O stałej pokrywie śnieżnej w Bieszczadach

Marek Nowosad
O stałej pokrywie śnieżnej w Bieszczadach
Analizę stałej pokrywy śnieżnej w Bieszczadach przprowadzono na
podstawie wyników codziennych pomiarów z 25 zim w 30 posterunkach
położonych na wysokości od 310 do 700 m n. p. m. Średnie daty określano na
podstawie danych z 18 posterunków.
Pokrywę śnieżną nazywa się stałą, gdy utrzymuje się ona ponad 5 dni
[R. Madany 1961]. W przypadku jej zaniku i następnego odnowienia się po
upływie 3 dni lub więcej uważa się ją za nowopowstałą stałą pokrywę
śnieżną. Newiele różni się definicja stałej pokrywy śnieżnej według
H. Lorenc [1964]. „Trwała pokrywa śnieżna”, zdefiniowana przez E. S.
Rubinsztein, obejmuje mniejszą liczbę dni niż kilka stałych pokryw śnieżnych
w czasie zimy. Przykładem charakterystyki stałej pokrywy śnieżnej w części
Karpat jest opracowanie B. Leśniak [1984].
Skrajne daty początku pierwszej stałej pokrywy śnieżnej to
19 października (1972 r, w Smolniku i w Wetlinie) i 29 stycznia (1973 r.
w Smolniku). Bardzo duże zróznicowanie pierwszej stałej pokrywy śnieżnej
notowano właśnie zimą 1972/1973. Zimy o niewielkim zróżnicowaniu
początku pierwszej stałej pokrywy śnieżnej to: 1965/1966, 1969/1970,
1971/1972 i 1983/1984. Pierwsza stała pokrywa śnieżna pojawia się
w Wetlinie, Smereku, Lutowiskach, Ustrzykach Górnych, Równi i Brzegach
Dolnych zwykle wcześniej niż w innych posterunkach, natomiast w Sanoku,
Bezmiechowej, Solinie i Huzelach z reguły później.
Średnia data początku pierwszej stałej pokrywy śnieżnej obejmuje okres
od 21 listopada (Wetlina) do 6 grudnia (Sanok). Jej zależność od wysokości
n.p.m. określoną współczynnikiem determinacji równym 56% opisuje wzór:
śr. data pocz. = ‒ 0,0294 h + 345,9
Data zaniku ostatniej skałej pokrywy śnieżnej zawiera się między
16 grudnia (1971 r. w Sanoku) i 2 maja (1985 r. w Cisniej, w Dwerniku i w
Lutowiskach). Zróżnicowanymi terminami końca ostatniej stałej pokrywy
śnieżnej charateryzowały się zimy: 1969/1969 (od 17 lutego do 22 kwietnia)
i 1980/1981 (od 22 lutego do 21 kwietnia), natomiast mało zróżnicowanymi
terminami zimy: 1961/1962 i 1979/1980.
Wcześniej niż w wiekszości pozsterunków zanik ostatniej stałej
pokrywy śnieżnej występuje zazwyczaj w Sanoku, Lesku, Bezmiechowej,
Solinie i Rzepedzi, natomiast później zwykle w Roztokach Górnych,
Smereku, Ustrzykach Górnych, Wetlinie i Lutowiskach.
Średnia data końca ostatniej stałej pokrywy śnieżnej określona jest
terminami od 26 lutego w Sanoku do 24 marca w Lutowiskach. Średnia ta jest
wyraźnie skorelowana z wysokością n.p.m. – współczynnik determinacji
wynosi 80%, zaś równanie regresji prostoliniowej przybiera postać:
śr. data końc. = 0,0613 h +42,6
Liczba okresów ze stałą pokrywą śnieżną w czasie zimy wynosi od 1 do
6. Niewielkie liczby notowano w czasie zim 1963/1963 i 1977/1978,
natomiast największe liczby wystąpiły zimą 1976/1977.
Mniejszej liczbie okresów ze stałą pokrywą śnieżną odpowiada większy
współczynnik trwałości pokrywy śnieżnej, od średnio 0,81 przy jednokrotnym
wystąpieniu stałej pokrywy śnieżnej do 0,43 przy sześciokrotnym.
Współczynnikowi trwałości pokrywy śnieżnej z przedziału 0,95 – 1,00
odpowiada średnio 1,1 stałych pokryw śnieżnych w sezonie zimowym.
Zmniejszenie współczynnika trwałości pokrywy śnieżnej do przedziału 0,45 –
0,50 powoduje wzrost średniej liczby stałych pokryw śnieżnych do 3,6.
Dalsze zmniejszenie współczynnika trwałości pokrywy śnieżnej powoduje już
spadek średniej liczby stałych pokryw śnieżnych.
Leśniak B., 1984: Zróżnicowanie charkterytyk stałej pokrywy śnieżnej w dorzczu Dunajca.
Pr, Geogr, UJ, 58, 37-48.
Lorenc H., 1964: Zaśnieżenie Wielkopolski. Gaz. Obs. PIHM, 17, 4, 8-9.
Madany R., 1961: O opadach śniegu i szacie śnieżnej w Karpatach Polskich w okresie 1951 –
1955. Prz. Geof. VI (XIV), z. 3, 131–146.
Komitet Redakcyjny: J. Adamus, Z. Długosz, Z. Górka, A. Jelonek, S. Zając