Dostępność finansowania po kryzysie finansowym

Podstawowe tezy
DOSTĘPNOŚĆ FINANSOWANIA
PO KRYZYSIE FINANSOWYM
Polityka kredytowa banków
– kredyty mieszkaniowe dla gospodarstw domowych






W I kwartale 2011 roku banki znacznie ograniczyły skalę zaostrzeń kryteriów kredytowania
gospodarstw domowych
¼ ogółu banków zliberalizowała politykę kredytowania zarówno w segmencie kredytów
mieszkaniowych jak i konsumpcyjnych (w I kwartale 2011 roku liczna czynnych umów o
kredyt mieszkaniowy wzrosła do wysokości 1 506 686 sztuk tj. o niemal 4% w stosunku do
końca roku 2010
Według ankiety przeprowadzonej przez NBP po I kwartale 2011, aż 80% banków
zdecydowało się po raz kolejny obniżyć marżę pobieraną na kredytach mieszkaniowych
W mniejszym stopniu obniżki dotyczyły także poziomu marż pobieranych na kredytach
obciążonych wyższym ryzykiem oraz pozaodsetkowych kosztów kredytów
Zaledwie 20% banków złagodziło nieznacznie warunki pod względem minimalnego wkładu
własnego
Stan zadłużenia gospodarstw domowych w segmencie kredytów mieszkaniowych w okresie
grudzień 2009 do maja 2011 zwiększył się o 29% do poziomu 281 mld PLN. Największy
udział we wzroście odnotowano dla kredytów złotowych +42%, natomiast kredyty walutowe
+22%
Polityka kredytowa banków
– kredyty konsumpcyjne dla gospodarstw domowych





Według danych NBP w I kwartale 2011 po raz pierwszy od II kwartału 2008 nie doszło do
wyraźnego zaostrzenia kryteriów udzielania kredytów konsumpcyjnych dla gospodarstwa
domowych. Ponad połowa banków nie zmieniła polityki kredytowej, a około 20 – 25% ogółu
banków dokonało jej zliberalizowania bądź zaostrzenia. Bilansowo doszło do nieznacznego,
4 – procentowego zaostrzenia polityki netto
Do nieznacznego poluzowania doszło w obrębie maksymalnego okresu kredytowania i
marży kredytowej. Banki zwiększyły natomiast nieznacznie marże na kredytach o wyższym
ryzyku
Za główną przyczynę zaostrzenia polityki w segmencie kredytów konsumpcyjnych uznaje się
Rekomendację T
Czynnikami skłaniającymi niektóre banki do liberalizacji przepisów była zwiększająca się
ilość zagrożonych kredytów konsumpcyjnych i zmiana popytu na kredyty – blisko 27%
banków w ujęciu netto odnotowało spadek popytu na kredyty konsumpcyjne ze strony
gospodarstw domowych
W ujęciu ilościowym stan zadłużenia gospodarstw domowych spadł o 1% z 132.2 mld PLN
do 130.5 mld PLN w maju 2011
Polityka kredytowa banków
1/2
– kredyty dla przedsiębiorstw








W I kwartale 2011 jedna trzecia banków zliberalizowała politykę kredytową w segmencie
kredytów długoterminowych dla sektora MSP
Banki kontynuowały w I kwartale 2011 roku obniżkę marż na kredytach udzielanych
spółkom. Liczba takich banków zmalała jednakże w porównaniu do poprzednich kwartałów
Znaczna ilość banków deklaruje zwiększanie maksymalnej kwoty kredytu lub linii kredytowej
Najważniejszą przyczyną łagodzenia polityki kredytowej był wzrost presji konkurencyjnej
Po raz pierwszy od I kwartału 2008 roku banki uznały zmiany jakości portfela kredytów dla
przedsiębiorstw za czynnik skłaniający do łagodzenia polityki kredytowej
Zmniejszył się natomiast odsetek banków tłumaczących złagodzenie polityki kredytowej
wobec przedsiębiorstw niższym ryzykiem związanym z przewidywaną sytuacją gospodarczą
Według danych NBP w I kwartale 2011 roku banki odnotowały wzrost popytu na wszystkie
rodzaje kredytów dla przedsiębiorstw
Największy odsetek banków wskazał na wzrost zainteresowania sektora MSP
Polityka kredytowa banków
2/2
– kredyty dla przedsiębiorstw






W I kwartale 2009 roku stan zadłużenia przedsiębiorstw z tytułu kredytów operacyjnych i na
nieruchomości wynosił odpowiednio 109.5 mld PLN i 50.7 mld PLN. W maju 2011 wartości te
spadły do poziomu odpowiednio 99.3 mld PLN (-9.3%) oraz do 44.2 mld PLN (-12.8%)
Nominalna wartość zadłużenia kredytowego polskich firm obniżyła się w 2010 r. w porównaniu
do 2009 o 1.9 mld PLN. W roku 2009 spadek w porównaniu do 2008 roku wyniósł 7.8 mld PLN
W 2010 roku względnie poprawiająca się sytuacja przedsiębiorstw oraz stopniowy wzrost
wykorzystywania mocy produkcyjnych nie wpłynęła znacząco na zmianę popytu na kredyty dla
przedsiębiorców
Na spadek zadłużenia polskich firm istotny wpływ miał spadek kredytów o charakterze bieżącym
oraz kredytów długoterminowych na zakup nieruchomości. Zadłużenie z tytułu kredytów
bieżących uległo obniżeniu w 2010 roku o 2.3 mld PLN (w 2009 roku spadek wyniósł 10.9 mld
PLN)
W 2010 roku utrzymał się także niski popyt na kredyty długoterminowe na zakup nieruchomości.
Zadłużenie polskich spółek z tego tytułu obniżyło się o 2 mld PLN (w 2009 roku wzrosło o 1.8
mld PLN)
Wzrost odnotowało z kolei w przypadku długoterminowych kredytów inwestycyjnych
wykorzystywanych do finansowania nowych zdolności wytwórczych lub usługowych. Mimo to
zasadniczym źródłem finansowania inwestycji pozostały nadal środki własne polskich
przedsiębiorstw
Polityka inwestycyjna funduszy PE/VC
1/2
– kredyty dla przedsiębiorstw
Dane w tysiącach €
2007
Fundusz
Venture
Capital
Private
Equity






FAZA INWESTYCJI
Seed
Start - up
Later stage venture
Growth
Rescue/Turnaround
Replacement capital
Buyout
2008
2009
20010
Wartość
inwestycji
Ilość spółek
Wartość
inwestycji
Ilość spółek
Wartość
inwestycji
Ilość spółek
Wartość
inwestycji
Ilość spółek
2 483
1 815
35 911
95 375
1 257
1 118
545 560
4
9
17
8
1
1
27
4 003
10 660
35 687
73 515
68
0
509 277
10
20
17
6
1
0
18
1 100
0
484
61 554
6 100
99
411 102
1
1
4
9
1
1
13
0
1 293
13 137
127 742
4 573
16 145
341 590
0
6
5
20
2
3
18
OCENA
wzrostu
aktywności
2010/2007
-100%
- 29%
- 63%
+ 34%
+ 264%
+ 1344
- 37%
Kryzys finansowy odbił się również negatywnym echem wśród inwestorów private equity
Inwestycje w spółki niepubliczne również przestały być oazą spokoju w czasach, gdy większość wycen spółek
giełdowych znacznie spadła
Rok 2008 był dla funduszy private equity stosunkowo słaby. Całkowita wartość inwestycji funduszy PE w ujęciu rocznym
spadła o niespełna 10%
Pozytywnym zaskoczeniem był aż 25% wzrost wartości inwestycji funduszy typu venture capital. W 2008 roku inwestycje
objęły aż 47 spółek (w 2007 roku 30)
Kryzys finansowy oznaczał dla funduszy private equity znaczne ograniczenie możliwości lewarowania transakcji długiem
bankowym, wskutek wynikłego z kryzysu finansowego niekontrolowanej skali udzielanych kredytów
W okresie IIh 2008 – Ih 2009 nastąpił wyraźny spadek aktywności funduszy private equity. Fundusze miały do czynienia
ze zbyt dużą liczbą spółek w portfelach z jednoczesną negatywną perspektywą możliwości przeprowadzania rentownej
dezinwestycji
Polityka inwestycyjna funduszy PE/VC
2/2
– kredyty dla przedsiębiorstw
Dane w tysiącach €
2007
Fundusz
Venture
Capital
Private
Equity





FAZA INWESTYCJI
Seed
Start - up
Later stage venture
Growth
Rescue/Turnaround
Replacement capital
Buyout
2008
2009
20010
Wartość
inwestycji
Ilość spółek
Wartość
inwestycji
Ilość spółek
Wartość
inwestycji
Ilość spółek
Wartość
inwestycji
Ilość spółek
2 483
1 815
35 911
95 375
1 257
1 118
545 560
4
9
17
8
1
1
27
4 003
10 660
35 687
73 515
68
0
509 277
10
20
17
6
1
0
18
1 100
0
484
61 554
6 100
99
411 102
1
1
4
9
1
1
13
0
1 293
13 137
127 742
4 573
16 145
341 590
0
6
5
20
2
3
18
OCENA
wzrostu
aktywności
2010/2009
-100%
+
+ 2614
+ 108%
- 25%
+ 16 208%
- 17%
W latach 2009 – 2010 dekoniunktura wyraźnie dotknęła fundusze venture capital . W roku 2008 w polskie spółki zainwestowano ponad 50
mln €, podczas gdy w latach 2009 – 2010 odpowiednio 1.6 i 14.4 mln €
Dopiero w roku 2010 nastąpiło wyraźne ożywienie w segmencie spółek w fazie later stage venture, gdzie wartość inwestycji funduszy wzrosła
w ujęciu rocznym aż o 2600%
Największy przyrost inwestycji private equity odnotowano w obrębie tzw. replacement capital . W 2010 inwestycje w 3 spółki przyniosły zastrzyk
kapitałowy o wartości 16.2 mln €. W roku poprzednim (tj. 2009) dokonano jedynie 1 transakcję o wartości 99 tysięcy €. Spadła natomiast
wartość transakcji wykupowych zarówno pod względem wartościowym jak i jednostkowym
Cieszy natomiast podwojenie inwestycji private equity w segmencie inwestycji growth o ponad 100%
Największe transakcje roku 2010 to:
•
•
•
•
Akwizycja gigantów polskiej branży spożywczej. IK Partners nabył 99% Agros Novy za kwotę 1 mld PLN
Akwizycja w branży słodyczy – Grupa Lotte (Azja) stała się posiadaczem spółki E.Wedel za kwotę 870 mln PLN
MidEuropa Partners sprzedał Liberty Global 100% udziałów operatora kablowego Aster za 2.4 mld PLN
Fundusz Eaton Park Capital Management przejął dystrybutora prasy Ruch oraz fundusz Advent International za 630 mln PLN
Rynek kapitałowy


Jun-07
Nov-07
Dec-07
Jun-08
Nov-08
Dec-08
Jan-09
Feb-09
Mar-09
Apr-09
May-09
Jun-09
Jul-09
Aug-09
Sep-09
Oct-09
Nov-09
Dec-09
Jan-10
Feb-10
Mar-10
Apr-10
May-10
Jun-10
Jul-10
Aug-10
Sep-10
Oct-10
Nov-10
Dec-10
Jan-11
Feb-11
Mar-11
Apr-11
May-11

Kapitalizacja giełdowa największych giełd CEE (mld €)
Warszawska Giełda Papierów Wartościowych stała się w
ostatnich latach liderem w regionie Europy Środkowo 200
Wschodniej. WGPW jako jedyna giełda odbudowała 180
swoją wartość kapitalizacji z okresu przedkryzysowego. W 160
styczniu 2007 roku rynkowa wartość notowanych spółek 140
wynosiła 156 mld €, podczas gdy w maju 2011 już 152 120
mld €
100
Obecnie na giełdzie WSE na rynku głównym notowanych
80
jest 416 spółek. W okresie od 2007 – 2010 na
60
regulowanym rynku zadebiutowało 161 spółek (2007 –
40
81, 2008 – 33, 2009 – 13, 2010 – 34)
20
Wartość zgromadzonego kapitału w transakcjach IPO
0
wyniosła w analizowanym okresie 12.9 mld € (ok. 52 mld
PLN)
Athens Exchange
Warsaw Stock Exchange
CEESEG Vienna
CEESEG Budapest
Warszawska GPW znalazła się na 2 miejscu w Europie w
roku 2010 pod względem ilości i wartości debiutów
giełdowych
Warszawska giełda wiodła prym pod względem pod względem obrotów. Z trzeciego miejsca w roku 2008 warszawska
giełda awansowała na miejsce pierwsze z ponad 54 mld € rocznych obrotów giełdowych


Otwarte Fundusze Emerytalne



1/3
Do roku 2007 aktywa netto członków funduszu systematycznie rosły, w znaczącym zakresie dzięki hossie na GPW. Amerykański
kryzys finansowy najpierw uwidocznił się właśnie na Giełdzie. Najwyższą wartość indeks WIG osiągnął 11 lipca 2007 roku – 20
822 punktów ( WIG20 13 lipca 2007 r. – 3846 punktów) najniższą wartość 19 lutego 2009 roku – 6 166 punktów (WIG20 5
marca 2009 r. - 1 444 punkty). W ciągu 20 miesięcy indeks WIG stracił 70% wartości, a indeks WIG20 ponad 60%. Miało to
swoje znaczące przełożenie na sytuację OFE, które za część swoich aktywów nabywa papiery wartościowe notowane na GPW
Narzucona przez państwo (w zapisach ustawowych) polityka inwestycyjna oraz swoisty paradoks działań lokacyjnych funduszy
(maksymalnego bezpieczeństwa i równocześnie maksymalnej rentowności lokat) powoduje, że OFE zachowują się na rynku w
sposób zachowawczy. Inwestycje wszystkich OFE koncentrują się na polskich skarbowych papierach wartościowych (głównie
obligacje o stałym oprocentowaniu) oraz akcjach notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych. Średni udział papierów
Skarbu Państwa w portfelach OFE wynosi ponad 60%, zaś akcji notowanych na rynku krajowym 35%. Natomiast inwestycje w
zagraniczne papiery wartościowe stanowią mniej niż 1% portfela całego rynku OFE
Taka polityka inwestycyjna, w tym zakaz nabywania instrumentów pochodnych i ograniczone inwestycje zagraniczne szczęśliwie
uchroniły fundusze od toksycznych aktywów i zdecydowanie większych strat. W okresie od trzeciego kwartału 2007 roku do
końca pierwszego kwartału 2009 zarządzający stracili 21 mld zł z tytułu cen posiadanych akcji notowanych na Giełdzie. Dopiero
w drugiej połowie 2009 r. OFE powoli zaczęły odrabiać poniesione strat
NOWELIZACJA USTAWY

W ramach nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z 25 marca 2011 roku, ZUS ma obowiązek utworzenia
specjalnych subkont ubezpieczeniowych, na których księgowane jest 5% składki emerytalnej. Do tej pory w systemie
informatycznym ZUS, powstało 8,5 mln subkont osób ubezpieczonych w I i II filarze

Dotychczasowy zapis ustawy mówił, iż do OFE trafiało 7,3 proc. wynagrodzenia brutto, co w zagregowanej wielkości dawało
roczny zastrzyk pieniężny w kwocie 21 mln złotych. Wprowadzenie zmiany spowodowało ograniczenie przekazywanych składek
do 2,3 proc. i konsekwentnie zmniejszenie transferowanych środków z 21 mld zł do 6,62 mld zł. Oznacza to, że na giełdę
papierów wartościowych może trafić zaledwie 2,65 mld złotych zamiast 8,4 mld złotych

Pierwszy transfer środków do OFE po nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych odbył się 24 czerwca br. ZUS
przelał do OFE 184,7 milionów złotych tytułem zebranych składek na ubezpieczenia społeczne za maj 2011
Otwarte Fundusze Emerytalne





2/3
Pierwszy transfer środków do OFE po nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych odbył się 24 czerwca br. ZUS przelał do
OFE 184,7 milionów złotych tytułem zebranych składek na ubezpieczenia społeczne za maj 2011
Od końca 2006 roku do końca 2011 roku wartość inwestycji aktywów OFE w akcje spółek notowanych na rynku regulowanym wzrosła o
102% (z 39.8 mld zł do 80.3 mld zł). W przypadku inwestycji w akcje spółek notowanych na giełdach państwa obcych wskaźnik przyrostu
2006/2010 wyniósł 6%
Wartość aktywów zgromadzonych w OFE rósł systematycznie w analizowanym okresie i ze 117.1 mld złotych na koniec roku 2006 wzrósł
do 223.3 mld złotych na koniec roku 2010. Na koniec czerwca 2011 stan wynosi 237.9 mld PLN
Jednakże w roku 2008 stany bilansowe OFE wyraźnie osłabły. Wartość aktywów ulokowanych w akcjach spółek krajowych spadła r/r o
39%, wartość akcji ulokowanych w akcjach spółek notowanych na giełdach zagranicznych spadła r/r o 54%. W tym samym okresie wartość
aktywów spadła o zaledwie 1% (2008/2007)
Z wykresu wynika, iż dynamika wzrostu udziału inwestycji aktywów OFE w akcje spółek giełdowych na rynku krajowym znacznie
przewyższała dynamikę wzrostu aktywów ogółem. Systematycznie wzrastała wartość akcji w portfelach OFE – z 21% w 2008 roku do 36%
na koniec 2010 roku i obecnie (czerwiec 2011)
Dane w mld PLN
2006
Akcje spółek notowanych na regulowanym
rynku giełdowym
39,79 48,39 29,64 54,31 80,25
Dynamika (r/r)
Akcje spółek notowanych na giełdach państw
obcych
Dynamika (r/r)
AKTYWA OGÓŁEM
2007
2008
2009 2010
30.06.2011
84,99
-
22%
-39%
83%
48%
6%
0,96
0,92
0,42
0,86
1,02
1,23
-
-5%
-54%
104%
18%
21%
117,07 140,63 138,75 180,52 223,27
120%
100%
80%
60%
40%
20%
0%
237,90
-20%
-
20%
-1%
30%
24%
7%
-40%
% Akcje krajowe / AKTYWA OGÓŁEM
34%
34%
21%
30%
36%
36%
-60%
% Akcje zagraniczne / AKTYWA OGÓŁEM
1%
1%
0%
0%
0%
1%
Dynamika (r/r)
29.12.2007
29.12.2008
29.12.2009
29.12.2010
-80%
Akcje spółek notowanych na regulowanym rynku giełdowym
Akcje spółek notowanych na giełdach państw obcych
Aktywa ogółem
30.06.2011
Otwarte Fundusze Emerytalne




3/3
Trudno w sposób jednoznaczny wskazywać na przyszłość inwestycji TFI i OFE na rynku
kapitałowym. Z jednej strony TFI oraz OFE są najbardziej aktywnymi graczami na rynku
giełdowym (w 2010 roku odpowiednio 40% i 22% obrotów na giełdzie)
Z drugiej strony dostrzegana jest wybredność tychże inwestorów pod kątem lokat środków w
duże debiuty giełdowe, jak chociażby BGŻ. Wynika to z faktu ograniczeń lokacyjnych
ustalonych w nowelizacji ustawy o ubezpieczeniach społecznych
Mniejsza ilość środków przekazywana do OFE oznacza mniej pieniędzy dopływających na
giełdę co może rzutować na kolejne debiuty spółek, w szczególności wskutek prywatyzacji
Większą szansę na udane IPO i zgromadzenia kapitału mają duże spółki o atrakcyjnym
profilu działalności skłaniające inwestorów do spekulacji. Prywatyzacje spółek tj. BGŻ, PZU,
Tauron cieszyły się najwyższym zainteresowaniem wśród inwestorów indywidualnych,
jednakże całkowity wolumen objętych przez nich udziałów został każdorazowo urzędowo
pomniejszany
Dotacje i subwencje
Program operacyjny
PO Innowacyjna gospodarka
Wartość
Wartość wydatków Wartość (dofinansowanie
wydatków
Dofinansowanie UE Poziom wykorzystania
Liczba kwalifikowalnych
unijne i krajowe tys.
Liczba
kwalifikowalnych
(tys. PLN)
alokacji na lata 2007-2013
(tys. PLN)
PLN)
(tys. PLN)
7522
49 763 220,00
31 233 642,00
6676
39 399 333,00
22 704 531,00
68,90%
PO Infrastruktura i Środowisko 1432
105 393 627,00
87 054 984,00
1313
85 751 373,00
63 564 237,00
57,20%
PO Kapitał ludzki
44189
41 258 428,00
39 546 534,00
26177
29 284 382,00
24 330 507,00
62,70%
PO Pomoc Techniczna
230
1 279 165,00
1 087 290,00
228
1 437 229,00
1 221 644,00
59,00%
PO Rozwój Polski Wschodniej
134
8 279 785,00
6 039 224,00
128
7 618 169,00
5 640 400,00
62,10%
PO Europejska współpraca
terytorialna
241
1 363 517,00
1 180 090,00
155
841 458,00
567 656,00
41,70%
53748
207 337 742,00
166 141 765,00
34677
164 331 943,00
118 028 976,00
60,40%
Razem krajowe
www.funduszeeuropejskie.gov.pl


Wykorzystanie funduszy i dotacji z funduszy europejskich nie zostało w 100% wykorzystane
przez polskie przedsiębiorstwa
Z powyższej tabeli wywnioskować należy, iż nadal ok. 40% środków przewidzianych w
programie NSRO - Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 zostało
niewykorzystane
Disclaimer
The contents of this presentation of the company DF Ltd.. have been collected and prepared to
the best knowledge of the author and on the basis of reliable sources. All the presented opinions
and assessments of the current market situation express the opinions of the author at the
moment of preparing the presentation
DF Ltd. shall not bear responsibility for decisions met on the basis of the contents of the
presentation. The Presentation is of solely informative character and its contents should not be
regarded as advertisement. offer or endorsement to buy or sell any services or products
The document shall be treated solely as marketing material. it should not be regarded as an offer.
advice or investment recommendation or independent financial analysis
All trademarks and brand names mentioned in the presentation are subject to relevant legal
provisions. The trademarks or brand names might have been reserved solely for information
purposes. Using the trademarks included in the presentation requires the explicit written consent
of the authorized entity
Źródła








EVCA – European Venture Capital Association
Narodowy Bank Polski
Komisja Nadzoru Finansowego
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie
NewConnect
FESE - Federation of European Securities Exchanges
Główny Urząd Statystyczny
http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/
We strongly invite you to do business with DF
in Poland and CEE
Dąbrowski Finance Ltd.
Trust & Professionalism
Metropolitan Building
1 Piłsudski Square. 3rd floor
00-078 Warsaw
Tel.: + 48 22 344 04 00
Fax: + 48 22 344 04 10
E-mail: [email protected]
www.dabrowskifinance.eu
Prepared by
Paweł Uss
Financial Analyst
[email protected]