WYŁOŻENIE DO PUBLICZNEGO WGLĄDU

Transkrypt

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DO ZMIANY STUDIUM
UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
GMINY OSIECZNICA
etap: wyłożenie do publicznego wglądu
- Łódź, grudzień 2013 r. -
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OSIECZNICA
Temat:
Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Osiecznica
Nazwa opracowania:
Prognoza oddziaływania na środowisko do zmiany
studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy
Osiecznica
Umowa:
Nr ZP.273.2.41.2013 z dnia 07.06.2013 r.
Zamawiający:
Gmina Osiecznica
Autor opracowania: mgr Jan Diehl - rzeczoznawca Wojewody Łódzkiego, Nr 015
- rzeczoznawca Ministra Ochrony Środowiska
Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Nr 0335
1
Przedsiębiorstwo Zagospodarowania Miast i Osiedli „TEREN” Sp. z o.o.
90-105 Łódź, ul. Piotrkowska 56 tel/fax (42) 632 02 83 633 56 58 632 75 53 e-mail:[email protected] www.teren-urbanistyka.pl
SPIS TREŚCI
1. WSTĘP -----------------------------------------------------------------------------------------------------------4
2. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA--------------------------------------------------------------4
2.1. Warunki, jakim powinna odpowiadać prognoza oddziaływania na
środowisko dotycząca projektów miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego--------------------------------------------------------4
2.2. Cel i zakres opracowania -----------------------------------------------------------------------5
3. CHARAKTERYSTYKA I FUNKCJONOWANIE ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
TERENU OBJĘTEGO PROGNOZĄ ---------------------------------------------------------------------6
3.1. Położenie administracyjne ----------------------------------------------------------------------7
3.2. Położenie fizyczno-geograficzne -------------------------------------------------------------7
3.3. Budowa geologiczna-----------------------------------------------------------------------------8
3.4. Rzeźba powierzchni -------------------------------------------------------------------------------9
3.5. Warunki klimatyczne ---------------------------------------------------------------------------- 11
3.6. Wody powierzchniowe------------------------------------------------------------------------- 11
3.7. Wody podziemne i ich związek z zaopatrzeniem gminy w wodę --------------- 14
3.8. Wody geotermalne------------------------------------------------------------------------------ 15
3.9. Gleby------------------------------------------------------------------------------------------------- 15
4. SZATA ROŚLINNA ------------------------------------------------------------------------------------------ 15
5. ŚWIAT ZWIERZĘCY ----------------------------------------------------------------------------------------- 20
6. STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO ----------------------------------------------------------- 21
6.1. Zanieczyszczenie wód powierzchniowych ---------------------------------------------- 21
6.2. Zanieczyszczenie wód podziemnych ----------------------------------------------------- 23
6.3. Stan zanieczyszczenia powietrza ----------------------------------------------------------- 23
6.4. Zagrożenie hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym --------------- 25
6.5. Zagrożenie środowiska przez odpady----------------------------------------------------- 27
6.6. Zanieczyszczenie gleb -------------------------------------------------------------------------- 29
7. OCENA SKUTKÓW DLA ŚRODOWISKA WYNIKAJĄCYCH Z PROJEKTOWANEGO
PRZEZNACZENIA TERENÓW W PROJEKCIE ZMIAN STUDIUM UWARUNKOWAŃ
I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY. --------------------- 29
7.1. W zakresie zaopatrzenia w wodę----------------------------------------------------------- 31
7.2. W zakresie emisji zanieczyszczeń do powietrza. --------------------------------------- 31
7.3. W zakresie emisji zanieczyszczeń do wód lub do ziemi------------------------------ 32
7.4. W zakresie zagrożenia odpadami i zanieczyszczania gleby lub ziemi --------- 32
7.5. W zakresie emisji hałasu i pól elektromagnetycznych ------------------------------- 33
7.6. W zakresie występowania poważnych awarii ----------------------------------------- 34
7.7. W zakresie wykorzystywania zasobów środowiska i niekorzystnego
przekształcania terenu ------------------------------------------------------------------------ 34
8. OCENA SKUTKÓW REALIZACJI USTALEŃ PROJEKTU ZMIANY STUDIUM
UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO NA
CAŁOŚĆ ELEMENTÓW ŚRODOWISKA W ICH WZAJEMNYM POWIĄZANIU ----------- 35
9. OCENA STANU I FUNKCJONOWANIA ŚRODOWISKA WYNIKAJĄCA Z
UWARUNKOWAŃ OKREŚLONYCH W OPRACOWANIU EKOFIZJOGRAFICZNYM
ORAZ TENDENCJI DO ZMIAN PRZY BRAKU REALIZACJI USTALEŃ PROJEKTU ZMIANY
STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO. ------------------------------------------------------------------------------------- 36
2
10. OCENA ZAGROŻEŃ DLA ŚRODOWISKA Z UWZGLĘDNIENIEM WPŁYWU NA
ZDROWIE LUDZI, KTÓRE MOGĄ POWSTAWAĆ NA TERENIE OBJĘTYM PROJEKTEM
ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIRUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO LUB INNYCH TERENACH ---------------------------------------------------- 37
11. OCENA SKUTKÓW DLA ISTNIEJĄCYCH FORM PRZYRODY, OBSZARÓW
CHRONIONYCH LUB ZMIAN W KRAJOBRAZIE ------------------------------------------------- 38
12. OCENA PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA CELE I PRZEDMIOT
OBSZARÓW NATURA 2000 --------------------------------------------------------------------------- 39
14. OCENA PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA ZABYTKI I DOBRA
MATERIALNE---------------------------------------------------------------------------------------------- 42
15. OCENA ZAKRESIE ZGODNOŚCI Z PRZEPISAMI PRAWA OCHRONY
ŚRODOWISKA-------------------------------------------------------------------------------------------- 42
16. MONITORING REALIZACJI ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ---------------------------------------------------- 42
17. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ---------------------------------------------- 43
18. INFORMACJA O RODZAJACH DOKUMENTÓW UWZGLĘDNIONYCH PRZY
SPORZĄDZANIU PROGNOZY ------------------------------------------------------------------------ 44
3
1. WSTĘP
Podstawą wykonania prognozy jest umowa z dnia 07.06.2013 r. zawarta
między Wójtem Gminy Osiecznica a Przedsiębiorstwem Zagospodarowania
Miast i Osiedli „TEREN” Sp. z o.o. w Łodzi na wykonanie projektu zmiany
studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Osiecznica (stosownie do Uchwały Rady Gminy Osiecznica nr
XXXVII/201/2013 z dnia 10.05.2013 r.).
2. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA
Podstawą wykonania prognozy są art. 46 pkt.1 i 51 ust. 2 i 3 oraz art.52 ust.1 i 2,
ustawy z dnia 03.10.2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko – tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz.1235.
Ponadto w opracowaniu uwzględniono wymogi wynikające z ustaw - z dnia
27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. nr 25 z 2008 r. poz.
150 – tekst jednolity, z późniejszymi zmianami), z dnia 18.07.2001r. Prawo
wodne (tekst jednolity: Dz. U. z 09.02.2012 r. poz.145, z późniejszymi zmianami) i
z dnia 16.04.2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r.
poz.627).
2.1. Warunki, jakim powinna odpowiadać prognoza oddziaływania na
środowisko dotycząca projektów miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego
Zgodnie z cytowanymi wyżej przepisami ustawy z dnia 3.10.2008 r., prognoza
sporządzana dla potrzeb postępowania w sprawie oddziaływania na
środowisko m.in. projektów zmiany studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego, powinna określać i oceniać między
innymi skutki wpływu realizacji ustaleń tych projektów na elementy środowiska
przyrodniczego, ludzi oraz dobra materialne, a także skutki, które mogą
wyniknąć ze zmian istniejącego przeznaczenia terenów, wprowadzonych
przez te projekty.
Ustala się, iż prognoza powinna obejmować obszar objęty projektem studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, wraz z
obszarami pozostającymi w zasięgu oddziaływania wynikającego z realizacji
ustaleń tegoż projektu. Zatem obszar objęty prognozą, nie może być mniejszy
od obszaru objętego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego, co jest konieczne zważywszy na wzajemne powiązania
poszczególnych elementów środowiska.
4
Szczegółowe warunki dotyczące zakresu i stopnia szczegółowości prognozy,
do projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego Gminy Osiecznica, określili - stosownie do art.57 i 58 ustawy
powołanej powyżej w rozdziale 2 – Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska
we Wrocławiu, pismem nr WSI.411.250.2013.KM z dnia 27.06.2013 r. i
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bolesławcu, pismem nr ZNS.72121/EF/13 z dnia 27.06.2013 roku.
Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu określił, że prognoza
wpływu na środowisko, dotycząca projektu zmiany studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Osiecznica, winna
odpowiadać warunkom określonym w art. 51 ust.2 i 52 ust.1 i 2 ustawy z dnia
3.10.2008 r., a w szczególności określać, analizować i oceniać wpływ sposobu
zagospodarowania na:
- chronione gatunki roślin, zwierząt i siedliska przyrodnicze, w tym wymienione
w inwentaryzacji przyrodniczej,
- obszary mające znaczenie dla wspólnoty, projektowane Specjalne Obszary
Ochrony Siedlisk Natura 2000: Dolina Dolnej Kwisy PLH 020050, Wrzosowiska
Ławszowsko-Świętoszowskie PLH 020063, Uroczyska Borów Dolnośląskich
PLH020072 i Dąbrowy Kliczkowskie PLH020090,
- Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Bory Dolnośląskie PLB 020005.
Natomiast Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bolesławcu, zastrzegł,
że prognoza winna spełniać wymagania określone w art.51 i art.52 ustawy z
dnia 3.10.2008 r.,
Wymagania określone przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we
Wrocławiu i Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w
Bolesławcu, są zbieżne. Wynikają one bowiem z treści art. 51 ust. 2 pkt 1-3, a
także z art.52 ust.1 i 2 ustawy, o której mowa wyżej w rozdziale 2, precyzującej
szczegółowo zakres treści prognozy oddziaływania na środowisko.
2.2. Cel i zakres opracowania
Celem opracowania jest określenie rodzaju, stopnia oraz zasięgu
przestrzennego
zmian
środowiska,
wywołanych
przez
propozycje
zagospodarowania terenu, ustalone w zapisach projektu zmiany studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy
Osiecznica. Zgodnie z treścią przepisów, jak i warunków wyszczególnionych
powyżej w rozdziałach 2.0 i 2.1, prognoza ma za zadanie:
− określić (ocenić i analizować) istniejący stan środowiska oraz jego
ewentualne
zmiany w przypadku braku realizacji projektowanych
rozwiązań,
− określić pojawiające się zagrożenia wynikające z dopuszczenia przez
projekt zmiany planu, innych niż dotychczasowe sposobów użytkowania
terenów, obiektów i instalacji, w szczególności na obszarach objętych
przewidywanym znaczącym oddziaływaniem,
− sprawdzić, czy zostało uwzględnione – znaczące oddziaływanie obiektów
i instalacji, na środowisko i dobra materialne,
5
− oceniać skutki dla środowiska, wynikające z realizacji projektowanych
zamierzeń, w szczególności dotyczące obszarów chronionych,
– sprawdzić i ocenić przewidywane znaczące oddziaływania – w tym
oddziaływania
bezpośrednie,
pośrednie,
wtórne,
skumulowane,
krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe
oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony środowiska
obszaru gminy i obszarów sąsiednich – w tym także na Obszarach Natura
2000,
– sprawdzić i ocenić w jakim stopniu proponowane działania i
przedsięwzięcia mogą mieć ewentualny niekorzystny wpływ na przyjęte
cele ochrony środowiska zarówno na obszarze Gminy Osiecznica, jak i w
miarę potrzeby w szerszym zakresie,
– sprawdzić i ocenić w jakim stopniu projektowane zamierzenie określiło i
uwzględniło, sposób i zakres wymaganego zapobiegania negatywnym
skutkom oddziaływania na środowisko, jego ograniczania lub konieczności
zastosowania kompensacji przyrodniczej – w szczególności na ochronę
obszarów Natura 2000,
– przedstawiać rozwiązania alternatywne, wobec rozwiązań ujętych w treści
projektu zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
Gminy Osiecznica,
– zawierać informacje o ewentualnym transgranicznym oddziaływaniu na
środowisko,
– zawierać informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu
prognozy,
– zawierać streszczenie w języku niespecjalistycznym.
3. CHARAKTERYSTYKA I FUNKCJONOWANIE ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
TERENU OBJĘTEGO PROGNOZĄ
Mając na uwadze, iż jednym z dokumentów, na podstawie których
wprowadzono
zmiany
do
studium
uwarunkowań
i
kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Osiecznica, jest aktualne
opracowanie ekofizjograficzne (dla potrzeb gminy Osiecznica) – patrz niżej,
rozdział 18 poz.1 w którym dokonano szczegółowej analizy charakterystyki i
funkcjonowania środowiska na terenie gminy, czyli na terenie objętym
studium i zmianami tego studium - w rozdziałach 3 i 4 niniejszej prognozy,
ujęta została jedynie synteza tych zagadnień
Projektowane zmiany obowiązującego studium gminy dotyczą powierzchni:
− 2 działek w Osiecznicy o powierzchni 0,73 ha i 2,33 ha – razem 3,06 ha,
- 2 działek w Parowej o powierzchni 4,64 ha i 7,88 ha – razem 12, 52 ha,
− 1 działki w Poświętnym, o powierzchni 5,58 ha,
− 3 działek w Przejęsławiu, o powierzchni 0,96 ha, 1,43 ha i 4,01 ha – razem
6,40 ha,
6
− 3 działek w Świętoszowie, o powierzchni 5,60 ha, 1,73 ha i 11,17 ha – razem
18,50 ha.
tj. łącznie 46,06 ha, co stanowi 0,1% powierzchni gminy (patrz niżej, rozdział
3.1), i obejmują wyłącznie propozycje lokalizacji w granicach gminy (na
terenie gruntów – działek, położonych w tych miejscowościach), urządzeń
fotowoltaicznych, wytwarzających energię elektryczną, odnawialną.
3.1. Położenie administracyjne
Gmina Osiecznica – graniczna gmina Województwa Dolnośląskiego i Powiatu
Bolesławieckiego, położona w północno-zachodniej części województwa i
powiatu, jest jedną z 78 gmin wiejskich województwa i jedną z 4 takich gmin
swego powiatu. Gmina graniczy od strony zachodniej z miastem i gminą
Węgliniec, Powiatu Zgorzeleckiego, a od strony północnej z gminami
Małomice i Żagań w Powiecie Żagań, Województwa Lubuskiego. Wschodnia
granica gminy, oddziela ją od gminy Bolesławiec, a południowa od miasta i
gminy Nowogrodziec.
Powierzchnia gminy liczy 437,04 km2 (43704 ha), co stanowi 34% powierzchni
powiatu (1303,2 km2) i 2,2% powierzchni województwa (19946,7 km2). W skład
gminy wchodzi 8 sołectw. Są to: Ławszowa, Ołobok, Osiecznica, Osieczów,
Parowa, Przejęsław, Świętoszów i Tomisław.
Stolica powiatu – Bolesławiec oddalona jest od Osiecznicy (w kierunku SE) o
około 12 km a stolica województwa – Wrocław, o około 115 km w kierunku
wschodnim.
Przez obszar gminy (miejscowości Luboszów i Mokradła), przebiega 13 km
odcinek autostrady A-18 Olszyna (Cottbus) – Wrocław (b. drogi krajowej nr
18). Z kolei wzdłuż południowo-wschodniej granicy gminy, przebiega 1.5 km.
odcinek autostrady A-4 Zgorzelec – Wrocław.
Gminę przecinają także drogi wojewódzkie: nr 350 Bolesławiec-OsiecznicaParowa i nr 357 Nowogrodziec-Osiecznica oraz linie kolejowe – nr 275, czynna,
relacji Bolesławiec-Węgliniec oraz nr 283, nieczynna, użytkowana wyłącznie
fragmentami dla celów przemysłowych, relacji Jelenia Góra-Żagań.
Gmina Osiecznica wchodzi w skład Euroregionu Neisse – Nisa – Nysa oraz
Związku Gmin „Kwisa”.
3.2. Położenie fizyczno-geograficzne
Gmina Osiecznica położona jest nad Czerną Wielką i Kwisą – lewobrzeżnymi
dopływami Bobru (tj. w dorzeczu środkowej Odry – patrz niżej, rozdział 3.6).
Wg regionalizacji fizyczno-geograficznej Polski, J. Kondrackiego - gmina
pozostaje w całości w obrębie podprowincji Niziny Sasko-Łużyckie (317) oraz
jej - makroregionu Niziny Śląsko-Łużyckiej (317.7) i mezoregionu Borów
Dolnośląskich (317.74). Powierzchnię gminy tworzą cztery miniregiony tego
makroregionu. Są to:
− miniregion Równina Gozdnicka (317.741), do którego należą północno7
zachodnie tereny gminy,
− miniregion Równina Węgliniecka (317.742), do którego należą
południowo-zachodnie tereny gminy,
− miniregion Równina Nadbobrzańska (317.744), zajmująca północnowschodnie połacie gminy,
− miniregion Równina Wizowska (Krasnicka – 317.745), zajmująca
południowo-wschodnie połacie gminy.
3.3. Budowa geologiczna
Obszar gminy i tworzące go struktury geologiczne oraz tektoniczne, położony
jest nieomal w całości w granicach wielkiej jednostki geologicznej Polski –
Bloku Dolnośląskiego i jego jednostki niższego rzędu – Niecki
Północnosudeckiej. Północnp-wschodnie obrzeża gminy wchodzą natomiast
w skład Bloku Przedsudeckiego, oddzielonego od Bloku Dolnośląskiego
sudeckim uskokiem brzeżnym.
Nieckę pólnocnosudecką, o skomplikowanej tektonice, przecinają liczne
uskoki (m.in. uskok Warta-Osiecznica o kierunku SE-NW, wzdłuż którego
przebiega kontakt osadów triasu i kredy) i rowy tektoniczne (w rejonie
Kliczkowa uskoki Osiecznica I, II i III). Wypełniają ją utwory paleozoiczne i
mezozoiczne (od najmłodszego karbonu po górną kredę). Największą
miąższość osiągają osady czerwonego spągowca (1500 m) oraz wapienie,
dolomity i margle cechsztyńskie (100 m). Na nich leżą pstre piaskowce i
wapienie dolnego i środkowego triasu (200 m). Stanowią one podłoże
osadów górnokredowych – piaskowców różnoziarnistych (ciosowych) oraz
margli i wapieni.
Utwory triasu dolnego i środkowego, reprezentowane przez piaskowce
drobno - i średnioziarniste oraz wapienie z wkładkami margli, występują na
powierzchni, w postaci niewielkich wychodni na skrzydle sudeckiego uskoku
brzeżnego, na SE i N od Osiecznicy. Natomiast osady górnokredowe - głównie
piaskowce kwarcowe koniaku i santonu, margle piaszczyste i ilaste turonu
oraz piaskowce różnoziarniste i zlepieńcowate cenomanu, stanowiące
najwyższe piętro osadów wypełniających nieckę północnosudecką,
występują w strefie o rozciągłości SE – NW, osiągającym szerokość około 14
km pomiędzy Nowogrodźcem a Osiecznicą.
Powierzchnię terenu gminy budują w całości utwory trzecio i
czwartorzędowe. Osady trzeciorzędu zalegające niezgodnie na utworach
kredowych, występują głównie w zachodniej części gminy, pomiędzy
Ołobokiem i Parową, w postaci kwarcowych piasków i żwirów oraz iłów i
mułków z piaskami i żwirami. Charakterystycznymi dla gminy utworami są
kwarcyty bolesławieckie, utworzone w wyniku sylifikacji oligoceńskich i
mioceńskich piasków i żwirów.
Osady czwartorzędu – plejstoceńskie, utwory zlodowacenia środkowopolskiego – piaski i żwiry akumulacji wodno-lodowcowej przewarstwione są z
rzadka iłami zastoiskowymi i glinami zwałowymi. Miąższość tych utworów jest
zmienna pokrywają one niemal cały obszar gminy. Powierzchnia jej części
8
północnej,
to
głównie piaski i żwiry rzeczno-lodowcowe z mułkami,
natomiast środkowa i południowa to głównie piaski i żwiry stożków
napływowych Bobru i Kwisy (Równiny Nadbobrzańska i Wizowska – patrz
wyżej, rozdział 3.2). Dodatkowo na całym obszarze gminy występują gliny
zwałowe i piaski eoliczne. Tworzą one niewielkie, izolowane wychodnie.
Osady holocenu - mady rzeczne, namuły oraz utwory torfowe, występują
głównie w dolinach rzecznych.
Efektem budowy geologicznej gminy i jej regionu, są występujące na tym
obszarze kopaliny. Ich wydobycie zaspakajało bieżące potrzeby zarówno
regionu, kraju jak i zagranicznych odbiorców i wynikało z wykorzystywania
tych kopalin głównie na potrzeby przemysłu. Obecnie surowce mineralne
gminy, występują w następujących złożach:
A . Złoża kwarcytów:
- Kliczków (Kleszczów) I i II, zaniechane, zasoby wyłącznie
pozabilansowe.
B.
Złoża piasków szklarskich:
- Ołobola, udokumentowane wstępnie w kat. C2 + D, o zasobach
geologiczno- bilansowych 11679 tys. Mg,
- Osiecznica I, zaniechane, o zasobach geologiczno-bilansowych –1166
tys. Mg,
- Osiecznica II, udokumentowane szczegółowo w kat A+ B + C1, o
zasobach geologiczno-bilansowych i przemysłowych – 14364 tys. Mg,
eksploatowane, wydobycie – 797 tys. Mg (2012 r.),
- Osiecznica-Stanisława, udokumentowane szczegółowo w kat. A+ B +
C1, o zasobach geologiczno-bilansowych 2082 tys. Mg,
- Parowa, udokumentowane szczegółowo w kat. A+ B + C1, o zasobach
geologiczno- bilansowych 13546 tys. Mg,
- Parowa I – Pole II,IV, udokumentowane szczegółowo w kat. A+ B + C1, o
-
zasobach geologiczno-bilansowych 21548 tys. Mg,
Władysława, złoże udokumentowane wstępnie w kat. C2 + D, o
zasobach geologiczno- bilansowych 14519 tys. Mg.
C.
Złoża glin ceramicznych, kamionkowych:
- Kleszczowa, zaniechane, o zasobach geologiczno-bilansowych – 89
tys. Mg.
3.4. Rzeźba powierzchni
Ukształtowanie powierzchni obszaru Gminy Osiecznica, jest wypadkową
właściwości oraz grubości pokrywy czwartorzędowej. Rzeźba tego terenu
została utworzona w głównej mierze przez zlodowacenie środkowopolskie, a
następnie przekształcana w zmiennych warunkach klimatycznych okresów:
9
międzylodowcowego, peryglacjalnego oraz współczesnego. Niezależnie od
tego porządek morfologiczny, został w znacznym stopniu określony przez
starsze elementy strukturalne podłoża – patrz wyżej, rozdział 3.3. Generalnie największej miąższości osadów lodowcowych, odpowiadają na powierzchni
najokazalsze formy rzeźby.
Wyniesienie nieomal płaskiej, nachylonej ku północy powierzchni wysoczyzn
gminy, urozmaiconej z rzadka występującymi, izolowanymi fałdami
wydmowymi lub ostańcami morenowymi, waha się od 130 do 133 m n.p.m. w
części północnej, z kulminacją na Wzgórzu Chłopskim – 148,5 m n.p.m. - na
NW od Świętoszowa, poprzez 160 do 190 m n.p.m. w części centralnej
(Osiecznica), do 194 i 199 m n.p.m. w części południowej (Tomisław). Tu także
występują najwyższe wzniesienia powierzchni gminy (Dębniak i Leśnogóra –
238,1 i 236,0 m n.p.m.).
Powierzchnię gminy (i obszaru opracowania), urozmaica głęboko wcinająca
się (do 25 m) w wysoczyznę, wciosowa dolina Kwisy. Dolina ta jest
płaskodenna, jej szerokość waha się od 150 do 1000 m, zwężając się
gwałtownie jedynie w Osiecznicy - w miejscu epigenetycznego przełomu
rzeki przez piaskowce kredowe i bolesławieckie kwarcyty (w miejscu
przebiegu uskoku Osiecznica w utworach kredowych – patrz wyżej, rozdział
3.3), w których erozja wymodelowała szereg interesujących form skalnych –
m.in. skały „Dzban” i „Słonica”. W dnie doliny występują liczne starorzecza i
dwa poziomy terasowe wyniesione na 1 i około 4 m. ponad poziom dna oraz
zachowane fragmenty terasy średniej, nadzalewowej, wzniesionej na 10 - 12
m nad poziom koryta rzeki, odznaczającej się ostrą krawędzią erozyjną, której
powierzchnia przechodzi łagodnie w wyrównany poziom lekko falistej
wysoczyzny. Także doliny dopływów Kwisy mają charakter stromych dolin
wciosowych.
Przecinająca zachodnią część wysoczyzny gminnej, dolina Czernej Wielkiej,
posiada także na licznych odcinkach erozyjne koryto, o wyraźnych skarpach
przebiegających bezpośrednio wzdłuż rzeki. Wzdłuż jej koryta występują
lokalnie obszary podmokłe i stawy rybne (Ołobok).
Najniższy punkt obszaru gminy – 117 m n.p.m. położony jest w dnie doliny
Kwisy – w miejscu, w którym wypływa ona poza granice gminy.
Współczesne, holoceńskie formy rzeźby, to także formy antropogeniczne –
nasypy lub wykopy drogowe i kolejowe, wyrobiska, groble itp., wśród których
na pierwszy plan wysuwają się – całkowicie naruszające i przekształcające
wieloprzestrzennie, naturalną rzeźbę i krajobraz obszaru opracowania oraz
pokrywę leśną, formy terenowe odkrywkowych, wielopoziomowych kopalni
(patrz wyżej rozdział 3.3), kwarcytów bolesławieckich i piaskowców
kredowych, jak i ich poeksploatacyjne wyrobiska.
Ukształtowanie powierzchni gminy, jej budowa geologiczna i zwarte pokrywy
leśne (patrz rozdziały 3.3 i 4), rozstrzygają o braku obszarów zagrożonych
masowymi ruchami ziemi, lub terenów na których występują takie zjawiska.
10
3.5. Warunki klimatyczne
Wg regionalizacji klimatycznej R. Gumińskiego, gmina Osiecznica zalicza się
do dzielnicy klimatycznej podsudeckiej (XVIII), charakteryzującej się
przejściowością klimatu, o czym decyduje ścieranie się w ciągu roku, mas
powietrza polarno-morskiego (65% dni w roku), z masami powietrza
kontynentalnego (29 % dni w roku). Natomiast wg regionalizacji klimatycznej
A. Schmucka, gmina znajduje się na pograniczu dwu regionów
klimatycznych: pluwiotermicznego regionu przedgórskiego - zgorzeleckiego
oraz nadodrzańskiego wrocławsko – legnickiego.
Średnie roczne temperatury powietrza mieszczą się w przedziale 7,7 – 7,8 o C.
Najcieplejszym miesiącem jest lipiec ze średnią temperaturą 17,5C,
najchłodniejszym zaś styczeń z temperaturą –1,7C. Ilość dni
z przymrozkami wynosi średnio 105 dni. Długość okresu wegetacyjnego –
jednego z najdłuższych w Polsce trwa 220-225 dni.
Średnia roczna suma opadów z wielolecia wynosi od 650 do 700 mm.
Najwyższe miesięczne sumy opadów występują w lipcu – 94 mm a najniższe w
lutym – 38 mm. Potencjalny okres występowania opadów śnieżnych trwa
około 170 dni, natomiast pokrywa śnieżna zalega przeciętnie 40 - 45 dni.
Pierwsza pokrywa śnieżna pojawia się 5 listopada, a ostatnia – 15 kwietnia.
Dominują wiatry zachodnie i północno-zachodnie – 47,4 % w skali roku, o
niewielkich – nie przekraczających 3,0 m/s - prędkościach. Najmniej wiatrów
występuje z kierunków północnego i północno-wschodniego. Okresy cisz
obejmują 26% w skali roku – najczęściej w czerwcu i sierpniu.
Maksymalne zachmurzenie notowane jest w miesiącach późno jesiennych i
zimowych (listopad, grudzień) Minimum występuje wczesną jesienią (wrzesień)
i wiosną (maj). Do najpogodniejszych okresów w roku należy początek jesieni,
najwięcej dni pochmurnych występuje natomiast w listopadzie.
Przebieg wilgotności względnej uzależniony jest od pory roku i sytuacji
pogodowej. Maksimum występuje późną jesienią i zimą (grudzień 88%),
minimum zaś na przełomie wiosny i lata (czerwiec 71%).
Z wilgotnością powietrza związane jest występowanie mgieł, których
intensywność uzależniona jest od warunków lokalnych. Na terenie gminy,
rejestruje się średnio 70-80 dni z mgłą. Największe natężenie mgieł notowane
jest późną jesienią (listopad 14 dni).
3.6. Wody powierzchniowe
Gmina Osiecznica położona jest w całości w granicach zlewni (dorzecza) II
rzędu - Bobru, jednego z lewobrzeżnych, sudeckich dopływów Odry. W
szczególności powierzchnia gminy, znajduje się w międzyrzeczu Kwisy i
Czernej Wielkiej – lewobrzeżnych dopływów Bobru. Oznacza to, że teren
gminy Osiecznica, jest lewobrzeżnym fragmentem zlewni środkowej Odry.
Linia działu wodnego między zlewniami Czernej Wielkiej na zachodzie i Kwisy
na wschodzie, wkracza w obszar gminy Osiecznica, w punkcie położonym o 3
11
km, na zachód od Świętoszowa, wyniesionym na 136,6 m n.p.m. Od tego
punktu dział wodny zachowując kierunek ESE i biegnąc poprzez kulminacje
140,2 – 143,4 – 153,7 – zbliża się do doliny Kwisy -169,9 – 172,5 (900 m na W od
Ławszowej), biegnąc dalej na WSW – 185,5 – a dalej ku ESE – 190,3 (1500 m na
W od Osiecznicy) i zmienia kierunek na SW, przechodząc między dolinami
Łącznicy Dolnej i Ośnicy – osiągając 200,5 i swą kulminację w gminie - 238,1 m
n.p.m. (patrz wyżej, rozdział 3.4). Stąd dział wodny biegnie w generalnym
kierunku na południe – do granicy gminy.
Kwisa - oś hydrograficzna gminy Osiecznica i jej regionu, rzeka III rzędu,
odwadnia wschodnią – przeważającą część terenów gminy. Wypływa w
Górach Izerskich, na wysokości około 1020 m n.p.m., uchodzi do Bobru na
wysokości około 110 m n.p.m. Długość rzeki 126,8 km (na terenie gminy
Osiecznica – 36 km), powierzchnia zlewni 1026 km2. Rzeka przecina obszar
gminy generalnie na kierunku S – N, wpływając do gminy na gruntach
sołectwa Tomisław, uchodząc poza jej północną granicę, na gruntach
sołectwa Świętoszów. W dnie doliny występują liczne meandry i starorzecza.
Wyjątkiem jest jej przełomowy odcinek (Osiecznica – Kliczków – patrz rozdział
3.4), gdzie występują bystrza. Koryto rzeki (fragmentarycznie uregulowane),
odznacza się znacznym spadkiem – 1,87 do 1,39o/oo, co nadaje mu charakter
koryta rzeki podgórskiej. Dno doliny rzeki, jest nieomal w całości obszarem
zalewowym (patrz także wyżej, rozdział 3.4).
W granicach gminy Kwisa odbiera następujące dopływy (IV rzędu):
−
Kliczkówkę, prawobrzeżny o długości 11,89 km (w granicach gminy 7 km),
powierzchnia zlewni 20,41 km2, uchodzi do Kwisy w 39,41 km jej biegu,
powyżej Osiecznicy,
−
Słoniec, prawobrzeżny o długości 5,25 km, powierzchnia zlewni 9,56 km2,
uchodzi do Kwisy w 30,25 km jej biegu, powyżej Ławszowej,
−
Pruszkowską Strugę, prawobrzeżny o długości 6,19 km (w granicach
gminy 4,42 km),
−
Łącznicę Górną, lewobrzeżny o długości 5,75 km, powierzchnia zlewni
6,73 km2, uchodzi do Kwisy w 41,74 km jej biegu, poniżej Odsieczowa,
−
Łącznicę Dolną, lewobrzeżny o długości 5,08 km, powierzchnia zlewni 7,88
km2, uchodzi do Kwisy w 41,34 km jej biegu, poniżej Odsieczowa.
Przepływy charakterystyczne rzeki w okresie 1971-1999 (wodowskaz Łozy w
13 km jej biegu, powierzchnia zlewni w przekroju wodowskazu – 903 km2), są
następujące (m3/s):
XI
XII
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
NW
169
166
162
158
164
177
156
160
160
149
147
154
SSW
202
217
221
219
225
223
214
205
208
203
199
195
WW
312
508
523
383
375
364
456
352
682
568
378
414
12
Przepływy
dobowe
rzeki,
odznaczają
charakterystyczną dla rzek górskich.
się
wysoką
dynamiką
–
Czerna Wielka – druga rzeka gminy III rzędu, odwadnia zachodnią – część jej
terenów. Wypływa na Wzgórzach Sławnikowickich, na wysokości około 275 m
n.p.m., uchodzi do Bobru na wysokości około 99 m n.p.m., poniżej Żagania.
Długość rzeki 70 km,(na terenie gminy Osiecznica – 24 km). Rzeka jest
klasyczną rzeką nizinną, zachowującą całkowicie swój charakter, wyrażający
się brakiem wyraźnie zaznaczającej się w krajobrazie formy dolinnej. W jej
gminnej części zlewni, występują liczne obszary podmokłe.
W granicach gminy Czerna Wielka odbiera następujące dopływy (IV rzędu):
−
Śrem, prawobrzeżny o długości 8,04 km (w granicach gminy 8,04 km),
powierzchnia zlewni 23,34 km2, uchodzi do Czernej Wielkiej w 44,16 km jej
biegu, poniżej Parowej,
−
Śremiec, lewobrzeżny dopływ Śremca, rzeka V rzędu, o długości 7,01 km
(w granicach gminy), powierzchnia zlewni 7,56 km2, uchodzi do Śremca w
rejonie miejscowości Naroszów,
−
Ośnicę zwana także Brodnicą, prawobrzeżny o długości 18,26 km (w
granicach gminy), powierzchnia zlewni 27,68 km2, uchodzi do Czernej
Wielkiej w 41,53 km jej biegu, w Poświętnem,
−
Ołobok, lewobrzeżny, o długości 11,29 km (w granicach gminy około
3,5 km), powierzchnia zlewni 13,18 km2, uchodzi do Czernej Wielkiej w
49,45 km jej biegu w Ołoboku.
Gminne obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi, wyznaczyło
wykonane przez IMGW we Wrocławiu (2007 r), Studium ochrony przed
powodzią zlewni Kwisy, zawierające mapy w skali 1:10 000 z naniesionymi
zasięgami zalewów wód o prawdopodobieństwie Q1% i Q10%. Maksymalne
zasięgi zagrożenia powodziowego w gminie, dochodzą do podstawy skarpy
nadzalewowej terasy rzeki.
Pozostałe wody stojące gminy to przede wszystkim, wypełnione wodą
wyrobiska pokopalniane – m.in. trzy „jeziorka” na SE od Osiecznicy – Błękitka I,
II i III, glinianki, wyrobiska potorfowe w dolinie Łącznicy Dolnej oraz stawy
hodowlane Urocze – Dolne, Średnie i Górne zasilane wodami Ołoboku.
W sumie sieć rzeczna gminy jest słabo rozwinięta - jej gęstość wynosi ok. 0,2 i
należy do najniższych w regionie.
Sieć hydrograficzną obszaru uzupełniają urządzenia melioracyjne w
zachodniej części gminy - w dorzeczu Czernej Wielkiej. Powierzchnia
zmeliorowanych użytków rolnych sięga 850 ha, długość rowów – 87,1 tys. mb,
urządzeń melioracji podstawowych tj. koryt rzek – 31,1 tys. mb.
13
3.7. Wody podziemne i ich związek z zaopatrzeniem gminy w wodę
Gmina Osiecznica znajduje się w zasięgu południowo-polskiego
makroregionu hydrogeologicznego, oraz regionu XVI – sudeckiego, zajmując
obszary graniczne pomiędzy subregionami – XVI1 – Żytawsko-Węglinieckim i
XVI2 – Bolesławieckim.
Gmina położona jest w granicach dwu Głównych Zbiorników Wód
Podziemnych:
− nr 315 – Chocianów-Gozdnica, gromadzącego porowe wody
czwartorzędowe (południowe tereny gminy), występujące głównie w
piaskach wodno-lodowcowych,
− nr 317 – Niecka Północno (zewnętrzno) Sudecka- Bolesławiec (północne
tereny gminy), gromadzącego szczelinowo-porowe wody górnokredowe,
występujące w utworach piaskowcowych, marglistych i iłowcowych. W
obrębie
Niecki
Północnosudeckiej,
stwierdzony
został
kontakt
hydrauliczny między wodami kredowymi, triasowymi i permskimi.
Gmina znajduje się w zasięgu obszarów najwyższej (ONO) i wysokiej (OWO)
ochrony tych zbiorników.
Głównymi użytkowymi poziomami wód podziemnych gminy są poziomy
czwartorzędowy i górnokredowy. Wydajności uzyskiwane z pierwszego z nich
(ujęcia w rejonie Świętoszowa) są znaczne - sięgają 85 m 3/h. Wody te
pozostają pod ciśnieniem i mają charakter wód subartezyjskich. Podobne
cechy mają wody górnokredowe – eksploatowane w Osieczowie.
Istniejące zasoby wód podziemnych regionu, pozwalają na rozbudowę lub
budowę nowych ujęć wody, pokrywających w całości potrzeby
mieszkańców i podmiotów gospodarczych gminy.
Długość gminnej sieci wodociągowej, obejmującej wszystkie jednostki
osadnicze obszaru sięga ponad 117 km.
System ten, oparty jest o cztery ujęcia wód podziemnych, przy czym
podstawowym ujęciem, jest ujęcie wodociągowe, zlokalizowane wraz ze
Stacją Uzdatniania Wody w Osieczowie, składające się z 3 studni
górnokredowych, o głębokości i wydajności – odpowiednio: studnia nr 1 –
45 m/Q=18,7 m3/h, studnia nr 2 – 45 m/Q=18,7 m3/h, studnia nr 3 –
61m/Q=7,6 m3/h. Towarzysząca ujęciu stacja uzdatniania wody (usuwająca
ponadnormatywne – zawartości jonów żelaza i manganu pochodzenia
geogenicznego), tworzą całość urządzeń i instalacji wprowadzających wodę
do sieci gminnych (urządzenia te zaopatrują w wodę sołectwa Kliczków,
Osiecznica, Osieczów i Tomisław).
Drugim ujęciem, zaopatrującym w wodę sieć wodociągową gminy
Osiecznica – w szczególności wodociąg grupowy (wiejski) miejscowości
Bronowice, Ławszowa, Ołobok, Parowa, Poświętne i Przejęsław, jest lokalne
ujęcie wód górnokredowych w Przejęsławiu. Ujęcie to traktowane jest jako
rezerwowe wobec podstawowego – w Osieczowie. Ujęcia te są ze sobą
połączone, co zapewnia możliwość wzajemnego zasilania.
14
3.8. Wody geotermalne
Gmina Osiecznica położona jest w granicach Sudecko-Świętokrzyskiego
Okręgu geotermalnego Polski, odznaczającego się niewielkimi możliwościami
występowania wód geotermalnych (głównie w rejonie Sudetów i
Opolszczyzny).
3.9. Gleby
Grunty i użytki rolne zajmują zaledwie 7,3 % powierzchni gminy (patrz niżej,
rozdział 4). Ich oczywistą bazą są gleby.
Na terenie gminy występują głównie gleby bielicowe, rdzawe lub płowe,
wytworzone na piaskach luźnych i naglinowych, w mniejszości wytworzone na
glinach. Przydatność rolnicza gleb gminy jest niewielka, brak gleb I i II klasy –
przeważają gleby V i VI klas bonitacyjnych (64,8% powierzchni użytków
rolnych).
Klasy bonitacyjne gleb (w ha)
Użytki
KLASA
Pastwiska Łąki
Sady
Razem
%
orne
I
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0%
II
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0%
III
49,9
0,1
1,8
0,0
51,9
1,9%
IV
407,1
89,9
414,1
1,2
912,3
33,3%
V
899,6
146,4
203,2
2,1
1251,3
45,6%
VI
457,2
53,6
15,7
1,1
527,5
19,2%
RAZEM [ha]
1813,86 290,00
634,77 4,42
2743,1
100%
RAZEM [%]
66,1%
23,1%
-
100,0%
10,6%
0,2%
4. SZATA ROŚLINNA
Wg regionalizacji geobotanicznej Polski J.Matuszkiewicza, gmina Osiecznica,
zaliczana
jest
do
Prowincji
środkowoeuropejskiej,
Podprowincji
środkowoeuropejskiej właściwej, Działu Brandenbursko - Wielkopolskiego,
Krainy Południowowielkopolsko – Łużyckiej, Podkrainy zachodniej, Okręgu
Bolesławiecko- Zgorzeleckiego.
Obszar gminy, położony jest w regionie o wielkiej zmienności i bogactwie
struktur geologicznych, warunków hydrologicznych i hydrogeologicznych oraz
klimatycznych. Tym samym – (mimo trwającej od kilkuset lat silnej presji
15
antropogenicznej) - jest to region zróżnicowany pod względem
występowania siedlisk roślinnych.
Lasy zajmują w gminie powierzchnię 38101,3 ha, co oznacza, że jej lesistość
sięga 87,2 %. Są one wielkim bogactwem gminy Osiecznica. Nieomal cały jej
obszar, pokrywa kompleks Borów Dolnośląskich, będący pozostałością
dawnej Puszczy Bolesławiecko-Zgorzeleckiej, której relikty zachowały się
wzdłuż koryta Kwisy, jako puszcze: Bolesławiecka - rozciągająca się miedzy
Bolesławcem a Osiecznicą, Kliczkowska – położona między Kliczkowem a
poligonem w Świętoszowie i Osiecznicka – położona na wysoczyźnie między
dolinami Kwisy i Czernej Wielkiej. Tereny nieleśne to stosunkowo niewielkie,
nadrzeczne - śródleśne enklawy.
Panującym, leśnym typem siedliskowym na terenie gminy, jest bór świeży Bśw, który zajmuje 47% powierzchni wszystkich siedlisk. Na drugiej pozycji
znajduje się bór mieszany, świeży - BMśw (22,5%). Znaczące udziały mają
także siedliska boru mieszanego, wilgotnego BMw (14,1%), boru wilgotnego
Bw (6,4%) oraz lasu mieszanego, świeżego LMśw (5,3%). Pozostałe typy
siedliskowe lasu nie osiągają 5% powierzchni.
Gatunkami panującymi są - na siedliskach boru świeżego i boru wilgotnego sosna (Pinus silvestris), a na siedliskach boru mieszanego, świeżego – także
sosna, której towarzyszą brzoza (Betula verrucosa) i dąb szypułkowy (Quercus
robur). Siedliska boru mieszanego, wilgotnego, tworzą sosna, dąb, brzoza,
świerk (Picea excelsa), osika (Populus tremula), topola (Populus alba) i olsza
(Alnus glutinosa), a lasu mieszanego, świeżego – brzoza, sosna, osika, dąb
szypułkowy i akacja (Robinia pseudoacacia L).
Sosna dominuje zdecydowanie na całości powierzchni leśnych gminy
(87,93%). Dalej idą – brzoza (9,56%) i dąb szypułkowy (1,65%). Rzadziej
występujące gatunki to: akacja, buk (Fagus silvatica), daglezja (Pseudotsuga
menziesii), grab (Carpinus betulus), jawor (Acer pseudoplatanus L), jesion
wyniosły (Fraxinus excelsior), lipa drobnolistna (Tilia cordata), modrzew
europejski (Larix decidua Mill.), świerk, olsza i osika.
Przeważające na terenie gminy lasy państwowe (95,7%), zaliczone są do
następujących kategorii ochronności:
1) lasów glebochronnych, chroniących glebę przed zmywaniem lub
wyjałowieniem, powstrzymujących usuwanie się powierzchni ziemi,
2) lasów wodochronnych, chroniących zasoby wód powierzchniowych i
podziemnych, regulujących stosunki wodne obszaru,
3) lasów stanowiących drzewostany nasienne lub ostoje zwierząt i stanowisk
roślin podlegających ochronie gatunkowej,
4) lasów mających szczególne znaczenie dla obronności i bezpieczeństwa
Państwa.
Zarówno na terenie kompleksów leśnych jak i na ich obrzeżach, występują
liczne i rozległe wrzosowiska i torfowiska (dominują torfowiska wysokie typu
atlantyckiego oraz środkowoeuropejskie i przejściowe) oraz zbiorowiska
roślinności wodnej, szuwarowej i łąkowej:
16
−
Wrzosowiska, na które składają się gatunki: wrzosu zwyczajnego (Calluna
vulgaris), jastrzębca kosmaczka (Hieracium pilosella), pięciornika kurze
ziele (Potentilla erecta), izgrzycy przyziemnej (Danthonia decumbens),
turzycy pigułkowatej (Carex pilulifera) oraz mchów i porostów z rodzaju
Cladonia i Coelocaulon.
−
Murawy napiaskowe, reprezentowane przez szeroko rozprzestrzenione
murawy szczotlichowe z dominującą szczotlichą siwą (Corynephorus
canescens) i jasieńcem piaskowym (Jasione Montana), a także także:
chroszczem nagołodygowym (Teesdale anudicaulis), czerwcem trwałym
(Scleranthus perennis), połonicznikiem nagim (Herniaria gabra) oraz
mchami i porostami.
−
Murawy zawciągowo-goździkowe (Diantho Armerietum), zarastające
zwarte lasy sosnowe - kostrzewą owczą (Festuca ovina), mietlicą
pospolitą (Agrostis capillaris) oraz szczotlichą siwą (Corynephorus
canescens), z barwnymi roślinami dwuliściennymi jak m.in.: jastrzębiec
kosmaczek (Hieracium pilosella), szczaw polny (Rumex acetosella),
zawciąg pospolity (Dianthus superbus), kocanka piaskowa (Helichrysum
arenaria) i wyka lędźwianowata (Viciala thyroides).
−
Łąki trzęślicowe (Molinietum medioeuropeum, Junco-Molinietum),
rzadkie, ubogie ich fragmenty, spotykane są w pobliżu zbiorników
wodnych i w dolinie Kwisy,
−
Torfowiska, na które składają się: mszar wełniankowy (Eriophoroangustifolii
Sphagnetum) z klasy Scheuzerio-Caricetea fuscae z dominującą
wełnianką wąskolistną (Eriophorum angustifolium) i częstą rosiczką
okrągłolistną (Drosera rotundifolia) oraz siedmiopalecznikiem błotnym
(Comarum palustre). Rzadziej na terenie gminy wykształcają się typowy
mszar torfowcowi Sphagnetum magellanici z klasy OxycoccoSphagnetea oraz zespół torfowców i situ drobnego Sphagno-Juncetum
bulbosi.
−
Zbiorowiska szuwarowe i roślinność wodna tj. szuwary trzcinowe
Phragmitetum communis i mniej powszechne szuwary wielkoturzycowe
(Magnocaricion). Głównym ich składnikiem jest rosnąca na ogół w
zwartych skupieniach trzcina pospolita (Phragmites australis) i pałka
szerokolistna (Typha angustifolia). Wodna roślinność to zespoły rzęs i
spirodeli (Lemno-Spirodeletum Polyrhizae), a także rdestnica nawodna
(Potamogeton fluitans) i okrężnica wodna (Hottonia palustris).
W północnej części gminy występują turzycowiska, reprezentowane przez
zespoły: turzycy błotnej (Caricetum acutiformis), turzycy brzegowej
(Caricetum ripariae), turzycy dzióbkowatej (Caricetum rostratae) oraz
turzycy zaostrzonej (Caricetum gracilis)
17
W podszyciu lasów regionu i borów mieszanych nie brak gatunków roślin
chronionych lub zagrożonych wyginięciem. Są to m.in. bagno zwyczajne
(Ledum palustrae), barwinek pospolity (Vinca minor), bluszcz pospolity
(Hedera helix), chrobotki – leśny (Cladina arbuscula), łagodny (C. arnitis) i
reniferowy (C. arangiferina), cis pospolity (Taxus baccata), gnidosz rozesłany
(Pedicularis silvatica), goździk piaskowy (Dianthus arenarius), kalina koralowa
(Viburnum opulus), konwalia majowa (Convallaria majalis), kruszyna pospolita
(Frangula alnus), kukułka szerokolistna (Dactylorhiza majalis), paprotka
pospolita (Polypodium vulgare), płucnice - islandzka (Cetraria islandica) i
kędzierzawa (C. ericetorum), płucnik modry (Platismati aglauca), rosiczki długolistna (Drosera anglica), okrągłolistna (D. arotundifolia) i pośrednia (D.
intermedia), szmaciak gałęzisty (Sparassis crispa), śnieżyczka przebiśnieg
(Galanthus nivalis), turzyca piaskowa (Carex arenaria), wawrzynek wilczełyko
(Daphne mesereum), wiciokrzew pomorski (Lonicera periclyrnetum), widłak
goździsty (Lycopodium clavatum) i żagwica listkowata (Grifolia frondosa).
Tereny gminy Osiecznica wchodzą w granice elementów Krajowej Sieci
Ekologicznej ECONET – Polska, stanowiącej część składową Europejskiej Sieci
Ekologicznej „ECONET”. W szczególności gmina, znajduje się na obszarze
węzłowym o znaczeniu międzynarodowym tej sieci – nr 9K Borów
Dolnośląskich. Natomiast przecinająca gminę dolina Kwisy – będąca
korytarzem ekologicznym nr 66k o znaczeniu krajowym, łączy obszar Borów
Dolnośląskich
z
następnym
obszarem
węzłowym
o
znaczeniu
międzynarodowym nr 35M – Obszarem Karkonosko-Izerskim.
Walory krajobrazowe i bogactwo biosfery Borów Dolnoślaskich i sąsiednich
regionów, przesądziły o włączeniu terenów gminy – w części lub w całości – w
granice powołanych na terenie województwa dolnoślaskiego, zgodnie z
treścią art. 6 znowelizowanej ustawy o ochronie przyrody - prawnych obszarowych form ochrony przyrody. Formy te stanowią część zarówno
wojewódzkiego, a tym samym krajowego systemu obszarów chronionych.
Na obszarze Borów Dolnośląskich, obok siedlisk leśnych, występują bowiem
m.in. starorzecza, zbiorniki wodne, torfowiska i tereny podmokłe, a więc
siedliska kwalifikujące się wg europejskiej Dyrektywy Siedliskowej do ochrony
w formie wyznaczenia obszarów SOO - NATURA 2000. Równocześnie ten sam
obszar stanowi ostoje i tereny lęgowe licznych gatunków ptaków (patrz rozdz.
5), które wg kryteriów stosowanych do waloryzacji OSO i obowiązujących w
UE – kwalifikuje go do ochrony w formie wyznaczenia obszaru OSO – NATURA
2000.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12.01.2011 r. w sprawie obszarów
specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. nr 25 poz.133), wyznaczyło obszary OSO w
Polsce. Jednym z nich, noszących w treści tego rozporządzenia liczbę
porządkową 5 i kod PLB 020005 są Bory Dolnośląskie o powierzchni
172093,4 ha, w tym 43710,2 ha, położonych w gminie Osiecznica (100%
obszaru gminy). Występuje tu co najmniej 19 gatunków ptaków z Załącznika I
18
Dyrektywy Ptasiej UE i 9 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK) – patrz
niżej, rozdział 5.
Obszar specjalnej ochrony siedlisk (SOO), mający znaczenie dla wspólnoty –
Uroczyska Borów Dolnośląskich o powierzchni 8067,8 ha (kod PLH 020072) –
niewielkie fragmenty jego powierzchni pozostają w zachodnich obrzeżach
gminy Osiecznica. Występuje tu 21 rodzajów siedlisk z załącznika I Dyrektywy
Siedliskowej UE, mimo, że sumarycznie zajmują one bardzo niewielką
powierzchnię. W Polsce jest to główny obszar koncentracji atlantyckich
gatunków roślin na krańcach ich zasięgu (Eleocharis multicaulis, Erica tetralix,
Rhynchospora fusca). Występuje tu także 16 gatunków zwierząt z załącznika II
Dyrektywy Siedliskowej (patrz niżej, rozdział 5).
Dolina dolnej Kwisy o powierzchni 5972,2 ha (kod PLH 020050). Na terenie
gminy Osiecznica obejmuje powierzchnię około 3500 ha, terenów
położonych w środkowym odcinku doliny rzeki. Typy siedlisk: Wydmy
śródlądowe z murawami napiaskowymi; starorzecza i naturalne eutroficzne
zbiorniki wodne. Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników;
Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe; Bory i lasy bagienne i inne.
Dąbrowy Kliczkowskie o powierzchni 553 ha (kod PLH 020090), położony na
gminnych terenach na północ od Kliczkowa i na wschód od Kwisy.
Ważniejsze typy siedlisk: Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą;
Torfowiska
wysokie,
zdegradowane;
Grąd
środkowoeuropejski
i
subkontynentalny; Bory i lasy bagienne.
Wrzosowiska Świętoszowsko-Ławszowskie o powierzchni 10141,6 ha (kod PLH
020063), położony po obu stronach doliny Kwisy na terenach poligonów
Świętoszowa, tworzący najlepiej wykształcone obszary wrzosowisk w Polsce.
Ważniejsze typy siedlisk: Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi;
Suche wrzosowiska; Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe; Grąd
środkowoeuropejski i subkontynentalny; Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i
jesionowe.
Pozostałe, gminne obszary i obiekty ochrony przyrody to:
− Użytek ekologiczny „Święte Jezioro”, o powierzchni 157,02 ha - w
granicach Nadleśnictwa Świętoszów, obejmujący dwa zatorfione
obniżenia, z roślinnością torfowisk wysokich i przejściowych. Występujące
gatunki to m.in. bagno zwyczajne (Ledum palustre) rosiczka okrągłolistna
(Drosera rotundifolia), a także skupiska rzadkich w Polsce modrzewnicy
(Andromeda polifonia) i przygiełki białej (Rhynchospora alba).
− Pomniki przyrody w liczbie 31 (pojedyncze drzewa i 2 grupy drzew), na
terenie miejscowości - Kliczków: buk pospolity, daglezja zielona, dąb
szypułkowy, lipa szerokolistna (Tilia phatyphyllos); Luboszów: Cztery dęby
19
szypułkowe i modrzew eurojapoński (Larix eurolepis); Ławszowa: 5 dębów
szypułkowych i brzoza brodawkowata (Betula verrucosa); Ołobok: dąb
szypułkowy i lipa drobnolistna; Osiecznica: 2 dęby szypułkowe, 2 lipy
drobnolistne, modrzew europejski (Larix decidua L) i sosna zwyczajna;
Przejęsław: 4 dęby szypułkowe i świerk pospolity; Świętoszów: cis pospolity
(Taxus baccata) i lipa drobnolistna; Tomisław: dąb szypułkowy.
Bogactwo i walory flory gminnej, stanowi przyczynek do dalszego
powoływania prawnych form ochrony przyrody m.in. projektowanego Parku
Krajobrazowego Doliny Kwisy i projektowanych rezerwatów przyrody:
− Doliny Dolnej Kwisy,
− Przełomu Kwisy w Osiecznicy,
− Uroczyska Mokradła,
− Uroczyska Las Kąty,
− Tokowiska,
− Torfowiska k/Tomisławia,
− Bolesławieckich Borów.
Projektowane jest także powołanie co najmniej sześciu użytków
ekologicznych oraz dalszych 91 pomników przyrody (okazów drzew i ich
skupisk), w tym także 7 obiektów przyrody nieożywionej – głazy, wyrobiska,
punkty widokowe.
W gminie funkcjonują także zespoły zieleni urządzonej - parkowej, ogrodowej
i cmentarnej. W części są one objęte ochroną konserwatorską. Są to
założenia parkowe (przypałacowe lub przydworskie) w:
− Osiecznicy (4,5 ha),
− Ławszowej,
− Kolonii Luboszów (45 ha),
− Kliczkowie (70 ha),
− Świętoszowie,
− w Parowej – 2 obiekty (1,5 ha i 0,6 ha),
oraz zieleń cmentarzy w Ławszowej, Kliczkowie, Osiecznicy, Świętoszowie i
Tomisławiu.
5. ŚWIAT ZWIERZĘCY
Wielkie powierzchnie ekosystemów leśnych i wody powierzchniowe regionu
gminy, zapewniają występowanie siedlisk licznej fauny. Na terenach tych
funkcjonuje 46 gatunków ssaków, z czego 23 pozostających pod ochroną
m.in. bóbr (Castor fiber), gronostaj (Mustela erminea), jenot (Nyctereutes
nyctereutes), wilk (Canis lupus) i wydra (lutra lutra), w tym nietoperze:
borowiaczek (Nyctalus leislen), borowiec wielki (N. noctula), gacek brunatny
(Plecotus auritus), karliki – malutki (Pipistrellus pipistrellus) i większy (P. nathusii),
mopek (Barbastella barbastellus), mroczek późny (Eptesicus serodinus), nocki
– Brandta (Myotis brandtii), duży (M. myotis), Natterera (M. nattereri), rudy (M.
daubentonii) i wąsatek (M. mystacinus).
20
Najliczniejsza jest fauna ptasia – 164 gatunki z czego 18 figurujących w
czerwonej księdze zwierząt, w tym m.in.: błotniak stawowy (Cirrus
aeruginosus), bielik (Haliaeetus albicilla), bociany – biały (Ciconia ciconia) i
czarny (C. nigra), cietrzew (Tetrao tetrix), cyraneczka (Anas crecca), czapla
siwa (Ardea cinerea), czeczotka (Carduelis flammea), czyż (Carduelis spinus),
dzierzby - gąsiorek (Lanius collurio) i srokosz (L.excubitor), dzięcioły – średni
(Dendrocopos medius), czarny (Dryocopus martius) i zielonosiwy (Picus
canus), dziwonia (Carpodacus erithrinus), dzwoniec (Carduelis chloris), gil
(Pyrrhula pyrrhula), głuszec (Tetrao urogallus), grubodziób (Coccothraustes
coccothraustes), kormoran (Phalacrocorax carbo), kowalik (Sitta europaea),
krakwa (Anas strepera), kulczyk (Serinus serinus), kruk (Corvus corax), łabędź
niemy (Cygnus olor), makolągwa (Carduelis cannabina), mazurek (Passer
montanus), pełzacz leśny (Certhia familiaris), perkozy – dwuczuby (Podiceps
cristatus) i rdzawoszyi (P. grisegena), perkozek (Podiceps ruficollis), płaskonos
(Anas clypeata), potrzeszcz (Miliaria calandra), potrzos (Emberiza
schoeniclus), remiz (Remiz pendulinus), rożeniec (Anas acuta), sóweczka
(Glaucidium passerinum), świstun (Anas penelope), szpak (Sturnus vulgaris),
szczygieł (Carduelis carduelis), wilga (Oriolus oriolus), włochatka (Aegolius
funereus), wrona siwa (Corvus corone cornix), trznadel (Emberiza citrinella),
zausznik (Podiceps nigricollis).
W wodach gminy żyje 28 gatunków ryb w tym rzadkie lub zagrożone: brzana
(Barbus barbus), głowacz białopłetwy (Cottus gobio), lipień (Thymallus
thymallus), miętus (Lota lota), minóg strumieniowy (Lampetra planeri), piskorz
(Misgurnus fossilis), pstrąg potokowy (Salmo trutta trutta), różanka (Rhodeus
sericeus), strzebla potokowa (Phoxinus phoxinus),
i śliz (Noemacheilus
barbatulus).
W gminie bytuje także 8 gatunków płazów - w tym kumak nizinny (Bombina
bombina) i 5 gatunków gadów.
Dla fauny bezkręgowej, dolina Kwisy jest obszarem szczególnie ważnym dla
zachowania w Polsce zachodniej, stanowisk pachnicy dębowej (Osmoderma
eremita), a także czerwończyka nieparka (Lycaena dispar), jelonka rogacza
(Lucanus cervus), i kozioroga dobosza (Cerambyx cerdo) oraz kluczowego
stanowiska dla ochrony - ważek - trzepli zielonej (Ophiogom pusceccilia) i
zalotki większej (Leucorrhinia pectoralis),
6. STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
6.1. Zanieczyszczenie wód powierzchniowych
Tereny zabudowy zwartej Osiecznicy, są wyposażone w system
zorganizowanego ujmowania ścieków innych niż deszczowe (system
kanalizacyjny, grawitacyjno-tłoczny), którego długość wynosi ponad 91 km,
ustępując długości sieci wodociągowej (patrz wyżej, rozdział 3.7).
21
Transportowane tym systemem ścieki, oczyszczane są w 2 gminnych,
mechaniczno-biologicznych oczyszczalniach i zrzucane do Kwisy:
− w Osiecznicy o przepustowości 646,2 m3/dobę, w km. 33+480 rzeki (wg
pozwolenia
wodno-prawnego
Starosty
Bolesławieckiego
nr
ROŚ.6223/20/07, z dnia 8.01.2007 r., z terminem ważności do 31.12.2017 r. )
− w Świętoszowie o przepustowości 1300 m3/dobę dobę, w km. 16+225 rzeki
(wg pozwolenia wodno-prawnego Starosty Bolesławieckiego nr
ROŚ.6223/2/08, z dnia 27.02.2008 r., z terminem ważności do 31.12.2018 r. )
Ścieki wytwarzane w zabudowaniach nie podłączonych do gminnej sieci
kanalizacyjnej, odprowadzane są do opróżnianych okresowo zbiorników (co
nie oznacza szczelnych) lub w sposób niedozwolony do wód
powierzchniowych lub ziemi.
Ścieki deszczowe, odprowadzane są systemami odrębnej, fragmentarycznej
w większości otwartej (rowy) kanalizacji.
W części udział w zanieczyszczaniu wód powierzchniowych, mają spływy
związków organicznych z terenów upraw rolnych.
Tak więc - istniejący stopień wyposażenia obszaru gminy w urządzenia do
transportu i oczyszczania ścieków nie jest w pełni zadawalający, toteż stan
czystości Kwisy – głównego odbiornika ścieków gminy, w okresie lat 2000/2011
(mimo rejestrowanej w tym okresie poprawy), nie odpowiadał wymaganym
standardom. W 2004 r. Kwisa powyżej gminy prowadziła wody, które w 60 %
odpowiadały wskaźnikom I klasy czystości, w 15 % - II klasy czystości, w 10 % III
klasy i w 15 % IV oraz V klasy czystości (wg tzw. „nowej” klasyfikacji). W
punkcie pomiarowym poniżej oczyszczalni w Osiecznicy, jakość wód Kwisy.
układała się na poziomie III klasy czystości. Także ocena jakości wód
dopływów Kwisy wykonana w 2004 r. wykazała jakość ich wód na poziomie
zaledwie IV lub V klasy.
W 2007 roku w przekroju powyżej ujścia Kliczkówki (km 42+600), Kwisa
wykazywała zadowalającą jakość (III klasa czystości), o czym decydowały
wskaźniki: BZT5, azot Kjeldahla i azotyny. Pozostałe badane wskaźniki (ChZTMn, azotany i azot ogólny) odpowiadały wymaganiom II lub I klasy. Z kolei w
2010 r., wody te wykazywały II klasę – w zakresie wskaźników
fizykochemicznych oraz umiarkowany stan w zakresie wskaźników szczególnie
szkodliwych. W zakresie przydatności do bytowania ryb, oceniono ją jako
nieprzydatną, ze względu na przekroczenia norm azotynów. W klasyfikacji
ogólnej, stan wód rzeki oceniony został jako „poniżej dobrego”
W 2011 r., stan chemiczny rzeki (wg wyników monitoringu operacyjnego),
oceniono jako dobry – dotyczył on jednak odcinka rzeki powyżej gminy
Osiecznica.
Reasumując
ponadnormatywny
i
nieustabilizowany
stan
wód
powierzchniowych, jest nadal pierwszoplanowym problemem ochrony
środowiska w gminie.
22
6.2. Zanieczyszczenie wód podziemnych
Prowadzone badania jakości wód podziemnych – czwartorzędowych i
górnokredowych w skali szerszej niż gmina (w sieci monitoringu krajowego i
regionalnego - lata 2000 – 2012), wykazują zmienną w czasie jakość wody –
od wód o dobrym stanie chemicznym do wód odznaczających się słabym
stanem chemicznym. Dotyczy to zarówno wód górnokredowych jak i
czwartorzędowych, w których (w okresie 2000/2012), rejestrowano wszystkie
aktualnie obowiązujące klasy jakości wód podziemnych - od wód klasy I tj.
bardzo dobrych, do wód V klasy - złych (w części ujęć czwartorzędowych
regionu)). Jest to dowód infiltracji zanieczyszczeń powierzchniowych do wód
podziemnych regionu, co m.in. wynika z niepełnej – naturalnej izolacji
występujących w gminie poziomów wodonośnych.
6.3. Stan zanieczyszczenia powietrza
W Gminie Osiecznica (podobnie jak w kraju), o stanie zanieczyszczenia
powietrza, decydują następujące rodzaje emisji:
- punktowa – powodowana przez zorganizowane źródła, jako wynik
energetycznego
spalania
paliw
i
przemysłowych
procesów
technologicznych (węglowodory i ich pochodne oraz specyficzne dla
danej produkcji substancje) – jej udział w globalnej, gminnej emisji do
powietrza jest znikomy,
- liniowa – komunikacyjna, powodowana przez transport samochodowy
(węglowodory, tlenki azotu, tlenek węgla, pyły, ołów); także i ten rodzaj
emisji nie jest w gminie przeważający,
- powierzchniowa – przeważająca (z reguły niska), powodowana przez
zanieczyszczenia komunalne (energetyczne), pochodzące ze spalania
paliw w lokalnych grzewczych kotłowniach, piecach i paleniskach
domowych (pyły, dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek i dwutlenek węgla),
decydująca o warunkach aerosanitarnych gminy i rejonu.
Ilość podmiotów, prowadzących działalność gospodarczą w gminie,
oscylowała w latach 2000/2011, wokół ilości 350; dominowały przemysł i
budownictwo – 25% oraz handel i naprawa pojazdów samochodowych –
25,%. Z rolnictwem związanych jest 9,0% podmiotów gospodarczych. W
gminie od 1973 r., eksploatowane są piaski kwarcowe dla przemysłu
szklarskiego, chemicznego i ceramicznego oraz budowlanego. Długoletnią
tradycję mają także produkcja ceramiki i garncarstwo. Toteż najbardziej
znaczącymi podmiotami w gminie są:
1) Kopalnia i Zakład Przeróbczy Piasków Szklarskich w Osiecznicy, sp. z o.o.
ulica Piaskowa 7.
2) „Aramis” , Sp. z o.o. Tartak w Przejęsławiu,
3) Ceramika Artystyczna „Wiza” , sp. z o.o. Parowa 61
4) Garncarstwo „Błotny” , Parowa 60,
23
5) „Carbo – Drew” Tartak w Osiecznicy, ulica Lubańska 16,
6) Heltron sp. z o.o. Odlewnia żeliwa w Ławszowej,
7) Garnizon w Świętoszowie.
Wśród nich nie ma podmiotów gospodarczych zaliczanych do zakładów
oddziaływujących znacząco na stan czystości powietrza i nie przewiduje się
ich lokalizacji.
Gmina nie jest wyposażona w sieć gazową. W efekcie głównymi źródłami
zanieczyszczenia powietrza w gminie – są nadal kotłownie grzewcze,
paleniska domowe i piece budynków mieszkalnych (i obiektów użyteczności
publicznej), w których nośnikami energii jest węgiel i jego pochodne. Jako
źródła niskiej emisji są one w lokalnej skali uciążliwe dla sąsiadującej z nimi
zabudowy, a co najistotniejsze wpływają na pogorszenie warunków
aerosanitarnych obszaru, w postaci przekroczeń dopuszczalnych imisji
zanieczyszczeń: pyłu PM-10 i pyłu PM-2,5 jak i benzo(a)pirenu w pyle PM-10
(patrz niżej). Z kolei emisja punktowa – powodowana przez zakłady
przemysłowe – tzn. ich emisja technologiczna oraz liniowa – powodowana
przez pojazdy spalinowe, poruszające się po ulicach gminy, nie wywierają
zasadniczego wpływu na warunki aerosanitarne obszaru.
Oceny jakości powietrza w latach 2011/2012 – przeprowadzane przez WIOŚ
we Wrocławiu, wykonywane były zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem
Ministerstwa Środowiska i Dyrektywą 2008/50/WE, nakazujących ich
prowadzenie w skali strefowej.
Oceny te (m.in. stacja pomiarowa w Osieczowie), wykazują jego generalnie
dobrą jakość na terenie gminy. Niezależnie jednak od tego - sporządzona w
skali strefowej, roczna ocena jakości powietrza w 2011 roku – pozwoliła
ustalić, iż strefa dolnośląska województwa, w skład której wchodzi m.in.
gmina Osiecznica i powiat bolesławiecki, ze względu na kryteria ochrony
zdrowia - musi być zakwalifikowana do klasy C, co skutkuje obowiązkiem
wykonania (dla obszaru strefy), programu ochrony powietrza. Wprawdzie w
toku oceny nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych norm stężeń SO2,
NO2, CO, C6H6, arsenu, kadmu, niklu i ołowiu (ich wartości są znacznie niższe
od norm dopuszczalnych), ale przekroczenia kryterialnych wartości wystąpiły
w dopuszczalnym poziomie stężeń 24 pyłu PM-10 oraz w dopuszczalnych
stężeniach pyłu PM-2,5, a także benzoapirenu - B(a)p - w pyle PM10, przede
wszystkim w okresach grzewczych (np. stwierdzono przekroczenie
dopuszczalnej liczby dni ze stężeniem PM10 powyżej 50 ng/m3, jak również
liczby dni z przekroczeniem 24 godzinnych stężeń PM10).
Przekroczenia te są kolejnymi dowodami, znaczącego wpływu niskiej –
powierzchniowej (w części także komunikacyjnej) emisji, na stan czystości
powietrza w granicach strefy tzn. przede wszystkim w granicach miast tej
strefy.
Ze względu na kryteria ochrony roślin, strefa dolnośląska, została
zakwalifikowana do klasy A.
Wyjątek stanowią stężenia ozonu (O3) – były i są one przekraczane wg
kryterium ochrony zdrowia i ochrony roślin na terenie całego województwa.
24
Jednak działania naprawcze prowadzące do ograniczenia emisji ozonu, a w
konsekwencji do obniżenia imisyjnych wartości stężeń tego zanieczyszczenia,
znajdują się poza zasięgiem możliwości władz lokalnych. Ich skuteczność
uzależniona jest od przedsięwzięć w skali wojewódzkiej, a w praktyce
krajowej.
6.4. Zagrożenie hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym
Obszar gminy Osiecznica, znajduje się w zasięgu oddziaływania dwu
rodzajów ponadnormatywnego hałasu, przenikającego do środowiska –
hałasu przemysłowego i hałasu komunikacyjnego (drogowego). Pierwszy z
nich, jest wytwarzany wyłącznie przez urządzenia i instalacje zakładów
przemysłowych, drugi zaś powodują pojazdy samochodowe poruszające się
po drogach publicznych, lub ich odcinkach, przebiegających przez teren
gminy. Ten rodzaj hałasu, decyduje o klimacie akustycznym gminy.
Dopuszczalne
poziomy
hałasu
drogowego
(komunikacyjnego),
przenikającego do środowiska, określają załączniki do Rozporządzenia
Ministra Środowiska z dnia 1.10.2012 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów
hałasu w środowisku (tabele 1 – 4, Dz. U. nr 191 poz. 1109). Dla terenów
zabudowy mieszkaniowej – jednorodzinnej, wartości te wynoszą – dla pory
dziennej 61 dB, a dla pory nocnej – 56 dB. Dla terenów budownictwa
mieszkaniowego – wielorodzinnego i zagrodowego, wynoszą one –
analogicznie 65 dB i 56 dB.
Przez gminę przebiegają:
1. Autostrady:
− A-18 Olszyna (Cottbus) – Wrocław (13 km).
− A-4 Zgorzelec – Wrocław (1,5 km wzdłuż południowo-wschodniej
granicy gminy),
2. Drogi wojewódzkie:
− nr 350 Bolesławiec-Osiecznica-Parowa,
− nr 357 Nowogrodziec-Osiecznica.
3. Drogi powiatowe:
−
−
−
−
−
−
−
nr 2271D: Osiecznica – Przejęsław – Świętoszów – Rudawice
(23,5 km),
nr 2281D: Nowogrodziec – Parzyce – Kierżno – Osieczów –
Tomisław (3,3 km),
nr 2297D: Przejęsław – Przejęsław (0,6 km),
nr 2299D: Przejęsław – Ławszowa (2,0 km),
nr 2301D: Ławszowa – Ławszowa (2,1 km),
nr 2302D: Parowa – Ołobok (4,5 km),
nr 2303D: Parowa – Poświętne (4 km
oraz drogi gminne o łącznej długość 195 km, w tym 22 km o nawierzchni
twardej i 19 km o nawierzchni ulepszonej.
Przez obszar gminy przebiegają także następujące linie kolejowe:
25
−
−
nr 275, czynna, relacji Bolesławiec-Węgliniec,
nr 283, nieczynna, użytkowana wyłącznie fragmentami dla celów
przemysłowych, relacji Jelenia Góra-Żagań.
Stan techniczny gminnej sieci drogowej, nie jest zadawalający. Rozbudowy
lub modernizacji wymagają wszystkie, odcinki dróg powiatowych i gminnych.
Przebiegające przez teren gminy drogi publiczne – przede wszystkim
autostrady i drogi wojewódzkie, ale także i powiatowe, prowadzą nie tylko
istotny dla komunikacji wewnątrz gminnej ruch kołowy, lecz przede wszystkim
- ruch tranzytowy (w tym ruch pojazdów ciężkich), stąd też są one
podstawowymi źródłami ponadnormatywnego hałasu przenikającego do
środowiska obszaru. Sytuację pogarsza ponadto nie przystosowanie dróg
wojewódzkich i powiatowych, do przenoszenia obecnego natężenia ruchu –
w efekcie czego – hałas komunikacyjny przenikający do środowiska, jest
hałasem uciążliwym dla gminnych terenów akustycznie chronionych
(głównie budownictwa mieszkaniowego)
Wzdłuż dróg wojewódzkich i powiatowych gminy Osiecznica nie prowadzono
badań natężenia hałasu. Wiadomym jest jednak – na podstawie pomiarów
prowadzonych przez WIOŚ we Wrocławiu, w okresie lat 2003-2011 - wzdłuż
innych dróg tej klasy w województwie (m.in. powiatu bolesławieckiego), że
natężenie hałasu w ich sąsiedztwie wahało się średnio w granicach 61 – 65 73 dB, było więc także ponadnormatywne. Analizy pomiarów wykonanych w
tym okresie, pozwoliły ponadto na stwierdzenie, iż natężenie hałasu
drogowego w latach 2010/2011, było mniejsze niż w latach 2003/2005, mimo
systematycznego wzrostu ilości pojazdów. Niemniej, jest to natężenie
ponadnormatywne (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1.10.2012 r. w
sprawie dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku – patrz wyżej), a tym
samym kwalifikujące klimat akustyczny terenów położonych w sąsiedztwie
tych dróg gminy, jako uciążliwy.
Hałas przemysłowy, nie wywiera istotnego wpływu na klimat akustyczny
obszaru. Większość znaczących zakładów produkcyjnych (patrz wyżej,
rozdział 6.3), zlokalizowana jest bowiem poza zabudową mieszkaniową.. Stąd
też, mogą być one tylko incydentalnie źródłami ponadnormatywnego hałasu
przemysłowego przenikającego do środowiska.
Prowadzone przez WIOŚ we Wrocławiu, pomiary natężenia promieniowania
elektromagnetycznego, w obszarach zabudowanych, nie wykazały
przekroczeń dopuszczalnych wartości natężenia tego promieniowania.
Wartości te utrzymują się w granicach kilkunastu % dopuszczalnej wartości
składowej elektrycznej, a także kilku %, dopuszczalnej wartości gęstości mocy.
Z pomiarów tych wynika więc, że w gminie Osiecznica, nie występują wartości
promieniowania elektromagnetycznego większe od dopuszczalnych, a tym
samym
spełnione
są
prawne
normy
dotyczące
poziomu
pól
elektromagnetycznych w środowisku. Nie zmienia to faktu, że głównymi
źródłami promieniowania elektromagnetycznego w gminie, są przebiegające
przez jej teren – napowietrzne, przesyłowe linie elektroenergetyczne 110 i
15 kV. Wymagają one w związku z tym, wyznaczenia i przestrzegania stref
bezpieczeństwa (odpowiednio – 36 i 12 m), w których zabronione jest
26
sytuowanie budownictwa mieszkaniowego lub obiektów przeznaczonych do
stałego przebywania ludzi.
Nie
są
natomiast
źródłami
szkodliwego
promieniowania
elektromagnetycznego (co również wykazują prowadzone pomiary) - wbrew
obiegowym opiniom - funkcjonujące w gminie stacje bazowe telefonii
komórkowej. Te instalacje mogłyby wykazywać niekorzystne oddziaływanie
na środowisko, wyłącznie w przypadkach ich lokalizacji (usytuowania),
niezgodnej z zasadami określonymi przez obowiązujące prawo.
6.5. Zagrożenie środowiska przez odpady
Gmina Osiecznica, nie zakończyła procesu tworzenia w pełni
zorganizowanego i skutecznego systemu unieszkodliwiania odpadów, tj.
zadania, którego zakres określał – Plan Gospodarowania Odpadami (PGO)
dla gminy, na lata 2005-2012, sporządzony stosownie do art.14 i 16 ustawy o
odpadach i przyjęty przez Radę Gminy - patrz niżej, rozdział 18 poz. 6.
Plan ten jest obecnie nieaktualny. Ustawa z dnia 1.07.2011 r., o zmianie
ustawy utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych
ustaw (Dz. U. nr 152 poz.897 z późniejszymi zmianami), określiła bowiem
szczegółowo:
1) zadania gminy oraz obowiązki właścicieli nieruchomości dotyczące
utrzymania czystości i porządku,
2) warunki wykonywania działalności w zakresie odbierania odpadów
komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych
odpadów,
3) terminy wykonania określonych ustawowo gminnych zadań. W tym
zakresie – stosownie do art.3b tej ustawy gmina jest obowiązana:
− osiągnąć do dnia 31.12.2020r: poziom recyklingu i przygotowania do
ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych:
papieru, metali tworzyw sztucznych i szkła w wysokości co najmniej
50% wagowo,
− osiągnąć do dnia 31.12. 2020 r. poziom recyklingu, przygotowania do
ponownego użycia i odzysku innymi metodami,
innych niż
niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych, w wysokości
co najmniej 70% wagowo,
− do dnia 16.07.2013 r. ograniczyć masę składowanych odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji, do nie więcej niż 50%
wagowo całkowitej masy tych odpadów przekazywanych do
składowania,
− do dnia 16.07.2020 r. ograniczyć masę odpadów jw., do nie więcej niż
30% wagowo całkowitej masy tych odpadów jw. – w stosunku do
masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
Równocześnie – zmieniona na mocy tej ustawy – ustawa o odpadach,
określiła w treści art.14 ust. 8, iż zaktualizowane wg zasad określonych ustawą
- wojewódzkie plany gospodarowania odpadami, powinny określać:
1. wojewódzkie regiony gospodarowania odpadami komunalnymi, wraz
27
ze wskazaniem gmin wchodzących w skład regionu,
2. wykaz
regionalnych
instalacji
do
przetwarzania
odpadów
komunalnych w regionach oraz instalacji przewidzianych do zastępczej
obsługi tych regionów w przypadku gdy znajdująca się w nich
instalacja ulegnie awarii lub nie może przyjmować odpadów z innych
przyczyn,
Ustawowe określenie całości tych zadań i terminów ich wykonania, pozwoliło
w konsekwencji anulować ciążący na gminach obowiązek posiadania
Gminnych Planów Gospodarowania Odpadami (plany te straciły moc
obowiązującą z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 1.07.2011 r. – tj. z dniem
1.01.2012 r.).
Ilość odpadów komunalnych, wytwarzanych przez mieszkańców gminy
Osiecznica oscylowała wokół wielkości 1700-1800 Mg/rok, z czego odbiorowi
ulegało około 85% tej masy. Oznacza to, iż pozostałe 15% wytwarzanych
odpadów, albo trafiało do środowiska w sposób niekontrolowany, albo też –
głównie na terenach wiejskich było w części wykorzystywane w żywieniu
zwierząt lub kompostowane.
Gmina uruchomiła system selektywnej zbiórki odpadów, obejmujący
tworzywa sztuczne, szkło i makulaturę. Nie mniej system zbierania odpadów
nie segregowanych jest podstawowym systemem unieszkodliwiania
odpadów komunalnych na terenie gminy (są one wywożone na składowisko
odpadów innych niż niebezpieczne i obojętnych, zlokalizowane w sołectwie
Świętoszów – wyposażanym i eksploatowanym w ramach porozumienia, które
gmina Osiecznica zawarła z Gminą Małomice i Rejonowym Zarządem
Infrastruktury).
W sumie, wiadomym jest jednak, iż funkcjonujący system gromadzenia,
odbioru i zbiórki całości gminnych odpadów, nie jest „szczelny”. Skutki takiego
stanu, powodują sukcesywne powstawanie „dzikich wysypisk”, a także
zaśmiecanie terenu, pól, dolin, lasów itp. Jak na terenie całego kraju, tak i tu
wytwarzane są odpady zawierające azbest (będące wynikiem prac
rozbiórkowych, usuwania eternitowych pokryć dachowych itp.). Brak
funkcjonującego pełnego systemu zbiórki, segregacji i odzysku wszystkich
odpadów, powoduje albo ich niewłaściwe przechowywanie, albo celowe
porzucanie. Część odpadów komunalnych – nie selekcjonowanych, ulega
niedozwolonemu spalaniu w domowych kotłowniach.
Natomiast gospodarowanie odpadami wytwarzanymi przez podmioty
gospodarcze obszaru gminy, przebiega w trybie i na zasadach określonych
przepisami, na mocy decyzji administracyjnych Starosty Bolesławieckiego lub
Marszałka Województwa Dolnośląskiego.
Docelowy system unieszkodliwiania odpadów, w gminie Osiecznica, (ich
ilość szacowana jest na ponad 2000 Mg/rok), zgodnie z rozstrzygnięciami
ustaw, o których mowa wyżej, a w konsekwencji zgodnie z treścią
Wojewódzkiego Planu Gospodarowania Odpadami dla Województwa
Dolnośląskiego (patrz niżej, rozdział 18 poz. 11), będzie oparty o Zintegrowany
28
System Gospodarki Odpadami w Regionie Zachodnim Województwa,
grupującym 20 gmin (w tym gminę Osiecznica).
WPGO, dla Województwa Dolnośląskiego określił:
− ilość, lokalizację i moc przerobową, regionalnych instalacji stałych,
przetwarzających odpady komunalne (RIPOK) w regionie zachodnim (w
tym pojemność użyteczną dla składowisk) oraz terminy i zakres ich
budowy lub modernizacji,
− ilość, lokalizację i moc przerobową instalacji zastępczych jw. w Regionie,
− ilość i moc przerobową instalacji projektowanych jw.
System ten – po jego sukcesywnym tworzeniu i wdrażaniu w okresie lat 2012 2020 i wykonaniu przez gminę Osiecznica, określonych dla niej obowiązków
ustawowych, umożliwi uporządkowanie i organizację gospodarki odpadami
na terenie powiatów i gmin Regionu Zachodniego, a zarazem redukcję
(minimalizację) ilości odpadów składowanych w środowisku, na obszarze
regionu - zgodnie z wymaganiami istniejącego prawa, poczynając od 2013 r.
Reasumując - unieszkodliwianie odpadów pozostaje nadal obok
odprowadzania i oczyszczania ścieków, głównym problemem ochrony
środowiska gminy Osiecznica, a tym samym obszaru opracowania.
6.6. Zanieczyszczenie gleb
Degradacja gleb obszaru wyraża się przede wszystkim ich zakwaszeniem.
Blisko 60% gleb gminy, wykorzystywanych rolniczo - wymaga wapnowania.
Zawartość metali ciężkich w glebach (badania z lat 2000/2011 r.) utrzymuje
się w granicach zawartości naturalnych.
7. OCENA SKUTKÓW DLA ŚRODOWISKA WYNIKAJĄCYCH Z PROJEKTOWANEGO
PRZEZNACZENIA TERENÓW W PROJEKCIE ZMIAN STUDIUM UWARUNKOWAŃ I
KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY.
Jedynym celem zmiany projektu studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Osiecznica, jest stworzenie
możliwości lokalizacji w granicach gminy urządzeń fotowoltaicznych,
wytwarzających energię elektryczną, odnawialną, na terenie gruntów
położonych w miejscowościach gminy, wymienionych powyżej, w rozdziale
3.
Tereny
przeznaczane
na
lokalizację
urządzeń
fotowoltaicznych,
kwalifikowane były – w treści zmienianego studium,
jako tereny
zainwestowania wiejskiego i użytków rolnych, użytków zielonych, produkcyjnomagazynowo-składowe, lasów i dolesień, obiektów i urządzeń gospodarki
komunalnej oraz jako rezerwa pod budowę oczyszczalni ścieków.
29
Oznacza to, że zamierzone usytuowanie na obszarze opracowania urządzeń
fotowoltaicznych, nie sprowadzi się do zlokalizowania ich w gminie, na
obszarach cennych siedlisk przyrodniczych, na obszarach wodno-błotnych,
obszarach o krajobrazie mającym znaczenie historyczne, kulturowe lub
archeologiczne, ani na obszarach uzdrowiskowych.
Urządzenia (elektrownie) fotowoltaiczne, stosownie do § 3 ust 1 pkt 52
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9.11.2010 r. (Dz. U. Nr 213 poz.1397 z
późniejszymi zmianami) w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco
oddziaływać na środowisko, zaliczone zostały do przedsięwzięć potencjalnie
znacząco oddziaływujących na środowisko.
Elektrownię fotowoltaiczną tworzy zespół ogniw zbudowanych z cienkich,
półprzewodnikowych
płytek
krzemowych,
które
pod
wpływem
promieniowania słonecznego wytwarzają energię elektryczną. Przewidywany
okres eksploatacji elektrowni fotowoltaicznej zamyka się w okresie 25-30 lat.
Są to elektrownie bezobsługowe, nie wymagające budowy zaplecza
socjalnego ani infrastruktury wodno-kanalizacyjnej. Elektrownie te:
− nie wymagają zaopatrywania w wodę, paliwa lub surowce,
− nie wytwarzają ścieków, w tym także zanieczyszczonych ścieków
deszczowych,
− nie emitują zanieczyszczeń do powietrza, w tym także odorów
− nie emitują hałasu przenikającego do środowiska,
− nie wytwarzają odpadów - ich niewielkie ilości związane są wyłącznie z
procesami konserwacyjnymi,
− nie wytwarzają szkodliwych pól elektromagnetycznych (są one tak nikłe,
że w sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej oscylują na poziomie tła czyli
wartości naturalnych),
− nie wymagają budowy powierzchni utwardzonych (dróg, parkingów itp.),
− nie wymagają tworzenia stref ochronnych – propozycja ich tworzenia
zawarta w projekcie zmiany studium jest zbędna (niezależnie od tego,
pojęcie strefy ochronnej nie istnieje w przepisach ochrony środowiska)
W efekcie oddziaływanie tych elektrowni ma zasięg ściśle lokalny i sprowadza
się do zajęcia określonej powierzchni terenu, co tym samym wyklucza ich
transgraniczne oddziaływanie na środowisko. Wyklucza to także znaczące
oddziaływanie na środowisko i zdrowie ludzi, ponieważ nie przekracza
standardów jakości środowiska poza granicami terenu, do którego inwestor
zamierzenia będzie posiadał tytuł prawny, jak i nie spowoduje uciążliwości, w
zakresach, w których nie ustalono standardów (np w przypadku odorów).
Toteż w ich sąsiedztwie nie występuje potrzeba wyznaczania (dla ochrony
zdrowia i życia ludzi), terenów wolnych od zabudowy.
Reasumując - technologia fotowoltaiczna jest najczystszą znaną obecnie
człowiekowi metodą pozyskiwania energii elektrycznej. Jest to także
technologia najmniej inwazyjna dla obszarów, na których powstaje lub z
którymi sąsiaduje – w tym dla obszarów przyrodniczo chronionych. Ponadto –
co niezwykle istotne dla całości problematyki ochrony środowiska i przyrody praktycznie w całości może podlegać procesowi wtórnego przetwarzania,
30
gdyż składa się z pierwiastków łatwo dostępnych, których technologie
przetwarzania zostały w pełni opanowane przez człowieka.
Toteż rozstrzygnięcia niniejszej prognozy, zawarte poniżej w rozdziałach 7-14,
zawierają wyłącznie niewielkie korekty, odnoszące się do zakresu zmiany
studium.
7.1. W zakresie zaopatrzenia w wodę
Problematyka zaopatrzenia gminy w wodę może być jedynie stymulatorem,
a nie barierą rozwoju obszaru – patrz wyżej, rozdział 3.7. Stąd też projekt
zmiany studium ustala, że źródłem dostawy wody dla całości obiektów,
wymagających zaopatrzenia w wodę, winna być wyłącznie gminna sieć
wodociągowa.
Zapis ten stanowi gwarancję, iż dalsza kontrolowana eksploatacja gminnych
systemów wodociągowych i jej ewentualna modernizacja lub rozbudowa – w
granicach wielkości ustalonych zasobów wód podziemnych i określonych w
pozwoleniach
wodno-prawnych,
nie
stwarza
niebezpieczeństwa
powodowania szkód (oddziaływań negatywnych, stałych lub chwilowych
itp.),w środowisku hydrogeologicznym gminy i regionu. Natomiast zmiana
treści studium nie wywołuje wzrostu poziomu zapotrzebowanie obszaru na
wodę (patrz wyżej, rozdział 7).
7.2. W zakresie emisji zanieczyszczeń do powietrza.
Wobec braku na terenie gminy zcentralizowanych systemów dostawy ciepła
- generalne ustalenia projektu
zmian w funkcjonującym studium,
przewidujące:
− zakaz lokalizacji przedsięwzięć mogących zawsze, znacząco oddziaływać
na środowisko,
− nakaz
(dla
budownictwa
usługowego),
nie
przekraczania
obowiązujących standardów ochrony środowiska poza granicami i
terenu, do którego władający posiada tytuł prawny.
− podejmowanie
przedsięwzięć
zmierzających
do
stosowania
ekologicznych nośników energii, w tym energii elektrycznej, gazu
ziemnego przewodowego (projekt zmiany planu dopuszcza lokalizację
nowych gazociągów) gazu płynnego – propanu-butanu, oleju
opałowego oraz innych nośników, w tym odnawialnych źródeł ciepła
(np. energii słonecznej), a przy spalaniu drewna i węgla do stosowania
urządzeń spełniających środowiskowe standardy emisyjne.
− gazyfikację obszaru i projektowanych przedsięwzięć z gminnej
średniociśnieniowej sieci,
pozostają nadal aktualne.
W takim ujęciu projekt zmiany studium nie wpływa na pogorszenie stanu
zanieczyszczenia powietrza gminy i regionu. Natomiast biorąc pod uwagę, iż
proponowane zmiany treści studium, wykluczają pojawianie się nowych
31
źródeł zanieczyszczeń powietrza - ustalenia tego projektu nie będą miały
wpływu na wielkość emisji obszaru projektu planu – nie będą więc w ogóle
oddziaływać na stan czystości powietrza – w sposób bezpośredni, stały,
pośredni lub chwilowy itp., a tym samym na warunki aerosanitarne obszaru.
7.3. W zakresie emisji zanieczyszczeń do wód lub do ziemi
Ustalenia projektu zmiany studium wykluczają pojawienie się nowych źródeł
zanieczyszczeń (tj. źródeł ścieków) – patrz wyżej, rozdział 7, nie wnosząc
równocześnie zmian do zamierzanego, stałego wzbogacania istniejącego,
zbiorczego systemu kanalizacyjnego, kierującego całość ścieków gminy
innych niż deszczowe do gminnej oczyszczalni w Osiecznicy – patrz rozdział
6.1, a w szczególności:
1) odprowadzania ścieków z posesji do sieci kanalizacji sanitarnej za
pośrednictwem indywidualnych przyłączy,
2) lokalizacji odcinków sieci kanalizacyjnej w liniach rozgraniczających dróg
poza pasami jezdni,
3) w zakresie odprowadzania ścieków deszczowych - odprowadzania wód
opadowych i roztopowych poprzez spływ powierzchniowy w granicach
poszczególnych działek.
Ustalenia projektu zmiany studium nie rozstrzygają także o tworzeniu gminnych
zbiorczych systemów odprowadzania ścieków deszczowych.
Natomiast projekt ten - do czasu objęcia całości terenów siecią
kanalizacyjną - dopuszcza czasowo stosowanie szczelnych zbiorników
bezodpływowych z wywozem ścieków do punktu zlewnego, oraz
oczyszczalnie przydomowe.
W takim ujęciu projekt zmiany studium gwarantuje ograniczenie do
niezbędnego minimum możliwości wzrostu zagrożenia wód i ziemi,
powodowanego odprowadzaniem ścieków. W efekcie ustalenia projektu
zmiany studium, będą oddziaływać wyłącznie w sposób stały, bezpośredni i
pozytywny, na jakość stanu środowiska wód powierzchniowych i
podziemnych obszaru opracowania.
7.4. W zakresie zagrożenia odpadami i zanieczyszczania gleby lub ziemi
Podstawowym – perspektywicznym zadaniem gminy w zakresie likwidacji
zagrożenia powodowanego przez odpady - jest minimalizowanie ilości
wytwarzanych i składowanych (w środowisku) odpadów oraz wdrażanie
nowoczesnych systemów ich odzysku i unieszkodliwiania. Zadania i obowiązki
gminy Osiecznica, w tym zakresie, określiła ustawa z dnia 1.07.2011 r. o
zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych
32
innych ustaw (Dz. U. nr 152 poz. 897 z późniejszymi zmianami) – anulując
równocześnie gminne Plany Gospodarowania Odpadami. Natomiast
docelowy system unieszkodliwiania tych odpadów - Zintegrowany System
Gospodarki Odpadami w regionie zachodnim województwa dolnośląskiego,
w tym w gminie Osiecznica, określił Wojewódzki Plan Gospodarowania
Odpadami dla Województwa Dolnośląskiego – patrz wyżej, rozdział 6.5.
Toteż projekt zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Osiecznica, pozostawia zakres jej wymaganych działań
tj.:
1) obowiązek zbiórki komunalnych odpadów stałych indywidualnie w
miejscach wyznaczonych w obrębie każdej nieruchomości z
sukcesywnym wprowadzeniem ich segregacji;
2) wywóz odpadów w systemie zorganizowanym przez gminę.
Zarówno wykonanie przez gminę ciążących na niej obowiązków
ustawowych, jak i utworzenie regionalnego systemu unieszkodliwiania
odpadów, usuwa w całości zagrożenia powodowane przez odpady, dla
środowiska gminy i regionu.
Powielanie oczywistych rozstrzygnięć obowiązującego w tym przedmiocie
prawa, nie wchodzi w zakres projektów miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego.
Natomiast wszystkie lokalizowane, lub funkcjonujące na obszarze objętym
zmianą planu podmioty gospodarcze, mają obowiązek prowadzenia
gospodarki odpadami, w sposób i na zasadach określonych prawem
ochrony środowiska i ustawą o odpadach, niezależnie od rodzaju i ilości
wytwarzanych odpadów (a w szczególności na zasadach określonych w
decyzjach właściwych – powiatowych lub wojewódzkich organów ochrony
środowiska). Dotyczy to także właścicieli projektowanych (w zmienianym
studium), urządzeń fotowoltaicznych, mimo, ze ilość wytwarzanych przez nie
odpadów jest minimalna (patrz wyżej, rozdział 7). Zagadnienia te pozostają
poza zakresem projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego i nie są jego funkcją – analogicznie jak w
przypadku odpadów komunalnych gminy.
7.5. W zakresie emisji hałasu i pól elektromagnetycznych
Projekt zmiany studium – nie zmienia zapisu w sprawie ochrony przed
promieniowaniem elektromagnetycznym, wytwarzanym przez funkcjonujące
na obszarze opracownia napowietrzne linie energetyczne 15 kV (także linie 20
kV), ustalając szerokość stref towarzyszących tym liniom – wolnych od
zabudowy. Radykalna możliwość usunięcia tych zagrożeń – skablowanie linii,
pozostaje poza sferą projektu zmiany studium. Zmiana tych zapisów jest
zbędna, bowiem urządzenia fotowoltaiczne – sytuowane w gminie w wyniku
zmiany treści studium – nie są źródłem ponadnormatywnego promieniowania
elektromagnetycznego.
33
Hałas przemysłowy nie stanowi zagrożenia dla terenów miejscowości gminy,
objętych zmianami w planie.
Zagrożenia wynikające z hałasu komunikacyjnego, projekt zmian studium
ogranicza poprzez zakwalifikowanie do terenów chronionych akustycznie tzn. terenów mieszkaniowych, lub przeznaczonych do stałego przebywania
ludzi - stosownie do dyspozycji art.113 i 114 prawa ochrony środowiska, jak
również poprzez ukierunkowanie procesu koniecznej modernizacji układu
komunikacyjnego obszaru.
Te ustalenia projektu studium nie usuwają zagrożenia hałasem
komunikacyjnym, wywoływanym ruchem kołowym – przyczyniają się wszakże
do jego wydatnego ograniczenia, wpływając tym samym na polepszenie
klimatu akustycznego zabudowanych terenów obszaru opracowania (i
gminy). A ponieważ projektowane urządzenia fotowoltaiczne nie wywołują w
ogóle zjawiska hałasu – patrz wyżej, rozdział 7, to przyjęte rozstrzygnięcia
zmienianego studium, mogą powodować jedynie ich pozytywne
oddziaływanie na klimat akustyczny obszaru opracowania (i gminy), które
będzie miało charakter zarówno stały jak i długoterminowy.
7.6. W zakresie występowania poważnych awarii
Zapisy projektu zmiany studium, jak i istniejące zagospodarowanie obszaru
objętego opracowaniem, nie stwarzają takiego ryzyka. Proponowane w
zmienianym studium urządzenia (elektrownie) fotowoltaiczne, stosownie do §
3 ust 1 pkt 52 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9.11.2010 r. (Dz. U. Nr 213,
poz.1397 z późniejszymi zmianami) w sprawie przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko, zaliczone są do przedsięwzięć tylko
potencjalnie znacząco oddziaływujących na środowisko. Tym samym nie
wywołują one ryzyka wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, co zarazem
wyklucza negatywne oddziaływanie projektu studium (stałe, chwilowe itd.),
na poszczególne komponenty środowiska.
Ryzyko takie może natomiast wystąpić m.in. na terenach objętych zmianą
studium – jak i na terenie gminy Osiecznica, wyłącznie w wyniku transportu
przez te tereny (tranzyt), substancji lub materiałów niebezpiecznych.
Zdarzenia takie pozostają poza sferą projektu zmiany studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego obszaru.
7.7. W zakresie wykorzystywania zasobów środowiska i niekorzystnego
przekształcania terenu
Sytuowane na terenie gminy – w treści zmienianego studium – urządzenia
fotowoltaiczne, nie powodują ubytków gminnych zasobów środowiska
(zarówno w zakresie ilościowym jak i jakościowym), nie wpływają także na
niekorzystne przekształcanie gminnych terenów (patrz także niżej, rozdział 11).
34
Toteż – w odniesieniu do tych kwestii - projekt zmiany studium, pozostawia
jedynie obowiązki ochrony całości zasobów środowiska, pozostających w
granicach gminy – tzn. terenów leśnych oraz terenów użytków rolnych (zakazy
ich zabudowy i obowiązki ich zachowania) - także zakazy zabudowy
sąsiedztwa terenów leśnych. Niezależnie od tego - z uwagi na objęcie
terenów studium obszarami Natura 2000 projekt zmiany studium pozostawia
zakazy podejmowania działań mogących wpływać negatywnie na
bytowanie chronionych gatunków ptaków, gatunków roślin i zwierząt, lub
pogarszanie stanu siedlisk przyrodniczych, a tym samym na cele, przedmiot i
integralność tych obszarów.
Reasumując, treść projektu zmiany studium decyduje o braku negatywnych
oddziaływań (stałych, bezpośrednich, pośrednich itp.), na zasoby środowiska
obszaru
opracowania;
wyklucza
także
przypadki
niekorzystnego
przekształcania terenu.
8. OCENA SKUTKÓW REALIZACJI USTALEŃ PROJEKTU ZMIANY STUDIUM
UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO NA
CAŁOŚĆ ELEMENTÓW ŚRODOWISKA W ICH WZAJEMNYM POWIĄZANIU
Realizacja projektu zmiany studium, nie naruszy stanu poszczególnych –
szczupłych w granicach fragmentów (0.1% obszaru gminy) zmienianego
opracowania - elementów środowiska nie wywoła także powstania nowych
źródeł zagrożenia (znaczącego oddziaływania) lub uciążliwości, zarówno na
obszarach opracowania, jak i na obszarach gminy lub regionu.
Ponieważ oddziaływanie elektrowni fotowoltaicznych na środowisko w
praktyce nie występuje – patrz wyżej, rozdział 7, realizacja projektu
zmienianego studium nie wywoła ani znaczącego oddziaływania na
środowisko i zdrowie ludzi, ponieważ nie powoduje przekraczania standardów
jakości środowiska poza granicami terenu, do którego inwestor zamierzenia
będzie posiadał tytuł prawny, ani też nie spowoduje uciążliwości, tam gdzie
tych standardów nie ustalono (np. w przypadku odorów). Jedynym skutkiem
lokalizacji tych obiektów jest zajęcie określonej powierzchni terenu, w ściśle
lokalnym zasięgu.
Wiadomym jest, iż technologia fotowoltaiczna jest najczystszą znaną obecnie
człowiekowi metodą pozyskiwania energii elektrycznej. Jest to zarazem
technologia najmniej inwazyjna dla obszarów, na których powstaje lub z
którymi sąsiaduje – w tym dla obszarów przyrodniczo chronionych. Ponadto –
co niezwykle istotne dla całości problematyki ochrony środowiska i przyrody praktycznie w całości może podlegać procesowi wtórnego przetwarzania,
gdyż zbudowana jest z pierwiastków łatwo dostępnych, których technologie
przetwarzania zostały w pełni opanowane przez człowieka.
35
W tej sytuacji – projekt zmiany studium wprowadzając w 5 enklaw obszaru
gminy (11 działek) – patrz wyżej, rozdział 3 – propozycję lokalizacji elektrowni
fotowoltaicznych, w niczym nie narusza ani nie zmienia, pozostałych treści
dotychczas obowiązującego studium. Pozostają zatem w mocy zapisy
studium, dotyczące zarówno przedsięwzięć i działań, koniecznych dla
ochrony całości gminnych obszarów i obiektów przyrodniczo chronionych
(niezależnie od statutu tych obszarów), jak i zapisy dotyczące koniecznej,
dalszej konsekwentnej rozbudowy urządzeń infrastruktury gminy, jak i
wdrażania zasad obligatoryjnego korzystania z tych urządzeń.
Toteż tak jak dotychczas - warunkiem powodzenia w tym zakresie, prócz
ścisłego przestrzegania i egzekwowania ustaleń projektu zmienianego
studium, jest równoległe podporządkowanie się samorządu gminnego, jak i
podmiotów gospodarczych działających na jego terenie, wymaganiom i
warunkom ochrony i kształtowania środowiska określonym generalnie
ustawami – o ochronie przyrody i Prawa ochrony środowiska.
Także
korzystanie ze środowiska obszaru opracowania (i gminy), może mieć miejsce
wyłącznie w granicach dopuszczonych przez obowiązujące prawo (także
ustawy o Prawie Geologicznym i Wodnym, ustawę o odpadach i inne).
9. OCENA STANU I FUNKCJONOWANIA ŚRODOWISKA WYNIKAJĄCA Z
UWARUNKOWAŃ OKREŚLONYCH W OPRACOWANIU EKOFIZJOGRAFICZNYM
ORAZ TENDENCJI DO ZMIAN PRZY BRAKU REALIZACJI USTALEŃ PROJEKTU
ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO.
Wobec występowania na obszarze gminy Osiecznica, istniejących i
projektowanych prawnych form ochrony przyrody, a także terenów i
gatunków roślin i zwierząt, wymagających działań zmierzających do co
najmniej nie uszczuplania całości tych form i ich zasobów - opracowanie
ekofizjograficzne (wykonane dla obszaru całej gminy – patrz niżej, rozdział 18
poz.1), sformułowało wnioski dotyczące potrzeby zagwarantowania w treści
studium
(studiów)
uwarunkowań
i
kierunków
zagospodarowania
przestrzennego, zapisów sankcjonujących następujące kierunki działań
realizacyjnych, w polityce ochrony i kształtowania środowiska gminy:
− ochronę i wzbogacanie istniejących walorów i zasobów przyrodniczych
obszaru gminy w tym wszystkich obszarów i obiektów prawnie
chronionych, w szczególności Obszarów Natura 2000
− utrzymanie i wzbogacanie istniejącego poziomu lesistości obszaru, a także
dbałość o właściwy stan sanitarno-zdrowotny powierzchni leśnych,
− utrzymanie i wzbogacanie gminnych terenów pokrytych wodami, w
szczególności terenów podmokłych, torfowisk i wód stojących obszaru,
− rozwój turystyki i agroturystyki,
36
−
stworzenie warunków dla zrównoważonego rozwoju terenów gminy,
poprzez sukcesywną rozbudowę składników gminnej infrastruktury,
− realizację nowych zamierzeń inwestycyjnych, zmian i przekształceń
obecnego układu przestrzennego wyłącznie z udziałem urządzeń i
instalacji technicznych w celu wyeliminowania bądź ograniczenia
zagrożeń środowiska.
Projekt zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Osiecznica (mimo swego wybitnie ograniczonego
zasięgu przestrzennego – zaledwie 0,1% obszaru gminy) - w pełni uwzględnia
te wnioski – patrz wyżej rozdziały 7.1 – 7.6. Propozycje lokalizacji elektrowni
fotowoltaicznych w treści zmienianego studium, nie pozostają w sprzeczności
z tymi wnioskami, bowiem zmieniany projekt nadal zapewnia możliwość
wszechstronnego rozwoju przestrzennego obszaru, nie pozostającego w
sprzeczności z potrzebami ochrony i kształtowania środowiska, a w
szczególności z potrzebami ochrony istniejących bądź projektowanych w
gminie prawnych form (lub obszarów) ochrony przyrody. Projekt zmiany
studium – mając na uwadze niepełne wyposażenie terenów gminy w
infrastrukturę - wdraża zapisy dotyczące dalszego jej wzbogacania. Mając
zaś na uwadze uzupełnienie treści studium o propozycje lokalizacji źródeł
energii odnawialnej – w całości bezinwazyjnych dla środowiska i ludzi - brak
jest przeciwwskazań w odniesieniu do tak określonego wszechstronnie
określonego rozwoju przestrzennego nie tylko terenów objętych zmianami
studium, a także całego terenu gminy.
Reasumując projekt zmiany studium, umożliwiając rozwój przestrzenny i
gospodarczy terenów objętych projektem, nie pozostaje w sprzeczności z
ustaleniami opracowania ekofizjograficznego.
Przy założeniu braku realizacji ustaleń zmiany studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego, należy przyjąć, iż dalszy postęp
w zakresie poprawy stanu środowiska gminy, krajobrazu, jak i ochrony
istniejących (znaczących) ekosystemów itp. nie będzie przebiegał z taką
intensywnością, której oczekuje lokalna społeczność i która jest wymagana
przez obowiązujące prawo.
10. OCENA ZAGROŻEŃ DLA ŚRODOWISKA Z UWZGLĘDNIENIEM WPŁYWU NA
ZDROWIE LUDZI, KTÓRE MOGĄ POWSTAWAĆ NA TERENIE OBJĘTYM PROJEKTEM
ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIRUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO LUB INNYCH TERENACH
Zawarte w treści projektu zmiany studium ustalenia, dotyczące propozycji
usytuowania urządzeń wytwarzających energię elektryczną, odnawialną – w
szczególności elektrowni fotowoltaicznych - na fragmentach terenów
gminnych (patrz wyżej, rozdział 3), nie pociągają za sobą ani bezpośredniego
– niekorzystnego wpływu na zdrowie ludzi, ani też niekorzystnych zmian w
środowisku gminy, mogących powodować pośrednio pogarszanie stanu
37
zdrowia, lub zagrożenia życia ludzi. Są to bowiem obiekty bezinwazyjne dla
swego otoczenia – patrz wyżej , rozdział 7. Fakt ten wyklucza ich znaczące
oddziaływanie na ludzi i środowisko, ponieważ nie powoduje przekraczania
obowiązujących standardów jakości środowiska poza granicami terenu, do
którego inwestor (właściciel) zamierzeń będzie posiadał tytuł prawny, jak i nie
spowoduje uciążliwości, w zakresach, w których nie ustalono standardów (np
w przypadku odorów).
Toteż także w sąsiedztwie tych elektrowni nie
występuje potrzeba wyznaczania (dla ochrony zdrowia i życia ludzi), terenów
wolnych od zabudowy.
11. OCENA SKUTKÓW DLA ISTNIEJĄCYCH FORM PRZYRODY, OBSZARÓW
CHRONIONYCH LUB ZMIAN W KRAJOBRAZIE
Istniejącym na obszarze opracowania (i gminy) prawnym formom ochrony
przyrody, jak i pozostałym - szczupłym zasobom przyrodniczym – projekt
zmiany studium nadal gwarantuje całkowitą ochronę. W gminie występują
obiekty przyrodnicze prawnie chronione – w rozumieniu art. 6 ustawy o
ochronie przyrody, a także tereny chronione innymi formami prawa niż
ustawa o ochronie przyrody oraz wielkie i zwarte powierzchnie leśne – patrz
wyżej rozdział 4.0.
Natomiast tereny (działki) miejscowości:
- Osiecznica – 3,06 ha,
- Parowa – 12,52 ha,
- Przejęsław – 6,40 ha,
- Poświętne – 5,58 ha,
- Świętoszów – 18,50 ha,
objęte
projektem
zmiany
studium
uwarunkowań
i
kierunków
zagospodarowania przestrzennego, tylko formalnie znajdują się w granicach
obszarów przyrodniczo chronionych – w szczególności wyłącznie obszarów
Natura 2000 (patrz rozdział 4.0). Wynika to stąd, iż wykonane lub
obowiązujące
–
zarówno
studium
uwarunkowań
i
kierunków
zagospodarowania
przestrzennego,
jak
i
miejscowe
plany
zagospodarowania, przeznaczały te tereny – zgodnie z ich dotychczasowym
zagospodarowaniem lub użytkowaniem - na potrzeby zainwestowania
wiejskiego, lub upraw (użytków) rolnych i zielonych, na potrzeby produkcyjnomagazynowo-składowe, na potrzeby lasów i dolesień, na obiekty i urządzenia
gospodarki komunalnej oraz jako rezerwę pod budowę oczyszczalni ścieków.
Oznacza to, że zamierzone usytuowanie na tych terenach (stanowiących
obszar opracowania) urządzeń fotowoltaicznych, nie lokalizuje ich ani w
granicach gminnych obszarów cennych siedlisk przyrodniczych, ani też
obszarów wodno-błotnych, lub generalnie
obszarów wymagających
zorganizowanej – przyrodniczej ochrony. Były to bowiem i są nadal
powierzchnie, stanowiące drobny fragment terenów antropogenicznie
38
przekształconych gminy, mimo iż cały jej teren wchodzi w skład Obszarów
Natura. Z tych względów na powierzchniach tych nie występują ani gatunki
ptaków chronionych, ani siedlisk przyrodniczych, dla ochrony których
utworzone zostały Obszary Natura. Ponadto, żadna z proponowanych lokalizacji
elektrowni fotowoltaicznych, nie wchodzi w granice pozostałych – gminnych
obszarów przyrodniczo chronionych (użytku ekologicznego „Święte Jezioro”, o
powierzchni 157,02 ha - w granicach Nadleśnictwa Świętoszów), nie koliduje
także z gminnymi pomnikami przyrody, ani też z projektowanymi,
wyszczególnionymi w treści zmienianego studium - gminnymi obszarami
przyrodniczo chronionymi.
Jedynym ujemnym aspektem usytuowania takich instalacji może być ich
niekorzystny udział w krajobrazie. Wada ta wszakże może być w istotnym
zakresie ograniczona lub nawet usunięta, poprzez racjonalne rozstrzygnięcia
przestrzenne w zagospodarowywaniu ich otoczenia, które powinny (w miarę
potrzeby), znaleźć się w treści miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego.
Toteż Rada Gminy – zdecydowała o zmianie funkcji tych terenów – na tereny
budowy i eksploatacji urządzeń fotowoltaicznych, m.in. dlatego, iż zmiana
taka nie wywołuje ani uszczuplenia zasobów przyrodniczych obszaru
opracowania (i gminy), ani nie powoduje innych zagrożeń dla tychże
zasobów, ani też zagrożeń dla zdrowia i życia mieszkańców tegoż obszaru.
Pozostałe treści dotychczas obowiązującego studium – dotyczące terenów
nie objętych zmianami opracowania - odnoszące się do całości
problematyki ochrony przyrody i krajobrazu obszaru gminy, pozostają nadal
w mocy.
W sumie projekt zmiany studium zawiera sformułowania zapewniające
właściwą ochronę przyrodniczą lub krajobrazową obszarów i obiektów
(obszaru opracowania i gminy), zasługujących ze względu na swe walory na
ochronę w zakresie właściwości rzeczowej studium i we właściwej proporcji
do znaczących zasobów przyrodniczych obszaru (w zakresie określonym
ustawą o zagospodarowaniu przestrzennym). Równocześnie projekt nie
zawiera zapisów, których treść mogłaby zagrażać tym obszarom.
12. OCENA PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA CELE I PRZEDMIOT
OBSZARÓW NATURA 2000
Tereny miejscowości, wymienionych powyżej w rozdziale 11, w których
projekt zmienianego studium, usytuował elektrownie fotowoltaiczne znajdują się w granicach gminnych Obszarów Natura 2000 – Obszaru
Ochrony Ptaków (OSO), PLB 020005 Bory Dolnośląskie, i Obszarów Specjalnej
Ochrony Siedlisk mających znaczenie dla wspólnoty (SOO) - PLH 020050
Dolina Dolnej Kwisy, PLH 020063 Wrzosowiska Świętoszowsko-Ławszowskie, PLH
020072 Uroczyska Borów Dolnośląskich i PLH 020090 Dąbrowy Kliczkowskie.
39
Takie położenie tych fragmentów obszaru gminy, ma jednak bardziej
charakter formalny niż rzeczowy. Choć bowiem te obszary opracowania
istotnie wchodzą w granice Obszarów Natura, to równocześnie są terenami
przekształconymi antropogenicznie, w większości pozbawionymi – ze względu
na rodzaj ich użytkowania lub przeznaczenia (patrz wyżej, rozdział 11) –
pokrywy leśnej, lub też siedlisk cennych gatunków florystycznych
Stąd też tereny te nie posiadają m.in. ponadprzeciętnych walorów
ornitologicznych, co wynika z niewielkiego zróżnicowania siedlisk lęgowych
oraz dominującej roli ubogiego siedliska upraw rolnych o charakterze
monokultury, jakim stały się te tereny na przestrzeni kilku stuleci. Wynikiem
stopniowego – w miarę postępującej urbanizacji – przekształcania ich na
obecnie pełnione funkcje (i częściowa zabudowa) – jest niskie wewnętrzne,
siedliskowe zróżnicowanie, co powoduje deficyt nisz gniazdowych, kryjówek i
zmniejszoną bazę pokarmową nie tylko ptaków, ale i całości fauny. Stąd w
składzie gatunkowym ptaków spotykanych na tych terenach, dominują
gatunki liczne i średnioliczne – powszechnie spotykane, o niedużych
wymaganiach siedliskowych. Niemniej faktem jest, że tereny te wchodzą w
skład Borów Dolnośląskich (i pozostałych gminnych Obszarów Natura 2000),
stanowiących ostoję dla wielu rzadkich i zagrożonych gatunków ptaków,
jednak siedliska tych gatunków występują poza obszarami opracowania.
Niezależnie od tego - z uwagi na uwarunkowania wyszczególnione powyżej w
rozdziale 11.0, na terenach tych brak zarówno cennych siedlisk
przyrodniczych lub gatunków flory i fauny, dla ochrony których utworzone
zostały pozostałe gminne Obszary Natura 2000.
Najistotniejszym jednak jest to, że przeznaczenie tych terenów w zmienianym
studium – nie powodujące jakiegokolwiek ujemnego wpływu na środowisko –
jest w sumie korzystniejsze dla całości problematyki ochrony ptaków i ich
siedlisk, jak również dla problematyki ochrony siedlisk i gatunków flory i fauny
gminnych Obszarów Natura 2000, niż sformułowania poprzedniego studium
(mimo, że studium to także nie notowało obecności na tych terenach
występowania chronionych gatunków roślin i zwierząt). Przeznaczenie
bowiem tych terenów w poprzednim studium, skutkowało m.in. pojawianiem
się
w
ich
granicach
różnych
rodzajów
emisji
(niekoniecznie
ponadnormatywnej), podczas gdy sposób ich wykorzystania - w treści
zmienianego studium, wyklucza powstawanie emisji nawet w wielkościach
śladowych (patrz wyżej rozdziały 7.0 – 7.7, 10 i 11).
Z tych samych względów – propozycje projektu zmiany studium – nie mogą
wpływać znacząco nie tylko na gminne obszary Natura 2000, a także na
inne gminne obszary i obiekty przyrodniczo chronione. Przy tym należy zwrócić
uwagę, że po powstaniu instalacji fotowoltaicznych, powierzchnia
biologicznie czynna praktycznie nie ulega zmniejszeniu, a sam teren, poprzez
wysoce ekstensywny sposób użytkowania, staje się bezpieczną kryjówką np.
dla ptaków gniazdujących na powierzchni ziemi, w trawach itp.
Pozostałe rozstrzygnięcia zmienianego projektu studium, nie obejmujące
kwestii lokalizacji elektrowni fotowoltaicznych, odnoszące się natomiast do
kierunków działania w przedmiocie ochrony celów, przedmiotu i integralności
40
Obszarów Natura 2000, nie ulegają zmianie. Stąd też całość zapisów i
rozstrzygnięć projektu zmiany studium, nadal zawiera wyłącznie ustalenia nie
tylko nie prowadzące do uszczuplenia zasobów przyrodniczych obszaru
opracowania (i gminy) w tym gminnych Obszarów Natura 2000, zawiera
natomiast wyłącznie rozstrzygnięcia usuwające całość możliwych zagrożeń
dla tych zasobów (lub zapobiegające takim zagrożeniom - patrz rozdziały 7.1
– 7.7,10, 11 i 13).
Reasumując rozstrzygnięcia projektu zmiany studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Osiecznica, dotyczące
wyłącznie fragmentów jej terenów (1,5% obszaru gminy), a w szczególności
ich realizacja, pozwalają na likwidację części niekorzystnych oddziaływań
(emisji gminnych), lub na ich zminimalizowanie w takim zakresie (patrz wyżej,
rozdziały 7.1 – 7.7, 10,11 i 13), który eliminuje możliwość występowania całości
niekorzystnych oddziaływań bezpośrednich, pośrednich, stałych, chwilowych
itd. tj. oddziaływań negatywnych, wykraczających poza obowiązujące,
określone obowiązującym prawem, standardy ochrony środowiska, terenów
objętych projektem planu – w szczególności zaś na cele, przedmiot i
integralność nie tylko gminnych Obszarów Natura 2000.
13. Ocena w zakresie transgranicznego oddziaływania na środowisko,
rozwiązań alternatywnych oraz metody zastosowanej przy sporządzaniu
prognozy
- Istnienie i oddziaływanie elektrowni fotowoltaicznych ma zasięg ściśle
lokalny i sprowadza się wyłącznie do zajęcia określonej powierzchni terenu.
Przesądza to, iż projekt zmiany studium nie zawiera rozstrzygnięć (ani nie
stwarza możliwości), w wyniku których mogłoby wystąpić transgraniczne
oddziaływanie na środowisko,
- Ponieważ wykonane w treści niniejszej prognozy analizy oddziaływania
ustaleń projektu zmiany studium na środowisko, wykazują, iż żadne z
rozstrzygnięć tego projektu, obejmujące m.in. zmiany struktury
funkcjonalno-przestrzennej części obszarów dotychczas obowiązującego
studium, nie będą skutkowały wystąpieniem znacząco ujemnych
oddziaływań na przedmioty ochrony gminnych Obszarów Natura 2000, jak
i nie pogorszą ani integralności tych Obszarów, ani też ich powiązań z
innymi Obszarami Natura 2000 – w treści niniejszej prognozy zrezygnowano
z prezentacji ewentualnych rozwiązań alternatywnych. Ponieważ zaś
ustalenia projektu zmiany studium, nie kolidują także z zasadami lub
potrzebami ochrony innych terenów (lub obiektów), przyrodniczo
chronionych - ewentualna prezentacja propozycji rozwiązań
alternatywnych, byłaby bezprzedmiotowa.
- Prognozę sporządzono zarówno w oparciu o prace terenowe, jak i
uzyskane wyniki badań stanu środowiska obszaru i regionu (monitoring), a
także materiały archiwalne i dokumenty (patrz niżej rozdział 18).
41
14. OCENA PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA ZABYTKI I DOBRA
MATERIALNE
Przyjęte rozstrzygnięcia w zmienianym studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Osiecznica – sprowadzające się do
propozycji lokalizacji w granicach opracowania elektrowni fotowoltaicznych,
nie pozostają w sprzeczności z zarysowanymi w tym dokumencie kierunkami
działania, koniecznymi dla ochrony zabytków i dóbr materialnych obszaru – w
szczególności zaś z wdrożonymi w treści studium zasadami ochrony
dziedzictwa i krajobrazu kulturowego.
15. OCENA ZAKRESIE ZGODNOŚCI Z PRZEPISAMI PRAWA OCHRONY
ŚRODOWISKA
Projekt zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Osiecznica, dotyczący części terenów gminnych
miejscowości: Osiecznica, Parowa, Przejęsław, Poświętne i Świętoszów, nie
zawiera zapisów, które można by ocenić jako sprzeczne z przepisami ustaw
Prawo ochrony środowiska, Prawo wodne, ustawą o ochronie przyrody jak i
pozostałymi przepisami regulującymi kwestie ochrony środowiska.
Reasumując projekt zmian w studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Osiecznica (w części jw.), należy
ocenić pozytywnie – z punktu widzenia zarówno jego zawartości, jak i
spodziewanej realizacji – w aspekcie potrzeb wynikających z obecnego i
oczekiwanego stanu środowiska obszaru.
16. MONITORING REALIZACJI ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Monitorowanie
realizacji
studium
uwarunkowań
i
kierunków
zagospodarowania przestrzennego – stosownie do obowiązującego prawa,
należy do obowiązków zarówno Wójta Gminy Osiecznica, jak i Rady Gminy w
Osiecznicy. Zakres obowiązków tych organów w tym przedmiocie, tryb
postępowania, terminy itp. określa art. 32 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o
planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r. poz. 647 z
późniejszymi zmianami). Stanowi on m.in., że:
−
w celu oceny aktualności studium i planów miejscowych, Wójt Gminy
dokonuje analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym gminy,
42
ocenia postępy w opracowywaniu planów miejscowych i opracowuje
wieloletnie programy ich sporządzania,
−
Wójt Gminy przekazuje Radzie Gminy wyniki powyższych analiz po
uzyskaniu opinii właściwej komisji urbanistyczno-architektonicznej, co
najmniej raz w czasie kadencji rady. Rada Gminy podejmuje uchwałę w
sprawie aktualności studium i planów miejscowych, a w przypadku
uznania ich za nieaktualne, w całości lub w części, podejmuje działania
określone w treści powołanej powyżej ustawy.
Równocześnie – stosownie do treści art. 55 ust. 5, ustawy z dnia 3.10.2008 r.
(patrz wyżej, rozdział 2), Wójt Gminy ma obowiązek prowadzić monitoring
skutków realizacji ustaleń projektu zmiany studium, w zakresie oddziaływania
na środowisko, zgodnie z zasadami (częstotliwością i metodami), określonymi
w tymże art. 55 ust. 3.
17. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM
Gmina Osiecznica, posiada na swoim obszarze znaczące – w skali krajowego
systemu obszarów przyrodniczo chronionych - obiekty i tereny przyrodniczo i
prawnie chronione, m.in. cztery Obszary Natura 2000. Jej teren wchodzi także
w granice Krajowej Sieci ECONET – POLSKA. Najistotniejszymi zasobami
przyrodniczymi gminy są lasy, doliny rzek (Kwisy i Czernej Wielkiej),
ustanowione lub projektowane pomniki przyrody i użytki ekologiczne, a także
zieleń zorganizowana (urządzona). Do zasobów przyrodniczych obszaru
należy także wliczyć tereny upraw rolnych.
43
Mimo że zmiany wprowadzone do obowiązującego studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Osiecznica, są
przestrzennie niewielkie – obejmują zaledwie 0,1% powierzchni gminy - to
zapewniają tym zasobom całkowitą ochronę, wykluczając możliwość innego
przeznaczenia terenów, na których one występują. Projekt ten wprowadza na
11 działek należących do terenów gminnych miejscowości Osiecznica,
Parowa, Przejęsław, Poświętne i Świętoszów (położonych w granicach
gminnych Obszarów Natura 2000), lokalizację elektrowni fotowoltaicznych tj.
obiektów wytwarzających odtwarzalną energię elektryczną. Instalacje te
stanowią jak dotąd
najczystszą znaną obecnie człowiekowi metodę
pozyskiwania energii elektrycznej. Jest to bowiem technologia najmniej
inwazyjna dla obszarów, na których powstaje lub z którymi sąsiaduje – w tym
dla obszarów przyrodniczo chronionych, co wynika stąd, iż oddziaływanie
elektrowni fotowoltaicznych na środowisko w praktyce nie występuje. Dlatego
też, realizacja projektu zmienianego studium nie wywoła znaczącego
oddziaływania na środowisko, formy ochrony przyrody i zdrowie ludzi,
ponieważ nie spowoduje przekraczania dopuszczalnych poziomów jakości
środowiska ani na terenach opracowania, ani poza ich granicami.
18. INFORMACJA O RODZAJACH DOKUMENTÓW UWZGLĘDNIONYCH PRZY
SPORZĄDZANIU PROGNOZY
Prognozę sporządzono w oparciu o:
1. Opracowanie ekofizjograficzne dla potrzeb prac planistycznych z zakresu
zagospodarowania
przestrzennego
gminy
Osiecznica,
p.t.
„Ekofizjograficzne uwarunkowania dla rozwoju przestrzennego gminy
Osiecznica”, wykonane przez Zakład Ochrony Środowiska „Decybel” w
Jeleniej Górze w październiku 2011 r.,
2. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Osiecznica,
wykonany przez Przedsiębiorstwo Zagospodarowania Miast i Osiedli TEREN,
Spółka z o.o. w Łodzi, zatwierdzony Uchwałami nr XII/61/2003 i XIII/73/2003
Rady Gminy Osiecznica z dnia 21.10.2003 r.
3. Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Osiecznica, wykonana przez Regioplan Sp. z o.o. we
Wrocławiu, przyjęta Uchwałą nr XLIV/196/09 Rady Gminy Osiecznica z
dnia 6.10.2009 r.
4. Prognoza oddziaływania na środowisko do projektu zmiany studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Osiecznica, wykonana przez Zakład Ochrony Środowiska „Decybel” w
Jeleniej Górze w październiku 2011 r.,
5. Projekt zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Osiecznica, wykonany przez Przedsiębiorstwo
44
Zagospodarowania Miast i Osiedli TEREN, Spółka z o.o. w Łodzi, w
październiku 2013 r,
6. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Osiecznica na lata 2005-2012,
wraz z Planem Gospodarowania Odpadami w Gminie Osiecznica,
wykonany w listopadzie 2005 r., przez B. i P. Szyszkowskich.
7. Plan Rozwoju Lokalnego dla gminy Osiecznica na lata 2004-2007,
wykonany przez Instytut Zarządzania i Samorządności, Wrocław 2004 r.,
8. Strategia Rozwoju Gminy Osiecznica na lata 2004-2010, wykonana przez
Instytut jw. w 2004 r.
9. Sołecka Strategia Rozwoju Wsi Osiecznica w gminie Osiecznica, wykonana
przez Grupę Odnowy wsi Osiecznica w 2011 r.
10. Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Borów Dolnośląskich,
wykonana przez Karkonoską Agencję Rozwoju Regionalnego w Jeleniej
Górze w 2009 r.
11. Wojewódzki Plan Gospodarowania Odpadami dla Województwa
Dolnośląskiego, przyjęty Uchwałą Nr XXIV/616/12 Sejmiku Województwa
Dolnośląskiego z dnia 27.06.2012 r.
12. J. Kondracki. Geografia regionalna Polski. PWN Warszawa 2009 r.,
13. Atlas Podziału Hydrograficznego Polski. Zakład Hydrografii i Morfologii Koryt
Rzecznych IM i GW Warszawa, 2005 r.
14. Nazwy Wód w Polsce. W. Szulowska, E. Wolnicz-Pawłowska. Wydawnictwo
Naukowe – Semper, Warszawa 2002 r.
15. A.S. Kleczkowski. Mapa obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych
w Polsce (GZWP) wymagających szczególnej ochrony w skali 1 : 500 000.
AGH Kraków 1990 r.,
16. Geosynoptyczny Atlas Polski. PAN Kraków - Warszawa 1992 r.
17. Koncepcja krajowej sieci ekologicznej ECONET - IUCN. The World
Conservation Union i Fundacja IUCN Poland 1995 r.
18. Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na
31.12.2011 r. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2012.
19. Raporty o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w okresie
2001/2012, wykonane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
we Wrocławiu. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wrocław.
45

WYŁOŻENIE DO PUBLICZNEGO WGLĄDU

Transkrypt

Podobne dokumenty

DO BURMISTRZA KRAS EGOSTAWU W IOSEK

GP.K4-Karta informacyjna-opracowanie i zmiany mpzp

Obwieszczenie Prezydenta Miasta Bydgoszczy o przystąpieniu do

03. Uzasadnienie do Uchwały

Kleszczewo, dnia 14.02.2011 r. PP. 271.1/2011 Dot. : przetargu

UCHWAŁA ws ZMIANY STUDIUM

zmiana studium wiązownica zał uchwała

LOKALIZACJA STADIONU SPORTOWEGO w granicach