prognoza oddziaływania na środowisko - BIP

ZARZĄD POWIATU BRODNICKIEGO
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
projektu Programu ochrony środowiska
Powiatu Brodnickiego
na lata 2015-2018 z uwzględnieniem perspektywy do 2022 r.
Opracowanie:
mgr Szczepan Burak
mgr Sławomir Flanz
Toruń, grudzień 2014 r.
2
SPIS TREŚCI
I.
PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA ................................................................ 3
II.
CEL, ZAKRES I METODY OPRACOWANIA ........................................................... 5
III. INFORMACJA O ZAWARTOŚCI, GŁÓWNYCH CELACH, POWIĄZANIACH Z
INNYMI DOKUMENTAMI ORAZ CHARAKTERYSTYKA USTALEŃ
PROJEKTU PROGRAMU ............................................................................................ 7
IV. OCENA ZAGROŻEŃ I STANU ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNE ZMIANY
TEGO STANU W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTU
DOKUMENTU ............................................................................................................ 12
V.
PROBLEMY ORAZ CELE OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU
WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTU PROGRAMU .............................................. 25
VI. OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA
ŚRODOWISKO, MOŻLIWOŚCI I SPOSOBY ICH OGRANICZANIA,
ZAPOBIEGANIA LUB KOMPENSACJI ORAZ MOŻLIWE ROZWIĄZANIA
ALTERNATYWNE ..................................................................................................... 26
VII. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ORAZ
CZĘSTOTLIWOŚCI ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI PROJEKTU
PROGRAMU ............................................................................................................... 33
VIII. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU
PROJEKTU PROGRAMU NA ŚRODOWISKO ........................................................ 35
IX. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ..................................... 35
3
I. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA
Prognozę oddziaływania na środowisko projektu Programu ochrony środowiska
Powiatu Brodnickiego opracowano na podstawie wymogu zawartego w art. 46 pkt. 2 ustawy z
dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst
jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1235 z późniejszymi zmianami). Zgodnie w wymienionym
artykułem przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wymagają
m.in. projekty: polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie przemysłu, energetyki,
transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa,
rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu, opracowywanych lub przyjmowanych
przez organy administracji, wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć
mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Wynika z tego, że projekt Programu
ochrony środowiska Powiatu Brodnickiego na lata 2015-2018 z uwzględnieniem perspektywy
do 2022 r. wymaga przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.
Zgodnie z art. 51 ust. 2 pkt. 1 w/w ustawy prognoza oddziaływania na środowisko
zawiera:
- informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego
powiązaniach z innymi dokumentami,
- informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień
projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
- informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
- streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym.
Zakres i stopień szczegółowości prognozy uzgodniono z Regionalnym Dyrektorem
Ochrony Środowiska w Bydgoszczy (pismo WOO.411.162.2014.MD1 z dnia 18.09.2014 r.)
oraz z Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Bydgoszczy (pismo N.NZ9022.3.351.2014 z dnia 29.09.2014 r.). Z wymienionych pism wynika, iż prognoza
oddziaływania na środowisko projektu programu powinna zostać sporządzona zgodnie z
wymaganiami określonymi w art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o
-
udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, przedstawiając zagadnienia:
wyszczególnienie najważniejszych problemów ochrony środowiska dla powiatu
brodnickiego wraz z analizą działań zapobiegawczych i naprawczych,
ochrona środowiska wynikająca z realizacji infrastruktury ściekowej,
powiązania z innymi dokumentami, w tym przedstawienie ich głównych założeń
istotnych z punktu widzenia ochrony środowiska,
analizę celów środowiskowych dla jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP)
oraz jednolitych części wód podziemnych (JCWPd),
4
realizacje pakietu klimatyczno-energetycznego państwa, w szczególności analiza
możliwych do zastosowania źródeł energii odnawialnej w granicach powiatu
brodnickiego,
analizę zmian klimatycznych oraz negatywnych skutków z nich wynikających, dla
terenu opracowania, w tym omówienie założeń projektu w kontekście adaptacji do
ww. skutków zmian klimatu (efekt cieplarniany).
Celem prognozy jest określenie przewidywanych skutków realizacji założeń projektu na
środowisko, ewentualnych sposobów ich uniknięcia oraz rozważenie możliwych alternatyw.
Celem opracowania prognozy jest określenie przewidywanych skutków wpływu
realizacji ustaleń wyżej wymienionego projektu programu ochrony środowiska na
środowisko, wynikających z realizacji planowanych działań kierunkowych, w szczególności
nowych inwestycji infrastruktury technicznej służących ochronie środowiska. Uznano, że
uzgodniony zakres prognozy pozwoli na sporządzenie projektu programu uwzględniającego
aspekty środowiskowe, w celu wspierania zrównoważonego rozwoju oraz we wdrażaniu
prawa wspólnotowego w dziedzinie ochrony środowiska.
Podstawę prawną dla proponowanych w prognozie działań ochronnych, rozwiązań i
wskazań stanowi więc Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o
środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1235 z późniejszymi
zmianami) oraz poniższe ustawy szczegółowe i przepisy wykonawcze:
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z
2013 r., poz. 1232 z późniejszymi zmianami),
Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst
jednolity Dz. U. poz. 647 z 2012 r. z późniejszymi zmianami),
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r.
poz. 627 z późniejszymi zmianami),
Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jednolity Dz.
U. z 2013 r., poz. 1205 z późniejszymi zmianami),
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku - Prawo wodne (tekst jednolity Dz. U. poz. 145 z 2012 r.
z późniejszymi zmianami),
Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21 z późniejszymi
zmianami),
Ustawa z dnia z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163,
poz. 981 z późniejszymi zmianami),
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr
162, poz. 1568 z późniejszymi zmianami),
5
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 roku w sprawie przedsięwzięć
mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397 ze zmianą),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (tekst jednolity Dz. U. z 2014 r., poz.
112),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie
należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie
substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr 137, poz. 984 ze
zmianą).
Niniejsza prognoza jest elementem przeprowadzenia strategicznej oceny
oddziaływania na środowisko projektu programu ochrony środowiska Powiatu
Brodnickiego.
II.CEL, ZAKRES I METODY OPRACOWANIA
Celem opracowania jest określenie i ocena przewidywanego oddziaływania na
środowisko, które może wyniknąć z realizacji programu ochrony środowiska Powiatu
Brodnickiego na lata 2015-2018 z uwzględnieniem perspektywy do 2022 r., a także
przedstawienie rozwiązań eliminujących lub ograniczających negatywny ich wpływ na
środowisko.
-
-
-
Prognoza oddziaływania na środowisko określa, analizuje i ocenia:
istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku
realizacji projektowanego dokumentu,
stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem,
istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji
projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających
ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody,
cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym
i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w
jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas
opracowywania dokumentu,
przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie,
pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i
długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot
ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a
w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę,
powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra
6
materialne - z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i
między oddziaływaniami na te elementy.
Podstawę prawną dla proponowanych w Prognozie działań ochronnych, rozwiązań i
wskazań stanowi art. 51 ust. 2 pkt. 3 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o
ocenach oddziaływania na środowisko. Prognoza przedstawia:
- rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji
projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru
-
Natura 2000 oraz integralność tego obszaru,
biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony
obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru - rozwiązania alternatywne do
rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich
wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo
wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych
trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.
Prognozę sporządzono głównie w oparciu o metody opisowe wpływu planowanych
kierunków działań. Uwzględniono stan i zagrożenia środowiska w zakresie poszczególnych
elementów środowiska oraz dokonano analizy dotychczasowych zagrożeń środowiska i zmian
stanu środowiska na obszarze Powiatu i w jego bezpośrednim otoczeniu w ostatnich latach.
Uwzględniono położenie Powiatu Brodnickiego względem obiektów i terenów podlegających
ochronie, w szczególności na mocy ustawy o ochronie przyrody.
Uwzględniono specyfikę obszaru Powiatu, w tym przeważające rolnicze użytkowanie
gruntów, istniejącą zabudowę, istniejący układ komunikacyjny oraz sieci i urządzenia
infrastruktury technicznej, wymogi ochrony przyrody.
Wzięto pod uwagę fakt, iż na obszarze Powiatu Brodnickiego znajdują się liczne i
różnorodne formy ochrony przyrody.
Szczególnie pomocne były następujące materiały:
Projekt programu ochrony środowiska Powiatu Brodnickiego na lata 2015-2018 z
uwzględnieniem perspektywy do 2022 r., Zarząd Powiatu Brodnickiego, grudzień 2014 r.,
Program ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami województwa kujawskopomorskiego na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 przyjęty Uchwałą Nr
XVI/299/11 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 19 grudnia 2011 r.,
Strategia Rozwoju Powiatu Brodnickiego, która została przyjęta uchwałą nr
LVII/253/2014 Rady Powiatu w Brodnicy z dnia 12 listopada 2014 r.,
Program ochrony środowiska Powiatu Brodnickiego został przyjęty przez Radę Powiatu
7
w Brodnicy uchwałą nr XXV/129/2005 z dnia 24 stycznia 2005 roku,
Przyroda powiatu brodnickiego, Starostwo Powiatowe w Brodnicy, Brodnica 2008,
Materiały i obserwacje własne z wizji w terenie.
III. INFORMACJA O ZAWARTOŚCI, GŁÓWNYCH CELACH, POWIĄZANIACH Z
INNYMI
DOKUMENTAMI
ORAZ
CHARAKTERYSTYKA
USTALEŃ
PROJEKTU PROGRAMU
Program Ochrony Środowiska Powiatu Brodnickiego jest podstawowym
instrumentem do realizacji zadań własnych Powiatu w zakresie polityki ochrony środowiska,
które będą w całości lub w części finansowane ze środków będących w jego dyspozycji,
zadań koordynowanych lub inicjowanych przez Powiat oraz wytycznych do planów i
programów branżowych.
Analizowany projekt dokumentu jest kolejną wersją tego typu Programu, zastępującą
Program ochrony środowiska Powiatu Brodnickiego, który został przyjęty przez Radę
Powiatu w Brodnicy uchwałą nr XXV/129/2005 z dnia 24 stycznia 2005 roku.
Projekt Programu ochrony środowiska Powiatu Brodnickiego na lata 2015-2018 z
uwzględnieniem perspektywy do 2022 r. jest spójny ze Strategią Rozwoju Powiatu
Brodnickiego. Kierunki ochrony środowiska określone w projekcie analizowanego
dokumentu ściśle korespondują z kierunkami określonymi w Polityce ekologicznej państwa w
latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 oraz w Programie ochrony środowiska z
planem gospodarki odpadami województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2011-2014 z
perspektywą na lata 2015-2018.
Cele polityki ochrony środowiska stanowią rozwinięcie i uszczegółowienie celów w
zakresie ochrony środowiska i rozwoju infrastruktury służącej ochronie środowiska
sformułowanych w Strategii Rozwoju Powiatu Brodnickiego, jak również w poprzedniej
edycji Programu.
Jako podstawowy cel polityki ochrony środowiska na obszarze Powiatu Brodnickiego
do 2018 r. i perspektywicznie do 2022 r. przyjęto: poprawę jakości środowiska w celu
poprawy jakości życia mieszkańców oraz zwiększenia atrakcyjności i możliwości rozwoju
powiatu.
Realizacja celu głównego jest możliwa pod warunkiem przyjęcia jako powszechnie
obowiązującej zasady zrównoważonego rozwoju, identyfikacji określonych priorytetów
ochrony środowiska oraz realizacji celów cząstkowych. Ocena aktualnego stanu środowiska
Powiatu i identyfikacja głównych problemów ekologicznych upoważniają do stwierdzenia, że
priorytetami polityki ochrony środowiska na obszarze Powiatu Brodnickiego są:
ograniczanie emisji zanieczyszczeń do powietrza,
dalsza poprawa jakości powietrza, w tym ograniczenie niskiej emisji,
poprawa warunków klimatu akustycznego,
ochrona wód powierzchniowych przed migracją zanieczyszczeń ze źródeł punktowych,
8
zachowanie jakości wód podziemnych i ich ochrona przed degradacją,
poprawa stanu zdrowia mieszkańców,
kształtowanie zieleni miejskiej i wiejskiej,
wprowadzanie zadrzewień, w tym zieleni przydrożnej,
zachowanie i kształtowanie różnorodności biologicznej,
zmniejszenie wodochłonności, materiałochłonności i energochłonności przy
zastosowaniu najlepszych dostępnych technik (BAT),
wdrażanie nowoczesnego systemu gospodarki odpadami oraz dalszy rozwój
selektywnej zbiórki odpadów,
wspieranie technologii minimalizujących ilość wytwarzanych odpadów,
podniesienie poziomu świadomości ekologicznej społeczeństwa powiatu.
W kontekście kompetencji samorządu powiatowego jako najważniejsze priorytety należy
wymienić:
- promowanie gospodarki niskoemisyjnej i energooszczędnej,
- poprawa warunków akustycznych terenów położonych przy drogach powiatowych,
- ochrona klimatu akustycznego jezior i rzek oraz terenów położonych nad wodami,
- ochrona zasobów przyrodniczych, w tym szczególności zasobów kopalin przed
nieracjonalna eksploatacją,
- kształtowanie terenów zieleni i różnorodności biologicznej,
- przeciwdziałanie nielegalnego wprowadzania odpadów do środowiska,
- ochrona zdrowia mieszkańców powiatu,
- ochrona bezpieczeństwa mieszkańców powiatu,
- edukacja ekologiczna społeczeństwa powiatu.
Działania programowe w zakresie ochrony środowiska na obszarze Powiatu
Brodnickiego uwzględniają z jednej strony dobry obecny stan środowiska, w tym
poszczególnych jego komponentów, lecz również możliwość dalszego jego poprawy i
możliwość eliminacji istniejących oraz potencjalnych zagrożeń. Z drugiej zaś strony wynikają
z dynamicznego rozwoju procesów urbanizacyjnych, w tym m.in. rozwoju różnych form
budownictwa, budowy nowych i przebudowy istniejących dróg, rozwoju turystyki i rekreacji,
jak również prowadzonych inwestycji infrastrukturalnych. Procesy te powodują nieustanne
powstawanie nowych zagrożeń, które powinny być minimalizowane już na etapie
planowanego rozwoju. Istotne jest także wspieranie, inicjowanie i koordynowanie działań
zmierzających do zapewnienia trwałej ochrony terenów i obiektów o najwyższych na
obszarze powiatu zasobach przyrodniczych i krajobrazowych, a także podjęcie działań nad
eliminacją bądź minimalizacją istniejących zagrożeń.
Zgodnie z zapisami wymienionych wcześniej dokumentów programowych w zakresie
ochrony środowiska na poziomie kraju i województwa, sformułowano dla Powiatu
Brodnickiego następujące cele polityki ochrony środowiska:
9
Poprawa jakości środowiska
Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii
Ochrona i racjonalne użytkowanie zasobów przyrodniczych
Działania systemowe w ochronie środowiska
Realizacja tak sformułowanych celów polityki ochrony środowiska pozwoli na sukcesywną
poprawę stanu środowiska obszaru Powiatu oraz spełnianie wymogów prawa krajowego w
zakresie ochrony środowiska z zachowaniem wymogów i standardów Unii Europejskiej.
W Programie zamieszczono wykaz najważniejszych działań kierunkowych w podziale
na poszczególne cele ekologiczne zdefiniowane w dokumencie, z podaniem uzyskanych w
wyniku ich realizacji efektów rzeczowych i ekologicznych oraz szacunkowych nakładów w
okresie realizacji zadań Programu tj. do 2018 r. i w okresie perspektywicznym do 2022 r.
Cel „Poprawa jakości środowiska” określa następujące kierunki działań:
- Poprawa jakości wód
- Poprawa jakości powietrza i ochrona klimatu
- Poprawa klimatu akustycznego
- Ochrona przed polami elektromagnetycznymi
- Ochrona przed poważnymi awariami i poważnymi awariami przemysłowymi
- Zarządzanie środowiskiem w aspekcie ochrony zdrowia
Cel „Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii” określa
następujące kierunki działań:
- Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość
- Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy
- Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych
Cel „Ochrona i racjonalne użytkowanie zasobów przyrodniczych” określa następujące
kierunki działań:
- Ochrona przyrody i krajobrazu
- Ochrona i zrównoważony rozwój lasów i zieleni
- Ochrona powierzchni ziemi i gleb
- Ochrona zasobów kopalin
Cel „Działania systemowe w ochronie środowiska” określa następujące kierunki działań:
- Edukacja społeczeństwa i udział społeczeństwa w ochronie środowiska
- Rozwój badań i postęp techniczny
- Planowanie przestrzenne w ochronie środowiska
- Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska
10
Projekt Programu zawiera wykaz najważniejszych działań kierunkowych w podziale
na poszczególne cele ekologiczne zdefiniowane w dokumencie, z podaniem uzyskanych w
wyniku ich realizacji efektów rzeczowych i ekologicznych oraz szacunkowych nakładów w
okresie realizacji zadań Programu tj. do 2018 r. z uwzględnieniem perspektywy do 2022 r.
Działania kierunkowe
Efekt ekologiczny
Czas realizacji
Szacunkowe
koszty*
(tys. zł)
do 2022 r.
wg przetargów
Poprawa jakości środowiska
Budowa, wymiana, modernizacja sieci i
przyłączy wodociągowych
Budowa, wymiana i modernizacja sieci i
przyłączy kanalizacyjnych
Zapewnienie wystarczającej
ilości wody pitnej o dobrej
jakości i oczyszczania ścieków
bytowo-gospodarczych
do 2022 r.
wg przetargów
Modernizacja urządzeń i obiektów gospodarki
wodnej i ściekowej w obiektach zarządzanych
przez Powiat
Wykonanie przyłączy do sieci wodociągowej,
kanalizacyjnej, gazowej oraz systemu
do 2019 r.
wg przetargów
ogrzewania nowych dwóch budynków Domu
Dziecka w Brodnicy
Budowa instalacji solarnej w Domu Pomocy
Ograniczenie niskiej emisji
do 2022 r.
100 000 zł
Społecznej w Brodnicy
Termomodernizacja budynku Zespołu Szkół
do sierpnia
Specjalnych w Brodnicy przy ul.
925 335,66 zł
2015 r.
Kochanowskiego 2
Minimalizacja strat ciepła i
obniżenie zapotrzebowania na
Termomodernizacja budynku Internatu
energię
Regionalnego Centrum Kształcenia
do 2018 r.
4 000 000 zł
Praktycznego i Ustawicznego w Brodnicy ul.
Mazurska 16
Przebudowa dróg powiatowych – 4 odcinki o
2005 r.
8 302 910 zł
łącznej długości 5,726 km
Wykonanie powierzchniowego utrwalenia dróg
powiatowych – 4 odcinki o łącznej powierzchni
2005 r.
1 127 185 zł
66 305 m2
Ograniczenie poziomów hałasu
Prace na 23 odcinkach dróg powiatowych o
łącznej długości 139,643 km i powierzchni
84 175,8 tys.
do 2022 r.
701435 m2 (nawierzchnia bitumiczna, renowacja
zł
rowów, pobocza)
Prowadzenie bazy danych odnawialnych źródeł Ogólnodostępny bank danych o
zadanie ciągłe
b.d.
energii
OZE
Ustalenie ilości i stanu technicznego wyrobów
zawierających azbest występujących na terenie
do 2017 r.
b.d.
Eliminacja azbestu ze
powiatu
środowiska
Opracowanie powiatowego programu usuwania
do 2018 r.
b.d.
azbestu
Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii
Prowadzenie działalności kontrolnej
prawidłowego sposobu gospodarowania
odpadami, zwłaszcza wśród małych i średnich
Zapobieganie
niekontrolowanego przenikania zadanie ciągłe
odpadów do środowiska
b.d.
11
Działania kierunkowe
Efekt ekologiczny
Czas realizacji
przedsiębiorców
Współpraca z gminami w zakresie monitoringu
dzikich wysypisk odpadów pochodzących z
zadanie ciągłe
sektora gospodarczego
Promowanie nowoczesnych technologii
Minimalizacja zużycia zasobów zadanie ciągłe
służących ochronie środowiska
środowiska i emisji
Promowanie odnawialnych źródeł energii opartej
zanieczyszczeń
zadanie ciągłe
o najnowsze technologie
Ochrona i racjonalne użytkowanie zasobów przyrodniczych
Stworzenie bazy danych o
Inwentaryzacja przyrodnicza obszaru Powiatu
zasobach przyrodniczych
do 2018 r.
Brodnickiego
Powiatu
Rewitalizacja terenów zieleni miejskiej i
zadanie ciągłe
wiejskiej
Realizacja nasadzeń zieleni na terenach
do 2022 r.
jednostek organizacyjnych Powiatu
Zagospodarowanie zielenią terenu przy Zespole
do 2022 r.
Szkół Rolniczych w Brodnicy
Wykonanie nasadzeń na terenie Zespół Szkół
Poprawa stanu terenów
Rolniczych w Brodnicy roślinnością pochodzącą
do 2022 r.
wielofunkcyjnej
zieleni
z projektu „Centrum sukcesu zawodowego –
edycja II”
Wycięcie chorych modrzewi przed frontem
Zespół Szkół Zawodowych w Brodnicy i
zasadzenie nowych modrzewi;
do 2022 r.
założenie nowych trawników, posadzenie
szpaleru krzewów wzdłuż ogrodzenia od strony
ul. 3 Maja w stronę ul. Czwartaków
Nasadzenia drzew w pasie zieleni dróg
Zwiększenie powierzchni
do 2022 r.
powiatowych
biologicznie czynnej
Działania systemowe w ochronie środowiska
Organizowanie konkursów, olimpiad
zadanie ciągłe
ekologicznych
Realizacja programów ekologicznych przez
Kształtowanie właściwych
szkoły, udział uczniów w konkursach z zakresu
postaw społecznych
ekologii i ochrony środowiska (np. „I ja mogę
zadanie ciągłe
chroni przyrodę!”, „Olimpiada wiedzy
ekologicznej”) i akcjach („Sprzątanie Świata, …)
Budowa skutecznego systemu prognozowania i Zwiększenie możliwości badań
zadanie ciągłe
alarmowania o zagrożeniach
stanu środowiska
Wspomaganie państwowego systemu
Zwiększenie możliwości badań
zadanie ciągłe
monitoringu środowiska
stanu środowiska
Działania na rzecz promowania gospodarki
zadanie ciągłe
niskoemisyjnej i energooszczędnej
Monitorowanie stanu sanitarnego obszaru
Poprawa stanu sanitarnego
zadanie ciągłe
Powiatu Brodnickiego
środowiska
Egzekwowanie wymagań ochrony środowiska w
Zapewnienie optymalnego
miejscowych planów zagospodarowania
zagospodarowania przestrzeni zadanie ciągłe
przestrzennego oraz innych opracowaniach
Powiatu
planistycznych i strategicznych
* rzeczywiste koszty zostaną ustalone na etapie realizacji działań
Szacunkowe
koszty*
(tys. zł)
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
40 000 zł
8 750 zł
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
12
Realizacja założonych celów ekologicznych w projekcie Programu ochrony
środowiska Powiatu Brodnickiego na lata 2015-2018 z uwzględnieniem perspektywy do 2022
r. jest możliwa poprzez:
- pozyskiwanie środków finansowych na realizację inwestycji służących ochronie
środowiska,
- optymalne wykorzystanie rozwiązań o charakterze organizacyjnym z uwzględnieniem
zasady zrównoważonego rozwoju,
- przestrzeganie założonych zasad zarządzania środowiskiem,
- otrzymanie przyzwolenia społecznego na wdrażanie programu ochrony środowiska.
Program określa instrumenty służące realizacji Programu ochrony środowiska Powiatu
Brodnickiego wynikające z obowiązujących przepisów prawa, w tym z kompetencji powiatu
w zakresie ochrony środowiska, wskazuje na możliwości finansowania założonych działań
kierunkowych za źródeł krajowych i zewnętrznych. Określa także system monitoringu i oceny
jego realizacji.
IV. OCENA ZAGROŻEŃ I STANU ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNE
ZMIANY TEGO STANU W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTU
DOKUMENTU
Powiat Brodnicki znajduje się w północno-wschodniej części województwa kujawskopomorskiego. Graniczy z powiatami: grudziądzkim ziemskim (od północnego-zachodu),
wąbrzeskim (od zachodu), golubsko-dobrzyńskim (od południowego-zachodu), rypińskim (od
południa), żuromińskim (od południowego-wschodu), działdowskim (od wschodu) i
nowomiejskim (od północy). Jest jednym z 19 powiatów ziemskich województwa. Obejmuje
obszar 1039 km2, który zamieszkuje około 78 tys. mieszkańców. Terytorium Powiatu
Brodnickiego znajduje się na historycznych ziemiach: chełmińskiej, dobrzyńskiej i
michałowskiej.
Powiat Brodnicki tworzy 10 jednostek gminnych, w tym 1 gmina miejska (Brodnica),
2 gminy miejsko-wiejskie: Górzno i Jabłonowo Pomorskie oraz 7 gmin wiejskich: Bartniczka,
Bobrowo, Brodnica, Brzozie, Osiek, Świedziebnia i Zbiczno. W granicach powiatu znajduje
się 131 sołectw i 225 miejscowości. Największym ośrodkiem miejskim jest Brodnica siedziba powiatu, która liczy 28580 mieszkańców. Jabłonowo Pomorskie (3831
mieszkańców) oraz Górzno (1415 mieszkańców) należą do najmniejszych miast w
województwie kujawsko-pomorskim.
Pod względem powierzchni Powiat Brodnicki należy do większych powiatów
ziemskich w województwie kujawsko-pomorskim (8 miejsce). Ogólna powierzchnia Powiatu
wynosi 103997 ha. W strukturze użytkowania gruntów Powiatu przeważają użytki rolne,
które zajmują łącznie 69470 ha, co stanowi 66,8%. Grunty orne z sadami zajmują 62112 ha
13
(59,7%), a trwałe użytki zielone (łąki i pastwiska) zajmują 7358 ha (7,1%). Lasy zajmują
powierzchnię 22540 ha, co stanowi 21,7% powierzchni Powiatu.
Liczba ludności Powiatu Brodnickiego wynosi 78003 osoby. Najwięcej osób
zamieszkuje w mieście Brodnicy oraz w gminie i mieście Jabłonowo Pomorskie. Najmniejszą
liczbę mieszkańców posiada gmina Brzozie. Ponad połowa ludności Powiatu mieszka na
terenach wiejskich.
Powierzchnia terenu powiatu brodnickiego charakteryzuje się występowaniem
urozmaiconej rzeźby młodoglacjalnej. Najniżej położone jest dno doliny rzeki Drwęcy,
osiągające na zachodzie wysokość poniżej 65 m n.p.m. Maksymalne wysokości, dochodzące
do 180 m n.p.m. występują w części wschodniej powiatu. W krajobrazie przestrzennie
dominują wysoczyzny morenowe. Na terenie Powiatu nie zidentyfikowano dotychczas
terenów zagrożonych ruchami masowymi ziemi oraz terenów, na których występują te ruchy,
chociaż takie tereny niewątpliwie występują na jego obszarze.
Na terenie Powiatu występuje kilka kopalin pospolitych: kreda jeziorna, surowce ilaste
oraz kruszywa naturalne. Nie występują kopaliny podstawowe. Złoża są dobrze rozpoznane i
udokumentowane. Zasoby są ilościowo skromne i pospolicie występujące w skali kraju.
Łączne, geologiczne bilansowane zasoby stałych kopalin powiatu brodnickiego, według stanu
na 31 grudnia 2013 r. wynoszą 10850 mln ton. W ogólnym bilansie zasobów kopalin stałych,
największy udział mają kruszywa naturalne w ilości 8,114 mln ton (74,8 %), w dalszej
kolejności kreda jeziorna – 2,636 mln ton (24,3 %) oraz surowce ilaste ceramiki budowlanej –
0,1 mln ton (0,9 %). Na uwagę zasługują jedne z największych w województwie kujawskopomorskim udokumentowane złoża kredy jeziornej, które występują w gminie Bobrowo i
Brzozie.
Na obszarze Powiatu wydano koncesje na poszukiwanie gazu z łupków. W 2012 roku
w Szymkowie (gm. Brodnica) wykonano poszukiwawczy odwiert w celu udokumentowania
zasobów złóż gazu z łupków. Jednak do chwili obecnej wyniki badań nie zostały
upublicznione.
Gleby powiatu mają związek z geomorfologią tego obszaru. Na terenach wysoczyzny
morenowej występują dość żyzne gleby brunatne i płowe. Wytworzyły się one z glin
morenowych i piasków gliniastych. Tereny te, użytkowane są przez intensywne rolnictwo. Na
obszarach sandrowych dominują ubogie w składniki pokarmowe, wytworzone z piasków,
gleby bielicoziemne (bielicowe i rdzawe). Są to gleby mało przydatne rolniczo. W większości
pokryte są przez lasy lub też przeznaczone są pod zalesienie. W rynnach jeziornych, w dolinie
Drwęcy oraz w innych obniżeniach terenowych, występują gleby bagienne (torfowe) i
pobagienne (murszowe i murszowate).
Najwyższą jakością, wyrażoną wskaźnikiem jakości rolniczej przestrzeni
produkcyjnej, charakteryzują się gleby gminy Osiek, Jabłonowo Pomorskie, Bobrowo i
Brodnica, a najniższą gminy Brzozie i Górzno. Przydatność rolniczą gleb dobrze
14
charakteryzuje udział gleb w najwyższych (I-IV) klasach bonitacyjnych, który w
poszczególnych gminach powiatu brodnickiego wynosi: Bobrowo (83,8% powierzchni
użytków rolnych), Brodnica (84,4%), Brzozie (68,2%), Górzno (65,7%), Bartniczka (76,1%),
Jabłonowo Pomorskie (90,8%), Osiek (94,2%), Świedziebnia (72%) i Zbiczno (68,4%).
Monitoring jakości gleb w zakresie zawartości w glebie metali ciężkich, na terenie powiatu,
wskazuje na bardzo niską ich zawartość, która jest równa poziomowi naturalnemu.
Zjawiskiem charakterystycznym zachodzącym w stosunku do gleb powiatu jest zauważalna
erozja gruntów. Zjawisku temu sprzyjają duże deniwelacje terenu, występowanie głębokich
rynien oraz mała w tych rejonach lesistość. Najwyższe zagrożenie erozyjne gleb występuje w
gminach: Bartniczka i Brzozie.
Obszar powiatu brodnickiego pod względem hydrograficznym położony jest w
dorzeczu Wisły i jej prawobrzeżnych dopływów: Skrwy, Drwęcy, Osy. Osią hydrograficzną
powiatu jest Drwęca – najdłuższy prawobrzeżny dopływ dolnej Wisły. Na terenie powiatu
licznie występują jeziora, w szczególności na terenie Pojezierza Brodnickiego.
Osią hydrograficzną Powiatu jest Drwęca. Stan jej wód oraz dopływów tj. Brynicy,
Rypienicy, Brodniczanki oraz Lutryny - dopływu Osy podlega okresowym wahaniom.
Zmniejszył się dopływ ścieków komunalnych, lecz często jakości wód decyduje dopływ
zanieczyszczeń obszarowych z terenów rolnych. Wyniki monitoringu (według „starej
metodyki”) wskazują na ogólnie niezadowalający stan czystości rzek powiatu. Pozaklasową
jakość wód posiadała Drwęca. Najgorszą jakością wód charakteryzowały się rzeki o typowo
rolniczych zlewniach i małej lesistości zlewni (Lutryna, Rypienica, odcinki Strugi
Brodnickiej i Pissy). Odcinki Skarlanki, Cichówki i Brynicy zaliczono do najczystszych
cieków w województwie kujawsko-pomorskim.
Według nowych zasad oceny jakości wód, jednolite części wód (JDW) Drwęcy, Strugi
Brodnickiej i Lutryny (górny odcinek) charakteryzują się dobrym stanem ekologicznym, a
Rypienicy , Brynicy i Lutryny (bieg środkowy) – stanem umiarkowanym. Pod względem
bakteriologicznym tylko Struga Brodnicka i Drwęca uzyskały ocenę zadowalającą.
Wody jezior powiatu brodnickiego badane według „starej metodyki” należą do najczystszych
w województwie kujawsko-pomorskim. W wysokiej II klasie czystości sklasyfikowano wody
aż 18 jezior (do 2006 r.), 19 w klasie III i tylko 4 oceniono jako pozaklasowe. W najwyższej I
klasie czystości sklasyfikowane zostały 2 jeziora (Okonek i Stręszek). W latach 2007 – 2012,
zgodnie z „nową” już metodyką przebadano 16 jezior powiatu brodnickiego. Bardzo dobrym
stanem ekologicznym charakteryzuje się jezioro Mieliwo. Jakość wód 8 jezior odpowiadała
stanowi dobremu. Zgodnie z obowiązującymi zapisami prawnymi, te 9 jednolitych części wód
(JCW) spełnia cel Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW) – co najmniej stan dobry do 2015
roku. Z przebadanych 5 jezior odpowiadało stanowi umiarkowanemu, a 2 (Płowęż i
Samińskie) – złemu stanowi ekologicznemu.
15
Obszar powiatu brodnickiego położony jest poza zasięgiem głównych zbiorników wód
podziemnych. Jedynie peryferyjne wschodnie „skrawki” terenu gmin Brzozie i Górzno
położone są w zasięgu GZWP nr 214 „Zbiornik Działdowo”. Jest to zbiornik wód
czwartorzędowych, o średniej głębokości ujęcia 60 m, z szacunkowymi zasobami
dyspozycyjnymi 300 tys. m3/dobę.
Według mapy stanu JCWPd, stan wód podziemnych w obszarze nr 40 zarówno w 2010 r. jak
i 2012 r. był dobry, zarówno pod względem chemicznym, jak i ilościowym.
Według danych statystycznych zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach
domowych w 2012 r. wyniosło 2678,9 dam3, a na 1 mieszkańca 34,4 m3 (w 2002 r. – 29,7 m3)
i jest dość wyrównane w ujęciu: miasto – wieś. Powiat brodnicki na tle woj. kujawskopomorskiego klasyfikowany jest w grupie powiatów o największym zużyciu wody w
gospodarstwach domowych.
Wysoki jest też wskaźnik zwodociągowania powiatu brodnickiego. Ogółem na terenie
powiatu znajduje się 1422,8 km sieci wodociągowej. Nieadekwatny do poziomu
zwodociągowania jest stopień skanalizowania powiatu. Sieć kanalizacyjna wynosi 439, 4 km i
jest szczególnie uboga (w stosunku do potrzeb),na terenie gmin wiejskich, a zwłaszcza w
gminie Brzozie, Osiek i Świedziebnia.
Na terenie powiatu funkcjonuje 6 komunalnych oczyszczalni ścieków o łącznej
projektowanej przepustowości ponad 10 tys. m3/d. Są to obiekty wybudowane w ostatnim
dziesięcioleciu XX w. (z wyjątkiem Osieka – 2001 r.). W zdecydowanej większości są to
obiekty niedociążone, co generuje wysokie koszty i problemy eksploatacyjne. Z tych m.in.
względów wyłączono z eksploatacji oczyszczalnię gminną w Zbicznie, a ścieki doprowadzane
są do oczyszczalni w Brodnicy. W oczyszczalniach w Brodnicy i w Świedziebni odnotowano
awarie związane ze zbyt dużym dopływem ścieków z kanalizacji ogólnospławnej.
Z pracujących na terenie powiatu oczyszczalni wszystkie posiadają urządzenia do
mechaniczno-biologicznego oczyszczania ścieków oraz z podwyższonym usuwaniem
biogenów w Bartniczce. Oczyszczalnie ścieków obsługują ogółem 45449 mieszkańców
powiatu (58,3%). W 2002 r. wartości te wynosiły 37.831 mieszkańców (50,7%). Powiat
brodnicki sklasyfikowany jest w skali województwa do grupy powiatów o największym
odsetku ludności miejskiej korzystającej z oczyszczalni ścieków (97,2%) i do grupy słabych
pod względem ludności wsi (28,4%).
Na obszarze Powiatu Brodnickiego znajdują się liczne formy prawnej ochrony
przyrody i krajobrazu. Ponadto w koncepcji krajowej sieci ekologicznej ECONET-POLSKA
dolina Drwęcy stanowi korytarz ekologiczny o znaczeniu krajowym łączący dolinę Wisły z
terenami Pojezierza Mazurskiego.
Na terenie powiatu znajdują się dwa parki krajobrazowe: Brodnicki i GórznieńskoLidzbarski. Parki krajobrazowe tworzone są ze względu na wartości przyrodnicze,
16
historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe terenów, w celu zachowania, popularyzacji
tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju.
Łącznie powierzchnia parków krajobrazowych na terenie Powiatu Brodnickiego
wynosi 23393,5 ha, co stanowi 22,5% powierzchni Powiatu.
Na terenie Powiatu Brodnickiego znajdują się części dwóch obszarów chronionego
krajobrazu: Doliny Drwęcy oraz Doliny Osy i Gardęgi. Są to tereny chronione ze względu na
wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na
możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną
funkcją korytarzy ekologicznych.
Na terenie Powiatu Brodnickiego znajduje się aż 13 rezerwatów przyrody. Obejmują
one obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i
siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz
twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami
przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi
Na terenie Powiatu Brodnickiego znajdują 82 pomniki przyrody żywej oraz
nieożywionej, a także 141 użytków ekologicznych o łącznej powierzchni ponad 195 ha.
Na obszarze Powiatu Brodnickiego znajdują się obszary europejskiej sieci
ekologicznej Natura 2000. Celem wyznaczenia obszarów „ptasich” Natura 2000 jest ochrona
populacji dziko występujących ptaków oraz utrzymanie ich siedlisk w nie pogorszonym
stanie. Obszarem specjalnej ochrony ptaków jest „Bagienna Dolina Drwęcy”. Ponadto tzw.
„obszary mające znaczenie dla Wspólnoty” stanowią: „Dolina Drwęcy” obejmująca rzekę
Drwęcę ze starorzeczami, łąkami i lasami w dnie jej doliny, „Ostoja Brodnicka” obejmująca
tereny leśno-jeziorne i podmokłe, „Ostoja Lidzbarska” obejmująca kompleks leśny z licznymi
jeziorami i zagłębieniami bezodpływowymi, „Mszar Płociczno” obejmujący teren
torfowiskowo-leśny.
Cały teren Powiatu Brodnickiego znajduje się w granicach obszaru funkcjonalnego
„Zielone Płuca Polski”, w którym jako naczelną przyjęto zasadę zrównoważonego rozwoju z
uwagi na walory i potrzeby ochrony środowiska.
Na terenie powiatu występują dwa duże i główne kompleksy leśne. Pierwszy obejmuje
tereny Brodnickiego Parku Krajobrazowego wraz z lasami występującymi wzdłuż rzeki
Struga Brodnicka, w otoczeniu jeziora Bachotek oraz na terenie Bagiennej Doliny Drwęcy.
Drugi kompleks leśny zlokalizowany jest na terenie Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku
Krajobrazowego. Pozostałe tereny leśne występują lokalnie i w mniejszych skupiskach.
Według stanu na koniec 2012 r. całkowita powierzchnia leśna wynosiła 23069 ha (w 2002 r. –
21914 ha), w tym w zarządzie Lasów Państwowych 19596 ha (84,9% powierzchni leśnej),
gdy tymczasem w 2002 r. 18956 i 86,5%.
Wskaźnik lesistości, czyli stosunek powierzchni porośniętej lasami do całkowitej powierzchni
obszaru, dla powiatu wynosi 21,7% i należy do średnich w województwie kujawsko-
17
pomorskim (średnia lesistość województwa kujawsko-pomorskiego wynosi 23,4%, średnia
krajowa 28,5%). Największym wskaźnikiem lesistości, charakteryzują się gminy Górzno
(50,4%) i Zbiczno (42,4%), a najmniejszym Bobrowo (8,7%), miasto Brodnica (12,7%) oraz
Osiek (11,5%). Dzięki prowadzonej corocznie akcji zalesień gruntów nie stanowiących
własności Skarbu Państwa wskaźnik ten zwiększa się corocznie od 0,2 do 1%. W stosunku do
2002 r. najwięcej lasów przybyło w gminach: Zbiczno (o 250 ha), Jabłonowo Pomorskie (o
194 ha) i Górzno (o 183 ha), a najmniej w gminach: Brzozie (o 24 ha), Osiek (o 32 ha),
Bartniczka (o 44 ha).
Warty podkreślenia jest duży przyrost powierzchni lasów prywatnych (o 567 ha, o około
30%), gdy tymczasem powierzchnia lasów państwowych w analizowanym okresie wzrosła o
706 ha (o około 3,7%).
Jak wynika ze struktury udziału poszczególnych gatunków drzew w drzewostanie, gatunkiem
dominującym w lasach jest sosna, następnie dąb, brzoza i olcha. Gatunki drzew rzadziej
występujących to: jodła, modrzew, daglezja, akacja i wiąz.
Szata roślinna powiatu brodnickiego należy do najbardziej interesujących i
wartościowych w skali województwa. Przyczyniły się do tego głównie czynniki naturalne
środowiska przyrodniczego. Urozmaicona rzeźba terenu, zróżnicowane warunki glebowe,
liczne jeziora, rzeki i mokradła oraz zróżnicowane warunki mikroklimatyczne spowodowały,
że wykształciły się różne typy zbiorowisk roślinnych i bogata szata roślinna oraz fauna.
Wyraża się to m.in. bogactwem pod względem ilości i form obszarów i obiektów przyrody
chronionej, co wykazano w poprzednim rozdziale.
Należy podkreślić, że omawiany teren cechuje się dużym udziałem ekosystemów leśnych o
charakterze naturalnym, występujących głównie w miejscach trudno dostępnych w okolicach
Górzna, na Pojezierzu Brodnickim i w dolinie Drwęcy. Charakterystyczny dla powiatu
brodnickiego jest też duży udział naturalnych zbiorowisk roślinności wodnej i szuwarowej.
Szczególną cechą jest częste występowanie ekosystemów torfowiskowych o charakterze
naturalnym; a w rejonie Górzna występowanie roślinności źródliskowej.
Wyróżnikiem szaty roślinnej powiatu brodnickiego jest też charakter i bogactwo flory. Flora
roślin naczyniowych liczy tutaj ponad 950 gatunków. Do największych osobliwości
florystycznych zaliczyć należy gatunki reliktowe, takie jak żurawina drobnolistkowa,
gwiazdnica grubolistna, skalnica torfowiskowa, turzyca strunowa, arnika górska, zimoziół
północny. Wysokie walory przyrodnicze terenu potwierdza też wysoka liczba gatunków roślin
podlegających ochronie (ponad 60 gatunków).
Duża różnorodność środowiska decyduje też o bogactwie fauny powiatu brodnickiego.
Na szczególną uwagę zasługują gatunki bytujące na terenach podmokłych. Bogata w gatunki
jest fauna zwierząt kręgowych, a wśród nich w szczególności – ptaki. Na obszarze powiatu
stwierdzono 136 gatunków lęgowych oraz ponad 30 gatunków w przelotach. Do
najcenniejszych gatunków, które umieszczone zostały w Polskiej Czerwonej Księdze należą
18
gniazdujące tutaj: bocian czarny, kania rdzawa, bielik, orlik krzykliwy, bąk, żuraw i
kropiatka. Na obszarze powiatu stwierdzono występowanie 47 gatunków ssaków. Wśród nich
jest m.in. 8 gatunków nietoperzy. Ważną grupę ssaków stanowią kopytne: dzik, łoś, sarna,
jeleń szlachetny i daniel. W lasach okolic Górzna odnotowano ślady występowania wilków.
Wśród ssaków wspomnieć też należy o bobrze. Osiedlone w latach 80. XX w. w dolinie
Skarlanki, Brynicy oraz na bagnach Marak i Kotownica szybko osiągnęły sukces rozrodczy i
rozprzestrzeniły się na tereny sąsiednie. Dzisiaj chronione prawem bobry osiągnęły taką
liczebność, że na niektórych trenach stają się poważnym problemem gospodarczym i
przyrodniczym.
Ważnym elementem krajobrazu powiatu brodnickiego są parki podworskie.
Zinwentaryzowano ich 63 (3 w miastach i 60 na terenach wiejskich). W wielu z nich znajdują
się interesujące i cenne kolekcje gatunków florystycznych (m.in. w Karbowie, Słoszewach,
Augustowie, Miliszewach, Jabłonowie Pomorskim, Jajkowie). Kilka parków (w Nieżywięciu,
Słoszewach, Karbowie, Przydatkach, Kałudze Tomkach) uznanych jest za zabytki kultury i
wpisane do rejestru zabytków.
Na terenie powiatu podstawowym źródłem zanieczyszczenia powietrza jest emisja
zanieczyszczeń z sektora energetycznego, a w szczególności tzw. „emisja niska” z kotłowni
lokalnych i palenisk indywidualnych. Dodatkowym źródłem zanieczyszczeń jest emisja spalin
z komunikacji samochodowej, a w szczególności z dróg krajowych i wojewódzkich.
W powiecie brodnickim, podobnie jak w całej Polsce, w strukturze zużycia energii pierwotnej
wysoką pozycję ma węgiel kamienny. W znacznie mniejszym stopniu wykorzystywane są
paliwa typu olej, gaz czy też energia elektryczna. W związku z tym ilość emitowanych
zanieczyszczeń z procesów spalania paliw stałych jest bardzo duża. Energetyczne spalanie
paliw jest głównym źródłem emisji dwutlenku siarki (średnio 60% całkowitej emisji),
tlenków azotu (20%), pyłów i pyłów metali ciężkich (20 – 40%), dwutlenku węgla (33%).
Duży udział emisji tlenku węgla (70%) oraz tlenków azotu (65%) pochodzi z transportu
kołowego. Duże emisje amoniaku (95%), metanu (45%) i podtlenku azotu (50%) pochodzą z
sektora produkcji rolnej. Ma to szczególny wpływ na zmiany kwasowości środowiska,
eutrofizację systemów wodnych oraz zmiany klimatu.
Porównując wielkości emisji z ostatnich lat zauważa się generalny trend zmniejszania się
ilości emitowanych zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, zarówno zanieczyszczeń ze
spalania paliw, jak i zanieczyszczeń przemysłowych.
Oprócz emisji związanej z budynkami mieszkalnymi i użyteczności publicznej, duży udział
ma też emisja z zakładów przemysłowych i innych podmiotów gospodarczych. Na terenie
powiatu największa koncentracja źródeł emisji zanieczyszczeń energetycznych i
technologicznych do powietrza znajduje się w mieście Brodnica. Z 26 zakładów
posiadających obowiązujące w 2014 r. pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do
19
powietrza 16 zakładów zlokalizowanych jest w Brodnicy, 3 w gminie Bobrowo, po 2 w
gminach Świedziebnia i Brodnica i po 1 w gminach: Brzozie, Górzno i Bartniczka.
Pozwoleniem na emisję gazów cieplarnianych z instalacji objętej systemem handlu
uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych objęte jest Przedsiębiorstwo Energetyki
Cieplnej Sp. z o.o. w Brodnicy.
Istotnym źródłem zanieczyszczeń powietrza jest emisja komunikacyjna. Przez teren powiatu
przebiegają ważne połączenia drogowe, a miasto Brodnica jest znaczącym węzłem
komunikacji samochodowej. Takie położenie generuje duże natężenie ruchu drogowego ze
wszystkimi wynikającymi z tego obciążeniami dla środowiska spowodowanymi emisją
zanieczyszczeń do powietrza. W wyniku spalania paliw w silnikach samochodowych do
atmosfery przedostają się zanieczyszczenia gazowe i tlenki azotu, tlenek węgla, węglowodory
(głównie benzen) oraz pyły zawierające m.in. związki ołowiu i kadmu. Konsekwencje tego
rejestrują wyniki monitoringu powietrza w mieście Brodnicy. Podczas kampanii pomiarowej
w 2005 r. wykazano np., że wzrost natężenia ruchu o 100 pojazdów w ciągu godziny na ul.
Sienkiewicza powoduje wzrost stężenia NO2 w powietrzu w bezpośrednim sąsiedztwie drogi
o około 0,7 g/m3, a dla ul. 3 Maja aż o około 1,8 g/m3.
Wyniki badań jakości powietrza wskazują na dochowanie dopuszczalnych poziomów
większości wskaźników zanieczyszczeń. W 2012 r. w Brodnicy przekroczony jednak został
poziom dopuszczalny 24-godzinny (50 g/m3) pyłu zawieszonego PM 10 (wartość 53,6
g/m3), a w 2006 r. benzenu (wartość 5,1 g/m3 przy dopuszczalnym poziomie 5,0 g/m3).
Wysokie średnie stężenia benzenu i pyłu zawieszonego PM 10 stwierdzono również w
kampanii pomiarowej w 2005 r. Badania z 2012 r. potwierdziły niekorzystny stan
zanieczyszczenia powietrza w Brodnicy benzenem i jego pochodnymi. Mimo, że
zarejestrowane stężenie średnie roczne benzenu 3,7 g/m3 stanowi 74% poziomu
dopuszczalnego, to było ono najwyższym zanotowanym w 2012 r. w województwie
kujawsko-pomorskim. Również w Brodnicy stwierdzono najwyższą różnicę pomiędzy
stężeniami średnimi dla półrocza letniego i zimowego (4,87 g/m3). Także w przypadku
toluenu, etylobenzenu i o-ksylenu (pochodne benzenu) zanotowane stężenia średnie roczne
były najwyższymi w województwie. Porównanie z wynikami badań z 2011 r. wskazuje na
wyraźne pogorszenie się jakości powietrza w tym zakresie w Brodnicy.
Analiza przebiegu stężeń średnich miesięcznych SO2, NO2 i węglowodorów aromatycznych
(benzen i jego pochodne) wskazuje, że najwyższe wartości występują w miesiącach
zimowych, co związane jest z emisją energetyczną, a zwłaszcza z emisją niską z palenisk
domowych, opalanych węglem. Najwyższe stężenia SO2 i NO2, a zwłaszcza w okresie sezonu
grzewczego notuje się w Brodnicy i Jabłonowie Pomorskim. Bardzo niskie stężenia tych
zanieczyszczeń występują na terenach wiejskich. Najkorzystniejsze warunki aerosanitarne
(nie tylko w skali powiatu) występują na terenach parków krajobrazowych – Brodnickiego i
Górznieńsko-Lidzbarskiego.
20
Według rocznej oceny jakości powietrza w województwie kujawsko-pomorskim za
rok 2012, strefa kujawsko-pomorska, do której należy powiat brodnicki znalazła się (według
klasyfikacji dokonanej z względu na ochronę zdrowia ludzi) w:
- korzystnej klasie A, pod względem zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki,
dwutlenkiem azotu, pyłem PM 2,5, ołowiem, arsenem, kadmem, niklem, tlenkiem węgla i
benzenem, których stężenia nie przekraczają ustalonych poziomów dopuszczalnych,
- najmniej korzystnej klasie C, pod względem zanieczyszczenia pyłem PM 10, benzo(a)
piranem oraz ozonem, których stężenia przekraczają poziomy dopuszczalne lub poziomy
docelowe.
Według klasyfikacji dokonanej ze względu na ochronę roślin, strefa kujawsko-pomorska
znalazła się w bardzo korzystnej strefie A ze względu na stężenia SO2 i NOx i w klasie C ze
względu na ozon.
O klimacie akustycznym powiatu brodnickiego decyduje emisja hałasu
komunikacyjnego, w tym głównie hałasu drogowego. Do czynników mających wpływ na
poziom hałasu drogowego należą: natężenie ruchu pojazdów i jego struktura (głównie udział
pojazdów ciężkich), stan techniczny pojazdów, stan techniczny nawierzchni (rodzaj, jakość) i
organizacja ruchu.
Przez teren powiatu brodnickiego przebiegają drogi główne o znaczeniu krajowym i
wojewódzkim, liczne drogi powiatowe i lokalne oraz linie kolejowe. Głównym węzłem
komunikacji samochodowej jest Brodnica. Miasto do dzisiaj nie posiada obwodnicy. Droga
krajowa nr 15 i droga wojewódzka nr 544 przebiegają przez centrum miasta. Głównym
węzłem kolejowym jest Jabłonowo Pomorskie.
Główne źródło hałasu komunikacyjnego stanowi droga krajowa nr 15 relacji Trzebnica –
Toruń – Olsztyn. Na terenie powiatu przebiega przez gminy: Bobrowo, Brodnica, Brzozie
oraz przez miasto Brodnicę. Przeprowadzony w 2010 r. generalny pomiar ruchu, wykazał, że
średnie dobowe natężenie ruchu na drodze nr 15 wynosiło na poszczególnych odcinkach:
1)Wrocki – Szabda 7148 pojazdów samochodowych,
2) Szabda – Brodnica 11979 pojazdów samochodowych,
3) Brodnica (przejście) 15555 pojazdów samochodowych
4) Brodnica – Brzozie 7016 pojazdów samochodowych,
5) Brzozie – granica województwa 6058 pojazdów samochodowych.
Należy zauważyć, że w 2000 roku średnie natężenie ruchu pojazdów było zdecydowanie
niższe i na poszczególnych odcinkach wynosiło: (1) – 5283 pojazdy, (2) – 11809 pojazdów,
(4) – 7016 pojazdów, (5) – 4794 pojazdy. Bardzo wysoki jest też udział samochodów ciężkich
w strumieniu pojazdów, przekraczający na niektórych odcinkach 20%.
W tym samym czasie na drodze wojewódzkiej nr 543 na odcinku Radzyń Chełmiński –
Szabda zanotowano 3187 pojazdów na dobę (w 2000 r. – 2146 pojazdów), a na drodze
wojewódzkiej nr 544 (Brodnica – Działdowo) średni dobowy ruch wyniósł na odcinku
21
Brodnica – Grążawy 6617 pojazdów (w 2000 r. – 3248 pojazdów), na odcinku Grążawy –
granica województwa 3824 pojazdy (w 2000 r. – 1047 pojazdów). Do tras mocno
obciążonych ruchem samochodowym należy też droga wojewódzka nr 560 (Brodnica –
Sierpc), gdzie średni dobowy ruch wyniósł w 2010 r. na odcinku Brodnica – Osiek 5656
pojazdów (w 2000 r. – 3709 pojazdów) oraz na odcinku Osiek – Rypin 4771 pojazdów (w
2000 r. – 2765 pojazdów). Krzyżowanie się wymienionych dróg w Brodnicy powoduje, że
miasto jest ważnym węzłem komunikacji drogowej, ale również w dużym stopniu zagrożone
hałasem drogowym.
Zdecydowanie niższe średnie dobowe natężenie ruchu pojazdów występuje na drogach
powiatowych, wynoszące najczęściej kilkaset pojazdów na dobę. Wśród nich do najbardziej
obciążonych należą drogi nr 1805C Brodnica – Zbiczno – Krotoszyny, nr 1811 Bartniczka –
Radoszki – Gutowo, nr 1825C Bobrowo – Zbiczno – Jajkowo oraz nr 1827C Brodnica –
Świedziebnia – Okalewko. Szczególny wzrost natężenia ruchu pojazdów notuje się tutaj w
okresie sezonu turystycznego.
Pomiary prowadzone w Brodnicy w 2003 r. przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony
Środowiska w Bydgoszczy, wykazały przekroczenie dopuszczalnych norm poziomu hałasu w
pobliżu drogi nr 15. Ostatnie pomiary hałasu przeprowadzone przez WIOŚ Bydgoszcz w
Brodnicy w 2011 r. na 4 stanowiskach przy ulicach w ciągu drogi wojewódzkiej nr 560 (ul. 3
Maja i ul. Podgórna), drogi powiatowej (ul. 18 Stycznia) i w centrum miasta (ul. Św. Jakuba)
wykazały, że wartości LAeqD uśrednione dla całej kampanii pomiarowej znajdowały się w
przedziale 69,6 – 71,7 dB dla punktów zlokalizowanych na pierwszej linii zabudowy na
wysokości 1,5 m oraz w przedziale 62,2 – 71,7 dB na wysokości 4,0 m. Największe
przekroczenie dopuszczalnego poziomu dźwięku zarejestrowano w porze nocnej przy ul.
Podgórnej, co wiązać należy z lokalizację budynków mieszkalnych w bardzo bliskiej
odległości od drogi wojewódzkiej i z dużym udziałem pojazdów ciężkich w ogólnym
strumieniu pojazdów w porze nocnej.
Źródłem hałasu przemysłowego są zakłady prowadzące działalność produkcyjną,
rzemieślniczą lub usługową. Najczęstszą przyczyną niedogodności związanych z emisją
hałasu do środowiska są zakłady zlokalizowane w pobliżu terenów zabudowy mieszkaniowej
jedno- i wielorodzinnej. Do zakładów produkcyjnych będących źródłem uciążliwego hałasu
należą przede wszystkim przedsiębiorstwa posiadające decyzje Starosty Brodnickiego o
dopuszczalnym poziomie hałasu. W takich przypadkach zakłady podejmują działania mające
na celu ograniczenie emisji hałasu do środowiska. Prawie we wszystkich sytuacjach działania
takie skutkowały zmniejszeniem poziomu hałasu do dopuszczalnego lub poniżej.
Stosunkowo nowym źródłem hałasu są elektrownie wiatrowe. Według danych Urzędu
Regulacji Energetyki na obszarze Powiatu Brodnickiego znajduje się 16 elektrowni o łącznej
mocy 16,935 MW. Mimo, iż lokalizacja elektrowni wiatrowych musi być poprzedzona
przeprowadzeniem oceny oddziaływania na środowisko i tak zaprojektowana aby wykluczyć
22
możliwość znaczących oddziaływań na środowisko, w tym ludzi, hałas emitowany przez
elektrownie wiatrowe może być uciążliwy dla osób zamieszkujących sąsiednie tereny.
Szczególnie uciążliwe są tzw. infradźwięki – niesłyszalne przez człowieka ale oddziałujące na
jego organizm.
Zgodnie ze swoimi kompetencjami Rada Powiatu w Brodnicy w drodze uchwały nr
VIII/38/2011 z dnia 31 maja 2011 r. wprowadziła zakaz używania jednostek pływających o
napędzie spalinowym na wodach powierzchniowych (34 jeziorach) powiatu brodnickiego.
Na terenie powiatu brodnickiego znajduje się 28 stacji bazowych telefonii
komórkowej. Najwięcej stacji (po 5) zlokalizowanych jest w Brodnicy i w gminie Górzno, a
najmniej (po 2) w gminach: Brodnica, Brzozie, Osiek i Świedziebnia. Nie stwierdza się
przekroczeń dopuszczalnej normy promieniowania elektromagnetycznego.
Źródłami wystąpienia poważnej awarii mogą być wszystkie trasy komunikacyjne, po
których odbywa się ruch pojazdów przewożących substancje niebezpieczne.
W warunkach powiatu brodnickiego jest to przede wszystkim trasa krajowa nr 15, a
zwłaszcza jej odcinek przebiegający przez miasto Brodnicę i przez dolinę Drwęcy. Wyciek
takiej substancji na terenach zamieszkałych może spowodować zagrożenie dla zdrowia i życia
ludzi. Awaria na terenach cennych przyrodniczo może spowodować znaczne straty
środowiskowe. W powiecie brodnickim takim najbardziej wrażliwym obszarem jest dolina
Drwęcy, a zwłaszcza w rejonie Tamy Brodzkiej.
W granicach powiatu brodnickiego znajdują się trzy zakłady, które zaliczane są do
podmiotów potencjalnie charakteryzujących się największym oddziaływaniem na środowisko,
dla których warunki korzystania z wód, odprowadzania ścieków, postępowania z odpadami,
emisji hałasu i emisji zanieczyszczeń do powietrza zastąpiono jednym pozwoleniem
(pozwolenie zintegrowane), kompleksowo ujmującym warunki korzystania ze środowiska.
Na terenie powiatu żaden z podmiotów nie kwalifikuje się do grupy zakładów o zwiększonym
ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (ZZR) oraz do zakładów o dużym ryzyku
wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (ZDR).
W ostatnim okresie na terenie powiatu nie wystąpiły też zdarzenia o znamionach poważnej
awarii.
Przygotowane przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Brodnicy
informacje o stanie bezpieczeństwa sanitarnego powiatu brodnickiego w 2013 r. i w I
półroczu 2014 r. wskazują, że sytuacja epidemiologiczna wybranych chorób zakaźnych nie
uległa istotnym zmianom w porównaniu z latami poprzednimi i można ocenić ją jako dobrą.
Na stan sytuacji epidemiologicznej powiatu brodnickiego wpływ miał znaczny wzrost liczby
zachorowań na różyczkę i ospę wietrzną. W dalszym ciągu notuje się wzrost liczby
zachorowań na wirusowe zakażenia jelitowe, biegunki i zapalenie żołądkowo jelitowe BNO,
o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu oraz płonicę. Na
wyrównanym
poziomie
wystąpiły zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby, grypę potwierdzoną laboratoryjnie,
23
choroby wywołane przez Streptococcus pyogenes oraz styczność i narażenie na wściekliznę.
Nie wystąpiły choroby szczególnie niebezpieczne, wysoce zakaźne, zawleczone z innych stref
klimatycznych, nie notowano epidemicznego wzrostu zachorowań. Nie wystąpiły zjawiska o
charakterze klęsk żywiołowych, rzutujące na pogorszenie się sytuacji zachorowań w regionie.
Sytuacja epidemiologiczna powiatu brodnickiego w porównaniu do województwa kujawskopomorskiego jest również korzystna.
Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Brodnicy w 2013 r. i w I półroczu 2014 r.
sprawowała nadzór sanitarny nad 11 miejscami wykorzystywanymi do kąpieli
zlokalizowanymi na wodach powierzchniowych (jeziorach). Wszystkie miejsca
wykorzystywane do kąpieli uzyskały pozytywne bieżące oceny jakości wody stwierdzające
przydatność wody do kąpieli. Stan sanitarno-porządkowy również nie budził zastrzeżeń.
Rola powiatów w zakresie możliwości wpływu na model gospodarki odpadami z
sektora gospodarczego wynika z uprawnień do udzielania pozwoleń na wytwarzanie odpadów
lub zezwoleń na gospodarowanie odpadami. Podkreślić należy, iż starosta jest w świetle
przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, organem ochrony
środowiska uprawnionym do kontroli stosowania i przestrzegania przepisów o ochronie
środowiska.
Analiza decyzji z zakresu gospodarki odpadami wydanych przez Starostę Powiatu
Brodnickiego doprowadza do konkluzji, iż zasadniczym źródłem powstania odpadów będzie
działalność przedsiębiorców prowadzona na terenie miasta Brodnicy, które to miasto jest
największą jednostką osadniczą Powiatu. Powiat brodnicki zalicza się do powiatów o średnim
stopniu uprzemysłowienia w skali województwa kujawsko-pomorskiego z dominującym
przemysłem rolno-spożywczym, stolarsko-meblowym oraz szeroko pojętą działalnością
usługową. Jednym z większych wytwórców odpadów są firmy UNIFREEZE Sp. z o.o.
zlokalizowana w miejscowości Miesiączkowo, gmina Górzno (zajmuje się produkcją
mrożonek z warzyw i owoców z gotowych surowców, zagospodarowując wytworzone przez
siebie i przyjmowane od innych posiadaczy odpady z grupy 02 1 19 katalogu odpadów w
ilości blisko 100 tys. Mg rocznie) oraz VORWERK AUTOTEC POLSKA (produkcja m.in.
części samochodowych) prowadząca działalność na terenie miasta Brodnicy.
W zakresie przetwarzania odpadów, poza wspomnianą wyżej działalnością spółki
UNIFREEZE (kompostowanie i obróbka biologiczna odpadów organicznych), funkcjonują
także instalacje do odzysku energii z odpadów drewna lub rozdrabniania tego rodzaju
odpadów, uzdatniania tłuszczy i mieszanin olejów spożywczych, mielenia tworzyw
sztucznych i produkcji granulatu, sortowania odpadów w celu uzyskania jednolitej frakcji
surowców wtórnych. Eksploatowane instalacje do odzysku odpadów służyć będą przede
wszystkim do zagospodarowania odpadów powstających na rynku lokalnym, przy czym na
podstawie udzielonych zezwoleń przedsiębiorcy prowadzący tę działalność przyjmować
mogą odpady z terenu całego kraju.
24
Ponadto na terenie powiatu działają prowadzący działalność w zakresie zbierania i
transportu szerokiej gamy odpadów, a także znaczna ilość przedsiębiorców będących
wytwórcami odpadów, którzy nie podlegają jednak obowiązkowi posiadania pozwolenia na
wytwarzanie odpadów. W zdecydowanej większości będzie to działalność związana z szeroko
pojętą sferą handlu i usług.
Na terenie województwa kujawsko-pomorskiego zgodnie z uchwałą Nr XXVI/434/12
Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 24 września 2012 r. w sprawie „Planu
gospodarki odpadami województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2012-2017 z perspektywą
na lata 2018-2023”, wyznaczonych zostało 7 regionów gospodarki odpadami komunalnymi.
Powiat Brodnicki w większości wchodzi w skład Regionu Lipnowsko-Rypińskiego (nr 3), a
gminy Bobrowo, Jabłonowo Pomorskie i Zbiczno znalazły się w regionie ChełmińskoWąbrzeskim (nr 2). Do wyznaczonych dla poszczególnych regionów regionalnych instalacji
przetwarzania odpadów komunalnych przekazywane muszą być, zgodnie z obowiązkiem
wynikającym z przepisów ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i
porządku w gminach, wszystkie odebrane od właścicieli nieruchomości zmieszane odpady
komunalne, odpady zielone oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych
przeznaczone do składowania. Rozczłonkowanie powiatu w zakresie przynależności
poszczególnych gmin do innych regionów gospodarowania odpadami nie jest zjawiskiem
uniemożliwiającym prowadzenie prawidłowej gospodarki odpadami komunalnymi.
Według danych GUS na terenie Powiatu brodnickiego w ciągu 2012 r. wytworzono
50,9 tys. ton odpadów (z wyłączeniem odpadów komunalnych). Dla porównania w
województwie kujawsko-pomorskim - 2268 tys. ton. Wszystkie wytworzone na obszarze
Powiatu odpady zostały poddane odzyskowi. Nie było konieczności ich składowania bądź
unieszkodliwiania termicznego. W 2012 roku zebrano na terenie Powiatu brodnickiego
13926,5 tys. ton zmieszanych odpadów komunalnych, w tym 9766,2 tys. ton z gospodarstw
domowych. Na terenie Powiatu znajdują się 2 czynne kontrolowane składowiska odpadów (w
Brodnicy i Łapinożu - gm. Osiek) o łącznej powierzchni 5,9 ha
W sektorze odpadów innych niż komunalne ilość wytwarzanych odpadów zależy od
wielu czynników, głównie czynników ekonomicznych stymulujących rozwój poszczególnych
sektorów gospodarki. Na ilości wytwarzanych odpadów wpływ mają także zmiany w
technologiach produkcji prowadzące do minimalizacji ilości wytwarzania odpadów lub do
zagospodarowywania odpadów w procesach produkcyjnych a także lokalizacja na terenie
gminy nowych zakładów bądź ich znacząca rozbudowa. Czynniki te są trudne do
przewidzenia i prognozowania.
W prognozowanym okresie należy oczekiwać wzrost ilości odbieranych odpadów
komunalnych na poziomie 100-300 Mg rocznie w skali powiatu. Zwiększaniu ilości odpadów
sprzyjać będzie także „uszczelnianie” systemu ich odbioru i opcjonalne objęcie systemem
odbioru także nieruchomości niezamieszkałych, a także identyfikacja nieruchomości, dla
25
których niezgodnie ze stanem faktycznym określono liczbę osób je zamieszkujących bądź
tych, które niezgodnie ze stanem faktycznym zostały wskazane jako niezamieszkałe. W
zakresie zmian składu morfologicznego powstających odpadów można oczekiwać wzrostu
zbieranych selektywnie odpadów, w tym zwłaszcza odpadów tworzyw sztucznych i
opakowań wielomateriałowych.
W przypadku braku realizacji Programu ochrony środowiska dla Powiatu
Brodnickiego omawiane wcześniej uciążliwości i zagrożenia środowiska mogłyby się jeszcze
bardziej pogłębiać. Trudne byłoby podjęcie kompleksowych działań programowych nad
redukcją uciążliwych emisji zanieczyszczeń, przez co nie byłaby możliwa poprawa stanu
środowiska i jakość życia mieszkańców Powiatu. Brak Programu znacznie utrudniłby lub
wręcz uniemożliwił pozyskanie przez Powiat środków finansowych na zadania związane z
ochroną środowiska, zarówno własne oraz na zadania wspólne z innymi podmiotami.
V. PROBLEMY ORAZ CELE OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU
WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTU PROGRAMU
Na obszarze Powiatu Brodnickiego znajdują się liczne formy prawnej ochrony
przyrody: 13 rezerwatów przyrody, 2 parki krajobrazowe, 2 obszary chronionego krajobrazu,
82 pomniki przyrody, 141 użytków ekologicznych, 5 obszarów Natura 2000. Cały teren
Powiatu Brodnickiego znajduje się w granicach obszaru funkcjonalnego „Zielone Płuca
Polski”, w którym jako naczelną przyjęto zasadę zrównoważonego rozwoju z uwagi na
walory i potrzeby ochrony środowiska. Świadczy to niewątpliwie o wysokich walorach
przyrodniczych i krajobrazowych Powiatu. Konieczne będzie zatem kontynuowanie działań,
zarówno inwestycyjnych, jak i pozainwestycyjnych, mających na celu zachowanie tych
walorów.
Przeprowadzona analiza stanu środowiska na obszarze Powiatu Brodnickiego
wykazała, iż notuje się przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu, głównie na skutek
dużego natężenia ruchu pojazdów. Celem ochrony środowiska w tym zakresie powinno być
podjęcie działań prowadzących do zapewnienia dopuszczalnych poziomów hałasu, a tym
samym poprawa jakości życia mieszkańców Powiatu.
Ze względu na to, iż na terenie Powiatu podstawowym źródłem zanieczyszczenia
powietrza jest emisja zanieczyszczeń z sektora energetycznego, a w szczególności tzw.
„emisja niska” z kotłowni lokalnych i palenisk indywidualnych, niezbędne jest podjęcie
kompleksowych działań na rzecz sukcesywnego zastępowania tych źródeł - bezemisyjnymi
lub niskoemisyjnymi. Szczególnie promowane i wspierane finansowo powinny być
inwestycje w odnawialne źródła energii, ze szczególnym wspieraniem energetyki
„rozproszonej”. (panele słoneczne, ogniwa fotowoltaiczne, pompy ciepła, biomasa).
26
Analiza stanu środowiska Powiatu Brodnickiego i identyfikacja zagrożeń tego stanu
oraz problemów ochrony środowiska wskazuje również, że niezbędne są dalsze inwestycje w
zakresie gospodarki ściekowej, w szczególności budowa i rozbudowa sieci i urządzeń
kanalizacji sanitarnej. Pożądany jest wzrost powierzchni leśnych i zadrzewień, zwłaszcza na
terenach zlewni rolniczych i na obszarach zagrożonych erozją gleb. Pozwoli to na dalszą
sukcesywną poprawę jakości wód powierzchniowych i zapobieganie zagrożeniom
pogorszenia jakości zasobów wód podziemnych.
Realizacja ustaleń projektu programu jest zgodna z celami ochrony środowiska
ustanowionymi na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym istotnymi z
punktu widzenia projektu dokumentu, w szczególności nie wywoła negatywnego wpływu na
obszary Natura 2000.
VI. OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA
ŚRODOWISKO, MOŻLIWOŚCI I SPOSOBY ICH OGRANICZANIA,
ZAPOBIEGANIA LUB KOMPENSACJI ORAZ MOŻLIWE ROZWIĄZANIA
ALTERNATYWNE
Podstawą określenia potencjalnych zagrożeń i konfliktów, jakie może spowodować
realizacja projektu Programu ochrony środowiska Powiatu Brodnickiego, była wnikliwa
analiza proponowanych działań kierunkowych, analiza stanu środowiska Powiatu, ocena
istniejących i potencjalnych zagrożeń tego stanu oraz cena dokonana podczas wizji
terenowych.
Przedmiotem oceny były następujące elementy środowiska: różnorodność biologiczna,
ludzie, zwierzęta, rośliny, woda, powietrze, powierzchnia ziemi, krajobraz, klimat, zasoby
naturalne, zabytki i dobra materialne, z uwzględnieniem zależności miedzy tymi elementami
środowiska i między oddziaływaniami na te elementy. Oceniono również wpływ na obszary
Natura 2000, w tym chronione siedliska przyrodnicze oraz chronione gatunki roślin i
zwierząt.
W ocenie zastosowano trzy stopnie zagrożenia, jakie mogą wywrzeć proponowane
działania kierunkowe projektu dokumentu na poszczególne komponenty środowiska: mały
(1), średni (2) i znaczący (3). W wyniku realizacji projektu programu może też nastąpić
poprawa warunków środowiska (+) lub w wyniku braku oddziaływania warunki pozostają bez
zmian (0).
Pod pojęciem zagrożenie małe rozumieć należy typowe zmiany i przekształcenia
danego komponentu środowiska o niewielkich walorach, a także jakie spowoduje realizacja
ustaleń projektu programu w terenie już zainwestowanym lub przewidzianym do
zainwestowania.
27
Zagrożenie średnie związane jest z przekształceniem poszczególnych komponentów o
średnich walorach, jakie spowoduje realizacja ustaleń projektu programu w terenie
niezainwestowanym lub zainwestowanym w niewielkim stopniu. Zmiany te wiązać się będą z
budową obiektów kubaturowych i infrastruktury, bądź z funkcjonowaniem inwestycji
mogących w odczuwalny sposób negatywnie wpływać na środowisko i życie ludzi.
Zagrożenie znaczące wiązać się będzie z radykalnymi zmianami i przekształceniami
poszczególnych komponentów środowiska o dużych walorach, a związanych z budową
obiektów i infrastruktury, bądź z funkcjonowaniem inwestycji mogących w znaczący sposób
trwale negatywnie wpływać na środowisko.
Poprawa warunków środowiska wiązać się będzie z sytuacjami, gdzie wprowadzone
ustalenia sprzyjają bądź poprawiają dotychczasowe uwarunkowania i zapewniają ochronę
jego walorów.
Warunki pozostają bez zmian w sytuacjach, gdy ustalenia projektu programu nie mają
wpływu na elementy środowiska lub gdy są zgodne z dotychczasowymi zasadami i
sposobami zagospodarowaniem terenu.
Szczegółową ocenę poszczególnych działań kierunkowych w ujęciu poszczególnych
komponentów środowiska z uwzględnieniem opisanych kryteriów, zawiera poniższa tabela.
Kierunki
działań
Natura 2000
Różnorodność
biologiczna
Ludzie
Zwierzęta
Rośliny
Woda
Powietrze
Powierzchnia
ziemi
Krajobraz
Klimat
Zasoby
naturalne
Zabytki
Dobra
materialne
Elementy środowiska
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
P
Q
+
+
0
0
0
0
0
+
0
+
+
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
+
+
0
0
0
0
0
0
+
+
+
+
+
+
0
+
+
+
+
0
0
+
+
+
+
0
0
0
0
0
0
0
0
0
+
+
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
+
0
+
+
+
0
0
0
0
0
+
0
0
0
0
+
+
+
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
+
+
+
+
0
+
0
+
0
+
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
+
+
0
0
+
+
0
0
0
+
0
0
0
0
0
0
0
+
0
0
+
+
0
0
0
0
+
0
0
+
+
0
0
0
0
0
+
0
0
0
0
0
0
0
0
+
0
0
0
+
0
+
+
+
0
+
+
+
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
+
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
A. Poprawa jakości wód
B. Poprawa jakości powietrza atmosferycznego i ochrona klimatu
28
C. Poprawa klimatu akustycznego
D. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi
E. Ochrona przed poważnymi awariami i poważnymi awariami przemysłowymi
F. Zarządzanie środowiskiem w aspekcie ochrony zdrowia
G. Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość
H. Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy
I. Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych
J. Ochrona przyrody i krajobrazu
K. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów i zieleni
L. Ochrona powierzchni ziemi i gleb
M. Ochrona zasobów kopalin
N. Edukacja społeczeństwa i udział społeczeństwa w ochronie środowiska
O. Rozwój badań i postęp techniczny
P. Planowanie przestrzenne w ochronie środowiska
Q. Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska
Analizując zanotowane w tabeli wyniki przeprowadzonej oceny wpływu realizacji
projektu programu na poszczególne komponenty środowiska należy stwierdzić, że realizacja
planowanych działań kierunkowych spowoduje poprawę stanu środowiska Powiatu
Brodnickiego.
Nie odnotowano przewidywanego znaczącego oddziaływania na żaden z elementów
środowiska. Negatywne zmiany nie nastąpią w odniesieniu do żadnego elementu środowiska.
Dla większości elementów środowiska prognozuje się poprawę stanu. Nie zidentyfikowano
oddziaływań na obszary Natura 2000 i zabytki.
1. Natura 2000
Powiat Brodnicki jest szczególnie bogaty w występowanie obszarów Natura 2000
(jeden obszar szczególnej ochrony ptaków „Bagienna Dolina Drwęcy” oraz cztery obszary
mające znaczenie dla Wspólnoty: „Dolina Drwęcy”, „Ostoja Brodnicka”, „Ostoja Lidzbarska”
i „Mszar Płociczno. Realizacja Programu nie spowoduje zauważalnych oddziaływań na
przedmioty ochrony tych obszarów oraz na ich spójność. Planowane działania ukierunkowane
są na kompleksową ochronę środowiska i poprawę stanu jego poszczególnych komponentów.
Sprzyjać temu będą reżimy ochronne obowiązujące na terenie parków krajobrazowych,
obszarach chronionego krajobrazu i rezerwatach przyrody, na które przestrzennie „nakładają
się” obszary Natura 2000.
29
2. Różnorodność biologiczna
Obszar Powiatu Brodnickiego odznacza się dużą różnorodnością biologiczną.
Najcenniejsze tereny i obiekty przyrodnicze objęte są ochroną prawną w postaci sieci
obszarów Natura 2000, parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu,
rezerwatów przyrody, pomników przyrody i użytków ekologicznych. Obowiązujące w ich
granicach reżimy sprzyjają ochronie ich wartości przyrodniczych. Realizacja programu
pozwoli na zwiększenie różnorodności biologicznej obszaru Powiatu, będzie to możliwe
dzięki nowym powierzchniom leśnym oraz nasadzeniom zieleni – zadrzewień i krzewów o
funkcji krajobrazowej, ochronnej, izolacyjnej. Powiększenie terenów różnopostaciowej
zieleni będzie prowadzić do poprawy jakości ekosystemów (głównie terenów
niezabudowanych). Poprawią się także warunki funkcjonowania krajowego, regionalnych i
lokalnych korytarzy ekologicznych.
3. Ludzie
W wyniku realizacji programu poprawi się jakość życia mieszkańców Powiatu.
Większość celów i działań kierunkowych określonych w programie korzystnie wpłynie na
warunki życia mieszkańców. W szczególności dzięki działaniom na rzecz zmniejszenia
niskiej emisji poprawi się jakość powietrza, dzięki wyprowadzeniu ruchu tranzytowego z
Brodnicy oraz zrealizowanym innych inwestycji drogowych poprawią się warunki
akustyczne, a m.in. dzięki poprawie stanu sanitarnego zmniejszy się ilość zachorować wśród
mieszkańców. Rozwój terenów zieleni miejskiej i infrastruktury rekreacyjnej pobudzi
mieszkańców do aktywności fizycznej, co korzystanie wpłynie na ich stan zdrowia. Edukacja
ekologiczna społeczeństwa pozwoli na kształtowanie postaw ekologicznych, jak również na
zdrowszy styl życia.
4. Zwierzęta
Planowane działania w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu oraz ochrony i
zrównoważonego rozwoju rolnictwa, gospodarki leśnej korzystnie wpłyną na warunki życia
fauny. Tworzenie nowych terenów zieleni na obszarach nieużytków rolniczych pozwoli na
powstanie nowych terenów ostoi możliwych do zasiedlenia przez zwierzynę. Ochrona przed
zabudową terenów przybrzeżnych jezior i den dolin rzecznych oraz wzbogacanie
różnorodności biologicznej tych terenów pozwoli na poprawę warunków bytowania fauny i
dalsze funkcjonowanie korytarza ekologicznego Drwęcy oraz regionalnych i lokalnych
ciągów przyrodniczych.
5. Rośliny
Planowane działania w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu oraz ochrony i
zrównoważonego rozwoju rolnictwa i gospodarki leśnej także korzystnie wpłyną na zasoby i
30
stan flory Powiatu. Chronione przed degradacją będą strefy przybrzeżne jezior Brodnickiego i
Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego, co pozwoli na ochronę roślinności
przybrzeżnej oraz na wzbogacenie zasobów flory w tym rejonie. Ograniczy także spływ
zanieczyszczeń obszarowych do wód jezior. Zasoby roślinności zostaną wzbogacone w
obrębie rynien i dolin rzecznych, co wzmocni ich rolę jako korytarzy ekologicznych.
6. Woda
Planowane działania w zakresie dalszego porządkowania gospodarki ściekowej na
obszarze Powiatu Brodnickiego pozwolą na poprawę jakości wód powierzchniowych i
podziemnych. Wieloletnie zaniedbania w tym zakresie od kilkunastu lat są stopniowo
niwelowane. Samorządy poszczególnych gmin zrealizowały szeroki pakiet zadań
inwestycyjnych związanych z gospodarką wodno-ściekową. Tym niemniej występuje duża
dysproporcja pomiędzy stopniem zwodociągowania i skanalizowania powiatu. Również duże
dysproporcje występują w stopniu dostępności do oczyszczalni ścieków mieszkańców miast i
wsi. Program przewiduje usuwanie tych dysproporcji. Siecią kanalizacyjną obejmowane będą
kolejne obszary zabudowane. Likwidacji ulegać będą zbiorniki bezodpływowe na ścieki –
często wątpliwej szczelności. Prowadzone będą dalsze działania edukacyjne społeczności
Powiatu w celu wdrażania zasad oszczędnego gospodarowania wodą i ochrony zasobów
wodnych regionu.
7. Powietrze
Na stan obecny powietrza w Powiecie Brodnickim największy wpływ ma tzw. „niska
emisja”. Jest skutkiem używania węgla i miału węglowego jako głównych paliw w
kotłowniach i gospodarstwach domowych. Emisje energetyczne i technologiczne pochodzą
także z dość licznych zakładów przemysłowych, których największa koncentracja występuje
w mieście Brodnica. Istotnym źródłem zanieczyszczenia powietrza jest też emisja
komunikacyjna.
Ramy działań wyznacza tu głównie Program ochrony powietrza dla strefy kujawskopomorskiej ze względu na przekroczenie poziomów dopuszczalnych dla pyłu PM 10 i
benzenu oraz docelowych dla arsenu i ozonu. Termin realizacji programu określono na 31
grudnia 2020 roku. Program wskazuje katalog działań naprawczych krótko i
długoterminowych, eliminujących przyczyny zanieczyszczeń i zmierzających do osiągnięcia
poziomów nie powodujących przekroczeń stężeń dopuszczalnych i docelowych.
Planowane na terenie Powiatu działania w zakresie zastępowania tradycyjnych paliw
węglowych, paliwami niskoemisyjnymi lub energią ze źródeł odnawialnych (bezemisyjnych)
pozwolą na poprawę jakości powietrza, zwłaszcza na terenach zurbanizowanych. Dla
przywrócenia standardów jakości powietrza program wskazuje też na konieczność
podejmowania działań w zakresie obniżania emisji komunikacyjnej, polegające m.in. na
31
budowie obwodnicy miasta Brodnicy, ograniczaniu ruchu pojazdów w centrum, modernizacji
istniejących dróg.
Stosowne reżimy w zakresie nakazu stosowania paliw niskoemisyjnych zawierać też
będą sporządzane miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Znacznych efektów w
oszczędności energii spodziewać się należy w realizacji planowanych prac termo
modernizacyjnych obiektów. Program ochrony powietrza nakłada na Starostę Brodnickiego
obowiązek składania Zarządowi Województwa Kujawsko-Pomorskiego rokrocznych
sprawozdań z jego realizacji.
8. Powierzchnia ziemi
Rozwój społeczno-gospodarczy odbywa się w przestrzeni kosztem tzw. powierzchni
aktywnych przyrodniczo. Program ochrony środowiska przewiduje również działania na rzecz
ochrony powierzchni ziemi. Poprawę stanu ma zapewnić głównie zwiększenie powierzchni
terenów zieleni. Rozwój różnych form roślinności zapobiega procesom erozyjnym, głównie
erozji wietrznej i wodnej na terenach odkrytych i silnie „urzeźbionych”. Realizacja nowej
zabudowy będzie odbywać się w sposób zabezpieczający powierzchnię ziemi przed
degradacją, głównie przez zaplanowanie odpowiednio wysokich wskaźników powierzchni
biologicznie czynnej.
Powierzchnie istniejących i planowanych rejonów eksploatacji kopalin będą poddane
rekultywacji w pożądanym kierunku leśno-wodnym. Także dalsze doskonalenie gospodarki
odpadami np. poprzez zapobieganie powstawaniu nielegalnych wysypisk odpadów,
prowadzić będzie do ochrony powierzchni ziemi.
9. Krajobraz
Ochrona i kształtowanie walorów krajobrazowych Powiatu będzie realizowane przede
wszystkim dzięki zwiększaniu zasobów zieleni leśnej i zadrzewień. Planowane jest dalsze
porządkowanie zabudowy na terenie Powiatu , w szczególności strefowanie rożnych funkcji,
postulowane jest przestrzeganie parametrów urbanistycznych dla nowej zabudowy, unikanie
powstawania dominant krajobrazowych. Program nakazuje ochronę krajobrazu otwartego
przed inwestycjami dysharmonijnymi.
Dzięki planowanym pracom termomodernizacyjnym zwiększy się również estetyka
budynków, zwłaszcza ich elewacji, co korzystnie wpłynie na walory fizjonomiczne
krajobrazu.
Te kierunki działań pozwolą na zachowanie i kształtowanie walorów krajobrazowych i
ładu przestrzennego.
32
10. Klimat
Realizacja Programu ochrony środowiska pozwoli na poprawę warunków
klimatycznych w skali lokalnej. Głównie działania w zakresie ograniczanie emisji
punktowych (ze źródeł energetycznych) i emisji liniowych (ze źródeł komunikacyjnych)
pozwolą na poprawę jakości powietrza w Powiecie.
Rozwój terenów zieleni pozwoli na poprawę lokalnych warunków
mikroklimatycznych.
11. Zasoby naturalne
Realizacja Programu ochrony środowiska pozwoli na zachowanie zasobów
naturalnych. W szczególności nie ulegną degradacji zasoby wodne, zasoby flory i fauny. W
odniesieniu do większości zasobów naturalnych nastąpi poprawa stanu. Opisano to w pkt 4,5,
6 i 8.
12. Zabytki
Ze względu na brak działań ochronnych odnoszących się bezpośrednio do zabytków
nie zidentyfikowano żadnych oddziaływań na ten element środowiska.
13. Dobra materialne
Realizacja Programu wpłynie pozytywnie lub neutralnie na dobra materialne.
Planowane działania programowe np. w zakresie rozbudowy sieci wodno-kanalizacyjnej,
termomodernizacji zwiększą wartość niektórych nieruchomości.
Przeprowadzona analiza możliwych rozwiązań alternatywnych w stosunku do
rozwiązań przedstawionych w projekcie Programu wskazuje, ze na okres programowania
określony do 2022 roku, planowane działania kierunkowe określone zostały w sposób
optymalny. Realizacja programu wymaga znacznych nakładów finansowych, dlatego zakres
planowanych działań, oprócz priorytetowo traktowanych względów środowiskowych,
uwzględnia także aspekt ekonomiczny.
Zapisy kierunkowe Programu nie pozostają w sprzeczności z celami ochrony
środowiska ustanowionymi na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym
istotnymi z punktu widzenia projektu dokumentu.
33
VII. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE
CZĘSTOTLIWOŚCI ANALIZY
PROGRAMU
PRZEWIDYWANYCH METOD ORAZ
SKUTKÓW REALIZACJI PROJEKTU
Ze względu na specyfikę programu ochrony środowiska, dokument ten w swojej treści
zawiera zapisy dotyczące monitoringu i oceny realizacji programu.
Za organizację i zarządzanie Programem odpowiada Zarząd Powiatu Brodnickiego.
Najważniejszym procesem wdrażania Programu i realizacji założonych w nim celów
jest rejestracja zmian środowiska poprzez monitorowanie jego stanu jako całości i
poszczególnych komponentów. Działania te wraz z oceną stopnia realizacji zadań
określonych celami niniejszego opracowania dostarczą podstawowych informacji o stopniu
wdrożenia i efektach realizacji powyższego Programu. W tym celu wskazane jest
wspomaganie monitoringu środowiska realizowanego przez Wojewódzki Inspektorat
Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, monitoringiem lokalnym.
Prowadzony przez Inspektorat system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska
-
-
-
-
zwany państwowym monitoringiem środowiska, dostarczy m.in. informacji o:
aktualnym stanie środowiska i stopniu zanieczyszczenia jego poszczególnych komponentów,
ładunkach zanieczyszczeń odprowadzanych do środowiska,
dynamice antropogenicznych przemian środowiska przyrodniczego,
przewidywanych skutkach korzystania ze środowiska.
Wskaźnikiem skuteczności realizacji polityki ekologicznej będzie system nadzoru i kontroli
wdrażania Programu, który będzie polegał na:
dokonywaniu co 2 lata oceny realizacji Programu,
dokonywaniu oceny realizacji programów naprawczych poszczególnych komponentów
środowiska.
Miernikami skuteczności polityki ekologicznej powinny być:
stopień zmniejszenia różnicy (w %) między faktycznym zanieczyszczeniem środowiska (np.
depozycją lub koncentracją poszczególnych zanieczyszczeń w powietrzu, wodzie, glebie), a
naukowo uzasadnionym zanieczyszczeniem dopuszczalnym (ładunkiem krytycznym),
ilość zużywanej energii, materiałów, wody oraz ilość wytwarzanych odpadów i emitowanych
zanieczyszczeń w przeliczeniu na jednostkę dochodu narodowego lub wielkość produkcji
(wyrażoną w jednostkach fizycznych lub wartością sprzedaną),
- stosunek kosztów do uzyskiwanych efektów ekologicznych (dla oceny programów i
projektów inwestycyjnych w ochronie środowiska),
- techniczno-ekologiczne charakterystyki materiałów, urządzeń, produktów (np. zawartość
ołowiu w benzynie, zawartość rtęci w bateriach, jednostkowa emisja węglowodorów przy
eksploatacji samochodu, poziom hałasu w czasie pracy samochodu itp.); zgodnie z zasadą
dostępu do informacji dane te powinny być ujawniane na metkach lub w dokumentach
technicznych produktów.
34
Powyższe wskaźniki powinny być gromadzone i wykorzystywane do ocen realizacji polityki
ekologicznej państwa w dwóch przekrojach: terytorialnym (do zakładu włącznie) i
branżowym.
Poza głównymi miernikami przy ocenie skuteczności realizacji Programu będą
stosowane wskaźniki społeczno-ekonomiczne, wskaźniki presji na środowisko i stanu
środowiska oraz wskaźniki reakcji państwa i społeczeństwa, a mianowicie:
Wskaźniki społeczno-ekonomiczne:
- poprawa stanu zdrowia mieszkańców Powiatu, mierzona przy pomocy takich mierników jak
długość życia, spadek umieralności niemowląt, spadek zachorowalności na obszarach, w
których szkodliwe oddziaływania na środowisko i zdrowie występują w szczególnie dużym
natężeniu (obszary najsilniej uprzemysłowione i zurbanizowane),
- zmniejszenie zużycia energii, surowców i materiałów na jednostkę produkcji oraz
zmniejszenie całkowitych przepływów materiałowych w gospodarce,
- coroczny przyrost netto miejsc pracy w wyniku realizacji przedsięwzięć ochrony środowiska.
Wskaźniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko:
- zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód, poprawę jakości wód
płynących, stojących i wód podziemnych, poprawę jakości wody do picia oraz spełnienie
przez wszystkie te rodzaje wód wymagań jakościowych,
- poprawa jakości powietrza poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza (zwłaszcza
zanieczyszczeń szczególnie szkodliwych dla zdrowia i zanieczyszczeń wywierających
najbardziej niekorzystny wpływ na ekosystemy, a więc przede wszystkim metali ciężkich,
trwałych zanieczyszczeń organicznych, substancji zakwaszających, pyłów i lotnych
związków organicznych),
- zmniejszenie uciążliwości hałasu, przede wszystkim poziomu hałasu na granicy własności
wokół obiektów przemysłowych, hałasu ulicznego, w tym wzdłuż głównych tras
komunikacyjnych,
- zmniejszenie ilości wytwarzanych i składowanych odpadów, rozszerzenie zakresu ich
gospodarczego wykorzystania oraz ograniczenie zagrożeń dla środowiska ze strony odpadów
niebezpiecznych,
- wzrost poziomu różnorodności biologicznej ekosystemów leśnych i poprawa stanu
zdrowotności lasów będących pod wpływem zanieczyszczeń powietrza, wody lub gleby,
- zahamowanie zaniku gatunków roślin i zwierząt oraz zaniku ich naturalnych siedlisk, a także
pomyślne reintrodukcje gatunków,
- zmniejszenie negatywnej ingerencji w krajobrazie oraz kształtowanie estetycznego krajobrazu
zharmonizowanego z otaczającą przyrodą.
Wskaźniki aktywności władz miejskich i społeczeństwa:
- spójność i efekty działań w zakresie monitoringu i kontroli;
35
- zakres i efekty działań edukacyjnych oraz stopień udziału społeczeństwa w procesach
decyzyjnych;
- opracowywanie i realizowanie przez grupy i organizacje pozarządowe projektów na rzecz
ochrony środowiska.
Stan gospodarki odpadami na terenie Powiatu winien być systematycznie kontrolowany
(monitorowany). Monitoring ten ma znaczenie informacyjne, jednak jego głównym celem jest
optymalizacja zarządzania systemem gospodarki odpadami.
Wydaje się, iż zasadniczym elementem tego monitoringu jest dokonywana corocznie analiza
stanu gospodarki odpadami komunalnymi, w szczególności przestrzegania wydanych
pozwoleń i składania stosownych sprawozdań.
VIII. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU
PROJEKTU PROGRAMU NA ŚRODOWISKO
Pod pojęciem „transgraniczne oddziaływanie na środowisko” należy rozumieć,
zgodnie z art. 104 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o
środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko: stwierdzenie możliwości znaczącego transgranicznego
oddziaływania na środowisko w wyniku realizacji projektu dokumentu, pochodzącego z
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na teren innego państwa.
Z uwagi na geograficzne położenie Powiatu Brodnickiego nie występuje konieczność
przeprowadzenia postępowania dotyczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko.
IX. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM
Celem opracowania prognozy oddziaływania na środowisko jest określenie
przewidywanych skutków wpływu realizacji ustaleń wyżej wymienionego projektu Programu
ochrony środowiska na środowisko, wynikających z realizacji planowanych działań
kierunkowych, w szczególności nowych inwestycji infrastruktury technicznej służących
ochronie środowiska. Uznano, że uzgodniony zakres prognozy pozwoli na sporządzenie
projektu uwzględniającego aspekty środowiskowe, w celu wspierania zrównoważonego
rozwoju oraz we wdrażaniu prawa wspólnotowego w dziedzinie ochrony środowiska.
Prognozę sporządzono głównie w oparciu o metody opisowe wpływu planowanych
kierunków działań. Uwzględniono stan i zagrożenia środowiska w zakresie poszczególnych
elementów środowiska oraz dokonano analizy dotychczasowych zagrożeń środowiska i zmian
stanu środowiska na obszarze Powiatu i w jego bezpośrednim otoczeniu w ostatnich latach.
Uwzględniono położenie Powiatu Brodnickiego względem obiektów i terenów podlegających
ochronie, w szczególności na mocy ustawy o ochronie przyrody. Uwzględniono specyfikę
obszaru, w tym istniejące już funkcje, istniejący układ komunikacyjny oraz sieci i urządzenia
36
infrastruktury technicznej, użytkowanie gruntów, wymogi ochrony przyrody.
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Brodnickiego jest podstawowym
instrumentem do realizacji zadań własnych w zakresie polityki ochrony środowiska, które
będą w całości lub w części finansowane ze środków będących w jego dyspozycji, zadań
koordynowanych lub inicjowanych oraz wytycznych do planów i programów branżowych.
Analizowany projekt dokumentu jest kolejną wersją tego typu Programu, zastępującą
Program ochrony środowiska Powiatu Brodnickiego przyjęty przez Radę Powiatu w Brodnicy
uchwałą nr XXV/129/2005 z dnia 24 stycznia 2005 r.
Cele polityki ochrony środowiska stanowią rozwinięcie i uszczegółowienie celów w
zakresie ochrony środowiska i rozwoju infrastruktury służącej ochronie środowiska
sformułowanych w „Strategii rozwoju Powiatu Brodnickiego, jak również w poprzedniej
edycji Programu. Jako podstawowy cel polityki ochrony środowiska na obszarze Powiatu do
2018 r. i perspektywicznie do 2022 r. przyjęto: poprawę jakości środowiska w celu poprawy
jakości życia mieszkańców oraz zwiększenia atrakcyjności i możliwości rozwoju powiatu.
Analiza stanu środowiska Powiatu Brodnickiego i identyfikacja zagrożeń tego stanu
oraz problemów ochrony środowiska upoważnia do stwierdzenie, iż niezbędne jest
kontynuowanie szerokich działań w zakresie poprawy jakości powietrza, poprawy klimatu
akustycznego, ograniczenie emisji ścieków do wód oraz zwiększenie terenów zieleni.
Działania programowe w zakresie ochrony środowiska na obszarze Powiatu
Brodnickiego uwzględniają z jednej strony dość dobry obecny stan środowiska, w tym
poszczególnych jego komponentów, lecz możliwy do dalszej poprawy. Z drugiej zaś strony
wynikają z dynamicznego rozwoju procesów urbanizacyjnych.
Sformułowano dla Powiatu Brodnickiego następujące cele polityki ochrony środowiska:
Poprawa jakości środowiska;
Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii;
Ochrona i racjonalne użytkowanie zasobów przyrodniczych;
Działania systemowe w ochronie środowiska.
Realizacja tak sformułowanych celów polityki ochrony środowiska pozwoli na sukcesywną
poprawę stanu środowiska Powiatu oraz spełnianie wymogów prawa krajowego w zakresie
ochrony środowiska z zachowaniem wymogów i standardów Unii Europejskiej.
W Programie zamieszczono wykaz najważniejszych działań kierunkowych w podziale
na poszczególne cele ekologiczne zdefiniowane w dokumencie, z podaniem uzyskanych w
wyniku ich realizacji efektów rzeczowych i ekologicznych oraz szacunkowych nakładów w
okresie realizacji zadań Programu tj. do 2018 r. i w okresie perspektywicznym do 2022 r.
Wyniki przeprowadzonej oceny wpływu realizacji projektu programu na poszczególne
komponenty środowiska wskazują, że realizacja planowanych działań kierunkowych
spowoduje generalnie poprawę stanu środowiska. Nie odnotowano przewidywanego
znaczącego oddziaływania na żaden z elementów środowiska. Negatywne zmiany nie
37
nastąpią w odniesieniu do żadnego elementu środowiska. Dla większości elementów
środowiska prognozuje się poprawę stanu. Nie zidentyfikowano oddziaływań na zabytki.
Realizacja założonych celów ekologicznych w Programie ochrony środowiska dla
Powiatu Brodnickiego na lata 2015-2018 z perspektywą do 2022 r. jest możliwa poprzez:
- pozyskiwanie środków finansowych na realizację inwestycji służących ochronie
środowiska,
- optymalne wykorzystanie rozwiązań o charakterze organizacyjnym z
uwzględnieniem zasady zrównoważonego rozwoju,
- przestrzeganie założonych zasad zarządzania środowiskiem,
- otrzymanie przyzwolenia społecznego na wdrażanie programu ochrony
środowiska.