Sytuacja gospodarcza Tadżykistanu w I kwartale 2014

Sytuacja gospodarcza Tadżykistanu
w I kwartale 2014 roku
2015-12-21 20:05:32
2
1. Produkt Krajowy Brutto Według wstępnych danych statystycznych, PKB Tadżykistanu osiągnął wartość 7.810,7
mln TJS (1,629 mld USD) i wzrósł, w stosunku do I kwartału 2013 r. roku o 7%.
Struktura PKB przedstawiała się następująco: rolnictwo, gospodarka leśna i rybołówstwo – 6,5% (I-III 2013 r. –
6,6%), przemysł i energetyka – 12,5% (16,3%), budownictwo – 8% (6,3%), handel, hotelarstwo, gastronomia,
naprawy samochodów i AGD – 23,7% (23,4%), transport, łączność i logistyka – 16,8% (15,9%), działalność
finansowa i obrót nieruchomościami – 0,7% (0,8%), administracja państwowa i ubezpieczenia obowiązkowe –
4,2% (3,1%), edukacja – 4,1% (4,1%), ochrona zdrowia i usługi socjalne – 1,5% (1,4%), usługi komunalne i
indywidualne – 4,2% (4,8%), podatki – 17,8% (14,2%). Najwięcej PKB wygenerowano w stolicy kraju – Duszanbe
(1.902,7 mln TJS – dynamika 108,6%), najmniej w Górno-Badachszańskim Okręgu Autonomicznym (94,8 mln TJS,
gdzie dynamika jego wzrostu była największa – 110,5%).
2. Budżet kraju
Według stanu na dzień 1.03.2014 r. wykonanie budżetu państwa wyniosło 1.849,4 mln TJS, czyli 101,4%
skorygowanego planu budżetowego. Dochody budżetu państwa z tytułu podatków stanowiły 1.547,8 mln TJS
(wzrost o 22,1% w porównaniu z analogicznym okresem 2013 r.), czyli 83,7% ogółu dochodów budżetowych.
Wydatki budżetowe w I-II 2014 r. wyniosły 1.417,8 mln TJS i w porównaniu z analogicznym okresem 2013 r.
wzrosły o 311 mln TJS. Proficyt budżetowy wyniósł 431,6 mln TJS.
3. Inflacja
W okresie styczeń-marzec 2014 r. indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych wyniósł – 102,4%, w tym
na artykuły rolno – spożywcze – 102,2%, przemysłowe – 100% i płatne usługi na rzecz ludności – 108,2%. Z
grupy artykułów rolno-spożywczych najbardziej podrożały: kapusta (o 74,7%), cebula (57,1%), marchew (18,7%),
ziemniaki (17,2%), jabłka (12,1%), herbata (2,5%), baranina (2,1%), wołowina (1,6%) i ryż (0,5%); jednocześnie
zmniejszyły się ceny na: jaja (o 11,3%), mąkę pszeniczną (4,5%), cukier (4,2%), drób (4%), mleko (3%) oraz olej
bawełniany (2,6%). Z grupy towarów przemysłowych podrożały: palta męskie (7,3%), koszule męskie bawełniane
(2,8%), pasta do zębów (2,4%), płaszcze damskie (2,1%), tkaniny bawełniana (1,9%) oraz cegły (1,2%);
potaniały: benzyna (9,6%) i cement (0,6%). Wzrost płatnych usług dla ludności był spowodowany wzrostem cen
biletów lotniczych (o 95,8%), cen na korzystanie z saun (11%), dostaw wody (8,2%), usług fryzjerskich (8,1%),
biletów kolejowych (7,9%) oraz naprawy obuwia (6,6%); jednocześnie obniżyły się ceny gazu skroplonego (o
10,2%). W tym samym okresie indeks wzrostu cen producentów wyniósł 100,8%, w tym w przemyśle
wydobywczym – 101,2%, w przetwór- stwie – 100,9% oraz w produkcji i dystrybucji energii elektrycznej, gazu i
wody – 100%. Ceny producentów artykułów rolno-spożywczych bez względu na kanały dystrybucji wzrosły o
6,7%, z czego artykułów roślinnych – o 8,7% i artykułów pochodzenia zwierzęcego – o 1,6%. Nie uległy zmianie
ceny zakupu materiałów budowlanych. Indeks wzrostu cen przewozów towarowych wyniósł 98,2%, z czego
transportem kolejowym – 101%, samochodowym – 96,2% i powietrznym – 192,9%.
4. Bezrobocie i rynek pracy. Płace. Opóźnienia w wypłatach wynagrodzeń
a/ Wg wstępnych danych na koniec lutego 2014 r. liczba aktywnej zawodowo ludności (pracujący i oficjalnie
zarejestrowani bezrobotni) wynosiła 2.247,6 tys. osób, z czego 54,6 tys. osób stanowili oficjalnie zarejestrowani
w urzędach pracy bezrobotni (w tym samym okresie 2013 r. – 52.6 tys. osób). Tym samym, w okresie styczeń –
luty stopa bezrobocia wyniosła 2,4% ludności aktywnej zawodowo.
b/ W styczniu – lutym 2014 r. nominalne dochody ludności wyniosły 3.940 mln TJS i wzrosły w stosunku do
analogicznego okresu 2013 r. o 10,6%, w tym samym okresie dochody netto wzrosły o 6,4%. W lutym średnia
płaca w gospodarce narodowej w wynosiła 819,80 TJS (ok. 170 USD), tj. o 0,7% więcej niż w styczniu 2014 r. i o
20,3% więcej niż w lutym 2013 r. Pensja minimalna wynosiła 250 TJS. Najniższy poziom płac w realnym sektorze
gospodarki odnotowano w rolnictwie (288 TJS), a najwyższy w przemyśle wydobywczym (1.645,19 TJS) i
budownictwie (1.673,15 TJS). Średni poziom płac w realnym sektorze gospodarki wynosił w lutym 2014 r. 783,08
TJS (dynamika 125,5%). Natomiast, w usługach najwyższe płace odnotowano w sektorze pośrednictwa
3
finansowego (1.845,81 TJS) oraz w transporcie, logistyce i łączności (1.611,12 TJS). Średni poziom płac w
sektorze usług wynosił w lutym 2014 r. 832 TJS (dynamika 118,2%).
c/ Na koniec lutego 2014 r. łączne zadłużenie z tytułu niewypłaconych wynagrodzeń (z uwzględnieniem lat
ubiegłych) wyniosło 67.237,8 tys. TJS, w tym za styczeń - luty 2014 r. 32.728,7 tys. TJS tj. 48,7% zadłużenia. Na
koniec lutego 2014 r. zadłużenie z tytułu niewypłaconych wynagrodzeń wzrosło w stosunku do stycznia 2014 r. 0
30,1%.
5. Przemysł
Wartość produkcji przemysłowej w okresie styczeń-marzec 2014 r. wyniosła ogółem 2.070,8 mln TJS (dynamika
103,6%). 60,7% produkcji przemysłowej stanowił przemysł przetwórczy, 28% - produkcja i dystrybucja energii
elektrycznej, gazu i wody oraz 11,2% - branża wydobywcza. Najwyższy wpływ na tempo wzrostu produkcji
przemysłowej miała branża wydobywcza, która wygenerowała 232.155 tys. TJS (dynamika 121%), w tym
surowców energetycznych na sumę 29.315 tys. TJS (122,5%) i nieenergetycznych – 202.840 tys. TJS (120,7%).
Największą dynamiką wzrostu charakteryzowało się wydobycie węgla kamiennego (dynamika 160%) i
brunatnego (108%), najmniejszą – gazu (29,6%%) i ropy naftowej (81,3%). W tym samym okresie, produkcja
przemysłu przetwórczego wyniosła ogółem 1.257.828 tys. TJS (103,3%), w tym: artykułów spożywczych –
662.055 tys. TJS (122%), tekstyliów i odzieży – 208.509 tys. TJS (66,4%), półfabrykatów i gotowych wyrobów
metalurgicznych – 169.097 (72,4%), innych niemetalowych produktów mineralnych – 136.944 tys. TJS (340%),
produktów celulozowo-papierniczych – 15.064 tys. TJS (101,1%), wyrobów z drewna – 13.166 tys. TJS (121,6%) i
produktów chemicznych – 10.173 tys. TJS (123,5%). W branży spożywczej największą dynamikę wzrostu
odnotowano w produkcji wyrobów wędliniarskich (160%), cukierniczych (142,5%), mięsa (134,7%) i olejów
roślinnych (108,9%); w branży tekstylnej: w produkcji dywanów (120,1%) i produkcji pończoszniczej (107,9%),
spadek odnotowano natomiast w produkcji bawełny (51,8%), nasion bawełny (50,9%), tkanin bawełnianych
(66,3%); w branży skórzanej wzrost odnotowano w produkcji obuwia (109,2%), spadek – w produkcji skór
(76,2%); w branży petrochemicznej wzrost dotyczył: produkcji benzyny (137,9%) i oleju napędowego (117,3%),
natomiast spadek: produkcji asfaltu (26,8%) i mazutu (86%); w branży innych niemetalowych produktów
mineralnych wzrost odnotowano w produkcji cementu (ponad 37-krotny) i produkcji cegieł (104,6%); w branży
budowy maszyn wzrostem charakteryzowała się jedynie produkcja kuchenek dla restauracji (105,3%). Produkcja
i dystrybucja energii elektrycznej, gazu i wody w okresie I-III 2014 r. osiągnęła 580.820 tys. TJS (dynamika
98,7%). Ogółem, z 90 rodzajów produkcji przemysłowej mających szczególne znaczenie dla gospodarki
Tadżykistanu, w okresie I-III 2014 r. zwiększono produkcję 42 pozycji, zmniejszono – 33 i nie produkowano 15
pozycji. Wartość produkcji sprzedanej osiągnęła 1.994,7 mln TJS, natomiast udział towarów nie sprzedanych w
ogóle produkcji wyniósł 39% (w analogicznym okresie 2013 r. - 23,1%). Z liczby 1.597 przedsiębiorstw
przemysłowych 1.093 stanowią przedsiębiorstwa duże i średnie, 242 – wchodzące w skład Tadżykistańskiego
Republikańskiego Związku Spółdzielni Spożywców „Tajikmatłubot”, 6 – wchodzące w skład holdingu
państwowego „Barki Tojik” i 256 to tzw. małe przedsiębiorstwa, zatrudniające do 10 osób.
6. Działalność inwestycyjna i budownictwo
a/ W okresie I-III 2014 r. łączna wartość nakładów inwestycyjnych wyniosła 1.214 mln TJS, czyli o 38,1% więcej
niż przez rokiem. 38,2% nakładów inwestycyjnych stanowiły inwestycje państwowe, 31,8% - prywatne, 25,7% zagraniczne oraz 4,3% tzw. „łączone”. 661,5 mln TJS czyli 54,5% ogółu nakładów inwestycyjnych skierowano do
sektora produkcyjnego, z czego 4,9% dotyczyło wydobycia kopalin paliwowo-energetycznych, 2,2% - przemysłu
przetwórczego (z nich 23,5% - produkcji tekstylnej i odzieżowej), 18,4% - produkcji i dystrybucji energii
elektrycznej, gazu i wody (z nich 93,3% - energii elektrycznej oraz 6,7% - wody, gazu, pary wodnej i gorącej
wody), 4,7% - handlu hurtowego i detalicznego oraz napraw samochodów, AGD i przedmiotów użytku
osobistego, 24,3% - transportu i łączności. Z kwoty 552,5 mln TJS nakładów inwestycyjnych na cele
nieprodukcyjne (45,5% ogółu nakładów) 0,6% skierowano do sektora hotelarsko-restauracyjnego, 1% - do handlu
hurtowego i detalicznego oraz napraw samochodów, AGD i przedmiotów użytku osobistego, 0,9% - na
administrację państwową, obronność i ubezpieczenia społeczne, 7,7% - na edukację, 4,3% - na ochronę zdrowia i
usługi socjalne, 4% - na inne usługi komunalne i indywidualne (z nich 78,6% - na organizację wypoczynku,
4
kulturę, sport i rozrywkę), 27% - na budowę innych obiektów nieprodukcyjnych.
b/ Wartość zrealizowanych w I-III 2014 r. robót w budownictwie wyniosła 676,2 mln TJS, czyli o 244,5 mln TJS
więcej niż w analogicznym okresie 2013 r. Wprowadzono do eksploatacji nowe obiekty o wartości 225,2 mln TJS.
Łączna powierzchnia przekazanych do użytku budynków mieszkalnych wyniosła 110,3 tys. m2 i była wyższa o
7,1% niż w analogicznym okresie 2013 roku. Na dzień 1 kwietnia 2014 r. w RT działało 375 przedsiębiorstw
budowlanych.
7. Transport
a/ W okresie I-III 2014 r. wszystkimi rodzajami transportu przewieziono ogółem 17.225,8 tys. ton ładunków
(dynamika 101,8%), w tym: transportem samochodowym – 15.728,2 tys. ton (103,2%), koleją – 1.497 tys. ton
(89,5%) i lotniczym 0,559 tys. ton. (108,1%)
b/ Przewieziono ogółem 134.017,1 tys. pasażerów (105,4%), w tym: 131.166,2 tys. osób transportem
samochodowym (105,5%), 2.498,2 tys. osób – tzw. elektrycznymi środkami transportu miejskiego (101,1%), 99,1
tys. osób – koleją (82,7%) oraz 253,6 tys. osób – transportem powietrznym (112,9%).
8. Handel i usługi
a/ Obroty handlu detalicznego (w tym remonty samochodów, AGD i przedmiotów użytku osobistego) wyniosły
3.035,2 mln TJS i były wyższe o 13,1%, niż w analogicznym okresie roku 2013. W strukturze obrotów 45,8%
stanowiły artykuły spożywcze (w I kw. 2013 r. - 46,2%), 54,2% - przemysłowe (w I kw. 2013 r. - 53,8%). W grupie
artykułów spożywczych największy udział w obrotach handlu detalicznego miały mięso i wyroby wędliniarskie
(22,1%), mąka i pieczywo (10,1%), cukier i wyroby cukiernicze (6,9%), warzywa (6,1%) oraz oleje roślinne
(3,4%), natomiast w grupie towarów przemysłowych: materiały budowlane (19,9%), paliwa (19,4%), tkaniny
(12,3%), obuwie, dzianiny i odzież (po 9,5%). Samochody i części zamienne (5,9%), artykuły elektrotechniczne
(4,8%) oraz lekarstwa (3,8%). 52% obrotów handlu detalicznego zrealizowano za pośrednictwem bazarów. 99,1%
obrotów handlu detalicznego i napraw przypadało na sektor niepaństwowy. W przeliczeniu na jednego
mieszkańca obroty handlu detalicznego wyniosły 366,8 TJS.
b/ Wartość zrealizowanych płatnych usług na rzecz ludności wyniosła 2.320,1 mln TJS (dynamika 103,4%). 47,2%
ww. usług świadczyły oficjalnie zarejestrowane przedsiębiorstwa i instytucje. 39,5% ogółu płatnych usług
stanowiły usługi socjalno-bytowe , 21,4% - usługi transportu pasażerskiego, 12,2% - telekomunikacyjne, 9,2% edukacyjne, 3,5% - medyczne, 0,6% - komunalne oraz 13,5% - pozostałe płatne usługi. Największą dynamiką
charakteryzowała się grupa usług gospodarki mieszkaniowej (124,6%), usług komunalnych (122,4%) i
medycznych (115,6%), najmniejszą – usługi transportu pasażerskiego (93,4%) i socjalno-bytowe (99,1%).
9. Rolnictwo
a/ Ogólna wartość produkcji rolnej we wszystkich rodzajach gospodarstw wyniosła 998,9 mln TJS (dynamika
113,6%), w tym: produkcji roślinnej – 5,6 mln TJS (90,4%), a zwierzęcej – 993,3 mln TJS (113,8%).
b/ We wszystkich kategoriach gospodarstw rolnych wyprodukowano: 1.366 ton warzyw (108,2%); wg stanu na
1.04.2014 r. obsiano 112.227 ha pól uprawnych (w tym zbożami i roślinami strączkowymi – 46.930 ha),
zasadzono drzew owocowych i winorośli na powierzchni 5.740 ha (spadek w porównaniu z okresem I-III 2013 r. o
25,5%).
c/ Według stanu na 1.04.2013 r. pogłowie bydła rogatego wyniosło 2.089,9 tys. szt. (dynamika 102,6%), owiec i
kóz – 5.118,3 tys. szt. (103,2%), trzody chlewnej – 486 szt. (103%), koni – 78,7 tys. szt. (101,1%), drobiu –
4.780,7 tys. szt. (98,1%). Wyprodukowano 27.881 ton mięsa (109,2%), 152.751 ton mleka (108%), 80.587 tys.
szt. jaj (107,4%), 284 tony wełny (109,3%). Wartość produkcji rybnej wyniosła 3,3 mln TJS (dynamika 100,6%),
wyłowiono 195,3 ton ryb (dynamika 100,6%). Wartość produkcji leśnej osiągnęła 197 tys. TJS.
5
d/ Według stanu na dzień 1.04.2014 r. na stanie gospodarstw rolnych znajdowało się: 10.823 traktorów (z tego
7.388 sprawnych), 3.286 samochodów ciężarowych (1.412 sprawnych), 468 kombajnów ziarnowych (220), 5.578
przyczep do traktorów (3890), 3.077 pługów (2.294), 2.321 siewników (1.769), w tym do wysiewu bawełny –
1.864 (1.458) oraz 2.982 kultywatorów (2.193)
10. Handel zagraniczny
a/ Ogólne obroty handlu zagranicznego wyniosły 1.155 mln USD (96,3%), w tym: eksport – 227,6 mln USD
(62,9%), a import – 927,4 mln USD (110,7%). Obroty handlowe z krajami WNP wyniosły 602,2 mln USD (130,4%),
z czego eksport – 85,9 mln USD (189,8%), a import – 516,3 mln USD (124%); obroty z pozostałymi krajami
wyniosły 552,8 mln USD (74,9%), z czego eksport – 141,7 mln USD (44,7%), a import – 411,1 mln USD (97,5%).
Deficyt bilansu handlowego wyniósł – 699,8 mln USD, w tym z krajami WNP – 430,3 mln USD, z pozostałymi
krajami – 269,5 mln USD. Udział krajów WNP w ogólnych obrotach handlowych Tadżykistanu wyniósł 52,1%.
Dominującymi grupami towarowymi w tadżykistańskim eksporcie były: metale nieszlachetne i wyroby z metali
nieszlachetnych – 29,8% (dynamika 58,5%), produkty mineralne – 21,8% (68,7%), materiały i wyroby
włókiennicze – 19,4% (44,9%), środki transportu, maszyny i urządzenia – 18,3% (dynamika eksportu środków
transportu – 110%, dynamika eksportu maszyn i urządzeń – 29,6%), a w imporcie: produkty mineralne – 24,1%
(142,1%), środki transportu oraz maszyny i urządzenia – 19,6% (81,6% oraz 101,7%), produkty pochodzenia
roślinnego – 11,6% (108%%), produkty przemysłu chemicznego – 10,9% (94,3%), metale nieszlachetne i wyroby
z metali nieszlachetnych – 7% (112%), drewno i wyroby z drewna – 6,5% (130,8%). W omawianym okresie
najszybciej rósł eksport: obuwia i nakryć głowy (3.150%%), polimerów, gumy oraz ich wyrobów (188,5%),
środków transportu (110%) oraz energetycznych produktów mineralnych (104,3%), w imporcie zaś największy
wzrost odnotowano w: energetycznych produktach mineralnych (511,1%), kamieniach i metalach szlachetnych i
półszlachetnych (312,3%), obuwiu i nakryciach głowy (187,7%), produktach mineralnych (142,1%), zwierzętach
żywych i produktach pochodzenia zwierzęcego (140,4%) oraz innych towarach przemysłowych (138,8%).
Najważniejszymi partnerami handlowymi Tadżykistanu w eksporcie były: Turcja – 24,9%, Kazachstan – 20,6%,
Rosja – 16,2%, Iran – 14,4%, Szwajcaria – 5,9%, Chiny – 5,7%, Pakistan – 4,2%, Afganistan – 3,2% i Włochy –
1,7%, zaś w imporcie: Rosja – 33,5%, Kazachstan – 17,2%, Chiny – 10,2%, Litwa – 5,2%, Iran – 4,7%, Turcja –
3,5%, USA – 3,1%, Arabskie Emiraty – 2,3%, Jamajka – 1,9%, Pakistan – 1,7%, Afganistan – 1,6%, Turkmenistan i
Korea Płd. (po 1,5%), Azerbejdżan, Belgia i Ukraina (po 1,1%). Wg danych tadżykistańskich obroty z Polską
wyniosły 2.693,4 tys. USD (dynamika 580%), z czego eksport do Polski stanowił 211,4 tys. USD, import 2.482 tys.
USD.
b/ Wg polskich danych statystycznych obroty towarowe w I kwartale 2014 r. wyniosły 3,97 mln USD (dynamika
122%), w tym eksport – 3,75 mln USD (115%) i import – 250 tys. USD (1.999%). 16,7% polskiego eksportu
stanowiły wyroby nieszlachetne i wyroby z metali nieszlachetnych (dynamika 80%), 16,3% - gotowe artykuły
spożywcze (93%), 14,5% - wyroby przemysłu chemicznego i pokrewnych (122%), 14,2% - urządzenia
mechaniczne i elektryczne, do odbioru i rejestracji dźwięku (231%), 12% - drewno, korek, słoma i ich wyroby
oraz artykuły koszykarskie (121%). W imporcie dominowały materiały i wyroby włókiennicze oraz wyroby
nieszlachetne i wyroby z metali nieszlachetnych.
11. Kursy walut
Średni kurs USD w I kwartale wynosił 4,7940 TJS (w 2013 r. - 4,4585 TJS), Euro – 6,5278 TJS (6,2374 TJS).
Ostatnia aktualizacja: 19.05.2014
6