Finansowe skutki katastrofy w Japonii

Marzec 2011
Nowe spojrzenia na wiat
HSBC Global Asset Management
Tylko dla Klientów Profesjonalnych
Finansowe skutki katastrofy w Japonii
Konsekwencje inwestycyjne podwójnej
katastrofy w Japonii
Trudno jest sobie wyobrazi skal ludzkiej tragedii w Japonii
i wci do ko ca nie wiadomo, ile osób straci o ycie. Nadal
te jest jeszcze bardzo wcze nie, by ocenia rozmiar szkód
materialnych, a wnioski przedstawione w tej krótkiej notatce
na temat ekonomicznych i finansowych skutków katastrofy
s bardzo wst pne i niepewne. G ównym ród em
niepewno ci jest ryzyko zwi zane z gro b radioaktywnego
wycieku z elektrowni j drowych, który móg by przyczyni si
do znacznego zwi kszenia szkód w perspektywie
d ugoterminowej. W dalszej cz ci próbujemy okre li
g ówny wp yw tej podwójnej katastrofy na Japoni i na reszt
wiata w kategoriach inwestycyjnych.
Wp yw na Japoni
Pewne jest, e obecnie oszacowane straty s znaczne
i niezale nie od dodatkowych problemów zwi zanych
z mo liwo ci wyst pienia wycieków radioaktywnych obecn
kl sk ywio ow mo na ju uzna za najgorsz
w najnowszej historii Japonii. Wed ug aktualnych szacunków
rynkowych koszt katastrofy oscyluje w granicach
równowarto ci 100 mld dolarów co odpowiada mniej wi cej
kosztowi trz sienia ziemi z 1995 r., którego epicentrum
znajdowa o si w Kobe (103 mld dolarów). Mimo e skala tej
kl ski ywio owej jest olbrzymia, to uderzy a ona w region
Japonii o znacznie mniejszym znaczeniu gospodarczym ni
trz sienie ziemi, które zniszczy o doszcz tnie Kobe
i wstrz sn o Osak i Kioto obszarem, który cznie
odpowiada ponad 14% japo skiego PKB. Natomiast obszar
dotkni ty tym razem (wschodnia cz
regionu Tohuku)
generuje mniej ni 7% japo skiego PKB. Uwaga mediów
skupi a si na mie cie Sendai, gdzie uderzenie by o
niezwykle niszczycielskie. Mimo ca ej tragiczno ci,
w kategoriach ekonomicznych Sendai jest trzeciorz dnym
miastem przemys owym Japonii o znacznie mniejszym
znaczeniu gospodarczym ni najwa niejsze miasta takie jak
Tokio, Nagoya i Osaka oraz drugorz dne miasta
przemys owe takie jak Kioto, Yokohama, Kobe i Fukuoka).
W konsekwencji trz sienie ziemi oraz tsunami dotkn o
wzgl dnie niewielk cz
przemys u w porównaniu do
wielko ci gospodarki japo skiej. W zwi zku z tym mo e
okaza si , e nast puj ce w dalszej kolejno ci przerwy
w dostawie pr du w pozosta ej cz ci kraju w zale no ci
od tego, jak bardzo powa ne ostatecznie si one oka
b d mia y wi kszy wp yw na wydajno przemys ow ni
bezpo rednie skutki samej katastrofy. Ten efekt uboczny
mo e by równie krótkotrwa y, chocia wiele zale a o
b dzie od tego, w jaki sposób naruszona zostanie zdolno
wytwórcza elektrowni j drowych.
Na ryzyko katastrofy j drowej, mimo e bez w tpienia
niepokoj ce, nale y te patrze w szerszym kontek cie.
Szczytowy poziom promieniowania zmierzony na obrze ach
elektrowni Fukushima-Daichi wynosi oko o 8 000
mikrosiwertów na godzin . Jest on gorszy ni w przypadku
katastrofy j drowej na Three Mile Island w Stanach
Zjednoczonych, ale wci nieznaczny w porównaniu
z Czarnobylem (promieniowanie na obrze ach jest niemal
1000-krotnie ni sze). Oczywi cie mo e si to zmieni , je li
reaktor stopi si , ale na razie jest to raczej ryzyko ni
rzeczywisto .
Dodatkowym zmartwieniem dla dzia alno ci gospodarczej
poza bezpo rednio dotkni tym terenem s potencjalne
zak ócenia bardzo efektywnego a cucha dostaw
przemys owych spowodowane trudno ciami transportowymi
lub innymi problemami zwi zanymi z katastrof . Ze wzgl du
na sie wzajemnych powi za handlowych
i w asno ciowych (zazwyczaj nazywanych keiretsu ) wiele
japo skich firm historycznie dysponuje tylko niewielk
elastyczno ci , je li chodzi o zmian dostawców.
Kolejno
dzia a i koszty
Bezpo rednie konsekwencje ekonomiczne dla rynku
dotkni tego kl sk ywio ow wynikaj zazwyczaj
z podwy szonej awersji do ryzyka oraz zniszczenia kapita u
ludzkiego i fizycznego. Na ogó bezzw ocznie po tym
nast puje rozlu nienie monetarne, a nast pnie w miar
up ywu czasu wzrost wydatków pa stwowych, gdy
zaczynaj by wyp acane rodki pomocowe dla ofiar
katastrofy, a w dalszej kolejno ci rodki na odbudow .
Mówi c ogólnie, na skutek tego po pocz tkowym
gwa townym spadku wydajno ci nast puje gwa towny
wzrost, poniewa gospodarka ulega poprawie.
Zauwa yli my ju znaczn reakcj na rynku pieni nym.
Próbuj c zapobiec pogorszeniu si nastrojów biznesowych
i ograniczy wp yw awersji do ryzyka Bank Japonii zwi kszy o 5
trylionów jenów warto swojego programu wykupu aktywów
(g ównie poprzez nabywanie aktywów obj tych ryzykiem) do
cznej warto ci 40 trylionów jenów i zobowi za si do
zapewnienia wystarczaj cej ilo ci rodków finansowych, by
zaspokoi popyt i zapewni stabilizacj na rynkach finansowych,
proponuj c na pocz tek wpompowanie w krótkoterminowy rynek
pieni ny rekordowej sumy 15 trylionów jenów dost pnych tego
samego dnia.
Taka alokacja rodków wskazuje na to, e Bank Japonii zamierza
utrzyma wysok p ynno finansowania dla sektora
korporacyjnego i podj prób ustabilizowania rynku papierów
warto ciowych. Je li nast pi wzrost ryzyka, to Bank Japonii jest
gotowy zadzia a ponownie, a g ównym narz dziem
najprawdopodobniej b dzie dodatkowe zwi kszenie rodków
pieni nych na wykup aktywów.
Je li chodzi o rynek walutowy, to mo na si spodziewa , e
zak ócenia eksportu, a w konsekwencji potrzeba zwi kszenia
importu w perspektywie krótkoterminowej spowoduj
zmniejszenie nadwy ki na rachunku obrotów bie cych, co, pod
warunkiem, e inne elementy nie ulegn zmianie, b dzie mia o
negatywny wp yw na jena. Rynek kapita owy najprawdopodobniej
b dzie jednak dominowa i pocz tkowo mo emy mie do
czynienia z krótkoterminow aprecjacj jena (jak dot d ponad 2%
w stosunku do USD) spowodowan wyprowadzeniem
zagranicznych rodków finansowych przez inwestorów
detalicznych i likwidacj przez towarzystwa ubezpieczeniowe
zagranicznych lokat finansowych, by zdoby rodki w jenach na
wyp at odszkodowa z tytu u roszcze zwi zanych z trz sieniem
ziemi i tsunami. W tej sytuacji w adzom zale a o b dzie na tym,
by unikn dodatkowego wzmocnienia jena, i mo na spodziewa
si , e podejm one takie dzia ania.
Nast pnie pojawia si pytanie dotycz ce tego, kto we mie na
siebie koszty odbudowy. Odpowied , jak mo na przewidzie ,
b dzie taka, e zostan one cz ciowo pokryte przez
poszkodowane firmy i gospodarstwa domowe, cz ciowo przez
sektor ubezpieczeniowy, a cz ciowo przez rz d. Rz d zacz ju
wyp aca pieni dze, a perspektywa dodatkowego bod ca
fiskalnego stworzy a obaw , e Japonia mog aby osi gn to, co
Agencja Moody s nazwa a fiskalnym punktem prze omowym .
Je li, jak wskazuj na to szacunki rynkowe, koszty odbudowy
mia yby stanowi równowarto 60-100 mld USD, to by oby to
jakie 1-2% PKB Japonii. Oczywi cie cz
kosztów
przypadaj cych pa stwa jeszcze bardziej zwi kszy ju i tak
niezmiernie wysoki poziom d ugu publicznego, jednak przy
poziomie zad u enia 200% do PKB, wzrost kosztów nie powinien
spowodowa zmiany dynamiki zad u enia pa stwowego.
Ceny aktywów
pa stwowe
japo skie obligacje
Mimo doj cia do wniosku, e katastrofa ta raczej nie doprowadzi
do dalszego znacznego pogorszenia finansów publicznych,
w ostatecznym rozliczeniu zwi kszone koszty dzia a
podejmowanych w zwi zku z t podwójn katastrof powinny
okaza si dla japo skich obligacji pa stwowych negatywne,
chyba e pod wp ywem powsta ej awersji do ryzyka inwestorzy
b d zmuszeni szuka bezpiecznego schronienia w tych
aktywach.
Papiery warto ciowe
Najbardziej ucierpie powinny firmy, w których dosz o do
znacznego zniszczenia kapita u ludzkiego lub fizycznego lub
wyst pi y zak ócenia a cucha dostaw. Pomijaj c firmy, które
zosta y bezpo rednio dotkni te zniszczeniem, ucierpie mog o
wszystko, co w procesie produkcji wymaga du ego nak adu
energii: samochody, szk o, sprz t informatyczny, substancje
chemiczne, itp. W lepszej sytuacji powinny naszym zdaniem
natomiast znale si firmy, których ludzki i fizyczny kapita
nie uleg naruszeniu a a cuch dostaw nie zosta nadmiernie
zak ócony (szczególnie w bran ach, w których ucierpia a
konkurencja lub w których odbudowa spowoduje wzrost
popytu). W wielu przypadkach firmy te wyprzedzi y reszt
rynku i powinny naszym zdaniem jako pierwsze doj do
siebie, gdy sytuacja zacznie si stabilizowa .
Oddzia ywanie regionalne i globalne
By mo e Japonia jest teraz tylko trzeci najwi ksz
gospodark na wiecie, jednak nadal jest to gospodarka
o du ym o znaczeniu regionalnym i globalnym. Nast pstwa
wci rozwijaj cej si tam tragedii b d mia y istotne
konsekwencje dla innych rynków. Mechanizm transmisji
najprawdopodobniej obejmie ceny surowców, globalny
a cuch dostaw, japo skie przep ywy pieni ne i dodatkowo
wp yw, jaki katastrofa ma na globalny apetyt na ryzyko.
W regionie istniej firmy i sektory wiele z nich to podmioty
japo skie przeniesione do jurysdykcji offshore które s
uzale nione od dostaw z Japonii, w czaj c w to komponenty
elektroniczne i produkty rafinacji ropy naftowej.
U podstaw globalizacji le y geograficzny rozk ad a cucha
produkcyjnego i je li jedna cz
tego a cucha ma problemy,
to si rzeczy ma ona wp yw na reszt . Uwa amy jednak, e
ma o prawdopodobne jest, by problemy w Japonii zak óci y
kszta tuj cy si rozwój Azji. Ograniczenie inflacji pozostanie
prawdopodobnie podstawowym wyzwaniem
makroekonomicznym w regionie, a funkcjonuj ce tam banki
centralne b d nadal musia y reagowa prowadzeniem
rygorystycznej polityki.
Specyfika regionalnego uzale nienia to paliwo lotnicze i olej
nap dowy. W Japonii znajduj si wa niejsze rafinerie i jest
ona eksporterem obu wymienionych produktów,
a szacunkowe dane wskazuj na to, e blisko 30% zdolno ci
rafineryjnej jest niedost pne. Cz
powsta ej luki
najprawdopodobniej wype ni producenci
po udniowokorea scy, ale przywrócenie japo skich instalacji
do eksploatacji mo e zaj miesi ce. Uwa amy, e
w mi dzyczasie ceny pewnie b d wzrasta
i najprawdopodobniej pozostan na wysokim poziomie.
Natomiast ograniczona dzia alno gospodarcza w Japonii
prawdopodobnie spowoduje zmniejszenie popytu na rop
naftow i mo e mie to nieco agodz cy efekt na wysokie
ceny ropy, których wzrost wymusi y zdarzenia na Bliskim
Wschodzie. Naszym zdaniem wp yw na produkcj roln
w Japonii równie prawdopodobnie przyczyni si do
zwi kszenia importu ry u i pasz dla zwierz t, co mo e jeszcze
bardziej pogorszy w ka dym b d razie i tak ju trudne
warunki rynkowe dla wielu produktów rolnych.
Japo scy inwestorzy s silnie zaanga owani w aktywa
niektórych rynków wschodz cych, a mianowicie w brazylijskie
kontrakty terminowe i lokalne instrumenty o sta ym dochodzie.
Nie ma naprawd wiarygodnego precedensu z przesz o ci,
który pomóg by w ocenie, jak oddzia ywanie to b dzie si
w takich okoliczno ciach zachowywa , ale istnieje ryzyko, e
likwidacja tych pozycji mo e mie istotny negatywny wp yw na
wyra one w lokalnych walutach aktywa i waluty niektórych
wschodz cych rynków, w czaj c w to brazylijskiego reala,
po udniowoafryka skiego randa, a w wiecie rozwini tym dolara australijskiego. W tym kontek cie banki centralne
w Brazylii i w pozosta ych pa stwach wschodz cego wiata
dysponuj wystarczaj c ilo ci rezerw walutowych by
skutecznie upora si z wi ksz cz ci niestabilno ci, jaka
mo e w rezultacie wyst pi .
Faktycznie najwi kszy krótkoterminowy wp yw ekonomiczny
na reszt wiata b dzie wywierany najprawdopodobniej
poprzez zwi kszon awersj do ryzyka, która ju
doprowadzi a do ostrego, skorelowanego spadku na
regionalnym i wielu globalnych rynkach akcji. Tutaj kluczow
ró nic w porównaniu do poprzednich wyprzeda y
zwi zanych z kl sk ywio ow wydaje si stanowi
dodatkowa niepewno dotycz ca ryzyka wycieków
radioaktywnych. Dopóki nie b dzie wi kszej jasno ci w tej
kwestii, trudno b dzie zrozumie , jak nastroje finansowe
mog zacz si poprawia .
Problem polega na tym, e katastrofa w Japonii nast puje
bezpo rednio po upadku istniej cych od dawna re imów na
Bliskim Wschodzie i jego wp ywie na cen ropy kolejnym
zdarzeniu, które z perspektywy rynków pojawi o si
nieoczekiwanie wraz z odnowionymi obawami o peryferia
strefy Euro. Obawy te zwi kszy y awersj do ryzyka
globalnych rynków finansowych, zanim jeszcze trz sienie
ziemi uderzy o w Japoni .
Innymi s owy spotka o si wiele ryzyk, które wypar y
pozytywne skutki nieprzerwanej globalnej p ynno ci i oznaki
tego, e globalna gospodarka nadal dochodzi do siebie. Ale
z kolei ta niekorzystna kombinacja mog a stworzy naszym
zdaniem bardziej atrakcyjne punkty wej cia na rynki
i w aktywa nie dotkni te bezpo rednio tymi ryzykami, które
mimo to zosta y przecenione. Dopóki globalne o ywienie jest
trwa e naszym zdaniem mimo zwi zanych z nim
przeciwno ci w niektórych przypadkach inwestorzy powinni
postrzega te czynniki jako potencjalne punkty wej cia ni
wyj cia. Przyk ady z rynków wschodz cych obejmuj klasy
aktywów zwi zane z wybranymi surowcami w tym akcje
rosyjskich przedsi biorstw, surowcami tak e papiery
warto ciowe w Ameryce aci skiej oraz ta sze cykliczne rynki
akcji w Azji, w tym w Korei, Chinach i na Tajwanie.
Kilka wst pnych wniosków
Naszymi my lami jeste my z japo skim narodem w tym
niezwykle trudnym dla niego czasie. Gwa towna wyprzeda na
rynku japo skim, jaka nast pi a w nast pstwie tej
druzgocz cej tragedii ludzkiej i gospodarczej, nie jest raczej
zaskoczeniem. Mimo e tym razem jest ono bardziej
ekstremalne, zachowanie rynku przypomina to, jakie mia o
miejsce po trz sieniu ziemi z Kobe. Wówczas ceny aktywów
odzyska y utracony poziom ca kiem szybko, poniewa utrata
dzia alno ci by a pod kontrol , a produkcja przemys owa do
szybko wróci a do poziomu sprzed trz sienia. Na tym etapie
jest za wcze nie, by oceni rozmiar szkód w pe nym zakresie
oraz to, czy zak ócenia dzia alno ci gospodarczej b d
porównywalne lub wyra niejsze. Wiele prawdopodobnie
zale e b dzie od tego, jak powa nie zak ócone zosta y
dostawy energii. I jest to kluczowy dodatkowy minus, którego
nie by o w katastrofach w przesz o ci obawy
o bezpiecze stwo reaktorów j drowych.
Naszym zdaniem notowania japo skich akcji wygl da y
wzgl dnie atrakcyjnie jeszcze przed uderzeniem katastrofy
i od tamtej pory nast pi a powa na korekta rynku. Mo e
jeszcze si nie sko czy a, ale do wiadczenie z przesz o ci
wskazywa oby na to, e taka korekta prowadzi do poziomu
nadmiernej wyprzeda y. W lepszej sytuacji powinny naszym
zdaniem w szczególno ci znale si spó ki, których ludzki
i fizyczny kapita nie uleg naruszeniu a a cuch dostaw nie
zosta nadmiernie zak ócony (przede wszystkim w bran ach,
w których ucierpia a konkurencja lub w których odbudowa
spowoduje wzrost popytu). Wiele z tych firm wyprzedzi o
reszt rynku i powinny one naszym zdaniem jako pierwsze
doj do siebie, gdy sytuacja zacznie si stabilizowa .
Pomimo wysokiego zad u enia pa stwa i negatywnego
wp ywu kosztów odbudowy, ich rozmiary nie s du e
w stosunku do istniej cego zad u enia, istnieje niewiele
powodów, by uwa a , e ten wzrost obci e doprowadzi do
du ej rynkowej rewizji poziomu warto ci japo skich obligacji
pa stwowych.
Informacja prawna
Niniejszy komentarz powsta na podstawie obserwacji i analiz przeprowadzonych przez spó k HSBC Global Asset Management, która jest cz ci Grupy HSBC. Dokument
ten nale y traktowa wy cznie jako materia marketingowy, nie jest on natomiast ofert ani zach t lub zaproszeniem do nabycia lub udzia u w subskrypcji instrumentu
finansowego; nie jest te porad ani rekomendacj inwestycyjn lub niezale n analiz finansow . Ze wzgl du na swoj specyfik inwestycje na rynkach wschodz cych s
obarczone wi kszym ryzykiem i charakteryzuj si wi ksz zmienno ci cen ni inwestycje na rynkach w krajach rozwini tych. Na warto inwestycji mog równie wp ywa
zmiany kursów walut, zw aszcza w przypadku inwestorów posiadaj cych papiery warto ciowe denominowane w walutach obcych. Wszelkie projekcje, prognozy lub cele
dotycz ce przysz ych zysków lub poziomów cen zawarte w niniejszym dokumencie maj wy cznie charakter pogl dowy i nie s w aden sposób gwarantowane. Ani HSBC
Global Asset Management ani HSBC Bank Polska SA nie ponosi adnej odpowiedzialno ci, je li te projekcje, prognozy lub cele oka si nietrafne. Niniejszy komentarz nie
zast puje indywidualnej porady fachowej lokalnego doradcy inwestora. Komentarz jest przeznaczony wy cznie dla osób przebywaj cych na sta e w Polsce. Nie jest
natomiast przeznaczony dla osób z innych krajów lub jurysdykcji, a w szczególno ci podmiotów lub osób b d cych rezydentami lub obywatelami Stanów Zjednoczonych
Ameryki Pó nocnej jak równie nie jest przeznaczony dla osób z krajów lub jurysdykcji, które wprowadzi y zakaz b d ograniczenia rozpowszechniania materia ów
analitycznych dla swoich obywateli. Warto inwestycji oraz dochodów uzyskiwanych z inwestycji mo e si zmniejszy lub zwi kszy . Wcze niejsze wyniki, symulacje lub
prognozy nie s wiarygodnym wska nikiem przysz ych wyników. Informacje zamieszczone w niniejszym biuletynie uzyskano ze róde , które uznajemy za wiarygodne, lecz
nie zosta y przez nas poddane niezale nej weryfikacji, dlatego nie ponosimy odpowiedzialno ci za ich rzetelno lub kompletno . Wszystkie opinie wyra one w niniejszym
komentarzu s opiniami HSBC Global Asset Management i mog w przysz o ci ulec zmianom, które nie podlegaj obowi zkowi publikacji. Wi cej informacji mo na uzyska
na naszej stronie internetowej: www.assetmanagement.hsbc.com/pl
Publikacja HSBC Bank Polska S.A., Marsza kowska 89, 00-693 Warszawa.
www.assetmanagement.hsbc.com/pl