festyny, święta Miasta i osiedla.
• Konkursy dla mieszkańców, dzieci i młodzieŜy.
• Konkursy w mediach (plastyczne, fotograficzne, dla wspólnot mieszkaniowych, inwestorów).
• Uroczystości związane z zakończeniem realizacji projektów.
Proponowane instrumenty w sferze: ogłoszenia i reklamy płatne
W sferze zadaniowej określonej jako ogłoszenia i reklamy płatne znaleźć się powinny np. następujące działania:
• Przygotowanie i realizacja planu zamieszczania płatnych form reklamy, ogłoszeń i
komunikatów w mediach (w zaleŜności od przyjętej roli Operatora/Koordynatora).
• Pomoc techniczna świadczona przez Operatora/Koordynatora na rzecz Partnerów w
przygotowywaniu materiałów przeznaczonych do publikacji.
• Zapewnienie zamieszczania i aktualizacji w serwisie internetowym Programu Rewitalizacji informacji, objętych ogłoszeniami i komunikatami publikowanymi w mediach,
a dotyczących tak samego Programu, jak i projektów w nim ujętych.
Proponowane instrumenty w sferze: analizy i badania
143
W ramach procesu promocji i PR duŜe znaczenie, takŜe dla oceny i monitoringu realizacji
Programu Rewitalizacji, będzie miało prowadzenie analiz i badań. Narzędzia dotyczące tej
sfery obejmować mogą:
• Monitoring odwiedzin stron internetowych Programu Rewitalizacji, przygotowywanie
raportów z forum mieszkańców.
• Przeprowadzanie badań opinii wśród mieszkańców na temat realizacji Programu Rewitalizacji.
• Przeprowadzanie badań opinii Partnerów, dotyczących wdroŜenia, realizacji, efektów
Programu i realizowanych w jego ramach projektów.
• Przygotowywanie raportów z wyników procesu ewaluacji Programu Rewitalizacji.
• Przygotowywanie raportów i sprawozdań z realizacji przyjętego planu promocji.
• Zbieranie opinii zaangaŜowanych podmiotów o skuteczności realizowanego planu
promocji.
Finansowanie działań promocyjnych i PR Programu Rewitalizacji
Sposób, przyjęte instrumenty i poziom środków przeznaczanych na finansowanie działań
promocyjnych Programu i projektów, zaleŜeć będzie m.in. od ilości projektów, które uzyskają
wsparcie z funduszy strukturalnych i wysokości tego wsparcia, a takŜe od przyjętego sposobu
wdraŜania Programu Rewitalizacji oraz formy Operatora/Koordynatora Programu.
Wysokość środków przeznaczonych na promocję projektów, monitoring i reklamę ujęta została w kosztach zarządzania Programem, przyjętych na poziomie 0,5% wartości projektów
gminnych (ok. 250 tys. zł).
Sposoby monitorowania i oceny
System monitorowania Programu Rewitalizacji
Monitorowanie to proces systematycznego zbierania, raportowania i interpretowania danych
opisujących postęp i efekty programu. Tak rozumiany monitoring spełnia takŜe rolę systemu
wczesnego ostrzegania o ewentualnych nieprawidłowościach.
W monitorowaniu powinny brać udział wszystkie podmioty zaangaŜowane we wdraŜanie
Programu Rewitalizacji. Do instytucji i podmiotów biorących udział w monitoringu Programu
Rewitalizacji zaliczyć naleŜy w szczególności:
• W odniesieniu do monitoringu projektów, otrzymujących wsparcie w ramach MRPO:
o Instytucję Zarządzającą i/lub Pośredniczącą RPO,
o Komitet Monitorujący Małopolski Regionalny Program Operacyjny.
• W odniesieniu do monitoringu Programu Rewitalizacji:
o Radę Miasta w Trzebini,
o Burmistrza Trzebini,
o Odpowiednie jednostki organizacyjne Urzędu Miasta lub jednostki Gminy, odpowiedzialne za nadzór i kontrolę nad istotnymi dla procesu rewitalizacji sferami,
o Operatora/Koordynatora Programu Rewitalizacji,
o Partnerów Programu Rewitalizacji;
• W odniesieniu do monitoringu projektów ujętych w Programie Rewitalizacji:
o Odpowiednie jednostki organizacyjne Urzędu Miasta lub jednostki Gminy, odpowiedzialne za nadzór i kontrolę, nad istotnymi dla procesu rewitalizacji, sferami,
o Operatora/Koordynatora Programu Rewitalizacji,
144
o Partnerów Programu Rewitalizacji.
Dla osiągania wskaźników Programu Rewitalizacji, szczególna rola w procesie monitoringu
przypada Partnerom, którzy mają obowiązek monitorowania wdraŜania poszczególnych, ujętych w nim projektów, w tym przygotowywania i przedkładania okresowych,
rocznych i końcowych sprawozdań z ich realizacji instytucjom właściwym ze względu na
źródło współfinansowania projektu.
Na poziomie monitorowania Programu Rewitalizacji głównym podmiotem, monitorującym oraz dokonującym oceny osiągania załoŜonych wskaźników, stać się powinien Operator/Koordynator Programu, a w odniesieniu do osiągania celów szczegółowych i ogólnych rewitalizacji Rada Miasta oraz Burmistrz Trzebini.
Rola Operatora/Koordynatora Programu obejmować powinna jednocześnie monitoring oraz
sprawozdawczość dotyczącą projektów gminnych. Sprawozdania z ich realizacji (rzeczowofinansowe) przedkładane być powinny przez Operatora/Koordynatora Burmistrzowi w cyklach kwartalnych i w formie sprawozdania rocznego, a takŜe załączane do sprawozdania z
realizacji całego Programu Rewitalizacji przedkładanego corocznie Radzie Miasta.
Jednostki organizacyjne Urzędu Miasta lub jednostki Gminy będą brały bezpośredni udział w
monitorowaniu projektów, zgłoszonych i zarządzanych przez siebie, tak jak kaŜdy Partner
Programu. Z drugiej strony mogą włączać się w proces monitorowania, w związku z udostępnianiem przez nie danych o stanie spraw, prowadzonych przez Gminę i jego jednostki, a dotyczących inwestycji, zgłoszonych jako projekty do Programu Rewitalizacji.
Jednym z celów monitoringu jest dostarczanie informacji o postępie realizacji i efektywności
wdraŜania pomocy – na poziomie pojedynczego projektu i całego Programu. Zakłada się
przyjęcie następującej systematyki dla Lokalnego Programu Rewitalizacji Trzebini:
Monitoring rzeczowy
Monitoring rzeczowy dostarcza danych, obrazujących postęp we wdraŜaniu Programu oraz
umoŜliwiających ocenę jego wykonania w odniesieniu do ustalonych celów.
Dane wykorzystywane przy monitorowaniu powinny zostać skwantyfikowane i obrazować
postęp we wdraŜaniu oraz rezultaty działań, w podziale na trzy kategorie wskaźników:
• wskaźniki produktu, które odnoszą się do rzeczowych efektów działalności i są liczone w jednostkach materialnych,
• wskaźniki rezultatu, odpowiadające bezpośrednim i natychmiastowym efektom wynikającym z wdroŜenia Programu, które mogą mieć formę wskaźników materialnych
lub finansowych,
• wskaźniki oddziaływania, obrazujące konsekwencje Programu, wykraczające poza natychmiastowe efekty dla bezpośrednich beneficjentów (mogą przybrać formę oddziaływań bezpośrednich, jak i oddziaływań pośrednich).
Wskaźniki formułowane są w trakcie opracowywania wniosków o finansowanie poszczególnych projektów. Studia wykonalności projektów stanowią zatem podstawę do monitorowania
efektów rzeczowych przez odpowiednie podmioty.
Poziom wymaganej kwantyfikacji celów zaleŜy od rodzaju interwencji. W przypadku tych celów, które nie mogą być skwantyfikowane ex-ante, wskaźniki będą musiały być dopracowane
juŜ we wczesnej fazie wdraŜania.
Monitoring finansowy
Monitoring finansowy dostarcza danych, dotyczących finansowych aspektów realizacji Programu i stanowi podstawę do oceny sprawności wydatkowania przeznaczonych na niego
środków. Oznacza to, iŜ odbywa się on w oparciu o sprawozdania – okresowe, roczne oraz
końcowe (obejmujące projekt, cele szczegółowe, Program Rewitalizacji), które przedstawiane
są:
145
• Operatorowi/Koordynatorowi Programu – w formie kopii sprawozdań, przedkładanych Instytucji Zarządzającej przez beneficjentów projektów,
• Operatorowi/Koordynatorowi Programu – w formie sprawozdań, przedkładanych
przez Partnerów Programu, którzy nie pozyskali środków z Funduszy Strukturalnych,
ale rozpoczęli realizację projektów, ujętych w Programie Rewitalizacji i wykorzystują
inne publiczne źródła finansowania, w tym środki Gminy,
• Burmistrzowi Trzebini – w formie sprawozdań przedkładanych przez Operatora/Koordynatora Programu, dotyczących finansowania w odniesieniu do Programu –
w podziale na cele szczegółowe rewitalizacji, a w odniesieniu do projektów miejskich
– z realizacji poszczególnych projektów,
• Radzie Miasta – w formie rocznych sprawozdań przedkładanych przez Operatora/Koordynatora Programu w zakresie realizacji i sposobu finansowania Programu
Rewitalizacji.32
Dane zawarte w tych sprawozdaniach obejmować powinny wysokość wkładu finansowego,
pochodzącego ze środków publicznych (wydatki poniesione w okresie objętym sprawozdaniem, wydatki poniesione od początku realizacji zadania, stan zaawansowania realizacji zadania w ujęciu procentowym), z wyszczególnieniem:
• wkładu wspólnotowego: ogółem, środków z EFRR oraz EFS,
• krajowego wkładu publicznego: ogółem oraz budŜet państwa, budŜet jednostek samorządu terytorialnego szczebla regionalnego, budŜet Gminy, inne środki publiczne
(fundusze celowe, środki specjalne),
• środków z poŜyczek na prefinansowanie realizacji projektów,
• środków z poŜyczek Europejskiego Banku Inwestycyjnego,
• środków prywatnych,
• innych środków.
Dodatkowo sprawozdania winny zawierać informacje na temat postępu realizacji planu finansowego odpowiednio projektu lub Programu, w okresie sprawozdawczym oraz prognozę w
tym zakresie na rok następny.
Sprawozdawczość
Monitorowanie rzeczowe i finansowe odbywać się powinno na podstawie dostarczanych
sprawozdań z realizacji: okresowych, rocznych i końcowych. Sprawozdawczość zakłada bieŜący i periodyczny przepływ informacji, co pozwala na weryfikację nieprawidłowości w procesie wdraŜania i monitorowania Programu.
Elementami systemu sprawozdawczości w przypadku Programu Rewitalizacji są:
• instytucje i podmioty otrzymujące i sporządzające sprawozdania, tu: Rada Miasta,
Burmistrz Trzebini, Operator/Koordynator Programu, Partnerzy,
• przedmiot sprawozdania, tj. informacje o postępie realizacji projektu, celów szczegółowych oraz całego Programu,
• narzędzia sprawozdawczości, tj. sprawozdania, umowy o dofinansowanie i wnioski
aplikacyjne / o refundację,
• okresy sprawozdawcze.
Sprawozdania będą składane w formie zgodnej z zasadami, obowiązującymi przy składaniu
sprawozdań, odpowiadających wymaganiom kaŜdego z podmiotów monitorujących.
32
Por.: NiŜej. Te rozwiązania przyjęto równieŜ dla sprawozdawczości kompleksowej (obejmującej monitoring
rzeczowy).
146
Zasady pomiaru i doboru wskaźników monitorowania
Wskaźniki monitorowania podzielono na kategorie: produktu, rezultatu i oddziaływania.
Wszystkie wskaźniki mierzone będą cyklicznie. Częstotliwość pomiaru wskaźników jest uzaleŜniona od kategorii wskaźnika. Bazowym okresem, wobec którego porównywane są zmiany
wskaźników jest rok (lub jego ostatni kwartał) poprzedzający rok, w którym rozpoczęto
wdraŜanie Programu.
Częstotliwość pomiaru w zaleŜności od kategorii wskaźników i przedmiotu sprawozdawczości przedstawia poniŜsza tabela.
Tabela 64. Częstotliwość sprawozdawczości z uwzględnieniem pomiaru wskaźników
Przedmiot
Podmiot składający
Podmiot
Wskaźniki Wskaźniki reWskaźniki
sprawosprawozdanie
monitorujący
produktu
zultatu
oddziaływania
zdawczości
Burmistrz Trzebini lub
jego pełnomocnik ds.
okresowo
Rewitalizacji (projekty
corocznie lub
(co najProjekt
po zakończeniu
Beneficjent / Partner
gminy); Operamniej raz
projektu
tor/Koordynator Prona kwartał)
gramu (wszystkie projekty)
corocznie lub
okresowo
zgodnie z zapiCel szczegó(co najsami umowy o
corocznie
Operator/Koordynator
Burmistrz Trzebini
łowy
mniej raz
dofinansowanie
na kwartał)
działania
okresowo
Burmistrz Trzebini,
(co najCel główny
corocznie
corocznie
Rada Miasta
mniej raz
na kwartał)
okresowo
Burmistrz Trzebini
Program
(co najlub jego Pełnomocnik
corocznie
corocznie
Rada Miasta
Rewitalizacji mniej raz
ds. Rewitalizacji lub
na kwartał)
Sposoby i rodzaje oceny Programu Rewitalizacji
Ocena (ewaluacja) Programu Rewitalizacji pozwala oszacować oddziaływanie samego Programu, jak i pomocy publicznej, w tym pomocy strukturalnej Unii Europejskiej w odniesieniu
do załoŜonych celów. Konkretne wymogi sposobu przeprowadzenia oceny wynikają z dwóch
przesłanek:
• stosowanego w Gminie własnego systemu zarządzania,
• zaleceń instytucji współfinansujących projekty objęte Programem.
PoniŜej przedstawiono zasady przeprowadzenia oceny Programu.
Zakłada się, Ŝe ze względu na krótki czas obowiązywania Dotychczasowego Programu Rewitalizacji oraz ze względu na brak moŜliwości ubiegania się w tym okresie o dofinansowanie
na projekty rewitalizacyjne ze środków Funduszy Strukturalnych, za pierwszy element oceny
ex-ante uznać naleŜy zamieszczoną w niniejszej Aktualizacji Programu Rewitalizacji analizę
SWOT rozwoju Miasta.
Dalsza ewaluacja (ocena) skuteczności podejmowanych działań, zarówno na podstawie określonych wskaźników rzeczowych, osiągniętego wyniku finansowego, jak i oceny sprawności
systemu administracyjnego uruchamiania środków publicznych, będzie obejmować:
147
• ewaluację w połowie okresu wdraŜania (mid-term), która winna być przeprowadzona najpóźniej w 2010 r. w celu ocenienia postępu realizacji Programu Rewitalizacji w odniesieniu do zobowiązań przyjętych na początku okresu;
• ewaluację bieŜącą (on-going), połączoną z procesem monitoringu Programu; niezaleŜnie od prowadzenia innych form ewaluacji, Rada Miasta, Burmistrz Trzebini oraz
Operator/Koordynator mogą inicjować bieŜącą ocenę Programu Rewitalizacji, której
przedmiotem jest efektywność stosowanych instrumentów i całego systemu wdraŜania;
• ewaluację ad hoc, którą moŜna przeprowadzić w przypadku, gdy monitorowanie programu wykaŜe znaczące odejście od celów początkowo ustalonych i w przypadku, gdy
przedstawiane są propozycje zmiany i aktualizacji Programu;
• ewaluację na zakończenie realizacji Programu (ex-post), której celem będzie określenie długotrwałych efektów wdroŜenia Programu Rewitalizacji, w tym wielkości zaangaŜowanych środków, skuteczności i efektywności pomocy. Z ewaluacji końcowej
wynikać powinny wskazania odnośnie dalszych kierunków polityki rozwoju Gminy,
szczególnie w zakresie zdefiniowania czynników, które przyczyniły się do sukcesu
lub niepowodzenia wdraŜania Programu. Za organizację procesu ewaluacji końcowej
odpowiadać powinien Operator/ Koordynator Programu z udziałem Burmistrza Trzebini i Rady Miasta, jako organu przyjmującego wyniki oceny. Ocenę przeprowadzić
powinni niezaleŜni ewaluatorzy.
Wyniki oceny powinny zostać wykorzystane w celu jak najlepszego dopasowania realizowanych przedsięwzięć do rzeczywistych potrzeb oraz najbardziej efektywnego wydatkowania
środków. Ocena udziela odpowiedzi na pytanie o celowość / trafność i wartość dodaną interwencji planowanej, przeprowadzanej lub zakończonej. Warunkiem dobrej oceny jest dostępność danych i terminowość raportowania przez wszystkie podmioty zaangaŜowane w system
wdraŜania Programu.
Kryteria oceny
Za główne kryteria oceny Programu Rewitalizacji, przyjąć naleŜy następujące kryteria:
• Trafność – kryterium, pozwalające ocenić, w jakim stopniu cele Programu odpowiadają potrzebom i priorytetom na danym poziomie analizy, Np. na poziomie Obszaru
Rewitalizacji, Miasta, regionu. Trafność jest głównym kryterium przy przeprowadzaniu oceny ex-ante i mid-term.
• Efektywność – kryterium, pozwalające ocenić poziom „ekonomiczności” Programu,
czyli stosunek poniesionych nakładów (zasobów finansowych, zasobów ludzkich
i poświęconego czasu) do uzyskanych wyników i rezultatów.
• Skuteczność – kryterium, pozwalające ocenić, do jakiego stopnia cele przedsięwzięcia, zdefiniowane na etapie programowania, zostały osiągnięte.
• UŜyteczność – kryterium, pozwalające ocenić, do jakiego stopnia oddziaływanie Programu odpowiada potrzebom grup docelowych.
• Trwałość – kryterium, pozwalające ocenić, na ile moŜna się spodziewać,
Ŝe pozytywne zmiany wywołane oddziaływaniem Programu, będą trwać po jego zakończeniu. Ma zastosowanie przy ocenie wartości Programu w kategoriach jego uŜyteczności, w dłuŜszej perspektywie czasowej. W ocenie ex-post zaś, zwłaszcza realizowanej w dłuŜszym odstępie czasu po zakończeniu Programu, moŜna zbadać, na ile
zmiany wywołane jego oddziaływaniem są rzeczywiście istotnie trwałe.
148
ZaangaŜowane podmioty i ich rola w procesie oceny Programu
Do obowiązków Operatora/Koordynatora Programu Rewitalizacji w zakresie oceny będzie naleŜało:
• organizowanie i nadzorowanie ewaluacji,
• udostępnianie informacji niezbędnych do wykonania badania,
• zapewnienie, Ŝe wyniki przeprowadzonych badań zostaną wykorzystane.
Przewiduje się, Ŝe Operator/Koordynator Programu opowiadał będzie za:
• przygotowanie pełnej oceny ex-ante,
• współpracę z uczestnikami procesu rewitalizacji w zakresie organizacji oceny ex-post,
• inicjowanie badań nad efektywnością wykorzystywanych instrumentów i systemów
wdraŜania (ocena bieŜąca),
• gromadzenie informacji o przeprowadzonych ocenach i badaniach oraz raportów prezentujących ich wyniki,
• przyjmowanie raportów z oceny,
• wykorzystywanie wyników przeprowadzonych badań ewaluacyjnych we wdraŜaniu
Programu,
• opracowywanie sposobów oraz nadzorowanie wykorzystania wyników przeprowadzonych badań ewaluacyjnych przez Partnerów Programu,
• udostępnianie danych oraz zgromadzonych dokumentów w ramach monitoringu, w
tym okresowych, rocznych i końcowych sprawozdań z realizacji Programu,
• udostępnianie wiedzy posiadanej przez osoby odpowiedzialne za zarządzanie poszczególnymi elementami Programu, poprzez umoŜliwienie ewaluatorom przeprowadzenia z nimi wywiadów.
W procesie oceny Programu Burmistrz Trzebini:
• podejmuje decyzję o podjęciu ocen uzupełniających,
• nadzoruje działania Operatora/Koordynatora w zakresie ewaluacji,
• zatwierdza raporty ewaluacyjne,
• udostępnia wiedzę na temat Programu.
W procesie oceny Programu Rada Miasta odpowiada za:
• ustalanie standardów ewaluacji Programu Rewitalizacji,
• ostateczne zatwierdzanie wyników oceny Programu.
Zarządzanie oceną
Rekomenduje się, aby ewaluacje Programu Rewitalizacji przeprowadzane były przez zewnętrznych ewaluatorów, wybieranych przez Operatora/Koordynatora lub Burmistrza Miasta,
zgodnie z przepisami Ustawy Prawo zamówień publicznych. Badania przeprowadzane będą
zgodnie z priorytetami ustalonymi przez zamawiającego we współpracy z Radą Miasta. Priorytety zostaną sformułowane w projekcie ewaluacji i zapisane w warunkach kontraktu. Wyniki z ewaluacji zaprezentowane zostaną być powinny w formie raportu, zawierającego rekomendacje, które wykorzystane zostaną przy dalszej realizacji Programu.
Roczny plan ewaluacji
Ewaluacje przeprowadzane być powinny na podstawie planu ewaluacji, sporządzanego przez
Operatora/Koordynatora w porozumieniu z Burmistrzem. Plan zawierać będzie ilość, terminy
oraz w zarysie charakter przewidywanych ewaluacji.
W celu inicjowania partnerstwa, takŜe w procesie ewaluacji Programu, proponuje się powstanie ciała doradczego (powoływanego przez Burmistrza spośród radnych miejskich
oraz przedstawicieli Partnerów Programu), do którego zadań naleŜeć będzie:
• pomoc przy formułowaniu zagadnień i pytań do ewaluacji,
149
• pomoc w sformułowaniu warunków kontraktu,
• ułatwienie ewaluatorowi dostępu do informacji potrzebnych do przeprowadzenia badań,
• systematyczne akceptowanie przeprowadzonych etapów ewaluacji,
• przeprowadzenie oceny jakości ewaluacji (np. zaopiniowanie wstępnej wersji raportu),
• opiniowanie raportu końcowego z ewaluacji.
Końcowym produktem ewaluacji jest raport ewaluacyjny, przekazywany Burmistrzowi oraz
Operatorowi/Koordynatorowi Programu. Raport ewaluacyjny zawierać powinien następujące
elementy:
• przedmiot badania i kontekst ewaluacji – w celu zaprezentowania tego, co i w jakich
okolicznościach było badane,
• procedurę badawczą – koncepcja oceny, jej projekt i stosowane metody,
• wyniki badania i przedstawienie zebranych podczas ewaluacji danych – informacja o
zebranych danych, interpretacja danych, wyniki badań,
• wnioski z ewaluacji – z uwzględnieniem specyfiki badanego obszaru, traktując ewaluowany obszar jako całość, pokazując zarówno zalety, jak i słabości,
• rekomendacje – zalecenia i sugestie ułatwiające podejmowanie decyzji.
Raport podlegać winien ocenie i opinii ciała doradczego oraz zatwierdzeniu przez Radę Miejską. Raport będzie udostępniony grupie odbiorców, zgodnie ze sporządzoną listą odbiorców
ewaluacji. Wyniki ewaluacji powinny być równieŜ udostępniane zgodnie z przepisami dotyczącymi udostępniania informacji publicznej.
150
Załączniki
Załącznik nr 1 Mapa obszaru rewitalizacji.
151
152
Załącznik nr 2 „Format wniosku o wprowadzenie projektu do Programu Rewitalizacji”
1. Nazwa planowanego projektu lub zadania inwestycyjnego przeznaczonego do realizacji w
okresie 2007-2013:
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
2. Cel, zakres i rodzaj projektu
a. Cel ogólny i zakres projektu:
………………………………………………………………….............................................
...........................................................................................………………………
b. Rodzaj Projektu/Zadania*:
........................................…………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
c. Charakter projektu:**
•
Uwzględniający interwencje w tkankę mieszkaniową
•
Nie uwzględniający interwencji w tkankę mieszkaniową
3. Czy projekt jest zgodny ze Strategią Rozwoju Gminy?**
•
Tak
•
Nie
4. Czy projekt jest zgodny z ZałoŜeniami Programu Rewitalizacji Miasta Trzebinia i przyczynia się do realizacji jego celów?**
•
Tak
•
Nie
5. Instytucja odpowiedzialna za realizację/Beneficjent:
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
6. Szacunkowe koszty projektu:
a. Koszt całkowity (zł): …………………………………………………………..
b. Koszt kwalifikowany (zł): ...................................................................……
c. Oczekiwany udział dofinansowania ze środków UE (% szacunkowych kosztów
kwalifikowanych): .......................................................................
d. Spodziewane źródło współfinansowania (np. Małopolski Regionalny Program
Operacyjny): ……………………………….....................................
153
.....................................................................................................................
e. Planowany udział własny Beneficjenta (% szacunkowych kosztów kwalifikowanych): ..........................................................................................
7. Przewidywany okres realizacji projektu
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
8. Miejsce realizacji (lokalizacja na obszarze rewitalizacji)**
•
adres ……………………………………………………………………………………
9. Spodziewane wskaźniki osiągnięć projektu:***
a. Produkty
Nazwa wskaźnika
Jedn. miary
Ilość jednostek
Jedn. miary
Ilość jednostek
Jedn. miary
Ilość jednostek
b. Rezultaty
Nazwa wskaźnika
c. Oddziaływania
Nazwa wskaźnika
* lista celów i rodzajów projektów proponowanych do wykorzystania na końcu wniosku
** właściwe otoczyć obwódką
*** lista proponowanych wskaźników na końcu wniosku
154
Rodzaje projektów
Projekty przestrzenne (techniczno-materialne)
1) rozwoju infrastruktury technicznej,
2) rozwoju transportu,
3) restrukturyzacji przemysłu,
4) remontów i renowacji istniejących zasobów mieszkaniowych,
5) budowy nowych mieszkań,
6) rozwoju infrastruktury społecznej, kulturalnej, turystycznej,
7) zabezpieczenie puli mieszkań rotacyjnych i zamiennych.
Projekty gospodarcze
1) wspierania przedsiębiorczości,
2) rozwoju turystyki bądź innych sektorów gospodarki lokalnej,
3) uruchamiania finansowych mechanizmów wsparcia (np. lokalny fundusz poręczeń),
4) inne, wynikające z programów pomocowych, dotyczące rozwoju MSP
Projekty społeczne
1) rozwoju zasobów ludzkich,
2) przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu,
3) walki z patologiami społecznymi,
4) tworzenia równych szans,
5) zapobieganiu zjawisku bezrobocia,
6) zapobieganiu zjawisku bezdomności,
7) aktywizacji środowisk dziecięcych i młodzieŜowych,
8) przekwaterowywania mieszkańców rewitalizowanych terenów,
9) uruchamiania systemów wsparcia organizacji pozarządowych,
10) kształcenia ustawicznego.
155
Lista proponowanych wskaźników:
Wskaźniki produktu:
1. liczba zmodernizowanych budynków/mieszkań;
2. liczba zmodernizowanych i zrewaloryzowanych obiektów zabytkowych;
3. ilość nowych mieszkań (dobudowy i nowe budynki);
4. ilość infrastruktury turystycznej przygotowanej w ramach programu;
5. ilość nowej i zmodernizowanej infrastruktury technicznej;
6. ilość wspieranych projektów organizacji pozarządowych.
Wskaźniki rezultatu:
1. ilość nowych jednostek gospodarczych;
2. wzrost ilości mieszkańców zlokalizowanych na obszarze i w promieniu do 1 km poza obszarem, ilość udostępnionych obszarów inwestycyjnych (w ha);
3. określenie efektu dźwigni finansowej, zaangaŜowanie sektora prywatnego w stosunku do
sektora publicznego;
4. zróŜnicowanie oferty mieszkaniowej (pozostawanie przy jednym typie mieszkańców czy
róŜnicowanie grup społecznych) / standardów cenowych.
Wskaźniki oddziaływania, wpływ pośredni, długofalowy:
1. ilość nowych miejsc pracy powstałych w wyniku projektu z podziałem na branŜe;
2. wartość dodana generowana przez lokalną działalność gospodarczą;
3. wzrost dochodów gminy z podatków od nieruchomości;
4. ilość MSP;
5. wzrost liczby turystów odwiedzających obszary miejskie i obiekty zabytkowe;
6. spadek poziomu przestępczości;
7. przyrost naturalny (napływ młodych mieszkańców).
156

Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata

Transkrypt

Podobne dokumenty

Rewitalizacja obszarów miejskich wyzwania i przykłady