Ochrona pacjenta przed zakażeniami jako wymiar opieki

Dr n. med. Lidia Sierpińska
Ochrona pacjenta przed zakażeniem
jako wymiar jakości opieki
Konferencja „EpiMilitaris”
Ryn, 18 – 20 września 2012 r
Na jakość świadczeń medycznych składa się:
zapewnienie wysokiego poziomu opieki nad chorym
i ochrona pacjenta przed zakażeniem.
Wraz z profilaktyką zakażeń ściśle wiąże się:
* ograniczenie zapadalności na choroby zakaźne,
* skracanie czasu hospitalizacji,
* obniżanie kosztów leczenia,
* zapobieganie innym niekorzystnym skutkom
zdrowotnym wśród chorych.
W ochronie pacjenta przed zakażeniem istotną rolę
odgrywają przepisy prawne......
Zobowiązują kierowniczą kadrę podmiotów leczniczych
do
wdrożenia i przestrzegania
określonych standardów, procedur
i zasad postępowania
przy udzielaniu świadczeń medycznych przez
podległych pracowników.
Uwarunkowania prawne
ochrony pacjenta przed zakażeniem:
1. Ustawa z dnia 13 lipca 2012 roku o zmianie ustawy o
zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u
ludzi oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Znowelizowana ustawa reguluje, m.in. obowiązki
kierowników podmiotów leczniczych oraz pracowników
medycznych w odniesieniu do podejmowanych działań
zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych.
Na podstawie ww. ustawy dyrektorzy szpitali zobowiązani
są do powołania i nadzoru nad działalnością zespołu i
komitetu kontroli zakażeń szpitalnych.
Uwarunkowania prawne
ochrony pacjenta przed zakażeniem:
2. Z dniem 1 stycznia 2012 roku weszło w życie nowe
rozporządzenie Ministra Zdrowia z 23 grudnia 2011 r.
w sprawie listy czynników alarmowych, rejestru
zakażeń szpitalnych i czynników alarmowych oraz
raportów o bieżącej sytuacji epidemiologicznej
szpitala
Rozporządzenie uwzględnia wzory i sposób
sporządzania raportów właściwemu powiatowemu
inspektorowi sanitarnemu.
Uwarunkowania prawne
ochrony pacjenta przed zakażeniem:
3. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie
szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać
pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego
działalność leczniczą z dnia 26 czerwca 2012 r.
Rozporządzenie precyzuje szczegółowe wymagania
dotyczące poniższych pomieszczeń i urządzeń
podmiotu wykonującego działalność leczniczą.
Uwarunkowania prawne
ochrony pacjenta przed zakażeniem:
4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie
szczegółowego sposobu postępowania z odpadami
medycznymi z dnia 30 lipca 2010 r
Rozporządzenie precyzuje jak należy postępować z
odpadami medycznymi, określa zasady zbierania i
czasowego magazynowania odpadów medycznych
przed poddaniem odpadów procesowi
unieszkodliwiania, uwzględnia warunki transportu
wewnętrznego
Uwarunkowania prawne
ochrony pacjenta przed zakażeniem:
5. Zalecenia Rady Unii Europejskiej z dnia 9 czerwca
2009 w sprawie bezpieczeństwa pacjentów, w tym
profilaktyki i kontroli zakażeń związanych z opieką
zdrowotną
Zalecenia dotyczą: monitorowania zakażeń; systemu
nadzoru nad zakażeniami na szczeblu instytucji, na
poziomie regionalnym i krajowym; doskonalenia
zawodowego pracowników medycznych
specjalizujących się w kontroli zakażeń
Aby spełnić wymagania określone w ww. przepisach
muszą w podmiotach leczniczych być przestrzegane
określone standardy, procedury
w procesie diagnozowania, leczenia i rehabilitacji chorych:
- przestrzeganie zasad higieny osobistej pacjentów oraz własnej,
- przestrzeganie procedur postępowania p/epidemicznego w tym:
higieniczne mycie rąk przed wykonaniem jakiegokolwiek zabiegu,
- przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki podczas wykonywania
zabiegów medycznych,
- stosowanie jednorazowych rękawiczek higienicznych podczas
wykonywania wszelkich czynności przy pacjencie,
- odpowiednie przygotowanie pacjenta do operacji (kąpiel aseptyczna całego
ciała),
- mycie chirurgiczne rąk na bloku operacyjnym przed każdą operacją
- zakładanie jałowych rękawiczek oraz odzieży ochronnej przed operacją,
- zakładanie maseczek i czepków na włosy przed operacją,
- posługiwanie się tylko i wyłącznie jałowym sprzętem na bloku operacyjnym,
Aby spełnić wymagania określone w ww. przepisach
muszą w podmiotach leczniczych być przestrzegane
określone standardy, procedury
w procesie diagnozowania, leczenia i rehabilitacji
chorych – c.d:
- posługiwanie się jałowymi narzędziami podczas zmiany opatrunku na
ranie pooperacyjnej,
- obserwacja rany i opatrunków, codzienna zmiana opatrunków, a w
razie potrzeby częściej (np. po zabrudzeniu, przekrwieniu, zamoczeniu),
- częsta obserwacja miejsc wkłucia, ujścia drenów i cewników, dbanie o
czystość cewników,
- zachowanie procedur segregacji i izolacji pacjentów w celu
zapobiegania rozprzestrzeniania się zakażeń szpitalnych,
- prawidłowa pielęgnacja pacjentów zaintubowanych i rurki intubacyjnej,
- okresowa ocena stanu zdrowia pracowników szpitala,
- szczepienia ochronne personelu medycznego przeciw chorobom
zakaźnym,
- prowadzenie dokumentacji w związku z ekspozycją zawodową.
Potwierdzeniem wdrożenia i przestrzegania
określonych wymagań sanitarno – epidemiologicznych
w szpitalach
są uzyskane certyfikaty jakości,
np. akredytacyjny, ISO.
Jednocześnie bardzo pomocne
w utrzymaniu reżimu sanitarno higienicznego
są
obiektywne narzędzia oceny przestrzegania
określonych zasad profilaktyki zakażeń szpitalnych.
Przegląd literatury
w zakresie oceny poziomu opieki nad chorym,
a w tym ochrony pacjenta przed zakażeniem,
wskazuje,
że ciągle poszukuje się
metod i narzędzi
oceny jakości świadczonych usług medycznych
w różnych obszarach.
Jednym z narzędzi
do oceny poziomu pielęgnowania chorego
w oddziałach szpitalnych,
które uwzględnia kryteria
dotyczące ochrony pacjenta przed zakażeniem,
jest arkusz BOHIPSZO (wg Lenartowicz)
(Bezpieczeństwo chorego, Ochrona przed zakażeniem, Hotelowe usługi wraz z zaspokojeniem potrzeb
egzystencjonalnych, Informowanie, Podmiotowość, Samopielęgnacja, Zabiegi leczniczo –
pielęgnacyjne, Organizowanie i dokumentowanie opieki pielęgniarskiej)
Arkusz BOHIPSZO
uwzględnia aż osiem kryteriów szczegółowych,
przy pomocy których można sprawdzić,
czy pacjent jest chroniony przed zakażeniem:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Przestrzegania zasad aseptyki.
Używania jednorazowego bądź sterylnego sprzętu; monitorowania procesu
sterylizacji.
Przestrzegania zasad dezynfekcji aparatury, sprzętu i mebli.
Przestrzegania zasad postępowania z czystą i brudną bielizną; z naczyniami;
z odpadami kuchennymi; z użytym materiałem opatrunkowym oraz sprzętem
jednorazowym.
Przestrzegania zasad dezynfekcji pomieszczeń; wietrzenia pomieszczeń.
Izolacji chorych potencjalnie zakażonych i zakaźnie chorych; właściwego
postępowania z użytym sprzętem, bielizną, innym materiałem, który winien
być właściwie niszczony, przemieszczany, dezynfekowany, sterylizowany.
Higienicznego mycia rąk; wykorzystywania innych środków ochrony
(rękawiczki, fartuchy) w zależności os sytuacji.
Aktualnych książeczek zdrowia pielęgniarek i personelu medycznego;
reprezentowania pielęgniarek w zespole ds. zakażeń szpitalnych; wiedzy
pielęgniarek na temat sytuacji epidemiologicznej szpitala, w którym pracują.
Szczegółowa ocena jakości opieki nad chorym
w zakresie profilaktyki zakażeń szpitalnych
wymagała jednak rozszerzenia i opracowania
bardziej szczegółowych kryteriów niż w arkuszu BOHIPSZO.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Dlatego też zostało opracowane
narzędzie oceny jakości opieki pielęgniarskiej
w zakresie profilaktyki zakażeń szpitalnych
składające się z 83 kryteriów ujętych w 9 grupach
(wg A.M. Dziewy i A. Ksykiewicz – Doroty).
Poszczególne grupy kryteriów szczegółowych dotyczą:
Przestrzegania zasad aseptyki.
Profilaktyki zakażeń w związku z wkłuciem dożylnym.
Przestrzegania procedur higienicznych.
Profilaktyki antybiotykowej w celu ograniczenia ryzyka zakażeń.
Profilaktyki zakażeń układu moczowego.
Profilaktyki zakażeń szpitalnych płuc.
Kontroli dezynfekcji i procesu sterylizacji.
Izolacji chorych zakaźnie.
(Wyżej wymienione narzędzie zostało poddane procesowi walidacji
w krajowych oddziałach szpitalnych w 2011 roku)
Zaprezentowane narzędzia,
mogą dostarczać kierowniczej kadrze
wiele cennych przesłanek
do ustalenia priorytetów
w dziedzinie profilaktyki zakażeń szpitalnych
i optymalizacji jakości opieki nad chorym.