Nr wniosku: 178529, nr raportu: 13087. Kierownik (z rap.): dr Ewa

Nr wniosku: 178529, nr raportu: 13087. Kierownik (z rap.): dr Ewa Barbara Śliwińska
Stan rośliny żywicielskiej jest jednym z kluczowych czynników decydujących o przeżywalności larw owadów
roślinożernych. W czasie żerowania larw, roślina żywicielska wydziela szereg substancji, które są zarówno reakcją na
stres wywołany przez żerowanie larwy, jak i na inne stresogenne czynniki środowiskowe. Te pozostałe czynniki, takie jak
na przykład patogenne grzyby, również wpływają na stan rośliny. Produkowane przez roślinę w odpowiedzi na takie
zakażenie substancje mogą negatywnie lub pozytywnie oddziaływać na żerujące na niej larwy owadów. Czy
zainfekowanie rośliny żywicielskiej grzybem ma wpływ na liczebność i kondycję gąsienic motyli? Odpowiedź na to
pytanie może w znaczący sposób uzupełnić wiedzę na temat interakcji międzygatunkowych oraz koewolucji roślin i
owadów w kontekście ich dostosowania, a także pomóc określić wpływ takich interakcji międzygatunkowych na procesy
populacyjne. Odpowiedź na takie pytanie ma obecnie istotne znaczenie w obliczu zwiększonej aktywności patogenów w
zbiorowiskach roślinnych, wynikających ze zmian klimatycznych, jak i powszechnie wykorzystywanych agrotechnologii.
Znanym faktem jest też obserwowany spadek bioróżnorodności i liczebności motyli oraz wymieranie populacji niektórych
ich gatunków w Europie. Jednakże, często przyczyny tych zjawisk nie są do końca jasne. Realizowany projekt miał na
celu zbadanie, czy liczebność larw, ich masa i poziom immunokompentencji (zdolność organizmu do odpowiedzi
immunologicznej na dany patogen) są powiązane z patogenną infekcją grzybową rośliny żywicielskiej (krwiściąg lekarski
S. officinalis) u motyla modraszka teleiusa Maculinea teleius. Przeprowadzone badania wykazały, że infekcja grzybowa
rośliny żywicielskiej powoduje zmiany cech morfologicznych takiej rośliny, kluczowych dla przeżywalności larw
(gąsienice żerują wyłącznie w kwiatostanach rośliny), takich jak liczba kwiatostanów, wysokość (wielkość) kwiatostanów
i zmienność w wysokości kwiatostanów na roślinie. Tak zmienione rośliny, nie tylko morfologicznie, ale prawdopodobnie
też biochemicznie, determinowały zarówno liczebność gąsienic żerujących na roślinie, jak również wpływały na
ostateczną masę osiąganą przez larwy oraz ich odpowiedź immunologiczną. Masa i immunokompetencja gąsienic silne
determinuje ich dalszą przeżywalność (większa masa i odpowiedź immunologiczna zwiększają szanse na przeżycie), co
ostatecznie może mieć ważny wpływ na procesy populacyjne. W ten sposób, stopień rozpowszechnienia infekcji
grzybowej rośliny żywicielskiej może mieć istotne konsekwencje dla dynamiki populacji badanego motyla.
Podsumowując, wyniki projektu wskazują, że wzajemne interakcje między pasożytniczymi grzybami atakującymi roślinę,
samą rośliną i roślinożernymi larwami stanowią bardzo złożone układy ekologiczne, których zaburzenia wynikające ze
zmian klimatu lub innych czynników mogą mieć kolosalne skutki dla liczebności populacji motyli, a być może także dla
ich istnienia.