Test z biologii do Liceum Akademickiego do profilu biologiczno

Test z biologii
do Liceum Akademickiego do profilu biologiczno-chemicznego
9 czerwca 2012 r., godz. 14.00, czas: 60 minut
Kod kandydata:
Liczba punktów:
Zadanie 1
Uważnie przeczytaj poniższy tekst, a następnie odpowiedz na zamieszczone niżej pytania.
Zagadka śmierci pszczół rozwiązana?
Na całym świecie giną pszczoły. Naukowcy od kilku lat próbują wyjaśnić przyczyny tzw.
nagłego wymierania rojów (CCD – colony collapse disorder), tajemniczego zjawiska
dziesiątkującego pszczoły w USA i Europie. Wśród przyczyn CCD upatrywano już m.in.
pasożytniczych grzybów i pierwotniaków, roztoczy, a nawet muchówek. Ostatnio jednak na czoło
listy podejrzanych wysforowały się wprowadzone do użytku w rolnictwie w latach 90. pestycydy
z grupy neonikotynoidów.
Pod koniec marca na łamach „Science” naukowcy z Francji i Wielkiej Brytanii (niezależnie
od siebie) opublikowali dwie prace dowodzące negatywnego wpływu neonikotynoidów na dobrostan
zapylaczy. W pierwszym przypadku naukowcy z University of Stirling narazili trzmiele ziemne na
kontakt ze związkiem o nazwie imidacloprid, w stężeniu, z jakim owady mogłyby zetknąć się
w środowisku. Stwierdzono, że kolonia narażona na pestycyd rozwijała się znacznie wolniej niż
kontrolna, a liczba młodych królowych – zakładających nowe kolonie w następnym sezonie –
zmniejszyła się o 85%.
Badacze z Francji wpadli natomiast na trop prawdopodobnego mechanizmu szkodliwości
pestycydów zagrażających zapylaczom. Naukowcy najpierw poddali pszczoły działaniu niewielkiej
ilości innego związku, tiametoksanu, a następnie wyposażyli je w specjalne znaczniki, pozwalające
określić położenie pszczół na pożytku. Okazało się, że zapylacze mające kontakt z pestycydem
gubiły powrotną drogę do ula niemal dwuipółkrotnie częściej niż te, które nie były wcześniej
narażone na jego działanie.
Wiedza i Życie, 05/2012, str.13
1.1.Co oznacza w języku polskim skrót CCD?
(0 - 1)
…………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………...
1.2.Wymień wszystkie królestwa, do których należą pasożytnicze organizmy atakujące
pszczoły? (3pkt.)
Pasożytnicza grupa organizmów
Królestwo
atakująca pszczoły
1.3
Wyjaśnij pojęcie pestycydy?
(0 - 1)
……..……………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………...
1.4.
Jaki był cel badań naukowców z Wielkiej Brytanii?
(0 - 1)
…………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………...
1.5.
Jaki był cel badań naukowców z Francji?
(0 - 1)
…………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………...
1.6.
Jakie konsekwencje w ekosystemach i w gospodarce człowieka można przewidzieć,
gdy zabraknie pszczół – zapylaczy?
(0 - 4)
…………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………...
Zadanie 2
Higiena – przyjaciel czy wróg?
Porównanie dynamiki występowania alergii i infekcji w ostatnich kilku dekadach
pokazuje, że krzywa wzrostu zachorowań na choroby alergiczne, w tym astmę oskrzelową, stanowi
lustrzane odbicie krzywej spadku zachorowań na choroby infekcyjne obejmujące gruźlicę, odrę, ospę
i wirusowe zapalenie wątroby typu A. Odwrotnie proporcjonalna zależność między występowaniem
tych dwóch grup zaburzeń wskazuje na silny związek przyczynowo-skutkowy. Obserwowany
w ostatnim stuleciu niespotykany dotąd w historii ludzkości spadek zachorowalności na wymienione
choroby zakaźne wiąże się z upowszechnieniem szczepień ochronnych, antybiotykoterapią oraz
bardziej higienicznym trybem życia, prowadzącymi do drastycznego ograniczenia oddziaływania
bakterii i wirusów na organizm człowieka. Zdaniem naukowców może on mieć ogromny wpływ
na dojrzewanie układu odpornościowego, dokonujące się podczas kilku pierwszych lat życia.
Słabsze oddziaływanie mikroorganizmów na niedojrzały układ odpornościowy dziecka
może bowiem sprzyjać utrzymywaniu się charakterystycznego dla życia płodowego profilu
odpornościowego – chroni on płód przed odrzuceniem przez organizm matki, ponieważ dziecko
rozwijające się w jej łonie jest pod względem immunologicznym zupełnie obcym organizmem.
Po narodzinach tarcza ochronna staje się zbędna, dlatego w ciągu pierwszych kilku lat życia
zachodzi proces tzw. dewiacji immunologicznej, który zapewnia prawidłową pracę układu
odpornościowego. Według części naukowców obecność mikroorganizmów może odgrywać ważną
rolę w jego kształtowaniu.
Higieniczna hipoteza alergizacji zakłada, że rzadszy kontakt z mikroorganizmami prowadzi
do utrwalenia się profilu odpornościowego obserwowanego u chorych na alergię. A środowisko
wiejskie oznacza nieco odmienną dietę, łagodniejszy reżim higieniczny oraz bezpośredni kontakt
z mikroorganizmami i produkowanymi przez nie endotoksynami, czyli cukrowymi kompleksami
uwalnianymi po rozpadzie komórki bakteryjnej. Wiele prac potwierdziło, że endotoksyny chronią
przed rozwojem alergii.
Wiedza i Życie, 05/2012, str.21-22
Na podstawie powyższego tekstu oceń, czy poniższe zdania są prawdziwe - wpisz P, czy fałszywe –
wpisz F:
(0 - 6)
W ostatnich dekadach obserwuje się wzrost zachorowań na astmę oskrzelową.
W ostatnich dekadach obserwuje się wzrost zachorowań na odrę.
Proces tzw. dewiacji immunologicznej prowadzi do obniżenia odporności.
Bakterie w coraz mniejszym stopniu oddziaływają na organizm człowieka ze
względu na stosowaną antybiotykoterapię i szczepienia.
Sporadyczny kontakt z mikroorganizmami chroni przed chorobami alergicznymi.
Bezpośredni kontakt z endotoksynami uwalnianymi po rozpadzie komórki
bakteryjnej może chronić przed rozwojem alergii.
Zadanie 3
( 0-4 )
Powszechnie znany jest fakt, że człowiek bez jedzenia może przeżyć
cztery tygodnie,
natomiast bez wody zaledwie kilka dni. Uzasadnij, dlaczego tak się dzieje używając czterech
argumentów związanych z rolą wody w naszym organizmie.
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
Zadanie 4
( 0-3)
Tradycyjne szczepionki przeciwko grypie produkuje się w wysiadywanych jajach kurzych.
Zwykle dobrze się to sprawdza, ma jednak swoje wady właśnie podczas pandemii: niemożliwe jest
wyprodukowanie dużych ilości szczepionek w krótkim czasie, gdyż do produkcji każdej dawki
szczepionki potrzebne jest jedno jajko. Dlatego też niektóre koncerny farmaceutyczne próbują
przestawić się na kultury komórek in vitro. Ostatnio udało się uzyskać w ten sposób pierwszą partię
szczepionki przeciwko świńskiej grypie.
Na podstawie: Kiedy uderzy druga fala, „Forum”, nr 25/2009
Na podstawie powyższego tekstu wyjaśnij, dlaczego produkcja szczepionek na bazie kultur
komórek byłaby szybsza , tańsza, a także bardziej etyczna.
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 5
(0 - 4)
Wojtek badał wpływ braku promieni słonecznych na liść fiołka alpejskiego. W tym celu
przypiął na liściu fiołka alpejskiego krążek z folii aluminiowej i postawił go na parapecie dobrze
oświetlonego okna. Po tygodniu zdjął krążek i po zastosowaniu odpowiedniej procedury zanurzył
liść w płynie Lugola.
5.1. Sformułuj hipotezę dotyczącą problemu, który rozwiązywał Wojtek.
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
5.2. Jakiego efektu można się spodziewać po zanurzeniu liścia uprzednio przykrytego krążkiem
aluminiowym w płynie Lugola?
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
5.3. Jaki wniosek sformułował Wojtek na podstawie wykonanego doświadczenia?
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
5.4. Co powinien zrobić Wojtek żeby wynik, który uzyskał był wiarygodny naukowo ?
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………