112 Pelc.qxp - Medycyna Sportowa

Medycyna Sportowa
© MEDSPORTPRESS, 2006; 4(6); Vol. 22, 203-207
Andrzej Zdzis³aw Pelc
Zaanga¿owanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piœmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
ed
.
Zak³ad Psychologii, Instytut Nauk Spo³ecznych, Akademia Wychowania Fizycznego,
Kraków
tio
np
roh
ibit
PRZYCZYNY WYSTÊPOWANIA URAZÓW
MIÊŒNI TYLNEJ STRONY UDA
U SPRINTERÓW I SKOCZKÓW
KRAKOWSKICH KLUBÓW SPORTOWYCH
W ŒWIETLE BADAÑ ANKIETOWYCH
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
REASONS FOR OCCURRING OF THE HAMSTRING INJURIES
OF KRAKOW'S SPORT CLUBS SPRINTERS, JUMPERS
AND SPRINT RUNNERS – BASED ON WRITTEN SURVEY
ibu
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
ARTYKU£ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE
nly
-d
istr
S³owa kluczowe: miêœnie, uszkodzenia miêœniowe, zmêczenie
Key words: muscles, muscles injuries, fatigue
Summary
y is
2983
1
0
14
op
Word count:
Tables:
Figures:
References:
Th
is c
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Andrzej Zdzis³aw Pelc
31-580 Kraków, ul. Wysockiej 2B/44
tel./fax: (0-12) 649-79-35, e-mail: [email protected]
Otrzymano / Received
Zaakceptowano / Accepted
21.12.2005 r.
26.01.2006 r.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
for
pe
rs
on
al
us
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
eo
Background. The aim of this study was to compare the frequency of occurrences
of the hamstring injuries expressed as a ratio of injuries per 100 athletes (in the Krakow's sports clubs) training sprints: 100 m, 200 m, 400 m, 100 m hurdles women, 110 m hurdles men, and long jump, high jump and triple jump, and to ascertain
circumstances leading to those occurrences.
Material and methods. Research's representative sample consisted of 200 athletes, 100 of them were surveyed during the 1981/1982 season and another 100 during the 2003/2004 season.
Results. In the season 1981/1982 among 100 individuals surveyed, 41 had suffered total number of 73 injuries, and during the comparable period of the 2003/2004
season, far less since only 11 individuals suffered total number of 18 injuries. The greates occurrence of the hamstring injuries was found in the group of beginers (24 injuries in 12 athletes per 100 athletes in the season 1981/1982 and and 7 injuries in 5
athletes per 100 athletes in the season 2003/2004), as well in the athletes with the
longest period of training (i. e. above 9 years of training) (28 injuries in 15 athletes per
100 athletes in the season 1981/1982 and 7 injuries in 3 athletes per 100 athletes in
the season 2003/2004.
Conclusions. The basic reasons for the above mentioned injuries are: too high
training work load, expecielly to short periods between a fatiguing trainings sesions
or competitions, low air temerature on the day of performace as well as an advanced
age of athletes.
203
ed
.
tio
np
roh
ibit
ibu
-d
istr
nly
eo
al
on
pe
rs
for
Materia³ i metody
Th
is c
op
y is
W badaniach wziê³a udzia³ 200-osobowa grupa
sportowców; 100 z nich badano w sezonie 1981/1982,
kolejnych 100 – w sezonie 2003/2004. Wszyscy sportowcy uprawiali biegi krótkie: 100, 200 i 400 m, 100 m
pp³ (kobiety), 110 m pp³ (mê¿czyzni) oraz skok w dal,
skok wzwy¿ i trójskok. Badani zawodnicy posiadali co
najmniej II klasê sportow¹. Wiek badanych mieœci³ siê
w przedziale od 18 do 29 lat. Taka rozpiêtoœæ wiekowa umo¿liwia analizê wystêpowania uszkodzeñ miêœni tylnej strony uda w zale¿noœci od wieku sportowców. Analizy dokonano w przedzia³ach 18-21, 22-25,
26-29 lat oraz bior¹c pod uwagê sta¿ zawodniczy, który podzielono na: 4-6 lat, 7-9 lat oraz powy¿ej 9 lat.
W badanich uwzglêdniano tylko te obra¿enia, któ-
204
Wyniki
W sezonach 1981/1982 i 2003/2004 zanotowano 91 przypadków urazów miêœni tylnej strony uda
u 52 zawodników, z czego 73 uszkodzenia u 41 zawodników przypadaj¹ na sezon 1981/1982, a 18 uszkodzeñ u 11 zawodników przypada na sezon 2003/2004.
Badania wykazuj¹ zwi¹zek miêdzy wiekiem, sta¿em zawodniczym oraz czêstotliwoœci¹ wystêpowania uszkodzeñ miêœni zginaj¹cych staw kolanowy.
W 1981/1982 u zawodników w przedziale wiekowym 18-21 lat zanotowano 27 urazów (tj. 36.9% urazów zanotowanych w ca³ym sezonie), w przedziale 22-25 lat – 17 urazów (tj. 23.3% urazów zanotowanych w ca³ym sezonie), a w przedziale 26-29 lat wyst¹pi³o 29 uszkodzeñ (tj. 39.7% urazów zanotowanych w ca³ym sezonie). Natomiast w sezonie 2003/
2004 – w przedziale wiekowym 18-21 lat – zanotowano 7 urazów (tj. 39.9% urazów zanotowanych w ca³ym sezonie), w przedziale 22-25 lat – 4 urazy (tj.
22.2% urazów zanotowanych w ca³ym sezonie) oraz
7 urazów w przedziale 26-29 lat (tj. 39.9% urazów zanotowanych w ca³ym sezonie).
W sezonie 1981/1982 zanotowano 24 uszkodzenia miêœni tylnej strony uda u 12 zawodników ze sta¿em treningowym 4-6 lat (tj. 32.9% urazów zanotowanych w ca³ym sezonie), 21 uszkodzeñ u 14 zawodników ze sta¿em treningowym 7-9 lat (tj. 28.8 % urazów zanotowanych w ca³ym sezonie) oraz 28 urazów
u 15 zawodników ze sta¿em ponad 9 lat (tj. 38.3%
urazów zanotowanych w ca³ym sezonie). W porównywanym sezonie 2003/2004 zanotowano 7 uszkodzeñ u 5 zawodników ze sta¿em treningowym 4-6 lat
(tj. 38.9% urazów zanotowanych w ca³ym sezonie), 4
uszkodzenia u 3 zawodników ze sta¿em 7-9 lat (tj.
22.2% urazów zanotowanych w ca³ym sezonie) oraz
7 uszkodzeñ miêœni tylnej strony uda u 3 zawodników
ze sta¿em treningowym ponad 9 lat (tj. 38.9% urazów
us
Jednym z najwiêkszych problemów sportowców
s¹ ró¿nego typu urazy wy³¹czaj¹ce ich z udzia³u
w treningach oraz w zawodach sportowych.
W œwietle dostêpnych danych, oko³o 80% wszystkich urazów sportowych dotyczy aparatu wiêzad³owo-œciêgnistego oraz miêœni [1]. W grupie urazów
miêœniowych szczególnie czêsto wystêpuj¹ uszkodzenia mieœni tylnej strony uda [2,3,4]. Obra¿enia te
wymagaj¹ zwykle kilkutygodniowego leczenia oraz
wy³¹czenia sportowca z udzia³u w treningach i zawodach sportowych. Etiologia tych uszkodzeñ, mimo tak
du¿ej ich czêstotliwoœci, nie jest do koñca poznana.
Ponadto, œwiadomoœæ sportowców, jak i trenerów
w zakresie profilaktyki oraz standardów postêpownia
po zaistanieniu tego typu urazów jest ci¹gle niewystarczaj¹ca [1,2,4].
Urazy miêœni tylnej strony uda dotykaj¹ nie tylko
pocz¹tkuj¹cych sportowców, ale s¹ tak¿e problemem
wielu zawodników rywalizuj¹cych na poziomie miêdzynarodowym. Przyk³adem tego mo¿e byæ mnogoœæ
dolegliwoœci ze strony aparatu ruchu, jaka wyst¹pi³a
u reprezentantów naszego kraju w konkurencjach
szybkoœciowo-skocznoœciowych podczas ostatnich
lekkoatletycznych Mistrzostw Œwiata rozgrywanych
w Helsinkach, jak równie¿ fakt, ¿e urazów tych nie
ustrzegli siê zarówno by³y rekordzista œwiata w biegu
na 100 m Maurice Green, jak równie¿ Michael Johnson – rekordzista œwiata w biegach na 200 i 400 m.
Oprócz wymiernych skutów w zakresie spadku si³y i mocy miêœni prowadz¹cych do regresji wyników
sportowych, jakie nios¹ ze sob¹ uszkodzenia miêœni
tylnej strony uda, nale¿y równie¿ pamiêtaæ o „urazie
psychicznym”, jakiego doznaje zawodnik w czasie
wyst¹pienia urazu. To ów uraz w³aœnie, chocia¿ czêsto bagatelizowany, mo¿e byæ powodem lêków i zahamowañ sportowca w osi¹ganiu najwy¿szych wyników sportowych – nawet po ust¹pieniu dolegliwoœci
fizycznych i przebytej rehabilitacji aparatu ruchu.
W œwietle powy¿szych faktów, zasadne wydaje
siê prowadzenie prac nad profilaktyk¹ tych urazów
oraz wypracowanie optymalnych metod leczenia ich
skutków. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie
skali zjawiska uszkodzeñ miêœni tylnej strony uda
wœród lekkoatletów (sprinterów i skoczków) czo³owych klubów krakowskich w sezonie 1981/1982 oraz
w sezonie 2003/2004. Podjêta zostanie ponadto próba odpowiedzi na pytanie, w jakich okolicznoœciach
najczêœciej dochodzi do wyst¹pienia tych urazów.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
rych pod³o¿em by³o wyczynowe uprawianie sportu,
a wiêc te, do których dosz³o w trakcie treningów i zawodów. Materia³ obejmuje jedynie cie¿kie i œrednie urazy,
które na pewien czas wy³¹czy³y sportowca z treningów
i startów w zawodach oraz wymaga³y leczenia.
Analizê przypadków urazów opracowano w oparciu o karty chorobowe i rehabilitacyjne udostêpnione
przez lekarzy sportowych oraz na podstawie ankiety
osobowej i wywiadów, które by³y przeprowadzone
z zawodnikami i ich trenerami.
Ankieta osobowa zawiera³a 14 pytañ, z których pytania od 1-5 dotyczy³y: wieku, p³ci, uprawianej konkurencji, klasy sportowej i sta¿u treningowego. Pytania od 611 dotyczy³y okolicznoœci wyst¹pienia urazu, a pytania
od 12-14 by³y pytaniami o dzia³alnoœæ profilaktyczn¹,
zwi¹zan¹ ze stosowaniem odnowy biologicznej.
Wystêpowanie urazów badano w zale¿noœci od:
wieku sportowców, sta¿u zawodniczego, wielkoœci
obci¹¿eñ (czyli w zale¿noœci od roz³o¿enia akcentów
treningowych w ci¹gu roku), rodzaju dzia³alnoœci sportowej (treningi, zawody), warunków atmosferycznych
w czasie treningów i zawodów oraz klasy sportowej.
Lokalizacje obra¿eñ przeprowadzono wg podzia³u
na koñczynê doln¹ praw¹ i koñczynê doln¹ lew¹.
Na podstawie zebranego materia³u przeprowadzono
analizê i podjêto próbê ustalenia przyczyny powstawania tych urazów oraz starano sie znaleŸæ odpowiednie œrodki profilaktyczne.
Wstêp
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Pelc A., Urazy miêœni tylnej strony uda u sprinterów i skoczków
eo
nly
-d
istr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
ków specjalizuj¹cych siê w konkurencjach szybkoœciowo-skocznoœciowych, a w sezonie 2003/2004 iloœæ
tych urazów wynosi³a 18 i wyst¹pi³a u 11 zawodników
w 100-osobowej grupie badanych sportowców.
W badaniach w³asnych wykazano, ¿e najwiêksza
liczba uszkodzeñ miêœni tylnej strony uda wystêpuje
u zawodników najstarszych z najd³u¿szym sta¿em treningowym. Spostrze¿enie to potwierdzaj¹ wczeœniejsze wyniki Verralla [5], które wykaza³y, ¿e ryzyko wyst¹pienia uszkodzeñ mieœni tylnej strony uda u sportowców wzrasta wraz z wiekiem.
Pod³o¿e tej zale¿noœci nie jest do koñca wyjaœnione. Jedn¹ z czêsto postulowanych hipotez jest stopniowa degeneracja bia³ek miêœniowych w wyniku mikrourazów tkanki miêœniowej wywo³anych wieloletnim
treningiem. Zwolenikiem tej hipotezy jest równie¿
Dziak [6], który twierdzi ¿e, „wbrew panuj¹cym pogl¹dom, uszkodzenia tkanek miêkkich narz¹du ruchu
wcale nie musz¹ rozpoczynaæ siê od okreœlonych
i wystarczaj¹co silnych urazów, pozostawi¹jacych
trwa³y œlad w pamiêci pacjenta. Zarówno intensywne
doskonalenie ruchów, jak i powiêkszenie si³y miêœni
nie mog¹ odbyæ siê bezkarnie i cen¹ jest przyspieszone zu¿ycie tkanek”.
Kolejn¹ prawadopodobn¹ przyczyn¹ zwiêkszaj¹c¹
czêstotliwoœæ uszkoszeñ miêœni tylnej strony uda
u sprinterów w póŸnym okresie kariery sportowej mo¿e
byæ, wywo³ana treningiem i procesem starzenia, transformacja szybkich w³ókien miêœniowych typu II we
w³ókna wolne typu I [7]. Utrata w³ókien typu II prowadziæ mo¿e do spadku szybkoœci skracania, jak i tempa
relaksacji miêœnia [8], co w efekcie wywo³ywaæ mo¿e
zaburzenia w koordynacji pracy miêœni przedniej i tylnej strony uda, prowadz¹c do uszkodzeñ miêœni.
Wyniki niniejszych badañ wskazuj¹ na dwa wyraŸne czynniki zwi¹zane z epizodem uszkodzeñ miêœni
tylnej strony uda. Jeden z nich to brak pe³nej regeneracji po poprzednim treningu, a drugi to podejmowanie intensywnych wysi³ków szybkoœciowo-si³owych
w warunkach niskich temperatur otoczenia. Oba te
czynniki prowadziæ mog¹ do upoœledzenia funkcjonowania miêœni. Nagromadzenie metabolitów w miêœniach takich jak ADP, Pi czy IMP prowadzi do spadku szybkoœci skracania miêœni oraz spadku tempa jego relaksacji [8]. Podobny efekt wywo³uje spadek
temperatury miêœni. W wyniku dzia³ania tych czynników, dojœæ mo¿e do zaburzenia koordynacji pracy
miêœni, prowadz¹cej bezpoœrednio do urazu.
Interesuj¹cym jest fakt, ¿e w przypadku urazów
miêœni tylnej strony uda obserwuje siê tendencjê
do ich powrotów. W badaniach w³asnych, u niektórych sprinterów w trakcie trwania ich karier sportowych stwierdzono nawet od 10 do 20 epizodów uszkodzeñ tej grupy miêœni. Niektórzy autorzy przyczyn tego stanu rzeczy doszukuj¹ siê w upoœledzeniu elastycznoœci miêœnia, a zatem podatnoœci na rozci¹ganie po uprzednio przebytym uszkodzeniu [9,10,11,12].
Na uwagê zas³uguje równie¿ fakt, ¿e stosunkowo
du¿o epizodów uszkodzeñ miêœni tylnej strony uda
stwierdzono u m³odych, pocz¹tkuj¹cych sprinterów
i skoczków. Przyczyn tego zjawiska nale¿y upatrywaæ
w nadmiernej iloœci obci¹¿eñ treningowych oraz
w s³abej technice biegu czy skoku. Garlicki i Kuœ [1]
przyczyn wystêpowania b³êdów technicznych podczas wykonywnia æwiczeñ dopatruj¹ siê w niedostatecznej koncentracji m³odego sportowca na wykonywanym zadaniu.
op
y is
for
pe
rs
on
al
us
zanotowanych w ca³ym sezonie). Zauwa¿ono, ¿e najwiêcej przypadków uszkodzeñ miêœni tylnej strony
uda wystêpuje u zawodników z najwiêkszym i najmniejszym sta¿em zawodniczym.
Analizuj¹c czêstotliwoœæ wystêpowania uszkodzeñ
miêœni tylnej strony uda w zale¿noœci od wielkoœci obci¹¿eñ treningowych w ci¹gu roku zauwa¿ono, ¿e
zdecydowanie najwiêcej tych uszkodzeñ wystêpuje
w okresie przedstartowym i w pierwszej czêœci okresu startowego (marzec, kwiecieñ, maj, czerwiec).
W sezonie 1981/1982, 39 przypadków mia³o miejsce
w okresie przedstartowym (tj. 53.4% urazów zanotowanych w ca³ym sezonie), a 34 w okresie startowym
(tj. 46.6% urazów zanotowanych w ca³ym sezonie).
Porównywalnie, w sezonie 2003/2004, 5 uszkodzeñ
zanotowano w okresie przedstartowym (tj. 27.8% urazów zanotowanych w ca³ym sezonie), a 13 w okresie
startowym (tj. 73.2% urazów zanotowanych w ca³ym
sezonie).
W zale¿noœci od rodzaju dzia³alnoœci sportowej
zauwa¿ono, ¿e najwiêcej uszkodzeñ mia³o miejsce
na treningach. W sezonie 1981/1982, 51 przypadków
kontuzji miêœni tylnej strony uda mia³o miejsce na treningach (tj. 69.9% urazów zanotowanych w ca³ym sezonie) i 22 na zawodach (tj. 30.1% urazów zanotowanych w ca³ym sezonie). W sezonie 2003/2004 na treningach zanotowano 12 uszkodzeñ (tj. 66.6% urazów
zanotowanych w ca³ym sezonie) i 6 na zawodach
(tj. 33.3% urazów zanotowanych w ca³ym sezonie).
Z wywiadów przeprowadzonych tak z zawodnikami, jak i z trenerami wynika rownie¿, ¿e najczêœciej
do uszkodzeñ tej grupy miêœniowej dochodzi, gdy
dzia³alnoœæ sportowa prowadzona jest w trudnych
warunkach atmosferycznych (niska temperatura, wiatr,
deszcz).
Analizuj¹c czêstotliwoœæ wystêpowania urazów
w obrêbie miêœni zginaczy stawu kolanowego, w zale¿noœci od klasy sportowej, zauwa¿ono, ¿e w sezonie 1981/1982 i 2003/2004 zawodnicy legitymuj¹cy
siê ni¿sz¹ klas¹ sportow¹ czêœciej ulegali tym uszkodzeniom.
Analiza uszkodzeñ w zale¿noœci od lokalizacji
wskazuje, ¿e u badanych zawodników bardziej nara¿ona na uszkodzenia jest koñczyna prawa. W sezonie 1981/1982, 44 uszkodzenia wyst¹pi³y w obrêbie
koñczyny dolnej prawej (tj. 60.3% urazów zanotowanych w ca³ym sezonie), a 29 w obrêbie koñczyny dolnej lewej (tj. 39.7% urazów zanotowanych w ca³ym
sezonie). W sezonie 2003/2004, 11 uszkodzeñ zanotowano w obrêbie koñczyny dolnej prawej (tj. 61.1%
urazów zanotowanych w ca³ym sezonie) oraz 7 w obrêbie koñczyny lewej (tj. 38.9% urazów zanotowanych
w ca³ym sezonie).
Wa¿nym czynnikiem, który w zdecydowanej wiêkszoœci towarzyszy okolicznoœciom wyst¹pienia urazu
miêœni tylnej strony uda, jest – jak wynika z wywiadów z zawodnikami i ich trenerami – specyficzna bolesnoœæ miêœniowa, która pojawia siê z pewnym opóŸnieniem po treningu.
is c
Dyskusja
Th
Badania przeprowadzone z udzia³em krakowskich
lekkoatletów w latach 1981/1982, i 2003/2004 wykazuj¹, ¿e iloœæ uszkodzeñ miêœni tylnej strony uda jest
bardzo du¿a. W sezonie 1981/1982 stwierdzono bowiem 73 uszkodzenia tej grupy miêœni u 41 zawodni-
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Pelc A., Urazy miêœni tylnej strony uda u sprinterów i skoczków
205
(w porównaniu z sezonem 1981/1982) czêstotliwoœci
wystêpowania urazów tylnej strony uda u sportowców badanych w sezonie 2003/2004. Ten wynik jest
szczególnie interesuj¹cy w œwietle rezultatów sportowych osi¹ganych przez badanych sportowców. W sezonie 2003/2004 badani krakowscy zawodnicy uzyskiwali wyj¹tkowo dobre rezultaty sportowe (Tab. 1).
Osi¹ganie tych wyników by³o mo¿liwe dziêki ograniczeniu dzia³ania czynników prowadz¹cych do wyst¹pienia uszkodzeñ miêœni tylnej strony uda. Pomimo tak wyraŸnego spadku czêstotliwoœci wystêpowania tych urazów w odniesieniu do sezonu 1981/1982,
ich iloœæ jest ci¹gle zbyt du¿a, gdy¿ 18 urazów w ci¹gu jednego sezonu w grupie 100 badnych osób dalej
budzi w¹tpliwoœci, czy faktycznie krakowscy trenerzy
i spotowcy do³o¿yli wszelkich starañ w zakresie prewencji wy¿ej wymienionych urazów.
Zaznaczyæ nale¿y, ¿e urazy miêœni tylnej strony
uda to problem, z jakim zmagaj¹ siê zawodnicy reprezentuj¹cy najwy¿szy poziom sportowy, z mistrzami olimpijskimi i rekordzistami œwiata w³¹cznie. Tego
urazu nie ustrzeg³ siê nawet Michael Johnson – aktualny rekordzista œwiata w biegach na 200 i 400 m.
Uraz ten dotkn¹³ równie¿ Maurice'a Greena – by³ego
rekordzistê œwiata w biegu na 100 m, jak równie¿
wielu innych znakomitch sprinterów i skoczków lekkoatletycznych. Niemniej jednak, w œwietle powy¿szych
rozwa¿añ, istnieje szereg czynników, które zwiêkszaj¹ ryzyko wyst¹pienia urazu miêœni tylnej strony uda.
Do najwa¿niejszych z nich zaliczyæ mo¿na: przyst¹pienie do forsownego treningu o charakterze si³owo-szybkoœciowym w stanie niezakoñczonej regeneracji
organizmu po poprzednim treningu, udzia³ w treningu
oraz w zawodach rozgrywanych w niskich temperaturach otoczenia, zaburzenia koordynacji nerwowo-miêœniowej, zaawansowany wiek sprintera, brak ogólnorozwojowego treningu si³owego u m³odych sprinterów.
Z grupy wy¿ej wymienionych czynników, wyeliminowanie lub ograniczenie dzia³ania pierwszego z nich, tj.
zwrócenie uwagi w planowaniu treningu na fizjologiczne pod³o¿e regeneracji miêœni po wysi³ku fizycznym
oraz zoptymalizowanie procesu rozgrzewki, wydaje
siê byæ najkrótsz¹ drog¹ do zmniejszenia iloœci uszkodzeñ miêœni tylnej strony uda u lekkoatletów specjalizuj¹cych siê w biegach sprinterskich i w skokach.
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
Wa¿nym czynnikiem zwiêkszaj¹cym ryzyko wystêpowania urazów miêœni w tej grupie sportowców
jest rozpoczêcie specjalistycznego treningu sprintreskiego bez wczeœniejszego ogólnorozwojowego treningu si³owego prowadz¹cego do proporcjonalnego
wzrostu si³y ró¿nych grup miêœniowych. Na mankament ten zwraca uwagê Yamamoto [13], wskazuj¹c
go jako jedn¹ z g³ównych przyczyn uszkodzeñ miêœni
tylnej strony uda u m³odych sportowców.
Istotnym czynnikiem zwi¹zanym z urazami fizycznymi w sporcie jest równie¿ uraz psychiczny, tak czêsto wystêpuj¹cy zw³aszcza po urazach miêœniowych.
Na zwi¹zek miêdzy urazem fizycznym i wystêpuj¹cym po nim urazie psychicznym zwraca uwagê Blecharz [14]. W tym przypadku wydaje siê, ¿e w okresie przywracania sportowca do zdrowia du¿ej rangi
nabiera wspó³praca z psychologiem.
Nieoczekiwanym i ciekawym wynikiem niniejszej
pracy jest stwierdzenie ponad trzykrotnego spadku
eo
nly
-d
istr
Tab. 1. Najlepsze wyniki krakowskich lekkoatletów specjalizuj¹cych siê w biegach sprinterskich oraz w skokach,
uzyskane w sezonie 2003/2004. Tabela zawiera wyniki
mê¿czyzn z wyj¹tkiem A. F.*, tj. zawodniczki specjalizuj¹cej siê w biegu na dystansie 100 m pp³
Table 1. The best results of Krakow's sports club sprinters and jumpers during 2003/2004 season. The table
presents men's results, except A. F * a female contentestant who runs 100 m hurdles
-
Th
is c
op
y is
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
for
pe
rs
on
al
us
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Pelc A., Urazy miêœni tylnej strony uda u sprinterów i skoczków
206
Wnioski
1. W sezonie 1981/1982 stwierdzono 73 uszkodzenia miêœni tylnej strony uda u 41 zawodników specjalizuj¹cych siê w konkurencjach szybkoœciowo-skocznoœciowych, a w sezonie 2003/2004 iloœæ
tych urazów wynosi³a 18 i wyst¹pi³a u 11 zawodników w 100-osobowej grupie badanych sportowców.
2. Stwierdzono ponad trzykrotny spadek czêstoœci
wystêpowania tych urazów w sezonie 2003/2004,
w prównaniu z sezonem 1981/1982, jednak¿e zanotowanie w ubieg³ym sezonie 18 urazów w ci¹gu
roku jest ci¹gle powodem niepokoju trenerów i zawodników.
3. Najwiêksza iloœæ urazów wystêpuje w okresie przedstartowym i startowym (marzec, kwiecieñ, maj
i czerwiec), co jest przypuszczalnie spowodowane zwiêkszeniem iloœci pracy ekscentrycznej
w treningu. Czêstotliwoœæ wystêpowania urazów
miêœni tylnej strony uda jest najwiêksza w grupie
zawodników z najd³u¿szym sta¿em treningowym.
ed
.
tio
np
roh
ibit
Piœmiennictwo
eo
nly
-d
istr
ibu
1. Garlicki J, Kuœ WM. Traumatologia sportowa. PZWL
Warszawa 1988.
2. Garrett WE Jr. Muscle strain injuries. Am J Sports
Med 1996; 24: 2-8.
3. Clanton TO, Coupe KJ. Hamstring strains in athletes:
diagnosis and treatment. J Am Orthop Surg 1998;
6: 237-248.
4. Askling C, Tengvar M, Saartok T, Thorstensson A.
Sports related hamstring strains – two cases with different etiologies and injury sites. Scand J Med Sci
Sports 2000; 10: 304-307.
5. Verrall GM, Slovatinek JP, Barnes PG, Fon GT,
Spriggins AJ. Clinical risk factors for hamstring muscle strain injury: a prospective study with correlation
of injury by magnetic resonance imaging. Br J Sports
Med 2000; 35: 435-439.
for
pe
rs
on
al
us
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
Th
is c
op
y is
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
6. Dziak A, Tayara S. Urazy i uszkodzenia w sporcie.
Wydawnictwo Kasper, Kraków 1999.
7. Majerczak J, Duda K, ¯o³¹dŸ JA. The effect of innervation, hormonal and mechanical factors on expression of myosin isoforms in human skeletal muscle.
Folia Med Cracov 2001; 42: 89-104.
8. ¯o³¹dŸ JA. Wydolnoœæ fizyczna cz³owieka. W: Górski
J. (red.) Fizjologiczne podstawy wysilku fizycznego.
PZWL Warszawa 2000; 456-522.
9. Jonhagen S, Nemeth G, Eriksson E. Hamstring injuries in sprinters. The role of concentric and eccentric
hamstring muscle strength and flexibility. Am J
Sports Med 1994; 22: 262-266.
10. Kujala UM, Orava S, Jarvinen M. Hamstring injuries.
Current trends in treatment and prevention. Sports
Med 1997; 23: 397-404.
11. Proske U, Morgan DL, Brockett CL, Percival P. Identifying athletes at risk of hamstring strains and how to
protect them. Clini Exp Pharmacol Physiol 2004; 31:
546-550.
12. Brockett CL, Morgan DL, Proske U. Predicting hamstring strain injury in elite athletes. Med Sci Sports
Exerc 2004; 36: 379-387.
13. Yamamoto T. Relationship between hamstring strains and leg muscle strength. A follow-up study of collegiate track and field athletes. J Sports Med Phys
Fitness 1993; 33: 194-199.
14. Blecharz J, Siekañska M. Physical trauma and mental
condition of the athlete. Med Sportiva 2005; 9: 70-75.
4. Wyniki niniejszych badañ wskazuj¹ wyraŸnie
na dwa czynniki zwi¹zane z epizodem uszkodzeñ
miêœni tylnej strony uda. Jeden z nich to brak pe³nej regeneracji miêœni po poprzednim treningu,
a drugi to podejmowanie intensywnych wysi³ków
szybkoœciowo-si³owych w warunkach niskich temperatur otoczenia. Ograniczenie tych czynników
ryzyka wydaje siê byæ najkrótsz¹ drog¹ do zmniejszenia iloœci urazów miêœni tylnej strony uda
u sportowców.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Pelc A., Urazy miêœni tylnej strony uda u sprinterów i skoczków
207