Tematyka zajęć zajęć
Transkrypt
Tematyka zajęć zajęć
Skuteczność wdrażania gospodarczych g p y systemów informatycznych (część II) Helena Dudycz i Mirosław Dyczkowski Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Instytut Informatyki Ekonomicznej {helena.dudycz;miroslaw.dyczkowski}@ue.wroc.pl Podyplomowe Studia Menedżerskie Zarządzanie projektami informatycznymi Tematyka zajęć Metody badania efektywności projektów wdrożeniowych: ¾ Metody tradycyjne (finansowe) ¾ Metody nowe (dedykowane IT) Wydział Zarządzania UW PSM ZPI 1 Metody tradycyjne Podstawowe mierniki analizy finansowej do oceny y y p ę ę inwestycyjnych y yj y tj. j informatycznych przedsięwzięć wskaźnik rentowności inwestycji (Return On Investments – ROI) i rentowność kapitału własnego (Return On Equity – ROE) Metody finansowe statyczne inaczej metody proste - np. okres zwrotu (Payback Period - PP) czy stopa rentowności (Accounting Rate of Return – ARR) Metody finansowe dynamiczne inaczej metody dyskontowe - np. wartość zaktualizowana netto (Net Present Value – NPV) czy wewnętrzna stopa zwrotu (Internal Rate of Return – IRR) Wydział Zarządzania UW PSM ZPI Rentowność inwestycji (ROI) (zwrot z nakładów inwestycyjnych) ZO ROI = ∗ 100 % N ROI (Return On Investment) – zwrot z nakładów inwestycyjnych ZO – zysk operacyjny opodatkowany N – całkowite nakłady inwestycyjne Wydział Zarządzania UW PSM ZPI 2 Interpretacja ROI Projekt należy realizować, gdy: ROI > kgr lub ROI = kgr Projekt należy odrzucić, gdy: ROI < kgr kgr - stopa graniczna Wydział Zarządzania UW PSM ZPI Rentowność inwestycji informatycznej ROI = zmiana przychodów + zmiana kosztów + korzyści niematerialne – nakłady na system Wydział Zarządzania UW PSM ZPI 3 Komentarz do ROI 1. Metoda ta szacuje wartości osobno dla każdego okresu, a zatem ile lat liczy ekonomiczny cykl życia okresu inwestycji, tyle otrzymuje się wartości ROI. 2. Różnorodność metodyczna obliczania ROI 3. Stosunkowo łatwo pozyskać potrzebne dane do obliczenia bl ROI O (bilans, (b l rachunek h k zysków kó i strat)) Wydział Zarządzania UW PSM ZPI Rentowność kapitału własnego (ROE) ROE = ZN ∗ 100 % NW ROE (Return On Equity ) – wskaźnik rentowności kapitału własnego (zwrot z aktywów netto) ZN – zysk netto NW – całkowite nakłady inwestycyjne finansowane kapitałem własnym Wydział Zarządzania UW PSM ZPI 4 Interpretacja ROE Projekt należy realizować, gdy: ROE > rob lub ROE = rob Projekt należy odrzucić, gdy: ROE > rob rob – rentowność papierów skarbowych (obligacji) Wydział Zarządzania UW PSM ZPI Metody tradycyjne Podstawowe mierniki analizy finansowej do oceny informatycznych y y p przedsięwzięć ę ę inwestycyjnych y yj y tj. j wskaźnik rentowności inwestycji (Return On Investments – ROI) i rentowność kapitału własnego (Return On Equity – ROE) Metody finansowe statyczne inaczej metody proste - np. okres zwrotu (Payback Period - PB) czy stopa rentowności (Accounting Rate of Return – ARR) Metody finansowe dynamiczne inaczej metody dyskontowe - np. wartość zaktualizowana netto (Net Present Value – NPV) czy wewnętrzna stopa zwrotu (Internal Rate of Return – IRR) Wydział Zarządzania UW PSM ZPI 5 Okres zwrotu nakładów inwestycyjnych (PP) N PP = ∗ 100 % ZN PP (Payback P b kP Period i d) – okres k zwrotu t nakładów kł dó inwestycyjnych N – nakłady inwestycyjne ZN – zysk netto Wydział Zarządzania UW PSM ZPI Komentarz do PP 1. Metoda bardzo prosta, pozwalająca wstępnie ocenić inwestycję. inwestycję 2. Nadaje się wyłącznie do badania typowych przedsięwzięć informatycznych. 3. Sposób wyznaczania PPK czyli krytycznego, (progowego, granicznego) okresu spłaty, oznaczającego ją g wartość p progową g ą nie jjest jednoznacznie określony. 4. Brak możliwości wprowadzenia do procesu oceny ryzyka związanego z realizacją inwestycji. Wydział Zarządzania UW PSM ZPI 6 Metody proste – podsumowanie 1. Występuje wiele różnych formuł liczenia 2. Nie uwzględnia się zmiany wartości pieniądza w czasie 3. Występuje subiektywność ustalania wartości granicznej 4. Stosować – gdy występuje konieczność przeprowadzenia szybkiej oceny przedsięwzięcia informatycznego 5. Nie stosować – w przypadku przedsięwzięć długoterminowych Wydział Zarządzania UW PSM ZPI Metody tradycyjne Podstawowe mierniki analizy finansowej do oceny informatycznych y y p przedsięwzięć ę ę inwestycyjnych y yj y tj. j wskaźnik rentowności inwestycji (Return On Investments – ROI) i rentowność kapitału własnego (Return On Equity – ROE) Metody finansowe statyczne inaczej metody proste - np. okres zwrotu (Payback Period - PB) czy stopa rentowności (Accounting Rate of Return – ARR) Metody finansowe dynamiczne inaczej metody dyskontowe - np. wartość zaktualizowana netto (Net Present Value – NPV) czy wewnętrzna stopa zwrotu (Internal Rate of Return – IRR) Wydział Zarządzania UW PSM ZPI 7 Wartość zaktualizowana netto (NPV) n NPV = ∑ t =0 NCFt (1 + k ) t NPV (Net Present Value) – wartość zaktualizowana netto NCFt – przepływy pieniężne netto w kolejnych latach okresu obliczeniowego t – kolejny rok okresu obliczeniowego n – okres życia projektu k – stopa dyskontowa Wydział Zarządzania UW PSM ZPI Interpretacja NPV Projekt należy realizować, gdy: NPV > 0 Projekt należy odrzucić, gdy: NPV < 0 O przyjęciu bądź odrzuceniu projektu powinny zdecydować inne, nie uwzględnione przy tej analizie czynniki, gdy: NPV = 0 Wydział Zarządzania UW PSM ZPI 8 Analiza NPV (łączenie wartości) gdy NPVI < 0 a NPVB > 0 Projekt j należyy realizować,, gdy g y dla: NPVI + NPVB > 0 Projekt należy odrzucić lub przeprowadzić dodatkową analizę i ocenę innymi metodami, gdy: NPVI + NPVB < 0 Wydział Zarządzania UW PSM ZPI NPV – komentarz (1) 1. Trudności w oszacowaniu przyszłych przepływów pieniężnych inwestycji informatycznych (występuje subiektywne szacowanie przepływów pieniężnych). 2. Założenie stałego ryzyka projektu (podejście NPV jest podejściem pasywnym). 3. Założenie pasywności inwestora (przyjmuje się założenie, że inwestor podejmuje decyzję: o wdrożeniu lub odrzuceniu danego systemu informatycznego). 4. Wycena wartości inwestycji opiera się na skwantyfikowanych przepływach pieniężnych (nie uwzględnia się korzyści ukrytych). Wydział Zarządzania UW PSM ZPI 9 NPV – komentarz (2) 5. Zastosowanie metody NPV do wyceny inwestycji informatycznej może doprowadzić do uzyskania bł d błędnych h wyników ikó w sytuacji, t ji gdy: d nie jest znana dokładna wartość ani dokładny czas spływania strumieni pieniężnych projektu, ryzyko związane z realizacją projektu, wyrażane wielkością stopy procentowej jest zmienne w ciągu trwania projektu oraz wysokie, wysokie struktura projektu pozwala inwestorowi podjąć działania zmierzające do maksymalizacji korzyści, projekt generuje liczne korzyści pośrednie, niemożliwe do bezpośredniej wyceny. Wydział Zarządzania UW PSM ZPI Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR) n NCFt =0 ∑ t t = 0 (1 + IRR ) IRR ((Internal Rate off Return)) – wewnętrzna ę stopa p zwrotu NCFt – przepływy pieniężne netto w kolejnych latach okresu obliczeniowego t – kolejny rok okresu obliczeniowego n – okres życia projektu Wydział Zarządzania UW PSM ZPI 10 Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR) n NPV = ∑ t =0 NCFt =0 t (1 + IRR ) IRR (Internal Rate of Return) – wewnętrzna stopa zwrotu NPV – wartość zaktualizowana netto NCFt – przepływy pieniężne netto w kolejnych latach okresu obliczeniowego t – kolejny rok okresu obliczeniowego n – okres życia projektu Wydział Zarządzania UW PSM ZPI Interpretacja IRR Projekt należy realizować, gdy: IRR > kg Projekt należy odrzucić, gdy: IRR < kg O przyjęciu bądź odrzuceniu projektu powinny zdecydować inne, nie uwzględnione przy tej analizie czynniki, gdy: IRR = kg Wydział Zarządzania UW PSM ZPI 11 Równoczesna ocena różnych projektów metodami NPV i IRR 1. Do realizacji należy przyjąć projekt pierwszy, gdy: NPVI > NPVII oraz IRRI > IRRII 2. Do realizacji należy przyjąć projekt pierwszy, gdy: NPVI = NPVII oraz IRRI > IRRII 3. Gdy wystąpi niezgodność między ocenami wystawionymi przez te metody (decyzję należy oprzeć na NPV), do realizacji należy przyjąć projekt drugi w następującej sytuacji: NPVI < NPVII oraz IRRI > IRRII 4. Gdy wystąpi niezgodność między ocenami wystawionymi przez te metody (opierając decyzję na NPV), do realizacji należy przyjąć projekt pierwszy, w następującej sytuacji: NPVI > NPVII oraz IRRI < IRRII Wydział Zarządzania UW PSM ZPI Zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu (MIRR) n MIRR = ∑ NCF t = m +1 n "+ " t rei m ∑ t =0 * (1 + k rei ) ( n − l ) NCF t " − " (1 + k ) t −1 NCFtr– dodatnie przepływy pieniężne generowane przez projekt w okresie od m+1 do n j przepływy p p y y ppieniężne ę generowane g przez p projekt p j w okresie m NCFt – ujemne k – stopa dyskontowa odpowiadająca kosztowi kapitału krei – stopa reinwestycji m – okres, w którym przepływy pieniężne są ujemne t – kolejny rok okresu obliczeniowego l – równa się m+1; m+2; aż do n n – okres życia projektu Wydział Zarządzania UW PSM ZPI 12 Interpretacja MIRR 1. Inwestycję y ję należyy realizować,, gdy: g y MIRR > od kosztu kapitału 2. Inwestycję należy odrzucić, gdy: MIRR < od kosztu kapitału Wydział Zarządzania UW PSM ZPI Metody tradycyjne Podstawowe mierniki analizy finansowej do oceny informatycznych y y p przedsięwzięć ę ę inwestycyjnych y yj y tj. j wskaźnik rentowności inwestycji (Return On Investments – ROI) i rentowność kapitału własnego (Return On Equity – ROE) Metody finansowe statyczne inaczej metody proste - np. okres zwrotu (Payback Period - PB) czy stopa rentowności (Accounting Rate of Return – ARR) Metody finansowe dynamiczne inaczej metody dyskontowe - np. wartość zaktualizowana netto (Net Present Value – NPV) czy wewnętrzna stopa zwrotu (Internal Rate of Return – IRR) Wydział Zarządzania UW PSM ZPI Przykład: A 13 Tematyka zajęć Metody badania efektywności projektów wdrożeniowych: ¾ Metody tradycyjne (finansowe) ¾ Metody nowe (dedykowane IT) Wydział Zarządzania UW PSM ZPI Metody dedykowane IT Metoda opcji rzeczywistych (Real Options Valuation - ROV) Informatyczna karta wyników (Information Technology Scorecard – ITSC) Metoda całkowitych kosztów utrzymania (posiadania) informatyki (Total Cost of Ownership) Metoda ekonomiki informacji (Information Economics – IE) Metoda całkowitego wpływu ekonomicznego (Total Economic Impact - TEI) Metoda oczekiwanej wartości informacji (Expected Value of Information – EVI) Metoda Applied Information Economics – AIE Wydział Zarządzania UW PSM ZPI 14 Metoda opcji rzeczywistych wyceny inwestycji informatycznych Opiera się na finansowej teorii opcji Polega na założeniu, że: aktualnie poczynione inwestycje w systemy informatyczne pozwalają na realizację nowych, potencjalnie p j zyskownych y y inwestycji y j w przyszłości p y mogą wystąpić niekorzystne warunki realizacji inwestycji informatycznych Typy opcji call (kupna) – daje posiadaczowi prawo do zakupu aktywa bazowego w określonym czasie i po określonej cenie, a zatem podnoszące możliwe korzyści z projektu, put (sprzedaży) – daje posiadaczowi prawo sprzedaży aktywa bazowego po określonej cenie i w określonym czasie, a zatem ograniczające potencjalne straty. 15 Procedura postępowania 1. Identyfikacja opcji w projekcie – czy są, a jeśli tak, to jakiego rodzaju. Rodzaj opcji Opis Typ opcji Opóźnienia Firma posiada możliwość odroczenia momentu rozpoczęcia inwestycji. Może czekać przez okres x i obserwować czy wartość projektu przewyższa ż k t jego koszt j realizacji. li ji Call Rozszerzenia Jeżeli warunki realizacji projektu okażą się korzystniejsze niż przewidywano, firma może rozszerzyć zakres projektu lub Call Wzrostu Pierwsza inwestycja stanowi podstawę dalszych możliwości rozwoju. Może być traktowany jako pierwsze ogniwo w łańcuchu powiązanych projektów, umożliwiające realizację kolejnych inwestycji. Call 16 Rodzaj opcji Opis Typ opcji Zmiany zakresu Jeżeli warunki realizacji projektu okażą się gorsze niż przewidywano, firma może zawęzić zakres projektu lub Put Rezygnacji Jeżeli warunki rynkowe pogorszą się znacznie i projekt przestanie być opłacalny, to firma może sprzedać go po wartości likwidacyjnej. Put Zmiany profilu działalności lub metod produkcji Jeżeli warunki działania, popyt lub ceny ulegną zmianie przedsiębiorstwo może dokonać zmiany wykorzystywanych surowców lub produkowanych wyrobów. Jest to opcja zamiany jednej grupy aktywów na inną. Put Procedura postępowania 1. Identyfikacja opcji w projekcie – czy są, a jeśli tak, to jakiego rodzaju. 2. Przeprowadzenie wyceny projektu metodami dyskontowymi – np. NPV, jeśli nie zostało to zrobione wcześniej. 3. Przeprowadzenie wyceny opcji – można do tego zastosowaćć jeden d z modeli d l wyceny opcji np. CoxaRubinsteina, Blacka-Scholesa, Margrabe. 4. Zweryfikowanie ocen otrzymanych metodami dyskontowymi o wartość opcji (czyli obliczenie np. rozszerzonego NPV). 17 Rozszerzone NPV (extended NPV) Rozszerzone NPV = pasywne NPV + wartość opcji (elastyczność) Metody dedykowane IT Metoda opcji rzeczywistych (Real Options Valuation - ROV) Informatyczna karta wyników (Information Technology Scorecard – ITSC) Metoda całkowitych kosztów utrzymania (posiadania) informatyki (Total Cost of Ownership) Metoda ekonomiki informacji (Information Economics – IE) Metoda całkowitego wpływu ekonomicznego (Total Economic Impact - TEI) Metoda oczekiwanej wartości informacji (Expected Value of Information – EVI) Metoda Applied Information Economics – AIE Wydział Zarządzania UW PSM ZPI 18 Informatyczna karta wyników (Information Technology Scorecard ) ¾ Bazuje na idei Balanced ScoreCard Kaplana i Nortona. Nortona ¾ Zawiera cztery perspektywy. Dla każdej z nich są wyznaczane cele oraz miary, które mogą być np. ilościowe lub jakościowe, wynikowe (dotyczące tego, co już się zdarzyło) lub prognozujące. ¾ Nie istnieje tutaj jeden obowiązujący standard, przy czym ITSC budowana dla przedsiębiorstwa zależy m.in. od przyjętego podejścia oraz specyfiki obiektu. Zrównoważona Karta Wyników (Business Balanced Scorecard) Umożliwia całościowy, wieloaspektowy pomiar wyników organizacji organizacji, wykraczający poza konwencjonalne kryteria finansowe. Pozwala na ocenę w odniesieniu do jej wizji i strategii, przeprowadzoną z czterech perspektyw badawczych: klienta, procesów wewnętrznych, finansów, innowacji, uczenia się i wzrostu. 19 Perspektywy informatycznej karty wyników wartości biznesowej (business value perspective – management’s t’ view), i ) procesów wewnętrznych (internal processes perspective – operations-based view), gotowości na przyszłość (future readiness perspective – innovation and learning view), użytkownika (user orientation perspective – endusers’ view). Jak wyglądamy w oczach zarządu? Wartość biznesowa Cele Miary Jak widzą nas Do czego musimy dążyć? użytkown icy? Czy zaspokajamy potrzeby użytkowników? Użytkownik Cele Co robić, C bić aby b spełnić przyszłe wymagania użytkowników? Procesy wewnętrzne Cele Miary Miary Gotowość na przyszłość Cele Miary Czy pracujemy skutecznie? JJak k prowadzić d ić d dalej l j działalność, aby tworzyć wartość? Jakie pojawiają się nowe technologie i biznesowe możliwości/wyzwania? 20 Sposób tworzenia zestawu miar w ITSC Wizja przyszłości ¾Dokąd zmierzamy jako organizacja? Misja, wizja Miary jakościowe Strategia i potencjał organizacji ¾ Jakie strategie wspomagają realizację wizji? Strategie Najbardziej istotne priorytety strategiczne Krytyczne czynniki sukcesu Wymagania Definicja celu i sukcesu w każdym z obszarów Miary dokonań definiujące sukces pozwalające na kontrolowanie Miary dokonań Miary ilościowe Dziękujemy za uwagę i zachęcamy do lektury Kontakt e-mail: {helena.dudycz;miroslaw.dyczkowski}@ue.wroc.pl Podyplomowe Studia Menedżerskie Zarządzanie projektami informatycznymi 21