Charakterystyka Klinik i Zakładów 2014 r.
Transkrypt
Charakterystyka Klinik i Zakładów 2014 r.
Załącznik do SPRAWOZDANIA DYREKTORA Z DZIAŁALNOŚCI CENTRUM ONKOLOGII W 2014 ROKU Charakterystyka Klinik, Zakładów i Samodzielnych Pracowni (Część Elektroniczna) Warszawa 2015 Spis treści Centrum Onkologii-Instytut w Warszawie 1. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6. 1.7. 1.8. 1.9. 1.10. 1.11. 1.12. Kliniki ……………………………………………………………………………… Klinika Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków ……………………. Klinika Nowotworów Układu Nerwowego ……………………………………….. Klinika Ginekologii Onkologicznej ……………………………………………….. Klinika Nowotworów Układu Moczowego ……………………………………….. Klinika Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej …………………………………... Klinika Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej ………………………... Klinika Nowotworów Układu Chłonnego ………………………………………… Klinika Gastroenterologii Onkologicznej …………………………………………. Klinika Nowotworów Głowy i Szyi ………………………………………………. Klinika Onkologii przy ul. Wawelskiej 15 ………………………………………… Klinika Onkologii i Chorób Wewnętrznych ………………………………………. Klinika Endokrynologii Onkologicznej i Medycyny Nuklearnej …………………. 5 6 13 15 17 20 24 28 34 38 41 42 44 2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 2.7 Zakłady Diagnostyczne i Terapeutyczne …………………………………………. Zakład Teleradioterapii ……………………………………………………………. Zakład Brachyterapii ………………………………………………………………. Zakład Fizyki Medycznej ………………………………………………………….. Zakład Radiologii I ………………………………………………………………… Zakład Patologii i Diagnostyki Laboratoryjnej ……………………………………. Zakład Mikrobiologii Klinicznej …………………………………………………... Poradnia Psychoonkologii …………………………………………………………. 47 48 51 53 56 59 73 75 3. 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. Zakłady Badań Podstawowych …………………………………………………… Zakład Onkologii Molekularnej i Translacyjnej ....................................................... Zakład Immunologii .................................................................................................. Zakład Genetyki ........................................................................................................ Samodzielna Pracownia Bioinformatyki i Biostatystyki .......................................... 77 78 84 89 92 4. 4.1. Epidemiologia ……………………………………………………………………... Zakład Epidemiologii ……………………………………………………………… 94 95 2 Centrum Onkologii-Instytut Oddział w Gliwicach 1. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6. Kliniki ........................................................................................................................ I Klinika Radioterapii i Chemioterapii ...................................................................... II Klinika Radioterapii i Chemioterapii .................................................................... III Klinika Radioterapii i Chemioterapii ................................................................... Klinika Chirurgii Onkologicznej i Rekonstrukcyjnej ............................................... Klinika Onkologii Klinicznej i Doświadczalnej ....................................................... Klinika Transplantologii Szpiku i Onkohematologii ................................................ 104 105 108 112 115 119 122 2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 2.7. 2.8. 2.9. Zakłady Diagnostyczne i Terapeutyczne ................................................................. Zakład Radioterapii ................................................................................................... Zakład Brachyterapii ................................................................................................. Zakład Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii Onkologicznej .............................. Zakład Planowania Radioterapii i Brachyterapii ...................................................... Zakład Fizyki Medycznej .......................................................................................... Zakład Anestezjologii i Instensywnej Terapii ........................................................... Zakład Radiologii i Diagnostyki Obrazowej ............................................................. Zakład Patologii Nowotworów ................................................................................. Zakład Analityki i Biochemii Klinicznej ………………………………………….. 125 126 131 135 139 142 145 147 151 155 3. 3.1. Epidemiologia ……………………………………………………………………... Zakład Epidemiologii Nowotworów i Śląski Rejestr Nowotworów ………………. 159 160 4. 4.1. Zakłady Badań Podstawowych …………………………………………………… Centrum Badań Translacyjnych i Biologii Molekularnej Nowotworów ………….. 162 163 5. 5.1. 5.2. 5.3. Inne Jednostki …………………………………………………………………….. Przychodnia Przykliniczna ………………………………………………………… Zakład Diagnostyki PET …………………………………………………………... Pracownia Rehabilitacyjna ………………………………………………………… 168 169 171 173 Centrum Onkologii-Instytut Oddział w Krakowie 1. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. Kliniki ……………………………………………………………………………… 175 Klinika Chirurgii Onkologicznej …………………………………………………... 176 Klinika Ginekologii Onkologicznej ……………………………………………….. 179 Klinika Onkologii ………………………………………………………………….. 181 Klinika Nowotworów Układowych i Uogólnionych ……………………………… 188 2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. Zakłady Diagnostyczne i Terapeutyczne …………………………………………. Zakład Radioterapii ………………………………………………………………... Zakład Fizyki Medycznej ………………………………………………………….. Zakład Radiologii i Diagnostyki Obrazowej ………………………………………. Zakład Patomorfologii Nowotworów ……………………………………………… Zakład Analityki i Biochemii Klinicznej ………………………………………….. Zakład Radiobiologii Klinicznej …………………………………………………... 191 192 194 196 198 201 204 3. 3.1. Epidemiologia ……………………………………………………………………... Pracownia Epidemiologii ………………………………………………………….. 207 208 3 Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie Warszawa 4 1. Kliniki 5 1.1. Klinika Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. med. Piotr Rutkowski Struktura Kliniki: Oddział Zabiegowy Oddział Zachowawczy Pracownicy Kliniki: Lek. Sławomir Falkowski – Kierownik Oddziału Zachowawczego Dr med. Wirginiusz Dziewirski – Kierownik Oddziału Zabiegowego Dr med. Tadeusz Morysiński Dr med. Andrzej Pieńkowski Dr med. Marcin Zdzienicki Dr med. Tomasz Świtaj Dr med. Milena Szacht Dr med. Iwona Ługowska Lek. Maciej Sałamacha Lek. Anna Klimczak Lek. Beata Mitręga-Korab Lek. Tomasz Goryń Lek. Jolanta Andrzejuk Lek. Hanna Koseła-Paterczyk Lek. Agnieszka Szymborska Lek. Katarzyna Kozak – rezydent Ewelina Jagiełło-Wieczorek – rezydent Paweł Rogala – rezydent Dorota Kwapisz – rezydent Paulina Jagodzińska – rezydent Joanna Stępniak - rezydent Mgr Urszula Czyżykowska – pielęgniarka oddziałowa Sekretariat naukowy: mgr Dorota Rataj, mgr Elżbieta Bylina, mgr Anna Głuszcz, Beata Wielgocka, Katarzyna Zaczek Sekretariat Kierownika Kliniki: Elżbieta Koć, Ewa Szczepaniak Sekretariat Kliniki: Katarzyna Grzywacz, Agnieszka Zaczek Doktoranci (w trakcie): 1. mgr Elżbieta Bylina 2. Lek. Hanna Koseła-Paterczyk 3. Lek. Katarzyna Kozak 4. Lek. Dorota Kwapisz Opis działalności Kliniki: Zespół Kliniki koncentruje się w swojej działalności diagnostycznej, leczniczej i naukowej na trzech grupach chorych: na mięsaki tkanek miękkich, na mięsaki kości i na czerniaki skóry, a liczba leczonych chorych rośnie z roku na rok. W odniesieniu do chorych na mięsaki tkanek miękkich szczególnie istotne jest wprowadzenie do standardowego postępowania zasad leczenia skojarzonego operacji oszczędzających kończynę z 6 wykorzystaniem napromieniania uzupełniającego. Przeprowadzono prospektywne badanie oceniające bezpieczeństwo i skuteczność stosowania hipofrakcjonowanej radioterapii w przedoperacyjnym leczeniu chorych na miejscowo zaawansowane mięsaki tkanek miękkich kończyn i tułowia. W niewyselekcjonowanej grupie 220 chorych na mięsaki tkanek miękkich zastosowanie hipofrakcjonowanej radioterapii przedoperacyjnej związane było z podobnym odsetkiem kontroli miejscowej choroby (80%), jak we wcześniej opublikowanych badaniach. Toksyczność jest tolerowalna , przy niewielkim odsetku późnych powikłań leczenia. Szczególnie istotne są badania nad mięsakami o wysokim stopniu złośliwości z grupy maziówczaka złośliwego (sarcoma synoviale), gdzie zastosowanie chemioterapii przed- i pooperacyjnej wraz z przedoperacyjną uzupełniającą radioterapią pozwoliło na osiągnięcie 5-cioletnich przeżyć całkowitych na poziomie ponad 70%. Inną niezwykle interesującą grupą chorych na mięsaki, u których z kolei udało się uzyskać niezwykły postęp dzięki poznaniu mechanizmów molekularnych leżących u podstawy tej jednostki chorobowej, stanowią chorzy na dermatofibrosarcoma protuberans (DFSP), do leczenia których wprowadzono imatinib działający przy obecności genu fuzyjnego COL1A1/PDGFβ (wspólne wyniki badań II fazy grup EORTC i SWOG przy współudziale pracowników Kliniki opublikowano w J Clin Oncol oraz opracowanie danych własnych opublikowane w J Eur Acad Dermatol Venereol). Obecnie zespół KNTMKiCz wraz z Zakładem Biologii Molekularnej pracuje nad oceną znaczenia komórek krążących wybranych mięsaków z obecnością translokacji oraz prognostycznego znaczenia miRNA u chorych na mięsaki (grant MN). KNTMKiCz współpracuje ściśle pod względem naukowym (i w ramach badań klinicznych) z innymi wiodącymi europejskimi ośrodkami zajmującymi się mięsakami, Soft Tissue and Bone Sarcoma Group EORTC oraz jest członkiem stowarzyszonym przy Conticanet (Connective Tissue Network of Excellence). Jest jednym z wiodących ośrodków zajmujących się mięsakami kości, wprowadziła do praktyki klinicznej w naszym kraju leczenie denosumabem w zaawansowanych guzach olbrzymiokomórkowych kości. Prof. Piotr Rutkowski współuczestniczył w opracowaniu zaktualizowanych rekomendacji ESMO dotyczących leczenia mięsaków tkanek miękkich i kości. KNTMKiCz jest również odpowiedzialna za organizację Polskiego Rejestru Nowotworów Kości. Drugim nurtem, na którym koncentrują się zainteresowania naukowe KNTMKiCz są nowotwory podścieliskowe przewodu pokarmowego (GIST; gastrointestinal stromal tumor). KNTMiK prowadzi w Polsce Rejestr Kliniczny GIST, obecnie gromadzący w swojej bazie danych około 1500 przypadków chorych na GIST w Polsce. Stworzono również bank tkanek tych nowotworów (we współpracy z Zakładem Biologii Molekularnej COI). Po raz pierwszy na świecie potwierdzono na jednorodnej klinicznie grupie chorych po wycięciu pierwotnego GIST znaczenie nowej klasyfikacji TNM wg AJCC. Zespół KNTMKiCz opublikował również jedną z pierwszych w świecie analiz wyników leczenia chirurgicznego chorych na GIST podczas leczenia imatynibem. W analizie odległych wyników leczenia chorych na zaawansowany GIST za pomocą imatynibu stwierdzono, że obecna mediana przeżycia wynosi około 6 lat. KNTMKiCz uczestniczy w międzynarodowych badaniach oceniających wyniki leczenia uzupełniającego imatynibem u chorych po radykalnej resekcji GIST o dużym lub pośrednim ryzyku, jak również w badaniach nad nowymi, alternatywnymi lekami ukierunkowanymi molekularnie w leczeniu GIST. W Zespół KNTMKiCz opracował również analizę czynników predykcyjnych odpowiedzi na terapię sunitynibem w GIST prezentowanych podczas ASCO 2011 i CTOS 2011. Pod kierunkiem prof. dr hab. med. Piotra Rutkowskiego opracowano również polskie rekomendacje postępowania diagnostyczno-terapeutycznego u chorych na GIST. Prof. Rutkowski był również członkiem Faculty międzynarodowego zjazdu GIST GOLS, członkiem Steering Committee CAMN107A2201 oraz Faculty konferencji ESMO Sarcoma and GIST. KNTMKiCz jest jednym z wiodących europejskich ośrodków w leczeniu chorych na czerniaka skóry. W oparciu o unikalną bazę około 2000 chorych na czerniaki, z czego ponad 1500 chorych poddanych biopsji węzła wartowniczego, opublikowano wiele analiz poświęconych zagadnieniom związanym z problemami biopsji węzła wartowniczego opublikowanych w znaczących międzynarodowych czasopismach naukowych i szeroko cytowanych w piśmiennictwie. Analizowana grupa chorych poddanych biopsji węzła wartowniczego należy do największych na 7 świecie. W pracach tych wykazano, że obecność przerzutów do węzłów wartowniczych jest najważniejszym czynnikiem prognostycznym istotnie pogarszającym rokowanie u chorych na czerniaki skóry. Odsetek nawrotów w spływach po uprzednio wykonanych ujemnych biopsjach WW wynosi około 5%. Obecnie KNTMKiCz współpracuje w ramach międzynarodowej grupy badawczej (wraz z ośrodkiem z Rotterdamu i Berlina) w projekcie, którego celem jest określenie zestawu czynników, które pozwalają na wyodrębnienie grupy chorych, u których po dodatniej biopsji węzła wartowniczego nie stwierdza się przerzutów do pozostałych węzłów. Umożliwić to może ograniczenie konieczności wykonywania CLND u 70-80% chorych. Celem tej pracy jest również ocena rokowania takiej podgrupy chorych w stosunku do czasu przeżycia wolnego do nawrotu choroby (DFS) oraz czasu przeżycia całkowitego (OS). Druga grupa zagadnień badawczych związanych z chorymi na czerniaki dotyczy badań nad wykorzystaniem technik molekularnych w diagnostyce i określeniu rokowania tych nowotworów, co realizowane jest w ścisłej współpracy z Zakładem Biologii Molekularnej Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie. Obecnie przedmiotem analiz (grant NCN) jest ocena zaburzeń molekularnych (m. in. BRAF i NRAS) w przerzutach klinicznych czerniaka do regionalnych węzłów chłonnych. KNTMiK jest również aktywnym członkiem wielu międzynarodowych organizacji zajmujących się badaniami nad czerniakiem (m.in. EORTC Melanoma Group – P. Rutkowski, M. Zdzienicki; Global Melanoma Task Force – P. Rutkowski), uczestniczy w międzynarodowych prospektywnych badaniach klinicznych w tym zakresie, jak również współtworzy polskie wielospecjalistyczne zalecenia diagnostycznoterapeutyczne u chorych na czerniaki skóry. Od 2010 roku KNTMKiCz wprowadziła po raz pierwszy w Polsce technikę elektrochemioterapii do leczenia miejscowego zaawansowanych lub przerzutowych nowotworów zlokalizowanych w skórze lub tkance podskórnej (jak rozsiew in-transit czerniaków), a od 2012 roku technikę izolowanej perfuzji kończynowej (ILP). W leczeniu mięsaków jamy brzusznej stosowana jest również technika chemioterapii dootrzewnowej w hipertermii (HIPEC). Warto podkreślić, że prof. dr hab. med. Piotr Rutkowski jest Prezesem Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej oraz Przewodniczącym Membership Committee EORTC, jak również członkiem Rady Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. KNTMKiCz jest również organizatorem kursów CMKP oraz warsztatów dla lekarzy dotyczących diagnostyki i terapii mięsaków i czerniaków, uczestniczy również aktywnie w pracach reaktywowanego Polskiego Rejestru Nowotworów Kości. W 2012 roku KNTMKiCz organizowała XVIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, a w roku 2014 ogólnopolską konferencję dotyczącą postępów w terapii nowotworów skóry. Wykaz najważniejszych publikacji Kliniki z ostatnich 3 lat: 1. Flaherty KT, Robert C, Hersey P, Nathan P, Garbe C, Milhem M, Demidov L, Hassel JC, Rutkowski P, Mohr P, Dummer R, Trefzer U, Larkin JMG, Utikal J, Dreno B, Nyakas M, Middleton MR, Becker JC, Casey M, Sherman LJ, Wu FS, Ouellet D, Martin A-M, Patel K, Schadendorf D for the METRIC Study Group. Improved Survival with MEK Inhibition in BRAFMutated Melanoma. N Engl J Med. 2012 Jul 12;367(2):107-14. Epub 2012 Jun 4. 2. Hauschild A, Grob J-J, Demidov LV, Jouary T, Gutzmer R, Millward M, Rutkowski P, Blank CU, Miller WH Jr, Kaempgen E, Martín-Algarra S, Karaszewska B, Mauch C, Chiarion-Sileni V, Martin A-M, Swann S, Haney P, Mirakhur B, Guckert ME, Goodman V, Chapman PB. Dabrafenib in BRAF-mutated metastatic melanoma: a multicentre, open-label, phase 3 randomised controlled trial. Lancet. 2012 Jul 28;380(9839):358-65. Epub 2012 Jun 25. 3. Cassier PA, Fumagalli E, Rutkowski P, Schöffski P, Van Glabbeke M, Debiec-Rychter M, Emile JF, Duffaud F, Martin-Broto J, Landi B, Adenis A, Bertucci F, Bompas E, Bouché O, Leyvraz S, Judson I, Verweij J, Casali P, Blay JY, Hohenberger P; European Organisation for Research and Treatment of Cancer. Outcome of patients with platelet-derived growth factor receptor alphamutated gastrointestinal stromal tumors in the tyrosine kinase inhibitor era. Clin Cancer Res. 2012 Aug 15;18(16):4458-64. Epub 2012 Jun 20. 8 4. van der Ploeg AP, van Akkooi AC, Rutkowski P, Cook M, Nieweg OE, Rossi CR, Testori A, Suciu S, Verhoef C, Eggermont AM; for the European Organization for Research and Treatment of Cancer Melanoma Group. Prognosis in patients with sentinel node-positive melanoma without immediate completion lymph node dissection. Br J Surg. 2012 Oct;99(10):1396-1405. doi: 10.1002/bjs.8878. 5. Rutkowski P, Bylina E, Klimczak A, Switaj T, Falkowski S, Kroc J, Lugowska I, Brzeskwiniewicz M, Melerowicz W, Osuch C, Mierzejewska E, Wasielewski K, Woźniak A, Grzesiakowska U, Nowecki ZI, Siedlecki JA, Limon J. The outcome and predictive factors of sunitinib therapy in advanced gastrointestinal stromal tumors (GIST) after imatinib failure - one institution study. BMC Cancer. 2012 Mar 22;12:107. 6. Reichardt P, Blay JY, Gelderblom H, Schlemmer M, Demetri GD, Bui-Nguyen B, McArthur GA, Yazji S, Hsu Y, Galetic I, Rutkowski P. Phase III study of nilotinib versus best supportive care with or without a TKI in patients with gastrointestinal stromal tumors resistant to or intolerant of imatinib and sunitinib. Ann Oncol. 2012 Jul;23(7):1680-7. Epub 2012 Feb 21. 7. Markowicz S, Nowecki ZI, Rutkowski P, Lipkowski AW, Biernacka M, Jakubowska-Mucka A, Switaj T, Misicka A, Skurzak H, Polowniak-Pracka H, Walewski J. Adjuvant vaccination with melanoma antigen-pulsed dendritic cells in stage III melanoma patients. Med Oncol. 2012 Feb 3. [Epub ahead of print] 8. Joensuu H, Vehtari A, Riihimäki J, Nishida T, Steigen SE, Brabec P, Plank L, Nilsson B, Cirilli C, Braconi C, Bordoni A, Magnusson MK, Linke Z, Sufliarsky J, Federico M, Jonasson JG, Dei Tos AP, Rutkowski P. Risk of recurrence of gastrointestinal stromal tumour after surgery: an analysis of pooled population-based cohorts. Lancet Oncol. 2012 Mar;13(3):265-74. Epub 2011 Dec 6. 9. Colombo C, Ronellenfitsch U, Yuxin Z, Rutkowski P, Miceli R, Bylina E, Hohenberger P, Raut CP, Gronchi A. Clinical, pathological and surgical characteristics of duodenal gastrointestinal stromal tumor and their influence on survival: a multi-center study. Ann Surg Oncol. 2012 Oct;19(11):3361-7. doi: 10.1245/s10434-012-2559-0. Epub 2012 Jul 28. 10. Italiano A, Cioffi A, Coco P, Maki RG, Schöffski P, Rutkowski P, Le Cesne A, Duffaud F, Adenis A, Isambert N, Bompas E, Blay JY, Casali P, Keohan ML, Toulmonde M, Antonescu CR, Debiec-Rychter M, Coindre JM, Bui B. Patterns of care, prognosis, and survival in patients with metastatic gastrointestinal stromal tumors (GIST) refractory to first-line imatinib and second-line sunitinib. Ann Surg Oncol. 2012 May;19(5):1551-9. Epub 2011 Nov 8. 11. Demetri GD, Reichardt P, Kang YK, Blay JY, Rutkowski P, Gelderblom H, Hohenberger P, Leahy M, von Mehren M, Joensuu H, Badalamenti G, Blackstein M, Le Cesne A, Schöffski P, Maki RG, Bauer S, Nguyen BB, Xu J, Nishida T, Chung J, Kappeler C, Kuss I, Laurent D, Casali PG; GRID study investigators. Efficacy and safety of regorafenib for advanced gastrointestinal stromal tumours after failure of imatinib and sunitinib (GRID): an international, multicentre, randomised, placebo-controlled, phase 3 trial. Lancet. 2013 Jan 26;381(9863):295-302. doi: 10.1016/S0140-6736(12)61857-1. Epub 2012 Nov 22. 12. Przybyl J, Sciot R, Rutkowski P, Siedlecki JA, Vanspauwen V, Samson I, Debiec-Rychter M. Recurrent and novel SS18-SSX fusion transcripts in synovial sarcoma: description of three new cases. Tumour Biol. 2012 Dec;33(6):2245-53. doi: 10.1007/s13277-012-0486-0. Epub 2012 Sep 14. 13. Wozniak A, Rutkowski P, Piskorz A, Ciwoniuk M, Osuch C, Bylina E, Sygut J, Chosia M, Rys J, Urbanczyk K, Kruszewski W, Sowa P, Siedlecki J, Debiec-Rychter M, Limon J; Polish Clinical GIST Registry. Prognostic value of KIT/PDGFRA mutations in gastrointestinal stromal tumours (GIST): Polish Clinical GIST Registry experience. Ann Oncol. 2012 Feb;23(2):353-60. doi: 10.1093/annonc/mdr127. 14. Rutkowski P, Trepka S, Ptaszynski K, Kołodziejczyk M. Surgery quality and tumor status impact on survival and local control of resectable liposarcomas of extremities or the trunk wall. Clin Orthop Relat Res. 2013 Mar;471(3):860-70. doi: 10.1007/s11999-012-2592-0. 9 15. Zdzienicki M, Rutkowski P, Nowecki ZI, van Akkooi AC, Michej W, Dziewirski W, Switaj T, Pieńkowski A, Sałamacha M, Bylina E, Eggermont AM. The analysis of the outcomes and factors related to iliac-obturator involvement in cutaneous melanoma patients after lymph node dissection due to positive sentinel lymph node biopsy or clinically detected inguinal metastases. Eur J Surg Oncol. 2013; 39 (3): 304-10. doi:pii: S0748-7983(12)01353-4. 10.1016/j.ejso.2012.12.014. [Epub ahead of print] 16. Rutkowski P, Andrzejuk J, Bylina E, Osuch C, Switaj T, Jerzak vel Dobosz A, Grzesiakowska U, Jurkowska M, Woźniak A, Limon J, Dębiec-Rychter M, Siedlecki JA. What are the current outcomes of advanced gastrointestinal stromal tumors: who are the long-term survivors treated initially with imatinib? Med Oncol. 2013 Dec;30(4):765. doi: 10.1007/s12032-013-0765-7. Epub 2013 Nov 12. 17. Gelderblom H, Blay JY, Seddon BM, Leahy M, Ray-Coquard I, Sleijfer S, Kerst JM, Rutkowski P, Bauer S, Ouali M, Marreaud S, van der Straaten RJ, Guchelaar HJ, Weitman SD, Hogendoorn PC, Hohenberger P. Brostallicin versus doxorubicin as first-line chemotherapy in patients with advanced or metastatic soft tissue sarcoma: An European Organisation for Research and Treatment of Cancer Soft Tissue and Bone Sarcoma Group randomised phase II and pharmacogenetic study. Eur J Cancer. 2013 Nov 8. pii: S0959-8049(13)00902-7. doi: 10.1016/j.ejca.2013.10.002. [Epub ahead of print] 18. Eggermont AM, Suciu S, Rutkowski P, Marsden J, Santinami M, Corrie P, Aamdal S, Ascierto PA, Patel PM, Kruit WH, Bastholt L, Borgognoni L, Bernengo MG, Davidson N, Polders L, Praet M, Spatz A. Adjuvant ganglioside GM2-KLH/QS-21 vaccination versus observation after resection of primary tumor > 1.5 mm in patients with stage II melanoma: results of the EORTC 18961 randomized phase III trial. J Clin Oncol. 2013 Oct 20;31(30):3831-7. doi: 10.1200/JCO.2012.47.9303. Epub 2013 Sep 9. 19. Gits CM, van Kuijk PF, Jonkers MB, Boersma AW, van Ijcken WF, Wozniak A, Sciot R, Rutkowski P, Schöffski P, Taguchi T, Mathijssen RH, Verweij J, Sleijfer S, Debiec-Rychter M, Wiemer EA. MiR-17-92 and miR-221/222 cluster members target KIT and ETV1 in human gastrointestinal stromal tumours. Br J Cancer. 2013 Sep 17;109(6):1625-35. doi: 10.1038/bjc.2013.483. Epub 2013 Aug 22. 20. Schöffski P, Adkins D, Blay JY, Gil T, Elias AD, Rutkowski P, Pennock GK, Youssoufian H, Gelderblom H, Willey R, Grebennik DO. An open-label, phase 2 study evaluating the efficacy and safety of the anti-IGF-1R antibody cixutumumab in patients with previously treated advanced or metastatic soft-tissue sarcoma or Ewing family of tumours. Eur J Cancer. 2013 Oct;49(15):3219-28. doi: 10.1016/j.ejca.2013.06.010. Epub 2013 Jul 5. 21. Rutkowski P, Gronchi A, Hohenberger P, Bonvalot S, Schöffski P, Bauer S, Fumagalli E, Nyckowski P, Nguyen BP, Kerst JM, Fiore M, Bylina E, Hoiczyk M, Cats A, Casali PG, Le Cesne A, Treckmann J, Stoeckle E, de Wilt JH, Sleijfer S, Tielen R, van der Graaf W, Verhoef C, van Coevorden F. Neoadjuvant imatinib in locally advanced gastrointestinal stromal tumors (GIST): the EORTC STBSG experience. Ann Surg Oncol. 2013 Sep;20(9):2937-43. doi: 10.1245/s10434-013-3013-7. Epub 2013 Jun 13. 22. Demetri GD, Reichardt P, Kang YK, Blay JY, Rutkowski P, Gelderblom H, Hohenberger P, Leahy M, von Mehren M, Joensuu H, Badalamenti G, Blackstein M, Le Cesne A, Schöffski P, Maki RG, Bauer S, Nguyen BB, Xu J, Nishida T, Chung J, Kappeler C, Kuss I, Laurent D, Casali PG; GRID study investigators. Efficacy and safety of regorafenib for advanced gastrointestinal stromal tumours after failure of imatinib and sunitinib (GRID): an international, multicentre, randomised, placebo-controlled, phase 3 trial. Lancet. 2013 Jan 26;381(9863):295-302. doi: 10.1016/S0140-6736(12)61857-1. Epub 2012 Nov 22. 23. Chawla S, Henshaw R, Seeger L, Choy E, Blay JY, Ferrari S, Kroep J, Grimer R, Reichardt P, Rutkowski P, Schuetze S, Skubitz K, Staddon A, Thomas D, Qian Y, Jacobs I. Safety and efficacy of denosumab for adults and skeletally mature adolescents with giant cell tumour of bone: interim analysis of an open-label, parallel-group, phase 2 study. Lancet Oncol. 2013 Aug;14(9):901-8. doi: 10.1016/S1470-2045(13)70277-8. Epub 2013 Jul 16. 10 24. Montemurro M, Gelderblom H, Bitz U, Schütte J, Blay JY, Joensuu H, Trent J, Bauer S, Rutkowski P, Duffaud F, Pink D. Sorafenib as third- or fourth-line treatment of advanced gastrointestinal stromal tumour and pretreatment including both imatinib and sunitinib, and nilotinib: A retrospective analysis. Eur J Cancer. 2013 Mar;49(5):1027-31. doi: 10.1016/j.ejca.2012.10.009. Epub 2012 Nov 6. 25. Bauer S, Rutkowski P, Hohenberger P, Miceli R, Fumagalli E, Siedlecki JA, Nguyen BP, Kerst M, Fiore M, Nyckowski P, Hoiczyk M, Cats A, Casali PG, Treckmann J, van Coevorden F, Gronchi A. Long-term follow-up of patients with GIST undergoing metastasectomy in the era of imatinib -- analysis of prognostic factors (EORTC-STBSG collaborative study). Eur J Surg Oncol. 2014 Apr;40(4):412-9. doi: 10.1016/j.ejso.2013.12.020. Epub 2014 Jan 15. 26. Schadendorf D, Amonkar MM, Milhem M, Grotzinger K, Demidov LV, Rutkowski P, Garbe C, Dummer R, Hassel JC, Wolter P, Mohr P, Trefzer U, Lefeuvre-Plesse C, Rutten A, Steven N, Ullenhag G, Sherman L, Wu FS, Patel K, Casey M, Robert C. Functional and symptom impact of trametinib versus chemotherapy in BRAF V600E advanced or metastatic melanoma: quality-oflife analyses of the METRIC study. Ann Oncol. 2014 Mar;25(3):700-6. doi: 10.1093/annonc/mdt580. Epub 2014 Feb 6. 27. Quattrone A, Wozniak A, Dewaele B, Floris G, Vanspauwen V, Van Looy T, Schöffski P, Rutkowski P, Sciot R, Debiec-Rychter M. Frequent mono-allelic loss associated with deficient PTEN expression in imatinib-resistant gastrointestinal stromal tumors. Mod Pathol. 2014 Nov;27(11):1510-20. doi: 10.1038/modpathol.2014.53. Epub 2014 Apr 18. 28. Grob JJ, Amonkar MM, Martin-Algarra S, Demidov LV, Goodman V, Grotzinger K, Haney P, Kämpgen E, Karaszewska B, Mauch C, Miller WH Jr, Millward M, Mirakhur B, Rutkowski P, Chiarion-Sileni V, Swann S, Hauschild A. Patient perception of the benefit of a BRAF inhibitor in metastatic melanoma: quality-of-life analyses of the BREAK-3 study comparing dabrafenib with dacarbazine. Ann Oncol. 2014 Jul;25(7):1428-36. doi: 10.1093/annonc/mdu154. Epub 2014 Apr 25. 29. Przybyl J, Sciot R, Wozniak A, Schöffski P, Vanspauwen V, Samson I, Siedlecki JA, Rutkowski P, Debiec-Rychter M. Metastatic potential is determined early in synovial sarcoma development and reflected by tumor molecular features. Int J Biochem Cell Biol. 2014 Aug;53:505-13. doi: 10.1016/j.biocel.2014.05.006. Epub 2014 May 16. 30. Gos A, Jurkowska M, van Akkooi A, Robert C, Kosela-Paterczyk H, Koljenović S, Kamsukom N, Michej W, Jeziorski A, Pluta P, Verhoef C, Siedlecki JA, Eggermont AM, Rutkowski P. Molecular characterization and patient outcome of melanoma nodal metastases and an unknown primary site. Ann Surg Oncol. 2014 Dec;21(13):4317-23. doi: 10.1245/s10434-014-3799-y. Epub 2014 May 28. 31. Przybyl J, Kozak K, Kosela H, Falkowski S, Switaj T, Lugowska I, Szumera-Cieckiewicz A, Ptaszynski K, Grygalewicz B, Chechlinska M, Pienkowska-Grela B, Debiec-Rychter M, Siedlecki JA, Rutkowski P. Gene expression profiling of peripheral blood cells: new insights into Ewing sarcoma biology and clinical applications. Med Oncol. 2014 Aug;31(8):109. doi: 10.1007/s12032-014-0109-2. Epub 2014 Jul 10. 32. Rutkowski P, Gos A, Jurkowska M, Switaj T, Dziewirski W, Zdzienicki M, Ptaszyński K, Michej W, Tysarowski A, Siedlecki JA. Molecular alterations in clinical stage III cutaneous melanoma: Correlation with clinicopathological features and patient outcome. Oncol Lett. 2014 Jul;8(1):4754. Epub 2014 May 8. 33. Osuch C, Rutkowski P, Brzuszkiewicz K, Bylina E, Limon J, Siedlecki JA. The outcome of targeted therapy in advanced gastrointestinal stromal tumors (GIST) with non-exon 11 KIT mutations. Pol Przegl Chir. 2014 Jul;86(7):325-32. doi: 10.2478/pjs-2014-0057. 34. Koseła-Paterczyk H, Szacht M, Morysiński T, Ługowska I, Dziewirski W, Falkowski S, Zdzienicki M, Pieńkowski A, Szamotulska K, Switaj T, Rutkowski P. Preoperative hypofractionated radiotherapy in the treatment of localized soft tissue sarcomas. Eur J Surg Oncol. 2014 Dec;40(12):1641-7. doi: 10.1016/j.ejso.2014.05.016. Epub 2014 Sep 20. 11 35. Le Cesne A, Ouali M, Leahy MG, Santoro A, Hoekstra HJ, Hohenberger P, Van Coevorden F, Rutkowski P, Van Hoesel R, Verweij J, Bonvalot S, Steward WP, Gronchi A, Hogendoorn PC, Litiere S, Marreaud S, Blay JY, Van Der Graaf WT. Doxorubicin-based adjuvant chemotherapy in soft tissue sarcoma: pooled analysis of two STBSG-EORTC phase III clinical trials. Ann Oncol. 2014 Dec;25(12):2425-32. doi: 10.1093/annonc/mdu460. Epub 2014 Oct 6. 36. Wozniak A, Rutkowski P, Schöffski P, Ray-Coquard I, Hostein I, Schildhaus HU, Le Cesne A, Bylina E, Limon J, Blay JY, Siedlecki JA, Wardelmann E, Sciot R, Coindre JM, Debiec-Rychter M. Tumor genotype is an independent prognostic factor in primary gastrointestinal stromal tumors of gastric origin: a european multicenter analysis based on ConticaGIST. Clin Cancer Res. 2014 Dec 1;20(23):6105-16. doi: 10.1158/1078-0432.CCR-14-1677. Epub 2014 Oct 7. 37. Robert C, Karaszewska B, Schachter J, Rutkowski P, Mackiewicz A, Stroiakovski D, Lichinitser M, Dummer R, Grange F, Mortier L, Chiarion-Sileni V, Drucis K, Krajsova I, Hauschild A, Lorigan P, Wolter P, Long GV, Flaherty K, Nathan P, Ribas A, Martin AM, Sun P, Crist W, Legos J, Rubin SD, Little SM, Schadendorf D. Improved overall survival in melanoma with combined dabrafenib and trametinib. N Engl J Med. 2015 Jan 1;372(1):30-9. doi: 10.1056/NEJMoa1412690. Epub 2014 Nov 16. 38. Robert C, Long GV, Brady B, Dutriaux C, Maio M, Mortier L, Hassel JC, Rutkowski P, McNeil C, Kalinka-Warzocha E, Savage KJ, Hernberg MM, Lebbé C, Charles J, Mihalcioiu C, ChiarionSileni V, Mauch C, Cognetti F, Arance A, Schmidt H, Schadendorf D, Gogas H, LundgrenEriksson L, Horak C, Sharkey B, Waxman IM, Atkinson V, Ascierto PA. Nivolumab in previously untreated melanoma without BRAF mutation. N Engl J Med. 2015 Jan 22;372(4):32030. doi: 10.1056/NEJMoa1412082. Epub 2014 Nov 16. 39. Lartigue L, Neuville A, Lagarde P, Brulard C, Rutkowski P, Dei Tos P, Wardelmann E, DebiecRychter M, Italiano A, Coindre JM, Chibon F. Genomic index predicts clinical outcome of intermediate-risk gastrointestinal stromal tumours, providing a new inclusion criterion for imatinib adjuvant therapy. Eur J Cancer. 2015 Jan;51(1):75-83. doi: 10.1016/j.ejca.2014.10.014. Epub 2014 Nov 6. 40. Gelderblom H, Blay JY, Seddon BM, Leahy M, Ray-Coquard I, Sleijfer S, Kerst JM, Rutkowski P, Bauer S, Ouali M, Marreaud S, van der Straaten RJ, Guchelaar HJ, Weitman SD, Hogendoorn PC, Hohenberger P. Brostallicin versus doxorubicin as first-line chemotherapy in patients with advanced or metastatic soft tissue sarcoma: an European Organisation for Research and Treatment of Cancer Soft Tissue and Bone Sarcoma Group randomised phase II and pharmacogenetic study. Eur J Cancer. 2014 Jan;50(2):388-96. 41. Leyvraz S, Piperno-Neumann S, Suciu S, Baurain JF, Zdzienicki M, Testori A, Marshall E, Scheulen M, Jouary T, Negrier S, Vermorken JB, Kaempgen E, Durando X, Schadendorf D, Gurunath RK, Keilholz U. Hepatic intra-arterial versus intravenous fotemustine in patients with liver metastases from uveal melanoma (EORTC 18021): a multicentric randomized trial. Ann Oncol. 2014 Mar;25(3):742-6. doi: 10.1093/annonc/mdt585. Epub 2014 Feb 7 12 1.2. Klinika Nowotworów Układu Nerwowego Kierownik Kliniki: - Prof. dr hab. Wiesław Bonicki Struktura Kliniki: Ilość łóżek- 20 Ilość łóżek intensywnego nadzoru- 4 Pracownicy i ich funkcje: - dr n. med. Sławomir Barszcz- neurochirurg, St. asystent -dr n. med Henryk Koziara- neurochirurg, St. asystent -dr n. med Jacek Kunicki- neurochirurg, St. asystent - dr hab. n. med. Tomasz Mandat- neurochirurg, prof. nadzw. CO-I, zastępca kierownika -dr n. med Radosław Michalik- neurochirurg, St. asystent -dr Artur Oziębło- neurochirurg, St. asystent -dr n. med. Edmund Ruzikowski- neurochirurg, St. asystent -dr n. med Paweł Poppe- otolaryngology, st. asystent -dr n. med. Ewa Fersten- neuropsychology, st. asystent. -dr hab. n. med Wiesława Grajkowska- neuropatolog, -prof. dr hab. Ewa Matyja- neuropatolog, Doktoranci: Lek. Artur Oziębło Lek. Emilia Sołtan Lek. Tomasz Napiórkowski Opis działalności Kliniki z ostatnich trzech lat. Celem działalności Kliniki Nowotworów Układu Nerwowego jest kompleksowe leczenie chorych na nowotwory mózgu, czaszki, rdzenia kręgowego, kręgosłupa oraz nerwów obwodowych. Wspólnie ze specjalistami z zakresu onkologii (radioterapii i chemioterapii), neuropatologii, biologii molekularnej, zespół obiera optymalne dla chorego leczenie. Zespół pracowników Kliniki Nowotworów Układu Nerwowego poza leczeniem procesów rozrostowych mózgu, rdzenia kręgowego i nerwów obwodowych zajmuje się również leczeniem innych zespołów chorobowych obejmujących układ nerwowy. Główne kierunki rozwoju: - Kompleksowe leczenie guzów złośliwych mózgu pochodzenia glejowego. - Kompleksowe leczenie guzów przysadki mózgowej oraz podstawy czaszki (w tym z wykorzystaniem techniki endoskopowej). - Kompleksowe leczenie guzów mózgu linii pośrodkowej. - Kompleksowe leczenie guzów mózgu okolic elokwentnych. - Kompleksowe leczenie przerzutów do mózgu, czaszki, rdzenia kręgowego i kręgosłupa. - Kompleksowe leczenie guzów kanału kręgowego, kręgosłupa i rdzenia kręgowego. - Neurochirurgia czynnościowa, w tym zastosowanie technik neuromodulacyjnych w leczeniu bólu oraz chorób pozapiramidowych. Projekty badawcze: 1.A.1. Badanie wybranych zmian molekularnych związanych z progresją glejakow o niskim stopniu złośliwości. M. Bujko, J. Siedlecki, P. Kober, E. Matyja, W. Grajkowska, H. Koziara, T. Mandat, W. Bonicki, S. Barszcz; współpraca P. Nauman (Klinika Neurochirurgii Instytutu Psychiatrii i Neurologii). Sprawozdanie. 1.C.4. Ocena przydatności wybranych metod badania statusu metylacji promotora genu MGMT w odniesieniu do możliwości wykorzystania rożnej jakości preparatów tkankowych i przebiegu 13 klinicznego glejaka wielopostaciowego. M. Bujko, J. Siedlecki, E. Matyja, W. Grajkowska, W.T. Olszewski, H. Koziara, T. Mandat, W. Bonicki, P. Kober. Sprawozdanie. 3.A.5. Wartość oceny indeksu proliferacyjnego MIB 1 w klinicznie inwazyjnych gruczolakach przysadki. W. Bonicki, M. Maksymowicz, J. Kunicki, W. Olszewski, R. Jonasz, P. Poppe. Sprawozdanie. 5.B.13. Wpływ różnych metod neuroobrazowania na drogę dojścia i doszczętność zabiegów resekcyjnych przeprowadzanych z powodu guzów mózgu położonych w okolicach elokwentnych mózgu oraz rola śródoperacyjnego monitorowania funkcji poznawczych na jakość życia pacjentów po tego typu zabiegach. E. Fersten, H. Koziara, T Mandat, A. Oziębło, R. Michalik, S. Barszcz, E. Ruzikowski, J. Kunicki, W. Bonicki. Współpraca: P. Nauman (Klinika Neurochirurgii Instytutu Psychiatrii i Neurologii), L. Królicki, (Wojewódzki Szpital Bródnowski, Zakład Medycyny Nuklearnej i Rezonansu Magnetycznego), M. Jakuciński (Wojewódzki Szpital Bródnowski, Zakład Medycyny Nuklearnej i Rezonansu Magnetycznego). Sprawozdanie. 3.A.6. Profil immunohistochemiczny i ultrastrukturalny w rzadkich nowotworach ośrodkowego układu nerwowego. E.Matyja, W.Grajkowska, W.Bonicki, T.Mandat, M.Maksymowicz, W.Olszewski. Sprawozdanie. Spis najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat 1. Subthalamic nucleus deep brain stimulation after bilateral pallidotomy in the treatment of generalized dystonia. Dec M, Tutaj M, Rudzińska M, Szczudlik A, Koziara H, Bonicki W, Nauman P, Mandat T. Parkinsonism Relat Disord. 2014 Jan;20(1):131-3. 2. EGFR, PIK3CA, KRAS and BRAF mutations in meningiomas. Bujko M, Kober P, Tysarowski A, Matyja E, Mandat T, Bonicki W, Siedlecki JA. Oncol Lett. 2014 Jun;7(6):2019-2022. Epub 2014 Apr 7. 3. DNA double-strand break repair genes and oxidative damage in brain metastasis of breast cancer. Woditschka S, Evans L, Duchnowska R, Reed LT, Palmieri D, Qian Y, Badve S, Sledge G Jr, Gril B, Aladjem MI, Fu H, Flores NM, Gökmen-Polar Y, Biernat W, Szutowicz-Zielińska E, Mandat T, Trojanowski T, Och W, Czartoryska-Arlukowicz B, Jassem J, Mitchell JB, Steeg PS. J Natl Cancer Inst. 2014 Jun 19;106(7) 4. Barszcz S, Boczar M, Sawicka E, Połeć M, Zielińska A, Maryniak A, Mądzik J.Cephalic index in the evaluation of surgical treatment of children with sagittal synostosis. Preliminary report. Dev Period Med. 2014 Oct-Dec;18(4):447-52. 5. Friedrich B, Michalik R, Oniszczuk A, Abubaker K, Kozniewska E, Plesnila N.CO2 has no therapeutic effect on early microvasospasm after experimental subarachnoid hemorrhage. J Cereb Blood Flow Metab. 2014 Aug;34(8):e1-6. doi: 10.1038/jcbfm.2014.96. Epub 2014 May 28. 6. Piekielko-Witkowska A, Kedzierska H, Poplawski P, Wojcicka A, Rybicka B, Maksymowicz M, Grajkowska W, Matyja E, Mandat T, Bonicki W, Nauman P.Alternative splicing of iodothyronine deiodinases in pituitary adenomas. Regulation by oncoprotein SF2/ASF. Biochim Biophys Acta. 2013 Jun;1832(6):763-72. doi: 10.1016/j.bbadis.2013.02.013. 7. Tykocki T, Szalecki K, Koziara H, Nauman P, Mandat T. Quality of life and depressive symptoms in Parkinson's disease after subthalamic deep brain stimulation: a 2-year follow-up study. Turk Neurosurg. 2013;23(3):379-84. 8. Tykocki T, Kornakiewicz A, Mandat T, Nauman P.Pain perception in patients with Parkinson's disease. J Clin Neurosci. 2013 May;20(5):663-6 9. Kunicki J. Tuberculum sellae. J Neurosurg. 2012 Jun;116(6):1398-9; 10. Duchnowska R, Dziadziuszko R, Trojanowski T, Mandat T, Och W, Czartoryska-Arłukowicz B, Radecka B, Olszewski W, Szubstarski F, Kozłowski W, Jarosz B,Rogowski W, Kowalczyk A, Limon J, Biernat W, Jassem J; the Polish Brain Metastasis Consortium. Conversion of epidermal growth factor receptor 2 and hormone receptor expression in breast cancer metastases to the brain. Breast Cancer Res. 2012 Aug 16;14(4) 14 1.3. Klinika Ginekologii Onkologicznej Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Beata Śpiewankiewicz Struktura Kliniki: Poddział Zabiegowy Poddział Zachowawczy Pracownicy Kliniki: dr n. med. Ryszard Krynicki – adiunkt dr n. med. Beata Osuch – adiunkt dr n. med. Piotr Sobiczewski – adiunkt dr n. med. Agnieszka Maździarz – adiunkt dr n. med. Jerzy Kuśnierz – st. asystent dr n. med. Ewelina Bobek - Pstrucha – asystent dr n. med. Joanna Borowiak – asystent dr n. med. Jerzy Wyględowski – asystent dr n. med. Arkadiusz Gawryluk – asystent dr n. med. Agnieszka Nalewczyńska – asystent Lek. med. Rafał Nowak – asystent Lek. med. Magdalena Kowalska – asystent Lek. med. Grzegorz Gerulewicz – asystent Doktoranci spoza COI: Lek med. Magdalen Rogulska - „ Znaczenie hipertermii w leczeniu wybranych nowotworów narzadu rodnego kobiety” – Promotor Beata Śpiewankiewicz - Przewidywany termin obrony WUM – rok 2015 Mgr pielęgniarstwa Justyna Kowalska- „Analiza czynników ryzyka zakażeń w oddziałach zabiegowych oraz metody ich zapobiegania” – Promotor Beata Śpiewankiewicz – Przewidywany termin obrony WUM – rok 2015 Opis działalności Zakładu/Kliniki z ostatnich trzech lat. Działalność Kliniki koncentruje się wokół kompleksowego, skojarzonego leczenia nowotworów zlośliwych narządów rodnych kobiecych. Jej celem jest wypracowanie nowych programów terapetycznych w oparciu o nowe technologie i wyniki badań nauk podstawowych. Największy nacisk postawiono na na poprawę wyników leczenia raka jajnika (wydłużenia wskaźników przeżycia i poprawę jakości życia), co wiąże się z wprowadzeniem standardów postępowania operacyjnego i indywidualizacji następowej chemioterapii. W tym celu prowadzone są dwa badania. Pierwsze, we współpracy z Wydziałem Chemii Uniwersytetu Warszawskiego realizowane w ramach programu badawczego „Wartość badania połączeń związków platyny z białkami w płynach ustojowych chorych na raka jajnika leczonych cytostatykami w zestawieniu z danymi klinicznymi i odpowiedzią na leczenie.” Drugim badaniem, realizowanym w ramach grantu, we współpracy z Wydziałem Farmacji Warszawskiegi Uniwersytetu Medycznego jest „Patogeneza przeżywania komórek raka jajnika w warunkach braku adhezji : analiza transkryptomiczna i próby ingerencji w cele molekularne metodami terapii genowej”. Osobnymi kierunkami działalności naukowej związanymi z nowotworami złośliwymi jajnika są: ustalenie miejsca dla wdrożenej do praktyki klinicznej w roku 2012 procedury HIPEC ( operacja cytoredukcyjna połączona z dootrzewnową chemioterapią perfuzyjną w warunkach hipertermii ) u chorych z rozsiewem śródotrzewnowym, ocena skuteczności leczenia systemowego wspomaganego hiertermią lokalną, wyodrębnienie czynników prognostycznych u chorych z guzami jajnika o granicznej złośliwości oraz określenie przydatności markera HE4 w przedoperacyjnym różnicowaniu guzów przydatków i wczesnym wykrywaniu wznów raka jajnika. Prowadzone w Klinice badania kliniczne III fazy dotyczą terapii celowanch w pierwotnym i nawrotowym raku jajnika z użyciem leków antyangiogennych, przeciwciał 15 monoklonalnych i inhibitorów PARP. Kierunkami działalnosci naukowej u chorych na zaawansowanego raka szyjki macicy są: ocena skuteczności i toksyczności radioterapii konformalnej z jednoczasowym podwyższeniem dawki całkowitej na przerzuty do wezłów chłonnych zaotrzewnowych, analiza przydatności PET-CT u chorych leczonych radiochemioterapią oraz skuteczność kojarzenia radiochemioterapii z hipertemią. Podjęto również próbę w ramach współpracy z Zakładem Brachyterapii w COI wykorzystania radioterapii śródoperacyjnej do leczenia wznów raka sromu. Odrębną grupę badań stanowią programy poszukujące molekularnych markerów powodzenia terapii fotodynamicznej w stanach przednowotworowych i w rakach sromu i szyjki macicy. Są one realizowane we współpracy z Polską Akademią Nauk. Ocena jakości życia u chorych na nowotwory narządów płciowych kobiecych prowadzona jest we wszystkich rodzajach leczenia skojarzonego. Spis najważniejszych publikacji z ostatnich trzech lat 1. P. Sobiczewski, A. Dańska – Bidzińska, J. Kupryjańczyk, M. Gujski, M. Bidziński, W. MichalskiEvaluation of selected ultrasonographic parameters and marker levelsin the preoperative differentiation of borderline ovaria tumors and ovaria cancers.Arch Gynecol Obstet 2012, 286:1513-1519 2. Jennifer Permuth-Wey, Beata ŚpiewankiewiczDoes Metformin affect ER, PR, IGF-1R, Bcatenin and PAX-2 expression In women with diabetes mellitus and endometria cancer?Identification and molecular characterization of a new ovaria cancer susceptibility locus AT 17q21.31. Published In final edited from as:Nat Commun. 2013;4:1627.doi:10.1038/ncomms2613. Aleksandra Zielińska, Habib Alkhalayla, Beata 3. Agnieszka Maździarz, Śpiewankiewicz.Comparison of efficiency of photodynamic diagnostics with topical use of hte 3% and 15% aminolevulinic acid In the detection of vulvar lesions. Photodiagnosis and Photodynamic Therapy (2013)10, 422-428 4. B. Śpiewankiewicz, B. Osuch, J. Kuśnierz, M. Symonides, M. Smorczewska.Wstępna ocena przydatności dootrzewnowej perfuzyjnej chemioterapii w warunkach hipertermii (HIPEC) u chorych z nowotworowym rozsiewem wewnątrzotrzewnowym. Current Gynecologic Oncology; 2013,11(1) 5. Jolanta Kupryjańczyk, Agnieszka Dansonka- Mieszkowska, Joanna Moes- Sosnowska, Joanna Plisiecka – Hałasa, Łukasz Szafron, Agnieszka Podgórska, Iwona K. Rzepecka, Bożena Konopka, Agnieszka Budziłowska, Wiesława Grajkowska, Beata ŚpiewankiewiczOvarian small cell carcinoma of hypercalcemic type – evidence of germiline origin and SMARCA4 gene inactivation. Pol J Pathol 2013;64(4):238-246 6. Zespoły bólowe miednicy mniejszej. Problem interdyscyplinarny – monografia pod kierunkiem naukowym Beaty Śpiewankiewicz, PZWL Warszawa 2014 7. Bridget Charbonneau, Kristen B.Moysich, Kimberly R. Kalli et al…Beata Śpiewankiewicz. Large-Scale Evaluation of Common Variation In Regulatory T Call-Related Genes and Ovarian Cancer Outcome. Cancer Immunol Res. 2014 April; 2(4):332-340. Doi:10.1158/2326-6066.CIR-13-0136 8. B.Lindner, R. Krynicki, A. Nalewczyńska, A. Zawadzka, K. Bednarczyk, P. Czuchraniuk: „Wpływ wybranych indywidualnych czynników klinicznych na odtwarzalność obszaru napromieniania u chorych leczonych z powodu nowotworów ginekologicznych”. Curr. Gynecol. Oncol. 2014, 12 (2), 115-124. 9. P. Rutkowski, B. Śpiewankiewicz, K. Herman, Tomasz Jastrzębski, J. Kładny, Z. Kojs, M. Krzakowski, W. Polkowski, L.Wyrwicz, P.Wysocki, M. Zdzienicki, W. Zegarski. 10. Zasady stosowania dootrzewnowej chemioterapii w hipertermii (HIPEC) w leczeniu nowotworów złośliwych powierzchni otrzewnej w połączeniu z zabiegami cytoredukcyjnymi: zalecenia krajowe.Curr Gynecol Onkol.2014,12(2):86-97 16 1.4. Klinika Nowotworów Układu Moczowego Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Tomasz Demkow Struktura Kliniki: Oddział Zabiegowy Oddział Zachowawczy Pracownicy i ich funkcje: dr n. med. Tomasz Kalinowski – Kierownik Oddziału Zabiegowego urolodzy: lek. Bakuła Robert lek. Kuligowski Marcin (rezydent) lek. Madej Grzegorz lek. Nadolski Tomasz lek. Nowakowski Robert lek. Sosnowski Roman lek. Stajno Karol (rezydent) lek. Stajno Paweł (rezydent) dr n. med. Szymański Michał lek. Wolski Jan dr hab. n. med. Paweł Wiechno – Kierownik Oddziału Zachowawczego onkolodzy: dr n. med. Beata Grochulska – Nalazek dr n. med. Joanna Jońska – Gmyrek lek. Michalski Wojciech lek. Nietupski Karol lek. Nowatorska – Bourget Ada (rezydent) lek. Poniatowska Grażyna dr n. med. Małgorzata Sadowska lek. Stelmasiak Paweł radioterapeuci: dr n. med. Małgorzata Pilichowska dr n. med. Piotr Pęczkowski Opis działalności Zakładu/Kliniki z ostatnich trzech lat W ramach działalności Kliniki przyjmowanych jest rocznie około 1000 pacjentów tzw. "pierwszorazowych", a około 10000 pacjentów uzyskuje porady po zastosowanym leczeniu. Każdego dnia chorzy konsultowani są w pięciu gabinetach ambulatorium Kliniki. Rocznie przeprowadzanych jest około 400 "dużych zabiegów" i około 300 zabiegów endoskopowych. W Klinice wykonywane są zabiegi operacyjne w pełnym zakresie onkologii urologicznej: rak pęcherza moczowego cystektomia z wytworzeniem zastępczego pęcherza jelitowego oraz z odprowadzeniem moczu sposobem Brickera; rak gruczołu krokowego - prostatektomia radykalna oraz laparoskopowe pobieranie węzłów chłonnych zasłonowych; raka nerki - nerko-oszczędzające operacje, radykalna nefrektomia, rak prącia- częściowa i całkowita amputacje prącia wraz z limfadenektomią pachwinową, raka jądra -orchidektomia oraz usuwanie przetrwałych po chemioterapii węzłów chłonnych przestrzeni zaotrzewnowej. W oddziale zachowawczym prowadzona jest chemioterapia nowotworów jąder i innych chorób nowotworowych układu moczowego. Wielu pacjentów leczonych jest w ramach międzynarodowych programów klinicznych, między innymi z wykorzystaniem wysokich dawek chemioterapii z przeszczepieniem szpiku kostnego. Szczególnym dorobkiem 17 ostatnich lat działalności Kliniki jest prowadzenie intensywnego, wielodyscyplinarnego skojarzonego leczenia chorych z nowotworami zarodkowymi jądra. W ramach radykalnego lub uzupełniającego leczenia przeprowadzana jest radioterapia gruczołu krokowego, pęcherza moczowego, okolic pachwin w zaawansowanej postaci nowotworu prącia. Od kilku lat stosowana jest technika wielopłaszczyznowego (3D) napromieniania chorych na raka stercza oraz IMRT umożliwiająca precyzyjne zdefiniowanie obszaru napromienianego. DZIAŁALNOŚĆ DYDAKTYCZNA Działalność dydaktyczna prowadzona przez pracowników Kliniki dotyczy indywidualnych szkoleń przed- i podyplomowych dla lekarzy specjalizujących się w urologii, onkologii, radioterapii, medycyny rodzinnej. Inną formą działalności dydaktycznej są kursy dotyczące onkologii urologicznej i postępów w diagnostyce urologicznej, podczas których w kompleksowy sposób omawiane są poszczególne narządy układu moczowego. Działalność dydaktyczna realizowana jest przy współpracy z Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego, Polskim Towarzystwem Urologicznym, Polską Szkołą Onkologii, Polskim Towarzystwem Onkologii Klinicznej. W zakresie zapobiegania nowotworom układu moczowego Klinika współpracuje z Zakładem Epidemiologii i Prewencji Nowotworów oraz Zakładem Organizacji Badań Masowych. W ramach działalności Kliniki Nowotworów Układu Moczowego prowadzane są spotkania edukacyjne dla osób pragnących pogłębić swoją wiedzę z zakresu problemów dróg moczowych. We współpracy ze stowarzyszeniem pacjentów "Gladiator" oraz „Amazonki”od kilku lat organizowane są wykłady, mające na celu edukację i promocję zdrowia. Działalność ta odbywa się na terenie Centrum Onkologii a także w innych, mniejszych placówkach medycznych, gdzie prowadzone są szkolenia i udzielane są porady medyczne. Przy Klinice działa poradnia dla pacjentów, u których planowane jest leczenie operacyjne z powodu raka gruczołu krokowego lub pęcherza moczowego. Wraz z Zakładem Rehabilitacji od wielu lat prowadzona jest fizykoterapia u chorych poddanych radykalnemu usunięciu stercza. Ponadto, w Klinice odbywają się zajęcia edukacyjne z psychoonkologiem, podczas których pacjenci nabywają umiejętności radzenia sobie ze stresem oraz aktywnego uczestniczenia w procesie leczenia. W związku ze specjalistycznym profilem Kliniki prowadzane są ogólnopolskie szkolenia pielęgniarek urostomijnych - odbywają się wykłady i zajęcia praktyczne, publikowane są artykuły dotyczące uro-stomii w specjalistycznej prasie medycznej. Spis najważniejszych publikacji z ostatnich trzech lat 1. Anna Rosa, Hanna Tchórzewska-Korba, Roman Sosnowski, Jan Karol Wolski, Tomasz Demkow, Jakub Wagner „Wpływ edukacji z użyciem metody biofeedback-EMG na poprawę funkcji trzymania moczu u pacjentów po prostatektomii radykalnej” Rehabilitacja w praktyce 2014.2.3032 2. Roman Sosnowski, “Plasma Phospholipid Fatty Acids and Prostate Cancer Risk in the SELECT Trial” Eur Urol, 2014, 5, 65, 1012 3. Roman Sosnowski, et all. Endoscopic simple prostatectomy, CEJU, 2014, 67: 377-384 4. Roman Sosnowski, et all, Modern diagnostic and treatment regimens are needed to achieve the best cancer and quality of life control” CEJU, 2014, 67:134-5 5. Roman Sosnowski, et all. Rak gruczołu krokowego – istotny problem epidemiologiczny i kliniczny we współczesnej medycynie. Medycyna po Dyplomie, 2014;23(9): 12-21 6. Roman Sosnowski, et all. The diagnosis of benign prostatic obstruction: Development of a clinical nomogram. Neurourol Urodyn. 2014, 18. doi: 10.1002/nau.22705. 7. Roman Sosnowski, et all. The role of the urologist in smoking cessation: why is it important? Urol Oncol. 2015 Jan;33(1):30-9. 8. Motzer RJ, Porta C, Vogelzang NJ, Sternberg CN, Szczylik C, Zolnierek J, Kollmannsberger C, Rha SY, Bjarnason GA, Melichar B, De Giorgi U, Grünwald V, Davis ID, Lee JL, Esteban E, Urbanowitz G, Cai C, Squires M, Marker M, Shi MM, Escudier B. Dovitinib versus sorafenib for third-line targeted treatment of patients with metastatic renal cell carcinoma: an open-label, randomised phase 3 trial. Lancet Oncol. 2014 Mar;15(3):286-96 18 9. Wiechno P, Kalinowski T, Itrych B, Sikora-Kupis B, Demkow T, Karwański M. Prognostic factors in patients undergoing lymphadenectomy for squamous cell carcinoma of the penis. Urol Int. 2014;92(2):194-201 10. Sosnowski R, Ligaj M. Precise pathological assessment plays a key role in proper patient management in nonseminoma germ cells tumor. Cent European J Urol. 2013;66(3):271-2 11. Mackiewicz-Wysocka M, Zolnierek J, Wysocki PJ. New therapeutic options in systemic treatment of advanced cutaneous melanoma. Expert Opin Investig Drugs. 2013 Feb;22(2):181-90. 12. Karczmarski J, Rubel T, Mikula M, Wolski J, Rutkowski A, Zagorowicz E, Dadlez M, Ostrowski J. ”Pre-analytical-related variability influencing serum peptide profiles demonstrated in a mass spectrometry-based search for colorectal and prostate cancer biomarkers.” Acta Biochim Pol. 2013;60(3):417-25 13. Wiechno P, Somer BG, Mellado B, Chłosta PL, Cervera Grau JM, Castellano D, Reuter C, Stöckle M, Kamradt J, Pikiel J, Durán I, Wedel S, Callies S, André V, Hurt K, Brown J, Lahn M, Heinrich B. A randomised phase 2 study combining LY2181308 sodium (survivin antisense oligonucleotide) with first-line docetaxel/prednisone in patients with castration-resistant prostate cancer. Eur Urol. 2014 Mar;65(3):516-20. doi: 10.1016/j.eururo.2013.10.039. Epub 2013 Nov 6. 14. Wiechno P, Kalinowski T, Itrych B, Sikora-Kupis B, Demkow T, Karwański M.Prognostic factors in patients undergoing lymphadenectomy for squamous cell carcinoma of the penis. Urol Int. 2014;92(2):194-201. doi: 10.1159/000353095. Epub 2013 Sep 17 19 1.5. Klinika Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. Maciej Krzakowski Struktura Kliniki: Oddział Zabiegowy i Oddział Zachowawczy • Oddział Zabiegowy (A) – 25 łóżek * 19 łóżek w salach chorych * Sala Intensywnej Opieki Pooperacyjnej - 6 łóżek * Pracownia Bronchoskopii * Pracownia Spirometrii • Oddział Zachowawczy – 35 łóżek. Przychodnia – 4 Gabinety (1 – Gabinet Zabiegowy, 3 – Gabinety Zachowawcze) Sprzęt diagnostyczno-terapeutyczny : * System wideobronchoskopowy Olympus EVIS Exera III z 9 wideobronchoskopami oraz zestawem do ultrasonografii endobronchialnej EBUS z procesorem ultrasonograficznym EU-ME1 z dwoma aparatami EBUS * System wideotorakoskopowy STORZ z kamerą DCI D1 IMAGE1( 4) z możliwością wykonywania wideotorakoskopii i wideomediastinoskopii oraz tor wizyjny fullHDTV Olympus do wideotorakoskopii * System laserowy Nd:YAG 1318nm * System laserowy Nd:YAG 1064nm * System endoskopowy do badań autofluorescencji Olympus EVIS LUCERA Pracownicy Kliniki i ich funkcje Dr n. med. Maciej Głogowski – – St. Asystent - Kierownik Oddziału Zabiegowego Dr n. med. Łukasz Talarek – St. Asystent Lek Maciej Turski – Asystent Lek. Robert Włodarczyk – St. Asystent Dr n. med. Mariusz Żmijewski – St. Asystent Dr n. med. Dariusz Wąsowski – St. Asystent Dr hab. n. med. Dariusz M. Kowalski, prof. nadzw. – Kierownik Oddziału Zachowawczego Dr n. med. Wiesław Lasota - – St. Asystent Lek. Paweł Badurak – St. Asystent Lek. Anna Janowicz-Żebrowska – St. Asystent Lek. Piotr Jaśkiewicz – St. Asystent Lek. Magdalena Knetki-Wróblewska - St. Asystent Dr n. med. Marta Olszyna-Serementa – St. Asystent Dr n. med. Adam Płużański – St. Asystent Naukowy Lek. Kinga Winiarczyk – St. Asystent Lek. Katarzyna Zajda – St. Asystent Lek. Karol Chojnowski – Rezydent Lek. Barbara Grandys – Rezydent Lek. Aleksandra Piórek – Rezydent Lek. Sylwia Tabor – Rezydent Lek. Łukasz Warda - Rezydent Lek. Maja Wasylecka-Morawiec - Rezydent Lek. Magdalena Zaborowska-Szmit – Rezydent Lek. Radosław Serek – Rezydent Lek. Agata Djaczenko - Rezydent 20 Najważniejsze kierunki działalności naukowej 1. Chirurgiczne leczenie pierwotnych nowotworów płuca: 1. optymalizacja zasad oceny zasięgu (stopnia zaawansowania); 2. opracowanie wskazań i zasad resekcji miąższu płucnego w poszczególnych typach histologicznych oraz stopniach zaawansowania; 3. ustalenie wartości metod rekonstrukcji ubytków ściany klatki piersiowej; 4. optymalizacja kojarzenia chirurgicznego leczenia z innymi metodami w poszczególnych typach histologicznych oraz stopniach zaawansowania; 5. identyfikacja czynników o istotnym znaczeniu dla długoletniego przeżycia po wyłącznym leczeniu chirurgicznym oraz postępowaniu skojarzonym. 2. Chirurgiczne leczenie przerzutów innych nowotworów do płuc: • optymalizacja metod wczesnego rozpoznawania przerzutów innych nowotworów do płuc; • optymalizacja metod skojarzonego leczenia chorych z przerzutami innych nowotworów do płuc; • identyfikacja czynników o istotnym znaczeniu dla długoletniego przeżycia po wyłącznym leczeniu chirurgicznym oraz postępowaniu skojarzonym z wykorzystaniem informacji międzynarodowego rejestru przerzutów do płuc. 3. Skojarzone leczenie neuroendokrynnych nowotworów o umiejscowieniu w klatce piersiowej. 4. Skojarzone leczenie nowotworów śródpiersia (szczególnie – pierwotne nowotwory grasicy). 5. Uzupełniające leczenie przedoperacyjne i pooperacyjne pierwotnych nowotworów płuca: • opracowanie wskazań i zasad pooperacyjnej i przedoperacyjnej chemioterapii w poszczególnych typach histologicznych oraz stopniach zaawansowania; • opracowanie wskazań i zasad pooperacyjnej radioterapii w poszczególnych typach histologicznych oraz stopniach zaawansowania; • ocena wartości nowych metod pooperacyjnego leczenia (chemioterapia i leczenie ukierunkowane molekularnie). • skojarzona radiochemioterapia pierwotnych nowotworów płuca: • opracowanie wskazań i zasad kojarzenia radioterapii i chemioterapii w niedrobnokomórkowym raku płuca o zaawansowaniu miejscowym; • ocena wartości nowych leków cytotoksycznych oraz ukierunkowanych molekularnie w skojarzeniu z radioterapią w niedrobnokomórkowym raku płuca o zaawansowaniu miejscowym; • optymalizacja wskazań i zasad kojarzenia radioterapii i chemioterapii w drobnokomórkowym raku płuca o zaawansowaniu ograniczonym; • opracowanie wskazań i zasad elektywnego napromieniania mózgu w drobnokomórkowym raku płuca o zaawansowaniu ograniczonym; • ocena nowych możliwości kojarzenia radioterapii z chemioterapią i leczeniem ukierunkowanym molekularnie w niedrobnokomórkowym raku płuca o zaawansowaniu miejscowym. 6. Chemioterapia i leczenie ukierunkowane molekularnie pierwotnych nowotworów płuca: • optymalizacja wskazań i zasad farmakologicznego leczenia pierwszej linii niedrobnokomórkowego raka płuca w stadium uogólnienia lub nawrotu miejscowego; • optymalizacja podtrzymującego leczenia po chemioterapii pierwszej linii niedrobnokomórkowego raka płuca w stadium uogólnienia lub nawrotu miejscowego; • ocena nowych możliwości farmakologicznego leczenia drugiej linii drobnokomórkowego raka płuca i niedrobnokomórkowego raka płuca; • optymalizacja kojarzenia chemioterapii i leczenia ukierunkowanego molekularnie niedrobnokomórkowego raka płuca w stadium uogólnienia lub nawrotu miejscowego; 21 • identyfikacja czynników rokowniczych i predykcyjnych – ze szczególnym uwzględnieniem biomarkerów – w farmakologicznym leczeniu pierwszej oraz drugiej linii niedrobnokomórkowego raka płuca w stadium uogólnienia lub nawrotu miejscowego. 7. Chemioterapia złośliwego międzybłoniaka opłucnej. 8. Postępowanie wspomagające w nowotworach klatki piersiowej: • leczenie przeciwwymiotne; • przeciwdziałanie powikłaniom w obrębie błon śluzowych; • przeciwdziałanie osteolizie; • leczenie niedokrwistości; • leczenie bólu. 9. Zadania badawcze prowadzone w Klinice Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej objęte Planem Naukowym: • Ocena wartości predykcyjnej stanu EGFR (ekspresja, amplifikacja, mutacja) w wycinkach skórnych chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca w stadium zaawansowanym leczonych inhibitorami kinazy tyrozynowej; • Analiza czynników prognostycznych i predykcyjnych oraz toksyczności u chorych leczonych erlotynibem z powodu zaawansowanego niedrobnokomórkowego raka płuca (badanie rozszerzone o protokół molekularny – ocena stanu EGFR); • Ocena prognostyczna i predykcyjna znaczenia mutacji w genie kodującym syntazę tymidylanową u chorych na zaawansowanego niedrobnokomórkowego raka płuca poddawanych chemioterapii z udziałem pemetreksedu. 10. Współpraca z ośrodkami krajowymi: • Umowa w sprawie utworzenia i zasad działania Sieci naukowej zawarta pomiędzy Instytutem Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie a Centrum Onkologii-Instytutem im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie. Umowa zawarta: wrzesień 2012 – czas nieokreślony; • Umowa o Współpracy Naukowej Centrum Onkologii-Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie a Uniwersytetem Medycznym w Lublinie. Przedmiotem Umowy jest realizacja wspólnych prac badawczych dotyczących badań w zakresie niedrobno komórkowego raka płuca. Umowa zawarta: 30.01.2013 – czas nieokreślony. Najważniejsze publikacje: • Prognostic value of synaptophysin and chromogranin A expression in patients receiving palliative chemotherapy for advanced non-small-cell lung cancer. Kowalski DM., Krzakowski M., Jaśkiewicz P., Olszewski W., Janowicz-Żebrowska A., Wojas-Krawczyk K., Krawczyk P. Respiration 2013; 85 (4): 289-296. • Corey J. Langer, Silvia Novello, Keunchil Park, Maciej Krzakowski, Daniel D. Karp, Tony Mok, Rebecca J. Benner, Judith R. Scranton, Anthony J. Olszanski, and Jacek Jassem Randomized, Phase III Trial of First-Line Figitumumab in Combination With Paclitaxel and Carboplatin Versus Paclitaxel and Carboplatin Alone in Patients With Advanced Non–Small-Cell Lung Cancer. J Clin Oncol 2014; 32(19): 2059-2066. • Krzakowski M, Lucas Ch, Gridelli C.Fractionated scheme of oral vinorelbine as single-agent therapy or in combination with cisplatin concomitantly with thoracic radiotherapy in stage III non-small-cell lung cancer: dose-escalation phase I trial. Clin Lung Cancer 2014; 15(4): 266-273. • Paweł Krawczyk, Tomasz Kucharczyk, Dariusz M. Kowalski, Tomasz Powrozek, Rodryg Ramlau, Ewa Kalinka‑Warzocha, Kinga Winiarczyk, Magdalena Knetki‑Wroblewska, Kamila Wojas‑Krawczyk, Katarzyna Kałakucka, Wojciech Dyszkiewicz, Maciej Krzakowski, Janusz Milanowski.Polymorphisms in TS, MTHFR and ERCC1 genes as predictive markers in first‑line platinum and pemetrexed therapy in NSCLC patients. J Cancer Res Clin Oncol 2014; 140: 20472057. • Bennouna J, Havel L, Krzakowski M, Kollmeier J, Gervais R, Dansin E, Serke M, Favaretto A, Szczesna A, Cobo M, Ciuffreda L, Jassem J, Nicolini M, Ramlau R, Amoroso D, Melotti B, 22 • • • • • • Almodovar T, Riggi M, Caux NR, Vaissière N, Tan EH Oral vinorelbine plus cisplatin as firstline chemotherapy in nonsquamous non-small-cell lung cancer: final results of an International randomized phase II study (NAVotrial 01). Clin Lung Cancer. 2014;15(4):258-265. Reck M, Kaiser R, Mellemgaard A, Douillard JY, Orlov S, Krzakowski M, von Pawel J, Gottfried M, Bondarenko I, Liao M, Gann CN, Barrueco J, Gaschler-Markefski B, Novello S; LUME-Lung 1 Study Group. Docetaxel plus nintedanib versus docetaxel plus placebo in patients with previously treated non-small-cell lung cancer (LUME-Lung 1): a phase 3, double-blind, randomised controlled trial. Lancet Oncol. 2014;15(2):143-55. Krzakowski M1, Bennouna J, Dansin E, Kowalski D, Hiret S, Penel N, Favrel S, Tourani JM. Phase I dose-escalation study of oral vinflunine in combination with erlotinib in pre-treated and unselected EGFR patients with locally advanced or metastatic non-small-cell lung cancer. Cancer Chemother Pharmacol. 2014;73(2): 231-236. Kowalski DM, Knetki-Wróblewska M, Winiarczyk K, Jaśkiewicz P, Orłowski T, Langfort R, Krzakowski M, Olszewski M.Analysis of treatment results in primary germ cell tumours with mediastinal location: own experience. Pneumonol Alergol Pol. 2014;82(2):116-124. Suresh S Ramalingam, Pasi A Jänne, Tony Mok, Kenneth O'Byrne, Michael J Boyer, Joachim Von Pawel, Adam Pluzanski, Mikhail Shtivelband, Lara Iglesias Docampo, Jaafar Bennouna, Hui Zhang, Jane Q Liang, Jim P Doherty, Ian Taylor, Cecile B Mather, Zelanna Goldberg, Joseph O'Connell, Luis Paz-Ares. Dacomitinib versus erlotinib in patients with advanced-stage, previously treated non-small-cell lung cancer (ARCHER 1009): a randomised, double-blind, phase 3 trial. 2014. Lancet Oncol; 15: 1369–78. Natale R, Blackhall F, Kowalski D, Ramlau R, Bepler G, Grossi F, Lerchenmüller C, PinderSchenck M, Mezger J, Danson S, Gadgeel SM, Summers Y, Callies S, André V, Das M, Lahn M, Talbot D. Evaluation of antitumor activity using change in tumor size of the survivin antisense oligonucleotide LY2181308 in combination with docetaxel for second-line treatment of patients with non-small-cell lung cancer: a randomized open-label phase II study. J Thorac Oncol. 2014;9(11):1704-1708. Novello S, Kaiser R, Mellemgaard A, Douillard JY, Orlov S, Krzakowski M, von Pawel J, Gottfried M, Bondarenko I, Liao M, Barrueco J, Gaschler-Markefski B, Griebsch I, Palmer M, Reck M; LUME-Lung 1 Study Group. Analysis of patient-reported outcomes from the LUMELung 1 trial: a randomised, double-blind, placebo-controlled, Phase III study of second-line nintedanib in patients with advanced non-small cell lung cancer. Eur J Cancer. 2015; 51(3):317326. Maciej Krzakowski - redaktor i współredaktor podręczników 1. J. Jassem, M. Krzakowski – Redaktorzy serii: Nowotwory układu moczowo-płciowego. Praktyczny przewodnik dla lekarzy 2013. Wydawnictwo Via Medica. 2. J. Jassem, M. Krzakowski – Redaktorzy serii: Złośliwe nowotwory skóry. Praktyczny przewodnik dla lekarzy 2013. Wydawnictwo Via Medica. 3. M. Krzakowski, K. Warzocha: Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych - 2013. Wydawnictwo Via Medica. 4. J. Jassem, M. Krzakowski – Redaktorzy serii: Leczenie wspomagające w onkologii. Praktyczny przewodnik dla lekarzy 2013. Wydawnictwo Via Medica. 5. J. Jassem, M. Krzakowski – Redaktorzy serii: Nowotwory klatki piersiowej. Praktyczny przewodnik dla lekarzy 2013 (wydanie II). Wydawnictwo Via Medica. 6. J. Jassem, M. Krzakowski – Redaktorzy serii: Nowotwory układu pokarmowego. Praktyczny przewodnik dla lekarzy 2014. Wydawnictwo Via Medica. 7. M. Krzakowski: Przerzuty nowotworowe w kościach. Wydawca PRIMOPRO, Warszawa 2014. 8. M. Krzakowski, P. Potemski, K. Warzocha, P. Wysocki: Onkologia kliniczna (tom I). Wydawnictwo Via Medica, Gdańsk 2014. 23 1.6. Klinika Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Zbigniew I. Nowecki Struktura Kliniki: Oddział Zabiegowy – 33 łóżek Oddział Zachowawczy – 24 łóżka Przychodnia: 8 gabinetów (5 gabinetów chirurgicznych w tym: 3 gabinety badań i 2 gabinety zabiegowe; 3 gabinety onkologii klinicznej – gabinety badań), gabinet konsultacyjny w Poradni Genetycznej oraz Profilaktyki Chorób Piersi – CPN. Gabinety chirurgiczne i onkologii klinicznej pracują w systemie pracy popołudniowej. Pracownicy i ich funkcje Oddział Zabiegowy Dr n. med. Jacek Piechocki – Kierownik Oddziału Zabiegowego Dr n. med. Sławomir Mazur Dr n. med. Zbigniew Mentrak Dr n. med. Maria Nagadowska Dr n. med. Aleksander Grous Dr med. Artur Szubert Lek. Włodzimierz Kwiatkowski Lek. Tadeusz Majewski Lek Tomasz Majewski Lek. Krzysztof Katana Lek. Piotr Gierej Odziała Zachowawczy Lek. Jerzy Giermek – Kierownik Oddziału Zachowawczego Dr hab. n. med. Anna Niwińska – profesor nadzwyczajny Lek. Elżbieta Brewczyńska Lek. Roman Dubiański Lek. Ewa Glinka-Małaśnicka Lek. Anna Górniak Lek. Izabela Lemańska Lek. Dorota Kwapisz Lek. Halina Rudnicka Lek. Renata Sienkiewicz-Kozłowska Lek. Ewa Szombara Lek. Anna Majstrak – Hulewska - rezydent Lek. Katarzyna Pogoda Lek. Marcin Maczkiewicz rezydent Lek. Michał Kunkiel rezydent Lek. Aleksandra Konieczna - rezydent Opis działalności Kliniki z ostatnich trzech lat: Klinika prowadzi diagnostykę i leczenie chorych na raka piersi we wszystkich stadiach choroby. Zespół Kliniki składa się ze specjalistów w dziedzinie chirurgii onkologicznej, chirurgii ogólnej, onkologii klinicznej, radioterapii, neurologii i patologii. Zespół Kliniki stale współpracuje z innymi komórkami Centrum Onkologii w tym w szczególności z Zakładem Patologii, Pracownią 24 Mammografii, Zakładem Radiologii, Zakładem Medycyny Nuklearnej, Zakładem Rehabilitacji, Zespołem Psychologów i z Wojewódzkim Ośrodkiem Badań Przesiewowych. Ze względu na swoją strukturę i sposób zorganizowania pracy Klinika spełnia wymogi stawiane specjalistycznym ośrodkom diagnostyki i leczenia raka piersi. Klinika Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej należy do SenoNetwork międzynarodowej organizacji skupiającej specjalistyczne ośrodki diagnostyki i leczenia raka piersi. W 2012 roku w Klinice hospitalizowano 7768 chorych, w 2013 roku chorych 5063 a w 2014 13498 chorych. Zespół Kliniki aktywnie uczestniczy w 10 tematach z planu naukowego 2013 oraz prowadzi zajęcia ze studentami WUM. Podstawowym zadaniem Kliniki jest prowadzenie wszelkich działań zmierzających do poprawy wyników leczenia chorych na raka piersi w województwie mazowieckim i całej Polsce. Zadanie to realizowane jest przez stworzenie systemu wielospecjalistycznej opieki nad chorymi, prowadzenie badań naukowych, udziału w programach profilaktycznych, prowadzeniu działalności edukacyjnej, zarówno dla lekarzy, pielęgniarek i innych pracowników ochrony zdrowia jak i dla całego społeczeństwa. Celem działania Kliniki jest utworzenie w Polsce sieci specjalistycznych ośrodków diagnostyki i leczenia raka piersi odpowiadających wymogom stawianym przez Parlament Europejski. Cały zespół Kliniki skoncentrowany jest wokół działań na rzecz realizacji wymienionych celów. Decyzje terapeutyczne dotyczące chorych pozostających pod opieką Kliniki zapadają w oparciu o stale aktualizowane zalecenia na posiedzeniach wielodyscyplinarnych (MDT). Regularnie odbywają się konferencje histokliniczne, posiedzenia radiologiczne oraz posiedzenia poświęcone omówieniu problemów związanych z leczeniem poszczególnych chorych. Przyjęty system działania umożliwia podejmowanie decyzji o skojarzonym leczeniu z zastosowaniem różnych metod. Wyniki leczenia uzyskiwane w Klinice nie odbiegają od wyników uzyskiwanych w czołowych ośrodkach europejskich zajmujących się diagnostyką i leczeniem chorych na raka piersi. W Klinice leczenie podejmowane jest zgodnie z zaawansowaniem choroby i współczesną wiedzą. Leczenie chirurgiczne prowadzone w Klinice obejmuje szerokie spektrum zabiegów. Prowadzimy leczenie oszczędzające pierś, klasyczną zmodyfikowaną mastektomię, mastektomię z zaoszczędzeniem skóry. Jako pierwsi w Polsce wprowadziliśmy biopsję węzła wartowniczego. Klinika ma największe w naszym kraju doświadczenie w wykonywaniu tych zabiegów. Klinice prowadzone są zabiegi odtwórcze zarówno jednoczasowe jak i odroczone. Wykonywane są zabiegi rekonstrukcyjne z tkanek własnych jak również zabiegi z użyciem endoprotez. W Klinice zainicjowano zabiegi onkoplastyczne jako element leczenia oszczędzającego. W ostatnim okresie zainicjowano operacje odtwórcze z wykorzystaniem autogennej tkanki tłuszczowej oraz komórek macierzystych uzyskiwanych z tejże tkanki. W Klinice wykonywane są zabiegi z zaoszczędzeniem brodawki i otoczki ze śródoperacyjną radioterapią. Decyzje o leczeniu systemowym podejmowane są w oparciu o biologiczne cechy guza. W zależności od stwierdzenia występowania receptorów estrogenowych, receptora HER2 i receptora progestagenowego podejmowane są decyzje o wdrożeniu terapii systemowej. Chemioterapia stosowana jest w oparciu o najnowsze doniesienia naukowe. Nowe leki i nowe sposoby prowadzenia terapii wprowadzane są niezwłocznie po ich merytorycznym zweryfikowaniu. Leczenie promieniami prowadzone jest zarówno jako integralna część leczenia radykalnego jak i jako leczenie paliatywne. Klinika współpracuje z ośrodkami opieki paliatywnej i hospicjum. Klinika współpracuje stale z kilkoma międzynarodowymi organizacjami: - Cancer International Resarch Group. Do najistotniejszych badań wykonanych we współpracy z tą grupą należą triale związane z wprowadzaniem trastuzumabu u chorych na HER2 dodatniego raka piersi. Badania te przyczyniły się do tworzenia międzynarodowych standardów i uzyskania rejestracji. Drugim intensywnie badanym lekiem w ramach badań tej grupy jest bewacyzumab. 25 -Oxford University. Udział w badaniu „Adjuvant tamoxifen longer against shorter” oraz regularne uczestnictwo w spotkaniach Early Breast Cancer Trialists' Collaborative Group. -Fundazione Michelangelo. Jest to międzynarodowa grupa zarejestrowana w Mediolanie i działająca w oparciu o Instituto Tumori. Prowadzone w ramach tej grupy badania dotyczyły leczenia neoadjuwantowego. -Central European Cooperative Oncology Group ( CECOG). Badania nad różnymi systemami leczenia systemowego. Ostatnio nad skutecznościa bewacyzumabu u chorych na uogólnionego raka piersi. -Grupa BIG. Udział w dużych trialach dotyczących hormonoterapii w leczeniu uzupełniającym. Badanie BIG-FEMTA -Nottingham University. Udział w europejskim projekcie ONCOPOOL dotyczącym przydatności indeksu terapeutycznego oraz porównania wyników uzyskiwanych w różnych europejskich klinikach. Spis najważniejszych publikacji z ostatnich trzech lat: 1. Bielinska B, Gaj P, Kluska A, Nowakowska D, Balabas A, Dabrowska M, Niwinska A, Gruchota J, Zub R, Skasko E, Steffen J, Ostrowski J, Siedlecki JA. Association of the BRCA1 promoter polymorphism rs11655505 with the risk of familial breast and/or ovarian cancer. Fam Cancer. 2013;12(4):691-8. 2. Duchnowska R, Wysocki P, Korski K, Czartoryska-Arłukowicz B, Niwińska A, Marlena Orlikowska, Barbara Radecka, Maciej Studzinski, Regina Demlova, Barbara Ziolkowska, Monika Merdalska, Lukasz Hajac, Paulina Mysliwiec, Dorota Zuziak, Sylwia Debska, Istvan Lang, Malgorzata Foszczynska-Kloda, Anna Kowalczyk, Wojciech Biernat, Jacek Jassem, Central and East European Oncology GroupImmunohistochemical (IHC) prediction of lapatinib efficacy in HER2positive advanced breast cancer patients. J Clin Oncol 32:5s, 2014 (suppl; abstract number 639) 3. Gałecki J, Nagadowska M, Pieńkowski T, Michalski W, Grudzień-Kowalska M, HicerGrzenkowicz J, Niwińska A, Chmielewski R, Mentrak Z, Piechocki J, Towpik E. Przeżycie i czynniki prognostyczne u chorych na wczesnego raka piersi po leczeniu oszczędzającym w dwóch okresach leczenia: przed i po wprowadzeniu łagodnej hipofrakcyjnej radioterapii i zintensyfikowanej chemioterapii pooperacyjnej. Nowotwory 2012;62:85-93 4. Ledwoń JK, Hennig EE, Maryan N, Goryca K, Nowakowska D, Niwińska A, Ostrowski J. Common low-penetrance risk variants associated with breast cancer in Polish women. BMC Cancer. 2013; 30;13:510. 5. Niwińska A, Rudnicka H, Murawska M. Breast cancer leptomeningeal metastasis: propensity of breast cancer subtypes for leptomeninges and the analysis of factors influencing survival. Med Oncol. 2013;30(1):408. 6. Niwińska A, Rudnicka H, Murawska M. Breast Cancer Leptomeningeal Metastasis: The Results of Combined Treatment and the Comparison of Methotrexate and Liposomal Cytarabine As Intra-Cerebrospinal Fluid Chemotherapy. Clin Breast Cancer. 2014 Aug 22. pii: S1526-8209(14)00157-8. doi: 10.1016/j.clbc.2014.07.004. 2015 Feb;15(1):66-72 IF=2.628 7. Pogoda K, Lemańska I, Górniak A, Piechocki J. opis przypadku PTOK 2014: 2014. Hormonoterapia u chorej na luminalnego raka piersi. Onkologia w Praktyce Klinicznej 10(supl. D):42. 8. Piechocki J. - „Mastektomia podskórna z zachowaniem otoczki i brodawki, napromienianiem wiązką elektronów otoczki i brodawki wraz z natychmiastową rekonstrukcją piersi u kobiet chorych na raka piersi – ocena wczesnych wyników”, Nowotwory Journal of Oncology Tom 64, Suplement 1, Rok 2014 9. Piotr Rutkowski, Piotr J. Wysocki, Zbigniew I. Nowecki, Lidia Rudnicka, Anna Nasierowska- -Guttmejer, Jacek Fijuth, Ewa Kalinka-Warzocha, Tomasz Świtaj, Marek Wojtukiewicz, Wojciech Zegarski, Arkadiusz Jeziorski, Krzysztof Krzemieniecki, Renata Zaucha, Emilia Filipczyk-Cisarż, Krzysztof Herman, Maciej Krzakowski. Czerniaki skóry 26 — zasady postępowania diagnostyczno- terapeutycznego w 2013 roku. Dermatology Review / Przeglad Dermatologiczny. 2013, Vol. 100 Issue 1, p1-15. 15p. 10. Pogoda K, Niwińska A, Murawska M, Pieńkowski T. Analysis of pattern, time and risk factors influencing recurrence in triple-negative breast cancer patients. Med Oncol. 2013;30(1):388. 11. Pogoda K., Lemańska I, Niwińska A, Nowecki ZI. Uzupełniająca chemioterapia u chorych na niezaawansowanego raka piersi – obecny stan wiedzy. Onkologia w Praktyce Klinicznej 2014; 10: 2: 89-102. 12. Pogoda Katarzyna, Niwińska Anna, Murawska Magdalena, Olszewski Wojciech, Nowecki Zbigniew. 2014. The outcome of special histologic types of triple-negative breast cancer (TNBC). Journal of Clinical Oncology 32:5s (suppl; abstr 1122). 13. S. Mazur – Mastektomia podskórna z zachowaniem otoczki i brodawki, napromienianiem wiązków elektronów otoczki i brodawki wraz z natychmiastową rekonstrukcją piersi u kobiet chorych na raka piersi – ocena wczesnych wyników, Nowotwory Tom 64 Suplement 1 Rok 2014 str. 7 14. Zdzienicki M, Rutkowski P, Nowecki ZI, van Akkooi AC, Michej W, Dziewirski W, Switaj T, Pieńkowski A, Sałamacha M, Bylina E, Eggermont AM. The analysis of the outcomes and factors related to iliac-obturator involvement in cutaneous melanoma patients after lymph node dissection due to positive sentinel lymph node biopsy or clinically detected inguinal metastases. Eur J Surg Oncol. 2013; 39 (3): 304-10. 27 1.7. Klinika Nowotworów Układu Chłonnego Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. med. Jan Walewski Struktura Kliniki 1. Oddział Intensywnej Opieki Hemato-Onkologicznej (K6A) 2. Oddział Pobierania i Przeszczepiania Komórek Krwiotwórczych (K6C) 3. Oddział Zachowawczy (K6B) Struktura organizacyjna K6 (54 łóżka) Kierownik Kliniki Z-ca Kierownika Kliniki Pielęgniarka Oddziałowa K6A (24 łóżka) 60 chorych/m K6B (30 łóżek) K6C (4 łóżka) →+2 Pododdział 1-dniowy 4 chorych/m 300 chorych/m Kierownik K6A 250 ch/m Kierownik K6B Starsza Pielęgniarka Koordynujaca Starsza Pielęgniarka Koordynujaca Pielęgniarka Zabiegowa Pielęgniarka Zabiegowa, Pielęgniarka kodująca leki Pielęgniarka Zabiegowa Aferezy - 1 Pielęgniarka Zabiegowa Naukowa - 2 POR - 9 POR - 5 POR - 6 POR - 10 K6A K6B K6C POR Oddział Intensywnej Opieki Hemato-Onkologicznej Oddział Zachowawczy (pododdział RT 8 łóżek) Oddział Pobierania i Przeszczepiania Komórek Krwiotwórczych Pielęgniarka Odcinkowa w systemie Rotacyjnym Pracownicy Kliniki i ich funkcje – Dr n. med. Janusz Meder – adiunkt, Kierownik Oddziału Zachowawczego, nadzór nad gospodarką lekami, nadzór nad rozliczeniami świadczeń zdrowotnych – Mgr piel. Katarzyna Nowak-Rzepko – Pielęgniarka Oddziałowa – Dr n. med. Joanna Romejko-Jarosińska – adiunkt, Koordynator Oddziału Intensywnej Opieki Hemato-Onkologicznej, nadzór nad gospodarką krwią, nadzór nad kalendarzem aferez i procedur przeszczepowych, nadzór nad gospodarką lekami, nadzór nad podprocesem Zarządzania Kliniką w Zintegrowanym Systemie Zarządzania, nadzór nad rozliczeniami świadczeń zdrowotnych – Dr n. med. Lidia Popławska – asystent naukowy, nadzór nad gospodarką krwią, nadzór nad gospodarką lekami, nadzór nad rozliczeniami świadczeń zdrowotnych – Dr n. med. Anna Dąbrowska-Iwanicka – adiunkt, Koordynator Pododdziału Usług Medycznych Hospitalizacji Jednodniowej, nadzór nad monitorowaniem i profilaktyką zakażeń szpitalnych, nadzór nad gospodarką lekami, nadzór nad grafikiem przychodni, nadzór nad rozliczeniami świadczeń zdrowotnych, prowadzenie zajęć ze studentami – Dr Elżbieta Wojciechowska-Lampka – asystent naukowy, nadzór nad ruchem chorych w Klinice i listą oczekujących – Dr n. med. Ewa Paszkiewicz-Kozik – adiunkt, koordynacja seminariów patologicznoklinicznych, nadzór i aktualizacja baz danych chorych leczonych w Klinice, nadzór nad realizacją programów lekowych dla chłoniaków 28 – Dr n. med. Iwona Wyleżoł – adiunkt, nadzór nad procedurami leczenia żywieniowego, nadzór nad ruchem chorych w Klinice, prowadzenie zajęć ze studentami – Dr n. med. Anna Borawska – st. asystent, nadzór nad gospodarką krwią – Dr Monika Świerkowska-Czeneszew – st. asystent, nadzór nad monitorowaniem i profilaktyką zakażeń szpitalnych, prowadzenie zajęć ze studentami – Dr Łukasz Targoński – st. asystent, nadzór nad gospodarką środkami odurzającymi, nadzór nad aktualizacją bazy danych przeszczepień – Dr Michał Szymczyk – mł. asystent, nadzór nad gospodarką środkami odurzającymi – Dr Barbara Brzeska – st. asystent, nadzór nad gospodarką lekami, koordynacja i realizacja procedur napromieniania całego ciała (TBI) – Dr Włodzimierz Osiadacz – asystent naukowy, koordynacja i realizacja procedur napromieniania całego ciała (TBI) – Dr Beata Ostrowska – st. asystent, koordynacja programów leczenia chłoniaków/białaczek limfoblastycznych, sekretarz posiedzeń wielodyscyplinarnych (MDT) – Dr Katarzyna Domańska-Czyż – asystent naukowy, koordynacja programów leczenia chłoniaka Burkitta, sekretarz posiedzeń wielodyscyplinarnych (MDT) – Dr Michał Osowiecki – st. asystent, koordynator badań klinicznych KNUCH – Dr n. med. Agnieszka Druzd-Sitek – asystent naukowy, nadzór nad realizacją programów lekowych dla szpiczaka plazmocytowego, prowadzenie zajęć ze studentami – Dr n. med. Joanna Tajer – asystent naukowy – Dr Robert Konecki – asystent – Dr Justyna Owczarek-Kaczmarek – mł. asystent – Dr Ewa Mróz – mł. asystent-rezydent – Dr Marcin Szymański – mł. asystent-rezydent – Dr hab. n. med. Joanna Góra-Tybor – st. asystent, konsultant hematolog – Dr hab. n. med. Krzysztof Jamroziak – st. asystent, konsultant hematolog – Lic. piel. Mirosława Czupryniak – st. pielęgniarka koordynująca – Lic. piel. Anna Hałas-Żaboklicka - st. pielęgniarka koordynująca – Lic. piel. Anna Molik – st. pielęgniarka wyk. zadania piel. zabiegowej – St. piel. Karolina Jurków - st. pielęgniarka wyk. zadania piel. zabiegowej – St. piel. Monika Zielińska - st. pielęgniarka wyk. zadania piel. zabiegowej – Mgr piel. Renata Wnorowska – st. piel. wyk. zadania piel. zabiegowej kodującej leki – Lic. pedagogiki Gabriela Zaleśkiewicz-Pietrzak - st. pielęgniarka wyk. zadania piel. badawczej – Lic. piel. Magdalena Barbasiewicz - st. pielęgniarka wyk. zadania piel. badawczej Doktoranci – Katarzyna Domańska-Czyż Temat: Ocena programów chemioterapii o różnym stopniu intensywności u chorych na chłoniaka Burkitta i chłoniaka rozlanego z dużych komórek B leczonych w Centrum Onkologii – Instytucie w latach 1996-2007. – Beata Ostrowska Temat: Ocena programów leczenia przeciw-białaczkowego oraz klinicznych i laboratoryjnych czynników rokowniczych u chorych na chłoniaki/białaczki z komórek T/NK, leczonych w Centrum Onkologii-Instytucie w latach 1986-2006. – Włodzimierz Osiadacz Temat: Kliniczna przydatność modelu ilościowej oceny wczesnej kardiotoksyczności leczenia u chorych na nowotwory układu chłonnego. – Michał Szymczyk Temat: Optymalizacja leczenia chorych na chłoniaka z komórek płaszcza w Centrum Onkologii-Instytucie im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie 29 – Michał Osowiecki Pierwotne chłoniaki mózgowia – ocena metod leczenia w ewolucji od 2000 r. Opis działalności Kliniki z ostatnich trzech lat W okresie ostatnich 3 lat, do Kliniki zgłaszało się średnio ponad 600 nowych chorych rocznie, w 70% uprzednio nieleczonych, z których największą grupę – ok. 30%, stanowili chorzy na rzadkie rodzaje chłoniaków wymagający wysoce specjalistycznego leczenia, następnie – chorzy na najczęstszą u dorosłych postać chłoniaka agresywnego DLBCL (rozlany z dużych komórek B) – ok. 30%, chorzy na chłoniaka Hodgkina (HL) – ok. 20% oraz chorzy na inne rodzaje chłoniaków – ok. 20%. Około 30% chorych zgłaszało sie z powodu niepowodzenia leczenia w innych ośrodkach. Znaczna część chorych pochodziła spoza Mazowsza. W latach 2012-2014 wykonano 173 procedury autotransplantacji u 170 chorych na chłoniaka Hodgkina (29%), szpiczaka plazmocytowego (26%), chłoniaka z komórek płaszcza (20%), chłoniaka rozlanego z dużych komórek B (17%) i inne chłoniaki (8%). U 17 chorych procedurę autotransplantacji wykonano powtórnie. Do grudnia 2014 r. łącznie wykonano 724 procedur autoHCT. W latach 2012-2014 nie było powikłań śmiertelnych procedury (TRM-0) w okresie okołoprzeszczepowym (do 100 dni). Do grudnia 2014 r. wykonano aferezy komórkowe łącznie u 950 chorych, a w okresie 2012-2014, 573 aferezy u 189 chorych. Przeżycie 5-letnie, całkowite i wolne od progresji, wynosi, odpowiednio, 64% (95%C.I. 61%, 69%) i 53% (95% C.I. 49%, 57%). W czerwcu 2011 r. zostało zakończone badanie kliniczne nad optymalizacją leczenia chorych na BL prowadzone w Klinice w ramach europejskiego konsorcjum European Leukemia Network (ELNet) w ścisłej współpracy z German Multicentre ALL Study Group. Centrum Onkologii jest uczestnikiem kontraktowym tego konsorcjum (Participant No. 60). Program ten (GMALL BALL/NHL 2002) zawiera naprzemienne cykle 5-dniowej intensywnej chemioterapii z frakcjonowanymi lekami alkilującymi, metrotreksatem w średniej dawce, cytarabiną w wysokich dawkach, przeciwciałem anty-CD20 (rituximab) i leczeniem dokanałowym. Wyniki analizy przejściowej tego badania są najbardziej obiecujące pod względem skuteczności i tolerancji spośród prezentowanych dotychczas na świecie wyników u dorosłych i wskazują na istotne znaczenie skojarzenia średnich dawek metotreksatu i wysokich dawek cytarabiny oraz rituximabu u chorych o wysokim ryzyku. Spośród 23 chorych na BL leczonych w Klinice, wszyscy (100%) uzyskali CR, przeżycie 3-letnie wynosi 100%, a śmiertelność zależna od leczenia – 0. Program ten jest również stosowany w Klinice u chorych na pierwotne chłoniaki śródpiersia (PMBL). Przeżycie 3-letnie PFS i OS wynosi u 42 chorych, odpowiednio, 90% i 97%. Wyniki tego badania obejmującego 363 chorych, największą z dotychczas publikowanych grup chorych na BL, w której chorzy leczeni w naszej Klinice stanowią największą grupę spośród 98 ośrodków uczestniczących, zostały opublikowane (Hoelzer D, Walewski J i wsp., Blood 2014; 124: 3870-79). Wyniki te wskazują na wysoką aktywność intensywnej naprzemiennej immunochemioterapii (GMALL B-ALL/NHL 2002) w tej grupie chorych – blisko 90% całkowitych remisji i 5-letnie przeżycie całkowite wynoszące w całej grupie chorych 80%. Także w ramach konsorcjum European Leukemia Net (European Working Group ALL) i we współpracy z zespołem prof. Dietera Hoelzera z Uniwersytetu Frankfurckiego, jest prowadzone wieloletnie badanie prospektywne nad optymalizacja leczenia chorych na chłoniaki limfoblastyczne, drugą co do częstości, obok chłoniaka Burkitta, grupę nowotworów skrajnie agresywnych ludzi młodych. W porównaniu z historyczną grupą kontrolną obejmującą chorych leczonych konwencjonalnie w Instytucie Onkologii przed 1986 r., program ten umożliwił poprawę prawdopodobieństwa wyleczenia o ponad 30% (z poniżej 20% do ponad 50%). Badanie to jest stale rozwijane i poszerza sie o nowe elementy, m.in. o analizę immunofenotypowych czynników rokowniczych i predykcyjnych, prowadzoną w ścisłej współpracy z Pracownią Cytometrii Przepływowej Zakładu Patologii Centrum Onkologii oraz o badania nowych podejść w leczeniu chorych wysokiego ryzyka i w fazie nawrotu. Ostatnio zidentyfikowano podgrupę fenotypową o 30 szczególnie wysokim ryzyku (CD2-, CD56+), a wyniki prezentowano w formie prezentacji ustnej (J. Walewski i wsp.) na dorocznym sympozjum European Leukemia Net w Mannheim w lutym 2014r. Dzięki wieloletniej współpracy Kliniki z międzynarodową grupą badawczą chłoniaka z komórek płaszcza, w 2004 r. doszło do zawarcia kontraktu między Centrum Onkologii a konsorcjum European Mantle Cell Lymphoma Network, koordynowanym przez Uniwersytet w Monachium i włączenia naszego zespołu, jako jedynego w Polsce, do programu badań klinicznych i translacyjnych tej grupy, w tym do 2 badań klinicznych fazy III, do których włączyliśmy 55 chorych jako trzeci najlepiej rekrutujący ośrodek w tej grupie, a także – do nawiązania ścisłej współpracy w zakresie patologii. Wyniki tych badań, które zakończyły już rekrutację chorych ze względu na wystąpienie znamiennych różnic czasu przeżycia między ramionami badawczymi i kontrolnymi, były prezentowane na zjeździe ASH w 2010 r. Doroczna, 10 konferencja EMCL Network odbyła się w Warszawie (organizator – J. Walewski) i miała istotne znaczenie ze względu na ogłoszenie pierwszych wyników 2 badań III fazy, które uzasadniają zamknięcie rekrutacji chorych i które przyczynią się do optymalizacji leczenia chorych na MCL. Wyniki badania fazy III u chorych starszych zostały opublikowane w piśmie New England Journal of Medicine w 2012 r., wyniki analogicznego badania fazy III u chorych młodszych poddanych konsolidacji mieloablacyjnej zostały złożone do druku także w piśmie New England Journal of Medicine. W latach 2005-2014 zespół Kliniki prowadził współpracę w ramach PLRG z holenderskobelgijską grupą hemato-onkologiczną HOVON, przede wszystkim w zakresie przygotowania i przeprowadzenia badania międzynarodowego fazy III (HOVON CLL 68) u chorych na PBL o wysokim ryzyku cytogenetycznym z zastosowaniem alemtuzumabu (AFC vs FC). Badanie to, którego koordynatorem krajowym jest J. Walewski, zostało zrealizowane z udziałem kilku ośrodków PLRG, a wyniki ostatnio opublikowane w Blood 2014; 123: 3255-62. Zespół Kliniki odgrywa wiodącą rolę w realizacji badania fazy III Polskiej Grupy Badawcej Chłoniaków (koordynator – J. Walewski), którego celem jest ustalenie optymalnego programu chemioterapii (CHOP czy CVP) do stosowania łącznego z przeciwciałem. Badanie to (PLRG-4) angażuje 14 ośrodków w Polsce, z których nasza Klinika wykazuje największą aktywność (22% całej rekrutacji). Rekrutacja została zakończona w czerwcu 2012 r., a wstępne wyniki były prezentowane na zjeździe 12 International Conference on Malignant Lymphoma w Lugano 20.06.2013 r. Obecnie przygotowywany jest raport końcowy badania i publikacja. Klinika jest również ośrodkiem koordynującym badanie fazy II PLRG-8 dotyczące oceny oryginalnego programu immunochemioterapii O-IVAC (ofatumumab + IVAC) u chorych na nawrotowe i oporne chłoniaki DLBCL nie kwalifikujących się do autotransplantacji komórek CD34. W badaniu uczestniczy 7 ośrodków polskich, od początku rekrutacji w 2012 r. włączono 66 pacjentów z planowanych 77, w większości chorych z Kliniki. Klinika uczestniczy w badaniu obserwacyjnym PLRG, którego celem jest standardyzacja kryteriów wczesnej oceny odpowiedzi chłoniaka Hodgkina metodą PET/CT po 1 cyklu ABVD. Obecnie przygotowywany jest raport końcowy tego badania. Grupa Chłoniakowa EORTC powierzyła Klinice organizację spotkania Grupy, które odbyło się w Warszawie w dn. 15-16.03.2014 r. (organizator – J. Walewski przy współpracy Via Medica). Klinika realizuje wysokospecjalistyczne procedury napromieniania wielkopolowego w ramach programu leczenia skojarzonego chorych na chłoniaka Hodgkina, napromienianie całego ciała (TBI) – w ramach przygotowania do procedur transplantacyjnych zgodnie z protokołem międzynarodowym EMCL Network, napromieniania połowy ciała (HBI) – ze wskazań indywidualnych. W trakcie opracowania jest technika napromieniania całej skóry (TSI). Wprowadzono również technikę IMRT (Intensity Modulated RT) w leczeniu chłoniaków umiejscowionych w okolicy głowy i szyi. Wieloletnia współpraca Kliniki z Zakładem Immunologii Nowotworów (prof. S. Markowicz), koncentruje się na komórkach dendrytycznych. Zakończono prospektywne badanie kliniczne nad zastosowaniem immunoterapii adjuwantowej opartej o komórki dendrytyczne u chorych na chłoniaki przewlekłe. Wyniki analiz przejściowych były prezentowane na zjazdach międzynarodowych, m.in. American Society of Hematology, EBMT, American Society of Clinical Oncology oraz licznych 31 krajowych. Publikacja końcowa w przygotowaniu (S. Markowicz). Wyniki badania wpływu komórek regulatorowych (Treg) na komórki chłoniaka in vitro były prezentowane w formie prezentacji ustnej na zjeździe EBMT w Londynie w kwietniu 2013 r. Publikacja końcowa w przygotowaniu. Realizowano liczne badania kliniczne fazy I/II lub III dotyczące nowych leków lub nowych zastosowań leków zarejestrowanych: ofatumumab, alemtuzumab, inhibitory deacetylaz (romidepsin, panobinostat, resminostat), bortezomib, carfilzomib, lenalidomid, brentuximab vedotin, idelalisib, ibrutynib. Łącznie, realizowano 38 kontrolowanych badań klinicznych, w tym 5 badań inicjowanych przez badaczy. Zespół Kliniki przyczynił się do 6 prezentacji ustnych i 5 prezentacji plakatowych na międzynarodowych konferencjach naukowych (ASH, EBMT, ESMO, ELNet, PTOK) w 2014 r. W 2014 r. przygotowano ofertę Centrum Onkologii – Instytutu dla Ministerstwa Zdrowia w konkursie na wykonawców prac remontowo-budowlanych w ramach Narodowego Programu Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej. Oferta została przyjęta przez MZ – w zakresie projektowym w całości, w zakresie prac remontowo-modernizacyjnych w Klinice w 85% wnioskowanych środków na główną część projektu. Spis najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat 1. Hoelzer D, Walewski J, Döhner H, Viardot A, Hiddemann W, Spiekermann K, Serve H, Dührsen U, Hüttmann A, Thiel E, Dengler J, Kneba M, Schaich M, Schmidt-Wolf IG, Beck J, Hertenstein B, Reichle A, Domanska-Czyz K, Fietkau R, Horst HA, Rieder H, Schwartz S, Burmeister T, Gökbuget N; German Multicenter Study Group for Adult Acute Lymphoblastic Leukemia: Improved outcome of adult Burkitt lymphoma/leukemia with rituximab and chemotherapy: report of a large prospective multicenter trial. Blood 2014; 124: 3870-9. 2. Geisler CH, van T' Veer MB, Jurlander J, Walewski J, Tjønnfjord G, Itälä Remes M, Kimby E, Kozak T, Polliack A, Wu KL, Wittebol S, Abrahamse-Testroote MC, Doorduijn J, Ghidey Alemayehu W, van Oers MH: Frontline low-dose alemtuzumab with fludarabine and cyclophosphamide prolongs progression-free survival in high-risk CLL. Blood. 2014; 123: 325562. 3. Kirit M Ardeshna, Wendi Qian, Paul Smith, Nivette Braganca, Lisa Lowry, Pip Patrick, June Warden, Lindsey Stevens, Christopher F E Pocock, Fiona Miall, David Cunningham, John Davies, Andrew Jack, Richard Stephens, Jan Walewski, Burhan Ferhanoglu, Ken Bradstock, David C Linch: Rituximab versus a watch-and-wait approach in patients with advanced-stage, asymptomatic, non-bulky follicular lymphoma: an open-label randomised phase 3 trial. Lancet Oncol 2014; 15: 424–35. 4. Hoster E, Klapper W, Hermine O, Kluin-Nelemans HC, Walewski J, van Hoof A, Trneny M, Geisler CH, Di Raimondo F, Szymczyk M et al.: Confirmation of the Mantle-Cell Lymphoma International Prognostic Index in Randomized Trials of the European Mantle-Cell Lymphoma Network. J Clin Oncol 2014; 32:1338-1346. 5. Dreyling M, Geisler C, Hermine O, Kluin-Nelemans HC, Le Gouill S, Rule S, Shpilberg O, Walewski J, Ladetto M; ESMO Guidelines Working Group: Newly diagnosed and relapsed mantle cell lymphoma: ESMO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, treatment and followup. Ann Oncol 2014; Suppl 3: iii83-92. 6. Dietrich S, Boumendil A, Finel H, Avivi I, Volin L, Cornelissen J, Jarosinska RJ et al.: Outcome and prognostic factors in patients with mantle-cell lymphoma relapsing after autologous stem-cell transplantation: a retrospective study of the European Group for Blood and Marrow Transplantation (EBMT). Annals of Oncology 2014; 25: 1053–1058. 32 7. Ruth Pettengell, Norbert Schmitz, Christian Gisselbrecht, Graeme Smith, William N. Patton, Bernd Metzner, Dolores Caballero, Herve Tilly, Jan A. Walewski, Isabelle Bence-Bruckler, Bik To, Christian H. Geisler, Rik Schots, Eva Kimby, Christian J. Taverna, Tomáš Koza ́k, Peter Dreger, Ruzena Uddin, Carmen Ruiz de Elvira, and Anthony H. Goldstone: Rituximab Purging and/or Maintenance in Patients Undergoing Autologous Transplantation for Relapsed Follicular Lymphoma: A Prospective Randomized Trial From the Lymphoma Working Party of the European Group for Blood and Marrow Transplantation. J Clin Oncol 2013; 31: 1624-1630. 8. Cheah CY, George A, Giné E, Chiappella A, Kluin-Nelemans HC, Jurczak W, Krawczyk K, Mocikova H, Klener P, Salek D, Walewski J, Szymczyk M, Smolej L, Auer RL, Ritchie DS, Arcaini L, Williams ME, Dreyling M, Seymour JF for the European Mantle Cell Lymphoma Network: Central nervous system involvement in mantle cell lymphoma: clinical features, prognostic factors and outcomes from the European Mantle Cell Lymphoma Network. Annals of Oncology 2013; 24: 2119–2123. 9. Ghielmini M, Vitolo U, Kimby E, Montoto S, Walewski J, Pfreundschuh M, Federico M, Hoskin P, McNamara C, Caligaris-Cappio F, Stilgenbauer S, Marcus R, Trneny M, Dreger P, Montserrat E, Dreyling M on behalf of the Panel Members of the 1st ESMO Consensus Conference on Malignant Lymphoma: ESMO Guidelines consensus conference on malignant lymphoma 2011 part 1: diffuse large B-cell lymphoma (DLBCL), follicular lymphoma (FL) and chronic lymphocytic leukemia (CLL). Annals of Oncology 2013; 24: 561–576. 10. Tilly H, Vitolo U, Walewski J, da Silva MG, Shpilberg O, André M, Pfreundschuh M, Dreyling M; ESMO Guidelines Working Group: Diffuse large B-cell lymphoma (DLBCL): ESMO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, treatment and follow-up. Ann Oncol 2012; Suppl 7: vii78-82. 11. Kluin-Nelemans HC, Hoster E, Hermine O, Walewski J, Trneny M, Geisler CH, Stilgenbauer S, Thieblemont C, Vehling-Kaiser U, Doorduijn JK, Coiffier B, Forstpointner R, Tilly H, Kanz L, Feugier P, Szymczyk M, Hallek M, Kremers S, Lepeu G, Sanhes L, Zijlstra JM, Bouabdallah R, Lugtenburg PJ, Macro M, Pfreundschuh M, Procházka V, Di Raimondo F, Ribrag V, Uppenkamp M, André M, Klapper W, Hiddemann W, Unterhalt M, Dreyling MH: Treatment of older patients with mantle-cell lymphoma. N Engl J Med. 2012; 367: 520-31. 12. Markowicz S, Nowecki ZI, Rutkowski P, Lipkowski AW, Biernacka M, Jakubowska-Mucka A, Switaj T, Misicka A, Skurzak H, Polowniak-Pracka H, Walewski J: Adjuvant vaccination with melanoma antigen-pulsed dendritic cells in stage III melanoma patients. Med Oncol 2012; 29: 2966-77. 33 1.8. Klinika Gastroenterologii Onkologicznej Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Jarosław Reguła Struktura Kliniki: Oddział Zabiegowy Kliniki Gastroenterologii Onkologicznej Oddział Gastroenterologii Kliniki Gastroenterologii Onkologicznej Oddział Onkologii Kliniki Gastroenterologii Onkologicznej Pracownicy Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Witold Bartnik- Starszy asystent Prof. dr hab. n. med. Jarosław Reguła- Kierownik Kliniki Lek. Marek Bugajski- Młodszy asystent- rezydent Lek. Anna Chaber-Ciopińska- Młodszy asystent- rezydent Lek. Agnieszka Chreptowicz- Młodszy asystent- rezydent Dr n. med. Magdalena Chruścielewska- Kiliszek- Starszy asystent Lek. Agata Goś- Zając- Starszy asystent Prof. dr n. med. Andrzej Habior- Starszy asystent Lek. Władysław Januszewicz- Młodszy asystent- rezydent Dr n. med. Michał Kamiński – Starszy asystent Dr n. med. Jacek Pachlewski- Starszy asystent Dr n. med. Andrzej Pawełas- Starszy asystent Lek. Anna Pietrzak- Starszy asystent Dr hab. n. med. Marcin Polkowski- Starszy asystent Dr n. med. Krzysztof Przytulski- Starszy asystent Lek. Anna Rawa Gołębiewska- Młodszy asystent- rezydent Dr n. med. Tomasz Rawa- Starszy asystent Dr n. med. Agnieszka Rogowska- Starszy asystent Dr n. med. Maciej Rupiński- Asystent Lek. Krzysztof Skoczylas – Starszy asystent Lek. Karolina Miąskiewicz – Młodszy asystent- rezydent Lek. Jakub Szlak - Młodszy asystent Dr n. med. Ewa Czaczkowska – Starszy asystent Lek. Tomasz Pec – Młodszy asystent- rezydent Dr n. med. Piotr Surowski - Starszy asystent Lek. Krzysztof Zawiślak – Młodszy asystent- rezydent Lek. Katarzyna Marcisz-Grzanka - Młodszy asystent- rezydent Lek. Michał Wiszniewski- Starszy asystent Dr n. med. Tomasz Wocial- Starszy asystent Dr n. med. Ewa Wrońska- Starszy asystent Dr n. med. Edyta Zagórowicz- Adiunkt Dr n.med. Włodzimierz Zych- Starszy asystent Lek. Anna Solarska- Półchłopek- Młodszy asystent- rezydent Lek. Maria Ćwikła- Starszy asystent Lek. Witold Gerke- Starszy asystent Lek. Mariusz Bednarczyk- Starszy asystent Dr n. med.Andrzej Bielasik- Starszy asystent Lek. Anna Cencelewicz- Lesikow- Młodszy asystent Dr n. med. Zuzanna Guzel- Szczepiórkowska- Starszy asystent Lek. Piotr Hewelke- Starszy asystent Lek. Agnieszka Kamycka- Młodszy asystent- rezydent Lek. Ewa Kosakowska- Starszy asystent 34 Lek. Jacek Kryński- Starszy asystent Lek. Tomasz Maj- Starszy asystent Lek Magdalena Mydłowska- Młodszy asystent- rezydent Dr n. med. Tomasz Olesiński- Asystent naukowy Lek. Ireneusz Pierzankowski- Starszy asystent Lek. Dawid Pruszyński- Młodszy asystent Lek. Maciej Pypno- Młodszy asystent Prof.. dr hab. n. med.Andrzej Rutkowski- Profesor nadzwyczajny Lek. Piotr Saramak- Starszy asystent Lek. Marek Szpakowski- Starszy asystent Lek. Maciej Temnyk- Młodszy asystent Lek. Mariola Winiarek- Młodszy asystent- rezydent Lek. Agnieszka Wojciechowska- Krajewska- Młodszy asystent- rezydent Dr n. med. Leszek Zając- Starszy asystent Lek. Jacek Zwoliński- Starszy asystent Rozwój naukowy (doktoranci, nagrody i wyróżnienia): Uzyskane stopnie i tytuły naukowe • Dr Jolanta Nałęcz-Janik „Odległe wyniki leczenia endoskopowego gruczolaków zawierających inwazyjnego raka”- doktorat • Dr Agata Goś-Zając „Minimalna encefalopatia a przeżycie chorych z marskością wątroby – przydatność białka astroglejowego s100ß” – doktorat Krajowe nagrody i wyróżnienia • Prof. Witold Bartnik – nagroda Dyrektora CMKP za całokształt osiągnięć • Prof. Jerzy Ostrowski – indywidualna nagroda naukowa Dyrektora CMKP • Dr hab. Ewa Hennig i Prof. Jerzy Ostrowski – zespołowa nagroda naukowa Dyrektora CMKP • Dr med. Michał Kamiński – nagroda naukowa „Polityki” w dziedzinie nauk o życiu Zagraniczne nagrody i wyróżnienia • Prof. Jarosław Reguła-Basil I.Hirschowitz Master Endoscopist Award – przyznana przez University of Alabama at Birmingham Opis działalności Kliniki: Kierunki działania Kliniki: • Badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego – program ogólnokrajowy, weloośrodkowy. Klinika jest inicjatorem krajowego programu przesiewowego w kierunku raka jelita grubego. Program Badań Przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego (PBP) jest zadaniem Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych. • Leczenie polipów jelita grubego metodami endoskopowymi. • Paliatywne leczenie raka przełyku i raka odbytnicy metodami endoskopowymi. • Prowadzenie krajowego rejestru i nadzoru nad chorymi z przełykiem Barretta. • Ocena stopnia zaawansowania raka przełyku, żołądka i trzustki na podstawie różnych metod obrazowania. • Diagnostyka zmian ogniskowych w wątrobie z zastosowaniem ultrasonografii. • Długoterminowa obserwacja chorych zakażonych wirusem hepatitis C pod kątem rozwoju pierwotnego raka wątroby. • Paliatywne leczenie nowotworów dróg żółciowych metodami endoskopowymi. • Terapia fotodynamiczna nowotworów przewodu pokarmowego. • Niechirurgiczne (ablacyjne) leczenie pierwotnego raka wątroby. • Endoskopowe leczenie wczesnych raków przewodu pokarmowego. 35 • • • • • • Kwalifikacja chorych do przeszczepu wątroby. Rozpoznawanie i leczenie autoimmunologicznych chorób wątroby. Leczenie nieswoistych chorób zapalnych jelit. Diagnostyka chorób jelita cienkiego z zastosowaniem kapsułki endoskopowej i endoskopii dwubalonowej. Endoskopowe leczenie achalazji przełyku. Endoskopowe leczenie uchyłka Zenkera. Działalność Naukowa: • 3.B.1. Opracowanie nowych metod diagnostyki obrazowej nowotworów w ramach badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego. J. Reguła, M. Kamiński, E. Wrońska, M. Rupiński, M. Wiszniewski, A. Pietrzak, K. Skoczylas, Okres realizacji zadania: 2011-2015 • 3.B.2. Ocena zmian przednowotworowych przełyku za pomocą nowoczesnych metod endoskopowych. .W. Januszewicz, A. Chaber, M. Kamiński, M. Bugajski, A. Jarząbski, Z. Laskus, W. Rolski, M. Niemiec, D. Kiprian, A. Kawecki, J. Reguła, Okres realizacji zadania: 2014-2016 • 4.A.1. Prospektywna ocena odległych wyników leczenia przełyku Barretta bimbrem argonowym. E. Wrońska, J. Reguła, J. Ormowska. Okres realizacji zadania: 2011-2015 • 4.A.2. Ocena wyników leczenia oszczędzającego chorych na raka odbytnicy w podeszłym wieku. K. Bujko, A. Rutkowski, L. Wyrwicz, J. Reguła, W. Polkowski, M. Szczepkowski, W. Tarnowski, M. Rupiński, L. Kępka, L. Pietrzak, M. Olszyna-Serementa. Okres realizacji zadania: 2014-2016 • 4.B.2. Krótkotrwała przedoperacyjna radioterapia z konsolidującą chemioterapią w porównaniu z przedoperacyjną radiochemioterapią u chorych na nieresekcyjnego raka odbytnicy – badanie III fazy. K. Bujko, A. Nasierowska-Guttmejer, M. Krzakowski, J. Kryński, A. Skowrońska-Gardas, L. Wyrwicz, E. Kosakowska, M. Bednarczyk, A. Rutkowski, L. Pietrzak, W. Michalski, Z. Jodkiewicz, A. Danek, A. Hołdakowska, J. Pałucki, K. Ptaszyński, M. Malinowska, M. Kiedrowski, T. Olesiński, A. Cichocki, P. Piotrowski, J. Piotrkowski. Okres realizacji zadania: 2009-2014 • 4.D.1. Ocena bezpieczeństwa przeciwciał monoklonalnych anty-TNF alfa w leczeniu nieswoistych zapaleń jelit- wieloośrodkowe, prospektywne kohortowe badanie obserwacyjne. E. Zagórowicz, A. Pietrzak, M. Chruścielewska-Kiliszek, M. Bugajski, J. Reguła. Okres realizacji zadania: 2014-2016 Uczestnictwo w badaniach klinicznych (kilka najważniejszych): • Randomizowane, kontrolowane substancją aktywną badanie prowadzone metodą podwójnie ślepej próby oraz otwarte badanie kontynuacyjne mające na celu ocenę skuteczności oraz długoterminowego bezpieczeństwa i tolerancji leku TP05 w dawce 3.2g/dzień wykorzystywanego w leczeniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. (główny badacz: prof. Jarosław Reguła). • Wieloośrodkowe badanie prowadzone metodą otwartej próby dotyczące oceny wpływu stosowania adalimumabu na jakość życia, wykorzystanie zasobów systemu ochrony zdrowia oraz koszty opieki nad uczestnikami chorymi na wrzodziejące zapalenie jelita grubego w warunkach zwykłej praktyki klinicznej (główny badacz: prof. Jarosław Reguła). • Randomizowane, kontrolowane, otwarte badanie fazy 3b/4, prowadzone w grupach równoległych, porównujące skuteczność wankomycyny do przeedłaużonej terapii fidaksymacyną w osiągnięciu trwałego wyleczenia klinicznego zakażeń wywołanych przez Clostridium difficile w populacji starszych pacjentów (główny badacz: prof. Jarosław Reguła). Wieloośrodkowe, otwarte badanie dotyczące adalimumabu- ludzkiego przeciwciała • monoklonalnego anty TNF-oceniające długotrwałe bezpieczeństwo stosowania i tolerancję 36 • • adalimumabu podawanego w dawkach wielokrotnych pacjentom z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego (kierownik: prof. Jarosław Reguła). Prospektywne, wieloośrodkowe badanie randomizowane prowadzone metodą podwójnie ślepej próby, kontrolowanej z użyciem placebo, porównujące preparat Remicade (infliximab) i placebo w zapobieganiu nawrotom choroby Crohn'a u chorych poddawanych chirurgicznej resekcji jelita i obciążonych ryzykiem takiego nawrotu (kierownik: prof. Jarosław Reguła). Badanie 3 fazy prowadzone metodą podwójnie ślepej próby, z kontrolą placebo i przedłużenie badania ocenijące długoterminowe bezpieczeństwo stosowania kwasu 6-alfaetylochenodeoksycholowego u pacjentów z pierwotną żółciową marskością wątroby (kierownik: prof. Jarosław Reguła) Spis najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat: 1. Kamiński M.F, Polkowski M, Kraszewska E, Rupiński M, Butruk E, Reguła J. A score to estimate the likelihood of detecting advanced colorectal neoplasia at colonoscopy. Gut 2014;63:1112–1119. 2. Boguradzka A, Wiszniewski M, Kamiński M.F, Kraszewska E, Mazurczak- Pluta T, Rzewuska D. The effect of primary care physician counseling on participation rate and use of sedation in colonoscopy-based colorectal cancer screening program – a randomized controlled study. Scand J Gastroenterol. 2014 Jul;49(7):878-84. 3. Kaminski MF, Zagorowicz E. Colonoscopy. Endoscopy 2014; 46(9):783-6. 4. Kaminski MF, Zagorowicz E. Colonoscopy. Gastrointest Endosc 2014; 80(3):400-403. 5. Kamiński M.F, Hassan C, Bisschops R, Pohl J, Pellisé M, Dekker E, Ignjatovic-Wilson A, Hoffman A, Longcroft-Wheaton G, Heresbach D, Dumonceau J-M, East J.E. Advanced imaging for detection and differentiationof colorectal neoplasia: European Society of Gastrointestinal Endoscopy (ESGE) Guideline. Endoscopy 2014 May;46(5):435-49 6. Haug U, Regula J. Interval cancer: nightmare of colonoscopists. Gut 2013; 0:1–2. 7. Kaminski MF, Regula J. Colonoscopy, tumours. Endoscopy. 2013; 45:285-8. 8. Zagorowicz E, Mroz A, Kraszewska E, Rupinski M, Kaminski MF, Regula J. Chronic lowdose aspirin use does not alter colonic mucosa in asymptomatic individuals: a prospective cross-sectional study (STROBE 1a). J Clin Pathol 2013; 0:1–10. 9. Hennig EE, Mikula M, Rubel T, Dadlez M, Ostrowski J. Comparative kinome analysis to identify putative colon tumor biomarkers. J Mol Med (Berl) 2012; 90(4): 447-56. 10. Gaj P, Maryan N, Hennig EE, Ledwon JK, Paziewska A, Majewska A, Karczmarski J, Nesteruk M, Wolski J, Antoniewicz AA, Przytulski K, Rutkowski A, Teumer A,Homuth G, Starzyńska T, Regula J, Ostrowski J. Pooled sample-based GWAS: a cost-effective alternative for identifying colorectal and prostate cancer risk variants in the Polish population. PLoS One 2012; 7(4): e35307 37 1.9. Klinika Nowotworów Głowy i Szyi Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Andrzej Kawecki Zastępca Kierownika Kliniki: dr n. med. Dorota Kiprian Struktura Kliniki: Oddział Zachowawczy - Kierownik: prof. dr hab. n. med. Andrzej Kawecki – specjalista radioterapii onkologicznej i onkologii klinicznej Oddział Chirurgiczny - Kierownik: dr n. med. Stanisław Starościak - specjalista chirurgii twarzowo - szczękowej Pracownicy - dr n. med. Dorota Kiprian specjalista radioterapii onkologicznej - dr n. med. Andrzej Jarząbski specjalista radioterapii onkologicznej - lek. med. Zofia Laskus specjalista radioterapii onkologicznej i medycyny paliatywnej - lek. med. Milena Niemiec specjalista radioterapii onkologicznej - lek. med. Wojciech Rolski specjalista radioterapii onkologicznej i medycyny paliatywnej - lek. med. Aleksandra Kapała specjalista chorób wewnętrznych - lek. med. Elżbieta Dziedzic specjalista chorób wewnętrznych - lek. med. Jolanta Zapędowska specjalista onkologii klinicznej - dr hab. n. med. prof. nadzw. Romuald Krajewski specjalista neurochirurg - dr n. med. Maciej Rysz specjalista chirurgii szczękowo - twarzowej - dr n. med. Adam Gałązka specjalista laryngolog - dr n. med. Bogusław Brożyna specjalista chirurgii szczękowo - twarzowej - lek. med. Marek Pietras specjalista chirurgii szczękowo - twarzowej - lek. med. Jacek Lenartowicz w trakcie specjalizacji, chirurgia szczękowa - lek. med. Grzegorz Sobczyk specjalista laryngolog - lek. med. Jakub Zwoliński specjalista chirurgii szczękowo - twarzowej - lek. med. Bartosz Spławski rezydent, onkologia kliniczna Ambulatorium - Poradnia Radioterapii i Onkologii Klinicznej gab. 44 - Poradnia Chirurgii Onkologicznej gab. 41 - Poradnia Chirurgii Szczękowo – Twarzowej gab. 41 - Poradnia Onkologii Klinicznej i Chemioterapii gab. 40 Sekretariat: p. Teresa Iwanowska; +22 546 22 08; +22 644 9598 Mail: [email protected] Opis działalności klinicznej Klinika Nowotworów Głowy i Szyi prowadzi kompleksową diagnostykę i leczenie chorych na wszystkie rodzaje nowotworów narządów głowy i szyi. Głównym kierunkiem działalności klinicznej Oddziału Zachowawczego jest: - leczenie skojarzone chorych na zaawansowane raki płaskonabłonkowe z wykorzystaniem oryginalne opracowanych strategii terapeutycznych (np. przyspieszona chemioradioterapia techniką SIB – IMRT z deintensyfikacją dawki cisplatyny). - optymalizacja leczenia wspomagającego w trakcie chemioradioterapii lub przyspieszonego napromieniania ze szczególnym uwzględnieniem alimentacji chorych. - optymalizacja paliatywnej chemioterapii w przypadku nawrotów lub przerzutów odległych w przebiegu nowotworów narządów głowy i szyi. - leczenie skojarzone chorych na nisko zróżnicowane glejaki mózgu z udziałem napromieniania i chemioterapii. 38 - leczenie systemowe chorych z nawrotami nowotworów centralnego układu nerwowego. - kompleksowe leczenie chorych na rzadkie nowotwory narządów głowy i szyi, w tym nerwiaki węchowe, przyzwojaki i szkliwiaki. Zespół Oddziału Chirurgicznego specjalizuje się w: - rozległych zabiegach operacyjnych z natychmiastową rekonstrukcją przy użyciu prostych i złożonych płatów odległych z mikrochirurgicznym zespalaniem naczyń w przypadku pierwotnie zaawansowanych nowotworów narządów głowy i szyi. - chirurgii twarzoczaszki i podstawy czaszki w pełnym zakresie (jeden z nielicznych ośrodków w kraju). - chirurgii ratującej z wykorzystaniem rekonstrukcji mikrochirurgicznych u chorych z nawrotami nowotworów głowy i szyi po przebytym napromienianiu. - optymalizacji zabiegów chirurgicznych u chorych na rzadkie nowotwory narządów głowy i szyi, takie jak nerwiaki węchowe i szkliwiaki. Działalność naukowa: Prowadzone wieloletnie badania naukowe obejmują: - optymalizację definiowania obszarów tarczowych w radioterapii techniką IMRT na obszar narządów głowy i szyi poprzez aplikację fuzji obrazowania TK i PET z analizą porównawczą w stosunku do planowania konwencjonalnego opartego na trójwymiarowej rekonstrukcji TK. - określenie przydatności radioterapii adaptatywnej (adoptive radiotherapy) w aspekcie zmiany warunków anatomicznych dokonujących się w trakcie napromieniania chorych na zaawansowane raki narządów głowy i szyi. - program badawczy „Ocena stanu zapalnego błon śluzowych oraz reaktywacji latentnych postaci EBV i innych wirusów (CMV, HSV, retrowirusy) u chorych napromienianych lub leczonych metodą skojarzoną z jednoczesną chemioterapią z powodu nowotworów narządów głowy i szyi (współpraca z Warszawskim Uniwersytetem Medycznym). - analizę prognostycznej roli zakażenia HPV u chorych otrzymujących jednoczesną przyspieszoną chemioradioterapię techniką SIB – IMRT z powodu raka ustnej części gardła. - ocenę predyspozycji genetycznych i ich prognostycznego znaczenia u chorych na przyzwojaki niechromochłonne (międzynarodowa współpraca wieloośrodkowa). - ocenę wpływu napromieniania na proces gojenia i adaptacji zespoleń kostnych po resekcjach w obszarze narządów głowy i szyi. - ocenę zaburzeń czynnościowych miejsca dawczego płatów mikrochirurgicznych oraz ich wpływu na jakość życia chorych po pobraniu unaczynionych przeszczepów z okolicy kości biodrowej i strzałki w celu rekonstrukcji ubytków po resekcjach nowotworów twarzoczaszki (grant NCN 3970/B/P01/2010/39). - ocenę bioimplantów dla potrzeb leczenia ubytków tkanki kostnej u chorych onkologicznych (Program BIOIMPLANT współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Programu Funduszu Rozwoju Regionalnego; POIG01.01.02-00022/09-00). - bieżący, aktywny udział w międzynarodowych, kontrolowanych badaniach klinicznych II i III fazy dotyczących klinicznej aplikacji nowych technologii terapeutycznych u chorych na nowotwory narządów głowy i szyi oraz centralnego układu nerwowego; w trakcie 5 badań klinicznych. Osiągnięcia i wyróżnienia pracowników Kliniki - odznaczenie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski: A. Kawecki (2012) - odznaczenie Złotą Odznaką „Zasłużony dla Służby Zdrowia”: I. Błaszczyk (2012) - odznaczenie Srebrną Odznaką „Zasłużony dla Służby Zdrowia’: A. Jarząbski (2012) - tytuł profesora nauk medycznych: A. Kawecki (styczeń 2011) - stopień doktora habilitowanego nauk medycznych: Z. Szutkowski (luty 2011) - wybór na wiceprezesa Naczelnej Rady Lekarskiej: R. Krajewski (2013) 39 - wybór na Prezesa Europejskiej Unii Lekarzy Specjalistów (UEMS):R. Krajewski (2012) - wybór na wiceprzewodniczącego Rady Naukowej Centrum Onkologii: A. Kawecki (2012) - wybór na wiceprzewodniczącego Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Radioterapii Onkologicznej: A. Kawecki (2012) - wybór na Sekretarza Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej: A. Kawecki (2011) Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 2 lat: 1. Mazurek MJ, Rysz M, Jaworowski J, Nowakowski F, Krajewski R, Starościak S, Pietras M, Połowniak – Pracka H, Włodarczyk A. Contamination of the surgical field in head and neck oncologic burgery. Head Neck 2013 Aug 22, doi:10.1002/hed.23473 (Epub ahead print). 2. Brożyna B, Chełmiński K, Bulski W, Giżyńska M, Grochowska P, Walewska A, Zalewska M, Krajewski R, Kawecki A. Dosimetry of dose distribution in radiotherapy of patients with surgical implants. Radiation Physics and Chemistry 2014, 104, 170 – 174. 3. Kawecki A, Krajewski R. Follow up in patients treated for head and neck cancer. MEMO – Magazine of European Medical Oncology 2014, 7, 87 – 91. 4. Szutkowski Z, Kawecki A, Jarząbski A. Long term results and cause of failure analysis in larynx cancer patients irradiated conventionally and with accelerated fractions schedules. Otolaryngologia Polska 2014, 68, 320 – 327. 5. Kukwa W, Korzeń P, Wojtowicz P, Kiprian D, Kawecki A, Kukwa A, Szczylik C, Czarnecka A. Tracheal adenoid cystic carcinoma mimicking thyroid tumors. Oncology Letters 2014, 8, 312 – 316. 6. Kirwil M, Syczewska M, Jaworowski J, Tchórzewska – Korba H, Krajewski R. Zmiany stereotypu chodu pacjentów po rekonstrukcji żuchwy płatem strzałkowym lub płatem talerza kości biodrowej w przebiegu leczenia nowotworów regionu głowy i szyi. Postępy rehabilitacji 2013, 27, 21 – 27. 7. Szutkowski Z, Kawecki A. Powtórna radioterapia wiązkami zewnętrznymi u chorych na raka narządów głowy i szyi z nawrotem lokoregionalnym lub drugim niezależnym nowotworem w obszarze uprzednio napromienianym – możliwości, ograniczenia, perspektywy. Onkologia w Praktyce Klinicznej 2013, 9, 133 – 138. 8. Kwapisz D, Kawecki A, Krzakowski M. Zastosowanie radykalnej radioterapii wiązką protonów u chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca w I – III stopniu zaawansowania. Nowotwory Journal of Oncology 2013, 63, 48 – 57. 40 1.10. Klinika Onkologiczna przy ul. Wawelskiej 15 Oddział Chemioterapii Kliniki Onkologii-Wawelska 15 p.o. Koordynatora Oddziału - lek. Jerzy Piotrowski Struktura Oddziału: Pododdział Stacjonarny – 22 lóżka Pododdział Dzienny -20 foteli 3 gabinety chemioterapii i badań kontrolnych ( po 2 dni przyjęć na każdego lekarza) Pracownicy Oddziału Lekarze specjaliści w zakresie Onkologii Klinicznej: -dr n .med. Agnieszka Kolasińska-Ćwikła -lek. Renata Biernacka -lek. Ewa Markiewicz-Grodzicka -lek. Małgorzata Siwińska -lek. Violetta Trąbińska Lekarz specjalista Chemioterapii Nowotworów Złośliwych -lek. Anna Drzazgowska-Zachara Lekarze Rezydenci: Marek Szmyd, Agnieszka Durbajło, Maciej Gryziak, Halszka Kołaczkowska, Katarzyna Maciejkiewicz,Ewa Mirkowska-Nowicka Pielęgniarka Oddziałowa- Elżbieta Schubert Pielęgniarki Koordynujące: -części stacjonarnej- Anna Lendzion -części dziennej- Joanna Machnowska Na oddziale pracują łącznie 22 pielęgniarki. Opis działalności Oddziału Oddział zajmuje się działalnością leczniczą głownie w zakresie nowotworów przewodu pokarmowego (raki żołądka, przełyku, trzustki, dróg żółciowych, jelita grubego, odbytnicy i odbytu), raka piersi, nowotworów i raków neuroendokrynnych i innych. Wykaz najważniejszych publikacji Oddziału 1. Chemotherapy in gastroenteropancreatic neuroendocrine neoplasm (GEP-NEN). Agnieszka Kolasińska-Ćwikła OncoReview 2012; Vol. 2(4):255-260 2. Sprawozdanie z Advanced Course in Diagnosis and Treatment of NETS ; Agnieszka Kolasińska-Ćwikła, OncoReview, Marzec 2013 Vol.3/NR1(9) 3. 58-year-old woman with pancreatic neuroendocrine tumour. Agnieszka Kolasińska-Ćwikła OncoReview 2014; Vol. 4(2):A76-81. ICID: 1111322. 4. Kolasińska-Ćwikła A, Lewczuk A, Cichocki A, Ćwikła JB. Żołądkowo-jelitowo-trzustkowe nowotwory neuroendokrynne. Chirurgia po Dyplomie. 2014;3, 5. Fulwestrant w paliatywnym leczeniu hormonowrażliwego raka piersi. Agnieszka Kolasińska-Ćwikła; Onkologia w Praktyce Klinicznej 2014; tom 10, suplement 5 6. Wstępna ocena użyteczności klinicznej oznaczania chromograniny A u chorych na nowotwory neuroendokrynne przewodu pokarmowego. Małgorzata Fuksiewicz Beata Kotowicz, Agnieszka Kolasińska-Ćwikła, Jerzy Piotrowski, Grzegorz Nawrocki, Andrzej Cichocki, Maria Kowalska Diagn Lab 2014; 50(4): 325-328 7. Evaluation of survival in gastric NEN patients according to tumor characteristic -Polish experience. A. D. Kolasińska-Ćwikła, A. Lewczuk, A. Cichocki, K. Roszkowska, M. Ćwikła ESMO 2014, Madrid 41 1.11. Klinika Onkologii i Chorób Wewnętrznych Kierownik Kliniki: Dr n. med. Beata Jagielska Struktura Kliniki: Oddział Diagnostyki Onkologicznej Oddział Medycyny Paliatywnej Oddział Kardiologii Onkologicznej Oddział Chemioterapii Dziennej Pracownia Elektrokardiograficzna Ambulatorium\Klinika Pracownia Echokardiograficzna Pracownicy i ich funkcje: Lek. med. Anna Skrzypczyk-Ostaszewicz – Koordynator Oddziału Diagnostyki Onkologicznej Dr Elwira Góraj – p.o. Kierownika Oddziału Medycyny Paliatywnej Dr hab. n. med. Przemysław Leszek – Koordynator Oddziału Kardiologii Onkologicznej Dr Maryna Rubach – p.o. Kierownika Oddziału Chemioterapii Dziennej Podstawowe kierunki działalności klinicznej: 1. Kardioonkologia – diagnostyka i leczenie powikłań po leczeniu onkologicznym, 2. Leczenie onkologiczne u chorych obciążonych kardiologicznie, 3. Leczenie wspomagające u chorych na nowotwory ze szczególnym uwzględnieniem elementów psychoonkologii i wyniszczenia nowotworowego, 4. Medycyna Paliatywna – leczenie zachowawcze i inwazyjne bólu nowotworowego. Podstawowe kierunki działalności naukowej: 1. Kardiotoksyczność leczenia molekularnego - ocena kardiotoksyczności leczenia systemowego wielolekowego – badania wieloośrodkowe przy współpracy Instytutu Kardiologii w Aninie 2. Identyfikacja wskazań do hospitalizacji u chorych poddanych opiece hospicyjnej 3. Leczenie inwazyjne bólu - ocena wskazań i skuteczności leczenia u pacjentów chorych na nowotwory 4. Ocena wczesnej i późnej kardiotoksyczności chemioterapii wysokodawkowej komórek krwiotwórczych – badanie wieloośrodkowe, przy współpracy Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie 5. Udział i koordynacja na terenie Centrum Onkologii – Instytutu od 1996r. w międzynarodowym badaniu ATLAS, prowadzonym w Oksfordzie, którego celem jest porównanie hormonalnego leczenia uzupełniającego tamoksyfenem prowadzonego przez 5 lat vs. 10 lat. Od dwóch lat głównym badaczem jest Maryna Rubach w tym badaniu na terenie Centrum Onkologii-Instytutu. W 2013r. ukazała się w Lancet publikacja prezentująca wyniki tego wieloletniego badania. Nie wyklucza się, że wyniki tej pracy wpłyną na zmianę – wydłużenie hormonalnego leczenia uzupełniającego raka piersi. Najważniejsze osiągnięcia jednostki: Certyfikat ESMO w zakresie medycyny paliatywnej na lata 2014 – 2016 Najważniejsze publikacje z ostatnich 3 lat: 1. Beata Jagielska Onkologia Kliniczna w Praktyce 2012, T8 Nr 5 Leczenie wspomagające w nowotworach głowy i szyi 2. Skrzypczyk-Ostaszewicz Anna, Jagielska Beata, Śpiwankiewicz Beata, Maździarz Agnieszka, Jaxa-Larecka Dominika: Ciąża po raku piersi. Curr. Gynecol. Oncol. 2014, 12 (1), p. 25-30 42 3. Skrzypczyk-Ostaszewicz Anna, Jagielska Beata, Śpiewankiewicz Beata, Osuch Beata: Rak piersi współistniejący z ciążą. Curr. Gynecol. Oncol. 2014, 12 (1), p. 12-24. 4. Przemysław Leszek, Beata Jagielska: „Kardiologia w onkologii” Onkologia w praktyce klinicznej 2014, tom 10, 5. E. Filipczyk-Cisaż, A. Płużański, red. Beata Jagielska: Biblioteka czasopisma Onkologia w praktyce klinicznej – Winorelbina[6], Gdańsk 2014 6. Elwira Góraj: Zastosowanie neuroliz w leczeniu bólu nowotworowego. Medycyna Paliatywna 2012:4(1):13-23 7. Góraj E., Misiak M.: Zastosowanie wszczepialnych portów naczyniowych – wskazania, obsługa, pielęgnacja i powikłania. Medycyna Paliatywna 2013:5(3)93-105 8. M. Kulpa, M. Kosowicz, B. Stypuła-Ciuba. D. Kazalska: Anxiety and depression and cognitive coping strategies and health locus of control in patients with digestive system cancer" Przegląd Gastroenterologiczny 2014; 9 (6): 329–335 (lista A IF 0,375, liczba punktów MNiSW 15, Index Copernicus Value: 9,66) 9. Furman I., Stypuła-Ciuba B. Wieloletnia obserwacja chorej stosującej Instanyl do leczenia bólów przebijających występujących w przebiegu zaawansowanego procesu nowotworowego. Medycyna Paliatywna 2013:5(2): 70-72. 10. Christina Davis, Hongchao Pan, Jon Godwin, Richard Gray, Rodrigo Arriagada, Vinod Raina, Mirta Abraham, Victor Hugo Medeiros Alencar, Atef Badran, Xavier Bonfil, Joan Bradbury, Michael Clarke, Rory Collins, Susan R. Davis, Antonella Delmestri, John F.Forbes, Peiman Haddad,Ming-Feng Hou, Moshe Inbar, Hussein Khaled, Joanna Kielanowska, Wing-Hong Kwan, Beela S.Mathew, Indraneel Mittra, Bettina Muller, Antonio Nicolucci, Octavio Peralta, Fany Parnas, Lubos Petruzelka, Tadeusz Pieńkowski, Ramachandran Radhica, Balakrishnan Rajan, Maryna T Rubach, Sera Tort, Gerard Urrutia, MiriamValentini, Yaochen Wang, Richard Peto Davis CH, Pan H., Godzin J., Gray R., Arriagada R., Raina V., Abraham M., Alencar V., Baran A., Bonfil X., Bradbury J., Clarke M., Collins R., Davis S., Delmestri S., Forbes J., Haddad P., Hou MF., Inbar M., Khales H., Kielanowska J., Kwan WH., Mathew B., Mulle B., Nicolucci A., Peralta O., Parnas F., Petruzelka L., Pieńkowski T., Rajan B., Rubach MT., Tort S, Urutia G., Valentini M., Wang Y., Peto R.. „Long –term effects of continuing adjuvant tamoxifen to 10 years versus stopping At 5 years after diagnosis of estrogen receptor –positive breast kancer :ATLAS, a randomised trial." The Lancet, 2013, 381;805-16 43 1.12. Klinika Endokrynologii Onkologicznej i Medycyny Nuklearnej Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Marek Dedecjus Struktura Kliniki: Oddział Terapii Jodowej Oddział Endokrynologii Oddział Chirurgii Endokrynologicznej Zakład Medycyny Nuklearnej Pracownia Pozytonowej Tomografii Emisyjnej (PET-CT) Pracownie Scyntygraficzne Pracownia Radiochemiczna Pracownia Ultrasonografii Pracownia Densytometryczna Poradnia Endokrynologiczna Poradnia Chirurgii Onkologicznej Pracownicy Kliniki Dr n. med. Grażyna Łapińska – Kierownik Pracowni PET/CT Lek. med. Elżbieta Bruszewska – Kierownik Oddziału Terapii Jodowej Mgr inż. Agata Sackiewicz-Słaby – Kierownik Zespołu Techników Mgr Elżbieta Jakubczak – Pielęgniarka Oddziałowa Dr n. med. Małgorzata Benke Lek. med. Małgorzata Bryszewska Dr n. med. Małgorzata Czetwertyńska Dr n. med. Joanna Długosińska Lek. med. Jacek Gałczyński Lek. med. Anna Garszel Lek. med. Paulina Godlewska Dr n. med. Anna Gumińska Lek. med. Emilia Musiał Lek med. Joanna Niewiadomska (zatrudniona do października 2014) Dr n. med. Elżbieta Stachlewska Dr n. med. Elżbieta Świątek-Rawa Dr n. med. Agnieszka Warszewska-Fijołek (zatrudniona do lipca 2014) Doktoranci Lek. Paulina Godlewska – przygotowania do otwarcia przewodu doktorskiego Lek. Jacek Gałczyński – przygotowania do otwarcia przewodu doktorskiego Lek. Emilia Musiał - przygotowania do otwarcia przewodu doktorskiego Opis działalności Kliniki/Zakładu za ostatnie 3 lata Klinika Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii Onkologicznej prowadzi działalność diagnostyczną, terapeutyczną oraz naukową głównie z zakresu onkologii, endokrynologii onkologicznej, medycyny nuklearnej i chirurgii endokrynologicznej. Świadczymy usługi dla pacjentów nie tylko z województwa mazowieckiego, ale także z terenu całego kraju, nierzadko z zagranicy. Zakres oferowanych przez Klinikę procedur diagnostycznych i terapeutycznych jest bardzo szeroki – 42 procedury diagnostyczne i 9 terapeutycznych z dziedziny medycyny nuklearnej oraz pełny profil diagnostyczny, chirurgiczny i terapeutyczny z zakresu chirurgii endokrynologicznej. W Klinice rocznie wykonywanych jest około 9000 badań scyntygraficznych, około 3000 badań USG, ok. 450 biopsji cienkoigłowych pod kontrolą ultrasonograficzną, ponad 700 badań densytometrycznych oraz ok. 700 terapii izotopowych. 44 W Oddziale Terapii Jodowej prowadzona jest terapia nowotworów tarczycy przy użyciu dużych dawek jodu promieniotwórczego oraz terapia raków neuroendokrynnych przy użyciu 131I-MIBG, oraz nowotworów endokrynnych przy użyciu izotopów itru (Y90) i lutetu (Lu 177), działając w ramach Ogólnopolskiej Grupy Guzów Neuroendokrynnych. Liczba chorych leczonych w ciągu ostatnich lat systematycznie wzrasta i wynosi obecnie ponad 600. Wprowadziliśmy i rozwijamy leczenie raków tarczycy z zastosowanie ludzkiej rekombinowanej tyreotropiny. Prowadzimy radoimmunoterapię chłoniaków nieziarniczych CD 20 dodatnich. Na tym polu współpracujemy zarówno z Klinikami Centrum Onkologii jak i z Instytutem Hematologii i Transfuzjologii. Wykorzystujemy izotopy strontu i samaru do paliatywnego leczenia bólu spowodowanego przerzutami nowotworowymi do kości głównie raka piersi i gruczołu krokowego. Kolejną procedurą diagnostyczną wykonywaną w KEOiMN jest pozytonowa tomografia emisyjna PET-CT, ktorą stosujemy do diagnostyki i oceny stopnia zaawansowania nowotworów złośliwych, planowanie terapii m.in. radioterapii oraz monitorowanie efektów leczenia. W roku 2013 wprowadzono diagnostykę przy użyciu 18F- choliny, intensywnie rozwijamy również technikę oceny guzów neuroendokrynnych przy użyciu galu. Z zakresu chirurgii endokrynologicznej prowadzimy badania nad technikami wczesnego rozpoznania powikłań - neuromonitoring nerwów krtaniowych, wczesna ocena stężenia PTH. Prace te mają spowodować zmniejszenie ilości, wczesne rozpoznawanie i wczesne wdrożenie rehabilitacji ewentualnych powikłań. Ponadto wdrażamy rejestr operacji który umożliwi nam nie tylko ocenę materiału ale także ocenę jakości leczenia i wyników odległych. Jako integralna część Centrum Onkologii-Instytutu prowadzimy samodzielnie oraz we współpracy z Klinikami CO-I działalność naukową. Uczestniczymy w prowadzonych w Centrum Onkologii badaniach klinicznych nowych leków onkologicznych. Obecnie bierzemy udział w kilkunastu programach prowadzonych przez Klinikę Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej, Klinikę Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej i Klinikę Nowotworów Układu moczowego. Bierzemy udział w licznych badaniach klinicznych, międzynarodowych, wieloośrodkowych nad zastosowaniem różnych inhibitorów angiogenezy u chorych z rakiem rdzeniastym tarczycy oraz z rakami zróżnicowanymi tarczycy. - populacyjnych badaniach skriningowych nosicielstwa mutacji genów naprawy podwójnych pęknięć DNA NBS 1 i BRCA 1 u chorych z rakiem tarczycy. - badaniu nosicielstwa mutacji protoonkogenu RET u chorych z rakiem rdzeniastym tarczycy oraz ich rodzin. Współpracujemy z Kliniką Chirurgii Dziecięcej Collegium Medicum w Bydgoszczy i Kliniką Chirurgii Dziecięcej CZMP w Łodzi w ramach ogólnopolskiego programu PPGGL dotyczącego leczenia raka tarczycy u dzieci. Współpracujemy przy tworzeniu Europejskiej Bazy Danych Chorych z rakiem rdzeniastym tarczycy i mutacją w exonie 10 protoonkogenu RET. Uczestniczymy w tworzeniu wytycznych dotyczących postępowania, standaryzacji badań diagnostycznych i leczenia chorych z czerniakiem, prowadzonych w ramach EORTC. Bierzemy również udział w badaniach nad wprowadzeniem nowych radiofarmaceutyków: - do terapii przeciwbólowej w przerzutach nowotworowych do kości izotopu emitującego promieniowania alfa. - znakowany izotopem kw. foliowy w skojarzonym leczeniu u pacjentek z platyno-opornym rakiem jajnika. Lekarze oraz zespół techników Kliniki biorą czynny udział w Zjazdach krajowych i zagranicznych. Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat 1. Swierniak M, Wojcicka A, Czetwertynska M, Stachlewska E, Maciag M, Wiechno W, Gornicka B, Bogdanska M, Koperski L, de la Chapelle A, Jazdzewski K. In-Depth 45 Characterization of the MicroRNA Transcriptome in Normal Thyroid and Papillary Thyroid Carcinoma. J Clin Endocrinol Metab. 2013 Aug;98(8):E1401-9. 2. He H, Bronisz A, Liyanarachchi S, Nagy R, Li W, Huang Y, Akagi K, Saji M, Kula D, Wojcicka A, Sebastian N, Wen B, Puch Z, Kalemba M, Stachlewska E, Czetwertynska M, Dlugosinska J, Dymecka K, Ploski R, Krawczyk M, Morrison PJ, Ringel MD, Kloos RT, Jazdzewski K, Symer DE, Vieland VJ, Ostrowski M, Jarząb B, de la Chapelle A. SRGAP1 Is a Candidate Gene for Papillary Thyroid Carcinoma Susceptibility. J Clin Endocrinol Metab. 2013 May;98(5):E973-80. 3. He H, Li W, Wu D, Nagy R, Liyanarachchi S, Akagi K, Jendrzejewski J, Jiao H, Hoag K, Wen B, Srinivas M, Waidyaratne G, Wang R, Wojcicka A, Lattimer IR, Stachlewska E, Czetwertynska M, Dlugosinska J, Gierlikowski W, Ploski R, Krawczyk M, Jazdzewski K, Kere J, Symer DE, Jin V, Wang Q, de la Chapelle A. Ultra-Rare Mutation in Long-Range Enhancer Predisposes to Thyroid Carcinoma with High Penetrance. PLoS One. 2013 May 14;8(5):e61920. doi: 10.1371/journal.pone.0061920. Print 2013. 4. Liyanarachchi S, Wojcicka A, Li W, Czetwertynska M, Stachlewska E, Nagy R, Hoag K, Wen B, Ploski R, Ringel MD, Kozłowicz-Gudzinska I, Gierlikowski W, Jazdzewski K, He H, de la Chapelle A.Cumulative Risk Impact of Five Genetic Variants Associated with Papillary Thyroid Carcinoma" Thyroid Volume 2013 Dec 1532-40. 5. Sosnowski R, Benke M, Demkow T, Ligaj M, Michalski W. Renal function after nephronsparing surgery for renal tumors. Cent European J Urol. 2012; 65(1):14-6. 6. Łapińska G, Kozłowicz-Gudzińska I, Sackiewicz-Słaby A. Equilibrium radionuclide ventriculography in the assessment of cardiotoxicity of chemotherapy and chemoradiotherapy in patients with breast cancer. Nucl Med Rev Cent East Eur. 2012 Apr 24;15(1):26-30. 7. Stasiolek M, Dedecjus M, Adamczewski Z, Sliwka PW, Brzezinski J, Lewinski A. Effect of L-thyroxine treatment on peripheral blood dendritic cell subpopulations in patients with Hashimoto's thyroiditis. Folia Histochem Cytobiol. 2014;52(2):138-43. 8. Adamczewski Z, Dedecjus M, Skowrońska-Jóźwiak E, Lewiński A Metastases of renal clear-cell carcinoma to the thyroid: a comparison of shear-wave and quasi-static elastography.. Pol Arch Med Wewn. 2014;124(9):485-6. Epub 2014 Jul 4 9. Anna Wójcicka, Małgorzata Czetwertyńska, Michał Świerniak, Joanna Długosińska, Monika Maciąg, Agnieszka Czajka, Kinga Dymecka, Anna Kubiak, Adam Kot, Rafał Płoski, Albert de la Chapelle, Krystian Jażdżewski Variants in the ATM-CHEK2-BRCA I Axis Determine Genetic Predisposition and Clinical Presentation of Papillary Thyroid Carcinoma. Genes, Chromosomes & Cancer (2014) Jun: 53 (6): 516-23 10. Castinetti F, Qi XP, Walx MK, Maia AL, Sanso G, Peczkowska M, Hasse-Lazar K, Links TP, Dvorakowa S, Toledo RA, Mian C, Bugalho MJ, Wohllk N, Kollyukh O, Canu L, Loli P, Bergmann SR, Costa JB, Makay O, Patocs A, Pfeifer M, Shah NS, Cuny T, Brauckhof M, Bausch B, von Dobschuetz E, Letizia C, Barczynski M, Alevizaki MK, Czetwertynska M, Ugurlu MU, Valk G, Plukker JT, Sartorato P, Siqueira DR, Barontini M, Szperl M, Jarzab B, Verbeek HH, Zelinka T, Vicek P, Toledo SP, Coutinho FL, Manneli M, Recasens M, Demarquet L, Petramala L, Yaremchuk S, Zabolotnyi D, Schiavi F, Opocher G, Racz K, Januszewicz A, Weryha G, Henry JF, Brue T, Conte-Devolx B, Eng C, Neumann HP Outcomes of adrenal-sparing surgery or total adrenalectomy in phaeochromocytoma associated with multiple endocrine neoplasia type 2: an international retrospective populationbased study.. Lancet Oncol. 2014 Apr 15, pii: S1470-2045(14)70154-8 46 2. Zakłady Diagnostyczne i Terapeutyczne 47 2.1. Zakład Teleradioterapii Kierownik Zakładu Teleradioterapii: Dr hab. n. med. Zbigniew Szutkowski - Kierownik Zakładu Teleradioterapii Dr n. med. Zbigniew Jodkiewicz – p.o. Kierownika Pracowni Przygotowania, Planowania i Leczenia Napromienianiem na Wawelskiej Struktura Zakładu 1. Oddział Radioterapii 2. Pracownia Planowania i Leczenia Napromieniania 3. Pracownia Przygotowania Pacjentów do Napromieniania 4. Pracownia Weryfikacji i Kontroli Jakości Napromieniania W skład Zakładu Teleradioterapii wchodzi także: - Pracownia modelarni i wykonywania osłon oraz - Pracownia tomografii komputerowej. Na terenie Zakładu Teleradioterapii znajdują się ponadto następujące komórki organizacyjne: 1. Pracownia Planowania Radioterapii 2. Pracownia Dozymetrii 3. Inżynierowie i elektronicy z Działu Gospodarki Aparaturowej 4. Pielęgniarki 5. Dział Dokumentacji Medycznej Zakład Teleradioterapii posiada 8 przyspieszaczy i trzy symulatory (w tym 1 symulator/CT). Pracownicy Zakładu - Ursynów Lekarze radioterapeuci: 1. Dr hab. n. med. Zbigniew Szutkowski 2. Prof. dr hab. med. Bujko Krzysztof 3. Dr n. med. Dyttus-Cebulok Katarzyna 4. Dr n. med. Gałecki Jacek 5. Lek. med. Grudzień-Kowalska Małgorzata 6. Lek. med. Hicer-Grzenkowicz Joanna 7. Lek. med. Karczmarzyk Regina 8. Dr n. med. Lindner Bogusław 9. Dr n. med. Pietrzak Lucyna 10. Lek. Staniaszek Jagna 11. Lek. Tyc-Szczepaniak Dobromira 12. Lek. Wierzchowski Marek - Kierownik Zakładu TRT – Prof. zwyczajny – St. asystent – Adiunkt – St. asystent – St. asystent – St. asystent – Adiunkt – St. asystent – St. asystent – St. asystent – St. asystent Lekarze w trakcie specjalizacji z radioterapii ( na etacie mł. asystent rezydent): 1. Lek. Borkowska Aneta 2. Lek. Katarzyna Wiśniowska 3. Lek. Tomasz Bogusz 4. Lek. Maciej Partycki 5. Lek. Mateusz Spałek 6. Lek. Klaudia Bęczkowska 48 Pracownicy Zakładu - Wawelska Lekarze radioterapeuci: 1. Dr n. med. Zbigniew Jodkiewicz 2. Dr n. med. Elżbieta Chmielewska 3. Dr n. med. Marzanna Chojnacka 4. Dr n. med. Barbara Kozakiewicz 5. Dr n. med. Katarzyna Pędziwiatr 6. Lek. med. Małgorzata Gidzińska-Wielgosz 7. Lek. med. Dorota Rosińska-Okrasa 8. Lek. med. Izabela Śliwowska-Szymankiewicz 9. Lek. med. Anna Dymek 10. Lek. med. Grażyna Bońkowska-Ślesicka 11. Lek. Barbara Trzaska 12. Lek. Ewa Tragarz 13. Lek. Seema Vyas - po. Kierownika Pracowni - st. asystent - adiunkt - adiunkt - st. asystent - st. asystent - st. asystent - st. asystent - st. asystent ( Oddział Radioterapii) - st. asystent ( Oddział Radioterapii) - asystent - asystent - mł. asystent Lekarze w trakcie specjalizacji z radioterapii ( na etacie mł. asystent rezydent): 1. Lek. Katarzyna Zięba 2. Lek. Paweł Pawłowski Ponadto, w Zakładzie Teleradioterapii leczą napromienianiem chorych inni lekarze radioterapeuci zatrudnieni w poszczególnych klinikach narządowych. Opis działalności Kliniki W 2015 r. w Zakładzie Radioterapii leczonych było 6413 chorych, w tym ambulatoryjnie 4401 i hospitalizowanych 2012 chorych. Leczenie stereotaktyczne zastosowano u 59 chorych, technikę IMRT u 839 chorych. Zespół lekarzy Zakładu Radioterapii bierze udział w badaniach z doborem losowym chorych: 1. Krótkotrwała przedoperacyjna radioterapia z konsolidującą chemioterapią w porównaniu z przedoperacyjną radiochemioterapią u chorych na nieresekcyjnego raka odbytnicy: Badanie III fazy. 2. Napromienianie okolicy miednicy skojarzone z chemioterapią zamiast paliatywnej chirurgii u chorych na raka odbytnicy z nieoperacyjnymi synchronicznymi przerzutami odległymi. 3. Porównanie dwóch schematów napromieniania: krótkiej (1 tydzień) i standardowej (3 tygodnie) radioterapii – u starszych lub w upośledzonym stanie sprawności ogólnej chorych na glejaka wielopostaciowego mózgu: wieloośrodkowe badanie III fazy. 4. Porównanie wyniku pooperacyjnego napromieniania całego mózgu (WBRT) w stosunku do wyłącznego napromieniania stereotaktycznego loży po usuniętym przerzucie u chorych z pojedynczym przerzutem nowotworów litych do mózgu: badanie III fazy. Działalność dydaktyczna: Dr Jacek Gałecki: 1)Wykłady wygłoszone na kursie specjalizacyjnym z planowania radioterapii na konferencji Flattening Filter Free treatments units organizowanym przez Zakład Fizyki Medycznej w Centrum Onkologii w Warszawie – IX.2013 a) Wskazania do radioterapii u pacjentów z nowotworem piersi. b) Anatomia i przygotowanie danych do planowania leczenia dla pacjentek z nowotworami piersi. 49 2) Prowadzenie sesji dotyczącej radioterapii raka piersi na: VIII Konferencji Diagnostyka i leczenie raka piersi „ Falenty 2013” 11-13.04.2013. 3) Liczne seminaria wewnętrzne. Dr Dobromira Tyc- Szczepaniak, Dr Marta Olszyna-Serementa, Dr Arkadiusz Sprawka, Dr Marek Wierzchowisk, Dr Tomasz Bogusz - Zajęcia dla studentów medycyny Wydział Lekarski WUM, prowadzone w Zakładzie Teleradioterapii. Dr Zbigniew Szutkowski: - Zajęcia dla studentów kierunku elektroradiologii WUM oraz seminaria dla Wydziału Lekarskiego WUM, prowadzone na terenie COI. - Podstawy radioterapii guzów litych, Nowotwory płuc- leczenie skojarzone Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat – nie więcej niż 10 pozycji 1. Primary breast angiosarcoma in postmenopausal woman: case study and the literature review. J. Jońska-Gmyrek, E.Bakuła-Zalewska, J. Gałecki, A. Żółciak-Siwińska, L. Gmyrek. Przegląd Menopauzalny 2013; 17 (5): 438-441 2. Ocena 20-letnich wyników leczenia i czynników prognostycznych u chorych na raka piersi po mastektomii radykalnej i radioterapii pooperacyjne –artykuł oryginalny. Gałecki J, Olszyna-Serementa M, Michalski M. NOWOTWORY J Oncol2014; 64(4): 297–303 3. Is the 1-cm Rule of Distal Bowel Resection Margin in Rectal Cancer Based on Clinical Evidence? A Systematic Review. Bujko K, Rutkowski A, Chang GJ, Michalski W, Chmielik E, Kusnierz J Ann Surg Oncol. 2012 Mar;19(3):801-8. pog. b) 4. Definitive radical external beam radiotherapy for rectal cancer: evaluation of local effectiveness and risk of late small bowel damage. Sprawka A, Pietrzak L, Garmol D, TycSzczepaniak D, Kepka L, Bujko K. Acta Oncol. 2013 May; 52(4):816-23 5. Polkowski WP, Bujko K, Rutkowski A, Bębenek M Extralevator abdomino-perineal excision (ELAPE) or abdomino-sacral amputation of the rectum (ASAR): revitalized approach for low rectal carcinoma described by Tadeusz Koszarowski in the 50s. Eur J Surg Oncol. 2014 Jul;40(7):905-6 6. Radioterapia chorych na raka szyjki macicy: zastosowanie, możliwości i ograniczenia Bogusław Lindner Ginekologia po Dyplomie 2013; 15 (3): 49-57 7. HDR brachytherapy combined with interstitial hyperthermia in locally advanced cervical cancer patients initially treated with concomitant radiochemotherapy - a phase III study. Zolciak-Siwinska A, Piotrkowicz N, Jonska-Gmyrek J, Nicke-Psikuta M, Michalski W, Kawczyńska M, Bijok M, Bujko K. Radiother Oncol 2013 May 14. doi:pii: S01678140(13)00186-2. 10.1016/j.radonc.2013.04.011. 8. Merkel cell carcinoma of the vulva – case report and the literature review. Joanna JońskaGmyrek, Piotr Bobkiewicz, Leszek Gmyrek, Agnieszka Żółciak-Siwińska, Bogusław Lindner, Jagna Staniaszek. Ginekol Pol 2013, 84: 385-389. 9. Neoadjuvant treatment for unresectable rectal cancer: an interim analysis of a multicentre randomized study.Bujko K, Nasierowska-Guttmejer A, Wyrwicz L, Malinowska M, Krynski J, Kosakowska E, Rutkowski A, Pietrzak L, Kepka L, Radziszewski J, OlszynaSerementa M, Bujko M, Danek A, Kryj M, Wydmanski J, Zegarski W, Markiewicz W, Lesniak T, Zygulski I, Porzuczek-Zuziak D, Bebenek M, Maciejczyk A, Polkowski W, Czeremszynska B, Cieslak-Zeranska E, Toczko Z, Radkowski A, Kolodziejski L, Szczepkowski M, Majewski A, Jankowski M Radiother Oncol. 2013 May;107(2):171-7 10. Czy radioterapia u chorych na raka piersi po operacji oszczędzającej może być jeszcze krótsza, niż obecnie zalecana? Gałecki J NOWOTWORY J Oncol 2014, volume 64, number 4, 353–354 DOI: 10.5603/NJO.2014.0059 50 2.2. Zakład Brachyterapii Kierownik Zakładu: Dr n. med. Anna Kulik Struktura Zakładu Pododdział Brachyterapii Pracownia Brachyterapii Ginekologicznej i Hipertermii Pracownia Planowania Leczenia Punkt HDR Ambulatorium Pracownicy Zakładu Dr n. med. Anna Kulik – Adiunkt; Kierownik Zakładu Dr n. med. Agnieszka Żółciak – Siwińska – Adiunkt Lek. med. Anetta Kasprowicz – St. Asystent Lek. med. Mateusz Dąbkowski – St. Asystent Doktoranci Lek. med. Mateusz Dąbkowski Opis działalności Zakładu za ostatnie 3 lata Restrukturyzacja pododdziałów: Utworzenie pododdziałów: brachyterapii, brachyterapii ginekologicznej i hipertermii Opracowanie dokumentacji procesu PR 14.2 – „Zarządzanie Zakładem Brachyterapii” oraz wdrożenie procedur i instrukcji w w/w zakresie. Aktualizacja protokołów klinicznych w zakresie brachyterapii ginekologicznej oraz przygotowywanie kolejnych wydań dokumentów w ramach doskonalenia procesu ISO Wdrożenie systemu audytów wewnętrznych Aktualizacja Systemów Planowania Leczenia: Oncentra Masterplan do Oncentra Brachy 4.0 oraz systemu Oncentra Prostate 3.0 do Oncentra Prostate 4.0 Zakup i uruchomienie na terenie Zakładu Brachyterapii mobilnego akceleratora śródoperacyjnego Novac 11 DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA Aktywny udział pracowników Zakładu Brachyterapii w konferencjach krajowych i zagranicznych sprawozdawanych w działalności naukowej Zakładu Otwarcie 1 przewodu doktorskiego Nawiązanie i rozwój współpracy z Kliniką Chirurgii Onkologicznej Dzieci i Młodzieży Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie w leczeniu mięsaków dzieci (brachyterapia okołooperacyjna) Organizacja Ogólnopolskiej Konferencji „Wznowa raka gruczołu krokowego po leczeniu radykalnym” edycja I w marcu 2012, Edycja II w marcu 2013, we współpracy z Kliniką Urologii i Urologii Onkologicznej Szpitala MSW Organizacja Kursu CMKP „Brachyterapia nowotworów” w październiku 2012 r. Radioterapia śródoperacyjna Kontynuacja planowej działalności dydaktycznej dla studentów WUM oraz lekarzy w trakcie specjalizacji z radioterapii onkologicznej i onkologii klinicznej (kursy CMKP, kursy PTOK, kurs CEMED) Kontynuacja badania klinicznego: PHASE III MULTICENTER TRIAL INTERSTITIAL BRACHYTHERAPY ALONE VERSUS EXTERNAL BEAM RADIATION THERAPY AFTER BREAST CONSERVING SURGERY FOR LOW RISK INVASIVE CARCINOMA AND LOW RISK DUCT CARCINOMA IN-SITU (DCIS) OF THE FEMALE BREAST Trial M. Dąbkowski 51 Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat 1. Agnieszka Żołciak-Siwinska, Michał Bijok, Joanna Jońska-Gmyrek, Maria Kawczyńska, Lucyna Kępka, Krzysztof Bujko, Wojciech Michalski. 2014, HDR brachytherapy for the reirradiation of cervical and vaginal cancer: analysis of efficacy and dosage delivered to organs at risk. Gynecol Oncol. 132, 93-7. 2. Agnieszka Żółciak – Siwińska, Joanna Jońska – Gmyrek, 2014, Glansy cell carcinoma of the cervix: a literature review, European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology, 179, 232-235, 3. Leszek Gmyrek, Joanna Jońska - Gmyrek, Agnieszka Żółciak - Siwińska, 2014, Terapeutyczna wartość wycięcia węzłów chłonnych u chorych leczonych z powodu raka jajnika, Ginekologia Polska, 85, 788-791. 4. Anna Kulik, Sławomir Mazur, 2014, Sprawozdanie z konferencji „Radioterapia śródoperacyjna – doświadczenia ośrodków polskich, Nowotwory, 64, 6. 5. Rak sromu z komórek Merla – opis przypadku i przegląd piśmiennictwa, Joanna Jońska-Gmyrek, Piotr Bobkiewicz, Leszek Gmyrek, A. Żółciak, Bogusław Lindner, Jagna Staniaszek, Ginekol Pol. . 2013, 84,385-389. 6. HDR brachyterapy combined with interstitial hyperthermia in locally advanced cervical cancer patients initially treated with concomitant radiochemioterapy – a phase III study ŻółciakSiwińska, N. Piotrkowicz, J. Jońska-Gmyrek, Maria Nicke-Psikta, W. Michalski, M. Kawczyńska, M. Bijok, K. Bujko, Radiotherapy and Oncology (2013) 109(2):194 – 9. 7. Pierwotny naczyniakomięsak piersi u chorej po menopauzie: prezentacja przypadku i przegląd piśmiennictwa. J. Jońska- Gmyrek, E. Bakuła – Zalewska, J. Gałecki, A. Zółciak – Siwińska, L. Gmyrek, Przegląd menopauzalny 2013; 17 (5):438-441. 8. Nawroty rak szyjki macicy – opcje terapeutyczne, A. Żółciak-Siwińska, Ginekologia Polska 2012, 83, 527-531 9. Wpływ wielkości guza nowotworowego na wyniki leczenia chorych na raka szyjki macicy, A. Żółciak-Siwińska, Ginekologia Polska 2012,83,576-580. 10. HDR brachyterapy combined with interstital hyperthermia in locally advaced cervical cancer patients initially treared with concomitant radiotherapy: A phase I study, A. Żółciak-Siwińska, Int J Hyperthrmia 2012;28(8):715-20. 52 2.3. Zakład Fizyki Medycznej Kierownik Zakładu: dr hab. Paweł Kukołowicz, profesor nadzwyczajny Struktura Zakładu: W skład ZFM wchodza następujące pracownie: 1. Pracownia Wtórnych Wzorców Dozymetrycznych 2. Pracownia Dozymetrii 3. Pracownia Fizycznych Problemów Diagnostyki 4. Pracownia Planowania Radioterapii 5. Pracownia Dozymetrii i Planowania Leczenia 6. Pracownia Dozymetrii i Planowania Brachyterapii Pracownicy i ich funkcje 1. mgr Bednarczyk Katarzyna – starszy specjalista fizyk 2. mgr Bielecka Marta – młodszy specjalista fizyk 3. mgr Bijok Michał – specjalista fizyk medyczny 4. mgr Blatkiewicz Dorota – starszy specjalista fizyk medyczny 5. mgr Bodzak Dominika – starszy specjalista fizyk 6. dr hab. n. fiz. Bulski Wojciech - adiunkt, kierownik Prac. Wtórnych Wzorców Dozymetrycznych 7. mgr Buszko Anna – starszy specjalista fizyk 8. Celmer Liliana – starszy technik medyczny 9. mgr Chełmiński Krzysztof – starszy specjalista fizyk 10. mgr Chorąży Joanna – starszy specjalista fizyk medyczny 11. mgr Czyżew Beata – starszy specjalista fizyk 12. mgr Dąbrowski Ryszard – starszy spcjalista fizyk 13. mgr Drozdyk Izabela 14. dr n. med. Fabiszewska Ewa – adiunkt 15. mgr Fujak Edyta – starszy specjalista fizyk 16. mgr Gil-Ulkowska Małgorzata – starszy specjalista fizyk 17. mgr Giżyńska Marta – starszy specjalista fizyk medyczny 18. mgr Grabska Iwona - starszy specjalista fizyk medyczny 19. mgr Gruda Mariusz – młodszy specjalista fizyk 20. mgr Gruszczyńska Ewelina – starszy specjalista fizyk, kierownik Prac. Dozymetrii i Planowania Brachyterapii 21. mgr Jankowska Anna – starszy specjalista fizyk medyczny 22. dr Kacperski Krzysztof - adiunkt 23. mgr Kania Małgorzata – starszy specjalista fizyk 24. mgr Kopeć Dorota – starszy specjalista fizyk 25. mgr Kowalczyk Adam 26. mgr Łukomska Sandra, młodszy specjalista fizyk 27. mgr Markiewicz Iwona – starszy specjalista fizyk 28. mgr Mężeński Piotr – młodszy specjalista fizyk 29. mgr Nowak Magdalena – starszy specjalista fizyk 30. mgr Paciorkiewicz Anna – starszy technik medyczny 31. Paciorkiewicz Michał – starszy technik medyczny 32. mgr Paczkowski Norbert – starszy specjalista fizyk 33. mgr Pasicz Katarzyna – starszy specjalista fizyk medyczny 34. mgr Pietrzak Jakub – specjalista fizyk 35. mgr Piziorska Maria – młodszy specjalista fizyk medyczny 36. mgr Poncyljusz Maria – starszy specjalista fizyk medyczny 37. mgr Pruszyński Andrzej – starszy specjalista fizyk 53 38. mgr Rostkowska Joanna – starszy specjalista fizyk 39. lic. Rządkiewicz Kamil – starszy technik medyczny 40. mgr Semaniak Anna – starszy specjalista fizyk medyczny 41. mgr Skrzyński Witold – starszy specjalista fizyk medyczny 42. mgr Ślusarczyk-Kacprzyk Wioletta – starszy specjalista fizyk medyczny 43. mgr Świtlik Dominika – młodszy specjalista fizyk 44. Trzaska Tomasz – starszy technik medyczny 45. mgr Tyburska Izabela – młodszy specjalista fizyk 46. mgr Ulkowski Piotr – starszy specjalista badawczo-techniczny 47. mgr Walewska Agnieszka – starszy specjalista fizyk medyczny, kierownik Pracowni Dozymetrii 48. Wocial Przemysław 49. mgr Wojciech Izabela – młodszy specjalista fizyk 50. mgr Zalewska Marta – starszy specjalista fizyk medyczny 51. mgr Zawadzka Anna – starszy specjalista fizyk medyczny, kierownik Prac. Planowania Leczenia 52. mgr Zygmuntowicz-Piętka – starszy specjalista fizyk medyczny Opis działalności Zakładu Fizyki Medycznej Do zadań Zakładu Fizyki Medycznej należy rozwijanie fizycznych metod umożliwiających skuteczną diagnostykę i terapię nowotworów z uwzględnieniem metod optymalizacyjnych i kontroli jakości, a w szczególności: - wykonywanie badań naukowych w zakresie fizyki medycznej, głównie radiologicznej, związanych z bezpośrednimi i perspektywicznymi potrzebami klinik i zakładów Instytutu, - wykonywanie prac rutynowych dotyczących opracowań Zakładu Fizyki Medycznej, których realizacja wymaga kwalifikacji fizyka (np. skomplikowane plany leczenia, skomplikowane metody kontroli aparatury, nadzór nad radiologicznym bezpieczeństwem personelu); W okresie 2012 - 2014 wysiłkiem pracowników ZFM do zastosowań klinicznych wdrożono między innymi techniki obrotowe radioterapii, napromienianie śródoperacyjne, kontrole jakości diagnostycznych urządzeń cyfrowych. - nadzorowanie innych ośrodków onkologicznych, w tym: obowiązkowe wzorcowanie przez Zakład Fizyki Medycznej dawkomierzy terapeutycznych tych ośrodków; dobrowolne uczestniczenie ośrodków w akcjach informatycznych i pomiarowo-kontrolnych prowadzonych przez Zakład Fizyki Medycznej; prowadzenie doradztwa i konsultacji; - szkolenie w zakresie wybranych dyscyplin (głównie radiologicznych) pracowników Instytutu oraz pracowników z zewnątrz (kursy doszkalające, zajęcia akademickie, itp.) - prowadzenie specjalizacji w zakresie fizyki medycznej Dr hab. Wojciech Bulski, dr hab. Paweł Kukołowicz, dr Krzysztof Kacperski Skrzyński są recenzentami w czasopismach naukowych z zakresu fizyki medycznej. i mgr Witold W roku 2014 siłami pracowników Zakładu Fizyki Medycznej zostały zorganizowane obchody 80lecia Zakładu Fizyki Medycznej. W roku 2014 dr hab. Paweł Kukołowicz został ponownie wybrany na prezesa Polskiego Towarzystwa Fizyki Medycznej. W skład zarządu głównego weszła mgr Anna Zawadzka. Jako członkowie zarządu głównego wymienione osoby oraz dr hab. Wojciech Bulski weszli w skład komitetu organizacyjnego Kongresu PTFM organizowanego z okazji 50 lecia powstania PTFM. W ramach ZFM pod kierunkiem dr Krzysztofa Kacperskiego pracuje grupa kilku fizyków realizujących projekt badawczy Wellcome Trust International Senior Research Fellowship (Wielka Brytania) nr 084288/Z/07/Z, pt. "Optimal collimators for nuclear medicine functional imaging", 2009-2014. Grant został przedłużony o kolejne 3 lata. Dwie osoby mgr Marta Giżyńska i mgr Edyta Dąbrowska podjęły studia doktoranckie. 54 Wiele wysiłku pracownicy ZFM włożyli w uzyskanie akredytacji PCA w zakresie wykonywania testów specjalistycznych i testów eksploatacyjnych wymaganych przez prawo. W wyniku podjętej pracy Centrum Onkologii, Zakład Fizyki Medycznej uzyskał w roku 2014 akredytację PCA na zgodność z normą PN-EN ISO/IEC 17025:2005. Akredytacja PCA nr AP 155 dotyczy wzorcowań dawkomierzy promieniowania jonizującego z komorą jonizującą dla dawki pochłoniętej w wodzie w wiązce promieniowania Co-60 (0,15 Gy ÷ 3,3 Gy) i wzorcowań dawkomierzy promieniowania jonizującego z komorą studzienkową ze źródłem promieniotwórczego irydu (Ir-192) dla mocy kermy w powietrzu (0,1 mGy ÷ 0,4 mGy). Natomiast akredytacja PCA nr AB 1499 dotyczy badań obejmujących: • testy specjalistyczne aparatury rentgenowskiej: wyposażenia do radiografii ogólnej, fluoroskopii i mammografii, oraz do tomografii komputerowej, • testów eksploatacyjnych symulatorów radioterapeutycznych, akceleratorów medycznych, wyposażenia do brachyterapii (HDR), • zewnętrznych audytów dozymetrycznych metodą TLD, w których przedmiotem badań są systemy dozymetryczne i komputerowe systemy planowania leczenia (jest to jedyna w Polsce akredytacja w tym zakresie!). Najważniejsze publikacje ZFM za lata 2013 1. Sobotka, PK, Chełmiński, K, Bulski, W, Kacperski, K, Dziukowa, J, Wesołowska, E, Wieczorek, S, Miernicki, S, Budaszewski, D, Woliński, TR, Domański, AW., Breast phantom for comparing X-ray and polarimetric optical tomography imaging, Photonics Letters of Poland, 4 (2012), 3840. 2. Anna Semmniak, Zbigniew Jodkiewicz, Anna Skowrońska-Gardas, Segmented photon beams technique for irradiation of postmastectomy patients, Rep Pract Oncol Radiother 17(2012), 85-92. 3. Piziorska M, Kukołowicz P, Pilichowska M, Pęczkowski P, Adaptive off-line protocol for prostate external radiotherapy with cone beam computer tomography, Strahlenther Onkol 188(2012), 1003–1009. 4. Nachiko Uchiyama and Marcelo Zanchetta do Nascimento, “Mammography -Recent Advances”, InTech, March, 2012, ISBN: 978-953-51-0285-4, rozdział nr 6: “Comparision of individual dose during mammography screening examinations with screen – film nad DR systems and optimization attempts of exposure parameters, Fabiszewska, E, Pasicz, K, Grabska, I, Bulski, W, Skrzyński, W. 5. Gershkevitsh, E, Pesznyak, C, Petrovic, B, Grezdo, J, Chelminski, K, do Carmo Lopes, M, Izewska, J, Van Dyk, J „Dosimetric inter-institutional comparison in European radiotherapy centres: Results of IAEA supported treatment planning system audit”, Acta Oncologica, 53 (2014), 628-636. 6. Brozyna, B, Chełmiński, K, Bulski, W, Gizyńska, M, Grochowska, P, Walewska, A, Zalewska, M, Kawecki, A, Krajewski, R, Dosimetry of dose distributions in radiotherapy of patients with surgical implants, Radiation Physics and Chemistry, 104 (2014), 170-174. 7. Skrzyński, W, Measurement-based model of a wide-bore CT scanner for Monte Carlo dosimetric calculations with GMCTdospp software, Physica Medica 30 (2014), 816-821. 8. Fabiszewska, E, Grabska, I, Pasicz, K, Skrzyński, W, Bulski, W, Assessment of mammography equipment quality in mammography screening facilities in 2007 and 2011 in Poland, Nowotwory. Journal of Oncology, 2014, 64(2), 119-128. 9. Kacperski, K, Świtlik, D, Pietrzak, J, High Sensitivity Collimators for Optimising Lesion Detection in SPECT Images, IEEE Nuclear Science Symposium and Medical Imaging Conference 2014. 10. Gizyńska M, Kukołowicz P, Kordowski P, Implementation of a dose gradient method intooptimization of dose distribution in prostatecancer 3D-CRT plans, , Rep Pract Oncol Radiother 19(2014), 385-91. 55 2.4. Zakład Radiologii I Kierownik Zakładu: Prof. nadzw. dr hab. n. med. Urszula Grzesiakowska Struktura Zakładu: Pracownia Radiologii Szpitalnej - Gabinet Tomografii Komputerowej I - Gabinet Rezonansu Magnetycznego I - Gabinet Radiologii I Pracownia Radiologii Ambulatoryjnej Pracownia Mammografii Pracownicy Zakładu: 1. Lek. med. Jakub Pałucki 2. Dr n. med. Malwina Smorczewska 3. Dr n. med. Ewa Wesołowska 4. Dr n. med. Ewa Dziewulska 5. Dr n. med. Katarzyna Wardzyńska 6. Dr n. med. Dorota Wiszniewska-Rawlik – st. asystent 7. Lek. med. Ewa Alexandrowicz-Kazimierczuk - asystent 8. Lek. med. Ewelina Dziuk- mł. asystent (urlop macierzyński) 9. Lek. med. Sabrina Keromnes (urlop wychowawczy) 10. Lek. med. Anna Hołdakowska – st. asystent 11. Lek. med. Ewa Huczyńska-Szubert – st. asystent 12. Lek. med. Andrzej Jezierski– st. asystent 13. Lek. med. Marta Kaczurba-Buchwald – st. asystent 14. Lek. med. Anna Krakowiak – st. asystent 15. Lek. med. Donata Makuła – st. asystent 16. Lek. med. Monika Przetakiewicz-Koziej – st. asystent 17. Lek. med. Katarzyna Rupińska – st. asystent 18. Lek. med. Anna Sontowska – st. asystent 19. Lek. med. Justyna Wudarska – st. asystent W Zakładzie Radiologii I zatrudnionych jest 61 pracowników, w tym, 22 lekarzy (włączając 2 rezydentów), 24 techników, 10 pielęgniarek i 5 sanitariuszek. . Opis działalności Zakładu Zakład Diagnostyki Obrazowej zajmuje się wykrywaniem, oceną stopnia zaawansowania oraz monitorowaniem leczenia i przebiegu nowotworów, leczonych w Klinikach Centrum Onkologii. Dziennie w Zakładzie wykonuje się badania obrazowe u 150-200 pacjentów. Lekarze radiolodzy uczestniczą w licznych programach badawczych, prowadzonych przez Kliniki Centrum Onkologii. Lekarze radiolodzy są wykładowcami na kursach CMKP, zarówno tych organizowanych w Centrum Onkologii jak i poza Centrum. W ramach spotkań klinicznych prowadzimy konsultacje wszystkich badań obrazowych dostarczonych przez pacjentów. Uczestniczymy również w konsultacjach wielodyscyplinarnych dla potrzeb lekarzy klinicystów; realizujemy tematy naukowe, poświęcone diagnostyce wybranych nowotworów. Uczestniczymy w konferencjach krajowych i międzynarodowych gdzie prezentowaliśmy prace lub wykłady. Zakład jest podwykonawcą w licznych badaniach klinicznych prowadzonych przez Kliniki Centrum Onkologii. Obecnie jest realizowanych około 30 takich programów 56 Pracownia Rezonansu Magnetycznego wspólnie z Pracownią Mammografii bierze udział w programie opieki nad rodzinami wysokiego dziedziczenia ryzyka zachorowania na nowotwory złośliwe, finansowanego przez Ministerstwo Zdrowia. W Zakładzie obecnie zatrudnionych jest 2 rezydentów, którzy pod kierunkiem starszych asystentów Zakładu szkolą się do specjalizacji z diagnostyki obrazowej. Równocześnie lekarze z całej Polski odbywają w Zakładzie obowiązkowy miesięczny staż kierunkowy z zakresu diagnostyki onkologicznej do specjalizacji. Podobny staż indywidualny odbywają lekarze klinicyści do egzaminu specjalizacyjnego z onkologii klinicznej. Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat: 1. Urszula Grzesiakowska Kompendium Chirurgii Onkologicznej- Redakcja naukowa pod kierownictwem Arkadiusz Jeziorski, Piotr Rutkowski „Rentgenodiagnostyka.” „Tomografia Komputerowa” VIA MEDICA, Rozdział:27-35.,2014 2. Urszula Grzesiakowska Diagnostyka obrazowa RTG,TK, USG, i MR. – Redakcja naukowa pod kierownictwem Bogdan Pruszyński, Andrzej Cieszanowski. „Nowotwory płuc” Radiologia, PZWL, Rozdział: 254-259, 2014, 3. Ewa Wesołowska, Diagnostyka obrazowa RTG,TK, USG, i MR. – Redakcja naukowa pod kierownictwem Bogdan Pruszyński, Andrzej Cieszanowski. „Gruczoł piersiowy” Radiologia, PZWL, Rozdział: 401-409, 2014, 4. M.Zaborowska-Szmit, D.Kowalski, S.Szmit., D.Wiszniewska-Rawlik, M.Krzakowski „Cerebrovascular events related to chemotherapy In patients with lunh cancer”. Experimental$ Clinical Cardiology, Volume 20, lssue 8, pages 2539-2546/2014 5. Ewa Gorczyca-Wiśniewska Kompendium Chirurgii Onkologicznej- Redakcja naukowa pod kierownictwem Arkadiusz Jeziorski, Piotr Rutkowski „Ultrasonografia.” VIA MEDICA, Rozdział: 60-66.,2014 6. Ewa Gorczyca-Wiśniewska Redaktor naukowy polskiego wydania „Atlas ultrasonografii głowy i szyi.” Medipage. Warszawa 2014 7. Tyc-Szczepaniak D, Wyćwicz L, Kepka L., Michalski W., Olszyna-Serementaa M., Pałucki J., Pietrzak L., Rutkowski A., Bujko K. „Palliative radioterapy and chemoterapy instead of burgery In symptomatic recital cancer with synchronous unresectable metastases: a phase II study.” Ann Oncol, 2013 Nov:24(11);2829-34 8. P.Rutkowski, J.Andrzejuk, E.Bylina, Cz.Osuch, T.Świtaj, A.Jerzak vel Dobosz, Prof. Urszula Grzesiakowska, M.Jurkowska, A.Wożniak, J.Limon, M.Dębiec-Rychter, J.A.Siedlecki. „What are the currrent outcomes of advanced gastrointestinal stroma tumors: who are the long-term survivors treated initially with imatinib?.” Medical Oncology (2013) 30:765 9. Xuezheng Sun, Gretchen L Gierach, Rupninder Sandhu, Tyisha Williams, Bentley R.Midkiff, Jolanta Lissowska, dr. n med Ewa Wesołowska Norman F.Boyd, Nicole B.Johnson, Jonine D Figueroa, Mark E. Sherman, and Melissa A. Troester „Relationship of Mammographic Dennsity and Gene Expression:Analysis of Normal Breast Tissus Surrounding Breast Cancer” Clinical Cancer Research 2013;19: 4972-4982. 10. B.Śpiewankiewicz, B.Osuch, J.Kuśnierz, M.Symonides, dr. n med Malwina Smorczewska „Wstępna ocean przydatności dootrzewnowej perfuzyjnej chemioterapii w warunkach hipertermii (HIPEC) u chorych z nowotworowym rozsiewem wewnątrzotrzewnowym.” Current Gynecologic Oncology 2013, nr 1(13) Volume 11:33-41., 11. Urszula Grzesiakowska, lek Donata Makuła, lek Michał Olszewski „Pierwotny chłoniak kości w badaniach obrazowych” Onkologia w praktyce klinicznej 2013, tom 9 nr 6, 239-244 12. Rutkowski P., Bylina E, Klimczak A., Świtaj T., Falkowski S., Kroc J., Ługowska I., Brzeskwinewicz M., Melerowicz W., Osuch Cz., Mierzejewska E., Wasielewski K., Woźniak A., Grzesiakowska U., Nowecki Z., Siedlecki J., Limon J. „The outcome and predictive factors of 57 sunitinib therapy In advanced gastrointestinal stroma tumors (GIST) after imatinib failure – one institution study ”. BIOMed Central 2012,12;107., 13. Vachon CM, Scott CG, Fasching PA, Hall P, Tamimi RM, Li J, Stone J, Apicella C, Odefrey F, Gierach GL, Jud SM, Heusinger K, Beckmann MW, Pollan M, Fernández-Navarro P, GonzalezNeira A, Benitez J, van Gils CH, Lokate M, Onland-Moret NC, Peeters PH, Brown J, Leyland J, Varghese JS, Easton DF, Thompson DJ, Luben RN, Warren RM, Wareham NJ, Loos RJ, Khaw KT, Ursin G, Lee E, Gayther SA, Ramus SJ, Eeles RA, Leach MO, Kwan-Lim G, Couch FJ, Giles GG, Baglietto L, Krishnan K, Southey MC, Le Marchand L, Kolonel LN, Woolcott C, Maskarinec G, Haiman CA, Walker K, Johnson N, McCormack VA, Biong M, Alnaes GI, Gram IT, Kristensen VN, Børresen-Dale AL, Lindström S, Hankinson SE, Hunter DJ, Andrulis IL, Knight JA, Boyd NF, Figuero JD, Lissowska J, Wesolowska E, Peplonska B, Bukowska A, Reszka E, Liu J, Eriksson L, Czene K, Audley T, Wu AH, Pankratz VS, Hopper JL, dos-SantosSilva I. “Common breast cancer susceptibility variants in LSP1 and RAD51L1 are associated with mammographic density measures that predict breast cancer risk”. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2012 Jul:21(7):1156-66 58 2.5. Zakład Patologii i Diagnostyki Laboratoryjnej Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. n. med. Monika Prochorec-Sobieszek Struktura Zakładu: Pracownia Technik Patologicznych Pracownia Genetyki Nowotworów Pracownia Koordynacji Badań Pracownia Patologii Narządowej Nowotworów Pracownia Chemii Klinicznej Pracownia Markerów Nowotworowych Sekcja Organizacyjno-Administracyjna Pracownia Cytologii Ginekologicznej Pracownia Technik Patologicznych: Kierownik Pracowni: mgr Edyta DerezińskaStruktura Pracowni: 1.Laboratorium Histopatologii Przygotowuje rutynową diagnostykę histopatologiczną Przygotowuje preparaty i materiał tkankowy dla innych pracowni diagnostycznych i naukowych. Prace kliniczno-patologiczne 2.Laboratorium Cytopatologii- Wykonuje badania cytologiczne i opracowuje kryteria cytodiagnostyczne w materiałach uzyskiwanych drogą biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej Laboratortium Immunohistochemii- barwienia immunohistochemiczne preparatów parafinowych i cytologicznych oraz jakościowa ocenę antygentygenów komórkowych mono- i poliklonalnych 3.Laboratorium Mikroskopii Elektronowej: Pracownicy i ich funkcje: Dr n.med. Maria Maksymowicz, adiunkt Mgr inż. Renata Jonasz, starszy specjalista, diagnosta laboratoryjny Mgr Monika Pękul, młodszy asystent, diagnosta laboratoryjny Opis działalności: W Laboratorium Mikroskopii Elektronowej od 1998r. prowadzone są badania dotyczące nowotworów przysadki – dotychczas zbadano blisko 4000 tych rzadkich guzów. Dokonujemy oceny około 90% tych guzów z terenu całego kraju (jako jedyna placówka w Polsce wykonujemy kompleksową, zgodną z zaleceniami WHO, patomorfologiczną diagnostykę guzów przysadki). Badania naukowe dotyczą oceny korelacji pomiędzy cechami patomorfologicznymi (ocenianymi metodami immunohistochemicznymi i ultrastrukturalnymi) a stopniem złośliwości w gruczolakach przysadki oraz poszukiwania nowych czynników prognostycznych i predykcyjnych w tych nowotworach. Ostatnie badania koncentrują się na poszukiwaniu patomorfologicznych markerów inwazyjności. Ponadto we współpracy z innymi ośrodkami prowadzimy badania nad molekularnymi podstawami patogenezy gruczolaków przysadki. Bierzemy czynny udział w zjazdach i konferencjach naukowych: (2014r.: 9 wystąpień na zjazdach, w tym 6 na zjazdach międzynarodowych; 2013r.: 4 wystąpienia na zjazdach, w tym 1 na zjeździe międzynarodowym; 2012r.: 4 wystąpienia na zjeździe krajowym). Publikacje naukowe - prace oryginalne opublikowane w całości w wersji papierowej czasopism z listy filadelfijskiej: 59 1. Bolanowski M, Zieliński G, Jawiarczyk-Przybyłowska A, Maksymowicz M, Potoczek S, Syrycka J, Podgórski JK (2014). Interesting coincidence of atypical TSH-secreting pituitary adenoma and chronic lymphocytic leukemia. Endokrynol Pol. 65(2):144-7. 2. Halupczok J, Bidzińska-Speichert B, Lenarcik-Kabza A, Zieliński G, Filus A, Maksymowicz M (2014). Gonadotroph adenoma causing ovarian hyperstimulation syndrome in a premenopausal woman. Gynecol Endocrinol 27:1-4. 3. Sajjad E A, Zieliński G, Maksymowicz M, Hutnik Ł, Bednarczuk, Włodarski P (2013). mTOR is frequently active in GH-secreting pituitary adenomas without influencing their morphopathological features. Endocr Pathol. 24(1):11-9. 4. Piekielko-Witkowska A, Kedzierska H, Poplawski P, Wojcicka A, Rybicka B, Maksymowicz M, Grajkowska W, Matyja E, Mandat T, Bonicki W, Nauman P. (2013). Alternative splicing of iodothyronine deiodinases in pituitary adenomas. Regulation by oncoprotein SF2/ASF. Biochim Biophys Acta. 1832(6):763-72. 5. Zieliński G, Maksymowicz M, Podgórski J, Olszewski WT (2013). Double, synchronous pituitary adenomas causing acromegaly and Cushing's disease. A case report and review of literature. Endocr Pathol. 24(2):92-9. 6. Matyja E, Zieliński G, Witek P, Kamieński G, Grajkowska W, Maksymowicz M (13). Pituitary metastases from oncocytic variant of follicular thyroid carcinoma: case report and diagnostic dilemmas. Folia Neuropathologica 51(3):261-268. 7. Witek P, Zieliński G, Maksymowicz M, Zgliczyński W(2012). The relationship between efficacy of surgical treatment of Cushing disease and pathological – immunohistochemical and ultrastructural – confirmation of corticotroph tumour presence. Neurol Neuroch Pol 46:37-46. 8. Witek P, Zieliński G, Maksymowicz M, Zgliczyński W (2012). Transsphenoidal surgery for a life-threatening prolactinoma apoplexy during pregnancy. Neuroendocrinol Lett 33:483-488. Witek P, Zieliński G, Maksymowicz M, Kamiński G. (2012). Cushing’s disease – assessing the efficacy of transsphenoidal surgery. Endocrinol Pol 63:398-403. Pracownia Genetyki Nowotworów Kierownik Pracowni dr hab. n. med. Barbara Pieńkowska-Grela, profesor nadzwyczajny, specjalista IIº w dziedzinie laboratoryjnej genetyki medycznej, uprawnienia diagnosty laboratoryjnego, uprawnienia kierownika specjalizacji w zakresie laboratoryjnej genetyki medycznej Struktura Pracowni: 1.Laboratorium Diagnostyki Cytogenetycznej 2.Laboratorium Diagnostyki FISH Guzów Litych 3.Laboratorium Diagnostyki Molekularnej Pracownicy: • dr n. med. Beata Grygalewicz - adiunkt, specjalista IIº w dziedzinie laboratoryjnej genetyki medycznej, uprawnienia diagnosty laboratoryjnego, uprawnienia kierownika specjalizacji w zakresie laboratoryjnej genetyki medycznej • dr n. med. Renata Woroniecka - adiunkt, specjalista IIº w dziedzinie laboratoryjnej genetyki medycznej, uprawnienia diagnosty laboratoryjnego • mgr Jolanta Rygier - st. specjalista badawczo-techniczny, specjalista IIº w dziedzinie laboratoryjnej genetyki medycznej, uprawnienia diagnosty laboratoryjnego • dr n. med. Łukasz Szafron – adiunkt, uprawnienia diagnosty laboratoryjnego, w trakcie specjalizacji • mgr Anna Stachurska – mł. asystent, uprawnienia diagnosty laboratoryjnego, w trakcie specjalizacji • mgr Urszula Piekarska - mł. asystent diagnostyki laboratoryjnej, uprawnienia 60 diagnosty laboratoryjnego , w trakcie specjalizacji • dr n. med. Agnieszka Dansonka-Mieszkowska – adiunkt, uprawnienia diagnosty laboratoryjnego • dr n. med. Iwona Rzepecka - adiunkt, uprawnienia diagnosty laboratoryjnego • dr n. med. Bożena Konopka – adiunkt, uprawnienia diagnosty laboratoryjnego • dr Agnieszka Chudy - specjalista biolog, uprawnienia diagnosty laboratoryjnego • mgr Aleksandra Labak - st. technik analityki medycznej, uprawnienia diagnosty laboratoryjnego • mgr Aneta Wojnowska – mł. asystent diagnostyki laboratoryjnej, uprawnienia diagnosty laboratoryjnego • mgr Magdalena Grabowska-Kierył - mł. asystent diagnostyki laboratoryjnej, uprawnienia diagnosty laboratoryjnego • dr n. med. Anna Felisiak-Gołąbek – asystent naukowy, uprawnienia diagnosty laboratoryjnego (od 01.09.2013 do 31.08.2016 realizuje staż podoktorski w National Institutes of Health, National Cancer Institute, Laboratory of Pathology, Bethesda, MD, US) • mgr Małgorzata Kubik – specjalista biolog, uprawnienia diagnosty laboratoryjnego • mgr Klaudia Borkowska - specjalista biolog • dr Joanna Moes-Sosnowska – st. specjalista badawczo-techniczny • mgr Aleksandra Pawłowska – specjalista chemik • mgr Agnieszka Budziłowska – st. specjalista biolog • mgr Agnieszka Podgórska – specjalista biotechnolog, doktorantka • mgr Martyna Łukasik - specjalista biotechnolog • mgr Katarzyna Olszewska – mł. asystent, w trakcie uzyskiwania uprawnień diagnosty laboratoryjnego • inż. Renata Łotocka – st. specjalista • tech. Ewa Cybulska – st. technik • tech. Elżbieta Stańczykowska - st. technik analityki medycznej • mgr Lidia Rokicka – st. statystyk medyczny Doktoranci: • mgr Agnieszka Podgórska • mgr Magdalena Kulesza Opis działalności Pracowni Genetyki Nowotworów Obszarem działania zespołu Pracowni są poznawcze i aplikacyjne badania genetyczne w obszarze mechanizmów powstawania i rozwoju nowotworów człowieka. Równocześnie prowadzona jest weryfikacja i wprowadzanie stosowanych metod w praktyce onkologicznej w obszarze diagnostyki i planowania leczenia, szczególnie w celowanej molekularnie terapii nowotworów. Badania prowadzone są technikami cytogenetyki i biologii molekularnej. Badania cytogenetyczne obejmują techniki klasycznego kariotypowania, co pozwala na wykrycie aberracji chromosomowych pierwotnych i wtórnych, użytecznych diagnostycznie i/lub prognostycznie. Aberracje strukturalne chromosomów powodują zaburzenia funkcjonowania genów w obszarze pęknięć w tym ich rearanżacje, fuzje bądź utraty czy powielenia. Technika FISH (fluorescencyjna hybrydyzacja in situ) umożliwia detekcję zaburzeń liczby, struktury i wzajemnego położenia wybranych genów, przy zastosowaniu fluorescencyjnie znakowanych sond DNA. Badanie CGH (porównawcza hybrydyzacja genomowa) i array-CGH (wysokorozdzielcza, porównawcza hybrydyzacja genomowa z zastosowaniem mikromacierzy, wprowadzona w obecnym okresie sprawozdawczym) pozwalają na detekcję zmian ilości materiału genetycznego w komórkach nowotworu, wobec prawidłowego wzorca. Przedmiotem badania są komórki nowotworu (rozpoznanie/podejrzenie chłoniaka lub białaczki) ze zmienionej nowotworowo tkanki, pobranej od pacjentów do celów diagnostycznych. 61 Wykrycie nowych, powtarzalnych aberracji chromosomowych i ich zdefiniowanie w chłoniakach/białaczkach, których profil zmian genetycznych nie jest jeszcze zdefiniowany, ma istotne znaczenie dla poznania mechanizmów biologicznych procesu nowotworowego jak i diagnostyki. Znaczącymi wynikami uzyskanymi w okresie sprawozdawczym jest: • Definicja markera chromosomowego dup(11q), występującego w grupie chłoniaków z pogranicza BL i DLBCL lub BL bez typowego zaangażowania genu MYC. Aberracja ta została przedstawiona jako związana z grupą intBL/DLBCL po raz pierwszy w pracy naszego zespołu [Pienkowska-Grela B i wsp. Partial trisomy 11, dup(11)(q23q13), as a defect characterizing lymphomas with Burkitt pathomorphology without MYC gene rearrangement. Med Oncol (2011) 28:1589–1595]. Diagnostyczne i prognostyczne znaczenie tej aberracji stanowi obecnie przedmiot prac międzynarodowych zespołów badawczych, w których to pracach bierzemy czynny udział [spis publ. poz. 9] Kontynuujemy w tym zakresie prace własne (badania przy użyciu techniki array-CGH, publikacja w przygotowaniu) oraz we współpracy z innymi zespołami badawczymi COI (Zakład Immunologii, Pracownia Cytometrii: wspólna praca będzie opublikowana w 2015 w Tumor Biology). • Analiza częstości i wzoru występowania wybranych aberracji wobec innych danych diagnostycznych oraz w kontekście klinicznym jest próbą stworzenia markerów cytogenetycznych, użytecznych w procesie diagnostyki lub/i prognozowania przebiegu w chłoniaku z małych limfocytów B (SLL/CLL). Przedmiotem badania jest ocena rodzaju i zakresu delecji chromosomów 11 i 17 (grant PTO nr 71/2013, publikacja w przygotowaniu). Prowadzono równocześnie analizę przypadków syndromu Richtera, będącego klinicznym skutkiem progresji CLL/SLL; badania wykonywano zarówno w zakresie zmian genetycznych jak i przy użyciu cytometrii przepływowej (publikacja ukaże się w Am J Clin Pathol w 2015) • Prowadzono badania w obszarze zmian klonalnych w przebiegu ostrej białaczki [spis publ. poz. 3], także we współpracy z innymi ośrodkami: polskimi (Grant KBN: współpraca z AM, Lublin, wieloośrodkowy projekt Sekcji CH PTGC, [spis publ. poz. 2] i zagranicznymi (Uniwersytet Medyczny, Jena, Niemcy: publ. Othman MAK, Lier A, Junker S, Kempf P, Dorka F, Gebhart E, Sheth FJ, Grygalewicz B, Bhatt S, Weise A, Mrasek K, Liehr T, Manvelyan M. Does positioning of chromosomes 8 and 21 in interphase drive t(8;21) in acute myelogenous leukemia? BioDiscovery . 2012, 4(2); publikacja dotycząca zaangażowania genu MLL ukaże się JSHC w 2015). • Badania metodami cytogenetyki i cytogenetyki molekularnej są przydatne również w badaniach choroby nowotworowej człowieka na modelu zwierzęcym (publikacja we współpracy z Zakładem Hodowli Zwierząt Laboratoryjnych: Szymanska H, LechowskaPiskorowska J, Krysiak E, Strzalkowska A, Unrug-Bielawska K, Grygalewicz B, Skurzak HM, Pienkowska-Grela B, Gajewska M. Neoplastic and nonneoplastic lesions in aging mice of unique and common inbred strains contribution to modeling of human neoplastic diseases. Vet Pathol. 2014;51(3):663-79.) W Pracowni prowadzimy także badania molekularnej patogenezy raka jajnika oraz genetycznych czynników predyspozycji do zachorowania. Prowadzone są także badania nad ustaleniem molekularnych markerów kwalifikujących do terapii taksanami oraz nad identyfikacją nowych genów/białek, które wpływają na przeżycie i odpowiedź na chemioterapię w oparciu o taksany i pochodne platyny (schemat TP) oraz w oparciu o cisplatynę z cyklofosfamidem (schemat PC). Głównymi technikami wykorzystywanymi w laboratorium są techniki PCR i sekwencjonowania pozwalające na analizę zmian sekwencji genów, metoda RT-PCR pozwalająca ocenić ekspresję na poziomie mRNA oraz barwienia immunohistochemiczne pozwalające na analizę ekspresji białek. Analizujemy także utratę heterozygotyczności w wybranych lokalizacjach na różnych chromosomach przy użyciu markerów mikrosatelitarnych. Wśród badanych w pracowni genów na szczególne zainteresowanie zasługują geny/białka ze ścieżki naprawy DNA - BRACA1/FA (np.: PALB2, EMSY, FANCD2), a także inne analizowane geny i białka w tym TP53 oraz SMARCA4. Praca z tego zakresu [Moes-Sosnowska J, Chodzyńska J, Budziłowska A, Dansonka-Mieszkowska A, 62 Rzepecka IK, Szafron Ł, Podgórska A, Pieńkowska-Grela B, Konopka B, Kupryjańczyk J Analiza mutacji i polimorfizmów w genach FANCF i FANCD2 u pacjentek z rakiem jajnika w populacji polskiej – molekularna patogeneza raka jajnika oraz poszukiwanie czynników prognostycznych i predykcyjnych.] została nagrodzona (II miejsce) w sesji plakatowej IV Kongresu PTGO (Kraków 25.10.2014) W ostatnim czasie analizowane były zmiany w drobnokomórkowym raku jajnika (SCCHT), który jest bardzo agresywnym nowotworem, o nieznanym podłożu molekularnym wykrywanym głównie u młodych pacjentek. Wstępna analiza zmian molekularnych dowiodła istnienie w tych guzach mutacji w genie SMARCA4. W dwóch analizowanych guzach wykryliśmy trzy mutacje, powodujące powstanie przedwczesnego kodonu terminującego. W guzie PJK1233 zmiany miały miejsce w eksonie 15 – c.2148_2206del, p.(Gln729fs) oraz eksonie 24 – c.3277C>T, p.(Arg1093Ter), antomiast w guzie PJK1182 w eksonie 26 c.3760G>T, p.(Glu1254Ter) [spis publ. poz. 4] . W publikacji Felisiak-Golabek i wsp. [spis publ. poz. 5] wskazaliśmy, że wysoka ekspresja p19(INK4d) jest złym czynnikiem prognostycznym u pacjentek z rakiem jajnika. Ekspresja białka została zbadana immunohistochemicznie w 445 przypadkach (246 leczonych schematem PC i 199 schematem TP). Ekspresję genu kodującego białko p19(INK4d) – CDKN2D – analizowano w 106 rakach jajnka. Wysoka ekspresja na poziomie białka, w grupie pacjentek bez akumulacji białka TP53, zwiększała ryzyko zgonu (HR 1,61, p=0,049 dla PC, HR 2,00, p=0,015 dla TP). Ten rezultat potwierdził się na poziomie mRNA w grupie pacjentek leczonych według schematu TP (HR4,24, p=0,001;). Zadania badawcze Własne: 3.A.1. Aberracje cytogenetyczne związane z wybranymi typami chłoniaków: próby oceny wartości diagnostycznej i wpływu określonych zmian na przebieg choroby. B. Grygalewicz, R. Woroniecka, J. Rygier, K. Borkowska, U. Piekarska, B. Pieńkowska-Grela 3.A.6 Analiza zmian klonalnych w ostrej białaczce szpikowej z wykorzystaniem technik klasycznej cytogenetyki, FISH i CGH celem wyodrębnienia użytecznych diagnostycznie markerów proliferacji komórek białaczkowych. B. Grygalewicz, R. Woroniecka, J. Rygier, A. Pastwińska, K Borkowska, B. Pieńkowska - Grela 3.A.9. Analiza somatycznych zmian genetycznych i predyspozycji dziedzicznych u chorych z rakiem jajnika. A. Dansonka – Mieszkowska, I. Rzepecka, J. Moes - Sosnowska, J. Plisiecka - Hałasa, Ł. Szafron, B. Konopka, A. Budziłowska, , A. Podgórska, J. Kupryjańczyk 3.A.10. Poszukiwanie molekularnych markerów diagnostycznych, prognostycznych i predykcyjnych u pacjentek z rakiem jajnika. J. Kupryjańczyk, I. Rzepecka, A. Dansonka - Mieszkowska, A. Podgórska, J. Moes - Sosnowska, Ł. Szafron, B. Konopka, A. Budziłowska, J. Plisiecka – Hałasa. Zadania realizowane we współpracy z innymi komórkami COI: 1.B.4. Badania in vitro nad czynnikami ukierunkowanymi na komórki o cechach fenotypu nowotworowych komórek macierzystych w raku jajnika. J. K. Siwicki, M. Kulińczak, M. Zajdel, M. Sromek, M. Chechlińska, A. Dansonka-Mieszkowska, K. Zakrzewska, J. Owczarek, P. Wiśniewski, J. Kupryjańczyk. 3.A.7. Molekularna analiza obecności krążących komórek nowotworowych we krwi dorosłych chorych na mięsaki tkanek miękkich i kości typu sarcoma synoviale i mięsak Ewinga/PNET – korelacja z wynikami leczenia oraz czynnikami kliniczno-patologicznymi P. Rutkowski, J. Przybył, J.A.Siedlecki, K. Ptaszyński, B. Grygalewicz, H. Koseła, K. Kozak, A. Klimczak, M. Szacht, T. Świtaj, B. Pieńkowska – Grela 3.B.21. Badanie cytometryczno-cytogenetyczno-molekularne materiału uzyskanego dzięki biopsji cienkoigłowej w diagnostyce różnicowej chłoniaków Burkitta z rearanżacją 63 i bez rearanżacji genu MYC. G. Rymkiewicz, K. Błachnio, M. Feliksbrot-Bratosiewicz, M. Zajdel, Z. Bystydzieński, B. ŚledźGawrońska, K. Czyż, K. Siwicki, J. Walewski, B. Pieńkowska-Grela. 3.B.19. Korelacja obrazu klinicznego i histopatologicznego u pacjentów z rakiem żołądka w zależności od statusu receptora HER2. A. Mróz, K. Olszewska, N. Woźnialis, M. Grabowska. 1.A.4. Zmiany polimorficzne, mutacyjne i epigenetyczne oraz w ekspresji genów jako markerymolekularnej diagnostyki onkologicznej. A. Fabisiewicz, M. Kowalewska, A. Tysarowski, K. Seliga – Falkowska R. Zub, E. Kosakowska, E. Bakuła - Zalewska, J. Przybył, B. Bielińska, M. Bujko, P. Kober, K. Olszewska, J. Siedlecki. 1.B.3. Badania nad wykorzystaniem mikroRNA, jako biomarkerów nowotworowych w raku płuca, jajnika i nowotworach układu chłonnego. M. Zajdel, A. Świercz, M. Kulińczak, M. Sromek, P. Swoboda, G. Rymkiewicz, A. Dansonka Mieszkowska, K. Goryca, A. Druzd - Sitek, M. Głogowski, D. Wąsowski, R. Włodarczyk, Ł. Talarek, M. Żmijewski, K. Piech, M. Turski, K. Zakrzewska, A. Szumera - Ciećkiewicz, J. Owczarek, P. Wiśniewski, J. Walewski, J. Kupryjańczyk, M. Chechlińska, J. K. Siwicki 3.B.14.Implikacje kliniczne koamplifikacji genów HER-2 i topoizomerazy II alfa (TOP2A). R. Sienkiewicz – Kozłowska, I. Głogowska, W. P. Olszewski, W.T. Olszewski, J. Placzke, E. Brewczyńska, D. Larecka, K. Olszewska, A. Piaścik, T. Koziński Inne badania: Prowadzone współprace krajowe i międzynarodowe: 1. Znaczenie zmian genetycznych w chłoniakach: a. Center E.Koplowitz, Hospital Clinic, Barcelona, Hiszpania b. Univ. Med, Kolonia, Niemcy 2. Znaczenie zmian genetycznych w przewlekłej białaczce szpikowej i przewlekłej białaczce limfatycznej, z: Instytut Patologii Krwi i Medycyny Transfuzyjnej Akademii Nauk Medycznych Ukrainy, Lwów; 3. Zmiany genetyczne w ostrych białaczkach człowieka: a. projekt wieloośrodkowy, Sekcja Cytogenetyki Hematoonkologicznej PTGC; b. AM, Lublin, wspólny Grant KBN c. Universitätsklinikum Jena, Institut für Humangenetik, Germany 4. Bioinżynieria molekularna – genetyczne i epigenetyczne modyfikacje somatycznych komórek macierzystych izolowanych z ludzkiej krwi pępowinowej, Pracownia Bioinżynierii Komórek Macierzystych. Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN; 5. Czynniki wpływające na ryzyko zachorowania na raka jajnika: projekt wieloośrodkowy, Ovarian Cancer Association Consortium (OCAC) W ramach współpracy międzynarodowej LDM uczestniczy w badaniach prowadzonych przez Ovarian Cancer Association Consortium (OCAC), które analizuje czynniki wpływające na ryzyko zachorowania na raka jajnika. W konsorcjum uczestniczy kilkadziesiąt laboratoriów z całego świata, co pozwala prowadzić analizy na bardzo dużej populacji raków jajnika. Owocem współpracy są publikacje ukazujące się w renomowanych czasopismach o wysokim IF. Realizowane projekty grantowe: 1. Grant KBN: Analiza zmian klonalnych w przebiegu ostrej białaczki mieloblastycznej z wykorzystaniem techniki klasycznej CGH i macierzy CGH – celem wyodrębnienia użytecznych diagnostycznie markerów proliferacji komórek białaczkowych. Wykonawcy B. Pieńkowska-Grela, B. Grygalewicz. Umowa nr 1870/B/P01/2008/35, współpraca z Uniwersytetem Medycznym w Lublinie. Termin realizacji: 08.09.2008 - 07.07.2012 2. Grant Polskiego Towarzystwa Onkologicznego: Określenie zróżnicowania obszarów delecji chromosomów 13 i 11 w przewlekłej białaczce limfatycznej/chłoniaku z małych limfocytów B jako czynnika rokowniczego. Wykonawca: Grygalewicz B. (2012-2013, nr 71/2013) 64 3. 4. 5. 6. Grant promotorski NCN. Tytuł: Analiza mutacji i ekspresji wybranych genów ścieżki homologicznej naprawy DNA w raku jajnika. Kierownik: prof. J. Kupryjańczyk. Wykonawca: J. Moes-Sosnowska. Termin realizacji: 09.04.2010 - 09.08.2014. Numer umowy: 4620/B/P01/2010/38 Grant promotorski NCN. Tytuł: Poszukiwanie molekularnych markerów prognostycznych u pacjentek z rakiem jajnika. Kierownik: prof. J. Kupryjańczyk. Wykonawca: Ł. Szafron. Termin realizacji: 12.04.2010 - 11.08.2013. Numer umowy: 0272/B/P01/2010/38 Grant NCN. Tytuł: Ocena roli PALB i EMSY – genów regulujących BRCA2 – w molekularnej patogenezie raka jajnika. Kierownik: dr A. Dansonka-Mieszkowska, termin realizacji: 06.05.2011-05.05.2015, numer umowy: 5645/B/P01/2011/40 Grantu NCN. Tytuł projektu: Patogeneza przeżywania komórek raka jajnika w warunkach braku adhezji: analiza transkryptomiczna i próby ingerencji w cele molekularne metodami terapii genowej. Kierownik: Anna Stachurska Termin realizacji: 22.08.2012 - 21.08.2015. Numer projektu: UMO-2011/03/N/NZ1/00141 7. Rozwój naukowy w Pracowni Genetyki Nowotworów: 2014 Joanna Moes-Sosnowska stopień naukowy – doktor n. med. (z wyróżnieniem) Agnieszka Chudy stopień naukowy – doktor n. med. Katarzyna Olszewska - tytuł mgr biologii Martyna Łukasik - tytuł mgr biologii Barbara Pieńkowska-Grela - uprawnienia audytora / eksperta Polskiego Centrum Akredytacji 2013 Łukasz Szafron – stopień naukowy – doktor n. med. (z wyróżnieniem) Klaudia Borkowska - tytuł mgr biologii Iwona Rzepecka –tytuł diagnosty laboratoryjnego Agnieszka Dansonka-Mieszkowska - tytuł diagnosty laboratoryjnego 2012 Anna Felisiak-Gołąbek stopień naukowy – doktor n. med. Działalność diagnostyczna: Pracownia posiada uprawnienia wymagane do wykonywania badań w zakresie cytogenetycznej diagnostyki nowotworów –wpis do rejestru KIDL (0275). W zespole zatrudnionych jest 14 osób z uprawnieniami diagnosty laboratoryjnego w tym 4 osoby ze specjalizacją II◦w zakresie laboratoryjnej genetyki medycznej. Badania z zakresu diagnostyki i określania czynników rokowniczych u pacjentów z hematoonkologicznymi chorobami rozrostowymi wykonywane są technikami cytogenetyki klasycznej (GTG) i fluorescencyjnej hybrydyzacji in situ (FISH) przy użyciu komercyjnych sond ujawniających specyficzne fuzje genowe, rearanżacje, delecje lub powielenia genów (CE-IVD). Badania techniką i-FISH wykonywane są również na znakowanych plazmocytach oraz na materiale guzów litych (ze skrawków parafinowych). Obok funkcji diagnostycznej (np. rearanżacja SS18 w maziówczaku złośliwym), badania te pozwalają na kwalifikację pacjentów do programów lekowych np. amplifikacja HER2 w leczeniu raka piersi i żołądka, fuzja COL1A1/FGFR w włókniakomięsaku guzowatym skóry. W obszarze guzów litych prowadzimy diagnostykę molekularną zmian genetycznych, służącą głównie kwalifikacji pacjentów do terapii celowanych. Analizowane są mutacje w wielu genach, w tym EGFR, BRAF, KRAS, NRAS, PDGFRA oraz KIT w rakach jelita grubego, rakach płuca, czerniakach, mięsakach, i innych nowotworach. Materiał genetyczny w postaci DNA jest izolowany ze skrawków parafinowych, a następnie analizowany przy pomocy metody PCR i sekwencjonowania lub komercyjnie dostępnych zestawów opartych o metody RealTime PCR (CE-IVD). 65 Rocznie wykonujemy ok. 900 badań molekularnych w celu oznaczenia mutacji w analizowanych genach. Badania diagnostyczne w Pracowni wykonujemy dla potrzeb pacjentów COI i dla innych ośrodków (~40 ośrodków). Działalność dydaktyczna: Pracownia jest ośrodkiem odbywania staży specjalizacyjnych podstawowych i kierunkowych w zakresie laboratoryjnej genetyki medycznej i klinicznej (cytogenetyka hematoonkologiczna). Uprawnienia kierownika specjalizacji : B. Pieńkowska-Grela, B. Grygalewicz. Odbywają się tu również szkolenia w zakresie cytogenetyki nowotworów i technik molekularnych dla pracowników instytucji służby zdrowia, krajowych i zagranicznych. Prowadzimy praktyki dla studentów SGGW i Biologii UW, realizowane są prace magisterskie i licencjackie dla studentów tych uczelni. Pracownicy PGN prowadzą wykłady m.in. na kurach specjalizacyjnych i atestacyjnych dla lekarzy, spotkaniach krajowych towarzystw naukowych, licznych zjazdach i konferencjach. Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat: 1.Salaverria I, Royo C, Carvajal-Cuenca A, Clot G, Navarro A, Valera A, Song JY, Woroniecka R, Rymkiewicz G, Klapper W, Hartmann EM, Sujobert P, Wlodarska I, Ferry JA, Gaulard P, Ott G, Rosenwald A, Lopez-Guillermo A, Quintanilla-Martinez L, Harris NL, Jaffe ES, Siebert R, Campo E, Beà S. CCND2 rearrangements are the most frequent genetic events in Cyclin D1-negative mantle cell lymphoma. Blood. (2012) 21;121(8):1394-402. 2.Wawrzyniak E, Wierzbowska A, Kotkowska A., Siemieniuk-Rys M., Robak T., KnopinskaPosluszny W., Klonowska A., Iliszko M., Woroniecka R., Pienkowska-Grela B., A.Ejduk, M. Wach, E.Duszenko, Jaskowiech A., Jakobczyk M., Mucha B., Kosny J., A.Pluta, Grosicki S., Holowiecki J., Haus O., Different prognosis of acute myeloid leukemia harboring monosomal karyotype with total or partial monosomies determined by FISH: Retrospective PALG study.), Leuk Res, 2013, 37(3): 293– 299 3.Grygalewicz B, Woroniecka R, Pastwińska A, Rygier J, Krawczyk P, Borg K , Makuch-Łasica H, Patkowska E, Pieńkowska-Grela B. Acute panmyelosis with myelofibrosis with EVI1 amplification Cancer Genetics 205 (2012) 255-260 4.Kupryjańczyk J, Dansonka-Mieszkowska A, Moes-Sosnowska J, Plisiecka-Hałasa J, Szafron L, Podgórska A, Rzepecka IK, Konopka B, Budziłowska A, Rembiszewska A, Grajkowska W, Spiewankiewicz B. 2013. Ovarian small cell carcinoma of hypercalcemic type - evidence of germline origin and smarca4 gene inactivation. a pilot study. Pol J Pathol. 64(4):238-46. PubMed PMID: 24375037. 5.Felisiak-Golabek A, Dansonka-Mieszkowska A, Rzepecka IK, Szafron L, Kwiatkowska E, Konopka B, Podgorska A, Rembiszewska A, Kupryjanczyk J. 2013. p19(INK4d) mRNA and protein expression as new prognostic factors in ovarian cancer patients. Cancer Biol Ther. 14(10):973-81. doi: 10.4161/cbt.25966. Epub 2013 Aug 14. PubMed PMID: 24022213. 6.Bojesen SE, Pooley KA, Johnatty SE, et al., Kupryjanczyk J, Chanock SJ, Dansonka-Mieszkowska A, Jukkola-Vuorinen A, Rzepecka IK, et al., Dunning AM. 2013. Multiple independent variants at the TERT locus are associated with telomere length and risks of breast and ovarian cancer. Nat Genet. 45(4):371-84, 384e1-2. doi: 10.1038/ng.2566. PubMed PMID: 23535731; PubMed Central PMCID: PMC3670748. 7.Pharoah PD, Tsai YY, Ramus SJ, et al., Dansonka-Mieszkowska A, et al., Kupryjanczyk J, et al., Rzepecka IK, et al., Sellers TA. 2013. GWAS meta-analysis and replication identifies three new susceptibility loci for ovarian cancer. Nat Genet. 45(4):362-70, 370e1-2. doi: 10.1038/ng.2564. PubMed PMID: 23535730; PubMed Central PMCID: PMC3693183. 8.Charbonneau B, Block MS, Bamlet WR, et al., Kupryjanczyk J, et a., Dansonka-Mieszkowska A, Olson SH, Harter P, et a., Szafron LM, et al., Goode EL. Risk of ovarian cancer and the NF-κB pathway: genetic association with IL1A and TNFSF10. Cancer Res. 2014 Feb 1;74(3):852-61. doi: 10.1158/0008-5472.CAN-13-1051. Epub 2013 Nov 22. 66 9.Salaverria I, Martin-Guerrero I, Wagener R, Kreuz M, Kohler CW, Richter J, Pienkowska-Grela B, Adam P, Burkhardt B, Claviez A, Damm-Welk C, Drexler HG, Hummel M, Jaffe ES, Küppers R, Lefebvre C, Lisfeld J, Löffler M, Macleod RA, Nagel I, Oschlies I, Rosolowski M, Russell RB, Rymkiewicz G, Schindler D, Schlesner M, Scholtysik R, Schwaenen C, Spang R, Szczepanowski M, Trümper L, Vater I, Wessendorf S, Klapper W, Siebert R; Molecular Mechanisms in Malignant Lymphoma Network Project and Berlin-Frankfurt-Münster Non-Hodgkin Lymphoma Group. A recurrent 11q aberration pattern characterizes a subset of MYC-negative high-grade B-cell lymphomas resembling Burkitt lymphoma. Blood. 2014 Feb 20;123(8):1187-98. doi: 10.1182/blood2013-06-507996. Epub 2014 Jan 7. 10.Przybyl J, Kozak K, Kosela H, Falkowski S, Switaj T, Lugowska I, Szumera-Cieckiewicz A, Ptaszynski K, Grygalewicz B, Chechlinska M, Pienkowska-Grela B, Debiec-Rychter M, Siedlecki JA, Rutkowski P.Gene expression profiling of peripheral blood cells: new insights into Ewing sarcoma biology and clinical applications. Med Oncol. 2014 Aug;31(8):109. doi: 10.1007/s12032014-0109-2. Rozdziały w podręcznikach: 2012 1. Pieńkowska-Grela B. Badania technikami cytogenetyki klasycznej (kariotypowanie) i fluorescencyjnej hybrydyzacji in situ (FISH) w hematoonkologii, Rozdział w: Badania Immunogenetyczne w Transplantologii i Diagnostyce, Praca zbiorowa , K. Bogunia-Kubik (red), I-BIS, Wrocław, 2012, 135-144 Znaczenie standaryzacji badań genetycznych: 2. Pieńkowska-Grela B, Grygalewicz B. Międzylaboratoryjny Test Kontroli Jakości Badań FISH w Hematoonkologii, Rozdział w: Badania Immunogenetyczne w Transplantologii i Diagnostyce, Praca zbiorowa K. Bogunia-Kubik (red). IBIS, Wrocław, 2012, 205-212 Pracownia Koordynacji Badań Kierownik Pracowni – dr n. med. Anna Szumera -Ciećkiewicz Struktura Pracowni 1. Bank Tkanek 2. Archiwum Pracownia Cytometrii Przepływowej Kierownik Pracowni- dr med.Grzegorz Rymkiewicz – adiunkt Pracownicy i ich funkcje: • mgr Katarzyna Błachnio – laboratoryjna diagnostyka medyczna i laboratoryjna medyczna medyczna (2 specjalizacje) • mgr Beata Śledź-Gawrońska – laboratoryjna diagnostyka medyczna (1 specjalizacja) • dr med. Zbyszek Bystydzieński – Studia podyplomowe w zakrsie laboratoryjnej diagnostyki medycznej • lek Kinga Sikorska-Mali – patomorfolog II stopnia (1 specjalizacja) Opis działalności Pracowni Cytometrii Przepływowej Wykorzystanie cytometrii przepływowej w diagnostyce różnicowej nowotworów układu chłonnego. Pracownia prowadzi diagnostykę cytometryczną, głównie materiałów uzyskiwanych dzięki biopsji cienkoigłowej i interpretację wyników cytogenetyczno-molekularnych w kontekście rozpoznawanych podtypów chłoniaków. Materiał genetyczny każdego przypadku chłoniaka diagnozowanego cytometrycznie i cytogenetycznie bankuje się. W roku 2013 wprowadzono wraz z Zakładem 67 Immunologii nowy algorytm diagnostyki mikroRNA w diagnostyce różnicowej chłoniaków centralnego układu nerwowego i innych guzów nowotworowych i nienowotworowych OUN na podstawie badanego płynu mózgowo-rdzeniowego. Ponadto, w Pracowni wykonuje się rutynową i konsultacyjną diagnostykę histopatologiczną chłoniaków, badania cytologiczne płynów mózgowordzeniowych (chłoniaki i raki), badania cytologiczne materiałów uzyskanych metodą biopsji cienkoigłowej, badania histopatologiczno-immunohistochemiczne biopsji chirurgicznych i trepanobiopsji szpiku oraz gastroskopii i kolonoskopii Spis najważniejszych publikacji Pracowni Cytometrii Przepływowej: 1.Salaverria I, Martin-Guerrero I, Wagener R, Kreuz M, Kohler CW, Richter J, Pienkowska-Grela B, et al., Rymkiewicz G, et al., Siebert R; Molecular Mechanisms in Malignant Lymphoma Network Project and Berlin-Frankfurt-Münster Non-Hodgkin Lymphoma Group. A recurrent 11q aberration pattern characterizes a subset of MYC-negative high-grade B-cell lymphomas resembling Burkitt lymphoma. Blood. 2014;123(8):1187-98. 2.Szumera-Ciećkiewicz A, Gałązka K, Szpor J, Rymkiewicz G, Jesionek-Kupnicka D, Gruchała A, Ziarkiewicz-Wróblewska B, Poniatowska-Broniek G,Demczuk S, Prochorec-Sobieszek M. Distribution of lymphomas in Poland according to World Health Organization classification: analysis of 11718 cases from National Histopathological Lymphoma Register project - the Polish Lymphoma Research Group study. Int J Clin Exp Pathol. 2014 May 15;7(6):3280-6 3.Kulma-Kreft M, Tukaj C, Rymkiewicz G, Śmiałek U, Grabarczyk P, Leśniewski-Kmak K, Zaucha JM. Diagnostics of progressive multifocal leukoencephalopathy in a patient with concomitant lymphoma infiltration of central nervous system during R-CHOP chemotherapy- a case presentation and review of the literature. J. Hematol. Oncol. Res. 01/2014; 1(2):1-7 4.Woroniecka R, Rymkiewicz G, Grygalewicz B, Błachnio K, Rygier J, Jarmuż-Szymczak M, Ratajczak B, Pieńkowska-Grela B. “Cytogenetic and flow cytometry evaluation of Richter syndrome reveals MYC, CDKN2A, IGH alterations with loss of CD52, CD62L and increase of CD71 antigen expression as the most frequent recurrent abnormalities”, American Journal of Clinical Pathology, 2015. 143:25-35; doi:10.1309/ AJCPATRQWANW2O3N 5. Zajdel M, Rymkiewicz G, Chechlinska M, Blachnio K, Pienkowska-Grela B, Grygalewicz B, Goryca K, Cieślikowska M, Bystydzieński Z, Swoboda P, Walewski J, Siwicki JK. miR expression in MYC-negative DLBCL/BL with partial trisomy 11 is similar to classical Burkitt lymphoma and different from diffuse large B-cell lymphoma. Tumor Biology 02/2015, DOI: 10.1007/s13277-0153203-y 6. Borkowski PK, Rymkiewicz G, Golebiewska J, Nestoros N, Romejko-Jarosinska J, ZarnowskaPrymek H, Masny A, Pałucki J, Cielecka D. The first case of human autochtonous subconjunctival dirofilariosis in Poland and MALT lymphoma as possible consequence of this parasitosis Infect Agent Cancer. 2015 Jan 7;10(1):1. doi: 10.1186/1750-9378-10-1. eCollection 2015. Rozdziały w podręcznikach w 2014 Rymkiewicz G. Cytometria przepływowa w diagnostyce nowotworów układu chłonnego. W „Problemy hematologiczne u chorych na nowotwory” pod redakcją Wojtukiewicz M i Deptała A, Wydawnictwo Termedia, Wydanie 1, Poznań 2014, rozdział 6, strona 117-144 Rymkiewicz G. Diagnostyka cytometryczna w Hematologii. W „Postawy Hematologii” pod readkcją Dmoszyńska A, Robak T, Hus I, Wydawnictwo Czelej, Wydanie 3, Lublin 2014, rozdział 7, strona 111-139 Pracownia Patologii Narządowej Nowotworów: Struktura Pracowni: Zespoły współpracujące z Klinikami Narządowymi: • Nowotwory tkanek miękkich i kości • Nowotwory płuca i klatki piersiowej • Nowotwory układu chłonnego 68 • • • • • • • • Nowotwory układu moczowego Nowotwory układu nerwowego Nowotwory piersi Nowotwory układu pokarmowego Nowotwory głowy i szyi Nowotwory narządów płciowych kobiecych Ogólna patologia narządowa Cytopatologia Pracownicy Pracowni: Dr n. med. Bakuła-Zalewska Elwira – st. asytent Lek. Barańska Joanna – starszy asystent Lek. Durzyńska Monika – starszy asystent Prof. dr hab. n. med. Kupryjańczyk Jolanta- konsultant Lek. Ligaj Marcin – st. asystent Lek. Michej Wanda n- st. asystent dr hab. n. med. Mróz Andrzej – st. asystent lek. Małgorzata Lenarcik – starszy asystent dr n. med. Olszewski Wojciech - adiunkt prof. dr hab. n. med. Orłowska Janina – st. asystent dr n. med. Plisiecka Hałasa Joanna - adiunkt lek. Wągrodzki Michał – st. asystent lek. Wiśniewski Piotr – st. asystent lek. Zakrzewska Klara – st. asystent dr n. med. Roszkowska-Purska Katarzyna – starszy asystent lek. Malinowska Małgorzata - kontrakt lek. Turowicz Agnieszka –kontrakt dr hab. n. med. Bogna Wróblewska-Ziarkiewicz – kontrakt dr n. med. Beata Gierej - kontrakt Rezydenci: lek. Bikowska –Opalach Barbara – rezydent lek. Chrzan Alicja- rezydent lek.Tomczyk Szatkowska Agnieszka- rezydent lek. Węgrewicz Krzysztof - rezydent Doktoranci: lek. Marcin Ligaj lek. Piotr. Wiśniewski lek. Bikowska-Opalach Barbara Opis działalności: Ocena patomorfologicznych czynników prognostycznych z zastosowaniem technik immunopatologicznych • patologia chłoniaków (klasyfikacja) • ocena proliferacji i apoptozy w raku jelita grubego; porównanie markerów proliferacji i apoptozy w przypadkach leczonych wyłącznie operacyjnie z przypadkami po radio- i chemioterapii przedoperacyjnej Opracowanie zasad postępowania w niepalpacyjnych rakach sutka. Wprowadzenie indeksu prognostycznego w rakach przewodowych przedinwazyjnych sutka. Spis najważniejszych publikacji 69 1. Kiedrowski M, Mróz A, Kamiński MF, Kraszewska E, Orłowska J, Olszewski W, Kupryjańczyk J, Reguła J. Proximal shift of advanced adenomas in the large bowel--does it really exist? Pol Arch Med Wewn. 2012;122(5):195-9 2. Duchnowska R, Dziadzuszko R, Trojanowski T, Mandat T, Och W, Czartoryska-Arłukowicz B, Radecka B, Olszewski WP, Szubstarski F, Kozłowski W, Jarosz B, Rogowski W, Kowalczyk A, Limon J, Biernat W, Jassem J. Conversion of epidermal gowth factor receptor expression In breast cancer metastases to the brain. Breast Cancer Res. 2012; 16:14 3. Milewski Ł, Wójtowicz K, Roszkowski P I, Barcz E, Ziarkiewicz Wróblewska B, Kamiński P, Malajczyk J: Expression of ghrelin and its receptors in ovarian endometrioma. Gyenocological Endocrinology, 2011, 1-4, Early Online 4. Kupryjańczyk J, Dansonka-Mieszkowska A, Moes-Sosnowska J, Plisiecka-Hałasa J, Szafron L, Podgórska A, Rzepecka IK, Konopka B, Budziłowska A, Rembiszewska A, Grajkowska W, Spiewankiewicz B. Ovarian small cell carcinoma of hypercalcemic type - evidence of germline origin and smarca4 gene inactivation. a pilot study. Pol J Pathol. 2013;64(4):238-46. PubMed PMID: 24375037. 5. Charbonneau B, Block MS, Bamlet WR,et al., Kupryjańczyk J, et al., Dansonka-Mieszkowska A, et al., Goode EL. Risk of Ovarian Cancer and the NF-Îş B Pathway: Genetic Association with IL1A and TNFSF10. Cancer Res. 2014 Feb 1;74(3):852-61. doi: 10.1158/00085472.CAN-13-1051. Epub 2013 Nov 22. PubMed PMID: 24272484 6. Felisiak-Golabek A, Dansonka-Mieszkowska A, Rzepecka IK, Szafron L, Kwiatkowska E, Konopka B, Podgorska A, Rembiszewska A, Kupryjańczyk J. p19(INK4d) mRNA and protein expression as new prognostic factors in ovarian cancer patients. Cancer Biol Ther. 2013 Oct 1;14(10):973-81. doi: 10.4161/cbt.25966. Epub 2013 Aug 14. PubMed PMID: 24022213. 7. Bojesen SE, Pooley KA, Johnatty SE, et al., Kupryjańczyk J,Chanock SJ, DansonkaMieszkowska A, Jukkola-Vuorinen A, Rzepecka IK, et al., Dunning AM. Multiple independent variants at the TERT locus are associated with telomere length and risks of breast and ovarian cancer. Nat Genet. 2013 Apr;45(4):371-84, 384e1-2. doi: 10.1038/ng.2566. PubMed PMID: 23535731; PubMed Central PMCID: PMC3670748. 8. Pharoah PD, Tsai YY, Ramus SJ, et al., Dansonka-Mieszkowska A, et al., Kupryjańczyk J, et al., Rzepecka IK, et al., Sellers TA. GWAS meta-analysis and replication identifies three new susceptibility loci for ovarian cancer. Nat Genet. 2013 Apr;45(4):362-70, 370e1-2. doi: 10.1038/ng.2564. PubMed PMID: 23535730; PubMed Central PMCID: PMC3693183. 9. Permuth-Wey J, Lawrenson K, Shen HC, et al., Dansonka-Mieszkowska A, et al., Kupryjańczyk J, et al., Rzepecka IK, et al., Gayther SA. Identification and molecular characterization of a new ovarian cancer susceptibility locus at 17q21.31. Nat Commun. 2013;4:1627. doi: 10.1038/ncomms2613. PubMed PMID: 23535648; PubMed Central PMCID: PMC3709460. 10. White KL, Vierkant RA, Fogarty ZC, et al., Kupryjańczyk J,et al., Dansonka-Mieszkowska A, Rzepecka IK, et al., Goode EL. Analysis of over 10,000 Cases finds no association between previously reported candidate polymorphisms and ovarian cancer outcome. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2013 May;22(5):987-92. doi: 10.1158/1055-9965.EPI-13-0028. Epub 2013 Mar 19. PubMed PMID: 23513043; PubMed Central PMCID: PMC3650102 Sekcja Organizacyjno-Administracyjna – kierownik mgr Iwona Sosnowska Pracownia Cytologii Ginekologicznej : Dr n. med. Jan Faryna – koordynator Pracownicy i ich funkcje: Mgr Ewa Osiecka-Tęsny – cytolog Mgr Agnieszka Jackowska – cytolog 70 Mgr Magdalena Baryła – cytolog Prof. dr hab.. med. Włodzimierz Olszewski - konsultant Opis działalności Pracowni z ostatnich trzech lat -wykonywanie badań cytologicznych i opracowanie kryteriów cytodiagnostycznych w materiałach uzyskiwanych drogą biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej. Pracownia Chemii Klinicznej: Kierownik Pracowni: dr n. med. Tomasz Sadowski. Struktura Pracowni: Laboratorium Biochemii i Immunochemii, Laboratorium Hematologii i Analityki, Laboratorium Białek Specyficznych, Laboratorium Koagulologii, Laboratorium Analityczne (na Wawelskiej) Pracownia Markerów Nowotworowych Kierownik Pracowni dr hab. n. med. Maria Małgorzata Kowalska Struktura Pracowni 1. Laboratorium Immunodiagnostyczne 2. Laboratorium Metod Manualnych. Pracownicy i ich funkcje: Dr n. med. Małgorzata Fuksiewicz – adiunkt Dr n. med. Beata Kotowicz – adiunkt Mgr biol. Alicja Berezowska – młodszy asystent Hanna Madejska - starszy technik Jolanta Makuch - starszy technik Opis działalności Pracowni z ostatnich trzech lat W Pracowni Markerów Nowotworowych wykonywane są oznaczenia standardowych markerów nowotworowych oraz nowo ocenianych biomarkerów. Wyniki markerów nowotworowych wykorzystywane są przede wszystkim w monitorowaniu leczenia chorych oraz w szeroko pojętej diagnostyce. W związku z narastającą liczbą skierowań na oznaczenia chromograniny A, zmieniono metodę manualną na automatyczną. Oznaczenia te wykonywane są obecnie na analizatorze immunochemicznym, czego efektem jest szybkie uzyskanie wyniku chromograniny A, istotnego markera w diagnostyce i monitorowaniu leczenia chorych na nowotwory neuroendokrynne. W ramach współpracy z Klinikami COI prowadzona jest działalności naukowa dotycząca oceny użyteczności klinicznej cytokin, metaloproteinz i ich tkankowych inhibitorów oraz YKL-40 jako nowych czynników predykcyjnych lub prognostycznych. Aktualnie, we współpracy z Kliniką Nowotworów Głowy i Szyi, prowadzone są badania zależności pomiędzy stężeniami TGF β1 a oceną późnych odczynów popromiennych u chorych leczonych samodzielną radioterapią lub metodą skojarzoną z jednoczesną chemioterapią z powodu nowotworów rejonu głowy i szyi. Archiwizowane są surowice pacjentów leczonych w Klinice Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej, w których oceniany będzie wpływ chemioterapii i terapii celowanej na stężenie hormonu antyMullerowskiego. Wyniki badań publikowane są w czasopismach zagranicznych i krajowych jak również prezentowane na zjazdach naukowych. Prowadzona działalność naukowa umożliwia nam stałe pogłębianie wiedzy z zakresu markerów nowotworowych, czego efektem jest zapraszanie naszych pracowników do wygłaszania wykładów na konferencjach i kursach doszkalających, 71 organizowanych przez PTOK, CMKP i Polskie Towarzystwo Diagnostyki Laboratoryjnej. W PMN prowadzone są staże specjalizacyjne w zakresie markerów białkowych dla diagnostów laboratoryjnych i lekarzy, zgodnie z uprawnieniami, zatwierdzonymi przez Ministra Zdrowia. Ponadto w Pracowni wykonywane są badania w ramach realizacji grantów oraz międzynarodowych badań klinicznych prowadzonych przez badaczy z Klinik COI. Spis najważniejszych publikacji z ostatnich trzech lat 1. Kowalska M, Tajer J, Chechlinska M, Fuksiewicz M, Kotowicz B, Kaminska J, Walewski J. Serum macrophage colony-stimulating factor (M-CSF) in patients with Hodgkin lymphoma. Med Oncol 2012;29:2143-7. 2. Kowalska M, Tajer J, Chechlinska M, Fuksiewicz M, Kotowicz B, Syczewska M, Walewski J, Kaminska J. Discriminant analysis involving serum cytokine levels and prediction of the response to therapy of patients with Hodgkin lymphoma. Tumour Biol 2012; 33: 1733-3. 3. Ługowska I, Kowalska M, Zdzienicki M, Fuksiewicz M, Kamińska J, Szamotulska K, Rutkowski R. Znaczenie prognostyczne czynników klinicznych i oznaczania stężenia VEGF, IL-8 oraz sTNF-R1 w czerniakach skóry o zaawansowaniu lokoregionalnym. Pol Merkuriusz Lek 2012; 32:22-7. 4. Kotowicz B, Fuksiewicz M. Standardowe i potencjalne markery nowotworowe u chorych na raka szyjki macicy. Nowotwory J Oncol 2013; 63:5: 403-407. 5. Fuksiewicz M, Kotowicz B, Rutkowski A, Kowalska M. The matrix metalloproteinase-7 and pro-enzyme of metalloproteinase-1 as a potential marker for patients with rectal cancer without distant metastasis. Tumour Biol.2014 Dec 31. [Epub ahead of print] DOI 10.1007/s13277-014-3000-z. 6. Fuksiewicz M, Kotowicz B, Kolasińska-Ćwikła A, Piotrowski J, Nawrocki G, Cichocki A, Kowalska M. Wstępna ocena użyteczności klinicznej oznaczania chromograniny A u chorych na nowotwory neuroendokrynne przewodu pokarmowego. Diagn Lab 2014;50: 235-238. Rozdział w podręczniku: 1. Kowalska M, Kamińska J. Markery nowotworowe. Zarys Ginekologii Onkologicznej. Pod red. J. Markowskiej i R. Mądrego. 2012; 119-127. 2. Kowalska MM. Otyłość a rak prostaty i rak piersi. Fizjologiczne uwarunkowania postępowania dietetycznego. Pod redakcją prof. dr hab. Joanny Gromadzkiej-Ostrowskiej. 2014; 46 – 53. 72 2.6. Zakład Mikrobiologii Klinicznej Kierownik Zakładu Mikrobiologii Klinicznej: dr n. przyr. Hanna Połowniak-Pracka specjalista II° z mikrobiologii Struktura Zakładu: Pracownia Bakteriologii - kierownik mgr Edyta Waker specjalista II° z mikrobiologii Pracownia Mikologii - kierownik mgr Elżbieta Ochman specjalista I° z mikrobiologii Pracownia Podstawowej Diagnostyki Wirusologicznej z wydzielonym stanowiskiem Biologii Molekularnej pod bezpośrednim nadzorem kierownika Zakładu W Zakładzie zatrudnionych jest na czas nieokreślony 8 asystentów-diagnostów laboratoryjnych (w tym 3 osoby ze specjalizacją II° z mikrobiologii, 1 osoba ze specjalizacją I° z mikrobiologii, 1 osoba ze specjalizacją w zakresie Zdrowia Publicznego), 5 techników medycznych, 4 pracowników administracyjno-gospodarczych i 2statystyków medycznych Działalność kliniczna • Diagnostyka zakażeń u chorych z chorobą nowotworową obejmująca posiew materiału klinicznego, izolację czynnika etiologicznego zakażenia, oznaczenie lekowrażliwości drobnoustroju oraz wykrywanie mechanizmów nabywania oporności na antybiotyki. W diagnostyce stosujemy metody klasyczne a także, metody biologii molekularnej i inne. Rocznie w Zakładzie wykonujemy około 48 tys. badań mikrobiologicznych. • Współpraca z Klinikami Centrum Onkologii w zakresie leczenia i epidemiologii zakażeń • Analiza mikrobiologiczna materiału klinicznego obejmująca epidemiologię zakażeń oraz lekowrażliwość izolowanych drobnoustrojów sporządzana w systemie rocznym dla poszczególnych Klinik Centrum Onkologii • Współpraca z Zespołem ds. Zakażeń Szpitalnych w zakresie epidemiologii zakażeń i zapobiegania zakażeniom u pacjentów hospitalizowanych w Centrum Onkologii Działalność naukowa 1. Główne kierunki badań • Ocena przydatności antybiogramów wykonywanych bezpośrednio z dodatnich posiewów krwi • Kolonizacja układu pokarmowego szczepami wieloopornymi • Ocena różnych materiałów z dolnych dróg oddechowych w diagnostyce zakażeń grzybiczych 2. Współpraca naukowa z Klinikami CO tematycznie związana z problemem powikłań septycznych • Klinika Ginekologii Onkologicznej – Ocena wpływu środowiska mikroflory skóry krocza na nasilenie wczesnego odczynu popromiennego u chorych napromienianych z powodu raka sromu • OIT – Klastry objawów jako czynniki rokownicze w ciężkiej sepsie u chorych z chorobą nowotworową i ich znaczenie prognostyczne 3. Udział czynny i bierny w Zjazdach Towarzystw Naukowych, sympozjach, konferencjach itp. Wybrane pozycje literatury Hanna Połowniak Pracka, Warszawa 2011, CMKP, Rozdział „Zakażenia w onkologii” w „Podstawy onkologii klinicznej” pod red. J.Meder Hanna Połowniak-Pracka, Warszawa 2011, Rozdział „Etiologia zakażeń u chorych na chłoniaki” w „Nowotwory układu chłonnego” pod red. J.Walewski Elżbieta Ochman, 2011, „Nowe gatunki grzybów izolowane od chorych onkologicznych” w SEPSIS zeszyt 2 tom 4 73 Elżbieta Ochman, 2011, „Diagnostyka mikologiczna grzybic układu oddechowego” w Diagnosta laboratoryjny Nr 3 (24) Elżbieta Ochman, Maria Kozioł-Montewka, Barbara Podsiadło, Dorota Plewik, Małgorzata Kozioł, 2011, „Źródła błędów przedlaboratoryjnych w diagnostyce zakażeń grzybiczych” w Nowa Pediatria nr 2/2011 Dorota Żabicka, Janusz Strzelecki, Agnieszka Woźniak, Paweł Strzelecki, Ewa Sadowy, Alicja Kuch, Waleria Hryniewicz, 2011, „Efficiency of the Cepheid Xpert vaA/vanB assay for screening of colonization with vancomycin-resistant enterococci during hospital outbreak” w Diagnostic Microbiology and Infectious Disease Sergiusz Markowicz, Zbigniew I. Nowecki, Piotr Rutkowski, Andrzej W. Lipkowski, Marzena Biernacka, Anna Jakubowska-Mucha, Tomasz Świtaj, Aleksandra Misicka, Henryk Skurzak, Hanna Połowniak-Pracka, Jan Walewski 2012 „Adjuvant vaccination with melanoma antygenpulsed dendritic cells In stage III melanoma patients E. Wardal, K. Markowska, D. Żabicka, M. Wróblewska, M. Giemza, E. Mik, H.PołowniakPracka, A. Woźniak, W. Hryniewicz, E. Sadowy, 2014 „Molecular analysis of VanA out break of Enterococcus faecium two Warsaw hospitals: The importance of mobile genetic elements”w BioMed Research International M. J. Mazurek, M. Rysz, J. Jaworowski, F. Nowakowski, R. Krajewski, S. Starościak, M. Pietras, H. Połowniak-Pracka, A. Włodarczyk, 2014 „Contamination of the surgical field In head add Neck oncologic burgery” w Head and Neck Anna Łukaszewska, Małgorzata Lipiec, Elżbieta Ochman, Warszawa, 2013, „Ciężkie zakażenia Aspergillus spp. i Candida albicans u chorej leczonej z powodu mięsaka Edwinga – opis przypadku” w „Ciężkie zakażenia szpitalne – problem interdyscyplinarny” pod redakcją prof. Danuty Dzierżanowskiej 74 2.7. Poradnia Psychoonkologii Kierownik Poradni: dr n. med. Mariola Kosowicz - psycholog, psychoterapeuta Struktura Poradni: Kierownik Poradni, sekretariat, lekarze psychiatrzy (4osoby); psycholodzy ( 16 osób) Pracownicy Poradni: Lekarze psychiatrzy (umowy cywilno-prawne)- lek. med. Bożena Hrycan; lek. med. Regina Koreywo, dr n.med. Julia Pupek-Pyzioł, lek.med. Magdalena Misiągiewicz Psycholodzy (umowy o pracę)-mgr Danuta Longić- starszy asystent- psycholog, psychoterapeuta; mgr Małgorzata Grzejszczak- psycholog,psychoterapeuta; mgr Dorota Kazalska- starszy asystentpsycholog, psychoterapeuta; mgr Ewelina Telejko- młodszy asystent psycholog, psychoterapeuta; mgr Sylwia Świstak- Sawa – asystent,psycholog, psychoterapeuta, mgr Patrycja Ziółkowska-młodszy asystent,psycholog, psychoterapeuta Psycholodzy (umowy cywilno-prawne)- mgr Paweł Żukowski- psycholog, psychoterapeuta; mgr Elżbieta Pożarowska- psycholog, psychoterapeuta; dr n. med. Marta Kulpa- psycholog, psychoterapeuta; mgr Magdalena Lechowicz- psycholog, psychoterapeuta; mgr Olga KłodaKrajewska- psycholog, psychoterapeuta; mgr Katarzyna Borowicz- psycholog, psychoterapeuta; mgr Aleksandra Sopel- psycholog, psychoterapeuta; mgr Magdalena Nagalska- psycholog, psychoterapeuta; mgr Małgorzata Tokarska- psycholog, psychoterapeuta; mgr Barbara Tybońpsycholog, psychoterapeuta Opis działalności Poradni: Mając na uwadze problemy chorych onkologicznie oraz wzorując się na światowych standardach szeroko rozumianej opieki medycznej, w tym również psychologicznej, powołano z dniem 1 stycznia 2011 roku nową komórkę Centrum Onkologii - Zakład Psychoonkologii. W marcu 2012 roku Zakład Psychoonkologii rozszerzył swoją działalność o Poradnię Zdrowia Psychicznego i podpisał kontrakt na świadczenia medyczne z NFZ. Od roku 2013 Zakład Psychoonkologii zmieniła nazwę na Poradnia Psychoonkologii. Obecnie Poradnia Psychoonkologii zatrudnia szesnastu psychologów i czterech lekarzy psychiatrów. W zakres działalności Poradni Psychoonkologii wchodzą profesjonalne formy pomocy psychologicznej dla pacjentów hospitalizowanych w Klinikach Narządowych Centrum Onkologii, jak również leczonych w warunkach ambulatoryjnych. Obecnie w każdej Klinice Narządowej pracuje wyznaczony psycholog, do którego zadań należy wszechstronna pomoc psychologiczna pacjentom na wszystkich etapach hospitalizacji, m.in.: w okresie okołooperacyjnym, w trakcie leczenia uzupełniającego i wszystkich innych sytuacjach, które stanowią dla pacjenta problem natury psychicznej. Ważnym elementem pomocy psychologicznej w celu lepszego rozpoznania potrzeb psychicznych pacjentów jest współpraca z personelem medycznym. Wzorując się na światowych standardach psychologii klinicznej w każdej Klinice wprowadzono grupowe zajęcia psychoedukacyjne ( raz w tygodniu) dla wszystkich pacjentów hospitalizowanych i ich bliskich. Zadaniem psychoedukacji jest, m.in. pomoc chorym w adaptacji do sytuacji pobytu w szpitalu, w kształtowaniu aktywnej postawy wobec choroby i procesu leczenia oraz opracowanie strategii radzenia sobie ze stresem. Poprzez prawidłowo przeprowadzoną psychoedukację wzmacnia się wewnętrzne zasoby chorego, pomaga w znalezieniu odpowiednich strategii, dzięki którym pacjent odzyskuje poczucie sprawczości i zdrowej kontroli. W ramach działalności Poradni Zdrowia Psychicznego, z pomocy psychologicznej i psychiatrycznej mogą korzystać wszyscy chorzy, bez względu na miejsce leczenia i zamieszkania oraz ich bliscy. Proponowane formy pomocy obejmują: - Konsultacje lekarzy psychiatrów - Konsultacje psychologiczno- diagnostyczne 75 - Pomoc pracownika socjalnego - Interwencje kryzysowej w każdej trudnej dla pacjenta i jego rodziny sytuacji - Indywidualne sesje terapeutyczne dla pacjentów na wszystkich etapach choroby - Indywidualne sesje terapeutyczne dla rodzin osób chorych - Sesje terapii rodzinnej- małżeńskiej- partnerskiej - Grupowe sesje terapeutyczne dla pacjentów - Grupy wsparcia dla rodzin osób chorych - Grupy wparcia dla osób w żałobie Wszystkie proponowane formy pomocy są bezpłatne. Sposób kierowania pacjenta do Poradni Psychoonkologii: do lekarza psychiatry bez skierowania, do psychologa ze skierowaniem lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Godziny pracy Poradni: Poniedziałek, czwartek -08.00-19.00 wtorek , środa - 08.00-18.00 piątek -08.00- 15.35 Poradnia Psychoonkologii bierze aktywny udział w organizowanych przez CMKP, PUO, Uniwersytet Medyczny, Ministerstwo Zdrowia działaniach poszerzających wiedzę z zakresu komunikacji personelu medycznego z pacjentem i przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu personelu medycznego. Dbając o profesjonalizm podejmowanych działań psychologicznych ważną częścią pracy Poradni Psychoonkologii stanowią prace naukowo- badawcze, których celem jest naukowe uzasadnienie skuteczności pracy terapeutycznej dla grupy przewlekle chorych osób. Pracownicy Poradni biorą aktywny udział w konferencjach naukowych polskich i zagranicznych oraz publikują artykuły naukowe w czasopismach z list MNiSW. Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat, 2012-2014: 1. M. Kosowicz, „Poprawna komunikacja drogą do porozumienia”, Przegląd Urologiczny2012/13/2 str. 72-76 2. P. Ziółkowska "Self- perception of women after mastectomy as an ego defence mechanism. Comparison with a group of healthy women". Współczesna onkologia, 2012; 16(2): 184-190. 3. P. Ziółkowska "Sytuacje spostrzeganej utraty kobiecości: menopauza i mastektomia- zmiany w obrazie siebie jako kobiety". Przegląd menopauzalny, 2012; 6: 456-462. 4. M. Kosowicz (2013) Sztuka rozmowy o złych rokowaniach. Onkologia po Dyplomie z Hematologią.,s.46-50 5. M. Kosowicz (2013) Życie z osobą chorą psychicznie. Poradnik Psychologiczna Ja, My, Oni.,s32- 37 6. M. Kulpa , B. Stypula-Ciuba Ból nowotworowy i uciążliwość objawów somatycznych , a jakość życia u pacjentów z chorobami nowotworowymi” Medycyna Paliatywna 2013;5(4):171-179 7. M. Kulpa ,K. Owczarek „Przystosowanie psychiczne do choroby nowotworowej a jakość życia uwarunkowana stanem zdrowia u chorych onkologicznych” Medycyna Paliatywna 2013;5(3) 8. M. Kosowicz, M. Kulpa, U. Ziętalewicz, B. Stypuła-Ciuba, D. Kazalska, M. Grzejszczak, P. Ziółkowska.2014 " Umiejscowienie kontroli zdrowia a lęk i depresja u pacjentów z chorobą nowotworową tkanek miękkich i kości"Medycyna Paliatywna 2014; 6(3): 165–169 (lista B; liczba punktów MNiSW 6) 9. M. Kulpa, M. Kosowicz, B. Stypuła-Ciuba. D. Kazalska, 2014, "Anxiety and depression and cognitive coping strategies and health locus of control in patients with digestive system cancer" Przegląd Gastroenterologiczny 2014; 9 (6): 329–335 (lista A IF 0,375, liczba punktów MNiSW 15, Index Copernicus Value: 9,66) 10. U. Ziętalewicz, M. Kulpa, B. Stypuła-Ciuba, M. Kosowicz.2014 "Funkcjonowanie psychologiczne u kobiet i mężczyzn z chorobą nowotworową"Medycyna Paliatywna 2014; 6(3): 145–150 169 76 3. Zakłady Badań Podstawowych 77 3.1. Zakład Onkologii Molekularnej i Translacyjnej Kierownik Zakładu - prof. dr hab.n.med. Janusz A. Siedlecki Struktura Zakładu - Pracownia Badań Translacyjnych - Pracownia Biochemii - Pracownia Inżynierii Komórkowej Pracownicy Zakładu Pracownia Badań Translacyjnych dr Anna Fabisiewicz - Adiunkt - Kierownik Pracowni dr Beata Bielińska - Adiunkt dr Mateusz Bujko - Adiunkt dr Paulina Kober - Adiunkt – urlop macierzyński dr Magdalena Kowalewska - Adiunkt dr Nataliia Rusetska - St.specjalista – od 03.11.2014 mgr Aleksandra Gos - Mł. asystent mgr Katarzyna Seliga - Mł. asystent dr Andrzej Tysarowski - Adiunkt mgr Renata Zub - St. specjalista badawczo-techniczny Pracownia Biochemii dr hab. Ewa Grzybowska mgr Anna Balcerak dr Ryszard Konopiński dr Elżbieta Sarnowska mgr Alicja Trębińska inż. Maciej Wakuła - Adiunkt - Kierownik Pracowni - Mł. asystent - Adiunkt - Adiunkt - Mł. asystent - Mł asystent - od 15.05.2014 oraz lek. med. Janusz Jaworowski- St. specjalista-koordynator – od 01.08.2014 dr Joanna Przybył - Adiunkt – urlop bezpłatny mgr Agnieszka Lipiec - Mł. asystent - urlop bezpłatny Pracownia Inżynierii Komórkowej prof. Zygmunt Pojda - Profesor zwyczajny – Kierownik Pracowni dr Eugeniusz Machaj - Adiunkt mgr Małgorzata Borkowska - St. technik tech. Katarzyna Caban - St. technik medyczny mgr Karolina Janik-Kosacka - St.specjalista –d. 03.11.2014 dr Janusz Jaworowski - St. specjalista-koordynator – do 31.07.2014 Emilia Kuchta - St. technik medyczny mgr inż. Agata Kurzyk - Specjalista mgr inż. Juliusz Wysocki - Specjalista mgr Katarzyna Siennicka - Mł. asystent – od 01.12.2014 Doktoranci mgr Mateusz Chmielarczyk mgr Ewelina Macech – Klicka mgr Marcin Leszczyński 78 lek med. Sylwia Tabor mgr Aleksandra Dębska Opis działalności Zakładu/Kliniki z ostatnich trzech lat ( 2012-2014) PRACOWNIA BADAŃ TRANSLACYJNYCH Kierownik Pracowni – dr Anna Fabisiewicz Zmiany polimorficzne, mutacyjne i epigenetyczne oraz w ekspresji genów jako markery molekularnej diagnostyki onkologicznej A.Fabisiewicz, M.Kowalewska, M.Bujko, A.Tysarowski, K.Seliga-Falkowska, R.Zub, P.Kober, J. Przybył, B. Bielińska 1. MikroRNA w etiopatogenezie i diagnostyce mięsaków macicy (grant MNiSW). Badano profil ekspresji mikroRNA (miR) w guzach i próbkach krwi uzyskanych od chorych na mięsaki macicy o różnych typach histopatologicznych. Eksperymenty z wykonano z wykorzystaniem mikromacierzy ekspresyjnych mikroRNA w guzach mięsaków podścieliskowych. W hierarchicznej analizie danych uzyskanych w eksperymentach z zastosowaniem mikromacierzy ekspresyjnych próbki kontrolne, czyli prawidłowe fragmenty macicy, nie formowały klastru. Przeciwnie zaś w przypadku danych dotyczących mikroRNA - analiza klastrowa ujawniła tworzenie się wyraźnie odrębnego klastru próbek kontrolnych. Klasteryzacja hierarchiczna pokazała nie budzące wątpliwości różnice w profilach ekspresji mikroRNA pomiędzy próbkami kontrolnymi, LGESS (mięsaki podścieliskowe o niskim stopniu złośliwości, ang. low-grade endometrial stromal sarcoma) i UUS (niezróżnicowane endometrialne mięsaki podścieliskowe, ang. undifferentiated uterine sarcoma). Uzyskane wyniki walidowano metodą qPCR oceniając poziom wybranych 16 cząsteczek mikroRNA w 40 próbkach guzów i prawidłowych fragmentów macic. Na podstawie danych literaturowych wytypowano sześć kandydackich cząsteczek mikroRNA, których poziom następnie oceniono w 48 próbkach osocza. W ostatnim etapie badań dokonano analizy ekspresji wybranych (w oparciu o dane literaturowe) 20 cząsteczek mikroRNA w 68 próbkach osocza uzyskanych od 44 chorych na mięsaki macicy oraz 24 pacjentek z mięśniakami macicy. Zaobserwowano trend w różnicowaniu próbek osocza na podstawie poziomu ekspresji niektórych z mikroRNA wytypowanych jako kandydackie markery mięsaków macicy. 2. Ocena znaczenia zmian ekspresji i metylacji DNA regionów regulatorowych genów kodujących białka połączeń międzykomórkowych w progresji nowotworów jelita grub Prowadzono prace dotyczące oceny zaburzeń ekspresji genów kodujących białka odpowiedzialne za oddziaływania międzykomórkowe w raku jelita grubego, w oparciu o wcześniejsze wyniki wielkoskalowej analizy transkryptomu. Do analizy ekspresji metodą qRT-PCR włączono geny, których ekspresja była znamiennie różna pomiędzy wycinkami prawidłowej tkanki a gruczolaka lub prawidłowej tkanki a raka, a jednocześnie krotność zmiany (tzw. fold change, FC) był wyższy od 2,5. Wybrane kryteria spełniło 20 genów: CDH3, CDH11, CDH19, PTPRF, CLDN1, CLDN2, CLDN5, CLDN8, CLDN15, CLDN23, CGN, JAM2, DSC2, DSC3, DSG3, PCDH7, MMUPCDH, PCDHB14, PCDHB16 oraz NEO1. Wyniki pokazały wyraźne tendencje w zmianach ekspresji w kolejnych etapach progresji nowotworu, w obrębie genów kodujących białka wchodzące w skład: połączeń adheretnych CDH3, CDH11 (wzrost ekspresji) oraz CDH19, PTPRF (spadek); połączeń ścisłych (ang. tight junction): CLDN1, CLDN2 (wzrost) oraz CLDN5, CLDN8, CLDN15, CLDN23, CGN oraz JAM2 (spadek); a także desmosomów DSC3 and DSG3 (wzrost) oraz DSC2 (obniżenie). Istotne zmiany stwierdzono również w poziomie mRNA genów kodujących protokadheryny PCDH7, MUPCDH (spadek ekspresji) oraz PCDHB14 (wzrost ekspresji). Odnotowano również spadek poziomu transkrypcji genu NEO1 (neogenina). W przypadku jednego z analizowanych genów, tj. PCDHB16 nie potwierdzono znamiennych różnic. W badaniu podjęto próbę oceny roli 79 zmian epigenetycznych w obniżeniu ekspresji wybranych genów. Metodą pirosekwencjonowania określono poziom metylacji DNA regionów promotorowych CDLN23, DSC2, MUPCDH i PTPRH. 3. Ocena statusu mutacji białek kluczowych dla procesów nowotworzenia w raku jelita grubego i raku płuca. Cetuksymab i panitumumab są lekami blokującymi aktywność receptora EGFR, skutecznymi głównie u chorych posiadających niezmutowany gen KRAS. Określono status genu K-RAS u 2637 chorych na raka jelita grubego, 38% pacjentów posiadało mutację w genie K-RAS. W przypadku pacjentów, u których nie stwierdzono mutacji w kodonie 12 i 13 genu KRAS poszerzono panel oznaczeń o 2 i 3 ekson kodujący genu KRAS oraz o 1, 2 i 3 ekson kodujący genu NRAS. Rozbudowany panel zastosowano u 152 chorych. Mutacje stwierdzono tylko w 2 eksonie genu KRAS (5% przypadków). U 293 chorych określono dodatkowo status genów BRAF i PIK3CA W niedrobnokomórkowym raku płuc (NDRP) występują mutacje somatyczne w receptorze EGFR powodujące stałą aktywność tego receptora. Określenie statusu genu EGFR jest kluczowe w doborze schematu leczenia chorych z NDRP inhibitorami kinazy tyrozynowej (TKI). Przebadano 1051 pacjentów, z których 11% posiadało mutację w genie EGFR. Badanie rozszerzono o ekson 20 genu HER2 w celu identyfikacji rzadkich insercji kwalifikujących do leczenia celowanego. Status genu HER2 określono w grupie 960 pacjentów, stwierdzono występowanie insercji w 5 przypadkach (0,5%). 4. Molekularna analiza obecności krążących komórek nowotworowych we krwi chorych na mięsaki tkanek miękkich i kości typu sarcoma synoviale i mięsak Ewinga/PNET - korelacja z wynikami leczenia oraz czynnikami kliniczno-patologicznymi. Analiza korelacji obecności krążących komórek niosących geny fuzyjneEWS-FLI1 oraz SS18SSX1/2 z przebiegiem klinicznym choroby nie wskazała na znaczenie prognostyczne obecności tych komórek we krwi obwodowej chorych na miesaka Ewinga (ES) oraz maziówczaka złośliwego (SynSa). Przeprowadzono równiez oznaczenia poziomu ekspresji genów związanych z potencjałem przerzutowania oraz odpowiedzią mmunologiczną w ES i SynSa. Uzyskane wyniki wskazały na prognostyczną przydatność oznaczania poziomu genów CDH2 i CDT2 we krwi obwodowej pacjentów z ES. Ponadto zaobserwowano obniżony poziom ekspresji genu ZAP70 u wszystkich pacjentów z ES, co może świadczyć o aktywacji układu immunologicznego. Nadekspresję genu CDT2 oraz obniżony poziom ekspresji genu ZAP70 wykryto również w stymulowanych komórkach jednojądrzastych krwi obwodowej. Oznaczenia molekularne uzupełniono o analizę wyników rutynowego badania krwi wykonywanego przy przyjmowaniu pacjentów do COI. Krew do rutynowego badania morfologii została pobrana w tym samym czasie co próbki krwi przeznaczone do badań molekularnych. Zaobserwowano podwyższony poziom monocytów we krwi obwodowej 36% (n=12) pacjentów z ES, który istotnie korelował z gorszym przeżyciem u tych chorych. Rezultaty tych badań mogą świadczyć o aktywacji układu immunologicznego u pacjentów z ES oraz o ogólnoustrojowym charakterze tej choroby.U pacjentów z SynSa nie uzyskano istotnych statystycznie różnic poziomu ekspresji wybranych genów pomiędzy chorymi na SynSa a osobami zdrowymi. PRACOWNIA BIOCHEMII Kierownik Pracowni : dr hab. Ewa Grzybowska 1. Funkcjonalna i strukturalna analiza białka HAX-1 i jego izoform Celem projektu jest charakterystyka funkcjonalna białka HAX-1 i określenie jego roli w procesie nowotworowym , zwłaszcza w kontekście jego interakcji z transkryptami. We współpracy z prof. Bengtem Fadeelem (Instytut Karoliński, Sztokholm) przeprowadzono analizę wpływu poszczególnych izoform białka HAX-1 na apoptozę, otrzymując wyniki istotnie różniące się od dotychczas opublikowanych (Trębińska i wsp., 2014). Przeprowadzono badania 80 lokalizacji komórkowej izoform białkowych odpowiadających wariantom alternatywnego składania genu HAX1. Wykazano lokalizację jądrową białka HAX-1 za pomocą obserwacji mikroskopowych, a także ustalono czynniki wpływające na tę lokalizację. Wykazano także, że pod wpływem określonego stresu dochodzi do akumulacji białka w jądrze. Ustalono, że eksport białka HAX-1 z jądra zachodzi za pośrednictwem eksportyny 1 (XPO-1) i zidentyfikowano dwa motywy w białku HAX-1 odpowiedzialne za ten eksport (NES, Nuclear Export Signal). Aby nadać znaczenie funkcjonalne nowym lokalizacjom komórkowym białka HAX-1 przeprowadzono badanie wpływu tego białka na poziom ekspresji transkryptu polimerazy DNA beta, do którego to białko się wiąże, jak również badanie wpływu białka HAX-1 na ekspresję transkryptu reporterowego. Uzyskane wyniki wskazują na udział białka HAX-1 w degradacji transkryptów, co może być elementem komórkowej odpowiedzi na stres (Grzybowska i wsp., 2013). Analizując lokalizacje białka HAX-1 w komórce, wykryto również jego obecność w tzw. ciałkach procesujących (Pbodies), co wskazuje na jego udział w obróbce mRNA. Zbadano czynniki mające wpływ na obecność badanego białka w P-bodies i stwierdzono, że lokalizacja zależy w znacznej mierze od aktywnej transkrypcji (Zayat i wsp., 2015).We współpracy z Zakładem Patologii przeprowadzono restrospektywną analizę immunohistochemiczną ekspresji białka HAX-1 w grupie ok. 60 pacjentek z rakiem piersi, z podziałem na chore bez przerzutów i z przerzutami nowotworowymi, w celu określenia potencjalnej przydatności oceny ekspresji HAX-1 jako czynnika predykcyjnego tworzenia przerzutów.Rozpoczęto badanie wpływu białka HAX-1 na procesy adhezji i migracji. Za pomocą podwójnej immunoprecypitacji i spektrometrii mas wyizolowano i scharakteryzowano nową grupę białek wiążących się do białka HAX-1, związanych z adhezją typu komórka-komórka. Przeprowadzono badanie mikromacierzowe porównujące transkryptomy linii z wyciszeniem HAX1 (otrzymanej w naszym laboratorium) i linii kontrolnej, uzyskując wyniki wskazujące na różnice w adhezji i ekspresji białek macierzy zewnątrzkomórkowej. Przeprowadzono także testy adhezji i migracji w obydwu liniach, których wyniki wskazują na występowanie istotnych różnic.Opierając się na przesłankach literaturowych i wynikach własnych, rozpoczęto badanie wpływu białka HAX1 na aktywację małych GTP-az z rodziny Ras; Rac1 i Cdc42, które (wraz z białkiem RhoA) stanowią główne regulatory procesu migracji. PRACOWNIA INŻYNIERII KOMÓRKOWEJ Kierownik Pracowni – prof. dr hab. n. med. Zygmunt Pojda (równocześnie kierownik banku komórek i tkanek zgodnie z wymogiem Ustawy Transplantacyjnej) Struktura Pracowni: - bank komórek macierzystych i tkanek - laboratorium diagnostyczne (w rejestrze KIDL) - laboratoriumcytometrii przepływowej - laboratorium mikroskopii konfokalnej Opis działalności Pracowni w latach 2012 – 2014 Pracownia jest byłym Zakładem Inżynierii Komórkowej przyłączonym do ZOMT w ramach reorganizacji Instytutu. Prowadzi badania translacyjne w dziedzinie zastosowań komórek macierzystych w regeneracji tkanek chorych onkologicznych, ze szczególnym uwzględnieniem komórek pozyskiwanych od dorosłych dawców w układach auto- lub allogenicznym. w ostatnich trzech latach zrealizowano 3 zewnętrzne projekty naukowo-badawcze (granty), rozpoczęto realizację 3 kolejnych (STRATEGMED NCBiR, PBS II NCBIR i OPUS 6 NCN. Ważniejszymi dokonaniami ostatnich 3 lat są: współopracowanie modelu implantu zasiedlanego komórkami macierzystymi dla rekonstrukcji twarzoczaszki u chorych onkologicznych, opracowanie metody pozyskiwania i scharakteryzowanie mezenchymalnych komórek macierzystych z tkanki tłuszczowej człowieka i zwierząt doświadczalnych oraz (we współpracy z klinikami) rozpoczęcie i kontynuowane 3 badań klinicznych z wykorzystaniem komórek macierzystych dla leczenia 81 chorych. Badane jest zastosowanie mezenchymalnych komórek macierzystych w rekonstrukcji piersi u pacjentek onkologicznych, leczeniu uszkodzeń układu kostno-stawowego i w leczeniu stwardnienia rozsianego. Działalnością usługowo-kliniczną na rzecz COI są: izolacja, preparatyka, badanie, bankowanie i udostępnianie komórek krwiotwórczych dla celów przeszczepień klinicznych, oraz monitorowanie przebiegu mobilizacji do krwi komórek szpiku pacjentów leczonych przeszczepem autologicznym. Pracownia dysponuje laboratorium diagnostycznym akredytowanym w Krajowej Izbie Diagnostów Laboratoryjnych i bankiem komórek i tkanek posiadającym zezwolenie ministerstwa zdrowia na izolowanie, przetwarzanie i przechowywanie komórek macierzystych do celów klinicznych. Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat 1. Kowalewska M, Radziszewski J, Goryca K, Bujko M, Oczko-Wojciechowska M, Jarzab M, Siedlecki JA, Bidzinski M. (2012)Estimation of groin recurrence risk in patients with squamous cell vulvar carcinoma by the assessment of marker gene expression in the lymph nodes. BMC Cancer.12: 223. 2. Bujko M, Kowalewska M, Danska-Bidzinska A, Bakula-Zalewska E, Siedecki JA, Bidzinski M. (2012) The promoter methylation and expression of the O6-methylguanineDNA methyltransferase gene in uterine sarcoma and carcinosarcoma. Oncol Lett. 4: 551555. 3. Kowalewska M, Bakula-Zalewska E, Chechlinska M, Goryca K, Nasierowska-Guttmejer A, Danska-Bidzinska A, Bidzinski M. (2013) microRNAs in uterine sarcomas and mixed epithelial-mesenchymal uterine tumors: a preliminary report. Tumour Biol. 34: 2153-60. 4. Bielinska B, Gaj P, Kluska A, Nowakowska D, Balabas A, Dabrowska M, Niwinska A, Gruchota J, Zub R, Skasko E, Steffen J, Ostrowski J, Siedlecki JA. (2013) Association of the BRCA1 promoter polymorphism rs11655505 with the risk of familial breast and/or ovarian cancer. Fam Cancer; 12: 691-8. 5. Nesteruk D, Rutkowski A, Fabisiewicz S, Pawlak J, Siedlecki JA, Fabisiewicz A.(2014) Evaluation of prognostic significance of circulating tumor cells detection in rectal cancer patients treated with preoperative radiotherapy: prospectively collected material data. BioMed Res Int. 2014:712827. doi: 10.1155/2014/712827. 6. Rutkowski P, Gos A, Jurkowska M, Switaj T, Dziewirski W, Zdzienicki M, Ptaszyński K, Michej W, Tysarowski A, Siedlecki JA. (2014) Molecular alterations in clinical stage III cutaneous melanoma: Correlation with clinicopathological features and patient outcome. Oncol Lett. 8: 47-54. 7. Bujko M, Kober P, Tysarowski A, Matyja E, Mandat T, Bonicki W, Siedlecki JA. (2014) EGFR, PIK3CA, KRAS and BRAF mutations in meningiomas. Oncol Lett. 4: 551-555. 8. Grzybowska EA (2012) Human intronless genes: Functional groups, associated diseases, evolution and mRNA processing in absence of splicing, Biochem Biophys Res Commun. 424: 1-6. 9. Grzybowska EA, Zayat V, Konopiński R, Trębińska A, Szwarc M, Sarnowska E, Macech E, Korczyński J, Knapp A, Siedlecki JA. (2013) HAX-1 is a nucleocytoplasmic shuttling protein with a possible role in mRNA processing. FEBS J. 280: 256-72. 10. Sarnowska E, Balcerak A, Olszyna-Serementa M, Kotlarek, D, Sarnowski, TJ, Siedlecki, JA (2013) AMP-activated protein kinase (AMPK) as therapeutic target, Postepy higieny i medycyny doswiadczalnej, 67: 750-760. 11. Archacki R., Buszewicz D., Sarnowski T.J., Sarnowska E., Rolicka A.T., et al. (2013) BRAHMA ATPase of the SWI/SNF Chromatin Remodeling Complex Acts as a Positive Regulator of Gibberellin-Mediated Responses in Arabidopsis. PLoS ONE 8(3) 12. Sarnowska EA, Rolicka AT, Bucior E, Cwiek P, Tohge T, Fernie AR, Jikumaru Y, Kamiya Y, Franzen R, Schmelzer E, Porri A, Sacharowski S, Gratkowska DM, Zugaj DL, Taff A, Zalewska A, Archacki R, Davis SJ, Coupland G, Koncz C, Jerzmanowski A, Sarnowski TJ. 82 (2013) DELLA-interacting SWI3C core subunit of switch/sucrose nonfermenting chromatin remodeling complex modulates gibberellin responses and hormonal cross talk in Arabidopsis. Plant Physiol. 163: 305-17 13. Trębińska A, Högstrand K, Grandien A, Grzybowska EA, Fadeel B (2014) Exploring the anti-apoptotic role of HAX-1 versus BCL-XL in cytokine-dependent bone marrow-derived cells from mice. FEBS Lett. 588: 2921-7. 14. Zayat V, Balcerak A, Korczynski J, Trebinska A, Wysocki J, Sarnowska E, Chmielarczyk M, Macech E, Konopiński R, Dziembowska M, Grzybowska EA (2015) HAX-1: a novel Pbody protein, DNA and Cell Biology, 34(1)1-12. 15. Grabowska I, Brzoska E, Gawrysiak A, Stremińska W, Moraczewski J, Polanski Z, Hoser G, Kawiak J, Machaj EK, Pojda Z, Ciemerych MA. (2012) Restricted myogenic potential of mesenchymal stromal cells isolated from umbilical cord. Cell Transplantation; 21: 17111726. 16. Kruszewski M, Iwaneńko T, Machaj EK, Ołdak T, Wojewódzka M, Kapka-Skrzypczak L, Pojda Z. (2012) Direct use of the comet assay to study cell cycle distribution and its application to study cell cycle-dependent DNA damage formation. Mutagenesis. 27: 551558. 17. Witkowska-ZimnyM, Walenko K, Wałkiewicz AE, Pojda Z, Przybylski J, LewandowskaSzumieł M (2012) The effect of substrate stiffness on umbilical cord stem cells differentiation. Acta Biochimica Polonica. 59: 261-264. 18. Jaroszewicz J, Kurzyk A, Ostrowska B, Pojda Z, Swieszkowski W (2012) High resolution desktop tomography for evaluation of tissue ingrowth into polymer scaffolds. Journal of Tissue Engineering and Regenerative Medicine.6(Suppl 1): 320 19. Ostrowska B, Kurzyk A, Pojda Z, Swieszkowski W, Kurzydlowski K: How structure and chemical composition influence mechanical and biological properties of 3D tissue engineering scaffolds fabricated using rapid prototyping method. (2012) Journal of Tissue Engineering and Regenerative Medicine ; 6(Suppl 1): 371. 20. Pojda Z, A. Kurzyk A, J. Wysocki J, B. Ostrowska B, W.Świeszkowski W, J. Jaworowski J, S. Mazur S, T. Dębski T, J. Gilowska J, K. Caban K, E.K. Machaj EK (2012) Constructions of stem cell-colonized scaffolds for bone repair. Journal of Stem Cell Research and Therapy; 5: 37. 21. Grabowska I, Streminska W, Janczyk-Ilach K, Machaj EK, Pojda Z, Hoser G, Kawiak J, Moraczewski J, Ciemerych MA, Brzoska E (2013) Myogenic potential of Mesenchymal Stem Cells - the case of adhesive fraction of human umbilical cord blood cells. Current Stem Cell Research & Therapy; 8: 82-90. 22. Pojda Z, Machaj E, Kurzyk A, Mazur S, Dębski T, Gilewicz J, Wysocki J. (2013) Mezenchymalne komórki macierzyste. Postępy Biochemii; 59: 187-197. 23. Dębski T, Gilewicz J, Kurzyk A, Ostrowska B, Jaroszewicz J, Wysocki J, Machaj E, Jaworowski J, Święszkowski W, Pojda Z (2013) Induced angiogenesis in PCL bioactive scaffolds with a new prefabrication method. Experimental study in rats. IPRAS Journal; 12: 58-59. 83 3.2. Zakład Immunologii Kierownik Zakładu - dr hab. n. med. Magdalena Chechlińska, prof. nadzw. Struktura Zakładu Pracownia Immunologii Nowotworów Pracownia Immunologii Komórkowej Pracownicy Zakładu dr hab. n. med. Jan Konrad Siwicki, prof. nadzw.– kierownik Pracowni Immunologii Komórkowej dr hab. n. med. Sergiusz Markowicz, prof. nadzw. – kierownik Pracowni Immunologii Nowotworów mgr Ilona Borycka – specjalista biolog mgr Maria Cieślikowska – specjalista biolog mgr Monika Grygorowicz – specjalista biolog (urlop macierzyński do sierpnia 2014 roku) mgr Agnieszka Kotlarz – specjalista biolog mgr Mariusz Kulińczak – specjalista biolog dr n. przyr. Joanna Miłoszewska – adiunkt mgr Eliza Nowak – specjalista biolog (urlop macierzyński od września 2014 roku) dr n. przyr. Małgorzata Przybyszewska – adiunkt dr n. med. Maria Sromek – adiunkt mgr Paweł Swoboda – asystent naukowy mgr Michalina Zajdel – specjalista Pracownicy zakładu z otwartymi przewodami doktorskimi: 1. Agnieszka Kotlarz: „Wykorzystanie analogów witaminy D oraz leków z grupy inhibitorów komórek kinaz tyrozynowych do przełamywania lekooporności o charakterystyce nowotworowych komórek macierzystych raka jelita grubego” – promotor dr hab. Sergiusz Markowicz, profesor nadzwyczajny 2. Monika Grygorowicz: „Immunomodulujące działanie lenalidomidu na funkcje regulatorowych limfocytów T” – promotor prof. nadzw. dr hab. Sergiusz Markowicz 3. Michalina Zajdel: „Ocena przydatności wybranych mikroRNA dla różnicowej diagnostyki agresywnych chłoniaków z komórek B” – promotor dr hab. Jan Konrad Siwicki, profesor nadzwyczajny 4. Mariusz Kulińczak: „Ocena in vitro wpływu wybranych leków i związków na komórki o cechach fenotypu nowotworowych komórek macierzystych.” – promotor dr hab. Jan Konrad Siwicki, profesor nadzwyczajny 5. Paweł Swoboda: „Wzór ekspresji cyklin z grupy D oraz analiza jego korelacji z czynnikami prognostycznymi u chorych na chłoniaki nieziarnicze” – promotor dr hab. Magdalena Chechlińska, profesor nadzwyczajny 84 Opis działalności Kliniki/Zakładu za ostatnie 3 lata Obecnie realizowane kierunki badawcze w Pracowni Immunologii Nowotworów I. Opracowanie w klinicznym badaniu pilotowym szczepionki z zastosowaniem komórek dendrytycznych dla chorych na czerniaka skóry w III st. zaawansowania z wysokim ryzykiem nawrotu po limfadenektomii terapeutycznej, zastosowanej jako leczenie uzupełniające po uzyskaniu remisji konwencjonalnymi metodami leczenia. Odsetek 3-letniego całkowitego przeżycia szczepionych chorych (n=22) wyniósł 68,2%, a w grupie kontrolnej (n=22) 25,7%. Wyniki opublikowano (Markowicz S. i wsp., Med. Oncol. 2012; 29 (4), 2966-2977). II. Ocena przydatności czynników indukujących różnicowanie oraz substancji z grupy drobnocząsteczkowych inhibitorów receptorowych kinaz tyrozynowych (TKI) do eliminacji komórek raka jelita grubego przetrwałych po ekspozycji na cytostatyki. Jako czynników indukujących różnicowanie użyto syntetycznych hipokalcemicznych analogów kalcitriolu. Wykazano, że sekwencyjne zastosowanie leków cytoredukcyjnych i odpowiednio dobranych substancji indukujących różnicowanie komórek albo TKI stwarza warunki do eliminacji komórek nowotworowych o fenotypie komórek macierzystych/progenitorowych, odpowiedzialnych za wznowę choroby nowotworowej po konwencjonalnym leczeniu chemicznym. Obserwacje te tworzą podstawę dla opracowania nowych strategii leczniczych łączących konwencjonalną terapię z leczeniem uzupełniającym skierowanym przeciwko nowotworowym komórkom o fenotypie macierzystym/progenitorowym. III. Badania bezpośrednich oddziaływań regulacyjnych limfocytów regulatorowych T człowieka namnażanych in vitro na proliferację komórek chłoniaka zmierzające do opracowania podstaw do 1/ nowych zastosowań leków immunomodulujacych i 2/ terapii adoptywnej z zastosowaniem limfocytów regulatorowych T (Treg) ukierunkowanej na nowotwory limfoidalne oporne na leczenie farmakologiczne. Wykazano, że oddziaływanie limfocytów Treg na komórki chłoniaka zależy od stanu i drogi aktywacji Treg. Poliklonalne Treg wyprowadzone z limfocytów TCD4+CD25+ i z ich sortowanych subpopulacji CD127lo i CD127hi wywierają tego samego rzędu oddziaływania regulacyjne wobec komórek chłoniaka jak i konwencjonalnych limfocytów T pomimo różnic ilościowych w ekspresji poszczególnych markerów funkcji i w wydzielaniu cytokin przez te populacje Treg. Wyniki dotychczasowych badań wskazują, że poliklonalne Treg namnożone w obecności rapamycyny z limfocytów TCD4+CD25+ albo z ich subpopulacji CD4+CD25+CD127lo mogłyby być użyte do opracowania terapii adoptywnej po przeszczepie komórek krwiotwórczych, w celu eliminacji przetrwałych komórek chłoniaka, z jednoczesnym przeciwdziałaniem GvHD po przeszczepie allogenicznym. IV. Badanie antyproliferacyjnego działania peptydów wywodzących się z białek człowieka i syntetycznych peptydów na komórki czerniaka skóry i innych nowotworów. Obecnie realizowane kierunki badawcze w Pracowni Immunologii Komórkowej I. Badania nad ekspresją mikroRNA w nowotworach • Badanie ekspresji mikroRNA w nowotworach złośliwych w zależności od cech klinicznopatologicznych i molekularnych. W pierwotnym surowiczym raku jajnika, za pomocą globalnej analizy ekspresji mikroRNA zidentyfikowano 25 mikroRNA związanych ze stopniem złośliwości histologicznej oraz 13 związanych ze statusem mutacyjnym genu TP53. Większość z tych mikroRNA nie była wcześniej wiązana z patogenezą raka jajnika. Badania te zostały podsumowane w obronionej w 2013 roku rozprawie doktorskiej pt.: „Profil ekspresji mikroRNA w zależności od statusu genu TP53 w pierwotnym raku jajnika”, autor: Aneta Świercz, promotor: dr hab. n. med. Jan Konrad Siwicki, prof. nadzw. Pierwsza część wyników tych badań została opublikowana: 85 Swiercz A, Chechlinska M, Kupryjanczyk J, Dansonka-Mieszkowska A, Rembiszewska A, Goryca K, Kulinczak M, Zajdel M, Sromek M, Siwicki JK. miR-7 Expression in Serous Ovarian Carcinomas. Anticancer Res. 2015 Apr;35(4):2423-9. • Badanie przydatności mikroRNA w diagnostyce różnicowej chłoniaków. 1/ Stwierdzono, że uzupełnienie algorytmu diagnostyki różnicowej BL i DLBCL o oznaczenia ekspresji miR-155, miR-21, miR-26a oraz BIC, szczególnie w przypadku wyodrębnionej przez nas ostatnio podgrupy chłoniaków Inter DLBCL/BL z częściową trisomią 11, może prowadzić do bardziej precyzyjnego kwalifikowania wątpliwych przypadków i istotnie wpływać na postępowanie lecznicze. Wyniki tych badań zostały opublikowane: Zajdel M, Rymkiewicz G, Chechlinska M, Blachnio K, Pienkowska-Grela B, Grygalewicz B, Goryca K, Cieslikowska M, Bystydzienski Z, Swoboda P, Walewski J, Siwicki JK. miR expression in MYC-negative DLBCL/BL with partial trisomy 11 is similar to classical Burkitt lymphoma and different from diffuse large B-cell lymphoma. Tumour Biol. 2015 Feb 13. [Epub ahead of print], PMID: 25677902. 2/ Opracowano i zoptymalizowano ujednolicony schemat zabezpieczania próbek płynu mózgowordzeniowego izolacji RNA oraz reakcji RT-qPCR dla oznaczeń poziomu ekspresji miR-19b-1, miR21 i miR-92a w płynie mózgowo-rdzeniowym. Wyniki tych badań zostały przestawione w pracy magisterskiej: Maria Barbara Cieślikowska „Opracowanie optymalnych warunków oznaczania poziomu ekspresji mikroRNA w płynie mózgowo-rdzeniowym”. SGGW, Warszawa 2014. promotor: dr hab. n. med. Jan Konrad Siwicki, prof. nadzw. Wykazano, że w grupie pacjentów z rozpoznaniem pierwotnego chłoniaka ośrodkowego układu nerwowego poziom ekspresji miR-19b-1, miR-21 i miR-92a jest istotnie wyższy w porównaniu z grupą pacjentów z nienowotworowymi chorobami neurologicznymi. • Badania nad możliwością wykorzystania krążących mikroRNA, jako mało inwazyjnych biomarkerów nowotworowych. W niedrobnokomórkowym raku płuca stwierdzono: 1/ wyższy poziom ekspresji krążącego (krew obwodowa) mikroRNA-205, w porównaniu osobami zdrowymi, 2/ najwyższy poziom ekspresji tego mikroRNA u chorych na płaskonabłonkowego raka płuca, 3/ wyższy poziom ekspresji mikroRNA-205 w przypadkach o niższym stopniu złośliwości histologicznej, 4/ wyraźny, utrzymujący się rok po operacji, spadek poziom ekspresji tego mikroRNA po usunięciu guza. II. Badania nad cechami „macierzystości” i plastyczności nowotworów złośliwych, jako potencjalnymi biomarkerami i celami terapii ukierunkowanej. 1/ Opracowano system różnicowania i pomiaru ekspresji wariantów splicingowych genu OCT4 (OCT4A, OCT4B oraz OCT4B1), będących potencjalnymi markerami „macierzystości” w nowotworach złośliwych. 2/ W pierwotnym surowiczym raku jajnika stwierdzono m.in. zwiększony i niezależny od statusu mutacyjnego TP53 poziom mRNA dla CXCR2, oraz LIN28A. 3/ Wykazano wysoką aktywność fenforminy oraz inhibitora CXCR2 (SB225002) w obniżaniu potencjału klonogenności oraz ekspresji regulatorów „macierzystości” (m.in. LIN28A) w komórkach czterech badanych linii raka jajnika (A2780, SK-OV-3, IGROV 1 oraz TOV-112D), co sugeruje, że fenformina i inhibitor CXCR2 mogą eliminować komórki nowotworowe o fenotypie „nowotworowych komórek macierzystych”. 4/ Wyprowadzono warianty linii raka jajnika IGROV-1 oporne na fenforminę i stwierdzono, że bardziej zróżnicowany fenotyp komórek opornych (m.in. mniejszy potencjał klonogenności, spadek ekspresji LIN28A oraz HMGA2) jest odwracalny i zależny od obecności fenforminy podczas namnażania komórek. Wspomniane warianty linii IGROV-1 stanowią nowy model komórkowy do badań nad plastycznością fenotypu „macierzystości” komórek nowotworowych. 86 Uzyskane dane dotyczące zaburzeń ekspresji regulatorów „macierzystości” w raku jajnika oraz opisujące aktywność czynników ukierunkowanych na komórki o fenotypie „nowotworowych komórek macierzystych”, a także opracowany model umożliwiający badanie zjawiska plastyczności tego fenotypu mogą być przydatne dla opracowania skuteczniejszych metod leczenia nowotworów. III. Badania nad mechanizmami uzyskiwania przez komórki nowotworowe zdolności do nieograniczonego wzrostu (tzw. immortalizacja komórek) z wykorzystaniem modelu spontanicznie immortalizowanych linii limfocytów T. (współpraca z Department of Medical Biosciences, Pathology, Umeå University, Umeå, Sweden). Wykorzystując opracowany w Pracowni Immunologii Komórkowej model spontanicznej immortalizacji ludzkich limfocytów T przeprowadzono globalną analizę ekspresji genów i metylacji DNA na kolejnych etapach procesu uzyskiwania przez komórki T zdolności do nieograniczonego wzrostu. Stwierdzono m.in. podobieństwo wzoru metylacji wysp CpG w komórkach immortalizowanych linii limfocytów T i w podgrupie próbek klinicznych ostrej białaczki limfoblastycznej z komórek T o fenotypie CIMP+ (ang. CpG island methylator phenotype). Ten wspólny wzór metylacji wysp CpG ma związek m.in. genami grupy Polycomb oraz z genami, które kontrolują przekazywanie sygnałów wewnątrzkomórkowych, w tym w szlaku Wnt. Wyniki tych badań zostały opublikowane: Degerman S, Landfors M, Siwicki JK, Revie J, Borssén M, Evelönn E, Forestier E, Chrzanowska KH, Rydén P, Keith WN, Roos G. Immortalization of T-cells is accompanied by gradual changes in CpG methylation resulting in a profile resembling a subset of T-cell leukemias. Neoplasia. 2014;16(7):606-15. Ponadto Pracownia Immunologii Komórkowej prowadzi oznaczenia nosicielstwa mutacji w genie RET na potrzeby Poradni Genetycznej Centrum Onkologii – Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie. Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat 1. J. Przybyl, K. Kozak, H. Kosela, S. Falkowski, T. Switaj, I. Lugowska, A. SzumeraCieckiewicz, K. Ptaszynski, B. Grygalewicz, M. Chechlinska, B. Pienkowska-Grela, M. Debiec-Rychter, J.A. Siedlecki, P. Rutkowski. Gene expression profiling of peripheral blood cells: new insights into Ewing sarcoma biology and clinical applications. Med Oncol., 2014, 31(8):109. 2. O Alster, A Bielak-Zmijewska, G Mosieniak, M Moreno-Villanueva, W Dudka-Ruszkowska, A Wojtala, M Kusio-Kobiałka, Z Korwek, A Burkle, K Piwocka, JK Siwicki, E Sikora. The role of nibrin in doxorubicin-induced apoptosis and cell senescence in Nijmegen Breakage Syndrome patients lymphocytes. PLoS One., 2014, 13;9(8):e104964. 3. S Degerman, M Landfors, JK Siwicki, J Revie, M Borssén, E Evelönn, E Forestier, KH Chrzanowska, P Rydén, WN Keith, G Roos. Immortalization of T-cells is accompanied by gradual changes in CpG methylation resulting in a profile resembling a subset of T-cell leukemias. Neoplasia., 2014,16(7):606-15. 4. S Markowicz, J Matalinska, K Kurzepa, M Bochynska, M Biernacka, A Samluk, D Dudek, H Skurzak, M Yoshikawa, AW Lipkowski. Anticancer properties of peptide fragments of hair proteins. PLoS One., 2014, 10;9(6):e98073. 5. M Statkiewicz, N Maryan, A Lipiec, E Grecka, MA Grygorowicz, M Omiotek, A Gorska, M Mikula, M Malecki. The role of the SHH gene in prostate cancer cell resistance to paclitaxel. Prostate., 2014, 74(11):1142-52. 6. J. Miłoszewska, M. Przybyszewska, M. Gos, P. Swoboda, H. Trembacz: TrkB expression level correlates with metastatic properties of L1 mouse sarcoma cells cultured in non-adhesive conditions. Cell Prolif., 2013, 46 (2): 146-152. 87 7. J. Matalinska, H. Skurzak, S. Markowicz, A. Lesniak, M. Sacharczuk, G. Molnar, E. Varga, A. W. Lipkowski: Opioid agonist – tachykinin antagonist as a new analgesic with adjuvant anticancer properties. Folia Neuropathol 2013; 51 (2): 132-139. 8. M. Kowalewska, E. Bakula-Zalewska, M. Chechlinska, K. Goryca, A. NasierowskaGutmajer, A. Danska-Bidzinska, M. Bidzinski. miroRNAs in uterine sarcomas and mixed epithelial-mesenchymal uterine tumors: a preliminary report. Tumor Biol. 2013 Aug; 34 (4): 2153-60. 9. S. Markowicz, Z.I Nowecki, P. Rutkowski, A.W. Lipkowski, M. Biernacka,A. JakubowskaMućka, T. Switaj, A. Misicka, H. Skurzak, H. Połowniak-Pracka, J. Walewski. Adjuvant vaccination with melanoma antigen-pulsed dendritic cells in stage III melanoma patients. Med Oncol 2012, 29:2966-2977 10. M. Kowalska, J. Tajer, M. Chechlinska, M. Fuksiewicz, B. Kotowicz, M. Syczewska, J. Walewski, J. Kaminska. Discriminant analysis involving serum cytokine levels and prediction of the response to therapy of patients with Hodgkin lymphoma. Tumor Biol 2012, 33: 1733-8. 88 3.3. Zakład Genetyki Kierownik Zakładu - prof. dr hab. med. Jerzy Ostrowski Struktura Zakładu Pracownia Badań Wielkoskalowych Pracownia Hodowli Zwierząt Laboratoryjnych Poradnia Genetyczna z Pracownią Badań Predyspozycji Genetycznych Pracownicy Zakładu: dr Michał Mikula – Kierownik Pracowni Badań Wielkoskalowych dr Marta Gajewska – Kierownik Pracowni Hodowli Zwierząt Laboratoryjnych lek. Dorota Nowakowska – Kierownik Poradni Genetycznej dr Aneta Janiec-Jankowska – Kierownik Pracowni Badań Predyspozycji Genetycznych dr hab. Ewa Hennig – adiunkt (1/2 etatu) dr Krzysztof Goryca – adiunkt dr Anna Kluska – adiunkt dr Hanna Szymańska – adiunkt dr Jakub Karczmarski – adiunkt dr Małgorzata Statkiewicz – młodszy asystent mgr inż. Katarzyna Paczkowska – młodszy asystent dr Anita Tyl-Bielicka – młodszy asystent dr Krystyna Spodar – starszy asystent (1/2 etatu) mgr Michalina Dąbrowska – asystent naukowy mgr Magdalena Piątkowska – asystent naukowy mgr Aneta Bałabas – asystent naukowy mgr inż. Katarzyna Unrug-Bielawska – młodszy asystent (urlop macierzyński) lek. wet. Kazimiera Pyśniak – starszy specjalista lek. wet. Magdalena Cybulska – młodszy asystent mgr inż. Monika Borowa-Chmielak – młodszy asystent (urlop macierzyński) mgr Urszula Kuklińska – młodszy asystentmgr Grzegorz Sokołowski – młodszy asystent mgr inż. Urszula Wójcik-Trechcińska – starszy specjalista mgr inż. Katarzyna Kermen-Germaniuk – starszy specjalista badawczo – techniczny mgr inż. Joanna Lechowska-Piskorowska – starszy specjalista badawczo – techniczny mgr Zuzanna Sandowska-Markiewicz – młodszy asystent (urlop macierzyński) mgr Kwiatkowska Ewa – młodszy asystent diagn. lab. mgr Olga Szczypińska – młodszy asystent diagn. lab. mgr Joanna Mitura – młodszy asystent diagn. lab. lek. wet. Marek Woszczyński – starszy specjalista badawczo – techniczny Ewa Borowik – starszy laborant Bartosiak Grażyna – starszy technik analityki medycznej Tyszer Iwona – starszy technik analityki medycznej Grażyna Fetner – pomoc laboratoryjna Beata Raczyńska – robotnik gospodarczy Anna Kościelnicka – starszy laborant Opis działalności Zakładu za ostatnie 3 lata Zakład Genetyki został powołany w obecnej strukturze w 2013 roku. W zakresie badań naukowych w 2014 roku realizowaliśmy lub realizujemy m.in. następujące projekty badawcze, finansowane przez Narodowe Centrum Nauki, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Narodowe Centrum Badań i Rozwoju: 89 NCN: UMO-2011/01/D/NZ2/05307 pt. Wielkoskalowe badanie interakcji komponentów szlaku sygnałowego kinazy ERK z ludzkim genomem – kierownik M. Mikula NCN: UMO-2011/03/B/NZ5/01511 pt. Analiza profilu bakteryjnego stolca z użyciem mutagenomiki 16S RDNA i metabolomiki w poszukiwaniu klasyfikatora zespołu jelita nadwrażliwego – kierownik J. Ostrowski NCN: UMO-2011/01/B/NZ2/05374 pt. Farmakogenetyka tamoksyfenu; badanie asocjacji w skali genomu – kierownik E. Hennig NCN: UMO-2012/05/D/NZ2/01623 pt. Mapa zmian genetycznych w komórkach guzów pierwotnych i ognisk odległych raka jelita grubego genomu w połączeniu a analiza w spektrometrii mas – kierownik K. Goryca NCN: UMO-2012/05/B/NZ5/01539 pt. Poszukiwanie nowych biomarkerów przydatnych w różnicowaniu zmian torbielowatych trzustki z użyciem sekwencjonowania DNA i spektrometrii mas białek izolowanych z płynu torbieli – kierownik A. Paziewska NCN: UMO-2011/01/B/NZ5/05291 pt. Pierwotna żółciowa marskość wątroby (PBC) w Polscecharakterystyka kliniczna, analiza zależności między genetycznymi i molekularnymi wariantami a fenotypem choroby oraz poszukiwanie czynników prognostycznych. Prospektywne badanie wieloośrodkowe – kierownik A. Habior NCN: UMO-2011/02/A/NZ5/00339 pt. Analiza porównawcza zmienności genetycznej nieswoistych zapaleń jelit u dzieci i dorosłych w Polsce w poszukiwaniu podstaw molekularnego testu diagnostycznego – kierownik J. Ostrowski MNiSW: IP 2012 041172 pt. Zastosowanie sekwencjonowania nowej generacji w celu optymalizacji sposobów oznaczania mutacji w genach BRCA1 i BRCA2 na potrzeby poradnictwa genetycznego – kierownik M. Mikula NCBiR:STRATEGMED1 – Terapie epigenetyczne w onkologii – EPTHERON Do najważniejszych osiągnięć organizacyjnych Zakładu Genetyki, w trakcie jego dwuletniego istnienia w nowej strukturze organizacyjnej, należą: - Powołanie Pracowni Sekwencjonowania Wielkoskalowego i zakup sprzętu do sekwencjonowania nowej generacji: Ion Torrent (PGM) i Ion Proton System, firmy Life Technologies ze środków dwóch grantów NCN, których kierownikiem jest J. Ostrowski. Obecnie realizowanych jest wiele projektów w oparciu o sekwencjonowanie nowej generacji, w tym sekwencjonowanie eksomów w chorobie Wilsona i w chorobach wątroby, sekwencjonowanie metagenomu jelitowego, sekwencjonowanie amplikonów BRCA1, BRCA2, PALB2. - Organizacja Pracowni Badań Predyspozycji Genetycznych w nowej strukturze wraz z wprowadzeniem do rutynowej pracy technologii dyskryminacji alleli, opracowanej wcześniej w zespole Zakładu na potrzeby badania wybranych mutacji genów BRCA1 i BRCA2. - Rozpoczęcie hodowli zwierząt z defektem immunologicznym, co stanowi warunek konieczny powołania referencyjnej zwierzętarni heteroprzeszczepów u myszy na potrzeby badań przedklinicznych nowych leków przeciwnowotworowych. Uzyskano już heteroprzeszczepy z pięciu raków jelita grubego. Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat 1. Gil J., Gaj P, Misiak B., Ostrowski J., Karpinski P., Jarczyńska A., Kielan W., Sasiadek MM.(2014) CYP1A1 Ile462Val polymorphism and colorectal cancer risk in Polish patients. Med Oncol. 2014 Jul;31(7):72. 2. Hennig EE, Mikula M, Goryca K, Paziewska A, Ledwon J, Nesteruk M, Woszczynski M, Walewska-Zielecka B, Pysniak K, Ostrowski J; (2014 Sep); Extracellular matrix and cytochrome P450 gene expression can distinguish steatohepatitis from steatosis in mice Journal of Cellular and Molecular Medicine; 18(9):1762-72. 3. Jakobs HH, Mikula M, Havemeyer A, Strzalkowska A, Borowa-Chmielak M, Dzwonek A, Gajewska M, Hennig EE, Ostrowski J, Clement B (2014) The N-Reductive System Composed of Mitochondrial Amidoxime Reducing Component (mARC), Cytochrome b5 90 (CYB5B) and Cytochrome b5 Reductase (CYB5R) Is Regulated by Fasting and High Fat Diet in Mice. Plos one 9 (8): art. no. e105371 AUG 21 2014 4. Johnson EM, Gaddy JA, Voss BJ, Hennig EE, Cover TL.(2014), Genes required for assembly of pili associated with the Helicobacter pylori cag type IV secretion system. Infect. Immun. 2014, 82:3457-70. 5. Mikula M., Majewska A., Ledwon J. K., Dzwonek A., and Ostrowski J.(2014), Obesity increases histone H3 lysine 9 and 18 acetylation at Tnfa and Ccl2 genes in mouse liver, International journal of molecular medicine, vol. 34, no. 6, pp. 1647–1654, 2014. 6. Nesteruk M, Hennig EE, Mikula M, Karczmarski J, Dzwonek A, Goryca K, Rubel T, Paziewska A, Woszczynski M, Ledwon J, Dabrowska M, Dadlez M, Ostrowski J; 2014, Mar, Mitochondrial-related proteomic changes during obesity and fasting in mice are greater in the liver than skeletal muscles. Functional & Integrative Genomics; 2014 Mar;14(1):245-59. doi: 7. Paziewska A, Dabrowska M, Goryca K, Antoniewicz A, Dobruch J, Mikula M, Jarosz D, Zapala L, Borowka A, Ostrowski J; 2014, DNA methylation status is more reliable than gene expression at detecting cancer in prostate biopsy. British journal of cancer; 2014 Aug 12;111(4):781-9. 8. Skrzypski M, Czapiewski P, Goryca K, Jassem E, Wyrwicz L, Pawłowski R, Rzyman W, Biernat W, Jassem J; 2014 Feb, Prognostic value of microRNA expression in operable nonsmall cell lung cancer patients. British journal of cancer; 2014 Feb 18;110(4):991-1000. 9. Statkiewicz M. , Maryan M., Lipiec A. Grecka E., Grygorowicz M.A., Omiotek M., Gorska A.,Mikula M., Malecki M.; 2014, The role of the SHH gene in prostate cancer cell resistance to paclitaxel. The Prostate, vol. 74, no. 11, pp.1142-1152, 2014. 10. Szymanska H, Lechowska-Piskorowska J, Krysiak E, Strzalkowska A, Unrug-Bielawska K, Grygalewicz B, Skurzak HM, Pienkowska-Grela B, Gajewska M (2014) Neoplastic and Nonneoplastic Lesions in Aging Mice of Unique and Common Inbred Strains Contribution to Modeling of Human Neoplastic Diseases. Veterinary pathology 51 (3): 663-679 MAY 2014 91 3.4. Samodzielna Pracownia Bioinformatyki i Biostatystyki Kierownik Zakładu - dr hab. n.med. Lucjan Wyrwicz – profesor nadzwyczajny Pracownicy Kliniki/Zakładu dr n.med. Katarzyna Kokoszyńska-Brejnakowska – Specjalista biolog mgr Wojciech Michalski – Starszy specjalista mgr Maja Małkowska – Specjalista biolog mgr Michał Tyras – Specjalista biolog lic. Sebastian Rybski – Starszy statystyk medyczny Doktorant MSc Aashish Srivastava Opis działalności Kliniki/Zakładu za ostatnie 3 lata W pracowni realizowane są badania własne oraz zadania z zakresu wspomagania prac innych zespołów Centrum Onkologii (planowanie analiz oraz opracowanie bioinformatyczne i biostatystyczne wyników badań). Pracownicy SPBiBS współpracują m.in. z pracowniami Centrum Onkologii, jak i z licznymi jednostkami w kraju i zagranicy (Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie; Transition Technologies w Warszawie; Meditest. NZOZ. Diagnostyka medyczna. w Szczecinie; Centre International de Recherche en Infectiologie (CIRI) Uniwersytet w Lyonie; Nijmegen Centre for Molecular Life Sciences Uniwersytet im. Radbouda w Nijmegen). Do podstawowych kierunków badań należą: 1. Modelowanie struktury białek o nieopisanej funkcji molekularnej; 2. Analiza sekwencji promotorów genów ludzkich; 3. Badanie wpływu mutacji w wewnętrznie nieuporządkowanych regionach białek na patogenezę chorób. 4. Opracowanie metod predykcji oddziaływania białko-białko na podstawie właściwości biofizycznych; 5. Stworzenie testu skriningowego na obecność onkogennych typów wirusów HPV opartego o technologię LNA; 6. Rozwój algorytmów analizy wyników eksperymentów mikromacierzowych (macierze ekspresyjne). Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat 1. Aubry V., Mure F., Mariamé B., Deschamps T., Wyrwicz L.S., Manet E., Gruffat H. “Epstein-Barr virus late gene transcription depends on the assembly of a virus-specific preinitiation complex.” J Virol. 2014 Nov;88(21):12825-38. doi: 10.1128/JVI.02139-14. Epub 2014 Aug 27. 2. Skrzypski M., Czapiewski P., Goryca K., Jassem E., Wyrwicz L., Pawłowski R., Rzyman W., Biernat W., Jassem J. „Prognostic value of microRNA expression in operable non-small cell lung cancer patients” Br J Cancer. 2014 Feb 18;110(4):991-1000. doi: 10.1038/bjc.2013.786. Epub 2014 Jan 21. 3. Stępniak P., Maycock M., Wojdan K., Markowska M., Perun S, Srivastava A., Wyrwicz L.S., Świrski K.”Microarray Inspector: tissue cross contamination detection tool for microarray data” Acta Biochim Pol. 2013;60(4):647-55. 4. Tyc-Szczepaniak D., Wyrwicz L., Kepka L., Michalski W, Olszyna-Serementa M., Palucki J., Pietrzak L., Rutkowski A., Bujko K. “Palliative radiotherapy and chemotherapy instead of surgery in symptomatic rectal cancer with synchronous unresectable metastases: a phase II 92 study” Ann Oncol. 2013 Nov;24(11):2829-34. doi: 10.1093/annonc/mdt363. Epub 2013 Sep 6. 5. Bujko K., Nasierowska-Guttmejer A., Wyrwicz L., Malinowska M., Krynski J., Kosakowska E., Rutkowski A., Pietrzak L., Kepka L., Radziszewski J., Olszyna-Serementa M., Bujko M., Danek A., Kryj M., Wydmanski J., Zegarski W., Markiewicz W., Lesniak T., Zygulski I., Porzuczek-Zuziak D., Bebenek M., Maciejczyk A., Polkowski W., Czeremszynska B., Cieslak-Zeranska E., Toczko Z., Radkowski A., Kolodziejski L., Szczepkowski M., Majewski A., Jankowski M. “Neoadjuvant treatment for unresectable rectal cancer: an interim analysis of a multicentre randomized study. Polish Colorectal Study Group.” Radiother Oncol. 2013 May;107(2):171-7. doi: 10.1016/j.radonc.2013.03.001. Epub 2013 Apr 13. 7. Malkowska M., Kokoszynska K., Dymecka M., Rychlewski L., Wyrwicz L.S. „Alphaherpesvirinae and Gammaherpesvirinae glycoprotein L and CMV UL130 originate from chemokines.” Virol J. 2013 Jan 2;10:1. doi: 10.1186/1743-422X-10-1. 8. Malkowska M., Kokoszynska K., Rychlewski L., Wyrwicz L. “Structural bioinformatics of the general transcription factor TFIID” Biochimie. 2013 Apr;95(4):680-91. doi: 10.1016/j.biochi.2012.10.024. Epub 2012 Nov 9. 9. Kolodziejczyk M., Bujko K., Michalski W., Kepka L. “Incidence of isolated nodal failure in non-small cell lung cancer patients included in a prospective study of the value of PET-CT.” Radiother Oncol. 2012 Jul;104(1):58-61. doi: 10.1016/j.radonc.2012.04.012. Epub 2012 May 29. 10. Sobiczewski P., Dańska-Bidzińska A., Rzepka J., Kupryjańczyk J., Gujski M., Bidziński M., Michalski W. “Evaluation of selected ultrasonographic parameters and marker levels in the preoperative differentiation of borderline ovarian tumors and ovarian cancers.” Arch Gynecol Obstet. 2012 Dec;286(6):1513-9. doi: 10.1007/s00404-012-2453-9. Epub 2012 Jul 21. 11. Zolciak-Siwinska A., Jonska-Gmyrek J., Staniaszek J., Piotrkowicz N., Michalski W. “HDR brachytherapy combined with interstitial hyperthermia in locally advanced cervical cancer patients initially treated with concomitant radiochemotherapy: a phase I study.” Int J Hyperthermia. 2012;28(8):715-20. doi: 10.3109/02656736.2012.732251. Epub 2012 Nov 5. 93 4. Epidemiologia 94 4.1. Zakład Epidemiologii p.o. Kierownika Zakładu - Prof. dr hab. n. med. Witold A. Zatoński Struktura Zakładu 1. Pracownia Epidemiologii 2. Krajowy Rejestr Nowotworów z Biurem Rejestracji 3. Mazowiecki Rejestr Nowotworów z Wojewódzkim Biurem Rejestracji 4. Pracownia Prewencji Pierwotnej 5. Poradnia Pomocy Palącym 6. Ośrodek Współpracy ze Światową Organizacją Zdrowia Pracownicy Zakładu i ich funkcje: Pracownia Epidemiologii: 1. Dr hab. n. med. Jolanta Lissowska, prof. nadzw. – Kierownik 2. Lic. Joanna Dąbek – St. pielęgniarka 3. Katarzyna Prządka – St. technik Krajowy Rejestr Nowotworów z Biurem Rejestracji 4. Dr n. med. Joanna Didkowska – Adiunkt- Kierownik 5. Dr n. med. Urszula Wojciechowska – Adiunkt Mazowiecki Rejestr Nowotworów z Wojewódzkim Biurem Rejestracji 6. Dr n. med. Maria Zwierko – Adiunkt - Kierownik 7. Ewa Charazińska – St. technik 8. Ewa Chorchos – St. technik 9. Urszula Czerwińska – St. Technik 10. Mgr Andrzej Kwiatkowski - informatyk 11. Magdalena Litwiniak – St. statystyk medyczny 12. Elżbieta Przybysz – St. technik 13. Jadwiga Wąsowska – St. technik Pracownia Prewencji Pierwotnej: 14. Dr n. med. Marta Mańczuk – Adiunkt – Kierownik 15. Mgr inż. Kinga Janik-Koncewicz – St. specjalista 16. Mgr Janusz M. Jaworski – St. specjalista bad-tech. 17. Mgr Justyna Koziorowska – Mł. asystent - Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym 18. Mgr Jakub Łobaszewski – Młodszy asystent 19. Mgr Irena Przepiórka – Specjalista – Koordynator Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym 20. Krzysztof Przewoźniak – St. technik 21. Mgr Maria Przewoźniak – St. specjalista bad-tech. 22. Mgr Urszula Sulkowska – St. specjalista 23. Mgr Anna Wojtaszczyk - Mł. asystent - Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym Poradnia Pomocy Palącym 24. Mgr Magdalena Cedzyńska – Specjalista – Kierownik Ośrodek Współpracy ze Światową Organizacją Zdrowia: (Witold Zatoński, Krzysztof Przewoźniak, Jakub Łobaszewski, Kinga Janik-Koncewicz) Sekretariat: 25. Halina Gaj – St. technik 26. Joanna Szwechowicz – St. technik 27. Ewa Tarnowska – St. technik 28. Dorota Zięba – St. technik 95 Opis działalności Zakładu z ostatnich 3 lat: Na skutek zmian organizacyjnych Centrum Onkologii, we wrześniu 2012 roku do Zakładu Epidemiologii i Prewencji Nowotworów przyłączono jednostki, które znajdowały się ówcześnie w budynku Centrum Profilaktyki Nowotworów oraz Mazowiecki Rejestr Nowotworów. W okresie między 1 stycznia a 31 maja 2013 roku, na mocy Zarządzenia nr 97/2012 Dyrektora Centrum Onkologii-Instytutu w sprawie ustalenia struktury organizacyjnej Centrum Onkologii-Instytutu oraz określenia regulaminu organizacyjnego, Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów był podzielony na 3 pracownie: Epidemiologii, Prewencji Pierwotnej oraz Prewencji Wtórnej. Następnie od 1 czerwca 2013 roku, na mocy Zarządzenia nr 23/2013 Zakład został podzielony na 9 jednostek, które funkcjonowały do 19 listopada 2014 r. Od 30 września 2013 roku w strukturze Zakładu utworzono dodatkowo Ośrodek Współpracy ze Światową Organizacją Zdrowia. Do listopada 2014 roku, na skutek zmian organizacyjnych d wcześniej prowadzona działalność naukowa Zakładu poszerzona była o działania administracyjne związane z koordynacją skriningów raka piersi, szyjki macicy i jelita grubego na szczeblu krajowym i województwa mazowieckiego, a także o działalność usługową związaną z realizacją tych skriningów w Centrum Onkologii-Instytucie. Na mocy Zarządzenia Dyrektora nr 45/2014 z dnia 19 listopada 2014 roku w sprawie zmian w strukturze organizacyjnej Centrum Onkologii-Instytutu, w wyniku podziału dotychczasowego Zakładu Epidemiologii i Prewencji Nowotworów został powołany Zakład Epidemiologii, w skład którego do chwili obecnej wchodzą: Pracownia Epidemiologii, Pracownia Prewencji Pierwotnej, Poradnia Pomocy Palącym, Krajowy Rejestr Nowotworów z Biurem Rejestracji, Mazowiecki Rejestr Nowotworów z Wojewódzkim Biurem Rejestracji oraz Ośrodek Współpracy ze Światową Organizacją Zdrowia. Od tej chwili do zadań Zakładu Epidemiologii należy: 1. prowadzenie badań naukowych i prac badawczo – rozwojowych w zakresie epidemiologii opisowej nowotworów złośliwych oraz czynników ryzyka nowotworów złośliwych; 2. prowadzenie badań naukowych w zakresie prewencji pierwotnej nowotworów złośliwych; 3. nadzór nad rejestracją nowotworów złośliwych w Polsce; 4. opracowywanie biuletynów dotyczących zachorowań i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce; 5. współpraca w zakresie badań epidemiologicznych i prewencji nowotworów z placówkami naukowymi i organizacjami międzynarodowymi; 6. prowadzenie spraw związanych z realizacją programu zdrowotnego pn. Prewencja Pierwotna Nowotworów działającego na podstawie ustawy o ustanowieniu programu wieloletniego „Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych; 7. prowadzenie działalności związanej z profilaktyką i terapią uzależnienia od tytoniu; 8. wspieranie działań Światowej Organizacji Zdrowia na rzecz ograniczenia palenia tytoniu jako czynnika ryzyka nowotworów złośliwych w Polsce i innych krajach Europy Środkowo– Wschodniej. Pracownia Epidemiologii Pracownia prowadzi od lat duże populacyjne badania nad etiologią nowotworów tytoniozależnych i hormono-zależnych w aspekcie środowiskowych i genetycznych uwarunkowań w tym zwłaszcza interakcji typu gen-środowisko. Badania te prowadzone są we współpracy z innymi ośrodkami naukowymi i klinicznymi w Polsce (Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie; Instytut Medycyny Pracy w Łodzi; Zakład Psychiatrii Uniwersytet Medyczny w Poznaniu) oraz w ramach współpracy międzynarodowej z najlepszymi ośrodkami naukowymi na świecie takimi jak IARC (Lyon, Francja), NCI (Betesda, USA), Mount Sinai School of Medicine (Nowy Jork, USA) i inne. Powstałe w ramach tych badań systemy danych epidemiologicznych i biobanki weszły w skład wielu międzynarodowych konsorcjów badawczych: Breast Cancer Association Consortium (BCAC), Ovarian Cancer Association Consortium (OCAC), Endometrial Cancer Association Consortium (ECAC), International Lung Cancer Consortium (ILCCO) i International Head and Neck Cancer Consortium (INHANCE), SYNERGY, Breast Cancer Density and SNP Consortium (DENSNP ), 96 Cancer Genetic Markers of Susceptibility Project (CGEMS), Tobacco and Genetics Consortium (TAG), Psychiatric Genomics Consortium (PGC), Mood Disorders and schizophrenia Consortium (MooDS) realizujących duże projekty w tym badania genomowe. Wyniki wspólnych prac opublikowano w ponad 250 wysoko-impaktowanych czasopismach naukowych (w tym: Nature, Nature Genetics, Carcinogenesis etc). Kierownikiem Pracowni Epidemiologii jest dr hab. med. Jolanta Lissowska, prof. nadzw. Krajowy Rejestr Nowotworów z Biurem Rejestracji Krajowy Rejestr Nowotworów (KRN) gromadzi dane dotyczące epidemiologii nowotworów złośliwych w Polsce. Na podstawie zgromadzonych danych opracowuje i publikuje roczne raporty o zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce, a także analizy dotyczące zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe wśród emigrantów polskich w różnych krajach. Podstawowe kierunki i osiągnięcia w działalności naukowej: 7. Prowadzenie, utrzymanie i rozwój Krajowego Rejestru Nowotworów 8. Epidemiologia nowotworów złośliwych w Polsce i miejsce Polski na tle innych krajów 9. Analiza wskaźników przeżyć na nowotwory złośliwe według lokalizacji i według województw 10. Prognozy zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce 11. Analiza chorobowości W latach 2010-2013 Krajowy Rejestr Nowotworów był realizatorem projektu „Utworzenie pierwszej w Polsce informatycznej platformy naukowej do wymiany wiedzy o zagrożeniu nowotworami złośliwymi w Polsce”, finansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna. Projekt uzyskał 90.67% możliwych punktów uzyskując 6 lokatę wśród 98 ocenianych wniosków. Realizacja projektu przewidziana w okresie 1.01.2011-30.05.2013 zakończyła się Konferencją Naukową poświęconą osiągnięciom projektu. Projekt ten ma na celu stworzenie infrastruktury umożliwiającej stworzenie jednolitej bazy danych o zachorowaniach na nowotwory złośliwe, systemu umożliwiającego zgłaszanie zachorowań na nowotwory do Krajowego Rejestru Nowotworów przez webserwisy oraz budowę platformy wiedzy o nowotworach. W wyniku projektu w połowie 2013 roku uruchomiony został portal onkologia.org.pl, gdzie znajdują się dane epidemiologiczne i podstawowe dane dotyczące nowotworów złośliwych. Od połowy 2014 roku pracownicy KRN (a także inne osoby z Zakładu Epidemiologii) byli zaangażowani w utrzymanie poprawności działania systemu KRN związanego z wdrożeniem karty DiLO. W 2014 roku Krajowy Rejestr Nowotworów uczestniczył w międzynarodowym badaniu przeżywalności w nowotworach na świecie (CONCORD 2) (wyniki badania zostały opublikowane w czasopiśmie Lancet). Pracownicy KRN prowadzą zajęcia dotyczące podstaw epidemiologii nowotworów dla studentów VI roku medycyny WUM oraz dla pielęgniarek specjalizujących się w pielęgniarstwie onkologicznym a także na kursach specjalizacyjnych organizowanych zarówno przez Centrum Onkologii, jak i przez CMKP. Mazowiecki Rejestr Nowotworów z Wojewódzkim Biurem Rejestracji Mazowiecki Rejestr Nowotworów, jako typowy populacyjny rejestr nowotworów, zajmuje się systematycznym zbieraniem danych o występowaniu oraz strukturze zachorowań na nowotwory złośliwe i zgonów z powodu tych chorób według płci, wieku i umiejscowienia nowotworu, na terenie woj. mazowieckiego i m. st. Warszawy. Główne obszary działania Mazowieckiego Rejestru Nowotworów w latach 2012-2014 obejmowały: - aktywną rejestrację zachorowań i zgonów na nowotwory złośliwe w woj. mazowieckim; - gromadzenie, opracowanie i analizę danych dotyczących epidemiologii nowotworów w woj. mazowieckim (zachorowalność, umieralność, przeżycia), dla potrzeb monitorowania sytuacji epidemiologicznej oraz efektywności zwalczania nowotworów. 97 Najważniejsze zadania realizowane przez Mazowiecki Rejestr Nowotworów w latach 2012-2014: I. Zadania w zakresie epidemiologii opisowej i analitycznej - Zbieranie, opracowanie i analiza danych epidemiologicznych dotyczących zachorowań i zgonów na nowotwory złośliwe w woj. mazowieckim na podstawie kart MZ/N1-a, dla potrzeb różnych programów naukowych i instytucji - Ocena i monitorowanie sytuacji epidemiologicznej w zakresie nowotworów złośliwych w woj. mazowieckim II. Badanie i monitorowanie przeżyć chorych na nowotwory złośliwe - Prowadzenie badań nad przeżyciami chorych na nowotwory złośliwe w woj. mazowieckim w celu monitorowania wskaźników przeżyć oraz oceny wyleczalności nowotworów III. Inne zadania Rejestru - Realizacja zadań badawczych ujętych w Planie Naukowym Centrum Onkologii - Instytutu w Warszawie, Grupa Tematyczna II - Udostępnianie danych i analiz z zakresu epidemiologii n.z. w woj. mazowieckim dla potrzeb: MZ, samorządu, GUS, placówek i pracowników służby zdrowia, itd. - Działalność popularyzatorska – Opracowanie materiałów informacyjnych nt. epidemiologii nowotworów złośliwych i działalności Mazowieckiego Rejestru Nowotworów - Współpraca z Krajowym Rejestrem Nowotworów, innymi rejestrami w Polsce i na świecie, w tym z: o Międzynarodową Agencją Badania Raka (IARC - International Agency for Research on Cancer) o Międzynarodowym Stowarzyszeniem Rejestrów Nowotworowych (IACR - International Association of Cancer Registries) o Europejską Siecią Rejestrów Nowotworów (ENCR – European Network of Cancer Registries) - Udział w realizacji międzynarodowych programów dotyczących epidemiologii nowotworów na świecie: CONCORD, GLOBOCAN, EUCAN (Cancer in the European Union), EUROCIM, EUROCARE-4 Study. Eurocare Working Group, RARECARE (Rare Care Research in Europe), HAEMACARE (Cancer Registry based Project on Haematologic Malignancies), CIFC (Cancer Incidence in Five Continents). Dane opracowywane w Mazowieckim Rejestrze Nowotworów umożliwiają ocenę i monitorowanie sytuacji epidemiologicznej w zakresie nowotworów złośliwych w woj. mazowieckim dla populacji liczącej ponad 5 mln osób. Rokrocznie rejestrowanych jest ponad 18 tys. nowych zgłoszeń nowotworów, a około 50 tys. kart zgłoszenia nowotworu (pierwszorazowych i kontrolnych) jest całościowo opracowywanych. Rejestr odgrywa bardzo ważną rolę w ocenie zagrożenia nowotworami oraz monitorowaniu skuteczności zwalczania nowotworów w populacji woj. mazowieckiego (m.in. w oparciu o ocenę wskaźników przeżyć, itd.). Dane z Rejestru są wykorzystywane przy planowaniu różnych działań w zakresie zapobiegania, diagnostyki i leczenia nowotworów na Mazowszu, a pośrednio w Polsce. Dane opracowywane w Mazowieckim Rejestrze Nowotworów stanowią część składową krajowej bazy danych o epidemiologii nowotworów w Polsce; od połowy 2013r. dane te są opracowywane online w oparciu o platformę Krajowego Rejestru Nowotworów, obsługiwaną przez nowe oprogramowanie. Mazowiecki Rejestr Nowotworów współpracował z Krajowym Rejestrem i innymi wojewódzkimi rejestrami nowotworów w Polsce, a także z instytucjami międzynarodowymi, takimi jak: Międzynarodowa Agencja Badania Raka (IARC), Międzynarodowe Stowarzyszenie Rejestrów Nowotworowych (IACR), Europejska Sieć Rejestrów Nowotworów (ENCR). Rejestr uczestniczył w międzynarodowych programach z dziedziny epidemiologii nowotworów, takich jak: CONCORD, GLOBOCAN (IARC, IACR, WHO), CIFC (IARC, IACR, WHO); EUCAN90 (ENCR, IARC), EUROCIM (ENCR, IARC), EUROCARE-4 Study, RARECARE, HAEMACARE. Mazowiecki Rejestr Nowotworów realizował zadania w ramach umowy z Ministerstwem Zdrowia na realizację programu profilaktyki zdrowotnej pt.: „Poprawa działania systemu zbierania i 98 rejestrowania danych o nowotworach złośliwych” w ramach „Narodowego programu zwalczania chorób nowotworowych”. Pracownicy Rejestru prowadzili działalność w zakresie upowszechniania wiedzy nt. epidemiologii nowotworów, m.in. poprzez wykłady na kursach dla lekarzy specjalizujących się w zakresie onkologii klinicznej i chirurgii onkologicznej. Wyniki analizy danych zgromadzonych i opracowanych w Mazowieckim Rejestrze Nowotworów zostały opublikowane w corocznych monografiach oraz w formie rozdziałów i artykułów w różnych publikacjach z dziedziny epidemiologii nowotworów i ochrony zdrowia. Ponadto, dane te, w formie różnych analiz z zakresu epidemiologii nowotworów w woj. mazowieckim, były opracowywane dla potrzeb: MZ, samorządu, GUS, placówek i pracowników służby zdrowia, itd. Stanowiły także podstawę zadań realizowanych w ramach Planu Naukowego Centrum Onkologii – Instytutu w latach 2012-2014. Pracownicy Mazowieckiego Rejestru Nowotworów recenzowali prace publikowane w czasopiśmie naukowym Nowotwory Journal of Oncology. Pracownia Prewencji Pierwotnej W listopadzie 2012 r. w ramach struktury Zakładu Epidemiologii i Prewencji Nowotworów powołana została Pracownia Prewencji Pierwotnej. Do zadań Pracowni należy m.in. przygotowanie i realizacja w skali kraju Programu prewencji pierwotnej nowotworów w ramach Narodowego programu zwalczania chorób nowotworowych (zgodnie z umową zawartą z Ministerstwem Zdrowia). W ramach Programu realizowane są zadania związane z popularyzacją w społeczeństwie zapisów Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem, co obejmuje działania informacyjno-edukacyjne, medialne, przygotowywanie i dystrybucję materiałów edukacyjnych, organizację szkoleń, prowadzenie strony internetowej (www.kodekswalkizrakiem.pl – 2014 r. – 62 459 wejść na stronę), warsztatów i konferencji naukowych a także prowadzenie ogólnopolskiej Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym (801 108 108). W 2014r w ramach Programu opracowano merytorycznie i wprowadzono pilotażowo Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu wśród pacjentów COI. W ramach Programu palący pacjenci COI mieli możliwość podjęcia leczenia zespołu uzależnienia od tytoniu. Program wdrożony zostanie w 2014 r. W pilotażu zarejestrowanych zostało 25 pacjentów programu, którzy skorzystali z porad lekarza, psychologa oraz wspierających sesji proaktywnych. Program kontynuowany będzie w 2015 r. W ramach Programu prowadzony jest również monitoring zmian postaw populacji wobec związanych ze stylem życia czynników ryzyka nowotworów (palenie tytoniu, ryzykowne spożywanie alkoholu, niewłaściwa dieta, brak aktywności fizycznej). Poza realizacją Programu, zespół Pracowni przygotowuje i realizuje naukowe granty badawcze m.in. z zakresu związanych ze stylem życia czynników ryzyka chorób przewlekłych, szczególnie nowotworów (w tym prospektywne badanie kohortowe PONS). Kierownikiem Pracowni Prewencji Pierwotnej jest dr n. med. Marta Mańczuk. Projekt „PONS – Ustanowienie infrastruktury dla badania zdrowia populacji Polski” prowadzony w ramach Polsko-Norweskiego Funduszu Badań Naukowych zrealizował zadania polegające na stworzeniu narzędzi do populacyjnych badań kohortowych, założeniu kohorty ponad 13 tysięcy dorosłych (w woj. świętokrzyskim) i zgromadzeniu danych na temat czynników ryzyka chorób przewlekłych wraz z materiałem biologicznym (krew, mocz). Planuje się kontynuację prac rozpoczętych w ramach projektu PONS w różnych obszarach: analiza danych, rozszerzanie kohorty, ewaluacja działań interwencyjnych, follow-up, budowanie narzędzi analitycznych i bazodanowych mających na celu łączenie i analizowanie danych z różnych zbiorów danych populacyjnych i biobanków. Złożone zostały aplikacje grantowe na kontynuację prac do Polsko-Norweskiego Funduszu Badań Naukowych oraz do Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Ośrodek Współpracy ze Światową Organizacją Zdrowia W maju 2011 r. dr Zsuzsanna Jakab, Dyrektor Regionalnego Biura Światowej Organizacji Zdrowia w Europie, powołała Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów (obecnie Zakład Epidemiologii) Centrum Onkologii-Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie jako 99 Ośrodek Współpracujący ze Światową Organizacją Zdrowia w zakresie ograniczenia użycia tytoniu (WHO Collaborating Centre for Tobacco Control). Głównym zadaniem Ośrodka jest wsparcie Światowej Organizacji Zdrowia w zakresie działań badawczych, edukacyjnych i polityki zdrowotnej ograniczających palenie tytoniu w rejonie Europy Środkowo-Wschodniej. Poradnia Pomocy Palącym Poradnia Pomocy Palącym (PPP) od 1999 r funkcjonuje jako część Zakładu Epidemiologii i Prewencji Nowotworów. Procedury diagnostyki i metody leczenia stosowane w Poradni są zgodne z obowiązującymi na świecie standardami w leczeniu Zespołu Uzależnienia od Tytoniu (ZUT) (ICD10 F 17.0). Poradnia współpracuje stale z ogólnopolską Telefoniczną Poradnią Pomocy Palącym, każdego roku jest również częścią kampanii edukacyjnej Rzuć Palenie Razem z Nami. Od 2005 r. PPP udziela świadczeń w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia (program Profilaktyki Chorób Odtytoniowych – etap specjalistyczny). W 2014 roku w Poradni udzielono 335 świadczeń dla 224 pacjentów. W 2014 r Poradnia współpracowała przy wdrażanym pilotażu Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu wśród pacjentów COI. Poza działalnością usługową Poradnia prowadzi również działalność naukową. Realizowane jest badanie kliniczne „Badanie z randomizacją i placebo w grupie kontrolnej, oceniające skuteczność i bezpieczeństwo preparatu BP 1.4979 w zaprzestaniu palenia”. Badanie konynuowane będzie w 2014r. Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym (801 108 108) Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym jest specjalistyczną placówką świadczącą poradnictwo przez telefon dla osób, których dotyczy problem uzależnienia od tytoniu. Celem i misją Poradni jest informowanie i wspieranie osób zainteresowanych rzuceniem palenia. Cel ten, od 1996 roku Poradnia realizuje poprzez pełnienie funkcji telefonu zaufania i wsparcia dla osób o różnych stopniach motywacji do rzucenia palenia oraz udzielanie informacji o metodach pomagających w walce z uzależnieniem od tytoniu lub w utrzymaniu abstynencji papierosowej. Prowadzona jest również strona internetowa: www.jakrzucicpalenie.pl oferująca informacje i poradnictwo w zakresie uzależnienia od tytoniu (w 2013r – 113 682 wejść na stronę, w 2014 r. odnotowano 193 637 wejść na stronę i odpowiedziano na 163 listy od internautów). Publikacje Zakładu Epidemiologii i Prewencji Nowotworów w latach 2012-2014 Wybrane najważniejsze publikacje Zakładu w czasopismach naukowych 1. Zatonski WA, Bhala N. Changing trends of diseases in Eastern Europe: Closing the gap. Public Health 2012;126:248-252 (podsumowanie badań Zakładu w Programie HEM i projekty M.Marmota, PONS) 2. Giovino GA, Mirza SA, Samet JM, Gupta PC, Jarvis MJ, Bhala N, Peto R, Zatoński W, Hsia J, Morton J, Palipudi KM, Asma S, for the GATS Collaborative Group (Poland: …Przewoźniak K, Zatoński W…). Tobacco use in 3 billion individuals from 16 countries: an analysis o nationally representative cross-sectional household surveys. Lancet. 2012; 380:1-12 (projekt Zakładu GATS-PL) 3. Marmot M,Allen J, Bell R, Bloomer E, Goldblatt P, on behalf of the Consortium for the European Review of Social Determinants of Health and the Health Divie (Zatoński W – chairs of task group ‘Ill health prevention and treatment’). WHO European review of social deteminants of health and the health divide. Lancet 2012; 380:1011-1029 (projekt Zakładu w ramach raportu WHO) 4. Zatoński W, Przewoźniak K, Sulkowska U, West R, Wojtyła A. Tobacco smoking in countries of the European Union. Annals of Agricultural and Environmental Medicine. 2012;19;2:181-192 (projekt Zakładu PONS) 5. Yang XR, Figueroa JD, Falk RT, Zhang H, Pfeiffer RM, Hewitt SM, Lissowska J, Peplonska B, Brinton L, Garcia-Closas M, Sherman M. Analysis of terminal duct lobular unit involution in 100 luminal A and basal breast cancers. Breast Cancer Research 2012;14:R64 (udział Zakładu w konsorcium międzynarodowym) 6. Gu F, Pfeiffer RM, Bhattacharjee S, Han SS, Taylor PR, Berndt S, Yang H, Sigurdson AJ, Toro J, Mirabello L, Greene MH, Freedman ND, Abnet CC, Dawsey SM, Hu N, Qiao YL, Ding T, Brenner AV, Garcia-Closas M, Hayes R, Brinton LA, Lissowska J, Wentzensen N, Kratz C, Moore LE, Ziegler RG, Chow WH, Savage SA, Burdette L, Yeager M, Chanock SJ, Chatterjee N, Tucker MA, Goldstein AM, Yang XR. Common genetic variants in the 9p21 region and their associations with multiple tumours. Br J Cancer. 2013;108 (6):1378-1386 7. Sieh W1, Köbel M, Longacre TA, Bowtell DD, deFazio A, Goodman MT, Høgdall E, Deen S, Wentzensen N, Moysich KB, Brenton JD, Clarke BA, Menon U, Gilks CB, Kim A, Madore J, Fereday S, George J, Galletta L, Lurie G, Wilkens LR, Carney ME, Thompson PJ, Matsuno RK, Kjær SK, Jensen A, Høgdall C, Kalli KR, Fridley BL, Keeney GL, Vierkant RA, Cunningham JM, Brinton LA, Yang HP, Sherman ME, García-Closas M, Lissowska J, Odunsi K, Morrison C, Lele S, Bshara W, Sucheston L, Jimenez-Linan M, Driver K, Alsop J, Mack M, McGuire V, Rothstein JH, Rosen BP, Bernardini MQ, Mackay H, Oza A, Wozniak EL, Benjamin E, GentryMaharaj A, Gayther SA, Tinker AV, Prentice LM, Chow C, Anglesio MS, Johnatty SE, Chenevix-Trench G, Whittemore AS, Pharoah PD, Goode EL, Huntsman DG, Ramus SJ. Hormone-receptor expression and ovarian cancer survival: an Ovarian Tumor Tissue Analysis consortium study. Lancet Oncol. 2013;14(9):853-862 8. White A, McKee M, de Sousa B, de Visser R, Hogston R, Madsen SA, Makara P, Richardson N, Zatoński W, Raine G. (2014) An examination of the Association between premature mortality and life expectancy among men in Europe. Europ J of Publ Health.;24(4):673-679 9. Jassem J, Przewoźniak K, Zatoński W. (2014) Tobacco control in Poland – successes and challenges. Transl Lung Cancer Res.;3(5):280-285 10. Camargo MC, Kim WH, Chiaravalli AM, Kim KM, Corvalan AH, Matsuo K, Yu J, Sung JJ, Herrera-Goepfert R, Meneses-Gonzalez F, Kijima Y, Natsugoe S, Liao LM, Lissowska J, Kim S, Hu N, Gonzalez CA, Yatabe Y, Koriyama C, Hewitt SM, Akiba S, Gulley ML, Taylor PR, Rabkin CS (2014): Improved survival of gastric cancer with tumour epstein-barr virus positivity: An international pooled analysis. Gut;63:236-243. 11. Setiawan VW, Schumacher F, Prescott J, Haessler J, Malinowski J, Wentzensen N, Yang H, Chanock S, Brinton L, Hartge P, Lissowska J, Park SL, Cheng I, Bush WS, Crawford DC, Ursin G, Horn-Ross P, Bernstein L, Lu L, Risch H, Yu H, Sakoda LC, Doherty J, Chen C, Jackson R, Yasmeen S, Cote M, Kocarnik JM, Peters U, Kraft P, De Vivo I, Haiman CA, Kooperberg C, Le Marchand L. (2014): Cross-cancer pleiotropic analysis of endometrial cancer: Page and e2c2 consortia. Carcinogenesis;35:2068-2073. Najważniejsze książkowe publikacje Zakładu 1. Boyle P, Boffetta P, Lowenfels AB, Burns H, Brawley O, Zatonski W, Rehm J. Alcohol Science, Policy, and Public Health. Oxford University Press 2013 2. Wojciechowska U, Didkowska J, Zatoński W. (2014) Nowotwory złośliwe w Polsce w 2012 roku. Centrum Onkologii-Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie. Warszawa 3. Zwierko M, Lissowska J. (2014) Nowotwory złośliwe w woj. Mazowieckim w 2012 roku. Centrum Onkologii-Instytut M. Skłodowskiej-Curie, Warszawa (ISSN-1896-9771) 4. Szymborski J, Iwińska K, Przewoźniak K, Błaszczyk K, Troszyński M, Szylar A. (2014) Interdyscyplinarna szkoła promocji zdrowia seniorów. Collegium Civitas. Warszawa 5. Zatoński W, Sulkowska U, Przewoźniak K. (2014) Epidemiologia nowotworów złośliwych w Polsce. W: Potrykowska A, Strzelecki Z, Szymborski J, Witkowski J. Zachorowalność i umieralność na nowotwory a sytuacja demograficzna Polski. Rządowa Rada Ludnościowa. Rozdz. 2: 30-49 6. Zatoński WA, Didkowska J, Kordek R, Reguła J, Olszewski W. (2014) Epidemiologia nowotworów i badania przesiewowe. w: Gajewski P. (red) Interna Szczeklika 2014. Medycyna Praktyczna:2166-2171 101 7. Szymborski J, Didkowska J, Wojciechowska U. (2014) Nowotwory złośliwe u dzieci i młodzieży w Polsce. W: Potrykowska A, Strzelecki Z, Szymborski J, Witkowski J. Zachorowalność i umieralność na nowotwory a sytuacja demograficzna Polski. Rządowa Rada Ludnościowa. Rozdz. 6:117-146 8. Didkowska J. (2014) Prognozy rozwoju chorób nowotworowych w Polsce. W: Potrykowska A, Strzelecki Z, Szymborski J, Witkowski J. Zachorowalność i umieralność na nowotwory a sytuacja demograficzna Polski. Rządowa Rada Ludnościowa. Rozdz. 7:147-163 9. Didkowska J. (2014) Epidemiologia i etiopatogeneza nowotworów układu pokarmowego. W: Jassem J, Krzakowski M, Potemski P. (red.) Nowotwory układu pokarmowego. Praktyczny przewodnik dla lekarzy. Via Medica, Gdańsk; ss. 1-24. 10. Didkowska J. (2014) Epidemiologia nowotworów złośliwych w Polsce i na świecie. W: Jeziorski A, Rutkowski P (red.) Kompendium chirurgii onkologicznej. Via Medica, Gdańsk; ss.3-18. 11. Didkowska J. (2014) Epidemiologia i profilaktyka W: Krzakowski M, Potemski P, Warzocha K, Wysocki P. (red.) Onkologia Kliniczna. Tom 1. Via Medica, Gdańsk: 1-15 12. Zwierko M. (2014) Epidemiologia nowotworów skóry. W (red.) Rutkowskiego P. Złośliwe nowotwory skóry. Praktyczny przewodnik dla lekarzy.Via Medica, Gdańsk.:1-9 102 Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie Oddział w Gliwicach 103 1. Kliniki 104 1.1. I Klinika Radioterapii i Chemioterapii Kierownik Zakładu/ Kliniki - Prof. dr hab. n. med. Krzysztof Składowski Pracownicy i ich funkcje: l.p. Nazwisko i imię 1. Składowski Krzysztof 2. Dworzecka Urszula 3. Grabińska Kinga 4. Hajduk Agata 5. Hutnik Marcin 6. Kentnowski Marek 7. Lukaszczyk - Wideł Beata 8. Michalecki Łukasz 9. Pilecki Bolesław 10. Przeorek Wiesława 11. Rutkowski Tomasz 12. Wygoda Andrzej 13. Heyda Alicja Funkcja Kierownik Kliniki Lekarz Lekarz Starszy asystent naukowo - badawczy Lekarz Lekarz Asystent naukowo - badawczy Starszy asystent naukowo - badawczy Adiunkt naukowo - badawczy Adiunkt naukowo - badawczy Adiunkt naukowo - badawczy Z-ca Kierownika Kliniki, Adiunkt naukowo - badawczy Specjalista Doktoranci: dr Beata Lukaszczyk – Wideł Opis działalności Zakładu/ Kliniki z ostatnich trzech lat: Zespół lekarzy I Kliniki Radioterapii i Chemioterapii zajmuje się rozpoznaniem i leczeniem następujących nowotworów: • rak jamy ustnej, gardła i krtani (w porównaniu do całej Polski nowotwory laryngologiczne najczęściej występują na Śląsku), • guzy mięśni i kości (mięsaki). Lekarze Kliniki prowadzą codziennie w gabinetach Przychodni Przyklinicznej Instytutu Onkologii nowoczesną i kompleksową diagnostykę nowotworów wykorzystując swoje bogate doświadczenie kliniczne i najnowocześniejsze, dostępne na miejscu badania dodatkowe: • endoskopia laryngologiczna z możliwością pobrania wycinka, • biopsja cienkoigłowa (BAC), • spiralna tomografia komputerowa (TK), • rezonans magnetyczny (NMR), • Pozytonowa Tomografia Emisyjna (PET-CT), • ultrasonografia węzłów chłonnych. Pacjentom przed leczeniem lub w trakcie leczenia poza Instytutem proponujemy możliwość profesjonalnej porady i konsultacji onkologicznej. W razie potrzeby zapewniamy leczenie promieniami lub chemioterapię i wysokiej jakości opiekę medyczną w oddziale szpitalnym Kliniki. To właśnie w I Klinice Radioterapii i Chemioterapii zastosowano kilka lat temu, po raz pierwszy na świecie ciągły system napromieniania raka jamy ustnej, gardła i krtani bez przerw sobotnioniedzielnych. System ten jest obecnie stosowany rutynowo w Klinice wraz z innymi, niekonwencjonalnymi sposobami napromieniania (np. radioterapia dwa razy dziennie, radiochemioterapia, radioterapia konformalna w tym IMRT, radioterapia śródoperacyjna, hipertermia, tele-brachyterapia). Wszystkie te sposoby charakteryzują się większą skutecznością przeciwnowotworową, co zwiększa szansę na wyleczenie bez konieczności operacji i okaleczenia, wymagają jednak hospitalizacji i leczenia wspomagającego. 105 Część nowotworów złośliwych wymaga leczenia kilkoma różnymi metodami. Takim chorym oferujemy możliwość leczenia skojarzonego prowadzonego przez wielodyscyplinarne zespoły narządowe składające się ze specjalistów radioterapii, chemioterapii, laryngologii, chirurgii onkologicznej, chirurgii szczękowo twarzowej i ortopedii (Zespół Nowotworów Głowy i Szyi, Zespół Nowotworów Piersi i Zespół Guzów Kości). Oferta leczenia skojarzonego obejmuje: • leczenie chorych na raka warg, języka, policzka, dna jamy ustnej gardła oraz nowotworów ślinianek, w tym leczenie bez konieczności profilaktycznego usuwania węzłów chłonnych, • leczenie chorych na mięsaki tkanek miękkich i kości, w tym leczenie „oszczędzające”, bez konieczności amputacji. W ramach Zespołów Narządowych współpracujemy również z klinikami otolaryngologii i chirurgii Śląskiej Akademii Medycznej oraz Wojewódzkim Szpitalem Chirurgii Urazowej w Piekarach Śląskich. Pacjentom po zakończonym leczeniu w I Klinice Radioterapii i Chemioterapii zapewniamy stały nadzór onkologiczny i rehabilitacyjny. Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich trzech lat 1) Jan B Vermorken, Jan Stohlmacher-Williams, Irina Davidenko, Lisa Licitra, Eric Winquist, Cristian Villanueva, Paolo Foa, Sylvie Rottey, Krzysztof Składowski, Makoto Tahara, Vasant R Pai, Sandrine Faivre, Cesar R Blajman, Arlene A Forastiere, Brian N Stein, Kelly Soliner, Zhiying Pan, Bruce A Bach „Cisplatin and fluorouracil with or without panitumumab In patonts with recurrent Or metastatic squamous-cell carcinoma of the head and Neck (SPECTRUM): an open-label chase 3 randomised trial” Lancet Oncol 2013, 14:697-710 2) A.Wygoda, T. Rutkowski, M. Hutnik, K. Składowski, M. Goleń, B. Pilecki. “Acute mucosal radiation reactions in patients with head and neck cancer. Three patterns of mucositis observed during radiotherapy” Strahlentherapie und Onkologie 2013; 189 (7): 547-551 3) Rutkowski T, Wygoda A, Składowski K, Hejduk B, Rutkowski R, Kołosza Z, Maciejewski B. „Prognostic role of tumor volume for radiotherapy outcome in patient with T2 laryngeal cancer” Strahlenther Onkol. 2013 Oct;189(10):861-866 4) Składowski K., Hutnik M., Wygoda A., Goleń M., Pilecki B., Przeorek W., Rutkowski T., Lukaszczyk-Wideł B., Heyda A., Suwiński R., Tarnawski R., Maciejewski B. 2013 „Radiationfree weekend rescued! Continous accelerated irradiation of 7-days per week is equal to accelerated fractionation with concomitant boost of 7 fractions In 5-days per week; report on phase 3 clinical trial in head-and-neck cancer patients” Int J Radiat Oncol Biol Phys 2013, Mar 1;85(3) 741-6 5) Wygoda A., T. Rutkowski, D. Ponikiewska, B. Hejduk, K. Składowski. “Ewing's sarcoma of the larynx - effective treatment with organ preservation” Strahlentherapie und Onkologie 2013; 189 (7): 586-589 6) Rutkowski T, Wygoda A, Składowski K, Hejduk B, Rutkowski R, Lukaszczyk-Widel B, Hutnik M, Maciejewski B. „Predicitors of radiotherapy outcome In patients with T2 supraglottic carcinoma”Eur Arch Otorhinolaryngol. 2012 Mar; 269(3):923-9 7) Wygoda A, Składowski K, Rutkowski T, Hutnik M, Goleń M, Pilecki B, Przeorek W, Lukaszczyk-Wideł B.“Acute mucosal radiation reactions in patients with head and neck cancer” Strahlenther und Onkologie 2012, Aug; 188(8): 686-91 8) Circulating HPV DNA as a Marker of Treatment Response of Head and Neck Cancer Patients Treated with Radiation Therapy or Chemoradiation Therapy” Rutkowski T, Mazurek A, Śnietura M, Hajduk A, Składowski K Int J Radiat Oncol Phys, 88,2,511,2014 Elsevier 9) „Impact of initial tumor volume on radiotherapy outcome in patients with T2 glottic cancer” Rutkowski T. Strahlenther Onkol. 2014 May;190(5):480-4. 10) Everett E Vokes, Tanguy Y Seiwert, Ziad Gellad, Julia Addington-Hall, Geoffrey T Gibney, Vernon K Sondak, Filippo Montemurro, Massimo Aglietta, Cathy Eng, Matthew D Galsky, William K Oh, Guru Sonpavde, Joaquim Bellmunt, Fred R Hirsch, David R Gandara, Cheryl K 106 Zogg, Helen Dimaras, Elizabeth AO Dimba, Wairimu Waweru, Jessie Githanga, Kahaki Kimani, Gita Suneja, Doreen Ramogola-Masire, Heluf G Medhin, Scott Dryden-Peterson, Justin E Bekelman, Jaffer A Ajani, Jules H Sumkin, Lan-Lan Smith, Rob Brierley, Matthew Dyer, Joanna Richardson, Janet Robertson, Jane Adam, Pilar Pinilla-Dominguez, Talha Khan Burki, Holly Baker, Farhat Yaqub, Ramla Benmaamar, Michael Granovetter, Judith A Gilbert, Hannah Cagney, Hilary Marshall, Odhran O'Donoghue, Frances Whinder, Jan B Vermorken, Jan Stöhlmacher-Williams, Irina Davidenko, Lisa Licitra, Eric Winquist, Cristian Villanueva, Paolo Foa, Sylvie Rottey, Krzysztof Skladowski, Makoto Tahara, Vasant R Pai, Sandrine Faivre, Cesar R Blajman, Arlene A Forastiere, Brian N Stein, Kelly S Oliner, Zhiying Pan, Bruce A Bach“It doesn’t stop at cure: monitoring childhood cancer survivors” The Lancet Oncology, tom 14, strony: 671-786. 11) Jelonek K, Pietrowska M, Ros M, Zagdanski A, Suchwalko A, Polanska J, Marczyk M, Rutkowski T, Skladowski K, Clench MR, Widlak P. „Radiation-induced changes in serum lipidome of head and neck cancer patients” Int J Mol Sci. 2014 Apr 17;15(4): 6609-24. 12) Rutkowski T. “The role of tumor volume in radiotherapy of patients with head and neck cancer”Radiat Oncol. 2014 Jan 14;9:23. 13) K Skladowski, A Wygoda, M Snietura, A Heyda, T Rutkowski, M Hutnik, B LukaszczykWidel, H Grzbiela, B Pilecki, W Przeorek „Concurrent Chemoradiation (CCR) Takes an Advantage Over Accelerated Radiation Therapy Alone (ARA) in Patients With Moderate Advanced Head-and-Neck Squamous Cell Carcinoma (MAHNSCC): Early Results of Phase 3 Polish HN08 Trial” International Journal of Radiation Oncology, Biology, Physics vol 88 ed 2, p.466 14) P Widlak, K Jelonek, M Ros, M Pietrowska, T Rutkowski, J Polanska, A Zagdanski, A Suchwalko, K Skladowski, 2014 “Radiation Therapy-Induced Changes in Serum Lipidome of Head and Neck Cancer Patients” International Journal of Radiation Oncology• Biology• Physics, tom 90, strony: S781-S782. 15) P. Widlak, M. Pietrowska, J. Polanska, K. Jelonek, I. Dominczyk, T. Rutkowski, A. Wygoda, K. Skladowski, 2014 “Radiotherapy-related changes in serum proteome patterns of head and neck cancer patients”Radiotherapy and Oncology, tom 111 Suplement Elektroniczny. 107 1.2. II Klinika Radioterapii i Chemioterapii Kierownik Kliniki - prof. dr hab. n. med. Rafał Suwiński – specjalista radioterapii onkologicznej i onkologii klinicznej Struktura Kliniki Klinika składa się z 76 łóżek, w których rocznie hospitalizuje się ok. 2200 chorych na nowotwory układu moczowego i płciowego mężczyzn, przewodu pokarmowego oraz płuc i ośrodkowego układu nerwowego. W klinice leczeniem podstawowym jest radioterapia oraz chemioterapia głównie jako element leczenia skojarzonego. Pracownicy i ich funkcje lek. med. Grzegorz Plewicki – zastępca kierownika – specjalista radioterapii onkologicznej prof. dr hab. n. biol. Wiesława Widłak – współpraca z Centrum Badań Translacyjnych dr n. med. Katarzyna Behrendt – specjalista radioterapii onkologicznej dr n. med. Katarzyna Galwas-Kliber – specjalista radioterapii onkologicznej dr n. med. Adam Idasiak – specjalista radioterapii onkologicznej dr n. med. Beata Smolska-Ciszewska – specjalista radioterapii onkologicznej lek. med. Monika Giglok – specjalista radioterapii onkologicznej lek. med. Tomasz Dworzecki lek. med. Marta Mianowska lek. med. Anna Drosik – specjalista onkologii klinicznej mgr Anna Syska-Bielak – specjalista psychologii klinicznej mgr Krystyna Krzykowska – pielęgniarka oddziałowa Zespół kliniki liczy 4 sekretarki, 16 pielęgniarek i 8 salowych. Doktoranci lek. Beata Smolska-Ciszewska lek. Anna Drosik lek. Bożena Jochymek – obrona pracy doktorskiej 25.02.2013 r. – promotor prof. Rafał Suwiński - wszczęcie pracy doktorskiej 19.03.2012 r. – promotor prof. Rafał Suwiński - wszczęcie pracy doktorskiej 2013 r. – promotor prof. Rafał Suwiński Opis działalności Kliniki z ostatnich 3 lat (2012-2014) A. Priorytetowe kierunki działalności klinicznej. I. Konformalna radioterapia. 1. Opracowanie i wdrożenie hipofrakcjonowanej radioterapii raka gruczołu krokowego. a) jako leczenia wyłącznego, b) w skojarzeniu z brachyterapią 2. Porównanie standardowej i konformalnej techniki napromieniania w leczeniu pooperacyjnym niedrobnokomórkowego raka płuca. 3. Opracowanie techniki 4D w radioterapii niedrobnokomórkowego raka płuca. 4. Radioterapia ratunkowa w leczeniu raka gruczołu krokowego. II. 1. Optymalizacja planowania radioterapii niedrobnokomórkowego raka płuca poprzez wykorzystania fuzji obrazów PET-CT. 2. Wykorzystanie badań PET-CT do: 108 a) b) c) optymalizacji kwalifikacji do radykalnej radioterapii chorych na niedrobnkomórkowego raka płuca; planowanie leczenia uzupełniającego po leczeniu operacyjnym chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca; oceny wyników radioterapii niedrobnokomórkowego raka płuca. III. Skojarzona radiochemioterapia chorych na nowotwory przewodu pokarmowego. B. Najważniejsze zadania badawcze realizowane w latach 2012-2014. 1) Analiza proteomiczna surowicy krwi w celu wczesnego rozpoznania i optymalizacji leczenia chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca.– grant N N402 350638 2) Wdrożenie molekularnych czynników predykcyjnych i prognostycznych do radykalnego leczenia skojarzonego chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca w stopniu zaawansowania IIIA i IIIB. –grant N N403 290636 3) Porównanie tolerancji i skuteczności przyspieszonej radioterapii i radiochemioterapii u chorych na raka płaskonabłonkowego regionu głowy i szyi. – grant N N402 108134 4) Komórkowo-swoisty mechanizm proapoptotycznej aktywności czynnika transkrypcyjnego Hsf1. – grant nr N N301 002439 5) Ocena tolerancji i skuteczności niekonwencjonalnych schematów frakcjonowanej radioterapii chorych na raka gruczołu krokowego. 6) Porównawcza ocena tolerancji i skuteczności dwóch schematów leczenia okołooperacyjnego chorych na gruczolakoraka odbytnicy w celu optymalizacji i indywidualizacji terapii skojarzonej 7) Optymalizacja i indywidualizacja frakcjonowanej radioterapii z dawką uzupełniającą w formie brachyterapii lub teleradioterapii stereotaktycznej u chorych na raka gruczołu krokowego o średnim i wysokim ryzyku wznowy. 8) Optymalizacja i indywidualizacja skojarzonego leczenia chorych na gruczolakoraka odbytnicy poprzez porównanie tolerancji i skuteczności dwóch schematów leczenia okołooperacyjnego. 9) Eksploracyjne badanie fazy IIa oceniające preparat OCZ103-OS w skojarzeniu z dwulekową chemioterapią pierwszego rzutu o składzie pochodna platyny – gemcytabina u pacjentów chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca (NSCLC) w IV stopniu zaawansowania. – projekt badawczy (finansowany z inny źródeł) 10) Znaczenie szlaków sygnalizacyjnych zależnych od czynników transkrypcyjnych NF-kB, HSF i TP53 w modulacji wrażliwości wybranych typów nowotworowych na działanie czynników uszkadzających DNA stosowanych w terapii onkologicznej. 11) Porównanie skuteczności i tolerancji przedoperacyjnej i pooperacyjnej radiochemioterapii u chorych na operacyjnego raka żołądka (badanie III fazy). Identyfikacja predykcyjnych markerów molekularnych, immunologicznych i histologicznych raka żołądka dla potrzeb indywidualizacji taktyk terapeutycznych. 12) Zbadanie skuteczności profilaktycznej radioterapii ośrodkowego układu nerwowego w przebiegu drobnokomórkowego raka płuca z zaoszczędzeniem stref aktywnego namnażania komórek macierzystych mózgu. 13) Walidacja i wdrożenie prognostyczno-predykcyjnych sygnatur molekularnych dla indywidualizacji i optymalizacji konformalnej radioterapii skojarzonej z chemioterapią u chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca w stopniu zaawansowania IIIAN2 i IIIB. 14) Porównanie tolerancji i skuteczności miejscowej samodzielnej hiperfrakcjonowanej radioterapii przedoperacyjnej i hiperfrakcjonowanej radioterapii przedoperacyjnej w skojarzeniu z chemioterapią u chorych na raka odbytnicy: Ocena możliwości optymalizacji i indywidualizacji leczenia skojarzonego w oparciu o badania markerów molekularnych. 15) Markery molekularne oraz metody obrazowania funkcjonalnego NMR jako narzędzia dla racjonalizacji wyboru schematu leczenia raka gruczołu krokowego. 109 16) Ocena przydatności badania profili ekspresji genów, polimorfizmów genów naprawy i markerów białkowych dla optymalizacji radio-chemioterapii chorych na miejscowo zaawansowanego niedrobnokomórkowego raka płuca. 17) Analiza proteomu surowicy mająca na celu identyfikację w krwi nowych markerów białkowych wspomagających diagnostykę i monitorowanie toksyczności leczenia guzów litych (przede wszystkim niedrobnokomórkowego raka płuca. 18) Uczestnictwo w grancie nr 2012/05/B/NZ5/01905, umowa nr UMO-2012/05/B/NZ5/ 01905. Wykonanie umowy do 5.12.2014 r. Badania powyższe są realizowane we współpracy z pracownikami: Centrum Badań Translacyjnych Zakładu Radioterapii Zakładu Brachyterapii Zakładu Planowania Radioterapii i Brachyterapii Zakładu Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii Onkologicznej Zakładu Radiodiagnostyki Zakładu Patologii Nowotworów Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat. 1. Suwiński R, Kłusek A, Tyszkiewicz T, Kowalska M, Szcześniak-Kłusek B, GawkowskaSuwińska M, Tukiendorf A, Kozielski J, Jarząb M (2012) Gene expression from bronchoskopy obtained tumour samples as a predictor of outcome in advanced inoperable lung cancer. PLoS One. 2012; 7 (7): e41379. 2. Mauguen A, Le Pechoux C, Saunders MI, Schild SE, Turrisi AT, Baumann M, Saute WT, Ball D, BelaniCP, Bonnier JA, Zajusz A, Dahlberg SE, Nankivell M, Mandrekar SJ, Paulus R, Behrendt K, Koch R, Bishop JF, Dische S, Arriagada R, De Ruysscher D, Pignon JP (2012) Hyperfractionated or accelerated radiotherapy in lung cancer: an individual patient data metaanalysis. J Clin Oncol. 2012 Aug 1; 30 (22): 2788-97. 3. Butkiewicz D, Drosik A, Suwiński R, Krześniak M, Rusin M, Kosarewicz A, Wachtan J, Matuszczyk I, Gawkowska-Suwińska M (2012) Influence of DNA repair gene polymorphisms on prognosis in inoperable non-small cell lung cancer patients with radiotherapy and platinumbased chemotherapy. International Journal of Cancer 2012 Oct 1; 131 (7): E1100-8. 4. Pietrowska M, Polańska J, Suwiński R, Wideł M, Rutkowski T, Marczyk M, Domińczyk I, Ponge L, Marczak Ł, Polański A, Widłak P (2012) Comparison of peptide cancer signatures identified by mass spektrometry in serum of patients with head and neck, lung and colorectal cancers: Association with tumor progression.International Journal of Oncology 2012 Jan; 40 (1): 148-156. 5. Śnietura M, Jaworska M, Młynarczyk-Liszka J, Goraj-Zając A, Pigłowski W, Lange D, Woźniak G, Nowara E, Suwiński R (2012) PTEN as a prognostic and predictive marker in postoperative radiotherapy for squamous cell cancer of the head and neck. PLoS One. 2012; 7 (3): e33396. 6. Dworzecki T, Idasiak A, Syguła D, Dworzecka U, Suwiński R (2012) Stereotactic radiotherapy (SBRT) as a sole or salvage therapy in non-small cell lung cancer patients. Neoplasma 2012; 59 (1): 114-120. 7. Składowski K, Hutnik M, Wygoda A, Goleń M, Pilecki B, Przeorek W, Rutkowski T, Lukaszczyk-Wideł B, Heyda A, Suwiński R, Tarnawski R, Maciejewski B (2013) Radiation-Free Weekend Rescued! Continuous Accelerated Irradiation of 7-Days per Week is Equal to Accelerated Fractionation With Concomitant Boost of 7 Fractions in 5-Days per Week: Report on Phase 3 Clinical Trial in Head-and-Neck Cancer Patients. Int J Radiation Oncol Biol Phys, Vol. 85, No. 3, pp.741-746. 8) Blamek S, Larysz D, Miszczyk L, Idasiak A, Rudnik A, Tarnawski R (2013): Hypofractionated stereotactic radiotherapy for large or involving critical organs cerebral arteriovenous malformations. Radiol. Oncol.2013 Mar; 47(1):50-6. doi: 10.2478/v10019-012-0046-7. Pub 2013 Feb1. 110 9) K. Behrendt, E. Nowicka, M. Gawkowska-Suwińska, G. Plewicki, B. Smolska-Ciszewska, M. Giglok, R. Suwiński, A. Zajusz Early closure of phase II prospective study on acute and late tolerance of hypofractionated radiotherapy in low-risk prostate cancer patients. Rep. Pract. Oncol. Radiother. 2014, Vol. 19, No 5: 337-342. 10) M. Pietrowska, K. Jelonek, M. Michalak, M. Roś, P. Rodziewicz, K. Chmielewska, K. Polański, J. Polańska, A. Gdowicz-Kłosek, M. Giglok, R. Suwiński, R. Tarnawski, R. Dziadziuszko, W. Rzyman, P. Widłak Identification of serum proteome components associated with progression of non-small cell lung cancer. Acta Biochim. Pol. 2014, Vol. 61, No 2: 325-331. 11) I. Wziętek, R. Suwiński, E. Nowara, M. Białas, S. Benzen, A. Tukiendorf Does routine clinical practice reproducer the outcome of large prospective trias? Tle analysis of institutional database on patients with limited-disease small-cell lung cancer.Cancer Invest. 2014, Vol. 32, No 1: 1-7. 12) T. Dworzecki, B. Smolska-Ciszewska, R. Suwiński Squamous cell oesophageal cancer In retinoblastoma survivor: does germinal RB1 mutation influence chemo- and radiosensitivity? OncoReview 2014, Vol. 4, No 2: A72-A75. 13) M. Gawkowska-Suwińska, S. Blamek, A. Heyda, Ł. Bohuszewicz, A. Cichoń, Ł. Zarudzki, E. Nowicka, K. Behrendt, B. Smolska-Ciszewska, G. Plewicki, A. Zajusz, R. Tarnawski Tolerability and toxicity of prophylactic cranial irradiation In patients with non-small cell lung cancer – Results of a phase II study (rith estimation of hematological toxicity, pituitary function and magnetic resonance spectra changes).Reports of Practical Oncology and Radiotherapy 2014, Vol. 19: 361-368. 111 1.3. III Klinika Radioterapii i Chemioterapii Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Rafał Tarnawski Pracownicy i ich funkcje Nazwisko Imię stanowisko Bal Wiesław asystent Gawkowska-Suwińska Marzena Adiunkt nauk- bad. Grzbiela Hanna Starszy asystent Jarząb Michał Asystent nauk-badaw. Lange Barbara st. asystent Nowakowski Krzysztof Starszy asystent Nowicka Elżbieta Adiunkt nauk- bad. Owczarek Raczek-Zwierzycka Stanisław Katarzyna Asystent Zastępca Kierownika Kliniki st.asystent Opis działalności Zakładu/Kliniki z ostatnich trzech lat Działalność kliniczna W III Klinice Radioterapii i Chemioterapii leczone są chore na nowotwory ginekologiczne, raki gruczołu piersiowego i chorzy na pierwotne i przerzutowe guzy mózgu i podstawy czaszki. W skład personelu III Kliniki Radioterapii i Chemioterapii wchodzą doświadczeni lekarze ze specjalizacją w zakresie radioterapii onkologicznej i onkologii klinicznej. Podstawowym zadaniem Kliniki jest prowadzenie kompleksowego leczenia skojarzonego w oparciu o najnowsze technologie stosowane w radioterapii i najnowsze leki onkologiczne. W przypadku leczenia promieniami chorych na zaawansowanego raka szyjki macicy stosujemy leczenie skojarzone łącząc zaawansowane metody planowania i komputerowej optymalizacji radioterapii z jednoczasową chemioterapią. W planowaniu leczenia promieniami wykorzystujemy obrazowanie CT, PET i MRI. W leczeniu tym wykorzystujemy teleradioterapię i brachyterapię (leczenie kontaktowe izotopami) z użyciem nowoczesnej aparatury zapewniającej precyzję leczenia, bezpieczeństwo oraz wysoki komfort dla pacjentek. Chore na nowotwory piersi leczone są w zależności od stopnia zaawansowania i agresywności guza. Stosujemy zarówno chemioterapię jak i radiochemioterapię. W diagnostyce obrazowej wykorzystujemy badania MRI i PET. W terapii wykorzystuje się wyniki prowadzonych badań radiobiologicznych i molekularnych. Chorzy na nowotwory mózgu leczeni są w zależności od charakteru choroby z wykorzystaniem najnowocześniejszych technik radioterapii takich jak radioterapia CyberKnife, radioterapia stereotaktyczna BrainLab, radioterapia IMRT, Rapid Arc. W leczeniu chorych na złośliwe nowotwory mózgu stosujemy radiochemioterapię z zastosowaniem najnowocześniejszych leków. Działalność naukowa 3.A.2 Zbadanie wartości prognostycznej i predykcyjnej metylacji promotora genu MGMT,ekspresji integryny αvβ3 i receptora VEGFR1 i 2, obrazowania NMR metodami PWI,DTI, MRS, oraz wielofazowego obrazowania PET ze specyficznymi znacznikami hipoksji i angiogenezy u chorych na 112 glejaki wielopostaciowe po zastosowaniu pooperacyjnie radiochemoterapii. Okres realizacji zadania: 2011-2013 3.A.3 Identyfikacja markerów molekularnych regresji guza o cechach prognostycznych i predykcyjnych selekcjonujących chorych na zaawansowanego raka szyjki macicy do określonego postępowania radiochemioterapeutycznego.Okres realizacji zadania: 2013-2015 3.A.4. Spersonalizowane radykalne neoadjuwantowe leczenie raka piersi – wykorzystanie profilu molekularnego nowotworu oraz oceny wczesnej odpowiedzi w badaniu PET/CT oraz MRI Okres realizacji zadania: 2013-2015 3.B.5.Zbadanie wartości predykcyjnej i prognostycznej obrazowania NMR i PET w planowaniu i dla oceny skuteczności radiochemioterapii i brachyterapii zaawansowanego raka szyjki macicy. Okres realizacji zadania: 2013-2015 3.B.7 Projektowanie informatycznej platformy wspomagającej diagnostykę guzów mózgu i efektów terapeutycznych opartej o spektroskopię protonową in vivo. Zastosowanie metod 1H NMR, 1H HR-MAS i HR-MRI w metabolomicznej detekcji molekularnych śladów procesów nowotworowych i w monitorowaniu terapii.Okres realizacji zadania: 2013-2015 3.C.4. Zbadanie wpływu czynników genetycznych (wariantów polimorficznych genów XRCC1, XPC, ERCC1) na toksyczność chemioterapii oraz ryzyko zachorowania na raka piersi i jajnika Okres realizacji zadania: 2013-2015 4.E.1.Opracowanie nowych terapii celowanych hamujących wzrost doświadczalnych glejaków wielopostaciowych: wpływ kombinacji czynników antyangiogennych i immunostymulujących na wzrost doświadczalnych glejaków GL261 u myszy.Okres realizacji zadania: 2013-2015 Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat: 1. Składowski K, Hutnik M, Wygoda A, Goleń M, Pilecki B, Przeorek W, Rutkowski T, Lukaszczyk- Wideł B, Heyda A, Suwiński R, Tarnawski R, Maciejewski B (2013) Radiationfree weekend rescued! Continuous accelerated irradiation of 7-days per week is equal to accelerated fractionation with concomitant boost of 7 fractions in 5-days per week: report on phase 3 clinical trial in head-and-neck cancer patients. Int J Radiat Oncol Biol Phys [Epub 2012 Jul 24] [IF=4.11] 2. Bal W, Jarząb M, Stobiecka E , Kustra M, Mianowska M, Nowicka E, Lange B, Nowara E, Czarniecka A, Tarnawski R.(2012) Kliniczne i biologiczne czynniki prognostyczne u chorych na raka jelita grubego poddanych chemioterapii paliatywnej FOLFOX(2012) Nowotwory Journal of Oncology 62:2 3. Bal W, Jarząb M, Stobiecka E, Żebracka-Gala J, Mianowska M, Oczko-Wojciechowska M, Tyszkiewicz T, Rusinek D, Lange D, Nowara E, Jarząb B, Tarnawski R (2012): Wpływ wieku zachorowania na ryzyko nawrotu u młodych (<35 roku życia) chorych na raka piersi: analiza retrospektywna. Nowotwory Journal of Oncology 62:2 4. Czarniecka A, Sacher A, Krajewska J, Stobiecka E, Oczko-Wojciechowska M, Jarząb M, Maciejewski A, Półtorak S. (2012) Zakres leczenia operacyjnego chorych na nisko zaawansowanego raka brodawkowatego tarczycy. Nowotwory Journal of Oncology 62(1):31 5. Bekman B,Gawkowska- Suwińska A, Grządziel A, Matulewicz Ł, d’Amico A, Tarnawski R (2012): Ocena dawki pochłonietej w szpiku aktywnym w zależności od zastosowanej techniki radioterapii w trakcie leczenia chorej z nowotworem raka szyjki macicy. Notwory Journal of Oncology 62(2):P2041 6. Kowalewska M, Radziszewski J, Goryca K, Bujko M, Oczko-Wojciechowska M, Jarząb M, Siedlecki JA, Bidzinski M (2012): Estimation of groin recurrence risk in patients with squamous cell vulvar carcinoma by the assessment of marker gene expression in the lymph nodes. BMC Cancer 12: e223 [IF=3.01] 7. Larysz D, Żebracka-Gala, Rudnik A, Hasse-Lazar K, Kowalska M, Jarząb M, Król A, SzpakUlczok S, Bażowski P, Jarząb B (2012): Expression of genes FOLR1, BAG1 and LAPTM4B in functioning and non-functioning pituitary adenomas. Folia Neuropathol 50: 277-286 [IF=1.234] 113 8. Suwiński R, Klusek A, Tyszkiewicz T, Kowalska M, Szczesniak-Klusek B, GawkowskaSuwinska M, Tukiendorf A, Kozielski J, Jarzab M (2012): Gene expression from bronchoscopy obtained tumour samples as a predictor of outcome in advanced inoperable lung cancer. PloS One 7: e41379 [IF=4.092] 9. Szczepanek J, Pogorzała M, Jarzab M, Oczko-Wojciechowska M, Kowalska M, Tretyn A, Wysocki M, Jarzab B, Styczyński J (2012): Expression profiles of signal transduction genes in ex vivo drug-resistant pediatric Acute Lymphoblastic Leukemia. Anticancer Res 32: 503506 [IF=1.725] 10. Wojtas B, Pfeifer A, Stokowy T, Eszlinger M, Jarzab M, Czarniecka A, Hauptmann S, Stobiecka E, Paschke R, Jarzab B. (2012) Follicular Thyroid Cancer Molecular Markers Validation in FFPE Material. Eur J Cancer 48: S142 11. Fassnacht M, Terzolo M, Allolio B, Baudin E, Haak H, Berruti A, Welin S, Schade-Brittinger C, Lacroix A, Jarzab B, Sorbye H, Torpy DJ, Stepan V, Schteingart DE, Arlt W, Kroiss M, Leboulleux S, Sperone P, Sundin A, Hermsen I,Hahner S, Willenberg HS, Tabarin A, Quinkler M, de la Fouchardière C, Schlumberger M, Mantero F, Weismann D, Beuschlein F, Gelderblom H, Wilmink H,Sender M, Edgerly M, Kenn W, Fojo T, Müller HH, Skogseid B; FIRM-ACT Study Group. Collaborators: Haaf M, Johanssen S, Koschker AC, Laubner K, Sbiera S, Schiemann J, Wortmann S, Haase M, Schott M, Möhlig M, Zopf K, Reisch N, Betz M, Reincke M ,Isermann B, Bornstein S, Fottner C, Böse A, Petersenn S, Leitolf H, Klose S, Wolf H, Chougnet C, More J, Nunes ML, Droz JP, Nicolli P, Chabre O, Clergeot A, Schillo F, Penfornis A, Do Cao C, Goldwasser F, Rodien P, Ferrero A, Perotti P, Cicala MV, Anna P, della Casa S, Mannelli M, Piccini V, Dercksen MW, Romijn JA, Ouwerkerk J, DeVries JH, Eriksson B, Janson ET, Granberg D, Öberg K, Ahlman H, Garkavij M, Wall N, Falkmer U, Hammer G, Olney HJ, Bourdeau I, Bourque L, Szpak-Ulczok S, lek. med., Jarzab M, dr n med. Holte H, Fosså A, Ploner F, Mansmann U, Schmoll HJ, Simonsson B, Toscano V (2012): Combination chemotherapy in advanced adrenocortical carcinoma. N Engl J Med. 366: 2189-97 [IF=53.298] 12. 12. Stupp R, Hegi ME, Gorlia T, Erridge SC, Perry J, Hong YK, Aldape KD, Lhermitte B, Pietsch T, Grujicic D, Steinbach JP, Wick W, Tarnawski R, Nam DH, Hau P, Weyerbrock A, Taphoorn MJ, Shen CC, Rao N, Thurzo L, Herrlinger , Gupta T, Kortmann RD, Adamska K, McBain C, Brandes AA, Tonn JC, Schnell O, Wiegel T, Kim CY, Nabors LB, Reardon DA, van den Bent MJ, Hicking C, Markivskyy A, Picard M, Weller M European Organisation for Research and Treatment of Cancer (EORTC); Canadian Brain Tumor Consortium; CENTRIC study team. Cilengitide combined with standard treatment for patients with newly diagnosed glioblastoma with methylated MGMT promoter (CENTRIC EORTC 26071-22072 study): a multicentre, randomised, open-label, phase 3 trial. Lancet Oncol. 2014 Sep;15(10):1100-8. doi: 10.1016/S1470-2045(14)70379-1. Epub 2014 Aug 19 13. d'Amico A1, Stąpór-Fudzińska M, Tarnawski R CyberKnife Radiosurgery Planning of a Secreting Pituitary Adenoma Performed With 68Ga DOTATATE PET and MRI. Clin Nucl Med. 2014 Dec;39(12):1043-4. doi: 10.1097/RLU.0000000000000535 14. Pietrowska M1, Jelonek K2, Michalak M1, Roś M2, Rodziewicz P3, Chmielewska K3, Polański K4, Polańska J4, Gdowicz-Kłosok A1, Giglok M1, Suwiński R1, Tarnawski R1, Dziadziuszko R5, Rzyman W5, Widłak P1 Identification of serum proteome components associated with progression of non-small cell lung cancer. Acta Biochim Pol. 2014;61(2):32531. Epub 2014 May 29 114 1.4. Klinika Chirurgii Onkologicznej i Rekonstrukcyjnej Kierownik Kliniki - dr n med. Stanisław Półtorak Struktura Kliniki: a/ Oddział Zabiegowy b/ Pododdział Hospitalizacji jednodniowej c/ Oddział Chirurgii Rekonstrukcyjnej Klinika posiada 82 łóżka, składa się z trzech odcinków łóżkowych, w których rocznie hospitalizuje się i leczy operacyjnie około 2500 chorych na nowotwory złośliwe. Pracownicy i ich funkcje Lekarze Nazwisko Imię Chmielarz Andrzej Czarnecki Marek Czarniecka Agnieszka Grajek Maciej Jędrzejewski Piotr Kamiński Andrzej Krakowczyk Łukasz Kryj Mariusz Ładziński Piotr Maciejewski Adam Oleś Krzysztof Piela Andrzej Półtorak Stanisław Pałka Tomasz Sacher Aleksander Strączyński Mirosław Strojek Jan Szumniak Ryszard Ślosarek Paulina Szymczyk Cezary Turska d-Amico Maria Turyk Wojciech Wideł Maciej Woźniak Grzegorz Ulczok Rafał Zeman Marcin Stanowisko Starszy Asystent Asystent Adiunkt naukowo - badawczy Asystent Starszy Asystent Adiunkt naukowo - badawczy Adiunkt naukowo - badawczy Adiunkt naukowo - badawczy St. specjalista neurochirurg Profesor Zwyczajny Starszy Asystent Starszy Asystent Kierownik Kliniki Lekarz Starszy Asystent Starszy Asystent Starszy Specjalista Chirurg Starszy Asystent Lekarz Adiunkt naukowo – badawczy Starszy Asystent Starszy Asystent Starszy Asystent Lekarz Lekarz Starszy Asystent Pozostali pracownicy to sześć sekretarek, trzydzieści sześć pielęgniarek, siedemnastu sanitariuszy noszowych. Opis działalności Kliniki Klinika Chirurgii Onkologicznej i Rekonstrukcyjnej jest częścią nowoczesnego kompleksu Centrum Onkologii. Zespół chirurgiczny tworzą chirurdzy przeszkoleni w czołowych ośrodkach europejskich i amerykańskich. Klinika dysponuje salami dwu i trzyosobowymi z własnym, pełnym węzłem sanitarnym. Pacjenci mają ,możliwość korzystania z telefonów z sal telewizyjnych, opieki duszpasterskiej, codziennych wizyt krewnych i znajomych. Działalność Kliniczna prowadzona jest 115 we współpracy z wieloma ośrodkami onkologicznymi w Polsce i na świecie w oparciu o najnowsze uznane schematy postępowania terapeutycznego. Jednocześnie wdrażane są nowe metody lecznicze o charakterze nowatorskim i eksperymentalnym. Przedmiotem szczególnego zainteresowania Kliniki jest skojarzone leczenie chorób nowotworowych, co pozwala na uzyskanie optymalnych wyników leczenia. Wyniki leczenia są ściśle monitorowane i porównywane z wynikami z innych ośrodków. W ramach Kliniki działają Zespoły Narządowe. Wykwalifikowany zespół pielęgniarek onkologicznych zapewnia stała i profesjonalną opiekę nad chorymi w trakcie leczenia. Chorzy wymagający rehabilitacji po zabiegach operacyjnych objęci są fachową opieką na oddziale. Po zakończeniu leczenia chorzy podlegają badaniom kontrolnym w Przychodzi Przyklinicznej. Stałe doskonalenie wiedzy medycznej i praktycznych umiejętności oraz doświadczenie zespołu Kliniki wynikające z wieloletniej pracy z chorymi na nowotwory gwarantuje profesjonalną pomoc w atmosferze serdeczności i zrozumienia. Zabiegi z zakresu Głowy i Szyi oraz rekonstrukcje Wielospecjalistyczny zespół lekarzy zajmujący się kompleksowym leczeniem pacjentów chorych na nowotwory regionu głowy i szyi, w tym również skóry twarzy , gruczołów ślinowych, a także podstawy czaszki. Zadaniem zespołu jest planowanie i prowadzenie leczenia dla wszystkich lokalizacji nowotworów złośliwych tego regionu z uwzględnieniem wszystkich metod leczenia: tj. :chirurgii, radioterapii, chemioterapii, brachyterapii, brachyterapii śródoperacyjnej, a także leczenia skojarzonego. Zespół zajmuje się również leczeniem niepowodzeń w ramach chirurgii ratującej, a także wprowadzeniem nowoczesnych i nowatorskich metod leczenia do praktyki klinicznej. U części chorych planowanych do leczenia w Klinice Chirurgii Onkologicznej i Rekonstrukcyjnej, radykalna resekcja nowotworu może skutkować powstaniem ubytku tkanek, którego nie da się zaopatrzyć klasycznymi chirurgicznymi metodami. Tego typu chorzy przed zasadniczym zabiegiem trafiają na zespół rekonstrukcyjny, gdzie ustala się sposób zaopatrzenia przyszłego ubytku tak, aby efekt funkcjonalny i estetyczny po zabiegu był jak najlepszy. Lekarze zespołu rekonstrukcyjnego stosują m.in. techniki chirurgii plastycznej i mikrochirurgii rekonstrukcyjnej. Na zespole kwalifikuje się również chore wymagające amputacja piersi do rekonstrukcji tego narządu. Doświadczenie chirurgów rekonstrukcyjnych Centrum Onkologii w Gliwicach obejmują tysiące zabiegów odtwórczych w praktycznie wszystkich regionach ciała, włączając w to wieloelementowy przeszczep twarzy. Zabiegi tarczycy oraz gruczołów dokrewnych Zespół chirurgów ściśle współpracuje z Zakładem Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii Onkologicznej, Pracownią Biologii Molekularnej, Zakładem Patologii i Zakładem Diagnostyki Obrazowej prowadząc kompleksową, wielodyscyplinarną terapię chorych na nowotwory endokrynologiczne. Specjalizuje się w: A: leczeniu operacyjnym chorych na raka tarczycy - prowadzi leczenie zaawansowanych przypadków z przerzutami do układu chłonnego szyi. W Klinice wykonywane są rozległe operacje z możliwością resekcji i rekonstrukcji zniszczonych przez nowotwór struktur np. tchawicy. - wykonuje się operacje profilaktyczne w rodzinnych rak rdzeniasty tarczycy w ramach badania klinicznego prowadzi się niestandardowe leczenie chorych na niskozróżnicowanego raka brodawkowatego tarczycy. B: Operuje się chorych na nowotwory przytarczycy ( dysponujemy możliwością śródoperacyjnego oznaczenia stężenia parathormonu) C: Metodą klasyczną i laparoskopową przeprowadza się operacje nowotworów nadnerczy Zabiegi z zakresu przewodu pokarmowego Stanowi Wielospecjalistyczny zespół lekarzy różnych specjalizacji zajmujący się kompleksową diagnostyką i skojarzonym leczeniem pacjentów z chorobami nowotworowymi układu przewodu pokarmowego. W ramach zespołu u każdego pacjenta podejmowane sa indywidualne decyzje 116 odnośnie strategii postępowania w zależności od lokalizacji choroby, zaawansowania oraz stanu ogólnego pacjenta. Leczenie chirurgiczne stanowi bardzo istotny element leczenia skojarzonego i obejmuje nowotwory: - żołądka - jelita cienkiego - jelita grubego i odbytnicy - pierwotnych i przerzutowych nowotworów wątroby W szczególnych sytuacjach u wybranych chorych ma możliwość przeprowadzenia leczenia małoinwazyjnego metodą TEM ( przezodbytnowa endoskopowa chirurgia) oraz metodami laparoskopowymi. Zabiegi z zakresu gruczołu piersiowego Zajmuje się rozpoznaniem i leczeniem chorych na raka piersi w ramach „Breast Unit”. Działanie „Breast Unit” zostało ujęte w gliwickim Centrum Onkologii – Instytucie w pełno profilowym programie, który z powodzeniem funkcjonuje już od kilku lat. Wielospecjalistyczny Zespół Narządowy Guzów Piersi obejmujący 30 onkologów różnych specjalności dokonuje precyzyjnej i technologicznie zaawansowanej diagnostyki z optymalnym doborem skojarzonej terapii z równoczesnym coraz większym naciskiem na istotne psychologiczne i społeczne problemy chorych. Dzięki precyzyjnej diagnostyce obrazowo – czynnościowej ( TK, NMR, PET), biopsji grubo igłowych, także kierowanym obrazem NMR i terapii skojarzonej wzrasta odsetek operacji oszczędzający pierś, a u chorych wymagających bardziej agresywnego postępowania chirurgicznego jest ono uzupełniane o rekonstrukcje piersi. Celem procedur chirurgicznych z zestawieniem procedur rekonstrukcyjnych wykonywanych przez zespół doświadczonych chirurgów – onkologów jest uzyskanie nie tylko rzetelnej skuteczności, ale i najlepszego efektu kosmetycznego. Ma to kluczowe znaczenie w wysokiej jakieś ci życia po leczeniu, w tym społecznego funkcjonowania, życia w rodzinie i satysfakcji seksualnej. Uzyskiwane wyniki leczenia , nawet u chorych z większym guzem nie odbiegają od wyników w dużych ośrodkach europejskich i amerykańskich. Zwraca uwagę, że „wszystkie niezbędne” tzw. wysokie technologie są dostępne w jednym Instytucie Onkologii. Poczynając od ośrodka wczesnej diagnostyki raka piersi, profilowania genetycznego, zaawansowanej diagnostyki radiologicznej i nuklearnej, nowoczesnej oceny histopatologicznej z molekularnym profilem podtypów raka piersi, poprzez nowoczesna chirurgię z możliwością śródoperacyjnej radioterapii, biopsji węzła wartowniczego czy jednoczasowej operacji rekonstrukcyjnych, Az po pełen zakres możliwości radioterapii, w tym z użyciem stereotaktycznej radioterapii CyberKnife w przypadku przerzutów nowotworu. Chore podczas pobytu w Instytucie mogą korzystać z fachowej rehabilitacji, pomocy psychologa, a także z szeregu warsztatów terapeutycznych. Równocześnie w Instytucie prowadzone są naukowe projekty badawcze, których nadrzędnym celem jest zwiększenie jakości i skuteczności skojarzonej terapii. Zabiegi z zakresie mięsaków, guzów tkanek miękkich i kości oraz czerniaków skóry W Instytucie Onkologii w Gliwicach od wielu lat działa zespół narządowy guzów tkanek miękkich i kości, który ustala właściwą strategię leczenia dla każdego chorego. Najważniejszą metodą leczenia jest operacyjne usunięcie guza, inaczej mówiąc, nie ma chorego na mięsaka, który był by wyleczony bez udziału chirurgii. Wycięcie chirurgiczne mięsaka aby było skuteczne musi być przeprowadzone ściśle według obowiązujących zasad. W Klinice Chirurgii Onkologicznej i Rekonstrukcyjnej Instytutu Onkologii w Gliwicach dostępne są wszystkie nowoczesne techniki chirurgiczne dotyczące zarówno resekcji jak i rekonstrukcji rozległych ubytków, porównywalne z wiodącymi ośrodkami na świecie. Często po zabiegu stosuje się radioterapie, jako element leczenia skojarzonego. Napromienianie miejsca po wyciętym guzie przeprowadzane jest w Zakładzie Radioterapii Instytutu Onkologii w Gliwicach z wykorzystaniem technik na światowym poziomie. Rzadziej stosuje się chemioterapię. Leki tzw. cytostatyki podaje się dożylnie, w postaci kroplówek. W ostatnim okresie pojawia się coraz więcej nowoczesnych, skutecznych leków ukierunkowanych molekularnie. 117 Spis najważniejszych publikacji z ostatnich trzech lat 1. Maciejewski A, Krakowczyk Ł, Szymczyk C, Wierzgoń J, Grajek M, Dobrut M, Szumniak R, Jędrzejewski P, Ulczok R, Półtorak S (2012): Salvage surgery of recurrence after laryngectomy when should the alt free flap be modified? Med Sci Monit. 18: CS31-36 [IF=1.69] 2. Maciejewski A, Ulczok R, Dobrut M, Szumniak R, Półtorak S (2012): The use of a pedunculated, extended latissimus dorsi flap in primary and secondary breast reconstruction procedures--case report. Pol Przegl Chir 84: 367-70 [MNiSW=9] 3. Małodobra-Mazur M, Paduch A, Lebioda A, Konopacka M, Rogoliński J, Szymczyk C, Wierzgoń J, Maciejewski A, Chmielik E, Jonkisz A, Półtorak S (2012): VDR gene single nucleotide polymorphisms and their association with risk of oral cavity carcinoma. Acta Biochim Polon 59: 627-620 [IF=1.49] 4. Czarniecka A, Sacher A, Krajewska J, Stobiecka E, Oczko-Wojciechowska M, Jarząb M, Maciejewski A, Półtorak S. (2012) Zakres leczenia operacyjnego chorych na nisko zaawansowanego raka brodawkowatego tarczycy. Nowotwory Journal of Oncology 62(1):31 5. Kacprzyk U, Rutkowski T, Wygoda A, Składowski K, Maciejewski A, Szymczyk C., Wierzgoń J(2012). Carcinoma of the nasal cavity and paranasal sinus: results of radiotherapy as a part of multimodal treatment approach. European Archives of Oto-Rhino-Laryngology and Head and Neck, 269(4):1360 6. Krakowczyk Ł, Strzelczyk J.K, Blamek S, Maciejewski A, Półtorak S., Wiczkowski A(2012). Effects of X-ray irradiation on methylation levels of p16, MGMT and APC genes in sporadic colorectal carcinoma and corresponding normal colonic mucosa Hereditary Cancer in Clinical Practice 10(Suppl 3):A12 7. Jędrzejewski P, Maciejewski A, Szymczyk C, Wierzgoń J (2012): Maxillary reconstruction using a multi-element free fibula flap based on a three-dimensional polyacrylic resin model. Pol Przegl Chir 84:49-55 [MNiSW=9] 8. Xing M, Alzahrani AS, Carson KA, Viola D, Elisei R, Bendlova B, Yip L, Mian C, Vianello F, Tuttle RM, Robenshtok E, Fagin JA, Puxeddu E, Fugazzola L, Czarniecka A, Jarzab B, O'Neill CJ, Sywak MS, Lam AK, Riesco-Eizaguirre G, Santisteban P, Nakayama H, Tufano RP, Pai SI, Zeiger MA, Westra WH, Clark DP, Clifton-Bligh R, Sidransky D, Ladenson PW, Sykorova V Association between BRAF V600E mutation and mortality in patients with papillary thyroid cancer.JAMA. 2013 Apr 10;309(14):1493-501. 9. Wojtaś B, Pfeifer A, Jarząb M, Czarniecka A, Krajewska J, Swierniak M, Stokowy T, Rusinek D, Kowal M, Zebracka-Gala J, Tyszkiewicz T, Oczko-Wojciechowska M, Stobiecka E, Lange D, Paschke R, Jarząb B. Unsupervised analysis of follicular thyroid tumours transcriptome by oligonucleotide microarray gene expression profiling Endokrynol Pol. 2013;64(5):328-34 10. Łukasz Krakowczyk, Adam Maciejewski, Cezary Szymczyk, Maciej Grajek, Ewa Stobiecka, Stanisław Półtorak. „Flap prefabrication using high-density porous polyethylene in an animal model-an experimental study.” Med.Sci.Monit Basic Res, 2013:19:210-213. 118 1.5. Klinika Onkologii Klinicznej i Doświadczalnej Kierownik Kliniki: Dr hab. n. med. Elżbieta Nowara Struktura Kliniki: - Oddział Stacjonarny - Oddział Dzienny Chemioterapii - Biuro Badań Klinicznych Pracownicy i ich funkcje : 1. Dr. n. biol. Joanna Huszno 2. Dr n. med. Anna Drosik 3. Dr n. med. Jarosław Nieckula 4. Dr n. med.. Anna Polakiewicz-Gilowska 5. Dr n. med. Agnieszka Badora 6. Lek. Beata Kaleta 7. Lek. Maciej Kozaczka 8. Lek. Magdalena Kustra 9. Lek. Marzenna Samborska-Plewicka 10. Lek. Danuta Starzyczny –Słota 11. Lek. Marlena Sikora-Jopek 12. Lek. Marta Mianowska 13. Lek. Aleksandra Leśniak 14. Lek. Katarzyna Świderska 15. Lek. Marcin Szweda Lekarze rezydenci: 16. Lek. Dorota Janas-Siciarz 17. Lek. Izabela Laprus 18. Lek. Katarzyna Drosik – Rutowicz 19. Lek. Magdalena Śliwińska 20. Lek. Marcin Rajczykowski 21. Lek. Anna Kotas 22. Lek. Dominika Leś 23. Lek. Marcin Kubeczko Doktoranci: Agnieszka Badora-Rybicka –uzyskanie stopnia doktora nauk medycznych (12.03.2014) Anna Polakiewicz-Gilowska – uzyskanie stopnia doktora nauk medycznych (26.11.2014) Opis działalności Kliniki z ostatnich 3 lat Podstawową działalnością Kliniki Onkologii Klinicznej i Doświadczalnej jest leczenie systemowe chorych na nowotwory złośliwe. Szczególnie dotyczy to chorych na raka piersi, jajnika, jąder, nowotwory układu pokarmowego, chłoniaki ale również chorych na rzadkie nowotwory. We współpracy z Zakładem Radioterapii stosujemy skojarzoną chemioradioterapią głównie u chorych na glejaki, nowotwory regionu głowy i szyi, płuca, żołądka i odbytnicy. Zespół Kliniki bierze udział w konsultacjach dotyczących wskazań do leczenia systemowego w zespołach narządowych: Zespół Narządowy Schorzeń Piersi, Zespół Narządowy Przewodu Pokarmowego, Zespół Narządowy Guzów Jajnika. 119 W Klinice kontynuowane są badania kliniczne faz I-III nad wskazaniami do nowych leków oraz nad nowymi lekami u chorych na rak piersi. W poprzednim roku w KOK kontynuowane było prospektywne badanie nad wpływem BMI, stężenia wolnego IGF-1, insuliny i innymi wykładnikami zaburzeń metabolicznych u chorych na raka piersi i jelita grubego na zaawansowanie nowotworu i rokowanie. Włączono w te obserwacje chorych na raka gruczołu krokowego. Wstępne wyniki badań zostały przedstawione na konferencji 6th European Multidisciplinary Meeting on Urological Cancers (EMUC) and the 3rd EAU Section of Urological Imaging (ESUI) – Lizbona, 13-16.11.2014. Ponadto kontynuowane są badania nad wyłonieniem czynników prognostycznych wpływających na wyniki leczenia celowanego u chorych na raka nerki. Wyniki przedstawiono podczas konferencji 6th European Multidisciplinary Meeting on Urological Cancers (EMUC) and the 3rd EAU Section of Urological Imaging (ESUI) – w Lizbonie, 13-16.11.2014 i CEM 2014 EAU 14th Central European Meeting 10-12.10.2014 w Krakowie; jak również u chorych na pierwotne pozagonadalne guzy śródpiersia. Wyniki przedstawiono podczas CEM 2014 EAU 14th Central European Meeting 1012.10.2014 w Krakowie. Prowadzone są również badania nad wpływem nacieków limfocytarnych guza pierwotnego piersi i wyniki przedstawiono w trakcie ESMO 2014 w Madrycie 26-30.09.2014. W KOK prowadzone i nadzorowane są szkolenia specjalizacyjne lekarzy z dziedziny Onkologia Kliniczna i innych specjalności. W ostatnich 3 latach szkolenia te kontynuowało 22 lekarzy w tym 9 w ramach rezydentury oraz 2 lekarzy innych specjalności KOK organizuje i prowadzi konferencje naukowo-szkoleniowe w zakresie onkologii dla lekarzy z całej Polski pod auspicjami Śląskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej. W roku 2014 odbyło się 5 takich szkoleń. Wykaz najważniejszych publikacji ( 10 pozycji) 1. Van Cutsem E, Li CP, Nowara E, Aprile G, Moore M, Federowicz I, Van Laethem JL, Hsu C, Tham CK, Stemmer SM, Lipp R, Zeaiter A, Fittipaldo A, Csutor Z, Klughammer B, Meng X, Ciuleanu T. Dose escalation to rash for erlotinib plus gemcitabine for metastatic pancreatic cancer: the phase II RACHEL study. Br J Cancer. 2014; 111(11):2067-75 2. Nowara E, Drosik A, Samborska-Plewicka M, Nowara EM, Stanek-Widera A. Metaplastic breast carcinomas - analysis of prognostic factors in a case series. Contemp Oncol (Pozn). 2014; 18:116-9 3. Van Cutsem E, Eng C, Nowara E, Swieboda-Sadlej A, Tebbutt N, Mitchell EP, Davidenko I, Stephenson J, Elez ME, Prenen H, Deng H, Tang R, McCaffery I, Oliner K, Chen L, Gansert JL, Loh E, Smethurst D, Tabernero J. Randomized Phase Ib/II Trial of Rilotumumab or Ganitumab With Panitumumab Versus Panitumumab Alone in Patients With Wild-Type KRAS Metastatic Colorectal Cancer. Clin Cancer Res. 2014;15:4240-50. 4. Awada A, Bondarenko IN, Bonneterre J, Nowara E, Ferrero JM, Bakshi AV, Wilke C, Piccart M; CT4002 study Group. A randomized controlled phase II trial of a novel composition of paclitaxel embedded into neutral and cationic lipids targeting tumor endothelial cells in advanced triple-negative breast cancer (TNBC). Ann Oncol 2014; 25:824-31 5. Wzietek I, Suwinski R, Nowara E, Bialas M, Benzen S, Tukiendorf A. Does routine clinical practice reproduce the outcome of large prospective trials? The analysis of institutional database on patients with limited-disease small-cell lung cancer. Cancer Invest. 2014; 321:1-7 6. Gdowicz-Kłosok A, Giglok M, Drosik A, Suwiński R, Butkiewicz D.The SIPA1 -313A>G polymorphism is associated with prognosis in inoperable non-small cell lung cancer. Tumour Biol. 2014 Oct 29. 120 7. Gdowicz-Kłosok A, Giglok M, Drosik A, Suwiński R, Butkiewicz D .The SIPA1 -313A>G polymorphism is associated with prognosis in inoperable non-small cell lung cancer. Tumour Biol. 2014 Oct 29. 8. Naumann RW, Coleman RL, Burger RA, Sausville EA, Kutarska E, Ghamande SA, Gabrail NY, Depasquale SE, Nowara E, Gilbert L, Gersh RH, Teneriello MG, Harb WA, Konstantinopoulos PA, Penson RT, Symanowski JT, Lovejoy CD, Leamon CP, Morgenstern DE, Messmann RA. PRECEDENT: a randomized phase II trial comparing vintafolide (EC145) and pegylated liposomal doxorubicin (PLD) in combination versus PLD alone in patients with platinum-resistant ovarian cancer. J Clin Oncol. 2013; 31: 4400-6 9. Huszno J, Leś D, Sarzyczny-Słota D, Nowara E. Cardiac side effects of trastuzumab in breast cancer patients - single centere experiences. Contemp Oncol 2013;17:190-5 10. Cohn AL, Tabernero J, Maurel J, Nowara E, Sastre J, Chuah BY, Kopp MV, Sakaeva DD, Mitchell EP, Dubey S, Suzuki S, Hei YJ, Galimi F, McCaffery I, Pan Y, Loberg R, Cottrell S, Choo SP. A randomized, placebo-controlled phase 2 study of ganitumab or conatumumab in combination with FOLFIRI for second-line treatment of mutant KRAS metastatic colorectal Cancer. Ann Oncol. 2013;24:1777-85 121 1.6. Klinika Transplantacji Szpiku i Onkohematologii Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Sebastian Giebel Struktura Kliniki: Klinika została otwarta 01.07.2011r; obecnie obejmuje 32 łóżka, w tym: - 13 stanowisk transplantacyjnych z centralną filtracją powietrza, wentylacją, dodatnim ciśnieniem, regulacją wilgotności i temperatury; przeznaczne do allogenicznych transplantacji komórek krwiotwórczych - 4 stanowiska transplantacyjne z przenośnym urządzeniem oczyszczającym powietrze; przeznaczone do autologicznych transplantacji komórek krwiotwórczych - 15 łóżek na salach trzyosobowych; przeznaczone do mobilizacji komórek krwiotwórzcych, przygotowania do transplantacji, leczenia powikłań - Bank Komórek Krwiotwórczych, w skład którego wchodzą: • pracownia pobierania komórek krwiotwórczych • pracownia preparatytki komórek krwiotwórczych • pracownia niskich temperatur Pracownicy Kliniki: Prof. dr hab. Jerzy Hołowiecki, konsultant Dr n. med. Maria Saduś-Wojciechowska, adiunkt naukowo-badawczy, zastępca kierownika Dr n. med. Jacek Najda, starszy asystent Dr n. med. Tomasz Czerw, starszy asystent Lek. med. Włodzimierz Mendrek, starszy asystent Lek. med. Małgorzata Sobczyk-Kruszelnicka, asystent Mgr piel. Ewa Baluch, pielęgniarka oddziałowa Mgr piel. Aneta Gabryś, pielęgniarka koordynująca wraz z zespołem 29 pielęgniarek i 10 sanitariuszy Mgr Andrea Filipczak, koordynator transplantacji szpiku Mgr Anna Argasińska, sekretarka kierownika Lic. Agnieszka Krzywda, sekretarka medyczna Mgr Aneta Oprzondek, sekretarka medyczna Dr n. med. Iwona Mitrus, adiunkt naukowo-badawczy Dr n. med. Andrzej Smagur, adiunkt naukowo-badawczy Dr n. med. Magdalena Głowala-Kosińska, adiunkt naukowo-badawczy Mgr Agata Chwieduk, asystent Mgr Wojciech Fidyk, asystent Opis działalności Kliniki Działalność kliniczna: Podstawową działalnością Kliniki Transplantacji Szpiku i Onkohematologii jest leczenie systemowe chorych na nowotwory złośliwe, w szczególności z zastosowaniem terapii wysokodawkowej wspomaganej transplantacją krwiotwórczych komórek macierzystych. W 2014 r. wykonano 238 transplantacji komórek krwiotwórczych, w tym 180 autologicznych, 28 allogenicznych od dawców rodzinnych i 30 allogenicznych od dawców niespokrewnionych. Wskazaniem było niepowodzenie terapii w dawkach standardowych lub duże szacowane ryzyko nawrotu u pacjentów w remisji. Działalność naukowa: Prace badawcze Kliniki koncentrują się wokół klinicznych i biologicznych aspektów transplantacji komórek krwiotwórczych. W 2014 r. kontynuowano badania nad optymalizacją protokołów mobilizacji komórek krwiotwórczych, a w szczególności schematów z zastosowaniem pośrednich dawek arabinozydu cytozyny w skojarzeniu z G-CSF. Kontynuowano też badania nas nad 122 optymalizacją stężenia DMSO w mieszaninie krioprezerwacyjnej stosowanej przy zabezpieczaniu materiału do transplantacji. W ramach dwóch grantów Narodowego Centrum Nauki prowadzone były badania nad rolą mikrośrodowiska szpiku w nabywaniu tolerancji immunologicznej po allogenicznej transplantacji komórek krwiotwórczych oraz nad znaczeniem terapii mieloablacyjnej dla funkcji grasicy po transplantacji autologicznej. Przedmiotem badań było też okostne stosowanie transplantacji macierzystych komórek krwiotwórczych krwi obwodowej. Klinika prowadzi międzynarodową działalność naukową w ramach Europejskiej Grupy ds. Przeszczepiania Krwi i Szpiku (EBMT) oraz Europejskiej Grupy ds. Leczenia Ostrej Białaczki Limfoblastycznej u Dorosłych. Klinika jest siedzibą Polskiej Grupy ds. Leczenia Białaczek u Dorosłych (PALG) oraz Prezesa Polskiej Grupy Badawczej Chłoniaków (PLRG) Organizacja zjazdów i konferencji naukowych, działalność edukacyjna: W 2014 r. lekarze Kliniki zorganizowali 2 konferencje Polskiej Grupy ds. Leczenia Białaczek u Dorosłych (PALG) oraz Polskiej Grupy Badawczej Chłoniaków (PLRG). Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat: 1. S. Giebel, M. Labopin, M. Mohty, GJ. Mufti, D. Niederwieser, JJ. Cornelissen, JJ. Janssen, N. Milpied, L. Vindelov, E. Petersen, R. Arnold, A. Bacigalupo, D. Blaise, C. Craddock, A. Nagler, F. Frassoni, M. Sadus-Wojciechowska, W. Rocha. 2013: The impact of center experience on results of reduced intensity:allogeneic hematopoietic SCT for AML. An analysis from the Acute Leukemia Working Party of the EBMT. Bone Marrow Transplant. 48: 238-42. 2. A. Smagur, I. Mitrus, S. Giebel, M. Sadus-Wojciechowska, J. Najda, T. Kruzel, T. Czerw, J. Gliwinska, M. Prokop, M. Glowala-Kosinska, A. Chwieduk, J. Hołowiecki, 2013, Impact of different dimethyl sulphoxide concentrations on cell recovery, viability and clonogenic potential of cryopreserved peripheral blood hematopoietic stem and progenitor cells. Vox Sang. 104: 240-247. 3. S. Giebel, T. Kruzel, T. Czerw, M. Sadus-Wojciechowska, J. Najda, E. Chmielowska, S. Grosicki, A. Jurczyszyn, M. Pasiarski, E. Nowara, M. Glowala-Kosinka, A. Chwieduk, I. Mitrus, A. Smagur, J. Holowiecki:, 2013, Intermediate-dose Ara-C plus G-CSF for stem cell mobilization in patients with lymphoid malignancies, including predicted poor mobilizers. Bone Marrow Transplant. 48: 915-921. 4. I. Mitrus, A. Smagur, S. Giebel, J. Gliwinska, M. Prokop, M. Glowala-Kosinska, A. Chwieduk, M. Sadus-Wojciechowska, A. Tukiendorf, J. Hołowiecki, 2013, A faster reconstitution of hematopoiesis after autologous transplantation of hematopoietic cells cryopreserved in 7.5% dimethyl sulfoxide if compared to 10% dimethyl sulfoxide containing medium. Cryobiology. 67: 327-31. 5. S. Giebel, M. Labopin, N. Gorin, D. Caillot, T Leguay, N. Schaap, M. Michallet, H. Dombret, M. Mohty, 2013: Improving results of autologous stem cell transplantation for Philadelphiapositive acute lymphoblastic leukaemia in the era of tyrosine kinase inhibitors: A report from the Acute Leukaemia Working Party of the European Group for Blood and Marrow Transplantaion. European Journal of Cancer, 48: 238-42. 6. M. Głowala-Kosińska, A. Chwieduk, J. Nieckula, M. Saduś-Wojciechowska, S. Grosicki, A. Rusin, E. Nowara, S. Giebel, 2013,. Association of circulating regulatory T cell number with the incidence and prognosis of diffuse large B-cell lymphoma. Eur J Haematol 91: 122-8. 7. Giebel S., Boratyn-Nowicka A., Karabon L., Jedynak A., Pamuła-Piłat J., Tęcza K., Kula D., Frydecka I., Grzybowska E.: Associations between genes for killer immunoglobulin-like receptors and their ligands in patients with epithelial ovarian cancer. Human Immunology 2014; 75, 508-513. 123 8. Giebel S., Miszczyk L., Ślosarek K. (et. al.): Extreme heterogenity of myeloablative total body irradiation techniques in clinical practice. A survey of the Acute Leukemia Working Party of the EBMT. Cancer 2014; 120, 2760-2765. 9. Giebel S., Labopin M., Gorin N. C. (et al.): Improving results of autologous stem cell transplantation for Philadelphia-positive acute lymphoblastic leukemia in the era of tyrosine kinase inhibitors: a report from the Acute Leukemia Working Party of the European Group for Blood and Marrow Transplantation. Eur. J. Cancer 2014; 50, 411-417. 10. Czerw T., Labopin M., Gorin C., Giebel S. (et al.): Use of G-CSF to hasten neutrophil recovery after auto-SCT for AML is not associated with increased relapse incidence: a report from the Acute Leukemia Working Party of the EBMT. Bone Marrow Transplant. 2014; 49, 950-954. 124 2. Zakłady Diagnostyczne i Terapeutyczne 125 2.1. Zakład Radioterapii Kierownik Zakładu Radioterapii - Prof. dr hab. n. med. Leszek Miszczyk Struktura Zakładu Radioterapii Pracownia Konwencjonalnej i Śródoperacyjnej Radioterapii Pracownicy i ich funkcje: Z-ca Kierownika Zakładu Radioterapi: Prof. IO, dr hab.n.med. Jerzy Wydmański Kierownik Pracowni Konwencjonalnej i Śródoperacyjnej Radioterapii Adiunkci naukowo-badaczy: Dr n. med. Sławomir Blamek Dr n. med. Dorota Gabryś Dr n.med. Maria Goleń Dr n. med. Aleksandra Kukulska Dr hab.n. med. Dawid Larysz Dr hab.n. med. Wojciech Majewski Dr n. med. Ewa Telka Dr n. med. Hubert Urbańczyk Dr n. med. Grzegorz Woźniak Dr n. med. Wziętek Iwona Asystenci: Dr n.med. Grzegorz Głowacki Dr n.med. Krystyna Trela-Janus Dr n.med. Bożena Jochymek Asystenci: Lek. med. Błażej Bojanowski - st. asystent Lek. med. Agata Celejewska - st. asystent Lek. med. Kornelia Ficek - st. asystent Lek. med. Bożena Jochymek - st. asystent Lek. med. Rafał Kawczyński - st. asystent Lek. med. Łukasz Kleszyk - st. asystent Lek. med. Małgorzata Kraszkiewicz - st. asystent Lek .med. Teresa Lisik - st. asystent Lek. med. Agnieszka Łuczak - st. asystent Lek. med. Agnieszka Namysł- Kaletka- st. asystent Lek. med. Grzegorz Owczarek - st. asystent Lek. med. Renata Rumińska-Busz - st. asystent Lek. med. Agata Roch-Zniszczoł - st. asystent Lek. med. Dorota Syguła - st. asystent Specjaliści: Lek. med. Krystyna Kiełkowska - st. specjalista radioterapii Lekarze: Lek. med. Adam Brewczyński - rezydent Lek. med. Katarzyna Grelier Lek. med. Dorota Księżniak Baran - rezydent Lek. med. Adam Krysiak - rezydent Lek. med. Tomasz Krzysztofiak - rezydent Lek. med. Tomasz latusek - rezydent Lek. med. Piotr Malec Lek. med. Aleksandra Napieralska 126 Lek. med. Maciej Pelak Lek. med. Paweł Polanowski Lek. med. Magdalena Stankiewicz Lek. med. Karolina Widera Lek. med. Zofia Straszak - rezydent - rezydent - rezydent - rezydent - rezydent Doktoranci B. Jochymek - uzyskany doktorat w dniu 15.01.2014 (Rada Naukowa IO) Renata Rumińska-Busz - uzyskany doktorat w dniu 16.10.2014 (Śl.U.M.-Katowice) Opis działalności Zakładu Radioterapii Zakład Radioterapii Centrum Onkologii-Instytutu w Gliwicach należy do największych tego typu placówek w Europie. Pracownicy Zakładu Radioterapii prowadzą badania naukowe w zakresie wdrażania radioterapii sródoperacyjnej w różnych lokalizacjach narządowych. Opracowano i wdrożono IORT w raku piersi i rakach regionu głowy i szyi. Prowadzone są badania nad nowymi technikami radioterapii, a w szczególności zastosowanie IMRT w leczeniu nowotworów narządów jamy brzusznej. Opracowano nowe schematy leczenia dla chorych na nieresekcyjnego i nieoperacyjnego raka żołądka. Opracowano skalę ryzyka zgonu u chorych po operacji raka żołądka, która może umożliwić wybór schematu leczenia uzupełniającego. Pracownia Radioterapii Konwencjonalnej i Śródoperacyjnej prowadzi pierwsze na świecie randomizowane badanie kliniczne nad skutecznością neoadjuwantowej radiochemioterapii u chorych na raka żołądka w porównaniu do leczenia standardowego. Wdrożono do rutynowej praktyki klinicznej oryginalną koncepcję skojarzonej konformalnej terapii wielowymiarowej. Polega ona nie tylko na indywidualnej konformacji (dopasowaniu) liczby i przebiegu wiązek promieniowania, rozkładu izodozowego, fizycznych parametrów napromieniania i indywidualizacji schematów frakcjonowania dawki, lecz również na konformacji typu, sekwencji i schematu leczenia skojarzonego (chirurgia, radioterapia, chemioterapia) do indywidualnej charakterystyki biologicznej guza nowotworowego. Precyzyjne metody radioterapii umożliwiają ogniskowanie wysokoenergetycznych fotonów i elektronów z dokładnością rzędu 1mm. Czynnikiem zmniejszającym skuteczność radioterapii w przypadku wielu guzów pierwotnych mózgu, jest niemożność ustalenia granic guza i zakresu mikroinwazji. W Zakładzie Radioterapii prowadzone są badania nad zastosowaniem zaawansowanych metod obrazowania funkcjonalnego w planowaniu leczenia promieniowaniem jonizującym. W tym celu wykorzystywane są metody oparte na zjawisku magnetycznego rezonansu jądrowego przy pomocy tomografu MRI. W szczególności testowane jest wykorzystanie wielowymiarowej spektroskopii NMR w ocenie zakresu inwazji, promieniowrażliwości i proliferacji glejaków mózgu. Jako pierwsza jednostka w Polsce wdrożyliśmy w ostatnich 3 latach techniki radioterapii sterowanej obrazem (IGRT) z zastosowaniem śródtkankowych złotych znaczników. Technikę taką jako rutynowa stosujemy w przypadku leczenia chorych na raka stercza, Dotychczas implantowaliśmy znaczniki ponad 1690 chorym na raka stercza. Przeszkoliliśmy (praktycznie) w tym zakresie lekarzy z 3 innych ośrodków. Techniki IGRT oparte na implantacji znaczników wprowadziliśmy też do radiochirurgii z bramkowaniem oddechowym (gating) chorych z przerzutami do wątroby oraz przy leczeniu takich chorych przy pomocy noża cybernetycznego (Cyber Knife). Dla tej samej techniki (Cyber Knife) wprowadziliśmy zastosowanie znaczników w przypadku radioablacji zmian przerzutowych w przestrzeni zaotrzewnowej i w przypadku chorych na raka trzustki i płuc. Prowadzimy również leczenie metodą radiochirurgii stereotaktycznej z bramkowaniem oddechowym zmian takich jak pierwotne i przerzutowe nowotwory wątroby, płuc, czy guzy w innych lokalizacjach pozaczaszkowych z wykorzystaniem przyspieszaczy wyposażonych w kolimator wielolistkowy w sytuacjach, kiedy istnieją przeciwwskazania do implantacji znaczników śródtkankowych. 127 Jako pierwsi w Polsce wdrożyliśmy do praktyki i rozwinęliśmy techniki leczenia oparte o wspomniany Cyber Knife. Stosujemy je obecnie rutynowo w przypadku zmian zlokalizowanych śródmózgowo, śródrdzeniowo, śródkanałowo i do stereotaktycznej radiochirurgii funkcjonalnej (nerwoból nerwu trójdzielnego), jak również w przypadku leczenia radiochirurgicznego izolowanych zmian w kościach, w płucach i w umiejscowieniach wisceralnych (wątroba, trzustka, przestrzeń zaotrzewnowa). W chwili obecnej trwają prace nad wdrożeniem funkcjonalnej radiochirurgii chorych na chorobę Parkinsona. Od 7.11.2011r w Zakładzie Radioterapii funkcjonuje Tomoterapia - przyspieszacz liniowy połączony z funkcją spiralnej tomografii komputerowej. Innowacyjność tego aparatu polega na tym, że łączy on ze sobą cechy przyspieszacza liniowego (napromienianie) oraz tomografu komputerowego (weryfikacja ułożenia chorego). Dzięki tym dwóm cechom pozwala na bardzo precyzyjne leczenie, w całkowicie odtwarzalnej i powtarzalnej pozycji. Na podstawie dotychczasowych naszych doświadczeń (największy na świecie materiał z jednego ośrodka) zmodyfikowaliśmy również schemat napromieniania chorych na bolesne naczyniaki kręgów. Prowadzimy także leczenie metodą hipertermii powierzchniowej w połączeniu z radioterapią przerzutów do węzłów chłonnych oraz powierzchownie położonych guzów w lokalizacjach pozawęzłowych. W ostatnich latach rozpoczęliśmy (również jako pierwsi w Polsce) radioterapie chorych na rzadkie choroby nienowotworowe, takie jak np. zespół Buschke-Lövenstein, przykurcz Dupuytrena, Gorham-Stout, przewlekłe bolesne zapalenie kości, czy przewlekłe przetoki niepoddające się innemu leczeniu. W naszym Zakładzie stosuje się od lat techniki wielopolowe służące bądź przygotowaniu chorych do przeszczepu (TBI - napromienianie całego ciała), będące leczeniem samodzielnym (TSI napromienianie skóry całego ciała), leczeniem paliatywnym (HBI - napromienianie połowy ciała) lub służące prewencji odrzuceniu przeszczepów narządowych (TMI - napromienianie układu chłonnego całego ciała). Jako jeden z nielicznych ośrodków w świecie wprowadziliśmy do rutynowej praktyki protokół badania klinicznego wykorzystującego tomoterapię helikalną do napromieniania szpiku kostnego (TMI) przed planowanym przeszczepem komórek krwiotwórczych. Obecnie leczenie takie jest prowadzone w ramach kontrolowanego badania klinicznego dotyczącego chorych na szpiczaka mnogiego z tandemowym przeszczepem szpiku. Jako piersi (i jedyni w świecie) prowadzimy skojarzone przygotowane promieniami chorych na T-komórkowe chłoniaki skórne (ziarniniak grzybiasty, zespół Sezary’ego) przygotowujące do leczenia przeszczepowego – kombinacja napromieniania skóry całego ciała i układu chłonnego. Ponadto działalność naukowa pracowników Zakładu Radioterapii dotyczy szeregu obszarów związanych z leczeniem promieniami, począwszy od aspektów radiobiologicznych badanych przez lekarzy klinicystów, poprzez techniczne aspekty radioterapii, pogranicze onkologii i ortopedii po rozmaite aspekty leczenia promieniami chorych na nowotwory w całym spektrum lokalizacji narządowych (rak stercza, mięsaki tkanek miękkich, nowotwory głowy i szyi). Badania naukowe prowadzone są również w zakresie technik radiochirurgicznych, radioterapii chorób nienowotworowych, jak i radioterapii nowotworów u dzieci. Dysponujemy największym w kraju doświadczeniem w zakresie hipofrakcjonowanej radioterapii stereotaktycznej dużych naczyniaków tętniczo-żylnych niepoddających się leczeniu innymi metodami oraz innych zmian ogniskowych w ośrodkowym układzie nerwowym. Od początku 2013 roku jesteśmy referencyjnym ośrodkiem edukacyjnym Variana w zakresie radioterapii i prowadzimy cykliczne szkolenia dla lekarzy, fizyków medycznych i techników elektroradiologii z całego świata. Działalność naukowa pracowników Zakładu Radioterapii obejmuje również badania w zakresie nauk podstawowych, między innymi w ramach projektów NCN: Dorota Gabryś - Analiza toksycznego działania promieniowania jonizującego i antracyklin na układ sercowonaczyniowy Umowa nr 6856/B/P01/2011/40. Dawid Larysz - N N518 284840 Ocena wpływu stabilizacji 128 międzykolcowej na zmiany cech biomechanicznych odcinka lędźwiowego kręgosłupa oraz objawy kliniczne. Kierownik dr hab. n. med. Adam Rudnik – wykonawca. Jerzy Wydmiński - Kierownik. „ Porównanie skuteczności i tolerancji przedoperacyjnej i pooperacyjnej radiochemioterapii u chorych na operacyjnego raka żołądka (badanie III fazy), ocena możliwości indywidualizacji leczenia w oparciu o markery nowotworowe, oraz w innych projektach: M. Pelak - Kierownik: „Ocena roli IDO, TGF-beta i IFN-gamma u chorych na czerniaka skóry: współwystępowanie, związek z charakterystyką kliniczno-patologiczną i znaczenie rokownicze.”, umowa z Fundacją im. Jakuba hr. Potockiego z 24.03.2014, 24.03.2014 - 24.03.2015. Uczestniczą również w badaniach klinicznych: Sławomir Blamek - Ocena skuteczności i bezpieczeństwa podwójnej autotransplantacji komórek krwiotwórczych z przygotowaniem opartym na napromienianiu szpiku całego ciała (TMI) w sekwencji z dużymi dawkami melfalanu u chorych na szpiczaka plazmocytowego – wykonawca. - Ocena skuteczności i bezpieczeństwa radioimmunoterapii z allotransplantacją macierzystych komórek krwiotwórczych u chorych na pierwotne chłoniaki skóry z linii limfocytów T - wykonawca. W 2014 roku rozpoczęto w Zakładzie Radioterapii dwa randomizowane badania kliniczne: - L.Miszczyk, G. Woźniak, A . Napieralska - Hipofrakcjonowana radioterapia stereotaktyczna bolesnych naczyniaków kręgów z zastosowaniem CyberKnife. - L.Miszczyk, D.Larysz, A.Roch-Zniszczoł - Wdrożenie radiochirurgii stereotaktycznej wykonywanej przy zastosowaniu CyberKnife w leczeniu drżenia u chorych na chorobę Parkinsona. Dwóch lekarzy: Małgorzata Kraszkiewicz i Błażej Bojanowski w dniu 30.10.2014 uzyskało tytuł specjalisty radioterapii onkologicznej. Dr Sławomir Blamek otrzymał Nagrodę Dyrektora Centrum Onkologii - Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach za aktywność naukową, publikacje i opiekę nad studentami w Kole Naukowym przy Zakładzie Radioterapii Również dr W. Osewski otrzymał Nagrodę Dyrektora Centrum Onkologii - Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach za opracowanie i wdrożenie własnego oprogramowania łączącego system informatyczny radioterapii z systemem ogólnoszpitalnym i w efekcie eliminacja konieczności zakupu przez Instytut wyjątkowo drogiego oprogramowania producenta zewnętrznego. i Pracownicy Zakładu Radioterapii są członkami komitetów redakcyjnych recenzentami renomowanych czasopism międzynarodowych i krajowych: Sławomir Blamek członek komitetu redakcyjnego (editorial board) Austin Journal of Neurosurgery (od 02.2014) oraz grona stałych recenzentów (reviewers board) Journal of Pediatric Epilepsy , recenzent w czasopismach zagranicznych: Neurosurgery, Radiology and Oncology, Radiation Oncology. Leszek Miszczyk - członek komitetu redakcyjnego - Radioterapia i Onkologia recenzent Onco Targets and Therapy, Przegląd Lekarski, Journal of Pain and Symptom Management. Dorota Gabryś - recenzent The British Journal of Radiology, The Breast.Dawid Larysz - Logopedia Silesiana - członek komitetu naukowego Child’s Nervous System - recenzent Acta of Bioengineering and Biomechanics – recenzent. Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat: 1. Blamek S, Larysz D, Miszczyk L. Stereotactic linac radiosurgery and hypofractionated stereotactic radiotherapy for pediatric arteriovenous malformations of the brain: experiences of a single institution. Childs Nerv Syst. 2012 Dec 8. 2. Blamek S., Larysz D., Miszczyk L., Idasiak A., Rudnik A., Tarnawski R. ,Hypofractionated stereotactic radiotherapy for large or involving critical organs cerebral arteriovenous malformations. Radiol Oncol 2012. 3. Głowacki G., Bodusz D., Majewski W., Stąpór-Fudzińska M., Grządziel A. Chalińska E., Michalecki Ł., Miszczyk L. Frakcjonowana radioterapia stereotaktyczna CyberKnife™ chorych na raka gruczołu krokowego- prezentacja metody. Nowotwory 2012; 62(4): 274282. 129 4. Blamek S, Larysz D, Miszczyk L. Stereotactic linac radiosurgery and hypofractionated stereotactic radiotherapy for pediatric arteriovenous malformations of the brain: experiences of a single institution. Childs Nerv Syst. 2013 Apr;29(4):651-6. 5. Miszczyk L, Tukiendorf A, Jochymek B. Linac based radioablation of liver tumors. Technology in Cancer Research and Treatment 2013(12),3:225-232. 6. Blamek S, Larysz D, Miszczyk L, Idasiak A, Rudnik A, Tarnawski R Hypofractionated stereotactic radiotherapy for large or involving critical organs cerebral arteriovenous malformations. Radiol Oncol. 2013 Mar;47(1):50-6. 7. Głowacki G, Wesołowska I, Bodusz D, Wolny E, Michalecki Ł, Miszczyk L, Wydmański J. Porównanie radioterapii wiązką z modulacją intensywności dawki (IMRT) i konformalnej radioterapii (CFRT) w planowaniu leczenia u chorych na raka trzustki. Nowotwory Journal of Oncology 2013, vol 63, nr 3, 1-7. 8. Wziętek I, Suwiński R, Nowara E, Bialas M, Bentzen S, Tukiendorf A. Does routine clinical practice reproduce the outcome of large prospective trials? The analysis of institutional database on patients with limited-disease small-cell lung cancer. Cancer Invest. 2014 Jan;32(1):1-7. doi: 10.3109/07357907.2013.861470. Epub 2013 Nov 26. 9. Głowacki G, Miszczyk L, Ślosarek K, Jochymek B, Woźniak G, Matulewicz Ł, Radwan M, Leszczyńska P, Dola Ł, Najda J, Krużel T, Czerw T, Saduś-Wojciechowska M, Giebel S. Napromienie szpiku całego ciała - prezentacja metody. Nowotwory, 2014, vol.64, number 4. 10. Giebel S, Miszczyk L, Ślosarek K, Moukhtari L i wsp. Extreme Heterogeneity of Myeloablative Total Body Irradiation Techniques In Clinical Practice. Cancer, Issue 17, September 1, 2014, 2760-2765. 11. Miszczyk L, Maciejewski B, Tukiendorf A, Woźniak G, Jochymek B, Gawryszuk A, Szweda M. Split-course accelerated hyperfractionated irradiation (CHA-CHA) as a sole treatment for advanced head and neck cancer patients-final results of a randomized clinical trial. Br.J.Radiol. Sep; 87(1041): 20140212. 12. Kaspera W, Ładziński P, Larysz P, Hebda A, Ptaszkiewicz K, Kopera M, Larysz D. Morphological, hemodynamic, and clinical independent risk factors for anterior communicating artery aneurysms. Stroke. 2014 Oct;45(10):2906-11. 13. Celejewska A, Tukiendorf A, Miszczyk L, Składowski K, Wydmański J, Trela-Janus K. Stereotactic radiotherapy in epithelial ovarian cancer brain metastases patients. J Ovarian Res 2014; 17;7: 79. 130 2.2. Zakład Brachyterapii Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Bogusław Maciejewski (pełnił funkcję do 31.12.2013) dr n. med. Brygida Białas (pełni funkcję od 1.05.2014) Struktura Zakładu: Pracownia Brachyterapii Konformalnej 3D Pracownia Brachyterapii Raka Piersi Pracownicy i ich funkcje: lek. med. Marek Fijałkowski – asystent nauk.-bad. – zastępca kierownika zakładu (pełni funkcję od 1.05.2014) dr n. med. Sylwia Kellas-Ślęczka – adiunkt dr n. med. Piotr Wojcieszek – asystent (od 28.02.2014 siatka naukowa) Michalina Kmita – pielęgniarka oddziałowa Aleksandra Łuczycka – starsza pielęgniarka Alicja Morawiec – starsza pielęgniarka Beata Morawska – starsza pielęgniarka Izabela Wierzbicka – starsza pielęgniarka Olga Żołnierczyk – kierownik zespołu techników medycznych Aleksandra Czarny – starszy technik elektroradiologii Joanna Domin-Piątek – starszy technik elektroradiologii Marek Ścisło – starszy technik elektroradiologii Zbigniew Urbaś – technik elektroradiologii Bogumiła Prażmowska – starsza sekretarka medyczna – sekretariat kierownika Aneta Oczkowska – sekretarka medyczna – sekretariat medyczny Liliana Zubek – starsza sekretarka medyczna – sekretariat medyczny Anna Wielgus – sekretarka medyczna – rejestracja Elżbieta Minota – sanitariusz noszowy Anna Seidel – sanitariusz noszowy Opis działalności Zakładu z ostatnich 3 lat: Szerokie wykorzystanie brachyterapii HDR jako metody kojarzonej z innymi metodami leczenia przeciwnowotworowego (chirurgią, teleradioterapią). Brachyterapia HDR jako leczenie uzupełniające (boost) w raku piersi, nowotworach głowy i szyi, mięsakach. Wprowadzenie do praktyki klinicznej techniki wielodrenowej napromieniania piersi po częściowym zabiegu chirurgicznym – APBI (Accelerated Partial Breast Irradiation – częściowe przyśpieszone napromieniowanie piersi). Wprowadzenie tej techniki w ściśle zdefiniowanych przypadkach raka piersi jako metody leczenia uzupełniającego po oszczędzających zabiegach chirurgicznych umożliwia skrócenie całkowitego czasu radioterapii do tygodnia, przy dobrej tolerancji i porównywalnej z innymi metodami radioterapii skuteczności. Wypracowanie i realizacja optymalnych procedur Quality Assurance w Zakładzie Brachyterapii, co daje gwarancję powtarzalności zabiegów terapeutycznych, stwarza możliwość precyzyjnego porównania różnych technik brachyterapii, zmniejsza prawdopodobieństwo występowania powikłań popromiennych oraz zwiększa bezpieczeństwo pracy personelu. Brachyterapia HDR jako monoterapia raka prostaty. Brachyterapia HDR jako leczenie uzupełniające (boost) po teleradioterapii raka prostaty. 131 Dalsza realizacja protokołu ratunkowego leczenia raka prostaty po wcześniejszym leczeniu promieniami. Rozwijanie protokołu brachyterapii ratującej HDR u chorych ze wznową raka stercza. Ujednolicenie protokołów leczenia raka prącia. Wprowadzenie zaleceń GEC-ESTRO w planowaniu brachyterapii raka szyjki macicy pod kontrolą obrazowania 3D TK/MR/USG. Zacieśnienie współpracy pomiędzy ośrodkami w Polsce i w Europie, zwłaszcza w prowadzeniu leczenia przy użyciu technik śródtkankowych. Do szczególnych osiągnięć o dużym znaczeniu praktycznym i społecznym możemy zaliczyć: Wprowadzenie do praktyki klinicznej metody wielodrenowych implantów śródtkankowych (APBI-BT) po oszczędzającej chirurgii u chorych na raka piersi (8 lat obserwacji) przejście na leczenie promieniami pod kontrolą obrazowania (image guided brachytherapy) w raku szyjki macicy. Zakład Brachyterapii jest zaangażowany w prace naukowo-badawcze i współpracę z pozostałymi klinikami i zakładami Centrum Onkologii-Instytutu w Gliwicach. 2012 – kontynuacja zadań badawczych z poprzedniego roku: Ocena przydatności klasyfikacji wolumetrycznej dla planowania radioterapii raka szyjki macicy i oceny jej skuteczności. B. Białas, S. Kellas-Ślęczka, M. Fijałkowski, K. Raczek-Zwierzycka, K. Ślosarek, J. Bystrzycka, M. Szlag, A. Cholewka, K. Lisowska, D. Ponikiewska, E Stobiecka, M. Wesołowski, B. Bobek-Billewicz, M. Kaszuba, K. Nowakowski Opracowanie algorytmu planowania i realizacji brachyterapii metodą APBI-BT po oszczędzającej chirurgii u chorych na raka piersi. B. Białas, M. Szlag, M. Dobrut, R. Szumniak, J. Rogozińska-Szczepka, B. Lange, B. Lukaszczyk-Wideł, T. Rutkowski, S. Kellas-Ślęczka, M. Fijałkowski, J. Bystrzycka, K. Olejnik Wartość predykcyjna i prognostyczna obrazowania NMR i PET w planowaniu i dla oceny skuteczności radiochemioterapii i brachyterapii zaawansowanego raka szyjki macicy. R. Tarnawski, B. Maciejewski, B. Bobek-Billewicz, A. d’Amico, K. Raczek-Zwierzycka, M. Gawkowska-Suwińska, S. Owczarek, K. Nowakowski, H. Grzbiela, S. Jędruś, B. Białas, M. Fijałkowski, J. Rembak-Szynkiewicz Porównanie skuteczności przyśpieszonej radioterapii i radio-chemioterapii u chorych na raka regionu głowy i szyi w stopniach zaawansowania III i IVA. A. Wygoda, K. Składowski, T. Rutkowski, M. Hutnik, B. Pilecki, M. Goleń, W. Przeorek, B. Lukaszczyk-Wideł, A. Heyda, A. Hajduk, W. Leszczyński, B. Hejduk, B. Bobek-Billewicz, M. Jarząb, B. Jarząb, B. Maciejewski Ocena tolerancji i skuteczności niekonwencjonalnych schematów frakcjonowanej radioterapii chorych na raka gruczołu krokowego. R. Suwiński, A. Zajusz, K. Behrendt, G. Plewicki, E. Nowicka, M. Gawkowska- Suwińska, B. Smolska-Ciszewska. M. Giglok, T. Dworzecki, U. Dworzecka, K. Ślosarek, R.Suwiński, B. Maciejewski 2013-2014 – pracownicy naukowi Zakładu uczestniczyli w czterech zadaniach pozaplanowych oraz w dwóch ujętych w planie naukowym: Markery molekularne oraz metody obrazowania funkcjonalnego NMR jako narzędzia dla racjonalizacji wyboru schematu leczenia raka gruczołu krokowego. R. Suwiński, K. Behrendt, B. Masłyk, G. Plewicki, M. Giglok, T. Dworzecki, U. Dworzecka, B. Smolska-Ciszewska, K. Galwas, A. Idasiak, B. Białas, P. Wojcieszek, K. Lisowska, E. Małusecka, H. Urbańczyk, R. Deja, M. Latos, B. Bobek-Billewicz, B. Maciejewski, M. Wesołowski, D. Banaś, A. Stanek-Widera, B. Nikiel, R. Lamch, J. Młynarczyk-Liszka, A. Goraj-Zając, A. Kopeć, D. Lange 132 Zbadanie wartości predykcyjnej i prognostycznej obrazowania NMR i PET w planowaniu i dla oceny skuteczności radiochemioterapii i brachyterapii zaawansowanego raka szyjki macicy. R. Tarnawski, B. Maciejewski, B. Bobek-Billewicz, A. d'Amico, K. Raczek-Zwierzycka, M. Gawkowska-Suwińska, S. Owczarek, H. Grzbiela, S. Jędruś, A. Wojcieszek, B. Białas, S. Kellas-Ślęczka, M. Fijałkowski, P. Wojcieszek, B. Bekman, A. Cholewka, Ł. Matulewicz, J. Rembak-Szynkiewicz, A. Smok-Ragankiewicz, D. Ponikiewska, M. Kraszkiewicz, E. Telka Efekty działalności naukowo-badawczej w latach 2012-2014: 6 prac opublikowanych w całości, 2 prace przyjęto do druku w 2014, 15 doniesień opublikowanych w streszczeniach zjazdowych, z czego 8 przedstawiono na 6 konferencjach zagranicznych a 7 na 6 konferencjach krajowych. W zakresie upowszechniania wiedzy stałą pozycją są wykłady na zaproszenie na konferencjach naukowych, wykłady w ramach kursów organizowanych przez Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego oraz staży specjalistycznych a także wykłady popularno-naukowe dla szerokiego kręgu odbiorców w ramach populacyjnych programów wczesnego wykrywania raka piersi oraz profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy, przedstawiające aktualne możliwości terapii onkologicznych, w tym brachyterapii. W ostatnich trzech latach wygłoszono łącznie 54 wykłady: 13 na konferencjach naukowych, 24 na kursach CMKP, 17 w ramach programów zdrowotnych i profilaktycznych oraz popularno-naukowych. Zakład Brachyterapii CO-I/O Gliwice był współorganizatorem (wraz ze Śląskim Oddziałem PTO oraz PTRO) Sympozjum naukowego "30 lat brachyterapii HDR w Polsce", które odbyło się pod honorowym patronatem prof. dr hab. n. med. Bogusława Maciejewskiego, w dniach 6-7.06.2013 w Gliwicach. Jako wykładowców zaproszono 11 pracowników Instytutu w Gliwicach w tym 4 z Zakładu Brachyterapii, 8 osób z krajowych ośrodków onkologicznych (Białystok, Brzozów, Bydgoszcz, Gdańsk, Łódź, Poznań, Warszawa) oraz 5 z zagranicznych (prof. Josef Hammer z Linzu, Austria, dr n. med. Cristina Gutierrez z Institut Català d’Oncologia, Barcelona, Hiszpania, prof. Nicolas Zamboglou z Städtische Kliniken Offenbach, Niemcy, dr n. med. Jacob Christian Lindegaard z Aarhus University Hospital, Dania, dr n. med. Razvan Galalae z Evangelische Kliniken Gelsenkirchen, Niemcy oraz Arnold Klont z firmy Nucletron-Elekta). W sympozjum wzięło udział ponad 100 słuchaczy, w tym kilku z zagranicy. Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat: 1. Sylwia Kellas-Ślęczka, Brygida Białas, Marek Fijałkowski, Piotr Wojcieszek, Marta Szlag, Agnieszka Cholewka (2012) Radical interstitial HDR brachytherapy in treatment of recurrent vulvar cancer: a case study. Przegląd Menopauzalny 4(62): 329-333 2. Piotr Wojcieszek, Brygida Białas (2012) Prostate cancer brachytherapy: guidelines overview. Journal of Contemporary Brachytherapy 4(2): 116-120 3. Sylwia Kellas-Ślęczka, Piotr Wojcieszek, Brygida Białas (2012) Adjuvant vaginal brachytherapy as a part of management in early endometrial cancer. Journal of Contemporary Brachytherapy 4(4): 247-252 4. Anita Olejek, Iwona Kozak-Darmas, Sylwia Kellas-Ślęczka (2012) Leczenie operacyjne raka sromu (rozdział książki „Zarys ginekologii onkologicznej” pod redakcją Janiny Markowskiej i Radosława Mądrego, w języku polskim) Termedia Wydawnictwa Medyczne tom I, część II, rozdział 3: 441-456 133 5. Agnieszka Cholewka, Marta Szlag, Brygida Białas, Sylwia Kellas-Ślęczka, Krzysztof Ślosarek (2013) The importance of the implant quality in APBI – Gliwice experience. Dosimetric evaluation. Journal of Contemporary Brachytherapy 5(4): 227-231 6. Sylwia Kellas-Ślęczka, Brygida Białas, Marta Szlag, Katarzyna Raczek-Zwierzycka, Marek Fijałkowski (2013) High-dose-rate interstitial brachytherapy for mucinous adenocarcinoma endocervical-type – a case study. Ginekologia Polska 84(12): 1059-1063 7. Grzegorz Głowacki, Wojciech Majewski, Piotr Wojcieszek, Andrzej Tukiendorf, Dawid Bodusz, Grzegorz Woźniak, Leszek Miszczyk (2014) Daily image-guidance in prostate cancer radiotherapy - implications for treatment margins. Neoplasma, przyjęta do druku w lipcu 2014 8. Beata Smolska-Ciszewska, Leszek Miszczyk, Brygida Białas, Marek Fijałkowski, Grzegorz Plewicki, Marzena Gawkowska-Suwińska, Monika Giglok, Katarzyna Behrendt, Elżbieta Nowicka, Aleksander Zajusz, Rafał Suwiński (2014) The effectiveness and side effects of conformal external beam radiotherapy combined with high-dose-rate brachytherapy boost compared to conformal external beam radiotherapy alone in patients with prostate cancer. Radiation Oncology, przyjęta do druku 20.11.2014 *Lista nie zawiera publikacji prof. dr hab. n. med. Bogusława Maciejewskiego – kierownika Zakładu Brachyterapii w roku 2012 i 2013. 134 2.3. Zakład Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii Onkologicznej Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. n med. Barbara Jarząb Struktura Zakładu: Oddział Kliniczny Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii Onkologicznej Pododdział Terapii Izotopowej Pododdział Medycyny Nuklearnej Pododdział Endokrynologii Oddział Dzienny Endokrynologii i Medycyny Nuklearnej Pracownia Planowania Terapii i Obrazowania Molekularnego Pracownia Diagnostyki Molekularnej i Genomiki Funkcjonalnej Pracownicy Zakładu w porządku alfabetycznym i ich funkcje: Lekarze lek. Aleksandra Blewąska, lekarz rezydent dr n med. Tomasz Gawlik, st. asystent dr n med. Elżbieta Gubała, adiunkt n-b dr hab. Daria Handkiewicz-Junak, adiunkt n-b, kierownik Pododdziału Medycyny Nuklearnej dr n med. Kornelia Hasse-Lazar, adiunkt n-b, kierownik Pododdziału Endokrynologii lek. Magdalena Jędraszyk, lekarz-rezydent dr n med. Beata Jurecka-Lubieniecka, adiunkt n-b, kierownik Oddziału Dziennego Endokrynologii i Medycyny Nuklearnej dr hab. Dariusz Kajdaniuk, starszy asystent lek. Michał Kalemba, lekarz, doktorant dr n med. Jolanta Krajewska, asystent n-b lek. Aleksandra Kropińska, lekarz dr n med. Aleksandra Król, st. asystent dr n med. Aleksandra Kukulska, adiunkt n-b lek. Paulina Lasok, lekarz-rezydent lek. Aleksandra Ledwon, lekarz lek. Barbara Michalik, st. asystent lek. Małgorzata Mielecka-Kincel, starszy asystent lek. Tomasz Olczyk, st. asystent lek. Ewa Paliczka-Cieślik, st. asystent dr n med. Zbigniew Puch, asystent n-b dr n med. Józef Roskosz, adiunkt n-b, z-ca kierownika Zakładu dr n med. Tomasz Stęchły, starszy asystent lek. Sylwia Szpak-Ulczok, asystent n-b, doktorant lek. Teresa Wojtala, lekarz-rezydent dr n med. Zbigniew Wygoda, adiunkt n-b Biolodzy, bioinformatycy i fizycy: Anna Chorąży, starszy technik analiz medycznych Renata Cyplińska, starszy technik analiz medycznych mgr Monika Kowal, biolog mgr Małgorzata Kowalska, biolog dr n. med. Dorota Kula, adiunkt n-b mgr Małgorzata Oczko-Wojciechowska, z-ca kierownika pracowni, asystent n-b, doktorant mgr Agnieszka Pawlaczek, biolog dr n. med. Dagmara Rusinek, biolog mgr Tomasz Tyszkiewicz, biolog 135 mgr Jadwiga Żebracka-Gala, biolog mgr Anna Kleczko dr n fiz. Aneta Kluczewska-Gałka, asystent Stefania Papaj, Inspektor Ochrony Radiologicznej mgr Katarzyna Szczucka-Borys, fizyk mgr Justyna Włodarczyk, fizyk-stażysta mgr Aleksandra Pfeifer, bioinformatyk, doktorant dr n. med. inż. Michał Świerniak, bioinformatyk Doktoranci lek. Sylwia Szpak-Ulczok, asystent n-b, doktorant lek. Michał Kalemba, lekarz, doktorant mgr Małgorzata Oczko-Wojciechowska, z-ca kierownika pracowni, asystent n-b, doktorant mgr inż. Aleksandra Pfeifer, bioinformatyk, doktorant (Pol.Śl) Opis działalności Zakładu z ostatnich 3 lat: Działalność naukowa Zakładu Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii Onkologicznej realizowana jest w ścisłym związku z zadaniami leczniczymi, jako ośrodka referencyjnego dla diagnostyki (w tym diagnostyki molekularnej) i leczenia (w tym leczenia celowanego) nowotworów układu endokrynnego oraz laboratorium wiodącego (core lab) dla analizy profilu ekspresji genów w nowotworach. Najważniejsze kierunki badawcze mieszczą się w następujących tematach: 1. genomika funkcjonalna nowotworów 2. biologia molekularna raków gruczołów dokrewnych ze szczególnym uwzględnieniem molekularnych markerów diagnostycznych, prognostycznych i predykcyjnych 3. nowe metody leczenia celowanego nowotworów układu dokrewnego Ad. 1. Badania genomiczne prowadzone w Pracowni Diagnostyki Molekularnej i Genomiki Funkcjonalnej maja na celu selekcję sygnatur genowych charakterystycznych dla różnych nowotworów m. in. raka płaskonabłonkowego regionu głowy i szyi, w którym podjęto badania w celu poszukiwania sygnatur genowych o znaczeniu rokowniczym z próbek guza utrwalonych w formalinie. W przypadku potwierdzenia znaczenia czynników molekularnych pozwoli to na modyfikacje sposobu leczenia. U chorych na raka piersi prowadzone są badania mające na celu identyfikację, a właściwie wyselekcjonowanie z istniejących sygnatur, genów powiązanych z odpowiedzią na chemioterapię neoadjuwantową. Badanie to jest oparte o walidację dużego badania wykonanego technikami genomiki funkcjonalnej na materiale z prospektywnego badania klinicznego EORTC 10994/BIG 0001 (Bonnefoi i wsp.), dla którego dane genomiczne są publicznie dostępne. Identyfikacja zestawu genów powiązanych z opornością/wrażliwością na leki cytostatyczne winna prowadzić do stworzenia przydatnego klinicznie testu predykcyjnego, który pozwoli dobierać leczenie optymalne dla indywidualnego fenotypu guza i jego podścieliska. Dla lepszego zrozumienia biologii molekularnej raka brodawkowatego tarczycy (PTC) uzyskano własny mysi model PTC indukowanego mutacją V600E BRAF w celu analizy profilu ekspresji genów wyindukowanych raków. Wytypowane sygnatury genowe analizowane są pod kątem szlaków sygnałowych potencjalnie uruchamianych przez badaną mutację inicjującą. Wyniki analiz profilu ekspresji genów PTC myszy transgenicznych zostały zestawione z danymi jakimi dysponujemy dla chorych z PTC celem ich porównania i poszukiwania markerów rokowania w PTC. Uzyskanie mysiego modelu raka brodawkowatego tarczycy jest punktem wyjścia dla badań nad nowymi radiofarmaceutykami pozytonowymi umożliwiającymi obrazowanie molekularne raka tarczycy i innych raków rozwijających się na podłożu tej mutacji. Prowadzona jest analiza raka tarczycy z wykorzystaniem metody głębokiego sekwencjonowania (next generation sequencing- NGS) pod kątem nowych alteracji genetycznych, które mogą być odpowiedzialne za jego rozwój lub agresywny przebieg choroby. Analizy dotyczą obecnie raka 136 brodawkowatego tarczycy oraz raka rdzeniastego tarczycy (MTC). W przypadku ostatniego (MTC) wykorzystano materiał archiwalny pochodzący z bloczków parafinowych.. Ad 2. Kontynuowano badania germinalnego DNA dla określenia predyspozycji dziedzicznej w raku rdzeniastym tarczycy (gen RET) oraz w guzach chromochłonnych nadnerczy (geny RET, VHL, SHB-D). Porównano rozkład mutacji RET w zespołach dziedzicznych, w których pierwszym objawem był guz chromochłonny i w tych zespołach, w których pierwszym objawem był rak tarczycy, co pozwoliło na określenie nowych korelacji genotyp/fenotyp. Dalsze badania rozszerzono o porównania profilu ekspresji miedzy rakiem sporadycznym a dziedzicznym w oparciu o najnowszą technikę sekwencjonowania całego genomu i zbadanie, jakie istotne wydarzenia molekularne mają miejsce w sporadycznym raku rdzeniastym, który nie jest inicjowany mutacją RET. Podjęto również analizę predyspozycji genetycznej do zróżnicowanych raków tarczycy w oparciu o walidacyjne badanie polimorfizmów SNP wytypowanych na podstawie szerokogenomowej analizy związku (badanie typu GWAS – genome wide association study) ze szczególnym uwzględnieniem predyspozycji do zachorowania w wieku dojrzewania. Dodatkowo prowadzone są badania w kierunku poszukiwania zestawu genów w zróżnicowanym raku tarczycy, wykazujących zmiany ekspresji w guzie nowotworowym i związanych ze zdolnością guza do tworzenia przerzutów odległych czyli poszukiwanie sygnatury o negatywnym znaczeniu rokowniczym. ZMNiEO zaangażowane jest w realizację projektu „Nowe narzędzia diagnostyki molekularnej i obrazowania w indywidualizowanej terapii raka piersi, tarczycy i gruczołu krokowego” złożonego w ramach II konkursu strategicznego programu badań naukowych i prac rozwojowych „Profilaktyka i leczenie chorób cywilizacyjnych” STRATEGMED, który został zakwalifikowany do finansowania. Celem projektu jest stworzenie narzędzi wspierających decyzje o zakresie leczenia lepiej rokujących nowotworów piersi, tarczycy, gruczołu krokowego, co może przyczynić się m.in. do redukcji agresywności postępowania terapeutycznego. Planowane testy molekularne będą oparte o genomikę guza z uwzględnieniem heterogenności jego utkania. W przypadku raka tarczycy analiza molekularna oraz badanie USG będą służyć decyzji, czy pacjent wymaga całkowitego wycięcia tarczycy, czy też leczenia mniej agresywnego. W raku prostaty uzyskane narzędzie pozwoli na ocenę agresywności guza pod kątem wyjściowego leczenia, a w raku piersi na optymalną klasyfikację molekularnego podtypu nowotworu, co w połączeniu z aplikacją trójwymiarowej wizualizacji objętości guza umożliwi opracowanie algorytmu, wspierającego decyzję o zakresie operacji. Ad. 3. Kontynuowano badania nad leczeniem celowanym nowotworów endokrynnych. W ramach badania statutowego oceniano czynniki predykcyjne odpowiedzi na leczenie i same efekty leczenia izotopowego nowotworów neuroendokrynnych przewodu pokarmowego. Wykazano, że odsetek odpowiedzi na leczenie wynosi 83%, a mediana czasu do progresji równa jest 50 miesiącom. Podsumowano powikłania leczenia izotopowego (oceniając uszkodzenie szpiku i nerek) co pomoże w indywidualnym doborze rodzaju izotopu, jego dawki oraz długości trwania okresów między podaniami. Za pomocą tomografii komputerowej oceniono również ewolucję morfologiczną zmian przerzutowych nowotworów neuroendokrynnych pod wpływem leczenia izotopowego. Prowadzono sponsorowane badania kliniczne nad zastosowaniem inhibitorów kinaz tyrozynowych w leczeniu zaawansowanego raka rdzeniastego i zróżnicowanego tarczycy opornego na radiojod. Jako wkład własny w badania kliniczne oceniono objawy toksyczne podczas leczenia inhibitorami kinaz chorych z rakiem tarczycy. Poza typowymi objawami opisywanymi w piśmiennictwie u około 5% chorych stwierdzono wysoką leukocytozę, której etiologia wymaga wyjaśnienia. Oceniono nowy czynnik predykcyjny w zaawansowanym raku rdzeniastym tarczycy jakim jest czas podwojenia kalcytoniny. Uwzględnienie tego parametru pozwala wybrać odpowiedni moment ponowienia badań obrazowych i scyntygraficznych (PET-FDG) u chorych z hiperkalcytoninemią bez znanego punktu wyjścia. Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat 1. Xing M, Alzahrani AS, Carson KA, Shong YK, Kim TY, Viola D, Elisei R, Bendlová B, Yip L, Mian C, Vianello F, Tuttle RM, Robenshtok E, Fagin JA, Puxeddu E, Fugazzola L, Czarniecka A, Jarzab B, O'Neill CJ, Sywak MS, Lam AK, Riesco-Eizaguirre G, Santisteban 137 P, Nakayama H, Clifton-Bligh R, Tallini G, Holt EH, Sýkorová V. Association Between BRAF V600E Mutation and Recurrence of Papillary Thyroid Cancer. J Clin Oncol. 2014 Oct 20. pii: JCO.2014.56.8253 2. Stokowy T, Wojtaś B, Krajewska J, Stobiecka E, Dralle H, Musholt T, Hauptmann S, Lange D, Hegedüs L, Jarząb B, Krohn K, Paschke R, Eszlinger M. A two miRNA classifier differentiates follicular thyroid carcinomas from follicular thyroid adenomas. Mol Cell Endocrinol. 2014 Sep 25. pii: S0303-7207 3. Di Maro G, Salerno P, Unger K, Orlandella FM, Monaco M, Chiappetta G, Thomas G, Oczko-Wojciechowska M, Masullo M, Jarzab B, Santoro M, Salvatore G. Anterior gradient protein 2 promotes survival, migration and invasion of papillary thyroid carcinoma cells. Mol Cancer. 2014 Jun 30;13(1):160. 4. Krajewska J, Jarzab B. Novel therapies for thyroid cancer. Expert Opin Pharmacother. 2014 Dec;15(18):2641-52 5. Jurecka-Lubieniecka B, Ploski R, Kula D, Szymanski K, Bednarczuk T, Ambroziak U, HasseLazar K, Hyla-Klekot L, Tukiendorf A, Kolosza Z, Jarzab B. Association between polymorphisms in the TSHR gene and Graves' orbitopathy. PLoS One. 2014 Jul 25;9(7):e102653 6. Wojtas B, Ferraz C, Stokowy T, Hauptmann S, Lange D, Dralle H, Musholt T, Jarzab B, Paschke R, Eszlinger M. Differential miRNA expression defines migration and reduced apoptosis in follicular thyroid carcinomas. Mol Cell Endocrinol. 2014 May 5;388(1-2):1-9. 7. Fassnacht M, Terzolo M, Allolio B, Baudin E, Haak H, Berruti A, Welin S, Schade-Brittinger C, Lacroix A, Jarzab B, prof. dr hab. n med., Sorbye H, Torpy DJ, Stepan V, Schteingart DE, Arlt W, Kroiss M, Leboulleux S, Sperone P, Sundin A, Hermsen I,Hahner S, Willenberg HS, Tabarin A, Quinkler M, de la Fouchardière C,Schlumberger M, Mantero F, Weismann D, Beuschlein F, Gelderblom H, Wilmink H,Sender M, Edgerly M, Kenn W, Fojo T, Müller HH, Skogseid B; FIRM-ACT Study Group. Collaborators: Haaf M, Johanssen S, Koschker AC, Laubner K, Sbiera S, Schiemann J, Wortmann S, Haase M, Schott M, Möhlig M, Zopf K, Reisch N, Betz M, Reincke M ,Isermann B, Bornstein S, Fottner C, Böse A, Petersenn S, Leitolf H, Klose S, Wolf H, Chougnet C, More J, Nunes ML, Droz JP, Nicolli P, Chabre O, Clergeot A, Schillo F, Penfornis A, Do Cao C, Goldwasser F, Rodien P, Ferrero A, Perotti P, Cicala MV, Anna P, della Casa S, Mannelli M, Piccini V, Dercksen MW, Romijn JA, Ouwerkerk J, DeVries JH, Eriksson B, Janson ET, Granberg D, Öberg K, Ahlman H, Garkavij M, Wall N, Falkmer U, Hammer G, Olney HJ, Bourdeau I, Bourque L, SzpakUlczok S, lek. med., Jarzab M, dr n med. Holte H, Fosså A, Ploner F, Mansmann U, Schmoll HJ, Simonsson B, Toscano V. Combination chemotherapy in advanced adrenocortical carcinoma. N Engl J Med. 2012 Jun 7;366(23):2189-97. 8. Xing M, Alzahrani AS, Carson KA, Viola D, Elisei R, Bendlova B, Yip L, Mian C, Vianello F, Tuttle RM, Robenshtok E, Fagin JA, Puxeddu E, Fugazzola L, Czarniecka A, Jarzab B, O'Neill CJ, Sywak MS, Lam AK, Riesco-Eizaguirre G, Santisteban P, Nakayama H, Tufano RP, Pai SI, Zeiger MA, Westra WH, Clark DP, Clifton-Bligh R, Sidransky D, Ladenson PW, Sykorova V. Association between BRAF V600E mutation and mortality in patients with papillary thyroid cancer. JAMA. 2013 Apr 10;309(14):1493-501. 9. Pfeifer A, Wojtas B, Oczko-Wojciechowska M, Kukulska A, Czarniecka A, Eszlinger M, Musholt T, Stokowy T, Swierniak M, Stobiecka E, Rusinek D, Tyszkiewicz T, Kowal M, Jarzab M, Hauptmann S, Lange D, Paschke R, Jarzab B. Molecular differential diagnosis of follicular thyroid carcinoma and adenoma based on gene expression profiling by using formalin-fixed paraffin-embedded tissues. BMC Med Genomics. 2013 Oct 7;6:38 10. Elisei R, Schlumberger MJ, Müller SP, Schöffski P, Brose MS, Shah MH, Licitra L, Jarzab B, Medvedev V, Kreissl MC, Niederle B, Cohen EE, Wirth LJ, Ali H, Hessel C, Yaron Y, Ball D, Nelkin B, Sherman SI. Cabozantinib in progressive medullary thyroid cancer. J Clin Oncol. 2013 Oct 10;31(29):3639-46 138 2.4. Zakład Planowania Radioterapii i Brachyterapii Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. Krzysztof Ślosarek Struktura Zakładu: - Pracownia Technik Konformalnych - Pracownia Technik Dynamicznych - Pracownia Technik Obrazowych - Pracownia Systemów Informatycznych Pracownicy i ich funkcje: Dr n. fiz. Aleksandra Grządziel – Z-ca Kierownika, Kierownik Pracowni Technik Dynamicznych Dr n. med. Joanna Kopczyńska – Kierownik Pracowni Technik Konformalnych Dr n. med. Leszek Hawrylewicz – Kierownik Pracowni Technik Obrazowych Dr n. fiz. Barbara Bekman- fizyk Dr n. med. Marta Szlag- fizyk Mgr Agnieszka Cholewka- fizyk Mgr Joanna Janda – technik elektroradiologii Mgr Marzena Knebel - rejestracja Mgr Łukasz Dolla- fizyk Mgr Sylwia Radecka– technik elektroradiologii Mgr Marcin Matuszewski - fizyk Mgr Paulina Leszczyńska- fizyk Mgr Małgorzata Stąpór-Fudzińska- fizyk Mgr inż. Michał Radwan- fizyk Mgr Wojciech Leszczyński – technik planujący Mgr Iwona Brąclik – technik planujący Mgr Barbara Smolińska – specjalista ds. szkoleń Mgr Paweł Grządziel- fizyk Mgr Klaudia Wojtulek - fizyk Mgr Sylwia Garbaciok– technik elektroradiologii Mgr Izabela Hajda– technik elektroradiologii Mgr Karolina Trzaska- fizyk Mgr Anna Bodusz– technik elektroradiologii Inż. Roman Rutkowski- informatyk Inż. Dominika Brzezińska- fizyk Lic. Leszek Misztal – technik elektroradiologii Roland Kulik – technik planujący Katarzyna Biała– technik elektroradiologii Bogumiła Goniewicz– technik elektroradiologii Tatiana Wiącek– technik elektroradiologii Ewa Strukowska- rejestracja, wykonywanie aplikatorów Iwona Bereza– technik elektroradiologii Andrzej Biały– technik elektroradiologii Barbara Eberhardt- technik planujący Izabela Kapera-Łabądź– technik elektroradiologii Agnieszka Pruefer– technik elektroradiologii Ariel Kowalski– technik elektroradiologii Iwona Fleischer– technik elektroradiologii Katarzyna Kopia- pielęgniarka Agnieszka Głowacka– technik elektroradiologii Aleksandra Fick– technik elektroradiologii 139 Magdalena Jagoda– technik elektroradiologii Patrycja Bezrąk– technik elektroradiologii Patrycja Nowak– technik elektroradiologii Małgorzata Czolka- sekretarka Opis działalności Zakładu z ostatnich 3 lat: Zakład Planowania Radioterapii i Brachyterapiii jest jednostką usługową, która przygotowuje chorych do terapii, działającą na rzecz Zakładów i Klinik, które leczą pacjentów promieniowaniem jonizującym. Podstawowym zakresem działania Zakładu Planowania Radioterapii i Brachyterapii (ZPRiB) jest przygotowanie chorych do radioterapii. ZPRiB składa się z czterech pracowni: Technik Konformalnych, Technik Dynamicznych, Technik Obrazowych i Informatycznej, w których pracuje ponad czterdziestu pracowników: fizycy medyczni, informatyk oraz technicy elektroradiologii. Przygotowanie chorego do radioterapii polega na wykonaniu szeregu procedur: systemu stabilizacji chorego w czasie zabiegu terapeutycznego, badania tomografią komputerową, rezonansem magnetycznym oraz tomografią pozytronową. Następnie na podstawie badań obrazowych, zdefiniowanie w programie komputerowym, obrysów struktur anatomicznych oraz zmian nowotworowych (nienowotworowych), które maja być leczone promieniowaniem jonizującym. Kolejnymi etapami jest obliczenie rozkładów dawek promieniowania jonizującego, weryfikacja warunków napromieniania oraz transfer wszystkich danych terapeutycznych do liniowego przyspieszacza elektronów. Pracownicy ZPRiB biorą również czynny udział w procesie leczenia chorych napromienianych technikami radiochirurgi, z bramkowaniem oddechowym, brachyterapią w czasie rzeczywistym, napromienianiem całego ciała. Są odpowiedzialni za przygotowanie harmonogramu leczenia pacjentów promieniowaniem jonizującym, co pozwala na efektywne wykorzystanie sprzętu i personelu. System informatyczny zarządzający ruchem chorych radioterapii, obrazowania oraz napromieniania jest weryfikowany i zarządzany przez pracowników ZPRiB. Zakład zajmuje się również opracowywaniem i wprowadzaniem do praktyki klinicznej nowych technik napromieniania. W 2001 roku została wprowadzona do praktyki klinicznej dynamiczna technika napromieniania (IMRT) oraz radiochirurgia z zastosowaniem mikrokolimatora wielolistkowego. W kolejnym roku - radiochirurgia z dynamiczną zmianą wiązki promieniowania (IMRS). W 2007 technika napromieniania z bramkowaniem oddechowym (gating) oraz obrazową weryfikacją napromieniania (IGRT) z zastosowaniem techniki tomoterapii stożkowej (CB/CT) i zdjęć ortowoltowych. W 2009 wprowadzono do praktyki klinicznej technikę dynamicznej zmiany kształtu pola napromieniania połączoną ze zmienną prędkością obrotu ramienia akceleratora (RapidArc) oraz zmianą mocy generowanej dawki. W 2011 roku opracowano zasady planowania TMI (Total Morrow Irradiation) oraz jej dozymetrię (Tomotherapy i VMAT). Techniki te, w sposób istotny wprowadzają ochronę zdrowych tkanek z równoczesnym zapewnieniem dawki terapeutycznej w obszarze guza nowotworowego. Pracownicy ZPRiB są również autorami oprogramowania wspomagającego planowanie (porównywanie rozkładów dawek – RPI), realizację (weryfikacja rozkładów dawek w technice RapidArc), weryfikację w czasie rzeczywistym prowadzonej terapii w technikach dynamicznych (autorskie oprogramowanie) i kontrolę radioterapii (elektroniczne karty napromieniania). Zakład PRiB prowadzi działalność szkoleniową, organizując kilka razy w czasie roku, szkolenia dla fizyków medycznych i lekarzy radioterapeutów z zakresu planowania leczenia. Pracownicy Zakładu biorą czynny udział w sympozjach i zjazdach związanych z fizyką medyczną i radioterapią. ZPRiB jest współorganizatorem cyklicznych Międzynarodowych Sympozjów z Fizyki Medycznej, organizowanych wspólnie z Zakładem Fizyki Medycznej – Instytutu Fizyki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Główne kierunki badań naukowych związane są z weryfikacją obliczeń rozkładu dawki, realizacją napromieniania, w szczególności technik dynamicznych oraz modelowaniem matematycznym rozkładów dawek i ich oceny. 140 Spis najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat 1. K. Ślosarek, Weryfikacja realizacji technik dynamicznych w radioterapii, Inżynier i Fizyk Medyczny, 2013, 5/2013, vol. 2, 243 – 252 2. A.Cholewka, M. Szlag, B. Białas, S. Kellas-Ślęczka, K. Ślosarek, The importance of the implant quality in APBI – Gliwice experience. Dosimetric evaluation, Journal of Contemporary Brachytherapy, 2013, volume5, number 4 3. S. Kellas-Ślęczka, B. Białas, M. Szlag, K. Raczek-Zwierzycka, M. Fijałkowski, High-doserate interstitial brachytherapy for mucinous adenocarcinoma endocervical-type – a case study. Ginekologia Polska 2013, 84(12),1059-1063 4. K. Ślosarek, A. Grządziel, W.Osewski, Ł. Dolla, B. Bekman, B. Petrovic, Beam rate influence on dose distribution and fluence map in IMRT dynamic technique, Reports of practical oncology and Radiotherapy, 2012, 17: 97 – 103; 5. W. Leszczyński, K. Ślosarek, M. Szlag, Comparison of dose distribution in IMRT and RapidArc technique in prostate radiotherapy, Reports of Practical Oncology and Radiotherapy, 2012; 17(6) : 347-351 6. Giebel S, Slosarek K, Miszczyk L, Moukhtari L, Ciceri F, Esteve J, Gorin NC, Labopin M, Nagler A, Schmid C, Mohty M., Extreme Heterogeneity of Myeloablative Total Body Irradiation Techniques In Clinical Practice. A Survey of Acute Leukemia Working Party of the European Group for Blood and Marrow Transplantation, Cancer 2014 Cancer, Sept 1, 2760 - 2765. 7. M. Majerska, Konopacka M., Rogolinski J, Slosarek K, Antioxidant activity and protective effects against oxidative damage of human cells induced by X-radiation of phenolic glycosides isolated from pepper fruits Capsicum annuum L, Food Chemistry 168, 546 – 553, Epub 2014 Jul 12. 8. K. Ślosarek, M. Konopacka, J. Rogoliński, A. Sochanik, Effect of dose-rate and irradiation geometry on the biological response of normal cells and cancer cells under radiotherapeutic conditions, Mutation Research Genetic toxicology and enviromental mutagenesis, 2014, 773; 14-22; 9. W. Osewski, K. Ślosarek, Dose distribution transfer from CyberKnife to Varian treatment planning system, Journal of Physics: Conference Series 489, 2014, 10. W. Osewski, Ł. Dolla, M. Radwan, M. Szlag, R.Rutkowski, B. Smolińska, K. Ślosarek, Clinical examples of 3D dose distribution reconstruction, based on the actual MLC leaves movement, for dynamic treatment techniques, Reports of Practical Oncology and Radiotherapy, vol.19, nr 6, 11/12 2014, 420-427 141 2.5. Zakład Fizyki Medycznej Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Maria Sokół Struktura Zakładu: - Pracownia Dozymetrii i Kontroli Jakości w Radioterapii i Rentgenodiagnostyce - Pracownia Biofizyki Pracownicy i ich funkcje: prof. dr hab. Maria Sokół (etat naukowy) – Kierownik Pracowni Biofizyki dr n. fiz. Andrzej Orlef (etat naukowy) – Kierownik Pracowni Dozymetrii i Kontroli Jakości w Radioterapii i Rentgenodiagnostyce mgr Adam Bekman – st. specjalista dr n. fiz. Łukasz Boguszewicz (etat naukowy) - asystent mgr Anna Cichoń – chemik mgr inż. Mateusz Ciszek - biotechnolog Barbara Donat - referent Marek Grabarczyk – st. technik elektroradiologii mgr inż. Michalina Gramatyka - biotechnolog dr hab. Marek Jurkowski – st. specjalista mgr Marek Kijonka - fizyk mgr Zbigniew Maniakowski – asystent naukowo – badawczy (etat naukowy) Mirosław Matkowski – technik elektroradiologii dr n fiz. Beata Niewiadomska – st. specjalista mgr inż. Joanna Prażmowska - fizyk mgr Agnieszka Skorupa - fizyk dr n. fiz. Marek Szewczuk – st. specjalista mgr inż. Aneta Wajda - fizyk mgr inż. Bożena Woźniak - st. specjalista mgr Aleksandra Woźnica - fizyk Doktoranci: mgr Anna Cichoń – chemik mgr Agnieszka Skorupa - fizyk Opis działalności Zakładu z ostatnich 3 lat: PRACOWNIA DOZYMETRII I KONTROLII JAKOŚCI W RADIOTERAPII I RENTGENODIAGNOSTYCE Pracownia Dozymetrii zajmuje się przede wszystkim zagadnieniami związanymi z wykorzystaniem promieniowania jonizującego w diagnostyce i terapii nowotworów. Pracownia wspomaga inne zakłady naszego Instytutu, takie jak: Zakład Radioterapii, Zakład Brachyterapii, Zakład Radiodiagnostyki. Efektem wsparcia jest najwyższa jakość procedur stosowanych w tych zakładach, zgodna ze standardami obowiązującymi w Unii Europejskiej. Szczególną uwagę poświęca się radioterapii. Pomiary parametrów wiązek promieniowania wykonywane przez fizyków są podstawą działania systemów planowania radioterapii. Stałej kontroli podlegają aparaty terapeutyczne, nadzorowane pod względem parametrów mechanicznych, jak i jakości wiązki promieniowania. Pracownia Dozymetrii prowadzi także pomiary weryfikacyjne planów leczenia. Ostatecznym testem poprawności funkcjonowania całego procesu radioterapii jest prowadzona przez fizyków weryfikacja wartości dawki podanej w trakcie leczenia, czyli tzw. dozymetria in vivo. Dzięki działalności fizyków Pracowni Dozymetrii wprowadzane zostały nowe techniki leczenia i diagnostyki. Szczególne miejsce zajmują techniki: radioterapii śródoperacyjnej, napromienienia całego ciała (TBI) przed 142 przeszczepem szpiku oraz napromieniania elektronami całej skóry (TSEI). Ponadto fizycy nadzorują pracę najnowocześniejszego aparatu do tomoterapii w Polsce - TomoTherapy HD oraz aparatu CyberKnife. Zadaniem pracowników Pracowni Dozymetrii jest utrzymywanie parametrów fizycznych tych unikalnych aparatów na najwyższym poziomie podczas szeroko zakrojonych testów eksploatacyjnych. Do obowiązków fizyków należy także dozymetryczna weryfikacja każdego planu leczenia, który realizowany ma być na tych aparatach. Zespół zajmuje się też kontrolą jakości obrazowania aparatów mammograficznych i innych aparatów rentgenowskich. Swoje doświadczenie w tym względzie wykorzystuje prowadząc kontrolę jakości mammografii w ogólnopolskim programie przesiewowym wykrywania raka piersi. PRACOWNIA BIOFIZYKI Fizycy pracujący w Pracowni Biofizyki zajmują się rozwijaniem metod wspomagających diagnostykę medyczną w chorobach nowotworowych. Metody te oparte są na spektroskopii NMR in vitro oraz in vivo i wykorzystują narzędzia metabolomiczne. Główne kierunki badawcze to: Zastosowanie metod 1H NMR, 1H HR-MAS i HR-MRI w metabolomicznej detekcji molekularnych śladów procesów nowotworowych i w monitorowaniu terapii. Zastosowanie spektroskopii 1H MRS in vivo do oceny charakteru i stopnia zaawansowania guzów wewnątrzczaszkowych oraz do detekcji wczesnych odczynów popromiennych. Zastosowanie metod multiwariacyjnych (takich jak na przykład PCA, PLS-DA, sieci neuronowe) w analizie zbiorów danych medycznych, pod kątem stworzenia platformy cyfrowej wspomagającej diagnostykę. Spis najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat • Gawkowska-Suwińska M, Blamek S, Heyda A, Boguszewicz Ł, Cichoń A, Zarudzki Ł, Nowicka E, Behrendt K, Smolska-Ciszewska B, Plewicki G, Zajusz A, Tarnawski R. Tolerability And Toxicity Of Prophylactic Cranial Irradiation In Patients With Non-Small Cell Lung Cancer - Results Of A Phase II Study (With Estimation Of Hematological Toxicity, Pituitary Function And Magnetic Resonance Spectra Changes). Rep Pract Oncol Radiother. 2014 17;19(6):361-8. • Skorupa A, Wicher M, Banasik T, Jamroz E, Paprocka J, Kiełtyka A, Sokół M, Konopka M. Four-And-One-Half Years' Experience In Monitoring Of Reproducibility Of An MR Spectroscopy System-Application Of In Vitro Results To Interpretation Of In Vivo Data. J Appl Clin Med Phys. 2014;15(3):4754. • Barbara Bobek-Billewicz, Gabriela Stasik-Pres, Anna Hebda, Krzysztof Majchrzak, Wojciech Kaspera, Marek Jurkowski; Anaplastic transformation of low-grade gliomas (WHO II) on magnetic resonance imaging; Folia Neuropathologica 2014; 52/2; 128-140. • Barbara Bobek-Billewicz, Andrzej Orlef, Dorota Jaśkiewicz, Joanna Gibińska, Jerzy Kuźnicki, Krzysztof Lewandowski. Radiografia, mammografia rtg, diagnostyczne. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia. 31 grudnia 2014. Poz.85. 736-740. • Barbara Bobek-Billewicz, Andrzej Orlef, Dorota Jaśkiewicz, Joanna Gibińska, Jerzy Kuźnicki, Krzysztof Lewandowski. Radiografia, mammografia rtg, przesiewowe. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia. 31 grudnia 2014. Poz.85. 740-744. • Barbara Bobek-Billewicz, Andrzej Orlef, Dorota Jaśkiewicz, Joanna Gibińska, Jerzy Kuźnicki, Krzysztof Lewandowski. Galaktografia. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia. 31 grudnia 2014. Poz.85. 736-740. • Skorupa A, Jamroz E, Paprocka J, Sokół M, Wicher M, Kiełtyka A. Bridging the gap between metabolic profile determination and visualization in neurometabolic disorders: a multivariate analysis of proton magnetic resonance in vivo spectra. Journal of Chemometrics, 2013;27(34):76–90. 143 • • • • • • • • • Rembak-Szynkiewicz J, Bobek-Billewicz B, Sokół M, Jurkowski MK Current methods of focal liver lesion diagnosis Polish Annals of Medicine 2013;20 (2):141-148. Matulewicz L, Cichoń A, Sokół M, Przybyszewski W, Głowala-Kosińska M, Gibas M. High resolution proton nuclear magnetic resonance (1H NMR) spectroscopy of surviving C6 glioma cells after X-ray irradiation. Folia Neuropathol. 2013;51(1):33-43. Jamroz E, Paprocka J, Sokół M, Popowska E, Ciara E. CASE REPORT Magnetic resonance spectroscopy and molecular studies in ornithine transcarbamylase deficiency novel mutation c. 802A> G in exon 8 (p. Met268Val). Neurologia i neurochirurgia polska, 2013;47(3):283289. K. Polaczek-Grelik, P. Gandor, A. Orlef ”Neutron Field Outside the Room of Linear Medical Accelerator”. IFMBE Proceedings, 2013, 38, pp 139–141 Ewa Fabiszewska / Iwona Grabska / Katarzyna Pasicz / Paweł Kukołowicz / Dominika Oborska-Kumaszyńska / Andrzej Orlef / Sylwia Zielińska-Dąbrowska. Testy specjalistyczne w mammografii z detektorem filmowym. Polish Journal of Medical Physics and Engineering. 2013;19(1):35-83. Witold Skrzyński / Wioletta Ślusarczyk-Kacprzyk/ Paweł Kukołowicz/ Dominika OborskaKumaszyńska/ Andrzej Orlef / Sylwia Zielińska-Dąbrowska Testy specjalistyczne monitorów stosowanych do prezentacji obrazów medycznych. Polish Journal of Medical Physics and Engineering. 2013;19(1):15-33 Andrzej Orlef. Mammografia coraz lepsza. Medinfo. Nr 7/2013: 39-41. Witold Skrzyński / Wioletta Ślusarczyk-Kacprzyk/ Paweł Kukołowicz/ Dominika OborskaKumaszyńska/ Andrzej Orlef / Sylwia Zielińska-Dąbrowska Testy podstawowe monitorów stosowanych do prezentacji obrazów medycznych. Polish Journal of Medical Physics and Engineering. 2013;19(1):1-14 Konefał A, Orlef A, Łaciak M, Ciba A, Szewczuk M. Thermal and resonance neutrons generated by various electron and x-ray therapeutic beams from medical linacs installed in polish oncological centers. Reports of Practical Oncology and Radiotherapy. 2012;17:339-346 144 2.6. Zakład Anestezjologii i Instensywnej Terapii Kierownik Zakładu: Dr n. med. Krzysztof Olejnik Pracownicy Zakładu: Lekarz Wanda Woźniakowska -zastępca kierownika- specjalista anestezjologii i intensywnej terapii Lekarz Elżbieta Basek - specjalista anestezjologii i IT. Dr n.med. Elżbieta Wojarska – Tręda - specjalista anestezjologii i IT Lekarz Anna Kozakiewicz - specjalista anestezjologii i IT Lekarz Gabriela Poręba - specjalista anestezjologii i IT Lekarz Iwona Musioł - specjalista anestezjologii i IT Lekarz Bogdan Drzyzga - specjalista anestezjologii i IT Lekarz Aleksandra Lasota Lekarz Anna Sokolnicka Lekarz Zofia Turyk – Swaryczewska Lekarz Maria Laskowska specjalista anestezjologii i IT Lekarz Ewa Śliwka specjalista anestezjologii i IT specjalista chirurgii ogólnej Opis działalności Zakładu z ostatnich 3 lat 1.Analiza postępowania anestezjologicznego u chorych z chorobą nowotworową poddawanych radioterapii, propozycje standardów bezpiecznego znieczulenia. Rozwój radioterapii spowodował iż konieczne stało się znieczulenie chorego tak, aby dane postępowanie terapeutyczne mogło być wykonane. Głębokiej sedacji wymagają małe dzieci w trakcie kolejnych zabiegów napromieniana głowy lub całego ciała czy też do zaplanowania tego leczenia. Do prowadzenia znieczulenia w warunkach bunkrów…. niezbędny jest dokładny monitoring wybranych parametrów życiowych oraz wyraźny obraz z pomieszczenia widoczne w sterowni. Przeprowadzona została wieloośrodkowa próba standaryzacji postępowania anestezjologicznego sedacji dzieci w warunkach szczególnych. Podobna analiza postępowania anestezjologicznego, w tym wymagań sprzętowych, dotyczy śródoperacyjnej radioterapii (IORT) w zabiegach BCT oraz brachyterapii HDR gruczołu krokowego. Zabiegi IORT wykonywane są u pacjentek znieczulanych ogólnie z zapewnieniem drożności dróg oddechowych i wymagają pełnego wyposażenia stanowiska do znieczulenia oraz standardowego monitorowania. W przypadku BT gruczołu krokowego opracowano model postępowania dotyczący kwalifikacji i rodzaju znieczulenia wykonywanego u chorych zakwalifikowanych do zabiegu brachyterapii 2.Reakcja stresowa organizmu podczas zabiegów dolnego odcinka przewodu pokarmowego – porównanie dwóch rodzajów znieczulenia. Prowadzone jest badanie, w którym analizowane są wybrane parametry hemodynamiczne, gospodarki wodno-elektrolitowej oraz hormonalnej w okresie okołooperacyjnym, u chorych poddanych zabiegom przedniej resekcji odbytnicy. Celem zadania jest porównanie odpowiedzi stresowej organizmu na uraz operacyjny, podczas zabiegów wykonywanych w znieczuleniu całkowicie dożylnym z użyciem propofolu (TIVA) w znieczuleniu wziewnym sewofluranem (VIMA). Ocenę wielkości reakcji stresowej przeprowadzić można oznaczając stężenie wybranych hormonów tj. adrenaliny, noradrenaliny oraz kortyzolu, a także – jak się wydaje – za pomocą dodatkowych urządzeń automatycznie monitorujących akcję serca, ciśnienie tętnicze krwi oraz analizujących ciągły zapis elektroencefalograficzny. 145 Zmniejszenie odpowiedzi stresowej na zabieg operacyjny i uraz w dużym stopniu uwarunkowane jest optymalnym znieczuleniem. Nadmierna reakcja na uraz operacyjny może prowadzić do groźnych powikłań z wystąpieniem zespołu niewydolności wielonarządowej włącznie. Zmniejszenie stresu operacyjnego może być kluczowe dla procesu gojenia i skrócenia hospitalizacji, a zatem i zmniejszenia kosztów hospitalizacji. Pracownicy Zakładu Anestezjologii współpracują ze wszystkimi Klinikami Instytutu. Podczas codziennej pracy szczególnie blisko z Kliniką Chirurgii Onkologicznej i Rekonstrukcyjnej przy wykonanych 3000 zabiegów rocznie. 146 2.7. Zakład Radiologii i Diagnostyki Obrazowej Kierownik Zakładu/Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Barbara Bobek-Billewicz Struktura Zakładu/Kliniki: - Pracownia Tomografii Komputerowej - Pracownia Rezonansu Magnetycznego - Pracownia Mammografii i Wczesnej Diagnostyki Obrazowej Nowotworów - Mobilna Pracownia Mammografii - Pracownia Radiodiagnostyki i Ultrasonografii Pracownicy i ich funkcje: Nazwisko Lekarze Adamiak prof. dr hab. Bobek-Billewicz Imię Stanowisko Dagmara Barbara Bednarek Boba, dr med Eksner Gola Michał Marek Bartosz Michał Hejduk Beata Hliniak Jan Jędrzejewska Kadela Kansy Maja Alicja Krzysztof Kaszuba Małgorzata Kiełtyka Kniewska-Jarząbek Kołtun Aleksandra Katarzyna Urszula Komarów Majchrzak, prof. dr hab. Miszalski-Jamka Nikodemowicz Rembak-Szynkiewicz, dr med. Wacław Henryk Karol Barbara St. Asystent Kierownik ZRiDO Umowa o udzielanie świadczeń zdrowotnych St. Asystent St. Asystent Lekarz Umowa o udzielanie świadczeń zdrowotnych Umowa o udzielanie świadczeń zdrowotnych Umowa o udzielanie świadczeń zdrowotnych Lekarz Lekarz Umowa o udzielanie świadczeń zdrowotnych Umowa o udzielanie świadczeń zdrowotnych Lekarz Lekarz-rezydent Umowa o udzielanie świadczeń zdrowotnych Konsultant Lekarz Lekarz Sczasny Stasik-Pres Szustaczyńska Szymik Joanna Gabriela Magdalena Monika Zarudzki Technicy Łukasz Justyna Asystent Umowa o udzielanie świadczeń zdrowotnych Lekarz-rezydent Lekarz-rezydent Lekarz Umowa o udzielanie świadczeń zdrowotnych 147 Bednarczuk Bokłak Cieluch Dziub Franica Gora Jaśkiewicz Koj Sulin Litner Malczak Malczak Molińska Moliński Obarzanowski Pańczyszyn Pawlik Stach Zich - Pera Pielęgniarki Chrośnik Dyla Mońka Pieczara Strielnikowa Szatkowska Inżynier/Fizyk Pach Hebda Król Wawrzyniak Ulrych Sekretarki Draba Frankowska Grochowalska Kotas Kowalczyk Kubik Machynia Musioł Niemyjska Prokopiuk Rybarczyk Rzepka Szałek Szoć Pomoce techniczne Mielczarek Subotowicz Anna Wojciech Mirella Tomasz Bożena Agnieszka Dorota Sabina Magdalena Małgorzata Joanna Rafał Małgorzata Bogdan Grzegorz Aleksandra Iwona Małgorzata Joanna Technik Specj. elektoradiologii St. Technik Technik St. Technik Technik Kier. Zespołu Techników Technik Technik Technik Technik Technik St. Technik St. Technik St. Technik St. Technik Specj. elektoradiologii St. Technik St. Technik Beata Alicja Joanna Teresa Natalia Anna St. pielęgniarka Pielęgniarka oddziałowa St. pielęgniarka St. pielęgniarka St. pielęgniarka St. pielęgniarka Mirosław Anna Anita Paweł Paweł Specj. Informatyk Fizyk Fizyk-stażysta Fizyk-stażysta Administrator ds. RIS/PACS Anna Elżbieta Mariola Agnieszka Anna Oliwia Agnieszka Sylwia Jolanta Gabriela Katarzyna Magdalena Justyna Ewa Sekretarka medyczna Sekretarka medyczna Sekretarka medyczna Rejestratorka Rejestratorka Sekretarka medyczna Sekretarka medyczna Sekretarka medyczna Rejestratorka Sekretarka medyczna Sekretarka medyczna Sekretarka medyczna Sekretarka medyczna Sekretarka medyczna Iwona Bożena Pomoc techniczna Pomoc techniczna 148 Pianka Zwiorek Bernadeta Bożena Pomoc techniczna Pomoc techniczna Doktoranci 1. Beata Hejduk 2. Bartosz Eksner 3. Alicja Dyla Opis działalności Kliniki/Zakładu I. Główne kierunki badań naukowych i prac rozwojowych 1. Diagnostyka raka piersi: a) mammografia MR a-1) mammografia MR jako badanie profilaktyczne u kobiet z mutacją BRCA1 i BRCA2 a-2) wartość dyfuzji MR w diagnostyce różnicowej zmian łagodnych i złośliwych a-3) wartość spektroskopii MR (1HMRS) w diagnostyce różnicowej zmian łagodnych i złośliwych piersi a-4) ocena odpowiedzi na leczenie u chorych na raka piersi z wykorzystaniem obrazowania dyfuzji oraz kontrastowego badania dynamicznego MR 2. Neuroonkologia: a) zmiany metaboliczne oceniane za pomocą protonowej spektroskopii MR (1HRMS) w guzach mózgu i tkance nerwowej w czasie i po radioterapii, b) przydatność perfuzji i dyfuzji MR w ocenie odpowiedzi na leczenie pierwotnych i wtórnych guzów mózgu leczonych za pomocą radioterapii, c) mapowanie kory mózgowej i dróg istoty białej u chorych z guzami mózgu przed zabiegiem neurochirurgicznym i/lub radioneurochirurgicznym d) czynniki prognostyczne w badaniu MR glejaków WHO II. 3. Rak prostaty: a) wartość zaawansowanych technik MR (DWI, MRS, badania dynamiczne) w rozpoznawaniu raka prostaty i wznowy po leczeniu. 4. Whole Body MR w określeniu stopnia zaawansowania nowotworów złośliwych. Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat 1. K.Majchrzak, W.Kaspera, B.Bobek-Billewicz, A.Hebda, G.Stasik-Pres, H.Majchrzak, Ładziński P., The assessment of prognostic factors in surgical treatment of low-grade gliomas: A prospective study. Clinical Neurology and Neurosurgery, 114(2012):1135-1144 2. W.Kaspera, K.Majchrzak, B.Bobek-Billewicz, A.Hebda, G.Stasik-Pres, H.Majchrzak, P.Ładziński, A.Machowska-Majchrzak, Reoperations of patients with low-grade gliomas in eloquent or near eloquent brain areas, 2013, Neurologia i Neurochirurgia Polska, 47 (2), 116-125, 3. K.Majchrzak W.Kaspera, J.Szymaś, B.Bobek-Billewicz, A.Hebda, H.Majchrzak, Markers of angiogenesis (CD31, CD34, rCBV) and their prognostic value in low grade gliomas, 2013, Neurologia i Neurochirurgia Polska, 47 (4), 325-331, 4. M.Tymowski, K.Majchrzak, B.Bobek-Billewicz, P.Ładziński, H.Majchrzak, The use of functional magnetic resonance imaging in reducing a risk of postoperative neurological deficits in the patients with brain tumour, 2013, Neurologia i Neurochirurgia Polska, 47 (6), 547-554, 149 5. M.Bolanowski, T.Bednarczuk, B.Bobek-Billewicz, D.Hankiewicz-Junak, A.Jeziorski, E.Nowakowska-Duława, K.Steinhof-Radwańska, W.Zajęcki, A.Zemczak, B.Kos-Kudła, Neuroendocrine neoplasms of the small intestine and the appendix – management guidelines (recommended by the Polish Network of Neuroendocrine Tumours), 2013, Endokrynologia Polska, 6(64), 480-493 6. B.Bobek-Billewicz, G.Stasik-Pres, A.Hebda, K.Majchrzak, W.Kaspera, M.Jurkowski. Anaplastic transformation of low-grade gliomas (WHO II) on magnetic resonance imaging, Folia Neuropathologica 2014; 52 (2): 128-140. 7. Tylki-Szymanska A, Jurkiewicz E, Zakharova EY, Bobek-Billewicz B. Leukoencephalopathy with brain stem and spinal cord involvement and lactate elevation: high outcome variation between two siblings. Neuropediatrics, 2014, 45(3):188-191. 8. Król A, Koehler A, Nowak M, Paliczka-Cieślik E, Krajewska J, Kalemba M, JureckaLubieniecka B, Hasse-Lazar K, Michalik B, Szpak-Ulczok S, Zarudzki Ł, Roskosz J, Jarząb B. Radioactive iodine (RAI) treatment of hyperthyroidism is safe in patients with Graves' orbitopathy--a prospective study. Endokrynologia Polska,2014;65(1):40-5. 9. Rutkowski TW, Maciejewski B, Kołosza Z, Wygoda A, Składowski K, Hejduk B, Rutkowski R. The effect of tumor volume on radiotherapy outcome and correlation with other prognostic factors in patients with T2 supraglottic cancer. Contemp Oncol (Pozn). 2014;18(6):429-35. 10. Kaspera W, Ładziński P, Larysz P, Hebda A, Ptaszkiewicz K, Kopera M, Larysz D. Morphological, hemodynamic, and clinical independent risk factors for anterior communicating artery aneurysms. Stroke, 2014 Oct; 45(10): 2906-11. doi:10.1161/STROKEAHA.114.006055. Epub 2014 Aug 28. 150 2.8. Zakład Patologii Nowotworów Kierownik Zakładu: prof. dr hab.n.med Dariusz Lange Struktura Zakładu Patologii Nowotworów : Pracownia Histopatologii Pracownia Cytologii Pracownia Immunohistochemii Pracownia Cytometrii Przepływowej Pracownia Patologii Molekularnej Prosektorium Pracownicy Zakładu Patologii Nowotworów: Specjaliści patomorfolodzy dr n.med. Mirosław Śnietura – Zastępca Kierownika Zakładu dr n. med. Anna Smok-Ragankiewicz dr n. med. Ewa Zembala-Nożyńska dr n. med. Ewa Chmielik dr n.med. Magdalena Jaworska dr n med. Agata Stanek-Widera lek.med. Anita Strączyńska-Niemiec lek.med. Ewa Stobiecka lek.med. Dorota Ponikiewska lek.med. Bogna Szcześniak-Kłusek lek.med. Dorota Ławniczak-Cielińska lek.med. Marcin Wesołowski lek.med. Dagna Banaś Patomorfolodzy lek.med. Krystyna Wołoszyńska Lekarze w trakcie specjalizacji dr n.med Mykola Chekan lek.med. Elżbieta Wawrzynek lek.med. Sławomir Pakuło lek.med. Magdalena Biskup-Frużyńska lek.med. Tomasz Kącik lek.med. Magdalena Śmieszek lek.med. Maciej Środa Pracownia Cytologii starszy technik anal.med. Karina Szołtysek starszy technik anal.med. Joanna Sikora starszy technik anal.med. Hanna Białecka technik anal.med. Beata Machulik technik anal.med. Barbara Wilczek technik anal.med. Katarzyna Malec technik anal.med. Bożena Kijonka Pracownia Immunohistochemii dr n.med. Barbara Nikiel mgr Joanna Młynarczyk- Liszka mgr Aleksandra Goraj-Zając mgr inż. Agnieszka Kopeć 151 starszy technik anal. med. Marta Wolańska technik anal. med. Agnieszka Nowak Pracownia Histopatologii starszy technik anal.med Grażyna Sztuka - Kierownik Zespołu Techników mgr Izabela Tajster mgr Katarzyna Żórawska-Kulig starszy technik anal.med Barbara Bocek technik anal.med. Magdalena Ossolińska technik anal.med. Justyna Kozłowska technik anal.med. Aneta Makowska Pracownia Cytometrii Przepływowej lek.med. Andrzej Czuba mgr Monika Białas Pracownia Patologii Molekularnej dr n. med. Mirosław Śnietura mgr Wojciech Pigłowski mgr Roman Lamch Prosektorium starszy Laborant Sekcyjny Jacek Szymański Pomoce laboratoryjne Edyta Wronkowska Agnieszka Kostecka Urszula Michalik Maria Kluska Doktoranci mgr Wojciech Pigłowski - otwarcie przewodu doktorskiego 03.2007 r. lek.med. Andrzej Czuba - otwarcie przewodu doktorskiego 06.2014 r. Opis działalności Zakładu w 2014 r Działalność diagnostyczna Zakład Patologii Nowotworów Centrum Onkologii w Gliwicach to jeden z najnowocześniejszych, najlepiej wyposażonych zakładów patomorfologii w Europie. Oferta wykonywanych badań jest na bieżąco rozszerzana wraz z postępem w tej dziedzinie medycyny. Nasi diagności uczestniczą we wszystkich najważniejszych światowych kongresach i zjazdach patologów oraz biorą aktywny udział w seminariach i kursach prowadzonych przez autorytety światowej patomorfologii. Zakład Patologii Nowotworów od czasu powstania tj. od roku 1947 wykonuje badania cytologii ginekologicznej. Jako jedni z pierwszych w Polsce wprowadziliśmy ocenę preparatów według systemu Bethesda. Kolekcjonujemy materiał biologiczny do badań genetycznych (mutacje BRAFF oznaczane powszechnie w rakach tarczycy, program wspierany częściowo z udziałem NFZ) . W pracy diagnostycznej jesteśmy wierni zasadom histokliniki. Ostateczne rozpoznanie podejmowane jest zawsze po gruntownym zapoznaniu się z danymi klinicznymi. 152 Zakład Patologii Nowotworów wykonuje badania: Biopsje cienkoigłowe - BAC (BAC monitorowane USG) zmian w tarczycy, ślinianek, piersi, narządów jamy brzusznej, węzłów chłonnych, guzów tkanek miękkich, powłok ciała i.t.p. Przy współpracy z radiodiagnostami wykonujemy biopsje płuca pod stałą kontrolą CT. Uzyskany drogą biopsji materiał cytologiczny podlega kompleksowej ocenie z wykorzystaniem metod immunohistochemicznych. W zależności od potrzeb oceniamy w materiale cytologicznym: - obecność konkretnych antygenów - diagnostyka różnicowa nowotworów, - receptory estrogenowe i progesteronowe - aktywność proliferacyjną komórek guza, - ploidię DNA metodą cytometrii przepływowej lub statycznej. Cytologia ginekologiczna Od 2006 roku uczestniczymy w realizacji etapu diagnostycznego i pogłębionego Programu Profilaktyki Raka Szyjki Macicy. W 2014 roku wykonaliśmy ponad 44 tys. badań. Badania Histopatologiczne Od 2009 roku dysponujemy pełną linią Firmy Sakura do przeprowadzania i barwienia preparatów jednym z najnowocześniejszych systemów na świecie. System wykorzystujący mikrofale pozwala przeprowadzać materiał nie uszkadzając antygenów co umożliwia dalszą precyzyjną diagnostykę immunohistochemiczną. Materiał tkankowy w wymagających tego przypadkach, opracowujemy z zastosowaniem technik specjalnych: histochemii, immunohistochemii. Zakład prowadzi diagnostykę immunohistochemiczną dla większości pracowni histopatologicznych Województwa Śląskiego, dysponuje obecnie pełnym panelem przeciwciał do diagnostyki chłoniaków zarówno metodami immunohistochemicznymi jak i cytometrii przepływowej. Badania molekularne Zakład jako jeden z pierwszych w Polsce wdrożył do rutynowej diagnostyki klinicznej ocenę statusu genu HER-2 metodą fluorescencyjnej hybrydyzacji In-situ (FISH) stanowiącą obecnie niezbędny element w indywidualnym doborze terapii u chorych na raka piersi oraz żołądka (medycyna spersonalizowana). Jakość wydawanych wyników jest corocznie pozytywnie weryfikowana w ogólnopolskim programie zewnętrznej kontroli jakości. Technikę FISH wykorzystujemy również w diagnostyce i różnicowaniu guzów tkanek miękkich, chłoniaków oraz nowotworów głowy i szyi. Dysponujemy szeroką gamę metod diagnostycznych w zakresie wykrywania onkogennych wirusów brodawczaka ludzkiego (HPV). Jako pierwszy i jak dotąd jedyny ośrodek onkologiczny w Polsce wdrożyliśmy unikalny, certyfikowany test na obecność 14 typów HPV oparty o metodę ilościowego PCR. Ta najbardziej zaawansowana technika PCR pozwala na uzyskanie wiarygodnych i wartościowych z punktu widzenia kliniki wyników istotnych w profilaktyce raka szyjki macicy oraz indywidualizacji leczenia chorych na raka gardła środkowego. Dodatkowo infekcję HPV jesteśmy w stanie potwierdzić technikami obrazowymi w materiale histopatologicznym jak chromogenna hybrydyzacja In-sity (CISH) czy immunohistochemicznie. Działalność dydaktyczna W 2014 r Zakład Patologii Nowotworów współorganizował z Zakładem Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii Onkologicznej Konferencję Polskiej Grupy Nowotworów Endokrynnych poświęconą rakowi tarczycy i nowotworom endokrynnym (04.04.2014 r i 14.11.2014). Zakład przygotowuje warsztaty histopatologiczne trudnych i ciekawych przypadków oraz wykłady dotyczące problemów diagnostyki histopatologicznej czy cytologicznej z zakresu wyżej wymienionych nowotworów. 153 Zakład Patologii Nowotworów organizował kurs dla diagnostów laboratoryjnych „Cytologia ginekologiczna” w terminach 7-11.04; 3-7.11.2014 r Publikacje 2014 r : 1. Urban J, Kuźbicki Ł, Szatkowski G, Stanek-Widera A, Lange D, Chwirot BW.Stromal, rather than epithelial cyclooxygenase-2 (COX-2) expression is associated with overall survival of breast cancer patients.BMC Cancer. 2014 Sep 30;14:732. doi: 10.1186/1471-2407-14-732. PMID: 25269624 2. Urbańczyk H, Strączyńska-Niemiec A, Głowacki G, Lange D, Miszczyk L. Case presentation - A five-year survival of the patient with glioblastoma brain tumor.Rep Pract Oncol Radiother. 2014 May 15;19(5):347-51. doi: 10.1016/j.rpor.2014.04.002. eCollection 2014 Sep. PMID: 25184061 [PubMed] 3. Tyszkiewicz T, Jarzab M, Szymczyk C, Kowal M, Krajewska J, Jaworska M, Fraczek M, Krajewska A, Hadas E, Swierniak M, Markowski J, Lange D, Poltorak S, Wiench M, Krecicki T, Jarzab J, Maciejewski A.Epidermal differentiation complex (locus 1q21) gene expression in head and neck cancer and normal mucosa.Folia Histochem Cytobiol. 2014;52(2):79-89 doi: 10.5603/FHC.2014.0018. PMID: 25007175 4. Wojtas B, Ferraz C, Stokowy T, Hauptmann S, Lange D, Dralle H, Musholt T, Jarzab B, Paschke R, Eszlinger M.Differential miRNA expression defines migration and reduced apoptosis in follicular thyroid carcinomas.Mol Cell Endocrinol. 2014 May 5;388(1-2):1-9. doi: 10.1016/j.mce.2014.02.011. 5. Snietura M, Waniczek D, Piglowski W, Kopec A, Nowakowska-Zajdel E, Lorenc Z, MucWierzgon M Potential role of human papilloma virus in the pathogenesis of gastric cancer. World J Gastroenterol. 2014 Jun 7;20(21):6632-7. doi: 10.3748/wjg.v20.i21.6632 6. Pelak MJ, Jarosz B, Straczynska-Niemiec A, Krawczyk P, Skoczylas P, Pecka KM, Snietura M, Szumilo J, Trojanowski T.The presence and clinical implications of α-2,6-galactose-linked sialic acids in non-small-cell lung cancer brain metastases-preliminary study.Folia Histochem Cytobiol. 2014;52(2):104-11. doi: 0.5603/FHC.2014.0012. 7. Giglok M., Plewicki G, Behrendt K, Strączyńska-Niemiec A, Smolsa-Ciszewska B, Suwiński R Neuroendocrine prostate cancer – the case raport.Endocrinology Meets Cancer, May 2-3, 2014, 69-70 8. E. Zembala-Nożyńska, D. Lange, E. Stobiecka, M. Kryj, M. Zeman, M. Wideł, Ł. Zarudzki Peritoneal cylindromatosis - a rare teratomatous dissemination.Contemporary Oncology 2014;18 special issue DOI 10.5114/wo.2014.40605 9. Mirosław Śnietura, Dariusz Lange Aktualne rekomendacje ASCO/CAP 2013 dotyczące badań statusu receptora HER2 w raku piersi Pol J Pathol 2014; 65 (4) (suplement 2): S1-S8 10. Ewa Chmielik: Nowe i kontrowersyjne jednostki morfologiczne w patologii gruczołu piersiowego. P J of Pathology 2014; vol 65(4), 4, suppl 2, S42-52. 11. Wojciech Olszewski, Ewa Chmielik: Raport synoptyczny Amerykańskiego Kolegium Patologów i Polskiego Towarzystwa Patologów-wersja 2014. P J of Pathology 2014; vol 65(4), 4, suppl 2, S21-S31. 12. Janusz Ryś, Ewa Chmielik: Nowotwory i rozrosty mezenchymalne ściany przewodu pokarmowego. P J of Pathology 2014; vol 65(4), 4, suppl 1, S90-S106. 154 2.9. Zakład Analityki i Biochemii Klinicznej Kierownik Zakładu - dr n. med. Barbara Masłyk Struktura Zakładu Pracownia Diagnostyki Laboratoryjnej Pracownia Hematologii i Koagulologii Pracownia Serologii Transfuzjologicznej z Bankiem Krwi Pracownia Analityki Ogólnej Pracownicy i ich funcje Diagności laboratoryjni mgr Regina Deja – Z-ca Kierownika Zakładu mgr Aleksandra Chmura mgr Malwina Czech mgr Joanna Gliwińska mgr Magdalena Kukla – Kierownik Pracowni Serologii Transfuzjologicznej z Bankiem Krwi mgr Magdalena Latos dr n. med. Jolanta Mrochem-Kwarciak – Kierownik ds. jakości mgr Dorota Nazorek mgr Katarzyna Pańczyniak mgr Katarzyna Parafiniuk mgr Magdalena Prokop mgr Agata Ściborowska Technicy medyczni Ewa Głażewska Maria Jendrzejek Zuzanna Karzełek – Z-ca Kierownika Zespołu Techników Medycznych Barbara Kierońska Iwona Kiljan Halina Morawiecka – Kierownik Zespołu Techników Medycznych Barbara Wieczorek-Tarka Barbara Woźniak Pozostali pracownicy sekretarka medyczna - mgr Ewelina Piątek pomoc laboratoryjna - Krystyna Dul Doktoranci Mgr Jolanta Mrochem-Kwarciak dnia 9.III.2012r uzyskała tytuł doktora nauk medycznych w dyscyplinie biologia medyczna, wydany przez Śląski Uniwersytet Medyczny, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Opis działalności Zakładu z ostatnich 3 lat Działalność diagnostyczna W zakresie działalności diagnostycznej Zakład zapewnia klinicystom szeroki panel oznaczeń laboratoryjnych dla wspomagania diagnostyki i monitorowania leczenia chorych. Pracownicy Zakładu stanowią wysoko wykwalifikowany zespół techników medycznych i diagnostów, w tym pięciu specjalistów analityki klinicznej oraz laboratoryjnej diagnostyki medycznej. Istotną część 155 działalności Zakładu stanowi poszukiwanie, ocena oraz wdrożenia nowych metod analitycznych, oznaczeń nowych parametrów diagnostycznych oraz najnowszej technologicznie aparatury medycznej odpowiednio do bieżących potrzeb Klinik i Zakładów; zapewniając najwyższą jakość i wiarygodność badań. Zakład, odpowiednio do kierunku rozwoju IO, rozszerza zakres działalności, w tym wykonywanie programowanego zamrażania komórek i krioprezerwacji, prowadzenie Banku Krwi oraz Pracowni Banku Komórek Krwiotwórczych. Pracownicy Zakładu stale podnoszą swoje kwalifikacje uczestnicząc w zróżnicowanych tematycznie szkoleniach krajowych i zagranicznych. Uzyskane specjalizacje specjalizacja w dziedzinie laboratoryjna diagnostyka medyczna: mgr Aleksandra Chmura 15.V.2012r mgr Jolanta Mrochem-Kwarciak 20.XI.2012r Nagrody i wyróżnienia, odznaczenia 2012r – dyplom Krajowej Izby Diagnostów Laboratoryjnych, za wzorową pracę diagnosty laboratoryjnego – dr Barbara Masłyk, mgr Regina Deja, dr Jolanta Mrochem-Kwarciak 2012r – nagroda Dyrektora CO-I, za wzorową pracę zawodową – dr Barbara Masłyk 2012r – nagroda Dyrektora CO-I, za merytoryczny i logistyczny wkład w działalność Zakładu – mgr Regina Deja Działalność dydaktyczna Pracownicy Zakładu w ramach działalności dydaktycznej prowadzą staże specjalizacyjne w dziedzinie – laboratoryjna diagnostyka medyczna: Staż kierunkowy w zakresie markerów białkowych Staż kierunkowy w laboratorium szpitala/oddziału o profilu ogólnym Techniki elektroforetyczne z uwzględnieniem diagnostyki gammapatii Badania układu krzepnięcia i fibrynolizy oraz zawodowe praktyki studenckie studentów SUM i innych uczelni wyższych, a także wykłady w ramach kursu CMKP Podstawy Onkologii, dla specjalizujących się w dziedzinie Radioterapia Onkologiczna – dr Barbara Masłyk Ponadto pracownicy Zakładu prowadzą coroczne szkolenia personelu pobierającego materiał biologiczny do badań w zakresie „Faza przedanalityczna badań laboratoryjnych, zasady pobierania materiału biologicznego do badań diagnostycznych” – dr Barbara Masłyk szkolenia pracowników sekcji transportu wewnętrznego w zakresie „Przepisy i zasady transportu materiału biologicznego oraz krwi i preparatów krwiopochodnych” – dr Barbara Masłyk, mgr Magdalena Kukla szkolenia pracowników w zakresie krwiolecznictwa – mgr Magdalena Kukla Specjaliści (dr Barbara Masłyk, mgr Regina Deja i mgr Aleksandra Chmura) są kierownikami specjalizacji diagnostów laboratoryjnych w dziedzinie: Laboratoryjna diagnostyka medyczna. Dr Barbara Masłyk i mgr Regina Deja uczestniczyły w opracowaniu kilkudziesięciu opisów technologicznych badań laboratoryjnych w ramach Zespołu Ekspertów powołanego przez Ministra Zdrowia (2012r). Działalność naukowa Pracownicy Zakładu prowadzą działalność naukowo-badawczą związaną z możliwościami wykorzystania nowych oznaczeń laboratoryjnych dla diagnostyki nowotworów oraz monitorowania leczenia w ramach grantów NCN dotyczących profilu biochemicznego i proteomiki w nowotworach płuca (2012/05/B/NZ5/01905) i nowotworach regionu głowy i szyi (N402450339) oraz zadań 156 badawczych IO, których celem jest poszukiwanie nowych, bardziej czułych i swoistych, nieinwazyjnych biomarkerów o znaczeniu predykcyjnym i prognostycznym, wspomagających diagnostykę i monitorowanie leczenia chorych na raka gruczołu krokowego, żołądka, płuca oraz nowotwory regionu głowy i szyi. Wynikiem działalności naukowej jest opracowanie kilku publikacji (2013: 2), kilkunastu doniesień zjazdowych (2012: 11, 2013: 13, 2014: 1) i wykładów (2012: 4, 2013: 4) wygłoszonych na krajowych i zagranicznych zjazdach naukowych dotyczących wartości diagnostycznej i prognostycznej ocenianych biomarkerów w raku płuca, żołądka, sutka, jajnika, tarczycy i nowotworach regionu głowy i szyi; oraz diagnostyki hematologicznej i transplantologii. granty Próba identyfikacji markerów promieniowrażliwości za pomocą analizy profilu masowego proteomu surowicy krwi chorych leczonych promieniami z powodu nowotworów głowy i szyi. Prof. P. Widłak nr N402450339, 2010-2013. Wykonawca Jolanta Mrochem-Kwarciak. Wpływ indywidualnej genetycznej sylwetki chorego, związanej z procesami naprawy DNA, obrony antyoksydacyjnej, przerzutowania i angiogenezy, i profilu biochemicznego na wyniki leczenia w nieoperacyjnym raku płuca. Dr hab. n. med. Dorota Butkiewicz NCN nr 2012/05/B/NZ5/01905, 2013-2016. Wykonawca Barbara Masłyk, Regina Deja. projekty badawcze Opracowanie i standaryzacja metody wykrywanie mutacji w genie KRAS w krążącym DNA krwi obwodowej chorych na raka płuc. Opracowanie i wdrożenie programu krioprezerwacji o niskiej toksyczności dla komórek krwiotwórczych i biorcy szpiku. Walidacja i wdrożenie prognostyczno-predykcyjnych sygnatur molekularnych dla indywidualizacji i optymalizacji konformalnej radioterapii skojarzonej z chemioterapią u chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca w stopniu zaawansowania IIIAN2 i IIIB. Spersonalizowane radykalne neoadjuwantowe leczenie raka piersi – wykorzystanie profilu molekularnego nowotworu oraz oceny wczesnej odpowiedzi w badaniu PET/CT, MRI oraz profilowania surowicy krwi. Markery molekularne oraz metody obrazowania funkcjonalnego NMR jako narzędzia dla racjonalizacji wyboru schematu leczenia raka gruczołu krokowego. Ocena wartości prognostycznej wolumetrycznej klasyfikacji płaskonabłonkowego raka gardła i krtani i infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) u chorych poddanych radio- i radiochemioterapii. Porównanie tolerancji i skuteczności miejscowej samodzielnej hiperfrakcjonowanej radioterapii przedoperacyjnej i hiperfrakcjonowanej radiochemioterapii przedoperacyjnej u chorych na raka odbytnicy; Ocena możliwości optymalizacji i indywidualizacji leczenia skojarzonego w oparciu o badania markerów molekularnych. Modelowanie przebiegu ostrego popromiennego odczynu błony śluzowej jamy ustnej, gardła i krtani u chorych na raka głowy i szyi poddanych radioterapii (włączając proteomiczne markery odpowiedzi na promieniowanie). Porównanie tolerancji i skuteczności przedoperacyjnej i pooperacyjnej radiochemioterapii u chorych na operacyjnego raka żołądka badanie kliniczne III fazy. Ocena możliwości indywidualizacji leczenia w oparciu o markery molekularne i immunologiczne. Prospektywne porównanie przyspieszonej radioterapii CAIR i jednoczesnej radiochemioterapii chorych na płaskonabłonkowego raka regionu głowy i szyi pod względem skuteczności i toksyczności leczenia oraz prognostycznej przydatności wybranych biomarkerów hipoksji i odczynu zapalnego. Pracownicy Zakładu biorą także udział w badaniach klinicznych OCZ103-206, ONCOZYME Pharma Inc. – dr Barbara Masłyk, mgr Regina Deja 157 D4200C00097, Quintiles Poland Sp. z o.o. – dr Barbara Masłyk D4203C00011, Astra Zeneca Pharma Poland Sp. z o.o. – dr Barbara Masłyk D1532C00065, Astra Zeneca Pharma Poland Sp. z o.o. – dr Barbara Masłyk SGN 35-005 – AETHERA, Seatle Genetics Inc. – mgr Magdalena Prokop SGN 35-014, Seattle Genetics Inc. – mgr Joanna Gliwińska, mgr Katarzyna Pańczyniak EMD121974-012, CORE, Merck KGaA – mgr Regina Deja, mgr Aleksandra Chmura EMD121974-011, CENTRIC, Merck KGaA – mgr Regina Deja, Aleksandra Chmura Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat 1. Smagur A, Mitrus I, Giebel S, Sadus-Wojciechowska M, Najda J, Kruzel T, Czerw T, Gliwińska J, Prokop M, Glowala-Kosinska M, Chwieduk A, Hołowiecki J. Impact of different dimethyl sulphoxide concentrations on cell recovery, viability and clonogenic potential of cryopreserved peripheral blood hematopoietic stem and progenitor cells. Vox Sang 2013, 104: 240-247. 2. Mitrus I, Smagur A, Giebel S, Gliwińska J, Prokop M, Glowala-Kosinska M, Chwieduk A, Sadus-Wojciechowska M, Tukiendorf A, Hołowiecki J. A faster reconstitution of hematopoiesis after autologous transplantation of hematopoietic cells cryopreserved in 7.5% dimethyl sulfoxide if compared to 10% dimethyl sulfoxide containing medium. Cryobiology 2013, 67: 327-31. 158 3. Epidemiologia 159 3.1. Zakład Epidemiologii Nowotworów i Śląski Rejestr Nowotworów Kierownik Zakładu/Kliniki - Dr hab. n. med. Andrzej Tukiendorf Prof. CO-I Pracownicy i ich funkcje Tomasz Banasik Elżbieta Czajkowska Elżbieta Garmulewicz Zofia Kołosza Marcin Motnyk Marzena Polak Maria Wertyporoch Barbara Włodarczyk-Marciniec Brunon Zemła - starszy specjalista matematyk - starszy statystyk - starszy statystyk - starszy specjalista matematyk - specjalista - statystyk - statystyk - starszy statystyk - starszy specjalista Opis działalności Zakładu/Kliniki z ostatnich 3 lat Działalność Zakładu Epidemiologii i Śląskiego Rejestru Nowotworów w latach 2012-2014 roku koncentrowała się na prowadzenia badań naukowych we współpracy z innymi działami IO Gliwice oraz epidemiologicznych analiz makropopulacyjnych w obrębie woj. śląskiego i opolskiego Profil naukowo-badawczy skierowany jest na tzw. „medycynę opartą na faktach” (EvidenceBased Medicine), stanowiącą metodologię postępowania klinicznego, reprezentowaną przez wiarygodne i uznane dowody naukowe, dotyczące skuteczności leczenia oraz bezpieczeństwa pacjenta. Zakład Epidemiologii i Śląski Rejestr Nowotworów specjalizuje się w: • badaniach statystycznych z zakresu medycyny, epidemiologii, farmakologii i rehabilitacji onkologicznej, • sporządzaniu ekspertyz i recenzji z zadań naukowo-badawczych i artykułów naukowych, • prowadzeniu kursów szkoleniowych z zakresu biostatystyki dla lekarzy i specjalistów Instytutu Onkologii. Część wyników publikowanych jest w czasopismach znajdujących się na liście filadelfijskiej. Analizy z zakresu epidemiologii opisowej nowotworów prowadzone są w oparciu o bazę populacyjnego Śląskiego Rejestru Nowotworów (www.rejestrslaski.io.gliwice.pl). Dotyczą one statystycznej oceny zmian zachorowalności i umieralności na nowotwory między jednostkami administracyjnymi województwa śląskiego oraz oceny trendów przeżycia chorych na najczęstsze nowotwory złośliwe. Zakład co roku wydaje biuletyny pn. „Nowotwory złośliwe w województwie śląskim” poświęcone ocenie ryzyka chorób nowotworowych w województwie śląskim. Zakład realizował także zadanie Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych w zakresie oświaty i profilaktyki nowotworów złośliwych w województwie śląskim. Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat 1. Jurecka-Lubieniecka B, Ploski R, Kula D, Szymanski K, Bednarczuk T, Ambroziak U, HasseLazar K, Hyla-Klekot L, Tukiendorf A, Kolosza Z, Jarzab B (2014). Association between polymorphisms in the TSHR gene and Graves' orbitopathy. PLoS ONE 9(7):e102653; doi: 10.1371/journal.pone.0102653 2. Wzietek I, Suwinski R, Nowara E, Bialas M, Bentzen S, Tukiendorf A (2014). Does routine clinical practice reproduce the outcome of large prospective trials? The analysis of institutional database on patients with limited-disease small-cell lung cancer. Cancer Investigation 32,1:1–7; doi: 10.3109/07357907.2013.861470 3. Jamroziak K, Szemraj J, Robak T, Tukiendorf A, Giannopoulos K (2014). Cereblon expression predicts clinical response in chronic lymphocytic leukemia treated with a thalidomide/fludarabine regimen. Leukemia and Lymphoma; doi: 10.3109/10428194.2014.933215 160 4. Miszczyk L, Maciejewski B, Tukiendorf A, Wozniak G, Jochymek B, Gawryszuk A, Szweda M (2014). Split-course accelerated, hyperfractionated irradiation (CHA-CHA) as a sole treatment for advanced head and neck cancer patients - final results of randomized clinical trial. British Journal of Radiology 87:1041; doi: http://dx.doi.org/10.1259/bjr.20140212] 5. Celejewska A, Tukiendorf A, Miszczyk L, Składowski K, Wydmański J, Trela-Janus K (2014). Stereotactic radiotherapy in epithelial ovarian cancer brain metastases patients. Journal of Ovarian Research 7:79; doi:10.1186/s13048-014-0079-1 6. Mitrus I., Smagur A., Giebel S., Gliwinska J., Prokop M., Glowala-Kosinska M., Chwieduk A., Sadus-Wojciechowska M., Tukiendorf A., Holowiecki J. (2013). A faster reconstitution of hematopoiesis after autologous transplantation of hematopoietic cells cryopreserved in 7.5% dimethyl sulfoxide if compared to 10% dimethyl sulfoxide containing medium. Cryobiology 67(3):327-31 7. Tukiendorf A., Miszczyk L., Bojarski J. (2013). Damped sinusoidal function to model acute irradiation in radiotherapy patients. Physica Medica 29,5:513–9 8. Tukiendorf A., Kaźmierski R., Michalak S. (2013). The taxonomy statistic uncovers novel clinical patterns in a population of ischemic stroke patients. PLoS ONE 8,7:e69816 9. Jurecka-Lubieniecka B., Ploski R., Kula D., Krol A., Bednarczuk T., Kolosza Z., Tukiendorf A., Szpak-Ulczok S., Stanjek-Cichoracka A., Polanska J., Jarzab B. (2013). Association between age at diagnosis of Graves’ disease and variants in genes involved in immune response. PLoS ONE 8,3:e59349 10. Huszno J, Budryk M, Kołosza Z, Nowara E.: The Influence of BRCA1/BRCA2 Mutations on Toxicity Related to Chemotherapy and Radiotherapy in Early Breast Cancer Patients. Oncology 2013; 85(5):278-282. 161 4. Zakłady Badań Podstawowych 162 4.1. Centrum Badań Translacyjnych i Biologii Molekularnej Nowotworów Kierownik Zakładu/Kliniki - Prof. dr hab. Piotr Widłak Struktura Zakładu/Kliniki Grupa Proteomiki Klinicznej Grupa Terapii Komórkowej Grupa Genetyki Nowotworów Grupa Molekularnych Mechanizmów Terapii Nowotworów Grupa Biologii Nowotworów i Markerów Molekularnych Grupa Szlaków Sygnałowych i Komórki Nowotworowej Grupa Białek Szoku Termicznego Grupa Radiobiologii Molekularnej Pracownicy i ich funkcje Prof. dr hab. Chorąży Mieczysław Prof. dr hab. Grzybowska Ewa Prof. dr hab. Krawczyk Zdzisław Prof. dr hab. Szala Stanisław Dr hab. Lisowska Katarzyna Dr hab. Rusin Marek Dr hab. Butkiewicz Dorota Dr hab. Pietrowska Monika Dr Cichoń Tomasz Dr Fiszer-Kierzkowska Anna Dr Gdowicz-Kłosok Agnieszka Dr Gogler-Pigłowska Agnieszka Dr Janus Patryk Dr Jarosz-Biej Magdalena Dr Jelonek Karol Dr Kalinowska-Herok Magdalena Dr Konopacka Maria Dr Łanuszewska Joanna Dr Małusecka Ewa Dr Mazurek Agnieszka Dr Olbryt Magdalena Dr Pamuła-Piłat Jolanta Dr Rogoliński Jacek Dr Rusin Aleksandra Dr Smolarczyk Ryszard Dr Szołtysek Katarzyna Dr Ścieglińska Dorota Dr Tęcza Karolina Dr Vydra Natalia Dr Walaszczyk Anna Dr Wojakowska Anna Mgr Abramowicz Agata Mgr inż. Czapla Justyna Mgr Habryka Anna Mgr inż. Krześniak Małgorzata Mgr Matuszczak Sybilla – starszy specjalista – profesor – profesor – profesor – profesor ndzw. – profesor ndzw. – adiunkt – adiunkt – adiunkt – adiunkt – adiunkt – adiunkt – biotechnolog – adiunkt – specjalista – adiunkt – specjalista – biolog – adiunkt – adiunkt – adiunkt – adiunkt – specjalista – adiunkt – adiunkt – asystent – adiunkt – asystent – adiunkt – asystent – starszy specjalista – biotechnolog – biotechnolog – biotechnolog – stażysta – asystent – biotechnolog 163 Mgr Mazur Magdalena Mgr Pigłowski Wojciech Mgr Roś Małgorzata Mgr Sojka Damian Mgr inż. Szymańska-Żytecka Anna Mgr Toma-Jonik Agnieszka Mgr Zajkowicz Artur Bęben Beata Bojko Urszula Domińczyk Iwona Drzewiecka Sylwia Grut Anna Klyszcz Krystyna Matuszczyk Iwona Paterak Helena Ponge Lucyna Zielińska Anna – biotechnolog – asystent – biotechnolog – stażysta – biotechnolog – stażysta – starszy specjalista zootechnik – biotechnolog – stażysta – biolog – stażysta – pracownik obsługi sekretariatu – starszy technik – starszy technik – pomoc techniczna – pomoc techniczna – starszy technik – starszy technik – starszy technik – starszy technik – pomoc techniczna Doktoranci Cortez Aleksander Gruca Aleksandra Habryka Anna Korfanty Joanna Kujawa Katarzyna Papaj Katarzyna Roś Małgorzata Toma-Jonik Agnieszka Tudrej Patrycja Zajkowicz Artur – Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych – Politechnika Śląska, Wydział Chemiczny – Politechnika Śląska, Wydział Chemiczny – Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych; Studium doktoranckie Centrum Onkologii – Instytutu w Warszawie – Studium doktoranckie Centrum Onkologii – Instytutu w Warszawie – Politechnika Śląska, Wydział Chemiczny – Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych – Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych; Studium doktoranckie Centrum Onkologii – Instytutu w Warszawie. – Studium doktoranckie Centrum Onkologii – Instytutuw Warszawie – Studium doktoranckie Centrum Onkologii – Instytutu w Warszawie. Opis działalności Zakładu/Kliniki z ostatnich 3 lat Celem strategicznym działań CBT jest wykorzystanie i wdrożenie do praktyki klinicznej wyników badań podstawowych, szczególnie w zakresie opracowania, optymalizacji i testowania nowych strategii terapeutycznych, oraz zastosowania najnowocześniejszych technik genetycznych i molekularnych do diagnostyki onkologicznej. Główne kierunki prac badawczych prowadzonych w CBT to wyjaśnienie predyspozycji genetycznych do zachorowań na nowotwory, poszukiwanie nowych molekularnych czynników o znaczeniu diagnostycznym (przede wszystkim predykcyjnym), badanie nowych leków przeciwnowotworowych i ich nośników, poznawanie molekularnych mechanizmów procesu nowotworzenia, pogłębienie wiedzy o mechanizmach przekazywania sygnału w komórce, naprawy uszkodzeń DNA, apoptozy i oporności na czynniki stosowane w terapii. Projekty realizowane są w ścisłej współpracy z jednostkami klinicznymi COI-Gliwice oraz innymi ośrodkami naukowymi (m.in. Politechniką Śląską w Gliwicach). Laboratoria CBT wyposażone są w aparaturę i sprzęt umożliwiający realizację większości typów projektów badawczych z dziedziny biologii molekularnej i komórkowej, genomiki i proteomiki. CBT dysponuje zapleczem pozwalającym na prowadzenia prac z zakresu biotechnologii medycznej i inżynierii genetycznej, analizy struktury i ekspresji genów, struktury i funkcji białek, diagnostyki molekularnej oraz badań na komórkach i zwierzętach. Są to miedzy innymi aparaty QRT-PCR, sekwenatory DNA, spektrometry mas MALDI-ToF/ToF i ESI-IT, cytometry przepływowe, laminary, inkubatory, wirówki i spektrofotometry. CBT wyposażone jest w wysokiej klasy sprzęt 164 mikroskopowy, między innymi mikrodyssektor laserowy, mikroskop konfokalny i mikroskop do obserwacji pojedynczych komórek w hodowli. CBT dysponuje wyposażeniem pozwalającym na konstrukcję myszy transgenicznych i zwierzętarnią doświadczalną umożliwiającą hodowle myszy bezgrasiczych. Główne techniki badawcze wykorzystywane w CBT to m.in.: hodowla komórek in vitro, manipulacje materiałem genetycznym (transfekcje, klonowanie, siRNA), analizy ekspresji genów reporterowych, analiza migracji komórek, analiza ekspresji genów na poziomie RNA i białka (m.in. mikromacierze, PCR i qRT-PCR, immunocytochemia), analiza białek metodami spektrometrii mas, sekwencjonowanie DNA i metody hybrydyzacyjne, metody cytogenetyczne (np. FISH), cytometria przepływowa, immunoprecypitacja, mysie modele doświadczalne nowotworów. CBT prowadzi szkolenie młodych badaczy, m.in. uczestnicząc w prowadzeniu prac magisterskich i doktorskich studentów kilku uczelni (formalne umowy ramowe podpisane zostały w tym względzie z Politechniką Śląską, Uniwersytetem Śląskim i Polsko Japońską Wyższą Szkoła Technik Komputerowych). Projekty grantowe NCN realizowane w CBT w roku 2014: Numer Kierownik projektu 2013/09/B/N Zdzisław Z5/01815 Krawczyk 2013/11/B/N Monika Z7/01512 Pietrowska 2013/11/B/N Marek Rusin Z5/03190 2013/11/B/N Stanisław Szala Z4/04468 2013/11/N/N Małgorzata Roś Z7/00770 2013/08/M/ Piotr Widłak NZ1/00935 2013/08/S/ NZ2/00868 Anna Wojakowska 2012/07/N/ NZ5/00026 Karolina Tęcza 2012/07/B/ NZ4/01450 2012/05/N/ NZ1/00022 Piotr Widłak Anna Habryka Tytuł Wpływ białka HSPA2, należącego do rodziny białek szoku termicznego HSPA (HSP70), na modulowanie wrażliwości komórek niedrobnokomórkowego raka płuca na pochodne platyny. Kier. proj. prof. Zdzisław Krawczyk Proteom, lipidom oraz miRN-om egzosomów uwalnianych z komórek raka głowy i szyi w odpowiedzi na czynniki genotoksyczne. Badanie mechanizmu zahamowania wzrostu komórek nowotworowych przez synergistyczną aktywację białka p53 wywołaną kombinacją nutliny-3a oraz substancji wywołujących stres jąderkowy. Doustna szczepionka przeciwko endoglinie skojarzona z terapią genową IL-12 polaryzuje mikrośrodowisko nowotworowe z proangiogennego i immunosupresyjnego na środowisko antyangiogenne i immunostymulujące. Składniki lipidomu surowicy jako potencjalne wczesne markery rozwoju raka płuca. Współdziałanie ścieżek sygnałowych zależnych od NF-kB i p53 w komórkowej odpowiedzi na czynniki uszkadzające DNA Wykorzystanie technik spektrometrii mas do profilowania i identyfikacji proteomicznych i metabolomicznych składników guza swoistych dla poszczególnych typów raka tarczycy Genetyczne mechanizmy oporności na chemioterapię z zastosowaniem 5-fluoro-uracylu, doksorubicyny i cyklofosfamidu w raku piersi Profilowanie proteomu guza w klasyfikacji raków tarczycy Badanie mechanizmu regulacji ludzkiego genu HSPA2 w wybranych komórkach somatycznych 165 Okres 03/03/2014 02/03/2017 03/07/2014 02/07/2017 18/07/2014 17/07/2017 11/07/2014 10/07/2017 22/09/2014 21/09/2016 06/09/2013 05/09/2016 01/10/2013 30/09/2016 08/07/2013 07/07/2016 09/07/2013 08/07/2016 21/03/2013 20/03/2015 2012/05/N/ NZ4/02307 Anna Walaszczyk Identyfikacja składników proteomu surowicy związanych z ryzykiem wczesnego rozsiewu raka piersi 2012/05/B/N Dorota Wpływ indywidualnej genetycznej sylwetki Z5/01905 Butkiewicz chorego, związanej z procesami naprawy DNA, obrony antyoksydacyjnej, przerzutowania i angiogenezy, i profilu biochemicznego na wyniki leczenia w nieoperacyjnym raku płuca. 2011/03/D/N Magdalena Scharakteryzowanie białek swoistych dla Z4/03507 Kalinowskamolekularnych marginesów guza nowotworowego Herok za pomocą obrazowania molekularnego Imaging Mass Spektrometry. 2011/03/N/N Joanna Korfanty Udział białka SPEN w regulacji transkrypcji w Z3/03926 komórkach plemnikotwórczych myszy. 2012/04/M/N Katarzyna Biologiczne oddziaływania komórek raka jajnika z Z2/00133 Lisowska komórkami macierzystymi trzewnej tkanki tłuszczowej (omental derived adipose stem cells) 2011/01/B/N Piotr Widłak Identyfikacja cech proteomu surowicy człowieka Z4/03563 odzwierciedlających ekspozycję na promieniowanie jonizujące N402 6856 Dorota Gabryś Analiza toksycznego działania promieniowania 40 jonizującego i antracyklin na układ sercowonaczyniowy. N401 5875 Magdalena Jarosz Immunologiczna odpowiedź 40 przeciwnowotworowa: rola leków indukujących śmierć nekrotyczną. N401 6837 Zdzisław Rola białka HspA2 należącego do rodziny białek 40 Krawczyk opiekuńczych Hsp70 w procesie proliferacji komórek warstwy bazalnej naskórka. 01/04/2013 31/03/2015 13/02/2013 12/02/2016 06/09/2012 05/03/2016 08/10/2012 07/10/2015 18/09/2012 17/09/2015 01/12/2011 20/12/2014 20/05/2011 19/05/2014 04/05/2011 03/05/2014 04/05/2011 03/03/2015 Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat 1. Cichoń T, Smolarczyk R, Matuszczak S, Barczyk M, Jarosz M, Szala S (2014) D-K6L 9 Peptide combination with IL-12 inhibits the recurrence of tumors in mice. Arch Immunol Ther Exp (Warsz) 62:341-351. 2. Ciomber A, Smagur A, Mitrus I, Cichoń T, Smolarczyk R, Sochanik A, Szala S, Jarosz M (2014) Antitumor effects of recombinant antivascular protein ABRaA-VEGF121 combined with IL-12 gene therapy. Arch Immunol Ther Exp 62: 161-168. 3. Gruca A, Krawczyk Z, Szeja W, Grynkiewicz G, Rusin A (2014) Synthetic genistein glycosides inhibiting EGFR phosphorylation enhance the effect of radiation in HCT 116 colon cancer cells. Molecules, 19:18558-18573. 4. Jelonek K, Pietrowska M, Ros M, Zagdanski A, Suchwalko A, Polanska J, Marczyk M, Rutkowski T, Skladowski K, Clench MR, Widlak P (2014) Radiation-induced changes in serum lipidome of head and neck cancer patients. Int J Mol Sci 15:6609-6624. 5. Korfanty J, Stokowy T, Widlak P, Gogler-Piglowska A, Handschuh L, Podkowiński J, Vydra N, Naumowicz A, Toma A, Widlak W (2014) Crosstalk between HSF1 and HSF2 during the heat shock response in mouse testes. Int J Biochem Cell Biol. 57:76-83. 6. Krześniak M, Zajkowicz A, Matuszczyk I, Rusin M. (2014) Rapamycin prevents strong phosphorylation of p53 on serine 46 and attenuates activation of the p53 pathway in A549 lung cancer cells exposed to actinomycin D. Mech Ageing Dev. 139:11-21. 7. Lisowska KM, Olbryt M, Dudaladava V, Pamuła-Piłat J, Kujawa K, Grzybowska E, Jarząb M, Student S, Rzepecka IK, Jarząb B, Kupryjańczyk J (2014) Gene expression analysis in ovarian cancer – faults and hints from DNA microarray study. Front Oncol. 4:6. 166 8. Matuszczak S, Czapla J, Jarosz-Biej M, Wiśniewska E, Cichoń T, Smolarczyk R, Kobusińska M, Gajda K, Wilczek P, Sliwka J, Zembala M, Zembala M, Szala S. (2014) Characteristic of c-Kit+ progenitor cells in explanted human hearts. Clin Res Cardiol. 103:711-718. 9. Olbryt M., Habryka A., Jarząb M., Student S., Tyszkiewicz T., Lisowska K (2014) Global gene expression profiling in three tumor cell lines subjected to experimental cycling and chronic hypoxia. PLOS One 9:e105104. 10. Pamuła-Piłat J, Rubel T, Rzepecka IK, Olbryt M, Herok R, Dansonka-Mieszkowska A, Grzybowska E, Kupryjańczyk J (2014) Gene expression profiles in three histologic types, clearcell, endometrioid and serous ovarian carcinomas. J Biol Regul Homeost Agents 28:659-674. 11. Pietrowska M, Jelonek K, Michalak M, Roś M, Rodziewicz P, Chmielewska K, Polański K, Polańska J, Gdowicz-Kłosok A, Giglok M, Suwiński R, Tarnawski R, Dziadziuszko R, Rzyman W, Widłak P (2014) Identification of serum proteome components associated with progression of non-small cell lung cancer. Acta Biochim Pol. 61:325-331. 12. Ścieglinska D, Gogler-Pigłowska A, Butkiewicz D, Chekan M, Malusecka E, Harasim J, Habryka A, Krawczyk Z. (2014) HSPA2 is expressed in human tumors and correlates with clinical features in non-small cell lung carcinoma patients. Anticancer Res. 34:2833-2840. 13. Ślosarek K, Konopacka M, Rogoliński J, Sochanik A (2014) Effect of dose rate and irradiation geometry on biological response of normal and cancer cells under radiotherapeutic condition. Mutat Res Genet Toxicol Environ Mutagen 773:14-22. 14. Jarosz M, Jazowiecka-Rakus J, Cichoń T, Głowala-Kosińska M, Smolarczyk R, Smagur A, Malina S, Sochanik A, Szala S (2013): Therapeutic antitumor potential of endoglin-based DNA vaccine combined with immunomodulatory agents. Gene Ther 20: 262-273. 15. Gdowicz-Klosok A, Widel M, Rzeszowska-Wolny J (2013): The influence of XPD, APE1, XRCC1, and NBS1 polymorphic variants on DNA repair in cells exposed to X-rays. Mutat Res 755: 42-48. 16. Zajkowicz A, Krześniak M, Matuszczyk I, Głowala-Kosińska M, Butkiewicz D, Rusin M (2013): Nutlin-3a, an MDM2 antagonist and p53 activator, helps to preserve the replicative potential of cancer cells treated with a genotoxic dose of resveratrol. Mol Biol Rep 40: 5013-5026. 17. Widłak P, Pietrowska M, Polańska J, Rutkowski T, Jelonek K, Kalinowska-Herok M, GdowiczKłosok A, Wygoda W, Tarnawski R, Składowski K (2013): Radiotherapy-related changes in serum proteome patterns of head and neck cancer patients; the effect of low and medium doses of radiation delivered to large volumes of normal tissue. J Transl Med 11: e299. 18. Kus-Liskiewicz MG, Polanska J, Korfanty J, Olbryt M, Vydra N, Toma A, Widlak WA (2013): Impact of heat shock transcription factor 1 on global gene expression profiles in cells which induce either cytoprotective or pro-apoptotic response following hyperthermia. BMC Genomics 14: 456. 19. Vydra N, Toma A, Glowala-Kosinska M, Gogler-Piglowska A, Widłak W (2013): Overexpression of heat shock transcription factor 1 enhances the resistance ofmelanoma cells to doxorubicin and paclitaxel. BMC Cancer 29;13:504. 20. Filipczak PT, Piglowski W, Glowala-Kosinska M, Krawczyk Z, Scieglinska D (2012): HSPA2 overexpression protects V79 fibroblasts against bortezomib-induced apoptosis. Biochem Cell Biol 90:224-231. 21. Korfanty J, Toma A, Wojtas A, Rusin A, Vydra N, Widlak W (2012): Identification of a new mouse sperm acrosome-associated protein. Reproduction 43:749-757. 22. Gogler-Pigłowska A, Rusin A, Bochenek D, Krawczyk Z (2012): Aneugenic effects of the genistein glycosidic derivative substituted at C7 with the unsaturated disaccharide. Cell Biol Toxicol 28:331-342. 23. Butkiewicz D, Drosik A, Suwiński R, Krześniak M, Rusin M, Kosarewicz A, Rachtan J, Matuszczyk I, Gawkowska-Suwińska M (2012): Influence of DNA repair gene polymorphisms on prognosis in inoperable non-small cell lung cancer patients treated with radiotherapy and platinum-based chemotherapy. Int J Cancer 131:E1100-1108. 167 5. Inne Jednostki 168 5.1. Przychodnia Przykliniczna Kierownik Zakładu/ Kliniki: dr n. med. Aleksander Zajusz Struktura Zakładu/Kliniki Poradnia Onkologiczna Poradnia Chorób Piersi Poradnia Chirurgii Onkologicznej Poradnia Ginekologii Onkologicznej Poradnia Chemioterapii Poradnia Genetyki Onkologicznej i Diagnostyki Molekularnej Poradnia Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii Poradnia Transplantacyjna Poradnia Zwalczania Bólu i Medycyny Paliatywnej Poradnia Endoskopowa Punkt Pobierania Krwi i Materiałów Tkankowych Centrum Profilaktyki i Wczesnej Diagnostyki Chorób Nowotworowych Pracownicy i ich funkcje Kadrę Przychodni stanowią doświadczeni specjaliści onkolodzy. Zasadą jest konsyliarne ustalanie rozpoznania wystąpienia i zaawansowania nowotworu, w zespołach lekarzy specjalistów, oraz kwalifikacja do ambulatoryjnego lub szpitalnego leczenia. Przychodnia współpracuje bezpośrednio z Zakładami: Radiologii i Diagnostyki Obrazowej, Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii Onkologicznej, Patologii Nowotworów oraz Analityki i Biochemii Klinicznej. Dodatkowo w Przychodni Przyklinicznej pracują na zasadzie wyłączności: dr n. med. Aleksander Zajusz – Kierownik Przychodni Przyklinicznej lek. med. Chimiczewski Przemysław – starszy asystent dr n. med. Cieślak-Steć Małgorzata - starszy asystent lek. med. Cofalik Andrzej – starszy asystent lek. med. Gawlik Robert – starszy asystent dr n. med. Jędruś Sylwia – starszy asystent dr n. med. Kaźmierczak-Maciejewska Maria – starszy asystent lek. med. Kozik Zbigniew - starszy asystent dr n. med. Wojcieszek Andrzej – adiunkt naukowo-badawczy dr n. med. Zawisza Krzysztof – starszy asystent Opis działalności Zakładu/ Kliniki z ostatnich 3 lat Przychodnia Przykliniczna jest nowoczesnym, skomputeryzowanym kompleksem diagnostycznozabiegowym. Przychodnia wykonuje: diagnostykę chorób nowotworowych z wykorzystaniem nowoczesnych metod diagnostyki obrazowej: tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego, mammografii i ultrasonografii, radiologicznej scyntygrafii, immunohistochemii, diagnostyki molekularnej i markerów nowotworowych, endoskopii, biopsji celowanej i stereotaktycznej; kwalifikację do leczenia ambulatoryjnego lub szpitalnego w klinikach Instytutu Onkologii; regularne badania kontrolne po zakończeniu leczenia w wyznaczonych terminach i stałą opiekę nad leczonym chorym; leczenie ambulatoryjne ostrych i późnych odczynów i powikłań po chemioi radioterapii; 169 prowadzenie mono- i wielolekowej chemioterapii w warunkach ambulatoryjnych; konsultacje i konsylia onkologiczne dla chorych ze szpitali i przychodni całego kraju, objętych kontraktami z Narodowym Funduszem Zdrowia; diagnostykę genetyczną i molekularną chorób nowotworowych. Każdy chory zgłaszający się do Przychodni objęty jest kompleksowymi ogniwami procedur onkologicznych opartych o światowe standardy leczenia nowotworów, począwszy od diagnostyki do stałych, regularnych badań kontrolnych. Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat 1. Zajusz A.Hyperfractionated or Accelerated Radiotherapy in Lung Cancer: An Individual Patient Data Meta-Analysis Journal of Clinical Oncology 2012, str. 2788-2797 2. Badora A., Kaleta B., Nowara E., Sikora-Jopek M., Budryk M., Smok-Ragankewicz A., 2013, Multiple primary malignancies in BRCA1 mutation carriers – two clinical cases. Ginekol. Pol. 84(10): 892-96 3. Huszno J., Budryk M., Kołosza Z, Nowara E., 2013, The influence of BRCA1/ BRCA2 mutations on toxicity related to chemotherapy and radiotherapy in early breast cancer patients. Oncology, 2013 ; 85: 278-282 4. Ramaekers BL, Joore MA, Lueza B, Bonastre J, Maugen A, Pignon JP,Le Pechoux C, De Ruysscher DK, Grutters JP, Arriagada R, Bae K, Ball D, Baumann M, Behrendt K, Belani CP, Beresford J, Bishop J, Bonner JA, Choy H, Dahlberg SE, De Ruysscher D, Dische S, Fournel P, Koch R, Le Péchoux C, Mandrekar SJ, Mauguen A, Mornex F, Nankivell M, Nelson G, Parmar MK, Paulus R, Pignon JP, Saunders MI, Sause W, Schild SE, Turrisi AT, Zajusz A. Cost effectiveness of modified fractionation radiotherapy versus conventional radiotherapy for unresected non-small-cell lung cancer patients. Journal of thoracic oncology: offiicial publication of the International Association fort the Study of Lung Cancer (Impact Factor: 4.55). 10/2013; 8(10): 1295-307 5. K. Behrendt, E. Nowicka, M. Gawkowska-Suwińska, G. Plewicki, B. Smolska-Ciszewska, M. Giglok, R. Suwiński, A. Zajusz Early closure of phase II prospective study on acute and late tolerance of hypofractionated radiotherapy in low-risk prostate cancer patients. Reports of Practical Oncology and Radiotherapy 19(2014); 337-342 6. Gawkowska-Suwińska M., Blamek S., Heyda A., Bohuszewicz Ł., Cichoń A., Zarudzki Ł., Nowicka E., Behrendt K., Plewicki G., Smolska-Ciszewska B.,., Zajusz A., Tarnawski R. Tolerability and toxicity of prophylactic cranial irradiation in patients with non-small cell lung cancer – Results of phase II study (with estimation of hematological toxicity, pituitary function and magnetic resonance spectra changes). Reports of Practical Oncology and Radiotherapy XXX (2014) XXX-XXX, 170 5.2. Zakład Diagnostyki PET Kierownik Zakładu - dr n. med Andrea d’Amico Struktura Zakładu Samodzielna Pracownia Cyklotronu i Produkcji Radiofarmaceutyków Diagnostyka PET Pracownicy i ich funkcje dr n. med. Kamil Gorczewski - Z-ca Kierownika Zakładu lek. med. Florczak Agnieszka - specjalista z zakresu medycyny nuklearnej i endokrynologii lek. med. Siewińska Jolanta - specjalista z zakresu medycyny nuklearnej dr inż. Borys Damian - bioinformatyk Gorczewska Izabela - fizyk Kapuścińska Barbara - pielęgniarka Łabuś Ewa - pielęgniarka Bugaj Beata - technik elektoradiologii Hajduk Adrian - technik elektoradiologii Hachulski Michał - technik elektoradiologii Samol Daria - technik elektoradiologii Basisty Jolanta - sekretarka Filipczak Tamara - sekretarka Obała Aleksandra - sekretarka Zaręba Agnieszka - sekretarka Filipczak Maciej - logistyka Nowak Ewa - pomoc techniczna (obszar wytwórni leków) Pogoda Dawid - Kierownik Produkcji Szydło Marcin - Kierownik Kontroli Jakości Jochymska Małgorzata - Osoba Wykwalifikowana (QP) Chmura Agnieszka - Inspektor Ochrony Radiologicznej Kozik Kinga - logistyka i nadzór nad dokumentacją Dobel Mirosław - technik farmacji Jadwiński Michał - chemik Kowalski Tomasz - chemik Szczurek Jolanta – chemik Ślosarek-Osewska Marta – chemik Więdłocha Katarzyna - technik elektoradiologii Guła Gabriela - pomoc techniczna Prozorowska Danuta - pomoc techniczna Opis działalności Zakładu z ostatnich 3 lat Zakład Diagnostyki PET prowadzi działalność związaną z diagnostyką funkcjonalną w oparciu o radioznaczniki pozytonowe. Istotną częścią Zakładu jest wytwórnia farmaceutyczna będąca w stanie wytwarzać radiofarmaceutyki zgodnie z wymogami GMP, jak również prowadzić badania i prace wdrożeniowe nad nowymi cząsteczkami do diagnostyki i terapii izotopowej. W obszarze wytwarzania radiofarmaceutyków wdrożono już wytwarzanie [18F]-fulorodeoxyglukozy, [18F]-fluorku sodu, [18F]-fluorocholiny, [11C]-carbocholiny, [68Ga]-DOTATATE. Obecnie trwają zaawansowane prace wdrożeniowe dotyczące wytwarzania [11C]-metioniny, [124I]-jodku sodu, [124I]-metajodobenzyloguanidyny. 171 W dniu 08.09.2014r. Samodzielna Pracownia Cyklotronu i Produkcji Radioizotopów otrzymała pozwolenie na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego FDGtomosil 550mBq/mL roztwór do wstrzykiwań. W części diagnostycznej prowadzi się badania pacjentów przy wykorzystaniu radiofarmaceutyków zarówno sporządzanych przez Zakład, jak również sprowadzanych odwytwórców zewnętrznych, tak by zapewnić pacjentom Instytutu, jak najszersze spektrum metod diagnostyki PET. Zakład prowadzi prace badawcze nad metodologią obrazowania w medycynie nuklearnej we współpracy z Zakładem Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii Onkologicznej oraz z Politechniką Śląską. Jednocześnie Zakład prowadzi własne prace badawcze dotyczące klinicznych aspektów diagnostyki PET oraz bierze udział we badaniach i monitorowaniu leczenia pacjentów we współpracy z Zakładem Planowania Leczenia i Brachyterapii, Klinikami Radioterapii i Chemioterapii. Zakład jest również wykonawcą badań PET w szeregu badań klinicznych prowadzonych przez zewnętrzne firmy farmaceutyczne. Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat 1. „Paradoxal metabolic flare detected by 18F-fluorodeoxyglucose positron emission tomography in a patient with metastatic breast cancer treated with aromatase inhibitor and biphosphonate.” Andrea d'Amico, Teresa Kowalska Indian journal of nuclear medicine 01/2014; 29(1):34-7. 2. „Badanie PET i cyklotron” Andrea d'Amico, Agnieszka Florczak Postępy Techniki Jądrowej. 09/2013; 56(3):30-31. 3. „Repetition of FDG PET study in the same day after appropriate patient preparation revealed two new cancer localizations: a case report.” Andrea d'Amico, Cezary Przeorek, Maria Turskad’Amico Nuclear medicine review. 01/2013; 16(2):88-90. 4. „PET-CT evaluation of solitary pulmonary nodules: with or without a radiologist? „Andrea d'Amico, Cezary Przeorek, Jolanta Siewińska, Kamil Gorczewski, Izabela Szopa, Joanna Sczasny, Maria Turska-d'Amico, Katarzyna Steinhof-Radwańska, Barbara Bobek-Billewicz, Jarosław Kużdżał Nuclear Medicine Review 05/2012 5. Role of nuclear medicine imaging in differential diagnosis of accessory spleens in patients after splenectomy. Andrea d'Amico, Anna Cofalik, Cesary Przeorek, Tomasz Gawlik, Tomasz Olczyk, Michał Kalemba, Alicja Modorowska, Maria Turska-d'Amico, Barbara Bobek- Billewicz, Barbara Jarzab Polish Journal of radiology. 01/2012; 77(1):68-71. 6. „Cumulated blood activity measurements and modelling in patients with differentiated thyroid carcinoma” - Kluczewska-Galka, A.; Roskosz, J.; Gorczewski, K.; et al. - Annual Congress of the European-Association-of-Nuclear-Medicine (EANM) Location: Lyon, FRANCE Date: OCT 1923, 2013 7. „FDG-PET failed to identify chemoresistant breast cancer after first cycle of neoadjuvant chemotherapy" ;d’Amico, A.; Gorczewski, K.; Szopa, I.; et al. - 25th Annual Congress of the European-Association-of-Nuclear-Medicine (EANM) Location: Milan, ITALY Date: OCT, 2731, 2012 8. „System matrix computation for iterative reconstruction algorithms in spect based on direct measurements”; Borys, Damian; Szczucka-Borys, Katarzyna; Gorczewski, Kamil; INTERNATIONAL JOURNAL OF APPLIED MATHEMATICS AND COMPUTER SCIENCE Volume: 21 Issue: 1 9. CyberKnife Radiosurgery Planning of a Secreting Pituitary Adenoma Performed With Ga-68 DOTATATE PET and MRI By: d'Amico, Andrea; Stapor-Fudzinska, Malgorzata; Tarnawski, Rafal CLINICAL NUCLEAR MEDICINE Volume: 39 Issue: 12 Pages: 1043-1044 Published: DEC 2014 10. Effect of furosemide administration before F-18 fluorodeoxyglucose positron emission tomography/computed tomography on urine radioactivity and detection of uterine cervical cancer. By: d'Amico, Andrea; Gorczewska, Izabela; Gorczewski, Kamil; et al.Nuclear medicine review. Central & Eastern Europe Volume: 17 Issue: 2 Pages: 83-6 Published: 2014 172 5.3. Pracownia Rehabilitacyjna Kierownik Pracowni: mgr Iwona Makles-Kacy specjalista fizjoterapii Pracownicy Pracowni: lek.med Wacław Kapko-starszy asystent mgr Anna Krakowiak- sekretarka medyczna mgr Ewa Zys-Owczarek-specjalista d/s rehabilitacji mgr Aleksandra Wolnic- fizjoterapeuta mgr Justyna Sosinka-Kulba-fizjoterapeuta mgr Piotr Pizar-fizjoterapeuta mgr Marzena Pawlas- fijoterapeuta mgr Marta Nowak-Kulpa-psycholog (urlop macierzyński) mgr Dominik Zagała - psycholog Maria Sanocka –terapeuta zajęciowy Opis działalności Pracowni Rehabilitacyjnej z ostatnich 3 lat: Zespół fizjoterapeutów zatrudnionych w Pracowni Rehabilitacyjnej oferuje opiekę fizjoterapeutyczną pacjentom leczonym onkologicznie w Klinikach I.O. Profil działania -Rehabilitacja pacjentów po leczeniu raka piersi (po zabiegach oszczędzających pierś, po rekonstrukcji piersi). -Usprawnianie pacjentów leczonych z powodu nowotworów w regionie głowy i szyi. -Usprawnianie chorych leczonych z powodu guzów tkanek miękkich. -Usprawnianie pacjentów leczonych z powodu nowotworu mózgu. -Usprawnianie chorych po leczeniu nowotworów w obrębie jamy brzusznej. -Prowadzenie rehabilitacji pacjentów po przeszczepie twarzy. W ramach działalności Pracowni Rehabilitacyjnej dla pacjentów po leczeniu raka piersi oraz dla pacjentów z obrzękiem chłonnym o różnej etiologii i umiejscowieniu, realizowana jest rehabilitacja ogólnoustrojowa w warunkach ośrodka dziennego. Program terapeutyczny realizowany jest w czasie 3-tygodniowych turnusów i obejmuje: -kinezyterapię - ćwiczenia lecznicze prowadzone indywidualnie i/lub grupowo, -kompleksową terapię przeciwobrzękową - manualny drenaż limfatyczny (MDL), kompresjoterapię z wykorzystaniem pomp pneumatycznych i/lub wielowarstwowe bandażowanie, odpowiednio dobrane ćwiczenia ruchowe, a także edukację chorych w zakresie profilaktyki urazów i higieny skóry, -zabiegi fizykoterapeutyczne, -psychoterapię indywidualną i grupową, -edukację w zakresie profilaktyki przeciwobrzękowej i zasad zdrowego odżywiania się. Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat: 1. Makles-Kacy Iwona autor rozdziału pt: „Fizjoterapia w zaburzeniach układu stomatognatycznego po leczeniu nowotworów okolicy głowy i szyi” i „Fizjoterapia po zabiegach rekonstrukcyjnych w obrębie głowy i szyi” w książce pt. „Fizjoterapia w Onkologii” pod red. M. Woźniewski, W-wa PZWL, 2. Zys-Owczarek E., Pizar P., Makles-Kacy I.” Postępowanie usprawniające u pacjentki z zespołem powrózka (AWS)- studium przypadku. 173 Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie Oddział w Krakowie 174 1. Kliniki 175 1.1. Klinika Chirurgii Onkologicznej Klinika Chirurgii Onkologicznej Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Jerzy Mituś Struktura: Oddział Chirurgii Onkologicznej Oddział Zabiegowy Urologii Onkologicznej Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Oddział Chirurgii Jednego Dnia Oddział Zabiegowy Urologii Jednego Dnia Pracownia Mammotomii Pracownia Endoskopii Pracownicy Kliniki i ich funkcje: Oddział Chirurgii Onkologicznej prof. dr hab. med. Krzysztof Herman - Zastępca Kierownika Kliniki Chirurgii Onkologicznej dr med. Zbigniew Darasz - Kierownik Oddziału Chirurgii Jednego Dnia, p.o. Zastępca Dyrektora ds. Organizacyjnych COOK prof. dr hab. med. Roman Maria Herman – ¼ etatu, starszy asystent lekarz prof. dr hab. med. Leszek Kołodziejski – ½ etatu, starszy asystent konsultant dr hab. med. Piotr Skotnicki – prof. nadzw. dr med. Andrzej Komorowski – adiunkt dr med. Wojciech Łobaziewicz – starszy asystent lekarz dr med. Elżbieta Marczyk – adiunkt dr med. Jacek Tabor – starszy asystent lekarz dr med. Wojciech Wysocki – adiunkt, Rzecznik Prasowy COOK, Kierownik Bloku Operacyjnego dr med. Tomasz Wojewoda – starszy asystent lekarz Oddział Zabiegowy Urologii Onkologicznej prof. dr hab. med. Andrzej Stelmach - Kierownik Oddziału Zabiegowego Urologii Onkol. dr med. Janusz Jaszczyński – adiunkt, Zastępca Kierownika Bloku Operacyjnego lek. med. Piotr Jakubik – ½ etatu, asystent lekarz dr med. Jerzy W. Mituś – asystent lekarz lek. med. Andrzej Strach – asystent lekarz lek. med. Piotr Faron – ¾ etatu, asystent lekarz Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii dr med. Marek Mizianty - Kierownik Oddziału Intensywnej Opieki Medycznej prof. dr hab. med. Krzysztof Duda – ½ etatu, starszy asystent lekarz dr med. Barbara Machowska – starszy asystent lekarz lek. med. Edyta Drab – starszy asystent lekarz lek. med. Łukasz Nowak – asystent lekarz lek. med. Małgorzata Wilczek – starszy asystent lekarz Rezydenci (chirurgia ogólna) lek. med. Marta Kołodziej-Rzepa – lekarz lek. med. Justyna Wajda – lekarz (wolontariat) Lekarze oddelegowani z innych jednostek do odbywania specjalizacji z chirurgii onkologicznej: dr med. Mirosław Szura 176 dr med. Janusz Włodarczyk lek. med. Marian Wcisło dr med. Mariusz Migaczewski lek. med. Jakub Łomnicki dr med. Wojciech Kibil lek. med. Grzegorz Mosiej dr med. Waldemar Dutkiewicz Opis działalności Kliniki: W Klinice Chirurgii Onkologicznej prowadzone są wielokierunkowe badania naukowe, dotyczące m.in. cech molekularnych ogniska pierwotnego i przerzutów węzłowych raka piersi (we współpracy z Zakładem Radiobiologii Klinicznej), zmian stężeń i roli wykładników stanu zapalnego u chorych na raka jelita grubego (we współpracy z Zakładem Analityki i Biochemii Klinicznej), wpływu czynników klinicznych i konstytucjonalnych na objętość drenażu po limfadenektomii pachowej, analizy czynników rokowniczych u chorych na raka Pageta piersi itd. Ponadto w Klinice współrealizowane są kolejne etapy wieloletniego programu badawczego w ramach planu naukowego Centrum Onkologii. Klinika współpracuje także z Uniwersytetem w Uppsali w Szwecji. Do zadań Kliniki Chirurgii Onkologicznej należy leczenie chirurgiczne nowotworów litych, w tym nowotworów piersi (łącznie z leczeniem oszczędzającym pierś i układ chłonny pachy), przewodu pokarmowego (w tym wątroby), głowy i szyi, skóry, tkanek miękkich i układu moczowego. W praktyce klinicznej wykorzystuje się techniki minimalnie inwazyjne (TEM, laparoskopia, endoskopia) oraz metody ablacyjne (guzy nerki, guzy wątroby). Do pozostałych zadań Kliniki należy wykonywanie małych zabiegów operacyjnych w ramach pobytów jednodniowych oraz intensywna opieka medyczna nad chorymi po operacjach. Klinika zajmuje się też wprowadzaniem do praktyki klinicznej nowych metod diagnostycznych i leczniczych, takich jak ultrasonografia śródoperacyjna, przyspieszona skrócona radioterapia piersi (APBI) oraz prowadzeniem szkoleń w tym zakresie dla lekarzy różnych specjalności z regionu Polski południowo-wschodniej. W Klinice odbywają się szkolenia dla lekarzy specjalizujących się w chirurgii ogólnej, onkologicznej, ortopedii i traumatologii oraz w innych dziedzinach medycyny. Klinika we współpracy z Okręgową Izbą Lekarską organizuje cykliczny kurs CMKP dla lekarzy specjalizujących się w chorobach wewnętrznych. Pracownicy Kliniki są wykładowcami i współorganizatorami wielu regionalnych i krajowych konferencji naukowych. Najważniejsze publikacje z ostatnich 3 lat: 1. Niemiec J.A., Adamczyk A., Ambicka A., Mucha-Małecka A., Wysocki W.M., Ryś J. Distribution of Podoplanin-Positive Tumor Vessels Predicts Disease-Specific Survival of NodePositive Breast Cancer Patients Treated with Anthracyclines and/or Taxanes. Cancer Investigation 2014; 32, 5: 168-177. 2. Mituś J., Reinfuss M., Mituś J.W., Jakubowicz J., Blecharz P., Wysocki W.M., Skotnicki P. Malignant Phyllodes Tumor of the Breast: Treatment and Prognosis. The Breast Journal 2014; 20, 6: 639-644. 3. Niemiec J., Adamczyk A., Ambicka A., Mucha-Małecka A., Wysocki W.M., Ryś J. Triplenegative, Basal Marker-expressing, and High-grade Breast Carcinomas are Characterized by High Lymphatic Vessel Density and the Expression of Podoplanin in Stromal Fibroblasts. Applied Immunohistochemistry & Molecular Morphology 2014; 22, 1:10-16. 4. Wysocki WM, Burzyński T, Stelmach A, Blecharz P, Mituś JW, Wysocka J, Komorowski AL. Total number of lymph nodes and number of metastatic lymph nodes harvested during radical mastectomy did not influence early postoperative drainage volume. Ginekol Pol. 2013;84(8):696-9 177 5. Mituś JW, Blecharz P, Reinfuss M, Kulpa JK, Skotnicki P, Wysocki WM. Changes in the clinical characteristics, treatment options, and therapy outcomes in patients with phyllodes tumor of the breast during 55 years of experience. Med Sci Monit. 2013;19:1183-7 6. Wysocki WM, Stasik Z, Darasz Z, Jakubowicz J, Tarapacz J, Kulpa JK. Preoperative radiotherapy does not alter pre- and early postoperative serum C-reactive protein and albumin concentrations in colorectal cancer patients. Contemp Oncol. 2013;17(2):161-4 7. Huzarski T, Cybulski C, Jakubowska A, Byrski T, Gronwald J, Domagała P, Szwiec M, Godlewski D, Kilar E, Marczyk E, Siołek M, Gorski B, Wiśniowski R, Janiszewska H, Surdyka D, Sibilski R, Sun P, Narod SA, Lubiński J; Polish Breast Cancer Consortium. Clinical characteristics of breast cancer in patients with an NBS1 mutation. Breast Cancer Res Treat. 2013;141(3):471-6 8. Blecharz P, Reinfuss M, Ryś J, Jakubowicz J, Skotnicki P, Wysocki W. Radiotherapy for carcinoma of the vagina. Immunocytochemical and cytofluorometric analysis of prognostic factors.Strahlenther Onkol. 2013;189(5):394-400 9. Niemiec J., Adamczyk A., Ambicka A., Mucha-Małecka A., Wysocki W.M., Mituś J., Ryś J. Lymphangiogenesis assessed using three methods is related to tumour grade, breast cancer subtype and expression of basal marker. Polish Journal of Pathology, 2012; 3: 165-171 10. Adamczyk A., Niemiec J., Ambicka A., Małecki K., Wysocki W.M., Mituś J., Ryś J. Expression of ER/PR/HER2, basal markers and adhesion molecules in primary breast cancer and in lymph nodes metastases: a comparative immunohistochemical analysis. Pol J Pathol 2012; 63: 228-234 178 1.2. Klinika Ginekologii Onkologicznej Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Krzysztof Urbański Pracownicy i ich funkcje: prof. dr hab. med. Kazimierz Karolewski – Zastępca Kierownika Kliniki prof. dr hab. med. Zbigniew Kojs prof. nadzw. dr hab. Paweł Blecharz dr hab. n. med. Małgorzata Klimek dr n. med. Wiktor Szatkowski lek. med. Tomasz Bieda lek. med. Radosław Kosobucki Lekarze oddelegowani z innych jednostek do odbywania specjalizacji z ginekologii onkologicznej: dr med. Tomasz Banaś lek. med. Tomasz Basta lek. med. Halina Dobrowolska lek. med. Daniel Glanowski lek. med. Michał Jankiewicz lek. med. Piotr Jaszczyński lek. med. Beata Papuga-Fujak lek. med. Miłosz Pietrus lek. med. Andrzej Piotrowski lek. med. Grzegorz Stabryła Doktoranci: W 2014 roku tytuł doktora nauk medycznych uzyskał lek. med. Wiktor Szatkowski na podstawie rozprawy doktorskiej pt.: Badania nad BRCA1-zależnym rakiem jajnika.” Promotorem był dr hab. med. Paweł Blecharz, prof. nadzw. Opis działalności Kliniki: Klinika Ginekologii Onkologicznej prowadzi pełnoprofilową działalność w zakresie leczenia chirurgicznego, teleradioterapii, brachyterapii i leczenia systemowego nowotworów narządu rodnego oraz leczenia skojarzonego. W roku 2014 hospitalizowano 2268 chorych (580 pierwszy raz). W Klinice są dwa aparaty mikroSelektron HDR i PDR do leczenia, tomograf komputerowy oraz trójwymiarowy system OncentraBrachy do planowania leczenia w systemie real time. 214 kobiet poddano brachyterapii nowotworów narządu rodnego. W zakresie leczenia chirurgicznego wykonano 435 operacji onkologicznych, których w większości nie podejmowały się inne placówki medyczne. W problematyce badań prowadzonych przez Klinikę dominują zagadnienia dotyczące radioterapii i leczenia skojarzonego. W ramach współpracy z Zakładem Radiobiologii Klinicznej prowadzone są badania nad prognostyczną i predykcyjną wartością niektórych testów promienioczułości, w tym oceny predykcyjnego znaczenia promieniowrażliwości limfocytów u chorych na raka szyjki macicy leczonych napromienianiem i cisplatyną. Tematyka aktualnie prowadzonych przez Klinikę badań obejmuje ocenę prognostycznego i predykcyjnego znaczenia ekspresji VEGF u chorych na raka szyjki macicy leczonych napromienianiem i cisplatyną, i uwzględnia VEGF jako cel dla leczenia celowanego z wykorzystaniem bevacizumabu u tych chorych. We współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim prowadzone są badania nad wpływem zakażenia wirusem HPV na rokowania chorych na raka szyjki macicy, jak również badania dotyczące molekularnych metod w wykrywaniu przejściowej i/lub przetrwałej infekcji HPV w obrębie narządów moczowo-płciowych. W ramach współpracy z Zakładem Patologii Nowotworów COOK 179 prowadzone są badania w zakresie oznaczania czynników prognostycznych (komórki Largenhansa i Interleukina 12) w rozwoju dysplazji szyjki macicy. Od 2004 roku w Centrum Onkologii, Oddział w Krakowie działa Poradnia Genetyczna prowadząca, we współpracy z Pomorskim Uniwersytetem Medycznym (prof. Jan Lubiński), badania genetyczne pacjentek z rodzin z dziedzicznie uwarunkowaną skłonnością do raka piersi i jajnika. Pacjentki z grupy wysokiego ryzyka pozostają pod opieką Poradni, zaś nosicielki mutacji BRCA1 poddawane są profilaktycznemu usunięciu przydatków. Do tej pory wykonano badania genetyczne u około 870 rodzin, zidentyfikowano mutacje germinalne w 195 rodzinach. Prowadzone są również badania we współpracy z ośrodkami zagranicznymi. Ocena wartości wycinania węzłów chłonnych miednicy oraz ustalenia wskazań do pooperacyjnej radioterapii u chorych na raka trzonu macicy jest przedmiotem współpracy z MRC – Medical Research Council’s Cancer Trial Office, Wielka Brytania). W ramach współpracy z European Institute of Oncology w Mediolanie, Klinika Ginekologii Onkologicznej bierze udział w opracowaniu danych dotyczących metod i wyników leczenia chorych na raka szyjki macicy i raka endometrium. W pracach uczestniczy ponad 120 ośrodków ginekologii onkologicznej z kilkudziesięciu krajów. Co 2 lata ukazują się monografie w Annual Report on the Results of Treatment in Gynaecological Cancer – Journal of Epidemiology and Biostatistics. Zespół Kliniki bierze udział w wielu badaniach naukowych, we współpracy krajowej i międzynarodowej, dotyczących zagadnień genetyki raka jajnika, skuteczności różnych reżimów chemioterapii, chirurgii i radioterapii w raku endometrium oraz zagadnień mikromacierzy. W Klinice odbywają szkolenia lekarze specjalizujący się w dziedzinie ginekologii i położnictwa, ginekologii onkologicznej, radioterapii i onkologii klinicznej. Corocznie organizowane są, we współpracy z oddziałami ginekologiczno-położniczymi województwa małopolskiego, sympozja naukowo-szkoleniowe, dotyczące postępów w zakresie ginekologii onkologicznej, w których bierze udział ponad 300 lekarzy. Najważniejsze publikacje z ostatnich 3 lat: 1. Klimek M. Ocena wartości predykcyjnej i prognostycznej ekspresji wybranych biomarkerów u chorych na raka szyjki macicy leczonych napromienianiem i cisplatyną. Monografia wydana przez FOTOBIT. Kraków 2013, 99 stron 2. Klimek M., Kruczak A., Ryś J., Urbański K. Molecular Prognostic Factors in Patients with cervical cancer treated with radiochemotherapy. 18th World Congress on Controversies in obstetrics, gynecology and infertility (COGI). October 24-27.2013, Vienna, Austria. Monduzzi Editoriale Proceedings, Italy 2014, 429-433. 3. Blecharz P, Reinfuss M, Jakubowicz J, Skotnicki P, Walasek T, Łuczyńska E. Effectiveness of radiotherapy in patients with primary invasive vaginal carcinoma.Eur J Gynaecol Oncol. 2013;34(5):436-41. 4. Blecharz P., Reinfuss M., Jakubowicz J., Skotnicki P., Łuczyńska E., Bodzek M., Urbański K. Radiation therapy complications in patients with primary invasive vaginal carcinoma. Ginekol Pol. 2013; 84(3): 206-10. 5. Blecharz P., Reinfuss M., Ryś J., Jakubowicz J., Skotnicki P., Wysocki W. Radiotherapy for carcinoma of the vaginae. Immunocytochemical and cytofluorometric analysis of prognostic factors. Strahlenther Onkol. 2013; 189(5): 394-400 6. Blecharz P., Reinfuss M., Jakubowicz J., Skotnicki P., Wysocki W., Karolewski K., Urbański K. Prognostic factors in patients with primary invasive vaginal carcinoma. Ginekol Pol. 2012; 83(12): 904-9 7. Blecharz P., Szatkowski W., Bodzek M., Łuczyńska E. Cechy kliniczne i przebieg choroby u chorych na BRCA1 – zależnego raka jajnika Ginekologia Polska 2012, 83: 353-356 180 1.3. Klinika Onkologii Kierownik Kliniki: prof. nadzw. dr hab. Jerzy Jakubowicz Struktura: Oddział Nowotworów Głowy i Szyi Oddział Nowotworów Piersi i Klatki Piersiowej Oddział Nowotworów Jamy Brzusznej Oddział Nowotworów Głowy i Szyi Kierownik Oddziału: dr med. Anna Mucha-Małecka – adiunkt Pracownicy Oddziału i ich funkcje: lek. med. Agnieszka Chrostowska – asystent lekarz dr med. Andrzej Kukiełka – asystent naukowo-badawczy Rezydenci: lek. med. Paweł Hebzda lek. med. Dominika Wojton-Dziewońska lek. med. Monika Wójtowicz lek. med. Konrad Urbanek lek. med. Paulina Marcyniuk Opis działalności Oddziału: Działalność naukowo-badawcza Oddziału Nowotworów Głowy i Szyi koncentruje się wokół następujących zagadnień: 1. Ocena skuteczności pooperacyjnej radioterapii dorosłych chorych zoperowanych nieradykalnie z powodu nadnamiotowych glejaków w II stopniu złośliwości. Analiza wartości rokowniczej wybranych parametrów histo-klinicznych w aspekcie przeżyć długoletnich. Wyniki przedstawiono w formie publikacji. 2. Kontynuowano badania nad rokowniczą rolą czasu oczekiwania na radioterapię (COR) u chorych na złośliwe glejopochodne nowotwory mózgu (glejaki III, IV) pooperacyjnie napromienianych, jak również w grupie chorych na glejopochodne nowotwory mózgu o niższej złośliwości (glejaki II) pooperacyjnie napromienianych. Wyniki przedstawiono w formie publikacji. 3. Osobny kierunek badawczy stanowią badania wolumetryczne PTV w technice IMRT i 3D w korelacji z wynikami pooperacyjnej radioterapii i tolerancji leczenia skojarzonego (radioterapia skojarzona z Temodalem) u chorych na złośliwe glejopochodne nowotwory mózgu (glioma III, IV). Wyniki przedstawiono na międzynarodowej konferencji EANO 2012 w Marsylii w formie prezentacji ustnej i ECCO 2013 w Amsterdamie w formie prezentacji plakatowej. Publikacja w przygotowaniu. 4. Przedmiotem prowadzonych badań jest ocena skuteczności pooperacyjnej radioterapii u dorosłych chorych na rdzeniaka płodowego móżdżku oraz chorych na PNET w lokalizacji nadnamiotowej. 5. Przeprowadzono analizę wyników pooperacyjnego napromieniania chorych na glejopochodne nowotwory mózgu w III, IV stopniu zaawansowania w wieku powyżej 65 lat. Publikacja w przygotowaniu. 6. Zebrano materiał obejmujący grupę chorych na raka głośni w stopniu zaawansowania T1N0M0 leczonych napromienianiem. Aktualnie trwa analiza materiału pod kątem czynników rokowniczych, wyników leczenia oraz jego tolerancji i przygotowanie manuskryptu. 7. W Oddziale Nowotworów Głowy i Szyi prowadzone są badania nad oceną skuteczności pooperacyjnej chemioradioterapii chorych na miejscowo zaawansowanego płaskonabłonkowego raka terenu głowy i szyi oraz wartości rokowniczej i predykcyjnej markerów molekularnych stanu 181 zapalnego u chorych na raka płaskonabłonkowego terenu głowy i szyi pierwszorazowo leczonych w sposób zachowawczy. 8. Przeprowadzono identyfikację molekularnych czynników histopatologicznych w grupie chorych na żółtakogwiaździaka pleomorficznego mózgu i ustalono ich znaczenie rokownicze. Wyniki przedstawiono na międzynarodowej konferencji EANO 2012 w Marsylii w formie prezentacji plakatowej. Cykl publikacji w przygotowaniu. 9. Oceniono wartość predykcyjną i prognostyczną p53, Ki-67, i EGFR u chorych na zaawansowanego raka jamy ustnej i ustnej części gardła leczonych z zastosowaniem indukcyjnej chemioterapii. Wyniki przedstawiono w postaci publikacji. 10. We współpracy z Zakładem Radiobiologii trwa analiza materiału chorych na zaawansowane nowotwory regiony głowy i szyi leczonych w sposób skojarzony chemioradioterapią pod kątem oceny obecności wirusa HPV i ustalenia jego rokowniczego znaczenia. 11. Oceniono czynniki rokownicze u chorych na zaawansowanego raka krtani – T4, leczonych samodzielną radioterapią. Wyniki przedstawiono w publikacji. Działalność dydaktyczna: Wykłady w ramach kursów: - CMKP: „Standardowe metody radioterapii” i „Radiobiologia doświadczalna i kliniczna”, - prowadzonych przez Okręgową Izbę Lekarską - podyplomowego kształcenia pielęgniarek i położnych prowadzone na zlecenie Izby Pielęgniarskiej. Wykłady dla studentów IV roku Fizyki Medycznej Akademii Górniczo-Hutniczej. Wykłady i ćwiczenia dla słuchaczy Wydziału Elektroradiologii Policealnego Medycznego Studium Zawodowego w Krakowie. Najważniejsze publikacje z ostatnich 3 lat: 1. Gliński B., Urbański, J., Hetnał M., Małecki K., Jarosz M., Mucha-Małecka A., Chrostowska A., Jakubowicz E., Frączek-Błachut B., Dymek P. Prognostic value of the interval from surgery to initiation of radiation therapy in correlation with some histo-clinical parameters in patients with malignant supratentorial gliomas. Współczesna Onkol 2012; 16: 34-37. 2. Mucha-Małecka A., Gliński B., Hetnał M, Jarosz M., Urbański J., Frączek-Błachut B., Dymek P., Małecki K., Chrostowska A. Long-term follow-up in adult patients with low-grade gliomas (WHO II) postoperatively irradiated. Analysis of prognostic factors. Rep Pract Oncol Radiother 2012; 17: 141-145. 3. Małecki K., Gliński B., Mucha-Małecka A., Roszkowski K., Hetnał M. Ocena wartości predykcyjnej i prognostycznej p53, Ki-67, i EGFR u chorych na zaawansowanego raka jamy ustnej i ustnej części gardła leczonych z zastosowaniem indukcyjnej chemioterapii. Przegląd Lekarski 2012; 1: 5-8. 4. Mucha-Małecka A., Składowski K. High-dose radiotherapy alone for patients with T4-stage laryngeal cancer. Strahlentherapie und Onkologie 2013; 189, 8: 632-638 5. Mucha-Małecka A., Gliński B., Jakubowicz E. Radiochirurgia stereotaktyczna w praktyce klinicznej. Onkologia w Praktyce Klinicznej 2013; 9, 4: 123-127 6. Mucha-Małecka A., Gliński B., Wójtowicz M., Małecki K. Radiochirurgia stereotaktyczna śródczaszkowych malformacji tętniczo-żylnych. Onkologia i Radioterapia 2013; 2(24): 11-18 7. Wójtowicz M., Gliński B., Mucha-Małecka A., Wojton-Dziewońska D., Hebzda P. Mięsak maziówkowy - nowotwór wtórny indukowany radioterapią. Opis przypadku. Onkologia i Radioterapia 2013; 2(24): 19-24 8. Roszkowski K., Filipiak J., Wisniewska M., Mucha-Małecka A., Basta P.Potential survival markers in cancer patients undergoing chemotherapy. Clin Exp Med; published online 28 September 2014 182 Oddział Nowotworów Piersi i Klatki Piersiowej Kierownik Oddziału: prof. dr hab. med. Stanisław Korzeniowski Pracownicy Oddziału i ich funkcje: prof. nadzw. dr hab. med. Beata Sas-Korczyńska – Zastępca Kierownika Kliniki, Zastępca Kierownika Oddziału. dr med. Piotr Brandys – Konsultant Kliniki Ginekologii Onkologicznej, adiunkt lek. med. Dariusz Martynów - młodszy asystent, lekarz specjalista Rezydenci lek. med. Anna Majczyk lek. med. Elżbieta Włodarczyk lek. med. Joanna Bockenheimer-Ruszkowska lek. med. Jan Pietruszka lek med. Wojciech Kamzol Opis działalności Oddziału Działalność naukowowo-badawcza Oddziału koncentruje się wokół następujących zagadnień: • Badania nad skutecznością i tolerancją radio-chemioterapii u chorych na drobnokomórkowego raka płuca z uwzględnieniem sposobu kojarzenia obu metod leczenia i czasu jego trwania. Wykazano, że równoczesna radio-chemioterapia, w porównaniu z sekwencyjną, istotnie wpływa na zwiększenie częstości całkowitych remisji nowotworu (odpowiednio: 72,2% vs 61%) oraz odsetek 5letnich przeżyć bez objawów nowotworu (24,5% vs 13%). Dodatkowym czynnikiem prognostycznym w tej grupie chorych jest czas trwania radio-chemioterapii. W badaniach oceniających tolerancje radio-chemioterapii wykazano, że równoczesne stosowanie tych metod leczenia związane jest ze zwiększoną częstością rozwoju powikłań w płucach (w porównaniu z sekwencyjnym leczeniem: 93,3% vs 80,5%). • Wyniki leczenia i ocena biologicznych markerów raka piersi u mężczyzn chorych na raka piersi. Przeprowadzono retrospektywną analizę wyników leczenia w grupie mężczyzn leczonych z powodu raka piersi. Odsetki 5- i 10-letnich przeżyć wynosiły odpowiednio: 62,54% i 31,43% (przeżycie całkowite) oraz 48,81% i 34,85% (przeżycie bez objawów nowotworu). Wykazano, że w tej grupie chorych istotnymi czynnikami prognostycznymi są wielkość guza i obecność przerzutów w węzłach chłonnych. Wykazano zależność pomiędzy obecnością markerów bazalnych lub mezenchymalnych i zaawansowaniem raka piersi. Stwierdzono, że espresja wimetyny i wysoki indeks proliferacyjny guza są negatywnymi czynnikami prognostycznymi w odniesieniu do przeżycia całkowitego i bez objawów nowotworu. • Opisy kliniczne rzadkich typów raka piersi u kobiet. Apokrynowy, cewkowy i śluzowy rak piersi należą do rzadkich typów histologicznych raka piersi. Przeprowadzono retrospektywną analizę w grupach chorych na wymienione powyżej typy raka piersi leczonych w Centrum Onkologii w Krakowie. Retrospektywna analiza wyników uzyskanych u chorych leczonych z powodu raka apokrynowego wykazała, że obecność przerzutów w węzłach chłonnych jest istotnym czynnikiem prognostycznym odniesienia do przeżycia bez objawów nowotworu. Odsetki 10- letnich przeżyć wynosiły: 75,9% (całkowite), 58,1% (przeżycie bez objawów nowotworu). 183 W przypadku raka cewkowego odsetki 10-letnich przeżyć wynosiły: 83,8% (całkowite) i 91,6% (przeżycie bez objawów nowotworu), a przeprowadzona analiza potwierdziła znaczenie badań profilaktycznych w rozpoznawaniu wczesnych stadiów tego nowotworu. Własne obserwacje potwierdziły dobre rokowanie w przypadku rozpoznania śluzowego raka piersi. Odsetki 10-letnich przeżyć wynoszą 75,7% (całkowite) i 82,5% (bez objawów nowotworu). Wykazano również istotną rolę prognostyczną wykrycia nowotworu we wczesnym stadium zaawansowania, które umożliwia przeprowadzenie leczenia oszczędzającego. • Opracowania dotyczące radioterapii protonowej W pracach poglądowych omówiono przesłanki do wykorzystania wiązki protonowej w radioterapii chorych na nowotwory oraz wybrane wskazania kliniczne do stosowania tej formy radioterapii. Wspólnie z zespołem z Kliniki Okulistycznej Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie przedstawiono wstępne wyniki radioterapii protonowej stosowanej u chorych na czerniaka naczyniówki oka (regresja guza obserwowana była u 73%, z zachowanie gałki ocznej i 93% chorych). Pracownicy Kliniki uczestniczą w realizacji Planu Naukowego Centrum Onkologii oraz biorą udział w pracach wdrożeniowych radioterapii protonowej w Krakowie. Działalność dydaktyczna Pracownicy Oddziału prowadzą zajęcia dydaktyczne w ramach: kursów specjalizacyjnych (organizowane wspólnie przez CMKP i Centrum Onkologii-Instytut), kursów doszkalających (organizowane przez Izbę Lekarską w Krakowie) oraz studiów podyplomowych w zakresie psychoonkologii w Akademia Ignatianum w Krakowie. Najważniejsze publikacje z ostatnich 3 lat: 1. B. Romanowska-Dixon, A. Pogrzebielski, A. Bogdali, A. Markiewicz, J. Swakoń,P. Olko, M. Jeżabek, B. Sas-Korczyńska, E. Pluta. Radioterapia protonowa czerniaka błony naczyniowej – wstępne wyniki leczenia. Klinika Oczna 2012; 114(3): 173-179 2. B. Sas-Korczyńska, A. Sokołowski, S. Korzeniowski. The influence of time of radiochemotherapy and other therapeutic factors on treatment results in patients with limited disease small cell lung cancer. Lung Cancer 2013; 79: 14-19 3. B. Sas-Korczyńska, D. Martynów, S. Korzeniowski. Rak piersi u mężczyzn leczonych w latach 1960-2010 w Centrum Onkologii w Krakowie. Nowotwory Journal of Oncology 2013; 63: 103-110 4. B. Sas-Korczyńska, J. Jakubowicz. Radioterapia protonowa – dlaczego i kiedy? Medycyna Praktyczna – Onkologia 2013; 4: 63-67 5. B. Sas-Korczyńska, J. Mituś, A. Stelmach, J. Ryś, D. Martynów. Apokrynowy rak piersi w materiale Centrum Onkologii w Krakowie. Cechy kliniczne i wyniki leczenia chorych w latach 1952-2002. Ginekol Pol 2013; 84: 1036-1040 6. B. Sas-Korczyńska, J. Mituś, A. Stelmach, J. Ryś, E. Włodarczyk. Cewkowy rak piersi w materiale Centrum Onkologii w Krakowie. Charakterystyka kliniczna i wyniki leczenia chorych w latach 1955-2002. Nowotwory Journal of Oncology 2013; 63: 443-448 7. B. Sas-Korczynska, J. Niemiec, A. Harazin-Lechowska, S. Korzeniowski, D.Martynow, A. Adamczyk, A. Sokolowski. The biological markers and results of treatment in male breast cancer patients. The Cracow experience. Neoplasma 2014; 61: 333-341 (doi:10.4149/neo_2014_043) 8. B. Sas-Korczyńska, J. Mituś, A. Stelmach, J. Ryś, A. Majczyk. Mucinous breast cancer – clinical characteristics and treatment results in patients treated at Oncology Centre in Kraków between 1952 and 2002. Współczesna Onkologia Contemp Oncol 2014; (2): 120-123 9. B. Sas-Korczyńska, A. Markiewicz, B. Romanowska-Dixon, E. Pluta. Preliminary results of proton radiotherapy for choroidal melanoma – the Kraków experience. Współczesna Onkologia Contemp Oncol 2014; 18 (5): 359-366 184 10. B. Sas-Korczyńska, A. Sokołowski, E. Włodarczyk, E. Łuczyńska. Powikłania płucne u chorych na drobnokomórkowego raka płuca w ograniczonej postaci z całkowitą remisją po radio-chemioterapii. Nowotwory Journal of Oncology 2014; 64 (5): 383-390 Oddział Nowotworów Jamy Brzusznej Kierownik Oddziału: dr n. med. Jadwiga Nowak-Sadzikowska Pracownicy Oddziału i ich funkcje: dr n. med. Tomasz Skóra - zastępca Kierownika Oddziału, asystent naukowy lek. med. Bogumiła Szyszka-Charewicz - asystent lekarz Rezydenci: lek. med. Mariusz Pietrasz lek. med. Jacek Ciupis lek. med. Mariusz Wszołek lek. med. Aleksandra Majka-Sobczyk lek. med. Emilia Krzywonos lek. med. Sylwia Gara Opis działalności Oddziału Zadania badawcze: 1. Diagnostyka biochemiczna chorych na inwazyjnego raka pęcherza moczowego J. Nowak-Sadzikowska, U. Rychlik, J. Jakubowicz, E. Wójcik, J. Kulpa, B. Szyszka-Charewicz, T. Skóra Radykalne leczenie chorych na inwazyjnego raka pęcherza moczowego można podzielić na dwie grupy: z oszczędzeniem pęcherza i chirurgiczne. W leczeniu zachowawczym inwazyjnego raka pęcherza moczowego, w zależności od kwalifikacji, chorzy otrzymują samodzielne leczenie miejscowe: TURB z radioterapią lub leczenie miejscowe skojarzone z chemioterapią. Podstawowymi metodami diagnostycznymi wykorzystywanymi w rozpoznaniu i monitorowaniu chorych na raka pęcherza moczowego są cystoskopia z pobraniem materiału do badania histopatologicznego oraz cytologia osadu moczu. Ze względu na inwazyjność cystoskopii możliwość poprawy diagnostyki a zwłaszcza monitorowania chorych na raka pęcherza upatruje się w ocenie markerów nowotworowych, szczególnie oznaczanych w moczu. Poszukiwane są markery molekularne i inne cechy biologiczne guza, które pozwoliłyby prawidłowo przewidzieć odpowiedź na leczenie zachowawcze. Wartość rokowniczą i predykcyjną rozlicznych cech charakteryzujących nowotwór opisuje wielu autorów. Jednakże oceny przedstawionych cech nie pozwalają na jednoznaczną identyfikację podgrupy chorych na inwazyjnego raka pęcherza moczowego, u których zachowawcze leczenie przyczynowe pozwala uzyskać długoletnie przeżycia odległe. Celem pracy jest: 1) ocena użyteczności diagnostycznej, prognostycznej i predykcyjnej stężenia wybranych markerów nowotworowych (min. antygenu CYFRA 21-1, CEA, CA 19.9, CRP i rozpuszczalnego receptora urokinazowego aktywatora plazminogenu (suPAR),) u chorych na inwazyjnego raka pęcherza moczowego w konfrontacji z wybranymi parametrami klinicznymi i cechami biologicznymi guza. 2) próba identyfikacji podgrupy chorych na inwazyjnego raka pęcherza moczowego, u których leczenie zachowawcze jest skuteczną metodą leczenia pozwalającą uzyskać długoletnie przeżycia odległe poprzez przeprowadzenie oceny wartości predykcyjnej badanych czynników. U pacjentów na inwazyjnego raka pęcherza moczowego zakwalifikowanych do radykalnego zachowawczego leczenia przyczynowego będą oceniane wybrane cechy kliniczne związane z 185 chorym oraz cechy biologiczne guza. Oznaczenia stężenia wybranych markerów nowotworowych w surowicy i w moczu zostaną wykonane przed wdrożeniem terapii przyczynowej oraz przy badaniu kontrolnym, około 2-3 miesiące po zakończeniu leczenia. 2. Radykalna radiochemioterapia z zastosowaniem techniki symultanicznego boost`u IMRT u chorych na raka odbytu - ocena skuteczności i tolerancji leczenia. T. Skóra, J. Nowak-Sadzikowska, B. Szyszka-Charewicz, T. Kowalska, A. Wilk, J Jakubowicz Celem pracy jest określenie skuteczności i tolerancji radykalnej radiochemioterapii z zastosowaniem techniki symultanicznego boost`u IMRT w porównaniu z wynikami uzyskanymi w retrospektywnej grupie chorych na raka odbytu leczonych standardowymi technikami radioterapii konformalnej. Dodatkowym zadaniem jest ocena przydatności badania pozytonowej tomografii emisyjnej w ocenie wyjściowego zaawansowania procesu nowotworowego i planowaniu radioterapii. Do badania włączeni będą chorzy z rozpoznaniem płaskonabłonkowego raka odbytu w stopniu zaawansowania T1-4N0-3M0, kwalifikujący się do skojarzonej radiochemioterapii. Leczenie napromienianiem będzie prowadzone z zastosowaniem techniki symultanicznego boost`u IMRT. W przypadku pozytywnego wyniku kwalifikacji chemioterapeutycznej będzie ono jednoczasowo skojarzone z dwoma seriami terapii systemowej - 5-fluorouracyl (1-4 i 29-32 dzień radioterapii) z mitomycyną C (2 i 30 dzień radioterapii). Schemat napromieniania (wysokość dawki całkowitej i frakcyjnej) uzależniony został od wyjściowego stopnia zaawansowania procesu nowotworowego. Zbierany aktualnie materiał kliniczny porównany będzie z retrospektywną grupą 75 chorych na raka odbytu poddanych skojarzonej terapii w Centrum Onkologii w Krakowie w latach 20012011. Radioterapia prowadzona była z zastosowaniem standardowych technik konformalnych. Mediana dawki całkowitej promieniowania, podanej w obszarze leczonym elektywnie oraz pierwotnego guza odbytu z przerzutowo zmienionymi węzłami chłonnymi, wyniosła odpowiednio: 40 Gy i 60,5 Gy. Jednocześnie u chorych przeprowadzono leczenie systemowe identyczne z opisanym powyżej. Uzyskane w obydwu grupach wyniki zostaną porównane zarówno pod względem skuteczności leczenia jak i jego tolerancji. Wśród punktów końcowych dotyczących efektu terapii oszacowane zostaną odsetki prognozowanych przeżyć: całkowitych, wolnych od wznowy lokoregionalnej, wolnych od rozsiewu odległego oraz wolnych od kolostomii wykonywanej z powodu niepowodzenia miejscowego. Z kolei różnice w częstości występowania wczesnej i późnej toksyczności radiochemioterapii określone zostaną na podstawie formularza oceny niepożądanych (CTCAE - Common Terminology Criteria for Adverse Events, wersja 4) oraz odsetków przeżyć wolnych od kolostomii wykonywanej z powodu powikłań leczenia. Rola badania PET we wstępnym określeniu wyjściowego zaawansowania procesu nowotworowego i jego wpływ na proces terapeutyczny oceniony będzie odsetkiem chorych ze zmianą stopnia zaawansowania względem wyników uzyskanych w standardowych badaniach obrazowych (TK, MRI, EUS). 3. Radykalna radioterapia chorych na pierwotnego odosobnionego szpiczaka. T. Skóra, J. Nowak-Sadzikowska, B. Szyszka-Charewicz, J. Jakubowicz Pierwotny odosobniony szpiczak stanowi około 10% wszystkich przypadków nowotworów plazmocytowych. Radioterapia jest podstawową metodą radykalnego leczenia chorych na odosobnionego szpiczaka plazmocytowego. Celem pracy jest ocena skuteczności i toksyczności radioterapii radykalnej u chorych na pierwotnego odosobnionego szpiczaka plazmocytowego, kostnego jak i pozakostnego. Wyniki radioterapii chorych na szpiczaka odosobnionego są znacznie lepsze w lokalizacji pozakostnej. Stosowane techniki radioterapii w radykalnym leczeniu szpiczaka wykorzystują planowanie konformalne lub IMRT (intensity modulated radiation therapy) w oparciu o obrazy uzyskane z tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego lub PET (pozytonowa emisyjna tomografia komputerowa). Obecnie prowadzona jest analiza materiału własnego Kliniki oceniająca wyleczalność miejscową i przeżycia całkowite oraz wpływ czynników populacyjno-klinicznych i terapeutycznych 186 na wyniki leczenia. Pracownicy Kliniki uczestniczą w realizacji Planu Naukowego Centrum Onkologii oraz biorą udział w pracach wdrożeniowych radioterapii protonowej w Krakowie. Działalność dydaktyczna: Wykłady w ramach kursów: - CMKP: „Standardowe metody radioterapii” Najważniejsze publikacje z ostatnich 3 lat: 1. Skóra T, Kowalska T, Zawiła K. Effectiveness of radioisotope therapy in bone metastases, based on personal experience. Współczesna Oncol 2012; 16(3): 201-5. 2. Pudełek K., Pudełek J. Rozdział „Napromienianie chorych na szpiczaka odosobnionego i szpiczaka mnogiego – analiza i opisy przypadków.” w książce pt. „Szpiczak Mnogi – przypadki kliniczne” pod redakcją A. Jurczyszyna i A. B. Skotnickiego Fundacja Centrum Leczenia Szpiczaka, Kraków 2012, 141-150. 3. Blecharz P, Reinfuss M, Jakubowicz J, Skotnicki P, Wysocki W, Karolewski K, Urbański K. Prognostic factors in patients with primary invasive vaginal carcinoma. Ginekologia Polska 2012; 83: 904-9. 4. Nowak-Sadzikowska J, Jakubowicz J, Skóra T, Pudełek K. Transurethral resection, neoadjuvant chemotherapy and accelerated hyperfractionated radiotherapy (concomitant boost) with or without concurrent cisplatin, for patients with invasive bladder cancer – clinical outcome. Contemporary Oncology. Współczesna Onkologia. 2013;17(3): 302-6. 5. Nowak-Sadzikowska J, Jakubowicz J. Rola teleradioterapii w inwazyjnym raku pęcherza moczowego. Nowotwory Journal of Oncology 2014; 64(2):169-74. 6. Jakubowicz J, Walasek T, Reinfuss M, Blecharz P, Patla A, Nowak-Sadzikowska J. Prognostic scores for patients with brain metastases from melanoma. Oncology and Radiotherapy 2014; 1(26-27):11-16. 187 1.4. Klinika Nowotworów Układowych i Uogólnionych Kierownik Kliniki: dr med. Ida Cedrych - adiunkt Struktura Kliniki: Klinika Nowotworów Układowych i Uogólnionych Oddział Chemioterapii Dziennej Pracownicy Kliniki: dr med. Marek Ziobro - Zastępca Kierownika Kliniki lek. med. Tomasz Zemełka - Kierownik Oddziału Chemioterapii Dziennej lek. med. Maciej Niemiec - Zastępca Kierownika Oddziału Chemioterapii Dziennej dr med. Marek Jasiówka - Kierownik Poradni Genetycznej dr n. med. Aleksandra Grela-Wojewoda - asystent lekarz lek. med. Barbara Rysz-Postawa - asystent lekarz lek. med. Ewelina Kojs-Pasińska - młodszy asystent lekarz lek. med. Małgorzata Osielczak - asystent lekarz lek. med. Tomasz Muszalski - asystent lekarz lek. med. Łukasz Małecki - młodszy asystent Rezydenci: lek. med. Katarzyna Bocheńska lek. med. Małgorzata Domagała-Haduch lek. med. Agnieszka Pietruszka lek. med. Patrycja Wiktor lek. med. Paweł Hernik lek. med. Joanna Stój lek. med. Maksymilian Kruczała lek. med. Agnieszka Roman lek. med. Barbara Łanoszka lek. med. Monika Źrebiec Doktoranci lek. med. Maciej Niemiec Opis działalności Kliniki Zadania badawcze: (w ramach Planu Naukowego) - Monitorowanie powikłań kardiologicznych u pacjentek z rozpoznaniem raka piersi w trakcie i po zakończeniu terapii uzupełniającej trastuzumabem z wykorzystaniem echokardiografii - Ocena sprawności czynnościowej chorych na zaawansowane nowotwory złośliwe leczonych systemowo, jako element kwalifikacji ich do postępowania rehabilitacyjnego. - Analiza działań niepożądanych docetakselu u pacjentów w podeszłym wieku leczonych z powodu przerzutowego hormonoopornego raka gruczołu krokowego. - Analiza użyteczności kryteriów kwalifikacji chorych na zaawansowanego raka nerki do leczenia skojarzonego. A. Stelmach, A. Gasińska, I. Cedrych, W. Wilk, E. Łuczyńska, J. Jaszczyński, A. Strach, P. Faron, P. Jakubik, J. W. Mituś - Próba oceny wartości prognostycznej pomiarów cytometrycznych w preparatach odciskowych chłoniaków. Etap III: Ocena zróżnicowania komórkowego w preparatach odciskowych w CLL/SLL. Korelacja wyników z oceną histologiczną i wynikami badań DNA w cytometrii przepływowej. A. Gruchała, A. Jaszcz-Gruchała, M. Niemiec, D. Dańda, B. Lackowska, M. Zaremba. 188 - Wykorzystanie badania DWI MR całego ciała u chorych z rozsianym rakiem piersi i rakiem stercza do oceny i monitorowania zmian przerzutowych po leczeniu. J. Anioł, E. Łuczyńska, S. HeinzePaluchowska, S. Dyczek, M. Jasiówka, J. Podkopał-Tokarz, I .Cedrych Klinika prowadzi badania kliniczne nowych leków oraz współpracuje z innymi jednostkami naukowymi w zakresie badań o charakterze akademickim: - Diagnostyka genetyczna pacjentów z grupy wysokiego ryzyka zachorowania na raka piersi i jajnika oraz chorych z podejrzeniem zespołu Lynch'a. Pomorski Uniwersytet Medyczny Zakład Genetyki i Patomorfologii - Szczecin. - Leczenie systemowe czerniaka. Centrum Onkologii w Warszawie, Klinika Mięsaków Tkanek Miękkich i Czerniaka - Uniwersytet Medyczny w Gdańsku w ramach Central and East European Oncology Group LA-REMA: Retrospective analysis of molecular factors predictive for clinical efficacy of lapatinib in HER2-positive advanced breast cancer patients. Investigator-initiated study, educational grant from GlaxoSmithKleine and Monogram Biosciences. - Path IES-Pathology Sub-Study of the International Exemestan Study Randomised double-blind trial in postmenopausal women with primary breast cancer who have received adjuvant Tamoxifen for 2-3 years, comparing subsequent adjuvant Exemestane treatment with further Tamoxifen Pathology Sub-Study (PathIES), in collaboration with Imperial College of London. - Współpraca ze Stowarzyszeniem Wspierania Onkologii UNICORN. - Program Ministerstwa Zdrowia "Program opieki nad rodzinami wysokiego, dziedzicznie uwarunkowanego ryzyka zachorowania na nowotwory złośliwe”, jako jeden z elementów Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych. Moduł I: Wczesne wykrywanie nowotworów złośliwych rodzin wysokiego, dziedzicznie uwarunkowanego ryzyka zachorowania na raka piersi i raka jajnika. Pomorski Uniwersytet Medyczny Zakład Genetyki i Patomorfologii – Szczecin - Projekt naukowy pt. ”Próba wyróżnienia biologicznych czynników determinujących obniżoną wrażliwość na trastuzumab u chorych na raka piersi z nadekspresją białka HER2.” - Klinika prowadzi badania nad kardiotoksycznością trastuzumabu w leczeniu uzupełniającym chorych na raka piersi z wykorzystaniem oceny scyntygraficznej serca oraz wpływu poziomu różnych białek przedsionkowego czynnika natriuretycznego na kardiotoksyczność leczenia. W Klinice prowadzona jest systematyczna ocena działań niepożądanych leków oraz ocena późnych następstw leczenia onkologicznego. Tematy te są przedmiotem zakończonych lub planowanych rozpraw doktorskich. W 2012 roku nawiązano współpracę z Zakładem Seksuologii Wydziału Psychologii i Nauk Humanistycznych Krakowskiej Akademii im. F. Modrzewskiego w Krakowie. W ramach tej współpracy prowadzone są badania ankietowe dotyczące seksualności pacjentek z rakiem piersi poddanych mastektomii. W 2013 roku wyniki tego projektu przedstawiono w formie publikacji oraz w formie doniesienia zjazdowego. Najważniejsze publikacje z ostatnich 3 lat: 1. Biesaga B., Niemiec J., Ziobro M.Microvessel Density and Status of p53 Protein as Potential Prognostic Factors for Adjuvant Anthracycline Chemotherapy in Retrospective Analysis of Early Breast Cancer Patients GroupPathol. Oncol. Res. 2012; 18: 949-960 2. Cybulska-Stopa B, Skoczek M., Ziobro M, Świtaj T. Cedrych I. i wsp.Results of systemic treatment of cutaneous melanoma in inoperable stage III and IV. Współczesna Onkologia 2012; 16, 6: 532-545 3. Grela-Wojewoda A., Wysocki W.podrozdział X., E.6.4 Wynaczynienie cytostatyków (X. Wybrane zagadnienia onkologii klinicznej, E. Leczenie nowotworów, 6. Wybrane powikłania 2012 leczenia nowotworów) w: Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych Medycyna Praktyczna, Kraków 2012: 2146-2147 189 4. Cedrych I,. Kruczała M., Grela-Wojewoda A.Zaawansowany rak płuca – opis przypadku. Onkologia w Praktyce Klinicznej. 2013, 9, supl.C, C19-C21 5. Cybulska-Stopa B., Ziobro M., Skoczek M. Kojs-Pasińska E., Cedrych I. Brandys A Evaluation of vinorelbine-based chemotherapy as the second further-line treatment in patients with metastatic breast cancer. Wspólczesna Onkologia 2013 17(1): 78-82 6. Lew-Starowicz Z, Kowalczyk R., Krzemieniecki K, Streb J, Cedrych I., Głogowska I. i wsp. Zaburzenia seksualne kobiet z rakiem piersi po radykalnym leczeniu chirurgicznym Nowa Klinika 2013; 20, 3: 417-424 7. Wojewoda T., Mituś J., Grela-Wojewoda A., Wysocki W.M. Ocena zależności pomiędzy zaawansowaniem raka piersi i sposobem leczenia przeciwnowotworowego a ryzykiem wystąpienia obrzęku limfatycznego. Onkologia i Radioterapia 2013; 3(25):30-39 8. Cedrych I., Domagała–Haduch M. Doustne formy cytostatyków w leczeniu systemowym chorych na nowotwory złośliwe. Farmakoekonomika Szpitalna 2014; 28:3-4 9. Grela-Wojewoda A, Kruczała M., Cedrych I. Ewerolimus - skutecznie przełamuje wtórna hormonooporność u pacjentek z zaawansowanym rakiem piersi. Opis przypadku. Onco Review 2014; 4, 3(15): B 172-175 10. Cedrych I., Domagała–Haduch M. Toksyczność skórna leków ukierunkowanych molekularnie stosowanych w leczeniu nowotworów złośliwych. Farmakoekonomika Szpitalna 2014; 29:6-7 11. Biesaga B., Niemiec J. Ziobro M. BCL-2 topoisomerase II IIα, microvessel density and prognosis of early advanced breast cancer patients after adjuvant anthracycline – based chemotherapy. Journal of Cancer Research and Clinical Oncology 2014, 140: 2009-2019 190 2. Zakłady Diagnostyczne i Terapeutyczne 191 2.1. Zakład Radioterapii Kierownik Zakładu: prof. dr hab. med. Marian Reinfuss Struktura Zakładu Radioterapii: Pracownia Brachyterapii Modelarnia Pracownia Teleradioterapii Pracownia Scyntygrafii Pracownia Medycyny Nuklearnej Pracownia PET Pracownicy Zakładu i ich funkcje: dr med. Tomasz Walasek - Zastępca Kierownika Zakładu, Kierownik Pracowni Brachyterapii prof. nadzw. dr hab. med. Teresa Kowalska - Pełnomocnik Dyrektora ds. Medycyny Nuklearnej dr med. Anna Patla - adiunkt dr med. Elżbieta Pluta – adiunkt, Zastępca Kierownika Zakładu Radioterapii ds. Ochrony Radiologicznej, Kierownik Pracowni Teleradioterapii dr med. Anna Schnejder-Wilk - starszy asystent lekarz dr med. Marta Weiss - starszy asystent lekarz dr med. Tomasz Dąbrowski - asystent naukowy, Kierownik Modelarni lek. med. Tomasz Nikliński - ½ etatu, asystent lekarz lek. med. Renata Wróbel-Radecka - młodszy asystent lekarz lek. med. Krystyna Zawiła - starszy asystent lekarz, Kierownik Pracowni Scyntygrafii lek. med. Agnieszka Szadurska – młodszy asystent lekarz Rezydenci: lek. med. Michał Kurzyński Opis działalności Zakładu: Zakład Radioterapii prowadzi intensywną działalność terapeutyczną w zakresie tele-i brachyterapii oraz leczenia chorych radioizotopami (samar, stront). Problematyka badań klinicznych realizowanych w Zakładzie Radioterapii dotyczy problemów związanych z analizą wskazań do radioterapii nowotworów o różnej lokalizacji narządowej wraz z oceną wyników leczenia, selekcją czynników prognostycznych dla poszczególnych lokalizacji oraz opracowywania nowych technik radioterapii. Obecnie wdrożono do rutynowego stosowania techniki: stereotaksji, IMRT, napromieniania z „bramkowaniem oddechowym”, stosowania klinów dynamicznych, kojarzenia radioterapii z hipertermią powierzchniową i śródtkankową. Oprócz metod radykalnej radioterapii, stosowanej samodzielnie lub w skojarzeniu z leczeniem chirurgicznym i systemowym, prowadzone są prace nad oceną technik paliatywnej teleradioterapii. Istotny element działalności badawczej Zakładu stanowią prace nad nowymi sposobami frakcjonowania dawki promieniowania (hipo- i hiperfrakcjonacja), wskazaniami do leczenia chemicznego skojarzonego z napromienianiem oraz nowymi rodzajami promieniowania (protony). U chorych kwalifikowanych do brachyterapii wykonywane są procedury obejmujące m.in. brachyterapię śródtkankową nowotworów prostaty i piersi, brachyterapię endoluminalną nowotworów przełyku, oskrzeli i tchawicy, brachyterapię śródtkankową i endoluminalną nowotworów narządu rodnego oraz brachyterapię kontaktową. Obecnie sukcesywnie wprowadzane jest, u wyselekcjonowanych chorych na niezaawansowanego raka piersi, leczenie w formule APBI. 192 W strukturach Zakładu Radioterapii działa Pracownia Medycyny Nuklearnej, do której zadań należy m.in. prowadzenie działalności diagnostycznej z zakresu medycyny nuklearnej w onkologii, monitorowanie przebiegu leczenia oraz leczenie chorych przy użyciu otwartych źródeł promieniowania jonizującego. W ramach tej Pracowni wykonuje się nie tylko badania diagnostyczne, takie jak badania scyntygraficzne kośćca, badania dynamiczne nerek oraz oznaczenia węzła wartowniczego u chorych na niezaawansowanego raka piersi leczonych w sposób oszczędzający narząd, ale także paliatywne leczenie przerzutów strontem-89 oraz samarem-153 u chorych z rozsiewem do kośćca. Pracownia prowadzi aktywną współpracę naukową z innymi jednostkami organizacyjnymi krakowskiego Oddziału Centrum Onkologii, m.in. z Zakładem Analityki i Biochemii Klinicznej dotyczącą weryfikacji użyteczności markerów metabolizmu tkanki kostnej w diagnostyce przerzutów nowotworowych. Współpraca z poszczególnymi Klinikami COOK dotyczy wdrażania i oceny efektywności nowych metod diagnostyki i terapii izotopowej. Najważniejsze publikacje z ostatnich 3 lat: 1. Mituś JW, Blecharz P, Reinfuss M, Kulpa JK, Skotnicki P, Wysocki WM.Changes in the clinical characteristics, treatment options, and therapy outcomes in patients with phyllodes tumor of the breast during 55 years of experience. Med Sci Monit. 2013, 19, 1183-1187. 2. Blecharz P, Reinfuss M, Jakubowicz J, Skotnicki P, Walasek T, Łuczyńska E. Effectiveness of radiotherapy in patients with primary invasive vaginal carcinoma. Eur J Gynaecol Oncol. 2013, 34, 436-41. 3. Jakubowicz J., Walasek T., Reinfuss M., Blecharz P., Patla A., Sadzikowska J. Indeksy prognostyczne dla chorych na czerniaka z przerzutami do mózgu. Onkol. Radiot. 2014, 26-27, 11-16. 4. Jakubowicz E, Walasek T, Reinfuss M., Jakubowicz J., Blecharz P., Kukiełka A. Epidemiologia, obraz kliniczny oraz metody leczenia przerzutów do mózgu u chorych na czerniaka.Onkol. Radiot. 2014, 26-27, 17-22. 5. Mituś J, Reinfuss M, Mituś JW, Jakubowicz J, Blecharz P, Wysocki WM, Skotnicki P.Malignant phyllodes tumor of the breast: treatment and prognosis.Breast J. 2014, 20, 639-44. 6. Jakubowicz J, Blecharz P, Skotnicki P, Reinfuss M, Walasek T, Łuczynska E. Toxicity of concurrent chemoradiotherapy for locally advanced cervical cancer. Eur J Gynaecol Oncol. 2014, 35, 393-9. 7. Łuczyńska E, Heinze-Paluchowska S, Dyczek S, Blecharz P, Ryś J, Reinfuss M. Contrast-enhanced spectral mammography: comparison with conventional mammography and histopathology in 152 women.Korean J Radiol. 2014, 15, 689-96. 8. Łuczynska E, Gasinska A, Blecharz P, Stelmach A, Jereczek-Fossa BA, Reinfuss M. Value of perfusion CT parameters, microvessl density and VEGF expression in differentiation of benign and malignant prostate tumours. Pol J Pathol. 2014, 653, 229-36. 9. Walasek T., Sas-Korczyńska B., Blecharz P., Mituś J.W., Reinfuss M. Czynniki prognostyczne u chorych z przerzutami raka do mózgu. Nowotwory – J. Oncol. 2014, 64, 496-503. 193 2.2. Zakład Fizyki Medycznej p. o. Kierownika Zakładu: dr n. fiz. Edward Byrski Struktura Zakładu: Pracownia Komputerowego Planowania Leczenia Pracownia Kontroli Jakości w Diagnostyce Obrazowej Pracownia Dozymetrii Klinicznej i Kontroli Jakości w Radioterapii Dział Nadzoru Radiologicznego Pracownicy Zakładu i ich funkcje: mgr inż. Damian Kabat – Zastępca Kierownika Zakładu Fizyki Medycznej, Kierownik Pracowni Dozymetrii Klinicznej i Kontroli Jakości w Radioterapii dr n. fiz. Kamil Kisielewicz – adiunkt – Kierownik Pracowni Kontroli Jakości w Diagnostyce Obrazowej mgr Bożena Rozwadowska-Bogusz – Kierownik Pracowni Komputerowego Planowania Leczenia dr n. fiz. Jan Lesiak – adiunkt – Kierownik Działu Nadzoru Radiologicznego mgr inż. Anna Cepiga – mł. asystent fizyk medyczny mgr Izabela Cieśla - mł. asystent fizyk medyczny mgr Dorota Dybek – fizyk medyczny mgr inż. Anna Dziecichowicz – fizyk medyczny mgr Adam Gorączko – mł. asystent fizyk medyczny mgr Eleonora Góra – fizyk medyczny mgr inż. Anna Jankowska – mł. asystent fizyk medyczny mgr Roksana Kudzia – fizyk medyczny mgr Paweł Zawadzki – fizyk medyczny mgr Przemysław Palczyński – fizyk medyczny Opis działalności Zakładu: Tematyka badań naukowych Zakładu Fizyki Medycznej dotyczy rozwoju nowych metod planowania leczenia w teleradioterapii i brachyterapii (radioterapia konformalna, IMRT, radioterapia z systemem bramkowania), rozwoju nowych technik radioterapii (brachyterapia piersi z systemem Contura), rozwoju i wdrażania w Centrum Onkologii nowych metod dozymetrii klinicznej oraz systemów zapewnienia jakości w radioterapii. Pracownicy Zakładu czynnie uczestniczą w opracowywaniu nowych rozporządzeń prawnych dotyczących ochrony radiologicznej w dziedzinie medycyny i konsultują działalność krajową w tym zakresie. Zakład posiada zgodę Prezesa PAA do prowadzenia kursów w zakresie ochrony radiologicznej dla osób ubiegających się o uzyskanie uprawnień operatora urządzeń do teleradioterapii i brachyterapii. Pracownicy Zakładu prowadzą zajęcia dydaktyczne w dziedzinie fizyki medycznej dla studentów Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej Akademii GórniczoHutniczej i Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz szkolą fizyków medycznych z innych ośrodków radioterapii. Prowadzą także wykłady z zakresu fizycznych podstaw radioterapii i technik planowania leczenia dla lekarzy radioterapeutów w ramach organizowanych w Centrum Onkologii kursów specjalizacyjnych z radioterapii onkologicznej. Zakład posiada akredytację CMKP do prowadzenia specjalizacji w dziedzinie fizyki medycznej i szkoli obecnie 16 osób w tym zakresie. Zakład współpracuje naukowo z Instytutem Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie, w zakresie fizyki radiacyjnej i dozymetrii termoluminescencyjnej oraz w zakresie przygotowań do wdrożenia radioterapii protonowej. 194 Zakład Fizyki Medycznej realizował następujące tematy Planu Naukowego: 3.C.1 Ocena dawek promieniowania jonizującego otrzymywanych przez pacjentki podczas obrazowania w cyfrowej mammografii spektralnej. K. Kisielewicz, A. Dziecichowicz, E. Byrski, D. Kabat, J. Lesiak, E. Łuczyńska, D. Nahajowski, A. Cepiga, B. Rozwadowska-Bogusz, E. Góra, A. Jankowska. Cyfrowa mammografia spektralna CESM (Contrast Enhanced Spectral Mammography) to nowatorska technika obrazowania piersi, polegająca na wykonaniu danej projekcji mammograficznej przy użyciu dwóch energii wiązki promieniowania rentgenowskiego. Tak uzyskany obraz CESM charakteryzuje się zredukowanym szumem w stosunku do klasycznej mammografii i pozwala wyeliminować z badania zmiany fałszywie podejrzane. Celem zadania badawczego była analiza dawek otrzymywanych przez pacjentki podczas obrazowania w technice mammografii spektralnej w celu oceny narażenia na promieniowanie jonizujące. 4.B.3 Opracowanie elementów kontroli jakości zintegrowanego systemu obrazowania OBI dla akceleratorów Varian. E. Byrski, D. Kabat, J. Lesiak, D. Nahajowski, A. Dziecichowicz, R. Kudzia, M. Waligórski, P. Palczyński, T. Byrski Opracowano elementy kontroli jakości dotyczące weryfikacji korekt położenia stołu terapeutycznego realizowanych za pomocą systemu OBI oraz weryfikacji zgodności położenia izocentrum obrazowanego przez system OBI z izocentrum akceleratora. 4.B.4 ArcCHECK – ocena przydatności systemu do weryfikacji planów leczenia w wysokospecjalistycznych technikach radioterapii. D. Kabat, E. Byrski, J. Lesiak, E. Góra, D. Dybek, M. Waligórski, I. Cieśla, A. Gorączko Oceniono przydatność systemu QA ArcCHECK do weryfikacji planów leczenia radioterapii realizowanej za pomocą zaawansowanych technik. Stosując plany testowe oraz kliniczne plany napromieniania zbadano własności matrycy detektorów. Najważniejsze publikacje z ostatnich 3 lat: 1. M. Reinfuss, E. Byrski, J. Malicki Radiotherapy facilities, equipment, and staffing in Poland: 2005–2011 Reports of Practical Oncology and Radiotherapy 2013; 18: 159–172. 2. A.M. Kukiełka, M. Hetnał, T. Dąbrowski, T. Walasek, P. Brandys, D. Nahajowski, R. Kudzia D. Dybek, M. Reinfuss Salvage prostate HDR brachytherapy combined with interstitial hyperthermia for local recurrence after radiation therapy failure Strahlenther Onkol. 2014 Feb;190(2):165-70. 3. D. Słonina, B. Biesaga, A. Janecka, D. Kabat, K. Bukowska-Strakova, A. Gasińska Low-Dose Hyper-Radiosensitivity Is Not a Common Effect in Normal Asynchronous and G2-Phase Fibroblasts of Cancer Patients International Journal of Radiation Oncology*Biology*Physics, 2014, Volume 88, Issue 2, Pages 369–376 4. D. Słonina, B. Biesaga, J. Swakon, D. Kabat, L.Grzanka, M. Ptaszkiewicz, U. Sowa Relative biological effectiveness of the 60-MeV therapeutic proton beam at the Institute of Nuclear Physics (IFJ PAN) in Krakow, Poland Radiat Environ Biophys (2014) 53, 745–754 5. J. Ojala, S. Hyödynmaa, R. Barańczyk, E. Góra, M.P.R. Waligórski Performance of two commercial electron beam algorithms over regions close to the lungemediastinum interface, against Monte Carlo simulation and point dosimetry in virtual and anthropomorphic phantoms Physica Medica, vol. 30 (2014) 147–154. 6. S. Miljanic, I. Bessieres, J. Bordy, F. d’Errico, A. Di Fulvio, D. Kabat, Z. Knezevic, P. Olko, L. Stolarczyk, L. Tana, R. Harrison Clinical simulations of prostate radiotherapy using BOMABlike phantoms: Results for photons Radiation Measurements 2013; 57: 35-47. 195 2.3. Zakład Radiologii i Diagnostyki Obrazowej Kierownik Zakładu: dr n. med. Elżbieta Łuczyńska Struktura Zakładu: Pracownia Badań Mammograficznych Pracownia Tomografii Komputerowej Pracownia Ultrasonografii Pracownia Rezonansu Magnetycznego Pracownia Rentgenodiagnostyki Ogólnej Pracownicy Zakładu i ich funkcje: dr n. med. Sonia Dyczek - Zastępca Kierownika Zakładu; Kierownik Pracowni Tomografii Komputerowej prof. dr hab. Barbara Bobek-Billewicz - Starszy asystent-konsultant dr n. fiz. Sylwia Heinze-Paluchowska dr n. med. Joanna Anioł lek. Anna Chwalibóg lek. Anna Podkopał-Tokarz lek. Małgorzata Wysocka-Malik lek. Tomasz Pawlik lek. Anna Ćwierz lek. Joanna Gąsiorowska lek. Wojciech Rudnicki Rezydenci: lek. Alicja Banaś lek. Agnieszka Domalik lek. Anna Drożniak lek. Dorota Jaśko lek. Hanna Kasperkiewicz lek. Konrad Nowak lek. Bogna Stępień Opis działalności Zakładu Radiologii i Diagnostyki Obrazowej Podstawowy temat badawczy Zakładu stanowi diagnostyka raka piersi. Jako jedna z dwóch placówek w Polsce posiadamy mammografię spektralną. Od lutego 2011 pracuje nowoczesny tomograf rezonansu magnetycznego (o indukcji pola 1,5 T), wyposażony w system cewek do obrazowania równoległego i-PAT (Parallel Imaging) oraz szereg zaawansowanych sekwencji pomiarowych. Pod kontrolą rezonansu magnetycznego wykonujemy procedury diagnostyczne biopsji gruboigłowych wspomaganych próżnią, w przypadku zmian wczesnych w piersiach, widocznych tylko w badaniu rezonansowym (jako jedna z 3 placówek w Polsce). Drugim kierunkiem działalności jest diagnostyka i ocena zaawansowania wczesnego raka gruczołu krokowego obejmująca techniki obrazowania MR, jak i spektroskopię z cewką doodbytniczą. W znacznym stopniu uległ poszerzeniu panel badań tomograficznych. W związku z zakupem nowego tomografu komputerowego mamy możliwość badania perfuzji na długości 4 do 8 cm, czyli możemy objąć cały gruczoł krokowy w badaniu jednoczasowo. Opcja spektralna pozwala na różnicowanie guzów wątroby od zmian torbielowatych, a u chorych z rakiem płuca w ciężkim stanie różnicowanie zmian niedodmowych w przebiegu choroby zasadniczej od zatorowości płucnej. Pozwala także na redukcję artefaktów z ciał obcych (metalicznych, protez) w organizmie. 196 Zakład Radiologii i Diagnostyki Obrazowej należy do grupy nielicznych placówek w Polsce, w których wykonuje się badanie MRI wątroby ze środkami hepatotropowymi dla różnicowania zmian pierwotnych i przerzutowych. Jest również możliwość wykonania BGI wątroby. Jako jeden z nielicznych ośrodków w Polsce wykonujemy biopsję gruboigłową pod kontrolą rezonansu magnetycznego. U chorych z podejrzeniem rozsiewu raka piersi i raka gruczołu krokowego wykonujemy pod kontrolą rezonansu badanie całego ciała (whole body), co pozwala na wykrycie licznych przerzutów często wcześniej niż w innych metodach obrazowych. Podstawowe badanie - DWI MR (obrazowanie dyfuzyjne) nie wymaga podania środka kontrastowego, jest to badanie powtarzalne, nie obciążające pacjenta. Nadal współpracujemy z Europejskim Instytutem Onkologii w Mediolanie (z Zakładami Radiologii i Radioterapii), nawiązaliśmy kontakt z University of Colorado – Denver, School of Medicine, Department of Radiology. Zakład Radiologii i Diagnostyki Obrazowej jest ośrodkiem prowadzącym szkolenia w ramach specjalizacji z radiologii i diagnostyki obrazowej - w trakcie staży specjalizacyjnych jest 8 lekarzy. Ponadto corocznie kilkunastu lekarzy i techników odbywa w naszym zakładzie szkolenia z zakresu diagnostyki chorób piersi oraz onkologii. Najważniejsze publikacje z ostatnich 3 lat: 1.Łuczyńska E., Gasińska A., Wilk W. Microvessel density and expression of vascular endothelial growth factor in clinically localized prostate cancer. Pol J Pathol, 2013; 64(1): 33-38 2. Gasińska A., Łuczyńska E., Wilk W., Cichocka A. Differences in the expression of telomerase and prostate-specific membrane antigen in non-advanced prostatic cancer. Folia Histochem Cytobiol, 2013; 51(1): 66-72 3.Blecharz P., Reinfuss M., Jakubowicz J., Skotnicki P., Łuczyńska E., Bodzek M., Urbański K. Radiation therapy complications in patients with primary invasive vaginal carcinoma. Ginekol Pol, 2013; 84(3): 206-210 4. Łuczyńska E., Dyczek S., Heinze–Paluchowska S., Komorowski A., Pawlik T., Wysocki W., Klimek M. Nephrectomy or nephron – sparing surgery - how to decide? Współczesna Onkologia 2013; 17(1) : 88–93 5. Łuczyńska E., Gasińska A., Blecharz P., Stelmach A., Jereczek-Fossa B., Reinfuss M.Value of perfusion CT parameters, microvessl density and VEGF expression in differentiation of benign and malignant prostate tumours. Pol J Pathol, 2014; 65(3): 229-36 6.Łuczyńska E, Heinze - Paluchowska S., Dyczek S., Blecharz P., Ryś J., Reinfuss M.Contrastenhanced spectral mammography: comparison with conventional mammography and histopathology in 152 women. Korean J Radiol, 2014; 15(6): 689-696 7.Łuczyńska E. Nowoczesne metody zmian rozrostowych sutka – nadzieje i pułapki. Pol J Pathol, 2014; 65(4 suppl. 2): 9-20 8.Jakubowicz J., Blecharz P., Skotnicki P., Reinfuss M., Walasek T., Łuczyńska E.Toxicity of concurrent chemoradiotherapy for locally advanced cervical cancer. Eur J Gynecol Oncol, 2014; 35(4): 393-9 197 2.4. Zakład Patomorfologii Nowotworów Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. med. Janusz Ryś Struktura Zakładu: Pracownia Histopatologii Pracownia Immunohistochemii i Technik Specjalnych Pracownia Mikroskopii Elektronowej Pracownia Cytometrii Przepływowej Pracownia Diagnostyki Rozrostów Układu Chłonnego Pracownicy Zakładu: Dr med. Agnieszka Harazin-Lechowska - Zastępca Kierownika Zakładu Dr med. Andrzej Gruchała - Kierownik Pracowni Diagnostyki Rozrostów Układu Chłonnego Dr n. med. Anna Kruczak - Kierownik Pracowni Immunohistochemii i Technik Specjalnych Dr n. med. Bożena Lackowska - Kierownik Pracowni Cytometrii Przepływowej Dr n. biol. Maria Vogelgesang – asystent biolog Dr n. med. Katarzyna Mularz – asystent biolog Lek. med. Grzegorz Januś – starszy asystent lekarz Lek. med. Paweł Majchrzak - starszy asystent lekarz Lek. med. Julia Moskal - asystent lekarz Lek. med. Dariusz Pabis - asystent lekarz Lek med. Wacław Wilk – st. specjalista bad.-tech. - lekarz Lek. med. Joanna Wysocka – asystent naukowy Lek. med. Aleksandra Ambicka - młodszy asystent lekarz Lek. med. Krzysztof Halaszka - młodszy asystent lekarz Lek. med. Marcin Powroźnik - młodszy asystent lekarz Mgr biol. Dominika Dańda - młodszy asystent biolog Mgr biol. Agnieszka Jaszcz-Gruchała – starszy asystent diagnostyki laboratoryjnej Mgr biol. Katarzyna Knapczyk - młodszy asystent diagnostyki laboratoryjnej Mgr biol. Marta Król – asystent biolog Mgr biol. Urszula Marchińska-Osika - młodszy asystent diagnostyki laboratoryjnej Mgr biol. Alicja Śliwowska - starszy asystent diagnostyki laboratoryjnej Mgr biol. Iwona Świątkiewicz - starszy asystent diagnostyki laboratoryjnej Mgr biol. Agnieszka Stalmach Rezydenci: Lek. med. Mateusz Nowak Opis działalności Zakładu: Zakład Patomorfologii Nowotworów (ZPN) prowadzi działalność naukowo-badawczą z zakresu patomorfologii onkologicznej. Przedmiotem zainteresowania pracowników naukowych Zakładu są w szczególności nowotwory sutka, tkanek miękkich i rozrosty układu chłonnego, a także wybrane rzadkie nowotwory człowieka. Wyniki prowadzonych prac badawczych zostały opublikowane w większości w zagranicznych recenzowanych czasopismach. Łączna wartość współczynnika oddziaływania (impact factor) prac opublikowanych w latach 2012-2014 wyniosła 72,054 punktów. Poniżej przedstawiono krótką charakterystykę prowadzonych badań 1. Ocena wartości rokowniczej i predykcyjnej wybranych parametrów immunohistochemicznych analizowanych w materiale tkankowym u chorych na raka sutka. Przeprowadzone badania dotyczyły m.in. badania ekspresji antygenów proliferacyjnych (Ki67, BGX, białka Nogo-B), wskaźników neo-angiogenezy (podoplanina, receptor dla angiotensyny ) oraz innych markerów, 198 takich jak CD44, metaloproteinazy, białko HSP-27 oraz receptor dla melatoniny (MT1). Wymienione badania były prowadzone we współpracy z Zakładem Radiobiologii Krakowskiego Oddziału Centrum Onkologii oraz z Katedrą i Zakładem Histologii i Embriologii Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu 2. Badania morfologiczne i cytogenetyczne w diagnostyce mięsaków tkanek miękkich i guzów podścieliskowych przewodu pokarmowego (badania we współpracy z Katedrą i Zakładem Biologii i Genetyki Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego kierowaną przez prof. dr. hab. Janusza Limona) Studia nad mięsakami tkanek miękkich prowadzone w ZPN obejmują badania nad rolą wybranych parametrów immunohistochemicznych, cytogenetycznych i molekularnych w rozpoznawaniu złośliwych guzów tkanek miękkich. Większość oryginalnych doniesień naukowych związanych z nowotworami tkanek miękkich dotyczyła badań nad mięsakiem maziówkowym (synovial sarcoma) oraz tłuszczakomięsakiem (liposarcoma), a także wybranymi, rzadkimi i trudnymi diagnostycznie rozrostami mezenchymalnymi. 3. Testowanie wartości diagnostycznej nowych markerów tkankowych. Udział w wieloośrodkowych i międzynarodowych badaniach kierowanych przez prof. Markku Miettinena z National Cancer Institute (USA). W wyniku tych badań zostały scharakteryzowane nowe markery tkankowe: raka sutka i pęcherza moczowego (GATA3), nowotworów zarodkowych (SALL4) oraz międzybłoniaka opłucnej (VEGFR2). Pracownicy naukowi ZPN brali również udział w badaniach ekspresji konwertazy angiotensyny (ACE) w znamionach barwnikowych skóry oraz oceny specyficzności utraty białka INI-1 w mięsaku nabłonkowatym tkanek miękkich. 4. Badania morfologiczne i cytometryczne w diagnostyce rozrostów układu chłonnego. W oparciu o wyniki własnych badań pracownicy ZPN wdrożyli równoległą cytologiczną i cytometryczną (cytometria przepływowa) ocenę biopsji aspiracyjnych cienkoigłowych u chorych z podejrzeniem rozrostu układu chłonnego oraz opracowali i wdrożyli schemat rutynowego postępowania diagnostycznego. Brali również udział w pracach Krajowego Rejestru Chłoniaków 5. Udział w opracowaniach standardów badań morfologicznych w ramach projektu realizowanego przez Polskie Towarzystwo Patologów W ramach wspomnianego projektu w Zakładzie Patomorfologii Nowotworów opracowano zalecenia postępowania diagnostycznego w przypadku złośliwych nowotworów tkanek miękkich i kości. Wdrożono także do rutynowej diagnostyki mięsaków nowe testy molekularne techniką FISH oraz immunohistochemiczne z użyciem przeciwciał skierowanych przeciwko fragmentom białek będących produktami genów fuzyjnych powstałych w toku translokacji specyficznych dla poszczególnych mięsaków bądź białkowych produktów genów specyficznych dla wybranych mięsaków. Najważniejsze publikacje z ostatnich 3 lat (2012-2014): 1. Jablonska K, Pula B, Zemla A, Owczarek T, Wojnar A, Rys J, Ambicka A, PodhorskaOkolow M, Ugorski M, Dziegiel P. Expression of melatonin receptor MT1 in cells of human invasive ductal breast carcinoma.J Pineal Res. 2013 Apr;54(3):334-45 2. Niemiec J, Adamczyk A, Małecki K, Ambicka A, Ryś J. Tumor grade and matrix metalloproteinase 2 expression in stromal fibroblasts help to stratify the high-risk group of patients with early breast cancer identified on the basis of st Gallen recommendations. Clin Breast Cancer. 2013 Apr;13(2):119-28. 3. Niemiec JA, Adamczyk A, Ambicka A, Mucha-Małecka A, Wysocki WM, Ryś J. Distribution of podoplanin-positive tumor vessels predicts disease-specific survival of nodepositive breast cancer patients treated with anthracyclines and/or taxanes. Cancer Invest. 2014 Jun;32(5):168-77. 4. Niemiec JA, Adamczyk A, Ambicka A, Mucha-Małecka A, M Wysocki W, Ryś J. Triplenegative, basal marker-expressing, and high-grade breast carcinomas are characterized by 199 high lymphatic vessel density and the expression of podoplanin in stromal fibroblasts. Appl Immunohistochem Mol Morphol. 2014 Jan;22(1):10-6. 5. Miettinen M, McCue PA, Sarlomo-Rikala M, Rys J, Czapiewski P, Wazny K, Langfort R, Waloszczyk P, Biernat W, Lasota J, Wang Z. GATA3: a multispecific but potentially useful marker in surgical pathology: a systematic analysis of 2500 epithelial and nonepithelial tumors. Am J Surg Pathol. 2014 Jan;38(1):13-22. 6. Miettinen M, Wang Z, McCue PA, Sarlomo-Rikala M, Rys J, Biernat W, Lasota J, Lee YS. SALL4 expression in germ cell and non-germ cell tumors: a systematic immunohistochemical study of 3215 cases. Am J Surg Pathol. 2014 Mar;38(3):410-20 7. Miettinen M, Rikala MS, Rys J, Lasota J, Wang ZF.Vascular endothelial growth factor receptor 2 as a marker for malignant vascular tumors and mesothelioma: an immunohistochemical study of 262 vascular endothelial and 1640 nonvascular tumors. Am J Surg Pathol. 2012 Apr;36(4):629-39 8. Wozniak A, Rutkowski P, Piskorz A, Ciwoniuk M, Osuch C, Bylina E, Sygut J, Chosia M, Rys J, Urbanczyk K, Kruszewski W, Sowa P, Siedlecki J, Debiec-Rychter M, Limon J. Polish Clinical GIST Registry.: Prognostic value of KIT/PDGFRA mutations in gastrointestinal stromal tumours (GIST): Polish Clinical GIST Registry experience. Ann Oncol. 2012 Feb;23(2):353-60 9. Dobrosz Z, Ryś J, Paleń P, Właszczuk P, Ciepiela M.Inflammatory myofibroblastic tumor of the bladder - an unexpected case coexisting with an ovarian teratoma.Diagn Pathol. 2014 Jul 15;9:138. doi: 10.1186/1746-1596-9-138. 10. Blecharz P, Reinfuss M, Ryś J, Jakubowicz J, Skotnicki P, Wysocki W. Radiotherapy for carcinoma of the vagina. Immunocytochemical and cytofluorometric analysis of prognostic factors. Strahlenther Onkol. 2013 May;189(5):394-400 200 2.5. Zakład Analityki i Biochemii Klinicznej Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Jan Kanty Kulpa Struktura Zakładu: Pracownia Diagnostyki Laboratoryjnej (Laboratorium) Pracownia Badań Metabolicznych Pracownia Diagnostyki Hematologicznej i Koagulacyjnej Pracownia Markerów Nowotworowych Pracownia Białek Pracownia Izotopowa Pracownia Serologii Transfuzjologicznej wraz z Bankiem Krwi Pracownicy Zakładu i ich funkcje: dr n. med. Ewa Wójcik - adiunkt, Zastępca Kierownika Zakładu, Kierownik Pracowni Markerów Nowotworowych dr n. med. Zofia Stasik - adiunkt, Kierownik Pracowni Białek mgr Urszula Rychlik - asystent naukowy, Kierownik Pracowni Diagnostyki Hematologicznej i Koagulacyjnej mgr Jadwiga Tarapacz - asystent naukowy, Kierownik Pracowni Badań Metabolicznych mgr Katarzyna Brandys - specjalista badawczo-techniczny mgr Beata Kala - specjalista badawczo-techniczny mgr Krzysztof Reinfuss - specjalista badawczo-techniczny mgr Ewa Misiak - młodszy asystent diagnosta laboratoryjny mgr Agnieszka Późniak-Piekarska - młodszy asystent diagnosta laboratoryjny mgr Marek Rapczewski - młodszy asystent diagnosta laboratoryjny mgr Małgorzata Sierhej - młodszy asystent diagnosta laboratoryjny mgr Krystyna Płecha - młodszy asystent diagnosta laboratoryjny (urlop macierzyński) mgr Adam Sroka – młodszy asystent diagnosta laboratoryjny Opis działalności Zakładu: W problematyce prac badawczych Zakładu Analityki i Biochemii Klinicznej od szeregu lat dominują dwa podstawowe działy: • badania dotyczące weryfikacji użyteczności diagnostycznej wyników oznaczeń biomarkerów (markery nowotworowe, wybrane czynniki wzrostu, metaloproteinazy i ich inhibitory), oceny ich wartości predykcyjnej i prognostycznej oraz przydatności w monitorowaniu terapii u chorych na nowotwory złośliwe, • badania nad wartością predykcyjną i prognostyczną biochemicznych i hematologicznych wykładników stanu odżywienia i stanu zapalnego (białka ostrej fazy, cytokiny, układ aktywatora plazminogenu) u chorych na nowotwory w aspekcie oceny stanu sprawności chorych i nasilenia objawów zespołu wyniszczenia nowotworowego. Prowadzone w 2014 r. prace dotyczyły: 1. Weryfikacji użyteczności markera HE4: a. Rak pęcherza moczowego. Oznaczenia stężenia w moczu i surowicy krwi markerów nowotworowych CYFRA 21-1, CEA i HE4. Stwierdzono, że u chorych na naciekającego mięśniówkę, inwazyjnego raka pęcherza moczowego czułość i swoistość diagnostyczna stężenia w moczu CYFRA 21-1 i HE4 są zbliżone, pola powierzchni pod krzywymi ROC wynoszą odpowiednio 0,882 i 0,869. Stężenia markerów pozostają w zależności względem stadium zaawansowania. Brak istotnej korelacji pomiędzy stężeniami obu markerów w moczu, wskazuje na potencjalną 201 użyteczność komplementarnych ich oznaczeń w kwalifikacji chorych na raka pęcherza moczowego do radykalnego leczenia zachowawczego, jak i monitorowania tej terapii (praca prezentowana na 41th ISOBM Congress, Barcelona, 2014) b. Rak trzonu macicy. Stwierdzono, że u chorych na raka trzonu macicy w stadium zaawansowania IA i IB istotnie częściej obserwuje się podwyższone stężenia HE4 w porównaniu do CA 125 (odpowiednio: 40,3% i 11,3%). (wyniki badań prezentowane na 41th ISOBM Congress, Barcelona, 2014). 2. Drobnokomórkowego raka płuca. Prowadzone we współpracy z Kliniką Nowotworów Piersi i Klatki Piersiowej oraz Zakładem Radioterapii prace dotyczą problemów diagnostyki biochemicznej chorych na drobnokomórkowego raka płuca, weryfikacji użyteczności diagnostycznej prekursora peptydu uwalniającego gastrynę (ProGRP) oraz swoistej enolazy neuronowej (NSE), a także oceny wartości prognostycznej wykładników stanu odżywienia i stanu zapalnego i wyliczanych na ich podstawie kompleksowych wskaźników prognostycznych. Dokonano oceny użyteczności nowego wskaźnika, wyliczanego na podstawie stężenia albuminy oraz stosunku bezwzględnej liczby neutrofili do limfocytów (ALI). Wykazano, że ten wskaźnik jest niezależnym, niekorzystnym czynnikiem rokowniczym u chorych na drobnokomórkowego raka płuca. Osobny problem dotyczy galektyny typu 3 jako wskaźnika powikłań (zwłóknień) u chorych poddawanych radioterapii. Wykazano, że w 1 miesiąc po zakończeniu radioterapii nastąpił istotny wzrost stężenia galektyny -3. 3. Raka jelita grubego. Wykazano, że u chorych na raka jelita grubego w zaawansowanych stadiach procesu chorobowego neoadjuwantowa radioterapia prowadzi do istotnego spadku stężenia MMP-9, TIMP-1 oraz IL-6, wskaźników którym przypisywana jest znacząca rola w mechanizmach progresji procesu nowotworowego. Brak jest natomiast tak nasilonych zmian poziomu ww. wskaźników u chorych we wczesnych stadiach zaawansowania. 4. Raka jelita grubego. W badaniach dotyczących adhezyjnego białka naczyniowego sVAP-1 u chorych na raka jelita grubego wykazano istotne zależności pomiędzy jego stężeniem a stadium zaawansowania procesu chorobowego. Niskie stężenia sVAP-1 wiążą się z gorszym rokowaniem chorych, reakcją ostrej fazy o większym nasileniu. Wykazano istotne zależności pomiędzy czasem przeżycia bezobjawowego chorych a stężeniem sVAP-1 5. Raka trzonu macicy. W grupie 104 chorych na raka trzonu macicy wykazano istotne zależności pomiędzy stężeniem HE4, CA125 u CRP a stadium zaawansowania, stopniem złośliwości histologicznej. U chorych ze stężeniem IL6 powyżej 5 ng/l obserwowano istotnie wyższe stężenia obu markerów nowotworowych. Czułość i swoistość diagnostyczna wyników oznaczeń HE4 w badanej grupie chorych na raka trzonu była istotnie wyższa aniżeli CA 125. Najważniejsze publikacje z ostatnich 3 lat: 1. Grandys M., Majerczak J., Karasinski J., Kulpa J., Zaladz J.A.Skeletal Muscle Myosin Heavy Chain Isoform Content in Relation to Gonadal Hormones and Anabolic-Catabolic Balance in Trained and Untrained MenJournal of Strength and Conditioning Research 2012; 26, 12: 3262-3269 2. Sitkiewicz D., Stępińska J., Solnica B., Opolski G., Kulpa J.K. Rekomendacje. Markery biochemiczne w świetle uniwersalnej definicji zawału mięśnia sercowego. Rekomendacja Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej Diagnostyka Laboratoryjna 2012, 48, 3: 353-358 3. Wysocki W. M., Stasik Z., Darasz Z., Jakubowicz J., Tarapacz J., Kulpa J.K.Preoperative radiotherapy does not alter pre- and early postoperative serum C-reactive protein and albumin concentrations in colorectal cancer patientsWspółczesna Onkologia 2013; 17 (2): 161-164 4. Kulpa J.K., Rychlik U., Wójcik E. Biochemical Diagnostics in Cancer Patients - Expectations and LimitationsPolityka Zdrowotna , 2013; XII/II: 57-64 202 5. Kulpa J.K., Rychlik U., Tarapacz J., Rychlik M., Stasik Z., Wójcik E., Kruczak A., KorygaWszołek S.Indeks masy ciała (BMI) a stan zapalny u chorych na endometrialnego raka trzonu macicyDiagnostyka Laboratoryjna 2013; 49, 3: 201-208 6. Wójcik E., Stasik Z., Sas-Korczyńska B., Rychlik U., Tarapacz J., Kulpa J.K. Wartość prognostyczna wskaźnika PNI u chorych na drobnokomórkowego raka płuca Diagnostyka Laboratoryjna 2013; 49, 4: 369-375 7. Mituś J.W., Blecharz P., Reinfuss M., Kulpa J.K., Skotnicki P., Wysocki W.M. Changes in the clinical characteristics, treatment options, and therapy outcomes in patients with phyllodes tumor of the breast during 55 years of experience Medical Science Monitor 2013; 19: 11831187 8. Kulpa J.K., Rychlik U., Stasik Z., Tarapacz J., Wójcik E.Diagnostyka laboratoryjna chorób nowotworowych - rozdział w: Diagnostyka Laboratoryjna. Redakcja naukowa B. Solnica Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014: 283-329 9. Kulpa J. Diagnostyka biochemiczna - podrozdział 3.2. w: Przerzuty nowotworowe w kościach. Praca zbiorowa pod redakcją prof. M. Krzakowskiego PRIMOPRO Warszawa 2014: 38-52 10. Wójcik E., Rychlik U., Tarapacz J., Stasik Z., Sokalski A., Kulpa J.K. Nowy wskaźnik stanu zapalnego w ocenie rokowania chorych na drobnokomórkowego raka płuca Diagnostyka Laboratoryjna 2014; 50(4): 293-298 203 2.6. Zakład Radiobiologii Klinicznej Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. Anna Gasińska Pracownicy Zakładu: dr hab. Dorota Słonina – profesor nadzwyczajny, dr hab. Beata Biesaga – adiunkt, dr Joanna Niemiec – adiunkt, dr Agnieszka Adamczyk – adiunkt, mgr Anna Cichocka – starszy asystent, diagnosta laboratoryjny, mgr Kaja Majchrzyk – młodszy asystent, biolog mgr Anna Janecka – młodszy asystent, biotechnolog. Opis działalności Zakładu: Tematy badań prowadzonych w latach 2012-2014: 1. Zbadanie korelacji pomiędzy ekspresją wybranych markerów biologicznych a oceną ognisk nowotworowych w obrębie gruczołu krokowego za pomocą perfuzji tomografii komputerowej u chorych na niezaawansowanego raka prostaty. A. Gasińska, E. Łuczyńska, W. Wilk, A. Cichocka (Projekt badawczy finansowany przez MNiSW nr 2408/B/PO1/2009/37). 2. Ocena znaczenia prognostycznego wybranych markerów biologicznych niezawansowanego raka prostaty leczonego operacyjnie dla wznowy biochemicznej i klinicznej. A. Gasińska, E. Łuczyńska, U. Rychlik, W. Wilk, A. Cichocka 3. Wykorzystanie markerów molekularnych do oceny potencjału przerzutowania zaawansowanego raka nerki. A. Gasińska, A. Adamczyk, A. Stelmach, A. Janecka, J. Jaszczyński, W. Wilk, A. Cichocka 4. Zjawisko nadwrażliwości na niskie dawki promieniowania jonizującego (HRS) w komórkach prawidłowych od chorych na raka szyjki macicy. Ocena występowania i mechanizm D. Słonina, B. Biesaga, D. Kabat, A. Gasińska, A. Janecka (Projekt badawczy finansowany przez MNiSW nr NN401 102539) 5. Względna skuteczność biologiczna terapeutycznej wiązki protonów w IFJ PAN w Krakowie. Wykonawcy: D. Słonina, B. Biesaga, D. Kabat 6. Prognostyczne znaczenie potencjału proliferacyjnego oraz parametrów biologicznych i histologicznych w podtypach przewodowego naciekającego raka piersi. J. Niemiec, A. Adamczyk, K. Niesiołowska, K. Małecki, J. Ryś (Projekt badawczy finansowany przez MNiSW nr N401 2344 33). 7. Zbadanie korelacji pomiędzy ekspresją wybranych markerów biologicznych a oceną ognisk nowotworowych w obrębie gruczołu krokowego za pomocą perfuzji tomografii komputerowej u chorych na niezaawansowanego raka prostaty. A. Gasińska, E, Łuczyńska, W. Wilk, A. Cichocka (Projekt badawczy finansowany przez MNiSW nr 2408/B/PO1/2009/37). 204 8. Ocena znaczenia prognostycznego wybranych markerów biologicznych niezaawansowanego raka prostaty leczonego operacyjnie dla wznowy biochemicznej i klinicznej. A. Gasińska, E. Łuczyńska, U. Rychlik, W. Wilk, A. Cichocka (Projekt badawczy finansowany przez MNiSW nr 2408/B/PO1/2009/37). 9. Porównanie charakterystyki immunohistochemicznej komórek guza pierwotnego i komórek przerzutów w węzłach chłonnych oraz próba wyróżnienia komórek macierzystych w podtypach raka piersi różniących się immunofenotypowo i ocena ich biologicznego znaczenia. A. Adamczyk, J. Niemiec, A. Ambicka, K. Małecki, W. Wysocki, A. Cichocka, K. Majchrzyk, J. Ryś, J. Mituś. (Projekt badawczy finansowany przez MNiSW nr NN401 096 137). 10. Prognostyczne znaczenie gęstości naczyń limfatycznych guza u chorych na przewodowego naciekającego raka piersi nieleczonych chemicznie lub leczonych antracyklinami i taksanami. J. Niemiec, A. Adamczyk, B. Biesaga, A. Mucha-Małecka, W. Wysocki, M. Ziobro, A. Ambicka, J. Wysocka, A. Cichocka, K. Majchrzyk, J. Ryś. 11. Występowanie infekcji HPV16 w rakach płaskonabłonkowych jamy ustnej oraz ustnej i krtaniowej części gardła oraz potencjał prognostyczny tej infekcji dla jednoczesnej chemioradioterapii chorych na tego typu nowotwory złośliwe. B. Biesaga, A. Mucha-Małecka, D. Słonina, A. Janecka, K. Halaszka. 12. Ocena wartości predykcyjnej parametrów biologicznych związanych ze zjawiskiem oporności wielolekowej u chorych na raka piersi leczonych uzupełniająco antracyklinami. B. Biesaga, J. Niemiec, M. Ziobro, J. Wysocka, A. Kruczak. (Projekt badawczy finansowany przez MNiSW nr N401 173 31/3808). 13. Występowanie onkogennych typów wirusa brodawczaka ludzkiego w różnych immunofenotypach przewodowego raka piersi i ich znaczenie dla odpowiedzi chorych na różnego rodzaju leczenie przeciwnowotworowe. B. Biesaga, A. Janecka, A. Adamczyk, J. Niemiec, S. Szostek, D. Słonina, J. Ryś, A. HarazinLechowska, A. Kruczak, J. Wysocka, A. Ambicka, M. Ziobro, A. Wojewoda–Grela, I. Cedrych, W. Wysocki. Wykaz najważniejszych publikacji z ostatnich 3 lat: 1. 2. 3. 4. 5. Łuczynska E, Gasinska A., Wilk W. Expression of Ki-67 (MIB-1) and GLUT-1 Proteins in Nonadvanced Prostatic Cancer. Pol J Pathol 2012, 63, 272-277 (IF-0,490) Niemiec J. A., Adamczyk A., Małecki K., Majchrzyk K., Ryś J. Relationships Between Immunophenotype, Ki-67 Index, Microvascular Density, Ep-CAM/P-cadherin, and MMP-2 Expression in Early-stage Invasive Ductal Breast Cancer. Appl Immunohistochem Mol Morphol 2012, 20(6), 550-60 (IF-1,828). Grądzka I., Sochanowicz B., Brzóska K., Wójciuk G., Sommer S., Wojewódzka M., Gasinska A., Degen Ch., Jahreis G., Szumiel I.Cis-9, trans-11 conjugated linoleic acid affects lipid raft composition and sensitizes human colorectal adenocarcinoma HT-29 cells to X-radiation. Biochim Biophys Acta - General Subjects 2013, 1830, 2233-2242 (IF-4,204) Niemiec J., Adamczyk A., Małecki K., Ambicka A., Ryś J. Tumor grade and MMP-2 expression in stromal fibroblasts help to stratify the high risk group of early breast cancer patients identified on the basis of St. Gallen recommendations. Clin Breast Cancer 2013, 13(2), 119-28 (IF-2,422). Niemiec J., Adamczyk A., Ambicka A., Mucha-Małecka A., Wysocki MW., Ryś J. Distribution of podoplanin-positive tumour vessels predicts disease-specific survival of node-positive breast 205 cancer patients treated with anthracyclines and/or taxanes. Cancer Invest 2014, 32(5), 168-77. (IF-2,060). 6. Niemiec J., Adamczyk A., Ambicka A., Mucha-Małecka A., Wysocki W., Ryś J. Triple negative, basal marker expressing, and high grade breast carcinomas are characterised by high lymphatic vessel density and expression of podoplanin in stromal fibroblasts. Appl Immunohistochem Mol Morphol 2014, 22(1), 10-6 (IF-2,059). 7. Słonina D., Biesaga B., Janecka A., Kabat D., Bukowska-Strakova K., Gasińska A. Low-dose hyper-radiosensitivity is not a common effect in normal asynchronous and G2-phase fibroblasts of cancer patients. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2014, 88(2), 369-76 (IF–4,176). 8. Słonina D., Biesaga B., Swakoń J., Kabat D., Grzanka L., Ptaszkiewicz M., Sowa U. Relative biological effectiveness of the 60 MeV therapeutic proton beam at the Institute of Nuclear Physics (IFJ PAN) in Kraków, Poland. Radiat Environ Biophys 2014, 53, 745-54 (IF–1,582). 9. Biesaga B., Niemiec J., Ziobro M. BCL-2, topoisomerase IIα, microvessel density and prognosis of early advanced breast cancer patients after adjuvant anthracycline based chemotherapy. J Cancer Res Clin Oncol 2014, 140(12), 2009-19 (IF – 3,009). 10. Adamczyk A., Niemiec J., Ambicka A., Mucha-Małecka A., Mituś J., Ryś J. CD44/CD24 as potential prognostic markers in node-positive invasive ductal breast cancer patients treated with adjuvant chemotherapy. J Mol Histol 2014, 45(1), 35-45 (IF- 1,979). Monografia Biesaga B. Ocena prognostycznej wartości infekcji HPV16 i wybranych cech biologicznych płaskonabłonkowego raka szyjki macicy u chorych poddanych jednoczesnej chemioradioterapii opartej na cisplatynie (Wydawca, Centrum Onkologii – Instytut im. M. Skłodowskiej – Curie, Oddział w Krakowie, 2013, ISBN, 978-83-928004-5-3). 206 3. Epidemiologia 207 3.1. Pracownia Epidemiologii Kierownik Pracowni: Prof. nadzw. dr hab. Jadwiga Rachtan Pracownicy Pracowni: Justyna Bajorek - technik statystyk Mgr Małgorzata Geleta - specjalista informatyk Mgr Ewa Kisielewicz - mł. specjalista statystyk Mgr Łucja Molong - specjalista statystyk lic. Ilona Szwagrzyk - mł. specjalista statystyk Mgr Anna Widawska - mł. specjalista statystyk Mgr Renata Żmurko - mł. specjalista statystyk Opis działalności Pracowni 1.Badania: EUROCARE, EUNICE, CONCORD- high resolution Jadwiga Rachtan, Małgorzata Geleta, Łucja Molong Głównym celem międzynarodowego badania populacyjnego EUROCARE jest analiza przeżyć chorych na nowotwory złośliwe w różnych krajach Europy. Program EUROCARE jest prowadzony od 1989 roku. W ramach programu współpracuje ponad 60 populacyjnych rejestrów nowotworów (w tym Krakowski Rejestr Nowotworów) z 29 krajów Europy. Realizowany obecnie program EUROCARE-5 obejmuje chorych, u których nowotwory zdiagnozowano w latach 20002007. Krakowski Rejestr dostarczył do głównej bazy programu EUROCARE-5 dane o 25 758 zachorowaniach na nowotwory złośliwe w Krakowie w latach 2000-2007. W ramach międzynarodowego projektu EUNICE przeprowadzono populacyjny program, który dotyczył analizy zmian w zachorowalności, przeżyciach i umieralności na raka prostaty w Europie i w USA. Do badania zakwalifikowano dane odnośnie 401 162 mężczyzn w wieku 40 i więcej lat (171 479 - Europa, 229 683 - USA), którzy zachorowali na raka prostaty (ICD - 10, C61) w latach 1985-2004. W Europie w latach 2000-2004 przeżycia chorych na raka prostaty w grupie wieku 40-64 lat wahały się od 64-95%, w grupie wieku 65- 74 lat od 67-95%, w grupie 75 i więcej lat od 38-84%. W tym samym okresie czasu przeżycia w USA były znamiennie wyższe i wynosiły odpowiednio 99%, 99% i 92%. Zachorowalność (2000-2006) na raka prostaty w USA w grupie wieku 40-64 lat oraz 65-74 lat była wyższa niż w Europie (186/ 100 tys. vs 146/ 100 tys., 920/ 100 tys. vs 870/ 100 tys.). Natomiast w najstarszej grupie wieku (75+) zachorowalność w USA była niższa niż w Europie (831/ 100 tys. vs 1217/ 100 tys.). W USA zanotowano spadek umieralności na raka prostaty (o około 25-38%), a w Europie spadek umieralności o około 5-32% zaobserwowano we Włoszech (Toskania, Turyn), Holandii (Eindhoven), Finlandii, Norwegii, Szwajcarii (Genewa) oraz w Niemczech (Saarland). Celem międzynarodowego programu CONCORD-high resolution była próba wyjaśnienia różnic w przeżyciach chorych na raka jelita grubego w USA i w Europie. W badaniu uczestniczyło 7 rejestrów stanowych z USA i 14 rejestrów populacyjnych z 9 krajów Europy. Standaryzowane względem wieku 5-letnie przeżycia były podobne w USA (58%) i krajach Europy Północnej (56%) oraz Europy Zachodniej (54%), natomiast przeżycia w Europie Wschodniej były niższe i wynosiły 42%. 2. Epidemiologia nowotworów złośliwych w województwie małopolskim Jadwiga Rachtan, Małgorzata Geleta, Łucja Molong, Anna Widawska, Renata Żmurko W ramach badań przeprowadzono analizę zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w województwie małopolskim w 2012 roku. Zarejestrowano 13350 nowych zachorowań na nowotwory złośliwe ogółem ( 6790 u mężczyzn, 6560 u kobiet), oraz 7540 zgonów z powodu nowotworów (4296 u mężczyzn, 3244 u kobiet). Zachorowalność na nowotwory złośliwe ogółem u 208 mężczyzn w poszczególnych powiatach w roku 2012 wahała się od 197,2/ 100 tys. w powiecie bocheńskim do 343,3/ 100 tys. w Tarnowie, a u kobiet od 153,4/ 100 tys. w powiecie nowosądeckim do 267,6/ 100 tys. w Krakowie. Najwyższą umieralność u mężczyzn zanotowano w powiecie wadowickim 188,8/ 100 tys., a u kobiet w powiecie chrzanowskim 115,0/ 100 tys. Dane epidemiologiczne odnośnie zagrożenia nowotworami złośliwymi w województwie małopolskim są publikowane w biuletynie, prezentowane na wykładach i szkoleniach. 3.Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych Jadwiga Rachtan, Łucja Molong, Anna Widawska, Renata Żmurko, Ilona Szwagrzyk W ramach programu prowadzona jest weryfikacja wyników badań histopatologicznych wykonanych w zakładach patomorfologii na terenie województwa małopolskiego, a ponadto uzupełniane są brakujące karty zgłoszeń chorób nowotworowych (MzN-1a), brakujące numery PESEL oraz vital status. Na podstawie dokumentacji szpitalnej uzupełniany jest stopień zaawansowania choroby, (TNM-kliniczny, pTNM), liczba badanych węzłów chłonnych oraz wielkość guza. Najważniejsze publikacje z ostatnich 3 lat: 1. Neppl- Huber C, Zappa M, Coebergh JW, Rapiti E, Rachtan J, Holleczek B, Rosso S, Aareleid T, Brenner H, Gondos A, EUNICE Survival Working Group. Changes in incidence, survival and mortality of prostate cancer in Europe and the United States in the PSA era: additional diagnoses and avoided deaths. Ann Oncol 2012, 23, 1325- 1334. 2. Brozek I, Ratajska M, Piatkowska M, Kluska A, Balabas A, Dabrowska M, Nowakowska D, Niwinska A, Rachtan J, Steffen J, Limon J. Limited significance of family history for presence of BRCA1 gene mutation in Polish breast and ovarian cancer cases. Fam Cancer 2012, 11, 351- 354. 3. Butkiewicz D, Drosik A, Suwiński R, Krześniak M, Rusin M, Kosarewicz A, Rachtan J, Matuszczyk I, Gawkowska- Suwińska M. Influence of DNA repair gene polymorphisms on prognosis in inoperable non-small cell lung cancer patients treated with radiotherapy and platinum- based chemotherapy. Int J Cancer 2012, 131, 1100- 1108. 4. Allemani C, Sant M, Weir HK, Richardson LC, Baili P, Storm H, Siesling S, Torrella-Ramos A, Voogd AC, Aareleid T, Ardanaz E, Berrino F, Bielska-Lasota M, Bolick S, Cirilli C, Colonna M, Contiero P, Cress R, Crocetti E, Fulton JP, Grosclaude P, Hakulinen T, Izarzugaza MI, Malmström P, Peignaux K, Primic-Žakelj M, Rachtan J, Safaei Diba C, Sánchez MJ, Schymura MJ, Shen T, Traina A, Tryggvadottir L, Tumino R, Velten M, Vercelli M, Wolf HJ, Woronoff AS, Wu X, Coleman MP. Breast cancer survival in the US and Europe: a CONCORD high-resolution study. Int J Cancer. 2013, 132, 1170-1181. 5. Allemani C, Rachet B, Weir HK, Richardson LC, Lepage C, Faivre J, Gatta G, Capocaccia R, Sant M, Baili P, Lombardo C, Aareleid T, Ardanaz E, Bielska-Lasota M, Bolick S, Cress R, Elferink M, Fulton JP, Galceran J, Gózdz S, Hakulinen T, Primic-Žakelj M, Rachtan J, Diba CS, Sánchez MJ, Schymura MJ, Shen T, Tagliabue G, Tumino R, Vercelli M, Wolf HJ, Wu XC, Coleman MP. Colorectal cancer survival in the USA and Europe: a CONCORD highresolution study. BMJ Open. 2013, 3, 1-11. 6. Rachtan J, Sokołowski A, Geleta M, Widawska A, Żmurko R, Molong Ł. Nowotwory złośliwe w województwie Małopolskim w 2008, 2009, 2010 roku. Centrum OnkologiiInstytut im. M. Skłodowskiej-Curie Oddział w Krakowie, Kraków, 2011, 2012, 2013, 2014. 209