SOCJOLOGIA JĘZYKA

dr Agnieszka Figiel
dyżury: pon.: godz. 10.00-11.00, wt.: godz. 09.30-11.30 (p.123)
e-mail: [email protected] / [email protected]
blog: http://agafigiel.wordpress.com
dr Łukasz Rogowski
dyżury: pon.: godz. 10.00-11.00, wt.: godz. 13.00-15.00 (p. 117)
e-mail: [email protected]
SOCJOLOGIA JĘZYKA
KONWERSATORIUM (SPECJALIZACJA: STUDIA KULTUROWE), TRYB STACJONARNY, 2011/2012
Program zajęć:
1. WIEDZA JAKO PRZEDMIOT ZAINTERESOWAŃ SOCJOLOGII.
•
•
•
•
Ziółkowski M. (1989), „Wiedza, jednostka, społeczeństwo. Zarys koncepcji socjologii wiedzy”, Warszawa: PWN.
Zemło M. (2003), „Socjologia wiedzy w tradycji interakcyjno-fenomenologicznej”, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Niżnik J. (1989), „Socjologia wiedzy, Zarys historii i problematyki”, Warszawa: Książka i wiedza.
Sztompka P. (2002), „Socjologia. Analiza społeczeństwa”, Kraków: Wydawnictwo Znak, s. 288-307.
2. ZNAK I PROCESY REPREZENTOWANIA.
•
•
•
•
•
Barker Ch. (2005), „Studia kulturowe. Teoria i praktyka”, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 100-137.
Baldwin E. i in. (2007), „Wstęp do kulturoznawstwa”, Poznań: Zysk i S-ka, s. 66-117.
Eco U. (1999), „Semiologia życia codziennego”, Warszawa: Czytelnik.
Eco U. (2009), „Teoria semiotyki”, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Rose G. (2010), „Interpretacja materiałów wizualnych”, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 101-134.
3. SOCJOLOGICZNE UJĘCIE PROCESÓW KOMUNIKOWANIA.
•
•
•
•
Dobek-Ostrowska B. (2007), „Komunikowanie polityczne i publiczne”, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, r. 1.
Golka, M. (2008) „Bariery w komunikowaniu i społeczeństwo (dez)informacyjne”, Warszawa: PWN – r. 3 i 5
Griffin, E. (2003) „Podstawy komunikacji społecznej”, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Hall, Edward T. (2003 i wcześniejsze) „Ukryty wymiar”, Warszawa: Wydawnictwo Muza.
4. KLASYCZNE SOCJOLOGICZNE UJĘCIA JĘZYKA
•
•
•
•
Jakobson R. (2009) „Język i mówienie: kod i przekaz”, [w:] „Język, dyskurs, społeczeństwo”, L. Rasiński (red.), Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sapir E. (2004), „Język – przewodnik po kulturze”, [w:] „Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów”, G. Godlewski, A.
Mencwel, R. Sulima (red.), Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Whorf B.L. (2004), „Model uniwersum Indian”, [w:] „Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów”, G. Godlewski, A.
Mencwel, R. Sulima (red.), Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
„Język, dyskurs, społeczeństwo”, L. Rasiński (red.), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
5. SOCJOLINGWISTYKA I ETNOLINGWISTYKA.
•
•
•
Ziółkowski, M. (1980) „O czterech możliwościach socjologicznego podejścia do zjawisk językowych” [w:]” Zagadnienia socjoi psycholingwistyki”, Schaff A. (red.), Warszawa : PAN IFiS – Ossolineum.
Hymes, D. (1980) „Socjolingwistyka i etnografia mówienia” [w:] M. Głowiński (red) „Język i społeczeństwo”, Warszawa:
Czytelnik
Burszta W. J. (1998) „Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje”, Poznań: Zysk i S-ka – r. 4
1
6. METODOLOGICZNE ASPEKTY BADAŃ JĘZYKA.
•
•
•
•
•
Goban-Klas, T. (1984) „Analiza zawartości przekazów masowych” [w:] „Wybrane zagadnienia teoretyczno-metodologiczne
badań socjologicznych”, Wasilewski J. (red.) (za:) „Badania empiryczne w socjologii. Wybór tekstów”, T. II , Malikowski M.,
Niezgoda M., Tyczyn, Szkoła Społeczno – Gospodarcza w Tyczynie.
Tomanek P. (2008) „O swoistości socjologicznej analizy dyskursu” [w:] „Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii”, A.
Horolets (red.), Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
„Dyskurs jako struktura i proces” (2001) red.: Teun van Dijk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rapley, T. (2010) „Analiza konwersacji, dyskursu i dokumentów”, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
„Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej” (2008) Duszak A., Fairclough N. (red.),
Kraków: Universitas.
7. JĘZYK MIGOWY I JĘZYK MIGANY.
•
•
•
•
Figiel, A. (2009) „Głusi i język migowy – spór o język i kulturę”, w: „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1/2009.
Tomaszewski P. (2007) „Podstawowe dane lingwistyczne i socjolingwistyczne na temat naturalnego języka migowego”.
„Studia nad językiem migowym” 1/2006.
Antas, J. (2006) „Gesty – obrazy pojęć i schematy myśli” [w:] „Ikoniczność znaku. Słowo. Obraz. Przedmiot. Gest”, E.
Tabakowska (red.), Kraków: Universitas.
8. WIZUALNOŚĆ I NOWE MEDIA A PRZEMIANY JĘZYKA.
•
•
•
•
•
Pater-Ejgierd N. (2010), „Kultura wizualna a edukacja”, Poznań: Fundacja Tranzyt, s. 13-40.
Smith P., Bartmański D. (2009), „Wizualność, socjologia wizualna i zwrot ikoniczny w naukach społecznych”, [w:] „Kultura
popularna”, nr 1(23), s. 20-28.
Baldwin E. i in. (2007), „Wstęp do kulturoznawstwa”, Poznań: Zysk i S-ka, s. 414-471.
Gwóźdź A. (red.) (2008), „Ekrany piśmienności. O przyjemnościach tekstu w epoce cyfrowej”, Warszawa: Wydawnictwa
Akademickie i Profesjonalne.
Manovich L. (2006), „Język nowych mediów”, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
9. MATERIALNOŚĆ JAKO JĘZYK.
•
•
•
Latour B. (2010), „Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do Teorii Aktora-Sieci”, Kraków: Universitas, 89-122.
Dant T. (2007), „Kultura materialna w rzeczywistości społecznej”, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Bartuszek J. (2005), „Między reprezentacją a martwym papierem. Znaczenie chłopskiej fotografii rodzinnej”, Warszawa:
Wydawnictwo Neriton.
10. KOMUNIKACJA NIEWERBALNA - CIAŁO I MODA JAKO JĘZYK.
•
•
•
•
•
Goffman E. (2006), „Rytuał interakcyjny”, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 47-96.
Barker Ch. (2005), „Studia kulturowe. Teoria i praktyka”, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 138-171.
Baldwin E. i in. (2007), „Wstęp do kulturoznawstwa”, Poznań: Zysk i S-ka, s. 307-361.
Pease A., Pease B. (2007), „Mowa ciała”, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Barthes R. (2005), „System mody”, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
11. PRZESTRZEŃ I ARCHITEKTURA JAKO JĘZYK.
•
•
•
Barker Ch. (2005), „Studia kulturowe. Teoria i praktyka”, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 401-433.
Tuan Y.-F. (1987), „Przestrzeń i miejsce”, Warszawa: PIW.
Hall E.T., Hall M.R. (2001), „Czwarty wymiar w architekturze. Studium o wpływie budynku na zachowania człowieka”,
Warszawa: Wydawnictwo Literackie Muza.
12. JĘZYK A PROPAGANDA I MANIPULACJA.
•
•
•
•
•
Barańczak, S. (1975) „Słowo – perswazja – kultura masowa” [w:] „Twórczość” nr 7
Dobek-Ostrowska B. (2007), „Komunikowanie polityczne i publiczne”, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, r. 6
Głowiński, M. (1993) Peereliada. Komentarze do słów 1976-1981, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Klemperer V. (1983) „LTI. Notatnik filologa”, Kraków-Wrocław: Wydawnictwo Literackie.
„Polityka i retoryka” (2010) M. Czyżewski, S. Kowalski, T. Tabako (red.), Warszawa: WAiP.
2
13. JĘZYK A KOMPETENCJE I NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE.
•
•
•
•
•
Derive Jean (2004), „Słowo i władza w kulturze oralnej”, [w:] „Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów”, G.
Godlewski, A. Mencwel, R. Sulima (red.), Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. s. 257-265.
Piotrowski A., Ziółkowski M. (1976), „Zróżnicowanie językowe a struktura społeczna”, Warszawa: PWN.
Baldwin E. i in. (2007), „Wstęp do kulturoznawstwa”, Poznań: Zysk i S-ka, s. 118-157.
Pater-Ejgierd N. (2010), „Kultura wizualna a edukacja”, Poznań: Fundacja Tranzyt, s. 159-177, 213-224.
Rogowski Ł. (2010), „Kompetencja wizualna - zarys problematyki i propozycja ujęcia”, [w:] „Kultura współczesna”, nr 4, s.
110-122.
14. JĘZYK A WIĘZI SPOŁECZNE - SUBKULTURY, GWARY, DIALEKTY
•
•
Brak tekstu obowiązkowego, zajęcia oparte o materiały przygotowane przez prowadzącą.
„Języki subkultur” (1994), J. Anusiewicz, B. Siciński (red.) – Tom 10 serii „Język a kultura”. Dostępny na stronie internetowej
http://www.lingwistyka.uni.wroc.pl/jk/
15. JĘZYKI SZTUCZNE, KODY I SZYFRY
•
Brak tekstu obowiązkowego, zajęcia oparte o materiały przygotowane przez prowadzącą.
Zasady zaliczenia:
1. Podstawą do zaliczenia konwersatorium są:
•
Pisemna praca zaliczeniowa przygotowana samodzielnie przez studenta na jeden z podanych niżej tematów.
◦ Praca powinna mieć charakter autorski i twórczy i być przygotowana w oparciu o samodzielnie wybraną literaturę i
własne przemyślenia. Korzystanie z materiałów internetowych, w inny sposób, niż na zasadzie ilustracji/przykładu,
skutkuje oceną niedostateczną oraz poinformowaniem o plagiacie Dyrekcji Instytutu.
◦ Prace należy przesyłać w formie elektronicznej na adresy mailowe obydwojga prowadzących, do 17 stycznia 2012 r.
Każdy dzień opóźnienia w stosunku do wyznaczonego terminu = ocena niżej.
◦ Objętość pracy: 6-12 stron. Format .doc. Nazwa pliku powinna zawierać imię i nazwisko studenta oraz zwrot „socjologia
języka”.
•
Obrona pracy połączona z rozmową opartą o spis zagadnień, które omawiane były podczas zajęć i przekazane zostały przez
prowadzących min. 2 tygodnie przed terminem zaliczenia. Obrony prac odbędą się 24 stycznia 2012 r.
Każdy z tych elementów będzie oceniany osobno. Ocena końcowa = średnia z dwóch ocen cząstkowych. Ocena cząstkowa nie może
być ndst (wtedy ocena końcowa = ndst).
2. Warunkiem przystąpienia do zaliczenia jest nieprzekroczenie dopuszczalnej liczby nieobecności. Możliwe jest opuszczenie bez
konsekwencji 2 zajęć (bez względu na przyczynę). W przypadku 3. i 4. nieobecności konieczne jest ich odrobienie w terminach
dyżurów prowadzącego zajęcia, na których było się nieobecnym. Więcej jak 4 nieobecności (poza wyjątkowymi przypadkami,
rozpatrywanymi indywidualnie) uniemożliwiają przystąpienie do zaliczenia. UWAGA!: Pilnowanie liczby opuszczonych zajęć jest
obowiązkiem studenta, a nie wykładowców. Nieobecności muszą zostać odrobione najpóźniej na tydzień przed terminem zaliczenia.
3. Obowiązkiem KAŻDEGO studenta jest przygotowanie do zajęć, polegające na przeczytaniu wyznaczonych na dany dzień tekstów
obowiązkowych. Teksty obowiązkowe są w programie zajęć podkreślone. Obok nich podane są teksty dodatkowe, przeznaczone dla
studentów chcących pogłębić dany temat oraz stanowiące podpowiedź bibliograficzną, możliwą do wykorzystania w przyszłości. W
przypadku, gdy dany tekst nie jest dostępny w czytelni WNS, zostanie przekazany przez prowadzącego tydzień przed zajęciami.
Wykładowca ma prawo do przeprowadzania kolokwiów wprowadzających („wejściówek”), sprawdzających znajomość tekstów.
Niezaliczenie wejściówki = nieobecność na zajęciach. Kolokwia wprowadzające będą przeprowadzane szczególnie w przypadkach, gdy
znaczna część grupy nie będzie przygotowana do zajęć.
4. Osoby studiujące według indywidualnej organizacji studiów są zobowiązane do poinformowania o tym prowadzących, najpóźniej
podczas 3. zajęć w ciągu semestru. IOS zwalnia z obowiązku uczestnictwa w zajęciach, student musi jednak w tych przypadkach
odrobić wszystkie nieobecności podczas dyżurów prowadzących (odrabianie powinno odbywać się w częściach, przynajmniej raz w
miesiącu, a nie całościowo pod koniec semestru).
5. Studenci odznaczający się znaczną aktywnością podczas zajęć (rozumianą jako SENSOWNE uczestnictwo w dyskusji) mogą liczyć na
podwyższenie oceny końcowej o pół stopnia w stosunku do wyniku kolokwium.
3
6. W trakcie zajęć należy wyciszyć telefony komórkowe. Osoby przeszkadzające będą wypraszane za drzwi, a ich nieobecność będzie
liczona jako opuszczenie zajęć.
Przykładowe tematy prac zaliczeniowych:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
Więziotwórcza i „więzio-zrywająca” rola języka.
Oralność i piśmienność - rola w tworzeniu wiedzy, wzajemne relacje dwóch tradycji językowych.
Oralność, piśmienność, wizualność - rola w tworzeniu wiedzy, wzajemne relacje trzech tradycji językowych.
„Pokazać świat” - rola gestów w komunikacji.
„Kiedy słowo jest bronią” - o perswazyjnej funkcji języka na wybranych przykładach.
Dlaczego czasem tak trudno się dogadać, czyli szumy, bariery i przerwy w komunikacji. Charakterystyka
wybranych przykładów.
Czy obrazy (przestrzeń, ciało, przedmioty...) posiadają swoją gramatykę i „słowniki”? Charakterystyka
wybranych przykładów.
Język - lustro rzeczywistości? O współczesnych problemach z reprezentacją.
Jak uczyć języków niewerbalnych? Projekt edukacyjny.
Komunikacja bezpośrednia i zapośredniczona - podobieństwa, różnice, cechy charakterystyczne.
Jak projektować przestrzeń by była zrozumiała?
Charakterystyka języka wybranych elementów rzeczywistości społecznej (reklamy, seriale, serwisy
informacyjne, portale plotkarskie, portale społecznościowe, materiały edukacyjne, instrukcje obsługi...)
Współczesne kompetencje językowe - czego uczy szkoła, czego powinna uczyć, a czego musimy się nauczyć
sami.
Jeden język czy wielość języków - co jest korzystne dla jednostki i społeczeństwa?
Język - prawda - kłamstwo. Jak korzystać z języka by zdobyć zaufanie i osiągnąć własne korzyści?
Inne… - po konsultacji z prowadzącymi zajęcia.
4