D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

Sygn. akt III AUz 41/16
POSTANOWIENIE
Dnia 12 lipca 2016 r.
Sąd Apelacyjny w Szczecinie
III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie: Przewodniczący SSA Jolanta Hawryszko (spr.)
Sędziowie SSA Anna Polak
SSA Urszula Iwanowska
po rozpoznaniu 12 lipca 2016 r. na posiedzeniu niejawnym w Szczecinie
sprawy B. M.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.
o przeliczenie emerytury
na skutek zażalenia B. M. na postanowienie Sądu Okręgowego VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń w Szczecinie z
16.02.2016 r., VII U 879/15
postanawia:
1. zmienić zaskarżone postanowienie i odrzucić wniosek.
2. umorzyć postępowanie zażaleniowe.
SSA Anna Polak SSA Jolanta Hawryszko SSA Urszula Iwanowska
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie ubezpieczonej B. M. przeciwko
Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S. o przeliczenie emerytury postanowieniem z 16 lutego 2016
r. oddalił wniosek ubezpieczonej o wyłączenie sędziego Anny Stasiewicz-Kokotowskiej od prowadzenia niniejszej
sprawy.
W uzasadnieniu sąd okręgowy wskazał, że sędzia - objęta wnioskiem o wyłączenie - rozpoznawała niniejszą sprawę, a
wynikiem był wyrok oddalający odwołanie B. M. wydany 11.01.2016 r. W tym samym dniu, po wyroku B. M. złożyła
w biurze podawczym sądu wniosek o uzasadnienie wyroku oraz wniosek o wyłączenie sędziego od prowadzenia
niniejszej sprawy zarzucając, że sędzia nie podał jej nazwiska na wokandzie, nie miała możliwości wypowiedzenia się
na rozprawie, w sprawie brak było ławników oraz brak protokolanta. Sąd okręgowy rozważył, że rola konkretnego
sędziego w sądzie I instancji, prowadzącego konkretną sprawę kończy się z momentem sporządzenia uzasadnienia
wyroku. Natomiast instytucja wyłączenia sędziego dotyczyć może, co oczywiste, wyłącznie tego sędziego, który orzeka
w sprawie, a zatem który podejmuje i nadal będzie jeszcze podejmował czynności merytoryczne. Bezprzedmiotowym
jest natomiast orzekanie o wyłączeniu sędziego, który postępowanie w prowadzonej przez siebie sprawie juz zakończył
i wydał rozstrzygnięcie, uzasadnił je i jako sędzia nie będzie już w sprawie podejmował dalszych czynności. O ile
zaś strona z treści tego rozstrzygnięcia nie jest zadowolona, środkiem do ewentualnego wzruszenia wyroku jest nie
wniosek o wyłączenie sędziego, ale apelacja, skierowana do sądu II instancji.
Niemniej jednak, sąd okręgowy rozważył wniosek także merytorycznie, w myśl art. 45 ust. 1 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej i art. 48 – 52 k.p.c. Wskazał, że instytucja przewidziana w ww. przepisach ma zapewnić
stronie właściwe i bezstronne rozpoznanie sprawy. Stosownie do art. 50 § 1 k.p.c. wniosek o wyłączenie sędziego
strona zgłasza na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa się toczy, uprawdopodabniając przyczyny
wyłączenia. W myśl art. 48 § 1 k.p.c. sędzia jest wyłączony z mocy ustawy:
1)w sprawach, w których jest stroną lub pozostaje z jedną ze stron w takim
stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziaływa na jego prawa lub obowiązki;
2)w sprawach swego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia
i powinowatych bocznych do drugiego stopnia;
3)w sprawach osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;
4)w sprawach, w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem albo był radcą prawnym jednej ze stron;
5)w sprawach, w których w instancji niższej brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jako też w sprawach o
ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których
występował jako prokurator.
Niezależnie od wyżej wymienionych, sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli między nim, a
jedną ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości co do
bezstronności sędziego - art. 49 k.p.c. Sąd okręgowy uznał, że nie zachodziła żadna z ustawowych przyczyn, bowiem
na istnienie którejkolwiek z nich nie powoływała się ani powódka, ani sędzia.
Zażalenie na to postanowienie złożyła ubezpieczona nie formułując żadnych zarzutów merytorycznych. Natomiast
stwierdziła, że doszło do złamania wolności i praw człowieka oraz wnioskowała o uznanie, że sąd się nie odbył, bo nie
jest ważny oraz o przeprowadzenie prawdziwego procesu sądowego.
Sąd apelacyjny rozważył zażalenie i uznał, że nie zasługuje na uwzględnienie.
Po pierwsze, należy przyznać sądowi okręgowemu rację co do stwierdzenia, że w rozpoznawanej sprawie
bezprzedmiotowe jest orzekanie o wyłączeniu sędziego, który - przed zgłoszeniem przez stronę wniosku o wyłączenie
sędziego - postępowanie w prowadzonej przez siebie sprawie zakończył, wydał wyrok, uzasadnił go i jako sędzia
nie będzie już w sprawie podejmował żadnych czynności. Zdaniem sądu apelacyjnego, w takiej sytuacji procesowej
złożenie wniosku o wyłączenie sędziego od rozpoznawania sprawy jest zbędne, zatem wniosek podlega odrzuceniu,
ponieważ nie ma żadnych podstaw faktycznych by wniosek analizować merytorycznie. Należy też wskazać, za
sądem okręgowym, że zgodnie z przepisami art. 48 – 52 k.p.c., z istoty tej regulacji wynika, że można żądać
wyłączenia sędziego tylko w zakresie rozparzenia konkretnej sprawy. W każdym więc przypadku wydanie wyroku
kończy rozpatrzenie sprawy, bowiem po tym zdarzeniu prawnym sędzia wydający wyrok nie może już spowodować
merytorycznej zmiany rozstrzygnięcia. Wszystkie czynności procesowe podejmowane przez sędziego, dla strony
będą miały rozstrzygające znaczenie, jedynie do chwili wydania wyroku. Istotą tych regulacji proceduralnych jest
bowiem zagwarantowanie stronie konstytucyjnego prawa do rozpatrzenia sprawy przez niezależny, bezstronny i
niezawisły sąd (art. 45 Konstytucji RP). Cel ten znika z momentem wydania wyroku, ponieważ wyrok kończy sprawę
w instancji. Przy czym wymaga podkreślenia, że Konstytucja RP mówi o prawie do rozpatrzenia sprawy, nie do
prowadzenia sprawy. Należy też zauważyć, że przepis art. 50 k.p.c. wymaga, aby wniosek o wyłączenie sędziego
zawierał uprawdopodobnienie przyczyn wyłączenia. Rzecz jasna, w odniesieniu do sprawy, w której już zapadł wyrok,
nie można wskazać żadnych racjonalnych przyczyn wyłączenia sędziego od rozpoznania sprawy, które wpływałyby
na bezstronność sędziego. Sąd okręgowy trafnie przywołał orzecznictwo nawiązujące do analogicznych spraw Zarzuty dotyczące wydanego w sprawie orzeczenia bądź opierające się na naruszeniu przepisów procesowych w
toku postępowania mogą uzasadniać wniesienie środka odwoławczego, a nie wniosku o wyłączenie sędziego (zob.
orzeczenie SN z dnia 26 marca 1997r., III AO 5/97, OSN 1997, nr 24, poz. 502; orzeczenie SN z dnia 8 marca 1972r.,
I PZ 9/72, niepubl.).
Po drugie, już tylko na marginesie, sąd apelacyjny przychyla się do oceny sądu okręgowego, że ubezpieczona nie
wykazała żadnych obiektywnych przesłanek, które mogłyby zostać zakwalifikowane jak mieszcząca się w kategoriach
wynikających z art. 48 i 49 k.p.c. Natomiast powołana przez stronę wadliwość oceny prawnej sprawy, czy też
wadliwości o charakterze proceduralno-porządkowym mogą zostać przez stronę powołane jako zarzuty apelacji.
Mając na uwadze przedstawioną ocenę, sąd apelacyjny odpowiednio na podstawie art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art.
386 § 3 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie z 16.02.2016 r. i na podstawie art. 49 k.p.c. a contrario odrzucił
wniosek ubezpieczonej o wyłączenie sędziego uznając, że wniosek był bezprzedmiotowy. Natomiast na podstawie
art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 355 i 391 §1 k.p.c. umorzono postępowanie zażaleniowe. Wydanie postanowienia
merytorycznego przez sąd apelacyjny w postępowaniu zażaleniowym było niedopuszczalne zważywszy, że wniosek o
wyłączenie podlegał odrzuceniu.
SSA Anna Polak SSA Jolanta Hawryszko SSA Urszula Iwanowska