„Potop” jako powieść ku pokrzepieniu serc

Pobrano z http://magda.of.pl
„POTOP” JAKO POWIEŚĆ „KU POKRZEPIENIU SERC”
Pozytywizm – zwany inaczej realizmem lub okresem realizmu był epoką, w której
ówczesne pokolenie zostało przytłoczone klęską powstania styczniowego. Z tego powodu
ludzie byli skłonni do rezygnacji z dalszej walki o suwerenność i niepodległość państwa.
Widząc to Henryk Sienkiewicz postanowił napisać „Trylogię”, która miała za zadanie
podnieść morale i tchnąć ducha „patriotycznego” w serca Polaków. Zamiar ten najwyraźniej
został ukazany w jednej z części „Trylogii” – „Potopie”.
Autor pisząc tą powieść wybrał formę eposu, która jest stylizowana na uroczysty i
odświętny ton. Sienkiewicz zgodnie z tą tradycją uwzniośla wyprawy, bitwy i przygody
rycerskie, stosując określoną stylistykę: wyraziste epitety, wymowne metafory, porównania
Homerowe itp. Pomniejsza jednocześnie waŜność kłopotów domowych, nauki, pracy.
Świadomie tuszuje teŜ ujemne strony opisywanego okresu historycznego: czas ciemnoty,
egoizmu magnaterii i szlachty, prześladowania innowierców itd.
Innym zabiegiem dokonanym przez Henryka Sienkiewicza było wybranie wieku
XVII dla akcji powieści. Chciał on poprzez to ukazać narodowi polskiemu, iŜ w tamtych
czasach, przepełnionych nieustannym zagroŜeniem kraju, były równieŜ bardzo cięŜkie i
trudne chwile dla społeczeństwa. Ludność potrafiła jednak przetrwać i „wyjść” zwycięsko z
wielu niebezpieczeństw. Dokonali oni tego czynu własnym oraz i wspólnych siłom, poczuciu
patriotyzmu i mocy hartu ducha. Poprzez ten zabieg autor podkreśla, iŜ niewola prędzej czy
później musi upaść. Potwierdzeniem tego są słowa, które Zagłoba wypowiada w ostatnim
rozdziale powieści: „(…) Nie masz takowych terminów, z których by się wspólnymi siłami
przy boskich pomocach podnieść nie moŜna (…)”
Wszystkie te elementy wykorzystane przez Henryka Sienkiewicza w powieści mają
jeden cel- podtrzymanie narodu na duchu, dodanie mu otuchy i nadziei na lepszą przyszłość.
„Potop” ma budzić w społeczeństwie poczucie patriotyzmu, szerzyć wiarę w odzyskanie
wolności, pobudzać do przezwycięŜania słabości, marazmu i wszelkich innych
przeciwieństw.
Ukazany w „Potopie” prawdziwy patriotyzm i poświęcanie się ojczyźnie ma walory
nie tylko „pokrzepiające serca”. MoŜna mówić tu równieŜ o uniwersalności tych wartości w
kaŜdej epoce we wszystkich uciśnionych krajach świata.
Bibliografia:
J. Kijas: „Potop H. Sienkiewicza.” W-wa 1962 r.
T. Jodełka: „Trylogia H. Sienkiewicza. Studia, szkice, polemiki.” W-wa 1962 r.
H. Sienkiewicz: „Potop.” Gdańsk 1998 r.