kompleksowa ocena stanu lasów w nadleśnictwie zagnańsk

Nadleśnictwo Zagnańsk
KOMPLEKSOWA OCENA STANU LASÓW
W NADLEŚNICTWIE ZAGNAŃSK
za lata 2009, 2011, 2012
Zagnańsk, 2013
Nadleśnictwo Zagnańsk
Lasy Nadleśnictwa Zagnańsk
od 1 maja 2008 r. posiadają
certyfikat FSC SW-FM/COC-000250
Certyfikat gospodarki leśnej FSC FM (Forest Management)
przeznaczony jest dla właścicieli i zarządców obszarów leśnych.
Lasy z certyfikatem FSC zarządzane są zgodnie z najwyższymi
światowymi standardami ochrony środowiska, poszanowaniem
wartości społecznych miejscowej ludności oraz jednoczesnym
zachowaniu zasad ekonomicznych prowadzenia gospodarki leśnej.
Certyfikat FSC jest gwarancją, że lasy Nadleśnictwa Zagnańsk
zarządzane są według zasad prawidłowej gospodarki leśnej.
Oznacza to, że w lasach Nadleśnictwa Zagnańsk:






unika się stosowania pestycydów
zachowuje się martwe drewno do naturalnego rozkładu
ochrania się rzadkie gatunki fauny i flory
dąży się do zachowania w stanie naturalnym części
ekosystemów leśnych
nie wprowadza się roślin obcego pochodzenia, a w
szczególności roślin modyfikowanych genetycznie
chroni się obszary o wyjątkowych walorach społecznych i
przyrodniczych.
W Nadleśnictwie Zagnańsk
na podstawie:
„Zasad, Kryteriów i Wskaźników Dobrej Gospodarki Leśnej
w Polsce”
Zasada 8. MONITOROWANIE i OCENA
Zgodnie z zasadami, kryteriami i wskaźnikami dobrej gospodarki
leśnej w Polsce (dokument standardów obowiązujących w certyfikacji
obszarów leśnych w systemie FSC), monitorowanie w Nadleśnictwie
Zagnańsk prowadzone jest stosownie do zakresu i intensywności gospodarki
leśnej, w celu dokonania oceny stanu lasu, ilości pozyskiwanych produktów
leśnych, kontroli pochodzenia produktu i działań gospodarczych oraz ich
wpływu społecznego i środowiskowego.
Kryterium 8.1.
Nadleśnictwo Zagnańsk posiada (wskaźnik 8.1.1.):
 system kontroli pochodzenia produktu na podstawie wdrożonego Zarządzenia
Nadleśniczego Nadleśnictwa Zagnańsk 8/2012 z dn. 20.09.2012 r. w sprawie
wprowadzenia procedury „Dokumentowanie Procedury Kontroli Pochodzenia
Produktu dla wspólnego certyfikatu FM/CoC w Nadleśnictwie Zagnańsk
zgodnie z normą
FSC-STD-40-004 V2-1 EN”.
Ponadto monitorowanie i ocenę stanu lasu w Nadleśnictwie Zagnańsk pod
dokonuje się na podstawie następujących dokumentów :
 Zarządzenia nr 11/10 z 02.08.2010 r. w sprawie wytycznych do sporządzania
oceny potencjalnego wpływu gospodarczych na bioróżnorodność środowiska
leśnego;
 Wytycznych w sprawie corocznego monitoringu lasów HCVF z RDLP Radom
znak spr: ZO-261-1-2/2012 z 04.05.2012 r. zobowiązujące leśniczych do
corocznego przekazywania wyników monitoringu lasów HCVF;
 Instrukcji Ochrony Lasu jako załącznik do Zarządzenia nr 57 Dyrektora
Generalnego Lasów Państwowych z dnia 22 listopada 2011 r. - wydana przez
CILP;
 Zaleceń RDLP prowadzenia stałego monitoringu (karty ewidencji i obserwacji)
przekazane do wykonania przez RDLP wszystkim Nadleśnictwom w piśmie
znak ZU-262-6/10 z dnia 03.08.2010. - dostosowującymi gospodarkę leśną do
zasad, kryteriów i wskaźników dobrej gospodarki leśnej w Polsce (FSC);
 Zasad pozostawiania drewna martwego w lesie na terenie RDLP Radom –
znak spr. ZO-725-12/2009 z 06.05.2009 r.
Kryterium 8.2.
W zakres gospodarki leśnej powinno wchodzić prowadzenie badań
naukowych i gromadzenie danych, niezbędnych do monitorowania
przynajmniej poniższych wskaźników:
 ilości pozyskiwanych produktów,
 wielkości przyrostu, odnowienia oraz stanu lasu,
 składu oraz obserwowanych
zmian w faunie i florze,
 środowiskowego
społecznego
procesu
i
oddziaływania
pozyskiwania
drewna i innych prac,
 kosztów,
produktywności
oraz wydajności gospodarki
leśnej.
Wskaźnik 8.2.1.
Nadleśnictwo Zagnańsk zarządzające lasami o dużej powierzchni tj.:
9.941,71 ha posiada wdrożony plan monitoringu pozwalający na
obserwowanie następujących zmian:
a) tempa przyrostu, odnowienia, składu gatunkowego i struktury wiekowej zasobów leśnych
.
Tabela nr 1 Zmiany powierzchni Nadleśnictwa i podstawowych wskaźników charakteryzujących stan lasu i warunki gospodarowania.
Lp.
1
2
Rodzaj danych
Powierzchnia ogólna nadleśnictwa w tym:
Leśna
ha
ha
Powierzchnia lasów nadzorowanych innych własności
ha
Poprzedni
PUL
Obowiązujący
PUL *
9958,06
9740,92
9942,17
9740,12
-
-
3
Średni zapas masy na 1 ha powierzchni leśnej *
260
306
4
Bieżący przyrost masy drzewnej dla n-ctwa
5,78
8,70
5
Średni wiek drzewostanów dla n-ctwa
73
80
6
Średnia intensywność czyszczeń późnych na 1 ha wykonanego
zabiegu
3,18
5,18
7
Średnia intensywność wykonanych zabiegów trzebieżowych*
na 1 ha wykonanego zabiegu Trzebieży wczesnej m3/ha
Trzebieży późnych m3/ha
25,83
32,08
8
Średnio roczne pozyskanie drewna w m3 na 1 ha powierzchni
3,20
4,00
9
Średnio roczna powierzchnia odnowionych gruntów
4,83
4,83
w
ha
Tabela 2. Powierzchnia wg klas wieku
VII
121-140
141 i więcej
KO
KDO
Grunty
niezalesione
Grunty
niezalesione i
zalesione
VII
Bud.
Przerębowa
VI
101-120
91-100
81-90
V
71-80
51-60
IV
22,51
32,66
49,20
220,07
611,94 966,23 1693,42 1790,17 1434,14 778,14 423,58 101,54 10,85 1294,86
14,58
37,20 37,85
222,77
641,16 948,43 1695,93 1765,94 1422,88 744,42 412,11 90,65
11,12 1308,72 76,25 29,30 41,14
*
45,89
231,74
647,35 903,33 1635,48 1651,27 1588,04 733,80 435,51
10,95 1320,35 87,37 29,30
40,27
*
1 -10
31-40
III
21-30
II
RAZEM
11-20
I
pozostałe
w prod. Ubocz.
halizny.zręby
płazowiny
do odnowienia
Drzewostany w klasach i podklasach wieku
61-70
Grunty leśne niezalesione
41-50
Rok
(stan
na
01.01)
-
2009 -
-
*
*
2011 -
-
*
*
-
2012
-
*
*
17,79
41,50
* Powierzchnia ogólna Nadleśnictwa Zagnańsk – 9941,7110 ha; (stan wg. SILP na 2013 r.)
Powierzchnia leśna
– 9757,7565 ha;
w tym:
grunty leśne zalesione
– 9469,5128 ha;
grunty leśne niezalesione
– 40,2651 ha;
grunty związane z gospodarka leśna – 2247,9786 ha;
Użytki rolne
- 95,8584 ha.
Pozostałe:
Szczególna forma ochrony przyrody – 8,89 ha
Naturalna sukcesja – 12,33 ha
Wyłączenia z produkcji – 10,50 ha.
90,04
29,31
*
Tabela 3. Zestawienie udziału powierzchniowego siedliskowych typów lasu
Obręby
Siedl.
Lp.
PUL 1998-2007
lasu
pow. [ha]
[%]
pow. [ha]
[%]
pow. [ha]
[%]
2
3
4
5
6
7
8
1
PUL 2008-2017
Nadleśnictwo
typ
1. Bśw
204,04
2,2
109,41
1,15
109,41
1,15
2. Bw
93,92
1,0
57,69
0,61
57,69
0,61
3. Bb
23,02
0,2
3,38
0,04
3,38
0,04
4. BMśw
130,94
1,4
213,09
2,24
213,09
2,24
5. BMw
134,26
1,4
162,14
1,71
162,14
1,71
6. BMb
13,00
0,1
19,86
0,21
19,86
0,21
7. LMśw
19,36
0,2
14,14
0,15
14,14
0,15
8. LMw
82,10
0,9
68,90
0,73
68,90
0,73
9. LMb
46,25
0,5
27,43
0,29
27,43
0,29
144,08
1,5
33,11
0,35
33,11
0,35
8,91
0,1
20,00
0,21
20,00
0,21
12. BMwyżśw 1252,72 13,2
432,76
4,56
432,76
4,56
308,03
3,24
308,03
3,24
2947,64
31,06
2947,64 31,06
10. Ol
11. OlJ
13. BMwyżw
-
14. LMwyżśw 4928,90 51,9
15. LMwyżw
-
1487,45
15,67
1487,45 15,67
16. Lwyżśw
1747,36 18,4
2525,81
26,61
2525,81 26,61
17. Lwyżw
-
-
232,30
2,45
232,30
2,45
18. OlJwyż
-
-
29,70
0,31
29,70
0,31
19. LMGśw
58,71
0,6
8,52
0,09
8,52
0,09
612,34
6,4
789,93
8,32
789,93
8,32
20. LGśw
9502,22
Ogółem
3635,56 9491,29
9491,29 100,00
b) gospodarczego pozyskania niedrzewnych produktów leśnych, takich jak
nasiona, sadzonki, zwierzyna łowna, stroisz i choinki.
Tabela 4. Wielkość pozyskania drewna
Wielkość pozyskania m3 grubizny
Rok
2009
2011
2012
rębne
przedrębne
ogółem
14080,79
21825,43
35906,22
15085,62
22974,37
38059,99
17449,28
22405,50
39854,78
Tabela 5. Wielkość pozyskania niedrzewnych produktów leśnych
Wielkość pozyskania niedrzewnych produktów leśnych
Rok
2009
choinki
(szt.)
31
stroisz
(mp.)
-
zwierzyna łowna
(szt.)
-
nasiona
(kg)
60
inne
-
2011
44
19,5
-
-
-
2012
27
19
-
-
-
c) składu faunistycznego i florystycznego oraz dynamiki jego zmian
Wyniki stałego monitoringu występowania cennych gatunków roślin, zwierząt i grzybów
znajdują się w kartach ewidencji i obserwacji, składanych do 30 września każdego roku - zgodnie
z Instrukcją ochrony lasu. Na ich podstawie można stwierdzić, że:
 występują rośliny rzadkie, chronione i zagrożone,
 powierzchnia siedlisk chronionych gatunków roślin nie zmniejszyła się.
 stwierdzono pojedyncze nowe rośliny podlegające ochronie.
W 2012 r. przeprowadzono inwentaryzację bobra europejskiego na terenie nadleśnictwa.
Miejsca jego występowania stwierdzono w trzech leśnictwach: Bartków, Długojów, Węgle.
Mapa z lokalizacją występowania bobra europejskiego.jpg
d) zmian środowiskowych, wpływających na florę, faunę, glebę, zasoby wodne
(erozja, gradacje szkodników, gatunki inwazyjne, miejsca gniazdowania
zagrożonych gatunków ptaków)
Tabela 6. Formy ochrony przyrody w Nadleśnictwie Zagnańsk
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Rodzaj
obiektu
Rezerwaty
Natura 2000
Parki krajobrazowe
Obszary chronionego
krajobrazu
grzyby
Rośliny
chronione:
Powierzchnia
(ha)
244,38
ok. 5107
5022,38
2
4275,08
-
-
porosty 1
1
-
mszaki 2
3
-
37(47)
-
6
-
14
5
130
26
3
2,75
8
-
rośliny
naczyniowe 3
8.
1
Ilość
2
2
1
9.
10.
11.
12.
13.
14.
owady 4
płazy
Zwierzęta
gady
chronione:
ptaki
ssaki
Użytki ekologiczne
15.
Pomniki przyrody 5
- liczba gatunków porostów w rzeczywistości jest większa, ponieważ chrobotki oznaczano do rodzaju
2
- liczba gatunków mszaków w rzeczywistości jest większa, ponieważ torfowce, oznaczano do rodzaju
- liczba gatunków roślin naczyniowych w rzeczywistości jest większa, ponieważ widłakowate
oznaczono do rodziny
4
- liczba gatunków owadów w rzeczywistości jest większa, ponieważ biegacze i trzmiele oznaczono do
rodzajów
5
– w tym grupy drzew
3
Tabela 7. Cenne siedliska ujęte w Zał. I Dyrektywy Siedliskowej na obszarze
Natura 2000 „Dolina Krasnej”
L.p.
Kod siedliska
przyrodniczego
1.
3150
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
3260
3270
4030
6230
6410
6510
7110
7140
7150
7210
91D0
91E0
Nazwa siedliska przyrodniczego
starorzecza i inne naturalne, eutroficzne zbiorniki wodne
nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami
włosieniczników
zalewane muliste
brzegi rzek
suche wrzosowiska
górskie i niżowe murawy bliźniczkowe
zmiennowilgotne łąki trzęślicowe
niżowe i górskie łąki użytkowane
ekstensywnie
torfowiska wysokie z roślinnością
torfotwórczą
torfowiska przejściowe i trzęsawiska
obniżenia dolinkowe i płaty mszarne
torfowiska nakredowe
bory i lasy bagienne
lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe
W ramach tzw. „Shadow List” (propozycji organizacji pozarządowych) został utworzony
kolejnej obszar Natura 2000 „Lasy Suchedniowskie”.
Wyodrębniono tu dwa typy chronionych siedlisk przyrodniczych:
9110
9130
kwaśna
buczyna
żyzna
buczyna
Obszary w ramach europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000, zarówno
z propozycji rządowej, jak i „Shadow List” należy szczególnie traktować, nie podejmując
zadań mogących zagrozić przedmiotowi ochrony.
Szczegółowy monitoring ww. obszarów ujęto poniżej w monitoringu lasów HCVF ( f).
Wyniki inwentaryzacji drewna pozostawionego do naturalnego rozkładu:
Tabela nr 8. Ilość drewna martwego na terenie Nadleśnictwa Zagnańsk
wg. stanu na 31.12.2007 r.
Iglaste m3
Leśnictwo do 10
ponad 10
lat
lat
Adamów
281
285
Liściaste m3
do 10
ponad 10
lat
lat
205
250
do 10
lat
486
Razem
powyżej 10
lat
535
Występa
53
43
15
13
67
56
Bartków
43
42
13
10
56
52
Długojów
36
12
35
14
71
26
Ćmińsk
123
98
27
20
169
99
Serbinów
28
15
6
7
34
22
Brzezinki
40
17
7
4
47
21
Barcza
107
84
68
38
175
122
Wegle
53
2
20
73
2
Razem
764
598
396
1178
935
356
Następna inwentaryzacja drewna martwego przewidziana jest do wykonania w 2013 r.
Wyniki monitoringu: Zgodnie z Instrukcją ochrony lasu do 30 września leśniczowie sporządzają
notatki z monitoringu wybranych form ochrony przyrody w nadleśnictwie tj: rezerwatów przyrody,
obszarów Natrura 2000, pomników przyrody. W 2012 r. w wyniku powyższego monitoringu nie
stwierdzono żadnych zmian ani zagrożeń w wybranych formach ochrony przyrody.
e) społeczno-gospodarczych aspektów (koszty gospodarki leśnej, ilości
wszystkich pozyskiwanych produktów, zmiany w relacjach społecznych i
pracowniczych).
Tabela 9. Nakłady na realizację wybranych zadań gospodarczych
L.p.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Zadanie
gospodarcze
Jednostka
2009
2012
2011
Odnowienia i
zalesienia
ha/zł
3,45/17915
2,55/221
4,54/9600
Zabezpieczenie
upraw i młodników
przed zwierzyną
ha/zł
-
0,25/4290
0,40/4006
ha/zł
160,64/103331
183/111232
205/140955
m3/zł
zł
`35906/1960484
-
39843/20729003
229961,72
39969/2082687
6313,52
10776,16
21961,00
23131,8
-
51930,00
12910,00
Pielęgnowanie
upraw i młodników
Pozyskanie
drewna
Ochrona przyrody
Edukacja
ekologiczna
7.
Inwestycje i
remonty w
zakresie
infrastruktury
turystycznej oraz
ścieżek
edukacyjnych
8.
Realizację
zadań doradztwa
leśnego dla
właścicieli lasów
prywatnych
zł
zł
zł
-
-
W monitorowanych latach nie wystąpiły zmiany w ilości zatrudnionych pracowników w
Nadleśnictwie Zagnańsk – 45 osób.
W ramach zadań z ochrony przyrody wykonano w 2011 r. konserwację Dębu „Barek”
tj. budowę dodatkowych podpór oraz remont instalacji odgromowej na które Nadleśnictwo
Zagnańsk dostało dofinansowanie z NFOŚiGW na 95% kosztów przedsięwzięcia.
f) zidentyfikowanych obszarów leśnych o szczególnych walorach ochronnych.
Wyniki monitoringu lasów o szczególnych wartościach przyrodniczych i kulturowych
(HCVF - High Conservation Value Forests) przeprowadzonego
w Nadleśnictwie Zagnańsk w 2012 roku.
W Nadleśnictwie Zagnańsk występują następujące kategorie HCVF spośród
wyszczególnionych i opisanych w „Kryteriach wyznaczania Lasów o szczególnych walorach
przyrodniczych (High Conservation Value Forests) w Polsce”:
1. HCVF 1. Lasy posiadające globalne, regionalne lub narodowe znaczenie pod względem
koncentracji wartości przyrodniczych:
HCVF 1.1 Obszary chronione:
HCVF 1.1.1 Obszary chronione - lasy w rezerwatach – 206,94 ha
– fragmenty lasu specjalnie przeznaczonych do ochrony walorów przyrodniczych bez kompromisu
z potrzebami gospodarki leśnej (Rezerwat Górna Krasna, Rezerwat Barcza).
HCVF 1.1.2 Obszary chronione – lasy w parkach krajobrazowych – 4818,79 ha
- Suchedniowsko-Oblęgorski Park Krajobrazowy
Efekt monitoringu: Stan przyrodniczy rezerwatów - przedmiot ochrony, dla którego zostały
utworzone nie pogorszył się.
W przypadku lasów w parkach krajobrazowych - stan w obszarze Nadleśnictwa nie pogorszył się.
HCVF 1.2 Ostoje zagrożonych i ginących gatunków ( brak od 2012 r.)
– fragmenty lasu z populacjami gatunków zagrożonych wyginięciem - Czerwona lista lub gatunki
o znaczeniu europejskim – Strefa Ochrony Cietrzewia.
Efekt monitoringu: Przeprowadzany monitoring
cietrzewia na wyznaczonych niewielkim terenie
tereny zostały niekorzystnie dla tego gatunku
powyższym w 2012 r. roku została zlikwidowana
WPN.I.6442.6.2012.PM z dnia 04.06.2012 r.
od ponad pięciu lat nie wykazywał obecności
Nadleśnictwa Zagnańsk (przyległe prywatne
zrekultywowane gospodarczo). W związku z
strefa ochrony cietrzewia na podstawie decyzji
2. HCVF 2. Kompleksy leśne odgrywające znaczącą rolę w krajobrazie, w skali krajowej,
makroregionalnej lub globalnej:
HCVF 2.1 Kompleksy leśne odgrywające znaczącą rolę w krajobrazie, w skali krajowej,
makroregionalnej lub globalnej - Obszary Natura 2000 – 6466,79 ha
– lasy odgrywającą znaczącą rolę w krajobrazie, objęte ochroną ostoi ptaków właściwych dla
krajobrazu leśnego, desygnowane jako ostoje roślin ze względu na florę leśną – (obszary Natura
2000 tj.: Lasy Suchedniowskie, Dolina Krasnej, Ostoja Barcza, Łysogóry).
Efekt monitoringu: Tereny leśne Nadleśnictwa wchodzące w skład obszarów Natura 2000 bez
widocznych zmian przyrodniczych.
3. HCVF 3. Obszary obejmujące rzadkie, ginące lub zagrożone ekosystemy:
HCVF 3.1 Ekosystemy skrajnie rzadkie i ginące:
– lasy i inne ekosystemy rzadkie, objęte dyrektywą siedliskową (górski bór świerkowy, sosnowy
bór bagienny).
HCVF 3.2 Ekosystemy rzadkie i zagrożone w skali Europy:
- lasy zagrożone w skali Europy lecz stosukowo pospolite w Polsce (kwaśne i żyzne buczyny,
jodłowe bory świętokrzyskie, łęgi olszowe i grądy subkontynentalne).
Efekt monitoringu: Stan przedmiotu ochrony - w/w siedlisk nie pogorszył się.
4. HCVF 4. Lasy pełniące funkcje w sytuacjach krytycznych:
HCVF 4.1 Lasy wodochronne występujące na powierzchni 8.213,96 ha
- źródliska rzek i potoków, lasy na obszarach wód podziemnych, lasy wzdłuż cieków wodnych, lasy
zalewowe, lasy na terenach górskich i wyżynnych zapobiegające szybkiemu spływowi
powierzchniowemu wód deszczowych, lasy na siedliskach wilgotnych i bagiennych.
HCVF 4.2 Lasy glebochronne występujące na powierzchni 1.024,77 ha
– lasy na wydmach śródlądowych, na stromych zboczach jarów, wąwozów i wzgórz, lasy na
zboczach o dużym spadku (ponad 35 stopni).
Efekt monitoringu: Stan przedmiotu ochrony - w/w lasów ochronnych nie pogorszył się.
5.
HCVF 6. Lasy kluczowe dla tożsamości kulturowej lokalnych społeczności:
HCVF 6.1 Lasy kluczowe dla tożsamości kulturowej lokalnych społeczności:
- lasy ważne ze względów kulturowych, przyrodniczych lub religijnych dla lokalnych społeczności
– pomniki, mogiły, obeliski, groby – 9 obiektów na powierzchni 0,0161 ha.
Efekt monitoringu: Stan przedmiotu ochrony - w/w obiektów nie uległ pogorszeniu.
Gospodarowanie w lasach o szczególnych walorach przyrodniczych.



Wykazy lasów o szczególnych walorach przyrodniczych należy dołączyć do waloryzacji
przyrodniczo-leśnej nadleśnictwa.
Dla lasów w poszczególnych kategoriach HCVF, przy planowaniu zadań gospodarczych
powinny zostać uwzględnione ich funkcje i zadania.
Przy wykonywaniu zadań gospodarczych, w lasach o szczególnych walorach
przyrodniczych należy zwracać uwagę na zachowanie różnorodności biologicznej i nie
pogarszanie stanu tych lasów.
Mapy z zasięgiem lasów HCVF w poszczególnych kategoriach znajdują się w zakładce:
Ochrona przyrody