P. Malendowicz Elementy słowianofilskie w dokumentach PWN

Dr Paweł Malendowicz
Docent, kierownik Zakładu Edukacji Wiedzy o Społeczeństwie i Historii PWSZ w Pile
[email protected]
Elementy słowianofilskie w dokumentach i publicystyce
Polskiej Wspólnoty Narodowej
(fragmenty artykułu opublikowanego w: „Licentiatus. Zeszyty dydaktyczno-naukowe”,
tom XI, Politologia 4, Piła 2008, s. 43-52.
Przedmiotem publikacji są elementy słowianofilskie zawarte w tekstach dokumentów
programowych, wystąpień i publicystyki Polskiej Wspólnoty Narodowej (PWN). Celem
artykułu jest usystematyzowanie elementów myśli słowianofilskiej w dokumentach i
propagandzie PWN. Hipotezą badawczą jest twierdzenie, że idea narodu, choć zajmująca
nadrzędne miejsce w programie stronnictwa, rozpatrywana była w powiązaniu z ideą jedności
narodów słowiańskich. Było to spowodowane specyficzną, bo determinowaną przez
pojmowanie kwestii narodowej, interpretacją położenia Polski oraz procesów politycznych i
gospodarczych, których Polska stała się uczestnikiem od ostatniej dekady XX wieku. Źródłem
badawczym były dokumenty programowe PWN, wystąpienia i referaty Bolesława
Tejkowskiego (przewodniczącego PWN) i Barbary Krygier (redaktora naczelnego
„Wspólnoty. Gazety Polskiej Wspólnoty Narodowej”) publikowane w prasie i Internecie oraz
otrzymane w formie wydruków i kserokopii w drodze korespondencji pocztowej oraz
publicystyka wymienionego czasopisma.
PWN jest ugrupowaniem politycznym, którego przewodniczącym od początku
istnienia był Bolesław Tejkowski. Okresem, w którym PWN nasiliła swoją aktywność były
lata dziewięćdziesiąte XX wieku, choć geneza ugrupowania tkwi w latach poprzednich.
(…)
Wśród celów działalności PWN znalazły się m.in.:
„- rozwijanie wolnej, sprawiedliwej i bogatej Polski jako własności wszystkich Polaków;
- potęgowanie samodzielności, wielkości i twórczych sił Narodu Polskiego, jego Państwa i
Kultury;
- krzewienie miłości do Polski, do Narodu Polskiego, do swego Przywództwa i Państwa, do
swej Ojczyzny i Kultury, czyli patriotyzmu stanowiącego największą jednoczącą i twórczą
siłę Polaków; (…)
- podnoszenie stanu moralnego i zdrowia psychofizycznego oraz sprawności cielesnej i
umysłowej Polaków jako podstawy twórczej mocy Narodu i jego rozwoju; (…)
- kształtowanie w Polsce narodowego ustroju sprawiedliwości społecznej, zapewniającego
wszystkim Polakom wolność, bezpieczeństwo, mieszkanie, wykształcenie, pracę i dobrobyt
oraz udział we własności, władzy i obronie Kraju;
- umacnianie sprawiedliwości zapewniającej każdemu Polakowi równe możliwości rozwoju i
spełniania potrzeb;
- otaczanie opieką rodziny, kobiety i dziecka od poczęcia;
- zapewnienie młodzieży wykształcenia, twórczego rozwoju i dostatniego życia w Kraju;
- budowanie światowej wspólnoty narodowej Polaków w oparciu o współpracę z Polonią;
(…)
- popieranie praw mniejszości narodowych lojalnych wobec Narodu Polskiego i Państwa
Polskiego;
- ochranianie środowiska naturalnego jako podstawy zdrowia i rozwoju Narodu”1.
PWN jest ugrupowaniem politycznym, w programie którego nadrzędne miejsce
zajmuje idea narodu. Ona właśnie, pojmowana w sposób maksymalistyczny, stanowi o
pierwotnym umiejscowieniu wobec innych elementów programowych. Jest także ściśle
powiązana z ideą jedności narodów słowiańskich, co potwierdza Statut PWN: „Polska
Wspólnota Narodowa jest dobrowolną wspólnotą moralną, ideową i polityczną Polaków,
służącą Polsce i Narodowi Polskiemu w oparciu o jego polskie i słowiańskie dziedzictwo
dziejowe, powszechne i narodowe zasady moralne, narodową naukę społeczną, polską
ideologię narodową”2. Statut stanowi także o innych celach, które potwierdzają
słowianofilskie akcenty dokumentów PWN:
- „umacnianie świadomości narodowej, poczucia polskiej i słowiańskiej tożsamości”,
- „współdziałanie z Krajami Słowiańskimi oraz innymi Krajami Europy i Świata w oparciu o
zasady ładu narodowego, o prawo narodów do odrębności, tożsamości, samodzielności i
niepodległości”3.
Zdaniem Bolesława Tejkowskiego „Idea narodowa jest dla każdego Narodu
podstawową i najważniejszą ideą, wyznaczającą jego najkorzystniejszy kierunek rozwoju”.
(…) Idea narodowa traktuje mniejsze wspólnoty wewnątrz narodowe jako organiczne części
1
B. TEJKOWSKI: Statut Polskiej Wspólnoty Narodowej z 1981 roku po zmianach w 1987 roku i w 1990 roku
oraz w 1997 roku zatwierdzony uchwałą Zjazdu Krajowego Polskiej Wspólnoty Narodowej w dniu 16 listopada
1997 roku w Warszawie, s. 3. [kopia otrzymana w drodze korespondencji pocztowej w zbiorach autora]
2
Ibidem, s. 1.
3
Ibidem, s. 3.
2
narodowej całości. Rodziny jako podstawowe komórki Narodu, klasy społeczne jako
wzajemnie uzupełniające się zawodowe środowiska Narodu, wszelkie inne części wspólnoty
narodowej jak ugrupowania i przedsiębiorstwa spełniają rolę służebną wobec Narodu.
Dlatego idea narodowa ze swej istoty traktuje wszystkie części Narodu za niezbędne i
wartościowe, które w zbiorowym wysiłku tworzą wielką budowlę narodowej kultury,
narodowej potęgi i zasobności dostępnej dla wszelkich jej twórców. Dlatego idea narodowa
troszczy się o harmonijny rozwój wszystkich części i członków Narodu, troszczy się o
każdego człowieka, bowiem jest to nieodzowny czynnik prawidłowego i szybkiego rozwoju
Narodu jako całości. Z tych względów, a nie tylko ze względów humanitarnych, idea
narodowa wyklucza bezrobocie i bezdomność. Każdy bowiem człowiek - członek wspólnoty
narodowej, odpowiednio zorganizowany, może być i w narodowym ustroju jest współtwórcą
siły i dobrobytu Narodu”4.
Co łączy tak rozumianą ideę narodową z ideą słowiańską? Otóż według Bolesława
Tejkowskiego idea słowiańska bezpośrednio wyrasta z idei narodowej. W jego opinii
twórcami obu tych idei w nowym wydaniu byli w XIX wieku Jan Ludwik Popławski i Roman
Dmowski. W starszym wydaniu idea słowiańska była obecna np. w praktyce politycznej
Bolesława Chrobrego. Była i jest naturalną reakcją na sytuację Polski związaną z
zagrożeniami i najkorzystniejszymi możliwościami rozwoju oraz wynikiem poszukiwania
najlepszych i najtrwalszych sojuszy. Idea słowiańska stanowiła zdaniem przewodniczącego
PWN obronę przed polityką germańską dążącą do unicestwienia narodów słowiańskich
podczas minionych dziejów tej części świata. Współczesna idea słowiańska zrodziła się po
rozwiązaniu obozu państw socjalistycznych i bezpośrednio związana była z postępującymi
procesami globalizacji. W opinii Bolesława Tejkowskiego interesy narodów słowiańskich są
zbieżne. Dla Polski najkorzystniejszym jest powołanie Wspólnoty Słowiańskiej opartej na
jedności i niepodzielności Słowiańszczyzny5.
Według współczesnych słowianofilów „Globalizm wykorzystuje posocjalistyczne
przemiany ustrojowe w Państwach Słowiańskich w celu ich kolonizowania, zaboru
gospodarki, ograniczania produkcji i eksportu oraz zalewania zachodnimi towarami, a tym
samym powodowania masowego bezrobocia i powszechnej biedy oraz zmniejszania populacji
Narodów Słowiańskich. Celem politycznym elit globalistycznych jest uzależnienie
Zachodnich i Południowych Państw Słowiańskich w ramach struktur Unii Europejskiej i
4
Tenże: Idea narodowa a idea słowiańska, Referat na I Ogólnopolską Konferencję Ideowo-Programową Ruchu
Narodowego Nacjonalizm na XXI wiek, Rzeszów, 31 stycznia 2004 roku, s. 1. [wydruk niepotwierdzony
podpisem, otrzymany w drodze korespondencji pocztowej, w zbiorach autora]
5
Ibidem, s. 4-5.
3
NATO, a następnie wykorzystanie ich potencjału przeciwko Rosji z zamiarem jej
zdominowania”6.
Obawa
przed
utratą
tożsamości
narodów
państw
słowiańskich
oraz
„skolonizowaniem” ich przez niesłowiańskie państwa Europy Zachodniej, w tym przede
wszystkim przez Niemcy (w tekstach źródłowych nader często pojawiało się sformułowanie
Drang nach Osten7 - parcie na Wschód, które według polskich narodowców i słowianofilów
charakteryzowało politykę Niemec wobec Wschodu), była jednym z motywów tendencji
zjednoczeniowych wśród ugrupowań słowianofilskich państw postsocjalistycznych. Unia
Europejska i pakt NATO były postrzegane przez nie jako narzędzie realizacji
ekspansjonistycznych dążeń państw zachodnich. Globalizacja była tu traktowana jako
przejaw tych tendencji: „Wejście do Unii Europejskiej przekreśliłoby nie tylko nasze szanse
samodzielnego rozwoju, ale nawet zagroziłoby w ogóle egzystencji naszych Państw i
Narodów”8 - prognozował w 2002 roku Tejkowski.
To skrajne i radykalne, przepełnione obawami, interpretowanie procesów integracji
europejskiej podyktowane było specyficznym rozumieniem sił sprawczych przemian i
rozwoju ludzkości. To charakterystyczny element poglądów, według których idea narodu
stanowi nadrzędny element programowy. Według nich narody odgrywają rzeczywistą rolę w
dziejach, a rodziny, klasy społeczne, jednostki stanowią integralne części narodów i tworzą
narody, traktowane są jednak wtórnie wobec nich. Tutaj szczęście narodu decyduje o
szczęściu jednostki. Nie odwrotnie, pomimo różnych deklaracji w tym względzie. W
relacjach między narodami rozpatrywane są dzieje ludzkości i stosunków międzynarodowych.
Państwo przybiera tu zewnętrzną formę organizacji narodu, która zapewnić ma narodowi
bezpieczną i dostatnią egzystencję uniezależnioną od wpływów innych państw i narodów.
Jednym z argumentów przeciwko integracji Polski w Unią Europejską i przeciwko
globalizacji rozumianej jako poszerzanie wpływów świata zachodniego wśród państw
słowiańskich, było „oddalanie się” Polski od Rosji i innych państw słowiańskich, w tym
szczególnie od Białorusi i Ukrainy. W 2000 roku Polski Komitet Słowiański gratulował
Władimirowi Putinowi wyboru na stanowisko Prezydenta Federacji Rosyjskiej w wymowny
6
Apel międzynarodowej konferencji „Polska, Czechy, Słowacja, Serbowie Łużyccy możliwości i perspektywy
współpracy i rozwoju” do władz Państw Słowiańskich, Warszawa, 30 listopada 2002 roku, „Wspólnota. Gazeta
Polskiej Wspólnoty Narodowej” 2003, nr 1 (42), s. 1.
7
B. TEJKOWSKI: Zagrożenia i szanse Narodów i Państw Słowiańszczyzny Zachodniej, Referat wygłoszony na
V Zjeździe Klubu Czeskiego Pogranicza, Ostrawa, 21 września 2002 roku, http://www.pwn.waw.pl, 30 stycznia
2007 roku; Rezolucja międzynarodowej konferencji „Polska, Czechy, Słowacja, Serbowie Łużyccy możliwości i
perspektywy współpracy i rozwoju”, Warszawa, 30 listopada 2002 roku, http://www.pwn.waw.pl, 30 stycznia
2007 roku.
8
Tenże: Zagrożenia …op. cit.
4
sposób: „W imieniu Polskiej Wspólnoty Narodowej oraz Polskiego Komitetu Słowiańskiego i
Soboru Wszechsłowiańskiego gratulujemy Panu uzyskania zaszczytnego i odpowiedzialnego
stanowiska Prezydenta Federacji Rosyjskiej. Wyrażamy przekonanie, że pod Pana
przywództwem Naród Rosyjski i wszystkie Narody Federacji Rosyjskiej osiągną wielki
postęp umacniający potęgę i suwerenność Rosji. Naród Polski patrzy z nadzieją na Rosję,
która pod Pana przewodem będzie dążyć do słowiańskiego przymierza z Polską dla dobra obu
naszych bratnich Państw. Polacy widzą w Panu - Panie Prezydencie - oddanego przywódcę
Rosji oraz gorącego zwolennika przyjaźni wszystkich Krajów Słowiańskich, które razem
powstrzymają niekorzystną dla Europy i świata globalistyczną ekspansję Unii Europejskiej i
NATO. Niechaj kierowana przez Pana Rosja rozwija się i będzie współtwórcą Wspólnoty
jako
Słowiańskiej
wszechstronnego
przymierza
wszystkich
Narodów
i
Państw
9
Słowiańskich” .
Słowa te są dowodem na pokładanie nadziei przez PWN w Rosji, która miała stanowić
wraz z innymi państwami słowiańskimi skuteczną zaporę przed globalizacją. Ale również
wobec Białorusi, a właściwie wobec Aleksandra Łukaszenko, padały słowa pełne
pozytywnych akcentów, przez które przebijał duch słowianofilski (…).
W
podobnym
duchu
PWN
gratulowała
Wiktorowi
Janukowyczowi
-
przewodniczącemu ukraińskiej Partii Regionów (…).
Wiele miejsca w publicystyce PWN poświęcono Czechom i Słowakom. W rezolucji
międzynarodowej konferencji poświęconej współpracy Polski, Czech, Słowacji i Serbów
Łużyckich z 2002 roku, opublikowanej na stronach internetowych PWN stwierdzono:
„Jesteśmy świadomi znaczenia i odpowiedzialności Słowiańszczyzny w kształtowaniu
nowego ładu światowego. Wynika to z ogromnego potencjału całej Słowiańszczyzny i
zajmowania przez nią wielkiego euroazjatyckiego obszaru geopolitycznego. Szczególne
miejsce zajmuje położona w centrum Europy Słowiańszczyzna Zachodnia, do której należą
Polska, Czechy, Słowacja i Serbowie Łużyccy. Słowiańszczyzna Zachodnia jest integralną i
nieodłączną częścią całej Słowiańszczyzny, jest organicznie związana ze Słowiańszczyzną
Południową i Wschodnią. (…) Dobro naszych zachodniosłowiańskich Narodów i Państw
wymaga zdecydowanego przeciwstawienia się integracji z Unią Europejską. Należy uczynić
wszystko, aby referenda w naszych Państwach odrzuciły integrację. Dobro naszych Narodów
wymaga również przeciwstawienia się integracji z NATO, które jest żandarmem
9
Tenże: [do:] Władimir Putin - Prezydent Federacji Rosyjskiej, Warszawa, 4 kwietnia 2000 roku, „Wspólnota.
Gazeta Polskiej Wspólnoty Narodowej” 2000, nr 3 (8), s. 1. [wydanie opublikowane w Internecie nieprawidłowo
numerowane, powinno być nr 4 (9)]
5
podporządkowującym poszczególne Państwa celom globalizmu. Dlatego wyrażamy swój
sprzeciw rozszerzaniu NATO na Wschód jako konfliktogennemu procesowi nastawiania
przeciwko Rosji wszystkich pozostałych Państw słowiańskich”10.
W alternatywie wobec globalizacji „zachodniej” - jak to określano w propagandzie
PWN, stronnictwo popierało koncepcje związane z inicjowaniem ścisłej i wszechstronnej
współpracy Czech, Słowacji, Polski i Serbów Łużyckich. Obejmować to miało współpracę
naukową, techniczną, oświatową, gospodarczą, kulturalną oraz polityczną. Według
słowianofilów w dalszej perspektywie współpraca taka mogłaby doprowadzić do powstania
Konfederacji Polsko-Czesko-Słowackiej, która zapewniłaby bezpieczeństwo i dobrobyt
swoim obywatelom, stałaby się mocnym czynnikiem stabilizującym dobre stosunki
polityczno-gospodarcze w Europie. Współpraca ta miałaby funkcjonować w ścisłym sojuszu z
państwami Słowiańszczyzny Południowej i Wschodniej, i tym samym miałaby stwarzać
warunki do powstania Wspólnoty Słowiańskiej, rozumianej jako przymierze wszystkich
narodów i państw słowiańskich11.
Szczególne miejsce w wystąpieniach PWN zajęła kwestia krajów bałkańskich. Była
ona rozpatrywana przede wszystkim przez pryzmat wojny i uczestnictwa w niej wojsk krajów
NATO. Temu zarówno PWN, jak i jej działacze uczestniczący w międzynarodowych
strukturach słowiańskich, wyraźnie przeciwstawili się. Ich zdaniem uczestnictwo NATO w
konfliktach bałkańskich, jak i sama wojna na Bałkanach, były również przejawem
imperialnych i globalizacyjnych tendencji państw zachodnich. W relacji z posiedzenia
Międzynarodowego Komitetu Słowiańskiego w Pradze w 1999 roku, opublikowanej we
„Wspólnocie” stwierdzono: „Akcentowanym przez wszystkich wielkim zagrożeniem dla
państw słowiańskich jest rozszerzenie NATO i Unii Europejskiej na Wschód. Proces ten
przyniósł w efekcie haniebną agresję NATO na Jugosławię, która nie uważała za stosowne
podporządkować się tej polityce”12.
(…)
Nie tylko jednak materialne przejawy elementów słowianofilskich w dokumentach i
publicystyce PWN znalazły miejsce. Konieczność współpracy narodów słowiańskich
argumentowano odwołując się do tradycji, cech, wierzeń, a nawet mistyki słowiańskiej.
Barbara Krygier uzasadniała konieczność jednoczenia Słowian słowami: „(…) sami o tym nie
wiedząc związani jesteśmy niewidzialną, myślową nitką z obrazem świata, odczuwanym
10
Rezolucja międzynarodowej konferencji „Polska, Czechy, Słowacja, Serbowie Łużyccy …op. cit.
Ibidem.
12
REDAKCJA: Posiedzenie Międzynarodowego Komitetu Słowiańskiego w Pradze, „Wspólnota. Gazeta
Polskiej Wspólnoty Narodowej” 1999, nr 5, s. 4.
11
6
przez naszych praojców, niegdyś na rozległych obszarach Słowiańszczyzny. Mówi nam o tym
nasza tradycja, nie tylko jak się zwykło uważać ludowa i pogańska, lecz również bogata i
oryginalna słowiańska tradycja filozoficzna. Słowianin pojmował całościowo kosmos i ziemię
jako swoje naturalne warunki życia. Wszystko to w jego myśleniu miało charakter intuicyjny,
wynikało z głębi jego jaźni, pojmował siebie jako cząstkę przyrody, a więc jako część
integralną złożonej całości”13. Według niej: „Współczesna doktryna Wspólnoty Słowiańskiej
opiera się na fundamencie światopoglądu wspólnotowego, który przywraca zrozumienie
głębokiej więzi człowieka z Ziemią, jego wspólnotą i z kosmosem. Z kosmosem
rozwijającym się, ewoluującym, a więc pozostającym w nieustannym ruchu czyli
stanowiącym układ dynamiczny. Nie toleruje on stagnacji, która w każdym przypadku
prowadzi do wzrostu entropii, a w konsekwencji do degradacji. Jego najbardziej widoczną
zasadą jest dążenie do złożoności”14.
(…)
Słowianofile w swoich tekstach nie skupiali się na kreśleniu skrupulatnej i dogłębnej
wizji przyszłości. Wystąpienia związane z tą kwestią miały charakter raczej ogólny. Barbara
Krygier pisała, że „Ideologię globalizacji narzuca się nam jako <<model rozwoju>>, jakoby
najbardziej postępowy i nieunikniony. Zamiast angażować wszystkie siły w obronę przed tą
propagandą, twórzmy nasze własne słowiańskie modele rozwoju i to właśnie w oparciu o
filozoficzny i naukowy model świata z uwzględnieniem całej dotychczasowej wiedzy
przyrodniczej i społecznej, wobec której mechanistyczny, zredukowany i wulgarny model
globalizmu nie wytrzymuje krytyki. I niech nikt nam nie wmawia, że nie mamy dostatecznie
szerokich horyzontów, aby wypowiadać się w sprawie naszego domu - planety Ziemi. Jak
szerokie możemy mieć horyzonty odpowiada nam na to słowiańska tradycja filozoficzna, o
której kazano nam zapomnieć, a którą powinniśmy twórczo rozwijać z pożytkiem nie tylko
dla Słowiańszczyzny, ale dla zagrożonej, znękanej Ziemi wraz z jej mieszkańcami”15.
Barbara Krygier zaproponowała przygotowywanie się do nowego stylu życia w
ramach Wspólnoty Słowiańskiej opartej o moralność i realizację następujących warunków:
- odrzucenie mechanistycznego modelu świata przedstawianego w mediach,
13
B. KRYGIER: Nie tylko glob ale kosmos (wystąpienie na Międzynarodowej Konferencji Cywilizacja
Słowiańska w XXI wieku, Sankt Petersburg, 30 maja 2000 roku), „Wspólnota. Gazeta Polskiej Wspólnoty
Narodowej” 2000, nr 6 (11), s. 1 i 4.
14
Taże: Sens Wspólnoty Słowiańskiej (skrót wystąpienia na VIII Zjeździe Wszechsłowiańskim, Moskwa, 2-5
kwietnia 2001 roku), „Wspólnota. Gazeta Polskiej Wspólnoty Narodowej” 2002, nr 2 (31), s. 7.
15
Taże: Nie tylko glob …op. cit.
7
- opracowanie wykładni światopoglądu wspólnotowego, według którego naczelną wartością
jest duchowy wymiar człowieka i jego mistyczna więź z Ziemią, własną wspólnotą, Bogiem i
Wszechświatem,
- określenie hierarchii wartości i celów w formie zasad moralnych obowiązujących
wszystkich, przede wszystkim elitę rządzącą,
- zahamowanie procesów rozdrabniania i konfliktowania na obszarze Słowiańszczyzny oraz
popieranie procesów pokojowych16.
Natomiast Międzynarodowe Stowarzyszenie Organizacji Społecznych „Sobór
Wszechsłowiański” w 2005 roku w Moskwie wzywał narody i państwa słowiańskie, aby:
- nie dopuszczać do aktów wrogości pomiędzy Słowianami,
- bronić się przed agresją zewnętrzną i przed terroryzmem międzynarodowym zgodnie z
normami ONZ,
- udzielać sobie pomocy w rozwiązywaniu problemów dotyczących klęsk ekologicznych,
epidemii i katastrof,
- współpracować w dziedzinie nauki, kultury, edukacji, bezpieczeństwa, ochrony zdrowia i
innych,
- utworzyć Ogólnosłowiańską Radę Bezpieczeństwa i Współpracy dla koordynacji działań
społeczno-politycznych17.
Bolesław Tejkowski, który stwierdzał i pytał: „Zachód ma program wobec
Słowiańszczyzny i całego Świata. A czy Słowiańszczyzna ma program przynajmniej wobec
samej siebie (…)?”18 nakreślił wizję Wspólnoty Słowiańskiej: „Będzie to wszechstronne
przymierze gospodarcze, naukowe, techniczne, polityczne, wojskowe i ogólnocywilizacyjne
wszystkich Narodów i Państw Słowiańskich – wolnych Narodów i suwerennych Państw,
otwarte dla innych Narodów geograficznie i historycznie związanych ze Słowiańszczyzną.
Będzie to Związek Państw Słowiańskich, tworzony w oparciu o największy i najbogatszy
obszar Świata, o etniczno-kulturowe pokrewieństwo, o słowiańską duchowość stanowiącą
realną siłę cywilizacyjnego rozwoju, o mocarstwową pozycję Rosji gwarantującej
bezpieczeństwo całej Słowiańszczyźnie. (…)
16
Taże: Sens …op. cit.
MIĘDZYNARODOWE
STOWARZYSZENIE
ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH
„SOBÓR
WSZECHSŁOWIAŃSKI”: Memorandum o jedności Słowian, Moskwa, 24 maja 2005 roku, „Wspólnota. Gazeta
Polskiej Wspólnoty Narodowej” 2005, nr 6 (71), s. 3.
18
B. TEJKOWSKI: Wspólnota Słowiańska historyczną szansą rozwoju Państw Słowiańskich i współpracy
euroazjatyckiej, Referat programowy przewodniczącego delegacji polskiej na VIII Zjazd Wszechsłowiański,
Moskwa, 2-5 kwietnia 2001 roku, http://www.pwn.waw.pl, 30 stycznia 2007 roku.
17
8
Słowiańskie przymierze gospodarcze, naukowe i techniczne może i musi wytworzyć jeden z
największych organizmów gospodarczych i rynków Świata, zapewnić Słowiańszczyźnie
rozwój oraz przodującą rolę w tworzeniu nowoczesnych technologii, dać dobrobyt wszystkim
Słowiańskim Narodom i ich obywatelom. (…)
Słowiańskie przymierze polityczne i wojskowe ma wypracować wspólne wartości oraz
zasady życia i rozwoju naszych Narodów, określić wspólny stosunek do Europy i Świata,
powołać do życia nowy ustrój sprawiedliwości społecznej, przeciwstawny kapitalizmowi
stosującemu wyzysk narodowy i klasowy. Podstawą ustroju sprawiedliwości będzie
suwerenność państwowa, władza zależna wyłącznie od własnego Narodu, własność ziemi i
fabryk dostępna tylko dla własnego Państwa i własnych obywateli, pełne zatrudnienie
stanowiące czynnik zrównoważonego rozwoju i upowszechnienia dobrobytu. Tego ustroju
oraz Narodów i Państw Słowiańskich mają strzec samodzielne wojska narodowe i
samodzielny przemysł zbrojeniowy. (…) Agresor musi wiedzieć, że w razie wojny choćby
tylko z jednym Słowiańskim Narodem będzie miał do czynienia nie tylko z wojskami
wszystkich Państw Słowiańskich, ale również z całymi Narodami umiejącymi i chcącymi
bronić swej Słowiańskiej Ziemi. Tak walczyła z NATO bohaterska Serbia i cała Jugosławia.
Słowiańskie przymierze ogólnocywilizacyjne ma wszelkie szanse urzeczywistnienia nowej
cywilizacji słowiańskiej, wspólnotowej cywilizacji twórczości i pokoju. (…)
Początkiem i podstawą Wspólnoty Słowiańskiej, zrzeszającej wszystkie Narody i Państwa
Słowiańskie, jest tworzenie Południowego, Zachodniego i Wschodniego Związku Państw
Słowiańskich.
Bułgaria, Jugosławia, Macedonia, Bośnia-Hercegowina, Chorwacja i Słowenia powinny
dążyć do Związku i zapewnienia mu współpracy Rumunii, Węgier i Grecji. (…)
Podobnie do utworzenia Związku powinny dążyć Czechy, Słowacja i Polska, wciągając Litwę
do ścisłej współpracy, zapewniając słowiańską pomoc Serbom Łużyckim w Niemczech. (…)
Związek Rosji, Białorusi i Ukrainy oraz Mołdowy w jednym Państwie federalnym przy ścisłej
współpracy Estonii i Łotwy to sprawa najważniejsza i potrzeba chwili. (…)
Wspólnota Słowiańska stanie się podstawą nowego porządku światowego, opartego na
samodzielności i równouprawnieniu suwerennych Państw narodowych, rozwijających się
równomiernie w pokojowej współpracy, bez dominacji jakiegokolwiek Państwa”19.
Polska Wspólnota Narodowa w swoich dokumentach i publicystyce silnie
akcentowała nie tylko ideę narodową, ale także słowiańską. Zdaniem działaczy stronnictwa
19
Ibidem.
9
obie były ze sobą ściśle powiązane. Współczesna idea słowiańska rozwijała się w oparciu o
antyglobalizacyjne i antyeuropejskie przekonania jej propagatorów. Poza materialnymi
determinantami konieczności - w opinii słowianofilów, zjednoczenia narodów i państw
słowiańskich, wystąpienia działaczy PWN wskazywały na wymiar ideologiczny, tradycję,
religię i sferę mistyczną uzasadniającą wspólnotowe dążenia Słowian. Wizja przyszłości
formułowana w tym względzie nie była jednak kreślona wnikliwie.
Paweł Malendowicz
10