rTT^nr/hrfl

ACTA
U N IV E R S IT A T IS
F O L IA
*—.............
L O D Z IE N S IS
2
SOZO LOG ICA
2 7 7 -3 1 3
1986
( A c ta U n iv . L o d z ., F o l ia s o z o l. )
.....................
.
Lucyna FAGASIEWICZ
ANALIZA FLORY NACZYNIOWEJ ZAŁĘCZAŃSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO
(WYŻYNA WIELUŃSKA)
ANALYSIS OF VASCULAR FLORA IN THE ZAŁĘCZE NATURE PARK
(WIELUŃ UPLAND)
ABSTRACT:
w o rk
of
o b je c t
F a g a s i e w
(19 8 6 ).
Ju ra :
The
I t
has
O jc ó w
s to c h o w a .
been
F re q u e n cy
was
d iv id e d
m in e d
p a rtic ip a tio n
P a rk
o f
in to
a n a ly s is
i c z ,
com pared
N a tio n a l
flo ra
o f
v a s c u la r
flo r a
C z y ż e w s k a
and
w ith
and
is
tw o
th e
app earance
lo c a l
B reak
o f
o f
th e s e
g roups
o f
each
s y n ta x o n o m ic a l
flo ra s
th e
ta x a
groups;
and
lis te d
th e
O l a c z e k
in
C ra c o w -W ie lu ń
W a rta
R iv e r
was
e s tim a te d ;
and
th e re
m itu a l
in
near Cze­
th e
was
r e la tio n s
on
d e te r­
each
o f
2
177
lo c a litie s -s q u a re s
fo r
stu d y
o f
have
not
been
a ls o
assessed
n iz a tio n
tie s .
and
th e
in d e x
page
in
an
area
th e
fo r
th e
concept
of
flo ra
e n tire
o f
an
s y n a n th ro p iz a tio n
pracy
2. O b i e k t b a d a ń
3- M a t e r i a ł
i metody
^ ' A n a l i z a f l ory
^•1 .
S ta ty s ty k a
^•2 .
C z ę s to tliw o ś ć
1 km
flo ry
w y s tę p o w a n ia
.
g atunków
T h is
or
w o rks
p ro v id e d
th e ir
so
and
in d e x
o f
fo r
T h e re
(s )
and
p a rtic u la r
a rc h a e o p h y te z a tio n
in tro d u c e d
a
b a s is
fra g m e n ts , w h ic h
fa r.
s y n a n th ro p iz a tio n
area
( kS) w e re
3 1 2 -3 1 3 ).
Treść
'• P r z e d m i o t i cel
o f
a s s o c ia tio n s
p h y to s o c io lo g ic a l
in d ic a to r
d e g re e
o f
w ith
c o m m u n itie s ,
lis te d
M o re o v e r,
an
see:
(if)
p la n t
(fo r
was
m oder­
lo c a li­
(a )
sum m a ry
5.
4 .3 .
F lo ra
4 .4 .
H ip o te ty c z n e
a
grupy
s y n ta k s o n o m ic z n e
4 .5 .
S y n a n tro p iz a c ja
4 .6 .
G a tu n k i
z b io ro w is k a
ro ś lin n e
flo r y
rz a d k ie ,
in te r e s u ją c e
i
c h ro n io n e
P o d s u m o w a n ie
6.
P iś m ie n n ic tw o
7.
S u in m a ry
1. PRZEDMIOT I CEL PRACY
Przedmiotem pracy jest analiza
flory naczyniowej
skiego Parku Krajobrazowego (zpk),
na interpretacja
wykazu taksonów
wionego osobno na kartogramach
ż e w s k a ,
terenie
ratury
1971).
19 8 6 ) .
1960;
1978,
O l a c z e k
19 8 6 ,
O l a c z e k
ż e w s k a
1986)
c i r i s k i
1986).
l a c z e k
1968,
informacji
w
z
lite­
o w-
1981,
1984;
M
1963,
1968,
1969;
S o w a
19 8 6 ) ,
roślinność leśną
muraw piaskowych
(k
u-
(Czy­
oraz zbiorowiska chwastów pól uprawnych ( s
Wcześniej zbadano murawy kserotermiczne
i(o-
.1969 ) .
Celem tej pracy jest
flory, a także próba
taksonomicznych
z y-
1979,
Równocześnie badano szczegółowo
r z a c
C
Badania flory prowadzono
z uwzględnieniem
(F a g a s~i e w i c z
s z o w i c z
i ich rozmieszczenia, przedsta­
( F a g a s i e w i c z ,
O l a c z e k
w latach 1 9 7 6 - 1 9 8 1 ,
Załęczań­
a jej zadaniem jest wielostron­
statystyczno-ekologiczna charakterystyka
wykorzystania kompletnego zestawu
do rejestracji zbiorowisk,
w badaniach fitosocjologicznych,
dotąd nie
jednostek
wykazanych
na podstawie obecności
ich
ga­
tunków charakterystycznych.
Tego rodzaju analiza flory
wniosków
pozwala na wysnucie
dotyczących wartości chronionego obszaru
ogólniejszych
i jego zróżni­
cowania.
2. OBIEKT BADAŃ
ZPK zajmuje powierzchnię
o
154,8 km .
no-wschodniej części mezoregionu
Jest położony w
Wyżyny Wieluńskiej
północ-
(k o n d r a ­
c k i
19 78) i w geobotanicznym okręgu
sko-Wieluriskiej
( S z a f e r
Północnym Krainy
Obejmuje formy krajobrazu wyżynnego
cowych,
złożone z pagórków ostań-
zbudowane z jurajskich wapieni płytowych i skalistych, w y ­
chodzących na powierzchnię.
Krzemionki, Draby,
drowe, np.
Znane są one pod
Buki, Wapiennik.
Góra Sw. Genowefy.
ści parku, przede wszystkim
Gór:
Zelce,
Inną formą są pagóry
nazwą
mean­
Skupione są one w południowej czę­
po lewej stronie Warty.
Drugim charakterystycznym elementem krajobrazu
Warty, gdzie
liny ukazują się wapienie
składa się
łuku załęczańskiego
( K r z e m i ń s k i
o długości około
z trzech części:
niecek denudacyjnych,
i
1965).
przełomu
Najwięcej jest ich po
ca Małego, Jesiony
i Pustkowia Mierzyckiego.
dium Warty.
nych wapieniach.
kowiec
i
których
w
postaci
w
okolicy
pa­
sandrowych
są
z
piasków
sta­
ubogie, luźne piaski, rzadziej
leżące bezpośrednio na przepuszczal­
Jedynie koło Ogrobla
leżą one na glinie zwałowej.
kiego, szczególnie w okolicy
rzyc,
e
(k r z e m i ri­
i równin
Formy te zbudowane
gliniaste,
p
Dolina ma tu czę­
ze zlodowacenia środkowopolskiego
Często są to głębokie,
słabogliniaste
p
działoszyńskiego,
w postaci wzgórz i
wysoczyzn morenowych
19 86).
e
- w pobliżu Lisowic, Syberii, Bieri-
W ZPK dominują krajobrazy polodowcowe
( K r z e m i ń s k i
Przełom
z
prawej stronie,
a po lewej
glacifluwialnych i żwirów
(C
i debrzy
Kamiona i Sensowa,
górów moreny czołowej,
1986).
pocięte dolinami bocznymi
dolin nieckowatych
przełom
na stokach do­
40 km
i przełomu krzeczowskiego.
sto wysokie, strome brzegi
sk
jest
w naturalnych podcięciach erozyjnych
ten, w kształcie podkowy
1972 ),
Krakow-
1972).
i w pobliżu Jarzębia i Bu­
Na zachód od Załęcza
Klusek, Kałuż,
w podłożu występują iły
Dzietrznik
Wiel­
i
Mie-
i mułowce środkowojurajskie,
w jednym lub dwóch poziomach
na
występuje plejstoceńska gli-
na zwałowa.
Różnica wzniesieri w ZPK
n -P.m. w dolinie Warty
Wody powierzchniowe
rzecza i stawy.
sięga od
161
m
(Góra Zelce).
obejmują rzekę Wartę z dopływami,
staro-
Warta posiada wyłącznie dopływy lewobrzeżne. Brak
dopływów prawobrzeżnych
tłumaczy się przepuszczalnością podłoża w
centrum parku krajobrazowego,
nie opadów.
jest dośó znaczna,
do 246 m n.p.m.
skutkiem czego dominuje tu
Lewobrzeżnych dopływów Warty
one mają własne dopływy, przeważnie
jest siedem,
też lewobrzeżne.
wsiąka-
wszystkie
Najbardziej
uwodniona jest część
nom zwałowym,
chyleniu
południowo-zachodnia ZPK,
leżącym na iłach
gdzie dzięki gli­
środkowojurajskich, i dużemu
na­
spływ powierzchniowy przeważa nad infiltracją.
W dolinie Warty
występują
brownik, Bieńca Dużego,
czy, zlokalizowany
liczne starorzecza, np.
Madeł
i Ramiona.
w pobliżu Załęcza Wielkiego
się od innych zwierciadłem wody
wskazywałoby na podziemne
Bo­
starorze­
i Ogrobla,
położonym wyżej
ich zasilanie
koło
Duży zespół
różni
niż w Warcie, co
( K r z e m i ń s k i
1986 ).
Duży kompleks stawów rybnych
torfione łąki,
i kanałów,
w pobliżu granicy południowej parku,
Torfowisk niskich w ZPK
Bobrownik,
koło Cieśli
za-
staw
"Suchy Ług"
koło
i przy południowej granicy
znajduje się
-
Zajmują on« małe nawierzchnie.
małe torfowiska śródleśne.
częściowo osuszone,
pojedynczy
na południe od Cisowej.
jest niewiele, np.
i Ogrobla.
Na zachód od Załęcza Wielkiego
spotyka się
odwadniających
znajduje się koło Krzeczowa, a
parku
Duże torfowisko
wysokie,
w lewobrzeżnej części
doliny
Warty, nieco powyżej Krzeczowa.
Wody gruntowe
s k i
1986).
zalegają na głębokości
Wypływy wód podziemnych
źródeł krasowych przykorytowych
terasowych
(stara Wieś)
20-50 m
(Ogroble,
i spływowych
( K r z e m i ń ­
na powierzchnię w postaci
Bobrowniki,
(Bieniec Duży)
Raciszyn),
wzbogacają
dodatkowo dość skąpe zasoby wodne ZPK.
Według
chodnie
D u b a n i e w i c z a
i południowo-zachodnie.
ku 40, a pochmurnych
wietrza wynosi
ty, a najcieplejszym
21°C,
-
około 140.
7,7°C (Wieluń).
-
lipiec.
(l974) przeważają wiatry za­
Dni pogodnych jest średnio w ro­
Średnia roczna temperatura po­
Najzimniejszym miesiącem jest lu­
Średnia roczna amplituda
zaś amplituda absolutnych wartości
sumy opadów
osiągają
598 mm.
6 3,6°C.
wynosi
Średnie roczne
Okres wegetacji trwa 240 dni (wie-
• luń).
Największą powierzchnię w parku,
5 3 km
2
użytki,
- pola uprawne,
10 km
resztę stanowią wody,
2
2
około 81 km ,
- użytki zielone,
zajmują lasy,
2,5 km
2
- nie­
tereny zabudowane, drogi etc.
3. MATERIAŁ I METODY
Materiał do pracy
zbierano początkowo (w latach
postaci notatek florystycznych
1976-1977)
i zdjęć fitosocjologicznych,
w
póź­
niej
(1979-19 81) na specjalnych
pletowano na nich
wykreślonych
kartach inwentaryzacyjnych.
listę gatunków
w
177 kwadratach
na mapie w skali 1 : 25 000.
wszystkich zbiorowisk
się przy tym
występujących
wstępnym poznaniem terenu
nie czyniono już notatek
nych gatunków.
Szczegóły tej metody
C z y ż e w s k i e j ,
1 km,
dotrzeć do
na tej powierzchni, kierując
za obserwacją
w i c z ,
o boku
Starano się
Kom­
i mapą.
W tym czasie po­
o pokrywaniu
zawiera praca
O l a c z k a
poszczegól­
F a g a s i e (1986).
W wyniku prac terenowych opracowano w postaci kartogramów roz­
mieszczenie
flory
76 8
taksonów ZPK.
W celu uzyskania
w dalszych pracach kameralnych
charakterystyki
wykonano następujące
czyn­
ności :
1) porównano florę ZPK
z lokalhymi florami Jury
Krakowsko-
-Wieluńskiej;
2) obliczono częstotliwość występowania
poszczególnych takso­
nów;
3) scharakteryzowano
ność w niej
ekologicznie florę, stwierdzając
przedstawicieli
całego parku,
z 27 klas zespołów,
jak i poszczególnych 177 stanowiskach (kwadratach);
4) ustalono udział
wyżej wymienionych grup
lacje w każdym kwadracie,
i wzajemne ich re­
przyjmując jego całą florę za 100%;
5) podano zbiorowiska roślinne
które dotąd
obec­
zarówno w skali
hipotetyczne występujące w ZPK,
nie były badane fitosocjologicznie.
stwo ich obecności
wnioskuje się
Prawdopodobień­
na podstawie występowania
cha­
rakterystycznych dla nich gatunków roślin;
6) oceniono stopień synantropizacji flory ZPK i poszczególnych
wsi przez
zastosowanie wskaźnika
modernizacji flory
M
7) zaproponowano wprowadzenie
A
obliczonego
całej flory oraz
ze stosunku
S
ku miejscowości.
stopnia synantropizacji
(K o r n a ś
współczynnika
ze stosunku liczby archeofitów
współczynnika synantropizacji
do całej flory.
S
i
1977 );
archeofityzacji
do liczby gatunków
kS3
otrzymanego
Wyliczono je przykładowo dla k i l ­
4. ANALIZA FLORY
4 .1 .
zasobności flory ZPK
Dla porównania
florą dwu obszarów Jury
Narodowego
-
zestawiono ją (tab. i) z
Krakowsko-Wieluńskiej:
( M i c h a l i k
- OPN
Częstochowy
ST A T Y S T Y K A FLORY
( H e r e ź n i a k ,
PCz
w r y n o w i c z
Ojcowskiego Parku
1978) i przełomu Warty
koło
K r a s o w s k a ,
Ł a-
1973).
T a b e l a
Z e s ta w ie n ie
lic z b y
r o d z in ,
w Z a łę c z a ń s k im
O jc o w s k im P a rk u N a rod ow ym
(w g
F a g a s i e w i c z ,
M
i
c
h
a
l
i
k
a
1978;
C o m p a ris o n
at
Z a łę c z e
and
( a fte r
M
i
c
F a g a s i e w
h
a
l
i
k
H
e
w
r y
o f
r e
n
P a rk
W a rta
n
i a
k
w
i c
z
H
e
a,
i
g a tu n kó w
( Z P K ),
K
k o ł o C z ę s to c h o w y
O l a c z k a
r a
s
and
O jc ó w
near
s p e c ie s
N a tio n a l
C z ę s to c h o w a
C z y ż e w s k a ,
r
e
ź
n
n o w i e
i
a
k,
z
o
w
s
k
obrazow y
Z a łę c z e
O jc o w s k i
P a rk
K r
-
Number
ro d z in
ro d z a jó w
fa m ilie s
g e n e ra
O
a
s
(O N P)
( W Cz),
l a c z e k
o w
s 1c a ,
P a rk
P a rk
P o w ie rz c h n ia
2
w km
of
A rea
in
km ^
s p e c ie s
90
379
768
9>
431
950
82
311
551
1 5 4 ,8
N a ro d o w y
N a tio n a l
P rz e ło m
ga tu n kó w
(ZNP)
(O P N )
O jc ó w
1986;
Ł a w r y -
K ra j­
(Z P K )
N a tu re
Ł a ­
1973)
L ic z b a
Z a łę c z a ń s k i
j ,
num bers
P a rk
M ie js c e
P la c e
i e
( PCz)
1986;
1973)
g e n e ra
( ZHP) ,
riv e r
i c z ,
1978;
ź
o
fa m ilie s ,
o f
ro d z a jó w
K ra jo b ra z o w y m
( OPN ) i p r z e ł o m i e W a r t y
C z y ż e w s k i e j ,
N a tu re
break
P a rku
I
W a rty
P a rk
35
(ONP)
k o ło
C z ę s to c h o w y
(P C z)
ok.
20
ca
B reak
of
W a rta
C z ę s to c h o w a
riv e r
near
(W Cz)
Z zestawienia wynika,
flory OPN,
da się na to
że flora ZPK
mimo zajmowania
jest znacznie
uboższa
od
czterokrotnie większego obszaru. Skła­
szereg przyczyn.
OPN ma przede wszystkim
bardzo
zróżnicowane siedliska
i z tym związana jest
zbiorowisk roślinnych. Szczególnie
czne
i ciepłolubne
że we florze OPN
oraz gatunki górskie.
gatunki kserotermi-
Warto także zaznaczyć,
które w ZPK na­
Cechą różniącą oba obszary
gatunków torfowiskowych
ne niż w ZPK
wielka różnorodność
podane są liczne gatunki jeżyn,
kazie nie są opracowane.
OPN
liczne są
i muraw piaskowych
jest brak
w
oraz mniej licz­
gatunki wodne, bagienne i łąk podmokłych.
Flora PCz pochodzi także z mniejszej powierzchni
względniono w niej
siedlisk ruderalnych
stosunkowo mało w niej gatunków
i nie
u-
i pól uprawnych,
synantropijnych.
a więc
Jest więc słabo
porównywalna pod tym względem z OPN i ZPK.
Podobieństwa i różnice
stawia rys. 1.
tych trzech wymienionych flor
przed­
Można je ująć następująco:
a) 630 gatunków jest wspólnych dla ZPK i OPN,
b) 493 gatunki są wspólne dla ZPK i PCz,
c) około 300 gatunków występujących w OPN* nie rośnie w ZPK,
d) 138 gatunków znajdujących się w ZPK nie ma w OPN,
e) 37 gatunków wspólnych dla OPN i PCz nie występuje w ZPK,
f) 20 gatunków zanotowanych w PCz nie podano w ZPK ani w OPN.
W OPN (c) występuje
wiele rzadkich roślin, często górskich o-
raz 12 gatunków jeżyn,
rzanki,
10 gatunków turzyc,
7 gatunków przywrotnika,
strzewy, 5 gatunków storczyka
kowatych..
sopyrum
phyllos,
macie­
6 gatunków róży, 5 gatunków ko­
i 10 rzadkich rodzajów ze
Znajdują się tutaj także
thalictroid.es, Actaea spicata,
Euonymus euröpaea,
11 taksonów
storczy-
gatunki leśne, takie jak:
Mercurialis perer.nis,
Pulmonaria obsaura,
Tilia
platy-
Melampyrum nemorosum;
ga­
tunki muraw kserotermicznych, np.
Potentilla vema,
Salvia pratensis
zbiorowisk okrajkowych, jak:
oraz ciepłolubnych
nemone silvestris,
Veronioa
teucrium,
Teucrium
I—
botrys,
A—
Laserpitium latifolium.
Wśród roślin występujących tylko w PCz (f) z muraw kseroteriricznych podano
Asparagus officinalis,
z muraw piaskowych:
Androsace septentricnalis,
Thalictrum flavum,
Polygonum bistorta,
cowych:
davalliana,
Carex
Staohys germanica, Melampyrum arvenee,
ny c h : Adonis aestivalis i
C.
z łąk
Dianthus superbus,
lasiocarpa,
A. flammeus
trzęślicowych:
a z łąk
oraz kilka innych gatunków.
Najliczniej reprezentowane rodziny
i rodzaje w ZPK
*W
z OPN
w p ra cy
pracy
M
i
n in ie js z e j
c
h
a
l
p rz y ję to
i
k
a
(1978)
950
g a tunków
turzy-
ze zbiorowisk segetal-
podano
(p rzyp .
a u t.).
" p r z e s z ło
950
i
porów­
g a tu n k ó w ",
nanie ich
z
florą
c z y ń s k i ,
OPN,
PCz
i
Polski
P a w ł o w s k i
( S z a f e r ,
196 7)
K u l ­
przedstawiają
tabele
II i III.
T a b e l a
II
Rodziny o najliczniejszych rodzajach w ZPK
w porównaniu z OPN, PCz i Polską
Families of ZNP the most abundant in genera
in comparison with ONP, WCz and Poland
ZPK
ZNP
PCz
WCz
OPN
ONP
ZPK:Polska
ZNP:Polanii
Polska
Poland
%
liczba - number of
Rodziny
Family
ro­
ga­
dza­ tun­
jów
ków
spe­
ge­
nera cies
ro­
dź ajów
ge­
nera
ro­
dza­
jów
ge­
nera
ga­
tun­
ków
spe­
cies
ro­
dza­
jów
ge­
nera
ga­
tun­
ków
spe­
cies
ro­
dza­
jów
ge­
nera
ga­
tun­
ków
spe­
cies
120
32
55
68
265
60,3
31,3
ga­
tun­
ków
spe­
cies
83
44
36
72
38
98
33
56
56
160
64,3
45,0
22
35
20
52
20
32
27
77
81,5
45,6
38,0
Compositae
41
Sramineae
Labiatae
Caryophylla^-
21
38
20
33
15
24
29
100
72,4
Cruciferae
20
27
30
45
11
13
49
95
40,8
28,4
Rosaceae
19
48
20
75
15
26
28
59
67,9
81,4
Umbelliferae
18
20
28
37
17
20
71
34,6
28,2
Papilionaceae
15
43
16
48
14
32
, 52
31
97
48,4
44,3
Ranunoulaoeae
11
23
14
29
12
22
24
74
45,8
31,1
10
33
12
45
8
23
18
98
55,6
33,7
8
14
10
20
6
8
14
33
57,1
42,4
22
43
36,4
20,9
17
124
41,2
30,6
oeae
Scrophu lariaoeae
Polypodiaaeae
Li liaaeae
8
9
10
17
9
11
Cyperaeeae
7
38
6
36
6
33
W ZPK
występuje 37 gatunków drzew
gatunki krzewów (7,0%),
półkrzewu (0,1%).
(4,8% całej flory ZPK), 54
9 gatunków krzewinek
(l,2%),
1
gatunek
T a b e l a
Rodzaje o najliczniejszych gatunkach w ZPK w porównaniu z OPN, PCz
i obszarem całej Polski
Genera of ZNP the most abundant in species in comparison with ONP, WCz
and Po 1and
Rodzaj
Genus
ZPK
ZNP
OPN
ONP
PCz
WCz
Polska
Poland
ZPK :Polska
ZNP:Poland
Z
gatunków
species
liczba gatunków
number of species
Carex
20
29
26
83
32,6
Veronica
16
16
7
32
50,0
Salix
13
13
5
27
48,1
Trifolium
12
12
11
21
57,1
Festuca
9
14
5
21
42,9
Galium
9
15
8
19
47,4
Ranunculus
9
11
7
22
40,9
. Senecio
9
10
1
21
42,9
Juncus
8
8
6
23
34,8
Polygonum
8
13
7
14
57,1
Potentilla
8
13
5
20
40,0
Viola
8
10
5
24
33,3
Poa
7
9
7
16
43,8
Potamogeton
7
3
2
23
30,4
Rumex
7
7
4
16
43,8
Vida
7
10
3
15
46,7
35,3
Campanula
6
9
6
17
Equisetum
6
8
6
9
66,7
Geranium
6
10
6
13
46,2
Rosa
6
10
1
21
28,6
Stellaria
6
5
4
9
66,7
Bromus
5
8
3
12
41,7
41,7
Chenopodium
5
8
1
12
Epilobium
5
6
2
14
Galeopds
5
5
2
6
Hieradum
5
17
5
50
10,0
71,4
Hypen'cum
Verbascum
5
6
4
7
3
8
5
8
35,7
j
!
83,3
62,5
XII
4.2. CZĘSTOTLIWOŚĆ WYSTĘPOWANIA GATUNKÓW
Częstotliwość występowania
dzo różna,
poszczególnych taksonów
waha się w granicach od
rządkowania tej różnorodności
jest bar­
1 do 172 stanowisk. Dla
upo­
zastosowano 6-stopniową skalę, dzie­
ląc całość flory
na 6 kląs częstotliwości.
procent taksonów
w poszczególnych klasach. Wyniki przedstawia ta­
Obliczono
liczbę
i
bela IV.
T ab e l a
IV
Klasy częstotliwości flory ZPK
Frequency class of flora at ZNP
Liczba
stanowisk
Number of
localities
Klasa
Class
Skala
Scale
Liczba
gatunków
Number of
species
%
I
1-3
bardzo rzadko
very rare
192
25,0
II
4-10
rzadko
rare
163
21,2
III
11-25
dość często
quite frequent
143
18,6
IV
26-50
często
frequent
118
15,4
V
51-100
pospolicie
abundant
102
13,3
VI
101-177
50
6,5
768
100,0
Razem
bardzo pospolicie
very abundant
(Total)
Z tabeli IV wynika,
dzo rzadko i rzadko.
rzadkie
np.
w
że
prawie połowa taksonów
Nie należy tego rozumieć, że
skali Polski lub niżu.
Ophioglossum
vulgaturr,
(i i ii)
Polystiohum
lonohitis;
np.
uważana jest na ogół
to
gatunki
część należy do ga­
Lyaopodium
Większość jednak gatunków
dokładnego przeszukania terenu,
czbie stanowisk.
są
Tylko część z nich ma tę rangę,
tunków o stanowiskach rozproszonych,
ndation, Equisetum pratense.
występuje b a r ­
jako pospolite,
selago, L. inu­
z
jednak
tych
klas
mimo dość
odnaleziono je w ZPK na małej li­
Tylko około 20% taksonów
występuje
tak często,
że można je zaliczyć do
tych
(V i VI klasa).
gatunków pospolitych
Są to gatunki
i bardzo
pospoli­
wchodzące do różnych zbioro­
wisk, często jako gatunki towarzyszące.
4.3. flora a GRUPY SYNTAKSONOMICZNE
We florze ZPK
korzystając
wydzielono przedstawicieli
z zestawu gatunków
M a t u s z k i e w i c z a
V,
(1981 ).
przyjmując kolejność klas
27 klas
zespołów,
charakterystycznych podanych przez
Wyniki zestawiono
w
tabeli
w zależności od liczby gatunków
je
T a b e l a
V
reprezentujących.
Podział flory ZPK na klasy zespołów
i ich udział w klasach częstotliwości
Flora of ZNP according to the class of associations
and their contribution to the class of frequency
Klasy zespołów
Classes of association
Liczba
gatunków
ogółem
Number
of
species
I
II
Ill
IV
V
VI
3
4
5
6
7
8
9
Molinio-Arrhenatheretea
70
9,1
10
10
10
13
16
11
Quereo-Fagetea
57
7,4
25
12
13
5
2
-
1
2
%
Liczba gatunków w klasach
częstotliwości
Number of species in
frequency classes
Phragmitetea
43
5,6
9
9
12
13
-
-
Sedo-Scleranthetea
38
4,9
6
4
-
7
13
8
Festuco-Brometea
38
4,9
6
15
7
6
3
1
Chenopodietea
36
4,7
9
8
5
6
6
2
Artemisietea
35
4,6
7
12
4
6
5
1
Trifo lio-Geranietea
23
3,0
4
8
8
2
1
-
Scheuchzerio-Caricetea
23
3,0
7
2
9
4
1
-
Vaceinio-Piceetea
fusaae
22
2,9
7
3
4
5
1
2
Seoalietea
22
2,9
5
2
6
4
3
2
-
Potamogetonetea
19
2,5
7
6
6
-
-
Rharrmo-Prunetea
18
2,3
8
3
3
3
-
1
Nardo-Callunetea
17
2,2
2
4
4
1
5
1
Plantaginetea
16
2,1
3
-
3
3
4
3
Tabela V (cd.)
1
2
3
IsoSto-Nanojuncetea
12
1,6
5
3
1
3
Epilobietea
12
1,6
-
2
4
3
2
1
Bidentetea tripartiti
9
1,2
3
-
1
-
Salicetea purpureae
7
0,9
3
Alnetea glutinosae
7
0,9
-
4
5
6
1
4
Aaplenietea rupestris
5
0,6
1
2
Oxyooaoo-Sphagnetea
4
0,5
2
2
Thlaspietea rotundifolii
4
0,5
2
Lemnetea
3
0,4
2
7
9
3
2
2
-
1
-
-
3
-
-
1
1
8
1
-
-
-
-
-
-
-
1
-
-
-
-
1
-
-
_
Litorelletea
2
0,3
2
-
-
-
-
Montio-Cardaminetea
1
0,1
-
-
1
-
-
-
Ouercetea robori-petraeae
1
0,1
-
-
-
-
1
-
Razem (Together)
544
70,8
135
113
106
91
66
33
Pozostałe (Others)
224
29,2
37
50
37
27
36
17
Ogółem (Total)
768
100,0
172
183
143
118
102
50
Dla zilustrowania
cznych
rozkładu przestrzennego
na terenie parku,
charakterystycznych.
wykreślono
grup syntaksonomi-
zagęszczenie
W pracy umieszczono
sześó
ich
gatunków
takich
wykresów
(rys. 2-7).
Udział grup syntaksonomicznych
ny
i dobrze przedstawia
tego zjawiska
stycznych
obliczono
różnorodność siedlisk. Dla
zobrazowania
gatunków charakteryo
o powierzchni.
1 km i przedstawio­
w postaci przekrojów
podano przykładowo
jest bardzo róż­
procentowy udział
w każdym kwadracie
no graficznie
w kwadratach
zachód-wschód
trzy takie przekroje,
w pasie
parku.
G,
W pracy
J
i
0
(rys. 8 ).
Najliczniej
nio-Arrhenatheretea
spolicie
rzadko.
są reprezentowane
(patrz tab. V).
i bardzo pospolicie,
Są wśród tych ostatnich
gatunki łąkowe
z klasy
Moli-
27 gatunków (40%) występuje po­
a tylko 20
(30%)
rzadko
i bardzo
gatunki łąk świeżych, np. Anthri-
scus silvestris,
montanum,
Chrysanthemum
Heracleum
glossum vulgatum,
sis;
Serratula
łąk wilgotnych,
pericum acutum,
leucanthemum,
sphondylium;
tinctoria,
np.
Geranium pratense,
łąk okresowo podmokłych,
Crepis
Veronica longifolia,
Galium
paludosa,
Geranium
boreale,
Trifolium
np. Ophio-
Succisa
Valeriana
praten­
officinalis,
Hy­
palustre i Epilobium hirsutum.
Ucz b i gatunków
Number o f species
1000 -
800
600
!>00
200
0
Rys. 1. Porównanie liczby gatunków w Załęczańskim Parku Krajobrazowymi - ZPK
(a), Ojcowskim Parku Narodowym - OPN (b) i Przełomie Warty koło Częstocho­
wy - PCz (c) (wg F a g a s i e w i c z
1986; H e r e ź n i a k a ,
Kras o w s kiej,
Ł a w r y n o w i c z
1973;
M i c h a l i k a
1978);
1 - liczba gatunków wspólnych dla a, b i c, 2 - liczba gatunków
wspólnych
dla b i c, 3 - liczba gatunków występujących tylko w OPN, 4 - liczba gatun­
ków występujących tylko w PCz
Fig. 1. Comparison number of species at Załęcze Nature Park - ZNP (a), Ojców
National Park - OPN (b) and Break of Warta river near Częstochowa - WCz (c)
(after F a g a s i e w i c z
1986;
Hereźniak,
Krasowska,
Ł a w r y n o w i c z
1973;
M i c h a l ik
1978); 1 - number of common
species for a, b and c, 2 - number of common species for b and c, 3 - numb­
er of species occuring in OPN only, 4 - number of species occuring in WCz
only
Najpospolitsze gatunki
lium,
Cerastium
lis perennis
czy
przydomowych,
stępowanie
czy
z tej klasy,
vulgatum,
Knautia
Trifolium
repens,
na duktach,
57 gatunków,
i rowach,
gdzie nie było
jest klasa
Bei­
wśród muraw
stąd ich
łąk
Querco-Fagetea,
z czego 37 gatunków
tunki występujące bardzo rzadko lub rzadko,
wy­
kośnych
reprezento­
(62%) stanowi
ga­
a tylko 2 (3,5%) - p o ­
spolicie. Świadczy t.o o tym, że lasy liściaste w ZPK
becnie rzadko.
millefo­
autumnalis,
Zagęszczenie gatunków przedstawia rys. 2.
Drugą co do liczebności
wana przez
Achillea
Leontodon
spotyka się często
przydrożach
w kwadratach nawet tam,
dużych pastwisk.
takie jak:
arvensis,
występują o-
Rys.
2.
retea:
Z a g ę s z c z e n ie
1 -
1-10
g a tu n kó w
c h a ra k te ry s ty c z n y c h
2 -
g a tu n k ó w ,
11-20
g a tu n k ó w ,
z k la s y
3 -
21-30
Molinio-Arrhenathe4 - 31-37
g a tu n k ó w ,
g atun ków
F ig .
i
-
2.
1-10
D e n s ity
o f
s p e c ie s ,
c h a ra c te ris tic
2 -
11-20
-
s p e c ie s
s p e c ie s ,
of
3 -
Nolinio-Arrhenatheretea
c la s s :
21-30 s p e c ie s ,
4 - 31-37 spe­
c ie s
Klasa
18
(prawie
Phragmitetea
42%)
posiada
den gatunek nie należy
skie brzegi Warty,
ZPK
do pospolitych.
Wśród roślin
Phragmition3
przedstawicieli,
i
rzadko
Sedo-Scleranthetea
(tab.
w
v).
Starorzecza, stawy,
dla tych
są gatunki
Magnocaricion
Zagęszczenie gatunków przedstawia rys.
Klasa
43
rzadko
jako siedliska odpowiednie
są stosunkowo nieliczne.
czne dla związków
w
występuje bardzo
i
tym
Ża­
ni­
roślin,
charakterysty­
■Spargcmio-Glyeerion.
3.
jest reprezentowana przez
38
gatunków
Rys.
3.
Z a g ę s z c z e n ie
g a tu n kó w ,
F ig .
3.
g a tu n kó w
2 - 1 - 4
D e n s ity
o f
c h a ra c te ris tic
2 -
c ie s ,
1-4
i rzadko,
tych,
3 - 5-9
s p e c ie s
3 -
s p e c ie s ,
charakterystycznych,
rzadko
c h a ra k te ry s ty c z n y c h
g a tu n k ó w ,
lene
Aira
chlorantha.
10-18
10-18
Dianthus
występuje
i bardzo
arenarius,
S o w ę
Koeleria
vema,
w
bardzo
wy­
murawy
niektórych
i rzadkich
(l9 7l),
glauca,
Gypsophila
spe­
pospoli­
zajęte przez
Do bardzo rzadkich
Veronica
1 - 0
s p e c ie s
Taki rozkład częstotliwości
znaleziona przez
caryophyllea,
g atunków
c la s s :
bardzo częste, a udział muraw
bromoides
tridactylites,
a także
4 -
s p e c ie s ,
z których tylko 10 (26%)
kwadratach wyraźnie dominuje.
fraga
Phragmitetea
świadczy dobitnie, że siedliska
Vulpia
4 -
a 21 (55%) jest pospolitych
Piaskowe są w parku
leżą:
5-9
reszta to gatunki częste.
stępowania
o f
Phragmitetea: ^ 1 - 0
z k la s y
g a tu n k ó w ,
Silene
na­
Sazt-
otites,
fastigiata i Si-
Klasą
Festuao-Brometea
21 (55%) to gatunki
- pospolite.
parku.
reprezentuje także
bardzo rzadkie
Znajdują się przede wszystkim
lianthemum
ovation,
Aahillea
Arabis
pannonica,
Chenopodietea3 jedna
reprezentowana jest
Campanula
Asperula
częste
w
wzgórzach.
glomerata,
tinctoria
4.
Z a g ę s z c z e n ie
- 0 g a tu n k ó w ,
2
-
g a tunków
1-4
z klas zbiorowisk
przez 36 gatunków,
gatunki występujące rzadko,
He-
i Festuoa pal-
c h a ra k te ry s ty c z n y c h
3 -
g a tu n k ó w ,
4.
s p e c ie s ,
D e n s ity
2 -
of
1 -4
c h a r a c te r is tic
s p e c ie s ,
5 -1 0
synantropi j n ych,
z tego 17 (47%)
a zaledwie 8 (22%)
-2 7
F ig .
są
na wapiennych
hireuta,
z tego
a tylko 4 (10,5%)
Zagęszczenie gatunków przedstawia rys. 4.
Klasa
Rys.
38 gatunków,
rzadkie,
Siedliska muraw kserotermicznych nie
Gatunki bardzo rzadkie to:
len.8.
i
z
g a tu n kó w ,
-
stanowią
pospolicie.
W
k l a s y Festuco-Brometea:
1
4- 11-2 0 g a tu n k ó w ,
5 -2 1 -
g a tu n kó w
s p e c ie s
3 - 5 -10
o f
s p e c ie s ,
s p e c ie s
Festuco-Brometea
c la s s :
4 - 11-20 s p e c ie s ,
5
1 - 0
-
21-27
kwadratach, gdzie teren
ślin okopowych
jest zalesiony,
ani zabudowań
i
często nie ma
upraw
ro­
zagęszczenie gatunków z tej klasy
jest znikome.
Klasa
Arterrisietea
reprezentowana jest
przez 35 gatunków,
tego 19 (przeszło 50%) to gatunki na tym terenie rzadkie,
6 ( 17%) zaliczono do pospolitych.
dzy innymi:
Marrubium
vulgare,
Berteroa
incana,
Caly8tegia
nabinum,
Anohusa
offioinalis
Klasę
üyoscyamus
sepium,
i
Trifolio-Geranietea
Rys.
5.
1 - 0
F ig .
5.
Z a g ę s z c z e n ie
g a tu n kó w ,
D e n s ity
0
of
s p e c ie s ,
niger,
Rudbeckia
Cynoglossum
ga tu n kó w
nie są częste,
c h a ra k te ry s ty c z n y c h
c h a ra c te ris tic
2 - 1-4
3 -
5-9
s p e c ie s
o f
g a tu n kó w ,
s p e c ie s ,
3 - 5-9
tylko
aaanthoides,
Eupatorium
2 3 gatunki.
należy do bardzo rzadkich
2 - 1-4
Carduus
laciniata,
a
należy mię­
oan-
vulgare.
reprezentują
siedliska odpowiednie dla nich
50%) tych taksonów
Do grupy pierwszej
z
stąd 12
Ponieważ
(przeszło
i rzadkich:
Lathy-
T r ifo lio -G e r a n ie te a
4 - 1 0 -1 3 g a tu n kó w
z k la s y
g a tu n kó w ,
Trifolio-Geranietea
s p e c ie s ,
4 -
10-13
c la s s :
s p e c ie s
1
rus
silvestris,
Origanum
rum,
L. niger,
vulgare,
Peucedanum
nilla
varia
przydroża.
Trifolium
Calamintha
cervaria,
rubens,
T. medium,
vulgaris, Campanula
Silene
nutans,
Thalictrum
jest gatunkiem pospolitym,
Vicia
oa88ubica,
rapunouloides, Galium veminus.
Tylko
gdyż chętnie wchodzi
Zagęszczenie występowania gatunków
tej
klasy
Coro­
na
przed­
stawia rys. 5.
Klasa
gatunki,
Scheuohzerio-Caricetea
np. :
Lycopodium
Carex
diandra,
Parnassia
Rys.
6.
fuscae
jest reprezentowana przez 2 3
w tym 9 (39%) gatunków rośnie
inundatum,
C. flava,
paluetris
Z a g ę s z c z e n ie
i
bardzo rzadko
i
rzadko,
Triglochin
palustre,
Heleocharis
pauciflora,
Calamagrostis
neglecta,
Pedicularia
paluetris,
Orohis
ga tu n kó w
latifolia.
Tylko jeden gatunek
c h a ra k te ry s ty c z n y c h
cetea fuscae: 1 - 0
g a tu n k ó w ,
2
F ig .
c h a ra c te ris tic
-
1-4
g a tu n k ó w ,
z
3
k la s y
-
5-9
- Ra-
Scheuchzerio-Cari4 - 10-12
g a tu n kó w ,
gatun ków
6.
D e n s ity
1 - 0
o f
s p e c ie s ,
2 -
1-4
s p e c ie s
s p e c ie s ,
3
-
o f
5-9
Scheuchzerio-Caricetea
fuscae:
s p e c ie s ,
4 - 10-12 s p e c ie s
nunoulu8
flammula
palustris,
występuje pospolicie.
Hydrocotyle
vulgaris
zbiorowiska łąkowe
i
Częściej spotykane
Menyanthes
lub wysokoturzycowe.
trifoliata
- Viola
przenikają
w
Zagęszczenie gatunków tej
klasy przedstawia rys. 6.
Klasa
Vaccinio-Piceetea
bardzo rzadkie to:
sum,
Polystichum
kie
-
Pirola
uniflora,
i
annotinum,
laxum,
Dryopteris
Pinus
22 ga­
należy do I i II klasy.
Viscum
Vaaainium
myrtillu8
(45%)
Lycopodium
lonchitis,
licie występuje
oinium
reprezentowana jest w ZPK przez
Z tego 10 gatunków
tunki.
L. eelago,
austriaca
silvestris.
Vaccinium
Calamagrostis
vitis-idaea,
i
Gatunki
uligino-
villosa,
Ledum
rzad­
palustre. Pospo­
a bardzo pospolicie
Sosna zwyczajna
-
Vac-
pochodzi naj­
częściej z sadzenia.
Klasa
32%)
Secalietea
posiada 22 przedstawicieli,
gatunków występuje rzadko,
bardzo pospolicie.
Do grupy pierwszej
A. arvensi8,
hederifolia,
drugiej:
taurea
Veronica
Scleranthus
cyanus i
Klasę
annua,
należą:
Stachys
Vicia
annua
Aphones
i
angustifolia,
i
microcarpa,
Bromus secalinus;
Amoseris
minima,
do
Cen-
Apera spica-venti.
Potamogetonetea,
tuje 19 gatunków.
tym zakresie,
z tego 7 (prawie
a tylko 5 (22%) - pospolicie
według dotychczasowych d anych, reprezen­
Powinny byó jednak prowadzone
gdyż zbiory mogły byó
jąco zagęszczone
dalsze badania w
niekompletne i niewystarcza­
ze względu na niekorzystanie
z łodzi i
zbiera­
nie z miejsc łatwiej dostępnych.
Klasa
Rhawio-Prunetea
krzewiastych,
w tym
reprezentowana jest
Rubus sp.
div.
policie;
ze względu na trudności
teriałów
i w terenie notowano je jako
dośó częstych gatunków
biginosa,
Crataegus
szta gatunków
należą:
monogyna,
18
gatunków
bardzo
pos­
w oznaczaniu, nie zbierano
Rubus sp.
Prünus
Rhcamus
przez
Jeżyny występują
spinosa,
cathartica
należy do grupy rzadkich
Do
Rosa
i
ma­
częstych
canina,
i
R.
ru-
Viburnum opulus. Re­
lub bardzo rzadkich.
Za­
gęszczenie gatunków przedstawia rys. 7.
Klasa
Nardo-Callunetea
ma 17 przedstawicieli,
taksonów (około 35%) należy do
gatunków rzadkich
Do pierwszych zaliczyć trzeba
Botrychium
Hypericum maculatum,
rosus,
Polygala
do drugiej
-
vulgaris,
Potentilla
stricta
i
erecta,
lachenalii,
Nardus
Pospolite
wkraczają nieraz obficie
lunaria,
Antennaria
Sieglingia
Calluna
po
6
pospolitych.
Genista
germanica,
dioica i Juncus sąuarvulgaris,
decumbens.
do
z czego
i
Gatunki
Leucobryo-Pinetum
Hieracium
częste
i
i
są
tam
reprezentuje
16
gatunkami wyróżniającymi.
Klasę
Plantaginetea,
według obecnych danych,
%
10
s
0
s
0
0
10
©
s
>• \ /• • •
» • > /• • •
I• •• • > > >1
Lo
10
o o \.
o\
>o o \
/ o o \ /o
o o o \
/ o o o\ p
) o o o o o o o o\ / o
O O C O O O O O O VO
ooooooooooo<
>00000000000
o a
o o\
>o o \
o o o\
>o o d
o o o
©
1
1
1
>o\
o o\
> o oVv
/q
O O O fry / OI
o o o o oTo o 1
c
3
0
L0
r - A
n
5
á
-
0
10
5
L0
A
ir m
35
30
25
20
m
75
/fs
■10
5
L0
<0
J5
30
25
20
75
70
5
L0
70
=
4
.
-dB__ di___ÍMTíiTmn^i [
ü tb
rrrm-TiL
fCTl
[
________ I___________>TT I I I I II
J___________ I____ I
JU d l
I [
(D
mrlfilflf _h
rTT^nr/hrfl^
J _________ Ł.
70
(D
r r /D r V
8 9 1 0 1 1 1 2 13 H 1 S
i
G
S 6
7 8
■HE)
9 10 12 13 H IS 16 17
2
YriTftYfl IVn fitii
3 4
S 6
7 8
J
9
10 1¡ 12 13 H IS 16
0
o oo o
>000
16 o o o d 17 • • • «
o o o o
» •M-M
• •
X L..Q a
13
19
10
2D
R ys. 8. U d z ia ł g ru p f it o s o c jo lo g i c z n y c h
w trz e c h p rz e k ro ja c h p rz e z ZPK:
2
Querco-F a g e t e a ,
2 - Q u e r ce tea robori-petraeae, 3 - Vaccinio-Piceetea, 4 - Alnetea glutinosae,
5 - Salicetea
purpureae,
6 - Rh a mno-Prunetea,
7 - Trifolio-Geranietea,
8 - Festuco-Brometea,
9 Nardo-Callunetea, 10 - S e do-Scleranthetea, 11 - Molinio-Arrhenatheretea, 12 Scheuchzerio-Cari cetea fuscae,
13 - Phragmitetea,
14 - Isoeto-Nanojuncetea,
15 - Bidentetea tripartiti, 16 Chenopodietea, 17 — S e c a l i e t e a , 18 — A r t enusietea, 19 — E p ilobietea ,
2 0 — Plantaginetea m a —
ioris
F ig .
8.
P a rtic ip a tio n
o f
p h y to s o c io lo g ic a l
g roups
ZN P
o f
flo ra
in
th re e
c ro s s -s e c tio n s
th ro u g h t
Klasa
tunków,
Epilobietea
angustifolii
z których 3 (25%)
pujących dużymi płatami,
jak
angustifolium
vesca.
mienić
czy
Fragaria
Centaurium
Klasa
umbellatum
Bidentetea
oio
melanooarpus
w y stę­
Chamaenerion
raaemosa.
hydropiper,
maritimus,
przedstawicieli.
P. nodosum
Ranunoulus
spotyka się bardzo rzadko.
Bidens
epigeios,
posiada tylko 9
Polygcnum
Rumex
nieraz
Z rzadko występujących należy w y ­
Sambueus
tripartiti
natomiast
paludosus
wleczony
Calamagrostis
i
Do najpospolitszych należy
tripartitu.8,
reprezentowana jest przez 12 ga­
należą do pospolitych,
i
Bidens
soeleratus i Sene-
Warto podkreślić,
występuje dość często,
że za­
ale tylko nad
Wartą.
Dalsze dziewięć klas zespołów tabeli V
kie znaczenie,
rystyczne,
zarówno ze względu
ma już bardzo niewiel­
na nieliczne gatunki
jak i na małe powierzchnie,
charakte­
jakie zajmują.
4.4. HIPOTETYCZNE ZBIOROWISKA ROŚLINNE
Na podstawie analizy
grup syntaksonomicznych,
serwacjami terenowymi, oprócz
ż e w s k ą
1986)
i
obecność
(1986),
popartych
24 zbiorowisk podanych przez
K u r z ą c
S i c i ń s k i e g o
(1986),
O l a c z k a
(l9 86) bardzo prawdopodobna
65 następujących zespołów
ob­
Czy­
(1976,
jest
lub ich fragmentów:
Lemnetea Tx.
Lerrmo-Spirodeletum polyrrhizae
W. Koch 1954 em.
Bidentetea tripartiti
Polygono-Bidentetum
Runioetum maritimi
Br.-BI. et
(oberd.
Uyperioo-Spergularietum rubrae
Chenopodietea
Kreh.
Urtieo-Malvetum neglectae
Seneoioni-Tu88ilaginetum
1950
R. Tx.
1957)
1943
Korneck 1960
Wójcik 19 68
Oberd.
Galinsogo-Setarietum (r. Tx.
Sisymbrietum sophiae
Lohm.
19 46
Isoeto-Nanojunoetea
Cypero fusci-Limoselletum
et Gors 1960
R. Tx. , Lohir. et Prsg 1950
(Koch 1926)
Siss.
Miill.
1957
et
em.
Lohm. ,
Beck 1942)
J. et
R. Tx.
1925
(Knapp 1945)
Molier 1949
Lohm.
1950
R. Tx.
1950
Epilobietea angustifolii
R. Tx.
Epilobio-Senecionetum silvatici
Verbasoo-Epilobietum
Oberd.
Rumici-Alopeauretum
em.
1950
et Prsg 1950
Beger 19 30
Falirfski 19 6 3
R. Tx.
Juncetum maori (Diem. ,
Tx.
R. Tx.
(Lincola 1921)
Prunello-Plantaginetum
Prsg 1950
1937
19 57
Plantaginetea maioris
Lolio-Plantaginetum
et
R. Tx.
(1937)
Siss. et
1950
Westh.
1940)
Schwick.
1944
em. R.
1950
Blyamo.-Junoetum oompressi
Artemisietea
Echio-Melilotetum
(Libb.
1930)
Lohm. , Prsg
R. Tx.
R. Tx.
et Tx.
1950
1950
19 42
Potentillo-Artemisietum absinthii Faliiiski 196 5
Leonuro-Arotietum tomentosi
Balloto-Chenopodietum
(Felfoldy 1942)
R. Tx.
1931
Tanaeeto-Artemisietum vulgaris
Br.-Bl.
Eupatorietum oannabini
R. Tx.
19 37
R. Tx.
et
Potamogetonetea
Potamogetonetum peatinati
Elodeetm canadensis
Myriophylletum spicati
R. Tx.
1950
(l93l)
1949
Prsg
1953)
Hild.
Pass.
1964
1956
Soe 192 7
Potamogetonetum lucentis
Hueck 19 31
Potamogetonetum perfoliati
Koch 19 26
Hydrocharitetum morsus-ranae
Potamogetonetum natantis
Nymphaeetum candidae
ap.
1950
Carstensen 1955
(Pign.
Ceratophylletum demersi
Lohm.
em. Lohm.
em.
Pass.
196 4
Langendonck 19 35
Soo 1927
Miljan 1958
Polygonetum natantis So6 192 7
Littorelletea uniflorae
Eleoeharitetum acicularis
Br.-Bl.
(Baumann 19 ll)
Montio-Cardaminetea Br.-Bl.
Zbiorowisko
et
et
R. Tx.
Koch 1926
R. Tx. 1943
Cardamine amara—Chrysosplenium
Phragmitetea
Scirpetum lacustris
R. Tx. et
(Allorge
altemifolium (Cberd. 1977)
Prsg 19 42
1922)
19 43
Chouard 1924
Typhetum angustifoliae
(Allorge 1922) Soó 1927
Sagittario-Sparganietum emersi
Sjarganietum erecti
Roli.
Eleocharitetum palustis
Equisetetum limosi
R. Tx.
195 3
1938
Sennikov 19 19
Steffen 19 31
Phragmitetum communis
(Gams 1927)
Schmale 1939
Typhetum latifoliae Soó 192 7
Acoreturn calami Kobendza 19 48
Oenantho-Rorippetum Lohm.
Glycerietum maximae
1950
Hueck 19 31
Cicuto-Caricetum pseudocyperi
Iridetum pseudacori
Boer et S i s s .
Eggler 19 33
Caricetum rostratae
Rübel 1912
Caricetum gracilis
(Graebn. et Hueck 1931)
Caricetum vesicariae
Br.-BI. et
Phalaridetum arundinaceae
Glycerietum fluitantis
R. Tx.
1939
Denis 1926
(Koch 1926 n. n.)
Libb.
1931
Wilzek 19 35
Molinio-Arrhenatheretea
Filipendulo-Geranietum
Junco-Molinietum
in Boer 1942
Koch.
R. Tx.
1937
1926
Prsg 1951
Scirpetum silvatici Knapp 1946
Epilobio-Juncetum effusi
Junco-Cynosuretum
Oberd.
Sougnez 1957
Arrhenatheretum medioeuropaeum
Lolio-Cynosuretum
1957
R. Tx.
(Br.-BI.
1919)
Oberd.
1952
193 7.
Scheuchzerio-Caricetea fusca (Nordh.
19 37) R. Tx.
19 37
Carici-Agrostietum caninae R. Tx. 1937
Nardo-Callunetea
Polygalo-Nardetum
Nardo-Juncetum
Prsg 1949
Prsg 195 3
Nordh.
1920 Blik. 1942
Trifolio-Geranietea sanguinei
Geranio-Trifolietum alpestrie
Trifolio-Agrimonietum Müll.
Salicetea purpureae
Salicetum triandro-viminalis
Müll.
Müll.
1962
1961
1961
Moor 195 8
Lohm.
1952
W ten sposób liczbę zbiorowisk roślinnych ZPK
na 89 zespołów, z tego
fitosocjologicznymi.
można
określić
24 zespoły są już udokumentowane
tabelami
4.5. SYNANTROPIZACJA FLORY
We florze parku
całej flory,
zanotowano 108 antropofitów,
w tym 76 archeofitów
i 32 kenofity.
co stanowi 14,1%
Wśród
kenofi-
tów występuje 4 holo- i 9 hemiagriofitów oraz 19 epekofitów.
Poza tym odnaleziono
rofit.
21 gatunków ergazjofigofitów
i 1 efeme-
Razem w parku zanotowano więc 130 gatunków synantropijnych.
Ze względu na metodę zbierania danych, liczby apofitów nie ustalo­
no .
48-
Mi0-
36
32
28
2i20
1612-
6
i
0
R ys.
9.
P o ls c e
b
-
P o ró w n a n ie
lic z b y
g a tu n k ó w
(w g
a
w
ZPK.
F
a
g
s
i e
P o c h o d z e n ie :
1
-
i c
r y js k ie ,
d z ię k i
6
-
1986,
A z ji
c z ło w ie k o w i,
2
P o łu d n io w e j
i
ic h
7
-
-
d z ię k i
a
w
-
ZPK
i
P o ls k a ,
3
ś r ó d z ie m n o m o r s k ie ,
-
ir a n o t u r a ń s k o - e u r o s y b e -
z P r o w in c ji
P o łu d n io w o - W s c h o d n ie j,
10 - p o w s t a ł e
p o c h o d z e n ia
1 9 7 9 ):
5 -
4 - ir a n o tu r a ń s k ie ,
ś r ó d z ie m n o m o r s k o - ir a n o t u r a ń s k ie ,
8 - z
w e d łu g
Z a j ą c a
ś r o d k o w o e u r o p e js k ie ,
ś r ó d z ie m n o m o r s k o - a t la n t y c k ie ,
n o n s k ie j,
a r c h e o f it ó w
z
c z ło w ie k o w i,
9
P o n ty js k o - P a n -
11 - n i e
p r z e t r w a łe
u s t a lo n e
Fig. 9 . Comparison of numbers archaeophyta species according to their origin
at ZNP and Poland (after F a g a s i e w i c z
1986,
Z a j ą c
1 9 7 9 ):
a - Poland, b - ZNP. Origin: I - Middle-European, 2 - Mediterranerian, 3 Mediterranerian-Atlantic, 4 - Iranoturan, 5 - Iranoturan-Eusyberian, 6 - Mediterranerian-Iranoturan, 7 - of Pontical-Pannonian Province, 8 - South and
South-East Asia, 9 - egsisting owing to man,
10 - arizing owing to man, 11 unknow n
Pochodzenie archeofitów
zestawiono na nim
Z a j ą c a
przedstawia rys. 9.
liczbę archeofitów
dla Polski
Dla
porównania
podaną
(l979) z liczbą archeofitów występujących w ZPK.
przez
Poszczególne grupy archeofitów ZPK,
ich pochodzenie geograficzne,
wyróżnione ze względu
na
w stosunku do analogicznych grup we
florze całej Polski przedstawiają się następująco:
archeofity
pochodzenia środkowoeuropejskiego
"
"
"
"
"
nie ustalonego
100,0%
śródziemnomorsko-atlantyckiego
85,7%
śródziemnomorskiego
58,7%
iranoturańskiego
58,3%
"
"
"
"
"
100,0%
z prowincji pontyjsko-pannońskiej
50,0%
z Azji Płd i Płd-Wsch
"
"
50,0%
śródziemnomorsko-iranoturarfskiego
40,6%
"
przetrwałe dzięki człowiekowi
75,0%
"
powstałe dzięki człowiekowi
25,5%
W parku podział archeofitów
ze względu na pochodzenie geogra­
ficzne kształtuje się następująco:
Archeofitów adwentywnych
63
82 ,9%
27
35,5%
13
17,1%
7
9,2%
6
7,9%
w tym:
pochodzenia ś ród z i e mn omorsk iego
M
śródziemnomorsko-iranoturańskiego
II
iranoturariskiego
II
śródziemnomorsko-atlantyckiego
II
z prowincji pontyjsko-pannoriskiej
4
5,3%
II
z Azji Płd i Płd-Wsch
4
5,3%
środkowoeuropejskiego
2
2,6%
•1
archeofitów o nie ustalonym pochodzeniu
II
powstałych dzięki człowiekowi
II
przetrwałych dzięki człowiekowi
razem wszystkich archeofitów
Obliczono wskaźnik stopnia
S = 108
i wskaźnik stopnia
synantropizacji
modernizacji
6
7,9%
4
5,3%
3
3,9%
76
100 ,0%
dla całego
M = 0,42
parku
(Kor
n a ś
1977).
Z a w a ż o n o jednak,
antropofitów
że
duje się kilka wsi dużych,
aglomerację
w różnych miejscowościach parku
we florze nie jest jednakowy.
nieraz mniejsze wsie
łącząc się ze sobą zabudową
udział
Na terenie ZPK
znaj­
tworzą
większą
z niewyraźnymi
granica-
mi ,
oraz wiele
średnich
rozmieszczone w
i
małych
s t o s u n k u d o dr ó g ,
osiedli.
S ą one w
rzeki W a r t y
różny
i jej
sposób
dopływów.
Róż-
T a b e l a
Liczba archeofitów i kenofitów w
poszczególnych miejscowościach ZPK
Number of archaeophyta and kenophyta
M ie j s c o w o ś ć
L o c a lit y
K o lo n ia
L is o w ic e
VI
in
the localities of ZNP
A rc h e o fi ty
A g r io fity
E p e k o fity
A rc h a e o p h y ta
A g r io p h y ta
E p e c o p h y ta
55
3
10
L is o w ic e
53
3
7
K rz e c z ó w
40
6
10
B o b ro w n ik i
40
4
8
9
S ensów
39
2
Z a łą c z ę
W ie lk ie - P ia s k i
37
4
8
Z a łą c z ę
M a łe - C is o w a
37
5
6
36
2
7
T o p o r ó w - P r z y w ó z - J e s io n a
34
4
11
W ą ż e - M ły n k i
33
1
2
M a d e ły -P u s t k o w i e
31
4
8
K a m io n
31
4
6
T r o n in y
28
4
10
R a n d a ły - F a łu ż e
27
3
7
Z a m ły n ie
27
4
4
B r o n ik ó w
26
2
5
24
4
4
N iż a n k o w ic e
B u k o w c e -S ta ra
W ie ś
S z c z e p a n y - K ie d o s y
24
3
5
Bugaj
23
0
4
K o c h le w
23
4
6
K lu s k i- P o le s ie
23
1
8
0 g r o b le
23
4
4
D ra b y
23
2
5
G lig i- P o g o d y
22
0
3
K o lo n ia
21
1
6
K ę p o w iz n a
18
4
6
G ię t k o w iz n a
13
2
3
G ra b o w s z e z y z n a -G ra b o w a
8
3
2
J a r z ę b ie
7
3
3
76
13
19
ZPK
S z c z y ty
na jest też ich kultura rolna
nie dla
i
synantropizacji flory.
W dużych
i
średnich wsiach
dzinowej jest najwięcej
glebach tylko
31-40.
o
Krzeczowie,
co ma duże znacze­
starej kulturze rolnej i glebie ręna
innych
Natomiast liczba epekofitów wzrasta
archeofitów - 53-55 gatunków,
we
wsiach leżących przy szosach
- Częstochowa
jakość gleby,
Przedstawia to wyraźnie tabela VI.
Działoszyn - Wieluń,
czy Wieluń - Toporów, np. w
Kolonii
Toporowie - Przywozie - Jesionej,
położonych nad Wartą, n p . w Bobrownikach,
Lisowice,
a także we
Sensowie,
kim i Madełach lub nad mniejszymi ciekami, np.
kofitów jest w nich
Działoszyn
wsiach
Załęczu Wiel­
w Troninach.
Epe-
od 8 do 11 gatunków.
T a b e l a
W s k a ź n ik
s to p n ia
In d ic a to r
o f
s y n a n tr o p iz a c ji
f lo r a
M ie js c o w o ś ć
L o c a lit y
K o lo n ia
(s)
s y n a n th r o p iz a tio n
L is o w ic e
w p o s z c z e g ó ln y c h
(s)
d e g re e
in
m ie js c o w o ś c ia c h
th e
lo c a litie s
M ie js c o w o ś ć
S
o f
VI I
ZPK
ZNP
S
L o c a li t y
68
B r o n ik ó w
L is o w ic e
63
K o c h le w
K rz e c z ó w
56
B u k o w c e -S ta ra
B o b r o w n ik i
52
S z c z e p a n y - K ie d o s y
32
S ensów
50
K lu s k i- P o le s ie
32
31
Z a łę c z e
W ie lk ie - P ia s k i
49
O g r o b le
T o p o ró w -P r zyw ó z - J e s io n a
49
D ra b y
Z a łę c z e
48
K o lo n ia
M a łe - C is o w a
33
33
W ie ś
32
30
S z c z y ty
28
N iż a n k o w ic e
45
K ę p o w i zna
M a d e ły -P u s t k o w ie
43
Bugaj
27
T r o n in y
42
G lig i- P o g o d y
25
K a m io n
41
G ię tk o w iz n a
18
R and a ły - K a łu ż e
37
G ra b o w s z c z y z n a -G ra b o w a
13
W ę ż e - M ły n k i
36
J a r z ę b ie
13
Z a m ły n ie
35
28
Z P K ( ZN P )
W tabeli VII zestawiono miejscowości
108
w kolejności od
najwię­
kszego wskaźnika stopnia synantropizacji flory Cs). Największy jest
on we wsiach
bardzo dużych
(41-68);
oddalonych od arterii komunikacyjnych;
średni we wsiach
najmniejszy
mniejszych
we wsiach nie­
wielkich, często leżących
likwidowanych przez
wśród kompleksów leśnych
i
we
wsiach
zalesianie lichych pól uprawnych, jak np. J a ­
rzębie .
T a b e l a
VIII
Wskaźnik stopnia modernizacji flory (M ) dla poszczególnych wsi ZPK
Indicator of flora modernization degree (m) in the localities ZNP
Miejscowość
Locality
Miejscowość
Locality
M
M
Węże-Młynki
0,09
Bukowce-Stara Wieś
0,33
Gligi-Pogody
0,13
Kolonia Szczyty
0,33
Bugaj
0,17
Ogroble
0,34
Lisowice
0,18
Randały-Kałuże
0,37
Kolonia Lisowice
0,24
Madeły-Pustkowie
0,38
Niżankowice
0,25
Giętkowizna
0,38
Broników
0,26
Kluski-Polesie
0,39
Sensów
0,28
Krzeczów
0,40
Zamłynie
0,29
0,43
Draby
0,30
Kochlew
Toporów-Przywóz-Jesiona
Załęcze Małe-Cisowa
0,30
Troniny
0,50
Kamion
0,32
Kępowizna
0,55
Bobrowniki
0,32
Grabowszczyzna-Grabowa
0,62
Załęcze Wielkie-Piaski
0,32
Jarzębie
0,84
ZPK (ZNP)
0,42
Szczepany-Kiedosy
j 0,33
Tabela VIII przedstawia
(.m ). Nieduże miejscowości
ków komunikacyjnych,
0,44
wskaźnik stopnia modernizacji
flory
leżące w pobliżu Warty, z dala od szla­
mają ten wskaźnik najniższy:
ły jest on (0,24-0,30) także we wsiach
Średni wskaźnik (0,32-0,39)
0,09-0,18. Ma­
o starej kulturze, rolnej.
wykazują miejscowości średniej
przy szlakach komunikacyjnych
zaś (.0 ,40-0 ,44)
wsie duże, leżące przy szosach przelotowych. N a j ­
wyższy wskaźnik stopnia modernizacji
średnie, w których
mają jednak wsie
i
wysoki
małe
zachodzi intensywniejsza zmiana flory,
względu na zakładanie
lub
ze
rozbudowę ośrodków wypoczynkowych, ośrod­
ka obozowego stanicy harcerskiej
niołomów czy
i ciekach,
wi e l ­
kości, położone
(Kępowizna), eksploatację kamie­
zalesianie pól uprawnych w centrum parku.
Liczba archeofitów
i kenofitów,
(s)
stopnia synantropizacji
ry danego terenu.
a co za tym idzie - wskaźnik
zależy w dużej mierze od bogactwa flo­
Miejscowości o powierzchni mniejszej zwykle ma­
ją gatunków mniej.
Wydaje się więc,
że
dobrze będzie
współczynnik ze stosunku liczby archeofitów
terenu oraz współczynnik stosunku
S
wyliczyć
do całej
flory
tego
do tejże flory.
T a b e l a
P o ró w n a n ie
lic z b y
n a n tr o p iz a c ji
tr o p iz a c ji
g a tu n k ó w
(s ),
( k S ) w y b ra n y c h
w o ś c ia m i w P o ls c e
1971;
S o w y
f lo r y ,
w s p ó łc z y n n ik a
(w g
o s ie d li
A
1974;
n
i
o
c o m p a r is o n
flo r a
o f
to ta l
num ber
s y n a n th r o p iz a tio n
s y n a n th r o p iz a tio n
choosen
S c h w a r z
1981a,
in
w
o f
a
a
r
c
o
w
h
o
l
o f
A n
S o w a
1974;
a c c o r d in g
a u th o r’ s
num ber
L is o w ic e
i
1974;
e
j
m ie js c o ­
S c h w a r z
1980,
1981
ZN P
w
W
i a
(a )
and
t k
in d ic a t o r
and
to ta l
o
a r c h o l
w
s
k
in d e x
w ith
a
1974:
i ń s k a
1980,
a rc h e o ­
S
A
kS
68
0 ,1 5
0 ,1 9
a rc h a e o ­
p h y te s
365
55
L is o w ic e
339
53
63
0 ,1 4
0 ,1 8
323 •
31
41
0 ,1 0
0 ,1 1
O g r o b le
303
23
31
0 ,0 8
0 ,1 0
J a r z ę b ie
163
13
0 ,0 4
0 ,0 8
108
0 ,1 0
0 ,1 4
0 ,3 0
7
'
778
!
76
L e g n ic a
575
108
170
0 ,1 9
Łódź
546
107
167
0 ,1 9
0 ,3 0
q3
12 6
0 ,1 8
0 ,2 5
i
o f
ZNP
K a m io n
ZPK (Z N P )
a,
o f
L ic z b a
s p e c ie s
K o lo n ia
or ł- K
fit ó w
of
k
j
a r c h a e o p h y te s ,
N um ber o f
T o ta l
z w y b ra n y m i
e
sy­
synan­
d a ta )
c a łe j
f lo r y
s
o f
S o w a ,
L ic z b a
L o c a lit y
ń
i
in s id e
i
g a tu n k ó w
M ie j s c o w o ś ć
ZPK
k
s to p n ia
w s p ó łc z y n n ik a
a r c h a e o p h y te s
s e ttle m e n ts
1971;
s
i
num ber
in d e x
(a fte r
i
c a łe g o
k
w s k a ź n ik a
(a )
w ła s n y c h )
s p e c ie s ,
b
and
t
badań
(s ),
chosen
P o la n d
a r c h e o f it ó w ,
o ra z
i
W
o ra z
d e g re e
(ks) f o r
s e ttle m e n ts
w ZPK
ł- K
S o w y ,
b
A
lic z b y
a r c h e o f it y z a c ji
IX
B e łc h a t ó w
506
L u b in
468
94
138
0 ,2 0
0 ,2 9
R adom sko
392
73
106
0 ,1 9
0 ,2 7
E lb lą g
357
82
120
0 ,2 2
0 ,3 3
K a m ie ń s k
339
64
90
0 ,1 9
0 ,2 7
P o lk o w ic e
278
70
97
0 ,2 5
0 ,3 4
Pierwszy proponuję nazwać
współczynnikiem archeofityzacji
drugi współczynnikiem synantropizacji flory
_ archeofity
cała flora
ks _
literatury
kS.
S_____ _ antropofity stale zadomowione
cała flora
cała flora
Współczynniki te przykładowo
ści Z P K , całego ZPK
A,
obliczono dla
pięciu miejscowo­
oraz kilku miejscowości w Polsce,
znanych
z
(tab. IX).
Wydaje się, że
zastosowanie współczynników
lepiej porównywać i interpretować
A
i
kS
wyniki analizy flory
pozwala
i
stanu
jej antropogenicznych przemian.
ZPK jest terenem odległym
florę naturalną,
czynniki
A
i
od dużych miast,
stosunkowo mało
kS
w
ma
w
większości
niej antropofitów. Stąd współ­
są niskie, zależne jednak
od wielkości osied­
la, jakości gleby, mniejszej
lub większej izolacji terenu.
Kolonia Lisowice i Lisowice,
duże miejscowości na glebach
nowych
mają współczynniki wyższe
niż Kamion
mniejsze, gospodarujące na glebach ubogich.
współczynniki ma Jarzębie,
siona.
i Ogroble,
Natomiast
wieś opuszczona przez
znacznie wyższe,
wsie
najniższe
ludność i zale­
Dla miast, dla których opracowano florę
współczynniki te są
Stąd
rędzi-
synantropijną,
pozwalające jednak porówny­
wać je ze sobą.
4.6. GATUNKI RZADKIE, INTERESUJĄCE I CHRONIONE
Do gatunków bardzo rzadkich
górski - paprotnik ostry
O l a c z k a
gopteria robertiana,
Do dość rzadkich
Ophioglosaum
austriaoa,
Fragaria
obłą
cu8
w parku jest
i irga zwyczajna
przez
zachyłka Roberta Phe-
Callitriohe
turzycę tunikową
owło­
nasięźrzał po­
narecznicę szeroKolistną
humulata,
koniczynę długokłosową
diandra,
trzcinnik
Cotoneaster integerrima.
na niżu zaliczyć można także
vulgatum,
rzęśl hakowatą
viridia,
Carex
gatunek
znaleziony
starzec Fuchsa Senecio fhohaii,
Calamagroatia villosa
spolity
lonahitis,
(1968) na Górze Św. Genowefy. Innymi gatunkami gór­
skimi występującymi nielicznie
siony
na niżu należy zaliczyć
Polystichum
poziomkę
Trifolium
C. paradoxa
Dryopteria
twardawą
rubens,
turzycę
i sit drobny Jun-
hulboaus.
Gatunkami interesującymi są przede wszystkim, te,
które
mają
stanowiska rozproszone
Lycopodium
Silene
selago,
chlorantha,
kawa
Polygala
fiołek skalny
amarella,
bena pospolita
do8us,
na niżu. W parku są to:
widłak torfowy
Viola
officinalis,
Lilium
mezereum,
copodium
palu-
widłak goździsty
luteum,
pospolity
umbellata,
martagón,
Sempervivum
barwinek
śniedek
szerokolistny
latifolia
L. clavatum,
soboliferum,
pospolity
baldaszkowaty
Orchis
jest 12 gatunków:
zwyczajne
Frangula
Ledum
alnus,
canki piaskowe
elatior,
ovata.
kalina koralowa
vulgare,
Helichrysum
Nymphaea
arenarium
żółty
rotundifolia,
rojnik
Chimaphila
lilia złotogłów
umbellatum,
Lilium
storczyk
Epipactis
Ochroną częściową ob­
Ribes nigrum,
Viburnum
kruszyna
opulus,
bagno
Arctostaphylos uva-ursi,
kopytnik pospolity
candida,
centuria pospolita
Ly­
Dian-
grążel
kruszczyk szerokolistny
Listera
grzybienie północne
Primula
minor,
mącznica lekarska
paprotka zwyczajna Polypodium
europaeum,
Drosera
Da­
jałowcowaty
goździk piaskowy
porzeczka czarna
palustre,
widłak
vulgaris,
Omithogalum
latifolia,
tym
widłak wroniec
pomocnik baldaszkowy
Vinca
i listera jajowata
pospolita
Aquilegia
rosiczka okrągłolistna
w
wawrzynek wilczełyko
helix,
L. inundatum,
orlik pospolity
(Rozporządzenie
z dnia 30 kwietnia 1982),
Hederá
widłak torfowy
arenarius,
niosła
wer­
Senecio
i ponikło skąpokwiatowe He-
18 gatunków:
bluszcz pospolity
selago,
L. annotinum,
jęte
aąuatica,
znajduje się 29
Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego
objętych ochroną całkowitą
Nuphar
Limosella
gorz­
pauciflora.
Ministra
thu8
wroniec
zielonawa
starzec bagienny
martagón
Gatunków chronionych w parku
phne
widłak
lepnica
rupestris, krzyżownica
namulnik brzegowy
Vevbena
lilia złotogłów
leochari8
L. inundatum,
Asarum
pierwiosnka
wy­
Centaurium umbellatum, ko­
i konwalia majowa
Convallaria
maialie.
5. PODSUMOWANIE
1. Flora naczyniowa
c h a 1 i k a
Wyżyny Krakowsko-Wieluiiskiej
(1974) liczy około
w północno-wschodniej części
1600 gatunków.
Wyżyny Wieluńskiej,
wg
M i-
W ZPX,
leżącym
stwierdzono w y ­
stępowanie 768 gatunków.
2. Z porównania flory ZPK, OPN
siada 630 gatunków wspólnych z OPN,
wierzchnionowo mniejszy,
i PCz
okazało się, że ZPK p o ­
a 493 - z PCz.
OPN, choć po-
posiada florę bogatszą o 180 gatunków od
ZPK. Przy tym jest to flora inna
kość powierzchni siedlisk.
kserotermicznych
jest innych,
ze względu na inny układ i wiel­
W OPN więcej jest gatunków
i górskich,
stąd też
nie występujących w ZPK.
mniejszy udział gatunków
torfowiskowych, których
występujących w ZPK
OPN cechuje
muraw piaskowych,
nie występuje w OPN.
żyny Wieluńskiej.
1 Częstochowskiej.
4.
ko, gdyż niektóre siedliska, np.
20 gatunków
a także
37 gatunków
reprezentatywna dla W y ­
Jest ona uboższa niż flora
Prawie połowa taksonów ZPK
wisk, należą do
Stąd też 138 gatunków
PCz ma też
w OPN i ZPK,
3. Flora ZPK może być traktowana jako
natomiast
łąkowych, bagiennych i
w ZPK jest więcej.
odrębnych, które nie występują
wspólnych z OPN.
leśnych,
aż 300 gatunków tych grup
Wyżyny
Krakowskiej
występuje rzadko i bardzo rzad­
muraw kserotermicznych
i torfo­
Około 20% gatunków
zaliczyć
rzadkich w parku.
można do pospolitych
częste i częste.
i bardzo pospolitych, reszta to gatunki dość
5. We florze ZPK
występują gatunki charakterystyczne z 27 klas
zespołów.
Zastosowano dla nich
zyskując w ten
sposób
parku jest roślinność łąkowa,
6. Rysunki zagęszczenia
-Carieetea
fusoae,
Najczęstsza w
choć powierzchniowo zajmuje niewiel­
kie obszary, muraw piaskowych,
przykładowo z klasy
podział na klasy częstotliwości u-
obraz zróżnicowań siedlisk.
borów iglastych i upraw polnych.
gatunków charakterystycznych,
Molinio-Arrhenatheretea, Phragmitetea,
Festuco-Brometea,
Trifolio-Geranietea
ilustrują rozmieszczenie przestrzenne
i
podane
SeheuchzerioRharmo-Prunetea,
niektórych zbiorowisk w par­
ku. Wykres trzech przekrojów
przez teren parku
wskazuje, że
dział różnych grup zespołów
fitosocjologicznych
kształtuje
zupełnie inaczej
naczej
w
w centrum parku
(przewaga muraw piaskowych), i-
północno-wschodniej części,
lasów liściastych,
można sądzić,
muraw piaskowych
występuje tu
menty .
gdzie istnieją
siedliska
inaczej w południowej części.
7. Na podstawie analizy
terenowych
usię
grup syntaksonomicznych i
że
i kserotermicznych,
prawdopodobnie jeszcze
8. We florze ZPK
obserwacji
oprócz opisanych już 24 zespołów
leśnych
i
pól
65 zespołów
lub
zanotowano 130 gatunków
tym 76 archeofitów,
4 holo-,
2 1 ergazjofigofitów
i 1 efemerofit.
ich
frag­
synantropijnych,
9 hemiagriofitów,
19
z
uprawnych
w
epekofitów,
9. Przy analizie archeofitów w ZPK
tów adwentywnych jest
63 (82,9%),
nia śródziemnomorskiego (35,5%)
skiego
(17,1%).
niowej
i Południowo-Wschodniej
stwierdzono,
w tym najwięcej
(5,3%)
z Azji
Połud­
oraz pochodzenia środkowo­
jest mało.
10. Wskaźnik stopnia
ZPK wynosi 108,
archeofi­
oraz śródziemnomorsko-iranoturari-
Z prowincji pontyjsko-pannońskiej,
europejskiego (2,6%)
że
jest pochodze­
synantropizacji
S
obliczony
a wskaźnik stopnia modernizacji
M
dla całego
wynosi
0,42.
Obliczono te wskaźniki także dla1 29 miejscowości parku w y k a z u j ą c ,
że są one zróżnicowane
położenia od dróg,
w zależności od wielkości osiedla,
odległości od rzeki Warty
jego
i innych cieków,
a
także od gleby i kultury rolnej.
11. Zaproponowano zastosowanie
A,
współczynnika
który jest stosunkiem liczby archeofitów
współczynnika
synantropizacji flory
wskaźnika synantropizacji
czynniki te dla
kilku miast.
bliczone
(s)
kS
otrzymanego
do całej flory.
5 miejscowości ZPK
archeofityzacji
do całej flory
ze
stosunku
Obliczono
i dla całego parku
oraz
współ­
oraz
dla
Próbowano wyjaśnió ich użyteczność. Współczynniki o-
dla
miast
są znacznie wyższe
florze znajdowały się także
niż w ZPK,
gdzie
we
gatunki roślinności naturalnej. W ma­
łych osiedlach trudno jest bowiem
wyeliminować
i
rozdzielić
ga­
tunki niesynantropijne od apofitów.
12. W ZPK występuje dużo
resujących gatunków.
tunków chronionych
rzadkich
i dość rzadkich oraz inte­
Rosną one na ogół
jest 29,
w nielicznych okazach. Ga­
w tym 17 gatunków
objętych jest
o-
chroną całkowitą i 12 gatunków częściową.
13. ZPK jest bogatym w gatunki
Wyżyny Wieluńskiej.
i zespoły obiektem
chronionym
Przedstawia duże wartości poznawcze
i
nau­
kowe .
6.
A
n
i
o
ł- K
w i a t k o w s k a ,
ne Legnicy, Lubina
C z
e
p
p
e,
F iz jo g r . ,
Z.
1972.
1:
2 0 -3 0 .
C z y ż e w s k a ,
20 - 2 1 .
K.
i
P IŚ M IE N N IC T W O
J.
Polkowic.
1974.
A c ta
Rzeźba Wyżyny
1979.
Flora
U n iv .
i
zbiorowiska
W r a tis l.
P ra c e
Krakowsko-Wieluńskiej.
Załęczański Prak Krajobrazowy.
synantropij-
b o t.,
19:
S tu d ia
P rz y r.
1 -1 5 2 .
O ś r. D o k .
p o i.,
1 ':
C
z y ż e w s k a ,
K.
Murawy piaskowe
1986.
z owym (.Wyżyna W i e l u ń s k a ) .
D u b a n i e w i c z ,
L o d z .,
34:
F a g a s i e w
b o t.,
i c z ,
20:
F a g a s i e w
1974.
Klimat
L.
1978.
Materiały
27:
F a g a s i e w
C z.
L.
versitatis
2:
4 7 1 -5 2 2 .
łódzkiego.
nauk.
Materiały
8.
Zesz.
U n iw .
do
A c ta
g e o g r.
w Herbarium Uni-
Ł ó d z k ie g o ,
flory Polski
nauk.
1981.
Materiały do
A c ta
C z.
L. ,
U n iw .
s e r.
I I ,
Fo­
w Herbarium Uni-
Ł ó d z k ie g o ,
flory Polski
L o d z .,
10.
A c ta
U n iv .
K. ,
s e r.
I I ,
Fo­
w Herbarium Uni-
b o t.,
s o z o l.,
2:
w
1:
2 0 7 -2 2 3 .
Herbarium Uni-
b o t.,
3 (w
O l a c z e k ,
Parku Krajobrazowego
d ru k u ).
R.
1986.
(wyżyna W i e l u ń s k a ) .
2 2 5 -2 7 6 .
K r a s o w s k a ,
Flora przełomu Warty
F o lia
L o d z ., F o lia
C z y ż e w s k a ,
F o lia
J. ,
U n iv .
Materiały do flory Polski
Załęczańskiego
L o d z .,
H e r e ź n i a k ,
9.
1984.
Lodziensis.
U n iv .
do flory Polski
C z.
L.
i c z ,
Flora naczyniowa
3:
województwa
Zesz.
1979.
L.
i c z ,
F a g a s i e w
w ie ,
s o z o l.,
1 6 3 -1 8 5 .
i c z ,
F a g a s i e w
6.
C z.
versitatis Lodziensis.
1973.
F o lia
3 0 9 -3 4 0 .
i c z ,
b o t.,
A c ta
w Załęczańskim Parku Krajobra­
L o d z .,
H.
versitatis Lodz i e n s i s .
lia
U n iv .
1 -1 2 0 .
versitatis Lodziensis.
lia
A c ta
H. ,
Ł a w
koło Częstochowy.
r y n o w i c z ,
R o c z n ik
M.
M uzeum w C z ę s to c h o ­
3 5 -8 0 .
K o n d r a c k i ,
J.
Geografia fizyczna Polski.
1978.
PW N,
W a rs z a w a :
1-
-4 6 3 .
K o
r
n
a
ś,
J.
tropijnych.
K
o
r
n
a
K r z e m
A c ta
ś,
J.
K r z e m
T.
L o d z .,
i ń s k i ,
M.
T.
M
a t u
s z
k
i e w
M
i c h a l i k ,
i c
ślinnych Polski.
flor
S to s .
W a r s z a w s k ie g o ,
synantropijnych.
Przełom doliny Warty
Paleooeograficzne tło
A c ta
U n iv .
L o d z .,
Flora i roślinność
A c ta
z
klasyfikacja roślin
U n iw .
W ia d .
b o t.
synan25:
21:
przez Wyżynę
3 3 -5 3 .
8 5 -9 1 .
Wieluńską.
1 -9 5 .
1986.
1986.
w Niżankowicach.
F ito s o c .
1965.
21:
czańskim Łuku Warty.
K u r z ą c ,
Z a k ł.
Analiza
1977.
i ń s k i ,
g e o g r.
Geograficzno-historyczna
1968.
M a te r ia ły
U n iv .
,
W.
L o d z .,
1981.
PW N, W a rs z a w a :
S.
1974.
S.
1978.
Wyżyna
F o lia
rozwoju doliny
s o z o l.,
2:
1 4 9 -1 7 8 .
projektowanego rezerwatu
F o lia
s o z o l.,
Przewodnik
2:
w Załę­
Dąbrowa
5 6 7 -5 9 9 .
do oznaczania zbiorowisk ro ­
5 -2 9 8 .
Krakowsko-Wieluńska.
W ie d z a
P ow szechna:
5 -2 5 4 .
M
i c h a l i k ,
PW N , W a r s z a w a - K r a k ó w :
M o w s z o w i c z ,
P ra c e
W ydz.
I I I :
J.
Rośliny naczyniowe
Ojcowskiego
Parku Narodowego.
1 -1 7 1 .
1960.
1 -3 7 5 .
Conspectus
florae
Lodziensis.
C z.
1,
ŁTN,
O l a c z e k ,
R.
Niektóre
1963.
województwa łódzkiego.
O l a c z e k ,
R.
Zesz.
1968.
liny środkowej Warty.
rzadkie
nauk.
lub nowe gatunki roślin
U n iw .
Ł ó d z k ie g o ,
s e r.
I I ,
dla flory
14:
7 3 -7 9 .
R o ślinność kserotermiczna
okolic Działoszyna
C z.
Ł ó d z k ie g o ,
1.
Zesz.
nauk.
U n iw .
s e r.
i do­
I I ,
28:
8 3 -1 0 2 .
O l a c z e k ,
R.
1969.
liny środkowej Warty.
Roślinność kserotermiczna
okolic Działoszyna
C z.
Ł ó d z k ie g o ,
2.
Zesz.
nauk.
U n iw .
s e r.
i
do­
I I ,
31:
6 3 -9 0 .
O l a c z e k ,
wego.
R.
A c ta
Rozporządzenie
1983,
F ito s o c .
i c
i ń
go
s
Z.
U n iw .
i ,
R.
J.
S o w a ,
R. ,
W
R. ,
W
R. ,
W
U n iv .
30
kwietnia
27:
miasta Elbląga.
M a te r ia ły
Z a k ł.
1 4 5 -1 6 5 .
Załęczańskiego
L o d z .,
F o lia
Parku Krajobrazowe­
s o z o l.,
2:
5 2 3 -5 6 6 .
na obszarze woje­
miast i miasteczek.
W yd.
1 -2 8 2 .
flory synantropijnej Łodzi
Polski.
h o l i ń s k
z
a ,
Zesz.
S p ra w o z d .
a r c
h
C zynności
l i ń
s
z
k a
,
U.
i
nauk.
U n iw .
oraz
zarys
Ł ó d z k ie g o ,
s e r.
W . S z a f e r ,
Flora synantropijna B e ł ­
1980.
P o s ie d z e ń
A.
U.
i
U.
i
N a u k .,
N a u k .,
1981b.
P o s ie d z e ń
Polski niżowej.
K . Z a r z y c k i .
34,
12:
1 -7 .
Flora synantropijna R a ­
1981a.
P o s ie d z e ń
A.
C zynności
Szata roślinna
1972.
Red.
o
z
S p ra w o z d .
A.
C zynności
a r c h o l i ń s k a ,
W.
W a rs z a w a :
35,
7:
1 -8 .
Flora synantropijna K a ­
N a u k .,
W:
35,
12:
Szata
T . 2 .
W yd.
1 -7 .
roślinna
2.
PW N,
1 7 -1 8 8 .
W. ,
K
śliny polskie.
U n iw .
dnia
z
roślinne zbiorowiska ruderalne
S p ra w o z d .
ŁTN .
S z a f e r ,
Z a j ą c ,
i
Łódź:
a r c
ŁTN.
mieńska.
S z a f e r ,
Przemysłu Drzewnego
geograficzno-hi story czr.ej.
ŁTN ,
domska.
S o w a ,
Krajobrazo­
1 1 -2 6 .
chatowa.
S o w a ,
A c ta
Wykaz gatunków
1974.
ich analizy
S o w a ,
Parku
3 9 3 -4 7 0 .
ze szczególnym uwzględnieniem
Ł ó d z k ie g o ,
54:
2:
Agrofitocenozy
Flora
1971.
R.
i
W a r s z a w s k ie g o ,
1986.
wództwa łódzkiego
U n iw .
Załęczańskiego
s o z o l.,
Flora synantropijna
1971.
( Wyżyna Wieluńska).
S o w a ,
I I ,
F o lia
3 9 7 -3 9 9 .
S to s .
k
Lodz. ,
Ministra Leśnictwa
27:
S c h w a r z ,
S
R ośl i n n o ś ć leśna
1986.
U n iv .
A .,
u
l c
PW N ,
1979.
z
y ń
s
k
W a rs z a w a :
i ,
S. ,
V -X X V III
P a w ł o w s k i ,
+
Pochodzenie archeofitów
J a g ie llo ń s k ie g o ,
K ra k ó w ,
29:
1 -2 1 3 .
B.
1967.
Ro­
1 -1 0 2 0 .
występujących
w
Polsce.
W yd.
7.
The
a im
o f
s itu a te d
in
to
km
th e
th e
w o rk
is
a n a ly s is
N o rth -E a s te rn
SUMMARY
o f
p a rt
o f
v a s c u la r
W ie lu ń
f lo r a
in
U p la n d .
Z d łę c z e
The
N a tu r e
p a rk ’ s
a re a
P a rk
a m o u n ts
2
1 5 4 .8
They
O
w e re
.
S tu d ie s
p re s e n te d
l a c z e k
fo re s t
s k
i
The
been
(K
w o rk
an
a im s
been
u
o b je c t
g ro u p s
at
o f
and
in
c o n d u c te d
over
th e
y e a rs
( F a g a s i e w i c z ,
c
c o m p r e h e n s iv e
1986,
O
1986)
O jc ó w
th e
B re a k
o f
th e
s t u d ie s
l a c z e k
and
s e g e ta l
1 9 7 6 -1 9 8 1 .
C z y ż e w s k a ,
w e re
c o n d u c te d
1 9 8 6 ),
on
p s a m m o p h i lo u s
c o m m u n it ie s
(S
i
c
i
r i­
p re s e n te d
was
s tu d ie d
quency
o f
The
i e
F ig .
i c
V.
in
177
th re e
in
76
o f
P o la n d
The
f lo r a
o f
can
be
in d ic a t o r
o f
m o d e r n iz a tio n
c a lit ie s
T h e re
in
was
th e
n
is
o
c h
w
s ta tis tic a l
w h ic h
b a s is
a
i c
som e
can
o f
te rm s .
h ith e r to
p re s e n c e
th e
a llo w
An
a t­
have
o f
not
s y n ta x o n o m i-
o f
th e
a ll
and
32
s id e s
130
g ro u p s ,
fo r
p ro p o s e d
th e
one
d iffe r e n c e s
N a tu re
P a rk
k ilo m e tr e .
F re ­
s p e c ie s
w h ic h
a re
P a rk
( M a t u s z ­
p re s e n te d
g ro u p s
in
th e
o f
a s s o c ia t io n s
is
show n
on
on
in
each
P a rk .
th a t
fo u n d
a n o th e r
in
o f
th e
k e n o p h y ta
w e re
65
p la n t
a s s o c ia t io n s
P a rk .
( T a b le
re c o rd e d
21
V l)
w e re
d is c o v e r e d
e r g a s io p h y g o p h y ta
s p e c ie s
a rc h a e o p h y ta
w e re
re c o rd e d .
p re s e n t
in
th e
P a rk
and
in d ic a t o r
9.
s y n a n th r o p iz a tio n
(K
near
IV .
s y n a n th r o p ic
o r ig in
and
Z a łę c z e
o f
w ith
f lo r a
( H e r e ź n i a k ,
c la s s e s
o f
th e re
F ig u r e
M
d e g re e
and
w ith
suppose
and
th a t,
in
c o m p a re d
th e
S im ila r ity
flo r a
o f
was
and
C z ę s to c h o w a
c h a r a c t e r is t ic
a d d it io n a lly
in
num ber
to
1978)
1 9 7 3 ).
T a b le
s h a re
a c ro s s
s p e c ie s
k
The
s y n ta x o n o m ic a l
be
f lo r a
on
to
768
i
o f
s y n ta x o n o m ic a l
a rc h a e p h y ta
seen
1
z
I - I I I .
show n
27
Thus,
P a rk
a ls o
th e
v ic in it y
T a b le s
B e s id e s
th e
i
a c c o r d in g
a n a ly s e s
4 .4
1 e p h e m e ro p h y ta .
in
r y
and
in to
o f
f lo r a .
C o m p a r is o n
in
to ta llin g
(M
th e
c r o s s - s e c tio n s
c h a p te r
P a rk ’ s
in
illu s t r a te s
s p e c ie s
th e
w
d iv id e d
8
on
lo c a lit ie s - s q u a r e s
1981)
F ig .
flo r a
c o m m u n it ie s ,
P a rk
P a rk
a p p e a ra n c e
was
S y n ta x o n o m ic a l
lis te d
a
1
C o n g e s t io n
2 -7 .
s q u a re
it s
z
N a tu r e
R iv e r
Ł
F ig .
s p e c ie s
f lo r a
w
T a b le
on
th e
s t u d ie s ,
N a tio n a l
W a rta
on
o f
lis tin g
o b s e r v a t io n s .
K r a s o w s k a ,
a re
at
d e t a ile d
Z a łę c z e
in
and
z a
m ade
fie ld
f lo r a
f lo r a
and
r
d e s c r ip tio n
a ls o
th e
in
w e re
S im u lt a n e o u s ly
( C z y ż e w s k a
has
The
k
f lo r a
1 9 8 6 ).
te m p t
ca l
th e
c a r to g ra m s
1986 ).
v e g e ta t io n
g r a s s la n d s
on
on
o
r,n
e n t ir e
e s t im a t io n
a
ś
P a rk
o f
th e
d e g re e
S
1977)
w e re
(s e e :
T a b le s
in d e x
o f
th e
e s t im a t e d
fo r
V I I- V I I l) .
a rc h a e o p h y te s :
29
of
lo ­
A
_
num ber
to ta l
and
-
th e
in d e x
o f
o f
s y n a n th r o p iz a tio n
num ber o f
d u r a b le
to ta l
a rc h a e o p h y te s
num ber o f
o f
s p e c ie s
f lo r a :
a n th ro p o p h y te s
n a t u r a l i z e d _______
num ber o f
_ _______ S _________
s p e c ie s
to ta l
o f
They
w e re
e s t im a t e d
IX ),
and
th e y
r y in g
abundance
a llo w
o f
s y n a n th r o p ic
f lo r a s
have
o f
s p e c ie s
R a re
der
la w
m ost
Dr
n a tu ra l
v e ry
and
th e s e
In s ty tu tu
s e v e ra l
and
som e
next
to w n s
B io lo g ii
Banacha
ra re
r e s u lt s
c o m p a re
( T a b le
s p e c ie s ,
p a r t ia l
s p e c ie s
in
Z a łę c z e
o b ta in e d
th e m .
IX )
a re
fro m
These
m uch
N a tu re
P a rk
lo c a litie s
in d ic e s
h ig h e r
( T a b le
w ith
va­
e s t im a t e d
as
th e y
ra re
and
o f
a re
g re a te r
lis te d
s c a rc e
in
in
th e
in t e r e s t
c h a p te r
fo r
do
P a rk
as
or
th o s e
4 .6 .
For
not
" F o lia
Ś r o d o w is k o w e j
Łódź
un­
th e ir
w e ll.
W p ły n ę ło
/
9 0 -2 3 7
th o s e
p r o te c tio n
a re
Ł ó d z k ie g o
1 2 /1 6 ,
lo c a litie s
f lo r a .
F a g a s ie w ic z
B o ta n ik i
U n iw e r s y t e t u
u l.
o f
s p e c ie s ,
Lucyna
fo r
o b je c t iv iz e
f lo r a ,
p r o te c tio n
p a rt,
Z a k ła d
to
num ber
s p e c ie s
do
R e d a k c ji
s o z o lo g ic a "
1 5 .0 6 .1 9 8 3