REALIZACJA KPPN PRZEZ GMINY

Realizacja Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii w 2011 r.
przez gminy w ujęciu ogólnokrajowym1
W 2011 r. sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania
Narkomanii przekazało 2297 gmin z ogólnej liczby 2554, tj. 89 %. Największe odsetki
przesłanych kwestionariuszy odnotowano w województwie opolskim, gdzie sprawozdały się
wszystkie gminy oraz dolnośląskim (97,7%), a najmniej w województwie podkarpackim
(76,2%).
Wykres 1. Odsetki gmin, które przesłały sprawozdanie w województwach
opolskie
100
dolnośląskie
97,7
podlaskie
95,9
warmińsko - mazurskie
95,8
świętokrzyskie
94,2
kujawsko-pomorskie
93,2
zachodniopomorskie
92,3
małopolskie
91,9
wielkopolskie
91,7
pomorskie
89,8
łódzkie
89,5
lubuskie
89,4
śląskie
87
lubelskie
81,1
mazowieckie
80,5
podkarpackie
76,2
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Źródło: Sprawozdania KBPN z realizacji KPPN w 2011 wypełnione przez gminy.
W 2011 r., spośród 2 274 gmin, które nadesłały sprawozdanie z realizacji KPPN, 1 227 gmin
opracowało i realizowało oddzielny program przeciwdziałania narkomanii, zaś 860 gmin
realizowało program przeciwdziałania uzależnieniom, który obejmował działania z obszaru
przeciwdziałania narkomanii i alkoholizmowi. Na realizację zadań z zakresu profilaktyki
narkomanii, które realizowało łącznie 1 757 gmin (77%), spośród 2 274, które przesłały
1
Źródło: Informacja o realizacji działań wynikających z Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii w
2011 r. Opracowanie: Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii.
1
sprawozdania z realizacji KPPN - wydatkowano średnio 34 006 PLN, tj. o 1 884 PLN więcej
niż w roku 2010 (23 122 PLN). W sumie przeznaczono na ten cel kwotę 59 749 060 PLN
czyli o 3 878 065 PLN (55 870 995 PLN) więcej niż w roku 2010. Kwotę tę wydatkowano:

na realizację programów profilaktyki uniwersalnej – ogółem 30 948 635 PLN,
tj. o 2 410 722 PLN mniej niż w roku poprzednim. Kwoty przeznaczone na to zadanie
w poszczególnych gminach wahały się od 50 PLN do 4 296 291 PLN w zależności
m.in. od wielkości gminy i nasilenia problemu związanego z używaniem narkotyków;

na dofinansowanie programów profilaktyki selektywnej – ogółem 25 264 330 PLN,
tj. 5 605 370 PLN więcej w stosunku do roku 2010. Kwota dofinansowania wahała się
w poszczególnych gminach od 100 PLN do 2 873 700 PLN;

na
finansowanie
opracowania
i
upowszechnienia
materiałów
informacyjno-
edukacyjnych z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki narkomanii – ogółem 749 285
PLN, tj. o 164 154 PLN więcej niż w roku 2010. Kwota dofinansowania wahała się
w poszczególnych gminach od 15 PLN do 56 323 PLN;

na realizację kampanii społecznej – 1 306 297 PLN, tj. o 160 975 PLN mniej niż
w 2010 r. Wysokość wsparcia finansowego wyniosła w poszczególnych gminach od
41 PLN do 99 852 PLN;

na współpracę z mediami – łącznie 353 091 PLN. Kwota dofinansowania wahała się
w poszczególnych gminach od 50 PLN do 76 200 PLN i pozostała na podobnym
poziomie jak w 2010 r.

na realizację szkoleń z zakresu podnoszenia kwalifikacji zawodowych osób
zaangażowanych w działalność profilaktyczną – w sumie 1 127 422 PLN. Kwota
dofinansowania wahała się w poszczególnych gminach od 54 PLN do 53 419 PLN.
Wspieranie rozwoju programów profilaktyki uniwersalnej
W 2011 r. 1496 gmin (66%) wdrażało 8 040 programów profilaktyki uniwersalnej, tj.
o 879 więcej niż w roku poprzednim. Realizowane one były w 15 574 placówkach (w roku
2010 w 10 814 placówkach) i objęły łącznie 1 345 131 osób (w roku 2010 – 1 827 369 osób).
Programy profilaktyki uniwersalnej
skierowane były do różnych grup odbiorców. Były
wśród nich programy realizowane na wszystkich poziomach edukacji (w przedszkolach,
szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych), oferty zajęć
pozaszkolnych, jak również programy skierowane stricte do rodziców. I tak np. w 2011 r.
8 686 placówek zrealizowano 5 301 programów profilaktycznych na wszystkich poziomach
2
edukacji, którymi objęto 1 238 830 dzieci i młodzieży. Więcej informacji nt. zrealizowanych
programów zaprezentowano w tabeli 1.
Tabela 1. Programy profilaktyki uniwersalnej realizowane przez gminy
Programy profilaktyczne
na wszystkich poziomach
edukacji
Programy
adresowane do
rodziców
Programy
pozaszkolne
Liczba programów
5 301
1 102
2 468
Liczba placówek
realizujących programy
8 686
2 388
4 500
1 238 830
202 330
405 435
Liczba odbiorców
Źródło: Sprawozdania KBPN z realizacji KPPN w 2011 wypełnione przez gminy.
Wykres 2 prezentuje procentowe zestawienie gmin z poszczególnych województw, które
w 2011 r. wspierały finansowo programy profilaktyki uniwersalnej.
Wykres 2. Odsetek gmin w województwach, które wspierały finansowo programy
profilaktyki uniwersalnej (podstawą procentowania jest liczba gmin, które przesłały
sprawozdanie)
dolnośląskie
80,1%
śląskie
76,0%
zachodniopomorskie
72,9%
pomorskie
72,7%
małopolskie
72,6%
świętokrzyskie
71,9%
71,4%
opolskie
68,9%
lubuskie
warmińsko - mazurskie
66,7%
podkarpackie
65,6%
lubelskie
64,4%
63,6%
wielkopolskie
62,7%
kujawsko-pomorskie
łódzkie
61,4%
mazowieckie
59,3%
podlaskie
57,5%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
Źródło: Sprawozdania KBPN z realizacji KPPN w 2011 wypełnione przez gminy.
3
Najwyższy odsetek gmin, które wspierały finansowo programy profilaktyki uniwersalnej
odnotowano w województwie dolnośląskim - 80,1% oraz w województwie śląskim - 76,0%.
Podobny poziom odnotowano w województwach: zachodniopomorskim - 72,9% i pomorskim
- 72,7%. Najniższy odsetek gmin wspierających programy profilaktyki uniwersalnej
odnotowano w województwie mazowieckim – 59,3% i podlaskim - 57,5%. Wśród wszystkich
gmin, które przekazały sprawozdanie z realizacji KPPN w 2011 r. (2 274 gminy),
finansowanie programów profilaktyki uniwersalnej zadeklarowały 263 gminy miejskie,
co stanowiło blisko 90% wszystkich gmin miejskich, które przekazały sprawozdanie, 402
gminy miejsko-wiejskie (76% wszystkich gmin miejsko-wiejskich, które przekazały
sprawozdanie) oraz 829 gmin wiejskich (blisko 60% wszystkich gmin wiejskich, które
przekazały sprawozdania z realizacji KPPN za 2011 rok).
Najwyższe koszty poniesione przez gminy, które wspierały finansowo programy profilaktyki
uniwersalnej odnotowano w województwach: małopolskim - 5 636 449 PLN, śląskim - 4 244
882 PLN oraz dolnośląskim - 3 084 172 PLN. Najniższe nakłady na działania z powyższego
zakresu wykazały województwa: lubuskie - 592 805 PLN, zachodniopomorskie - 795 467
PLN i świętokrzyskie - 1 024 317 PLN.
Z prezentowanych danych wynika, że największy zasięg działań z zakresu profilaktyki
uniwersalnej, mierzony jako odsetek gmin w województwie wspierających profilaktykę,
występuje w większym stopniu wśród województw zachodniej Polski niż wschodniej.
Niektóre z danych epidemiologicznych (np. zgłaszalność do leczenia z powodu narkotyków)
wskazują na większy poziom problemu narkotyków i narkomanii w województwach
zachodniej Polski niż wschodniej. Jednostki samorządu terytorialnego w większym stopniu
podejmują działania w województwach bardziej zagrożonych problemem narkotykowym.
Wspieranie rozwoju programów profilaktyki selektywnej i wskazującej
W 2011 r. 314 gmin (14%) samorządów gmin sfinansowało w sumie 1 445 programów
profilaktyki selektywnej, tj. o 435 więcej niż w roku poprzednim. Programy te realizowane
były przez 3 486 placówek i objęły łącznie 146 210 osób, tj. o 5 490 osób więcej niż w roku
2010. Dla przykładu w 2011 r. w 8 686 placówkach zrealizowano łącznie 165 programów
wczesnej interwencji (m.in. program Fred), którymi objęto 40 958 osób. Więcej informacji nt.
działań realizowanych w ramach profilaktyki selektywnej zawiera tabela 2.
4
Tabela 2. Programy profilaktyki selektywnej realizowane przez gminy
Programy
realizowane
w świetlicach
socjoterapeutycznych
i ogniskach
wychowawczych
Programy
wczesnej
interwencji,
m.in.
program
FreD
Programy
realizowane
w klubach,
dyskotekach
podczas
imprez
masowych
Inne
programy
skierowane
do dzieci
z grup
ryzyka
Programy
realizowane
podczas
obozów
profilaktycznych
Pomoc
psychologiczna i prawna
dla rodzin
z problemem
narkomanii
i przemocy
domowej
Liczba programów
/inicjatyw
Liczba placówek
815
165
51
355
458
591
1 354
8 686
72
467
637
599
Liczba odbiorców
85 964
40 958
35 603
70 982
46 952
49 611
Źródło: Sprawozdania KBPN z realizacji KPPN w 2011 wypełnione przez gminy.
Na wykresie 3 przedstawiono odsetek gmin w poszczególnych województwach, które
w 2011 r. wspierały finansowo programy profilaktyki selektywnej i wskazującej.
Wykres 3. Odsetek gmin w województwach, które wspierały finansowo programy
profilaktyki selektywnej i wskazującej (podstawą procentowania jest liczba gmin, które
przesłały sprawozdanie)
26,2%
zachodniopomorskie
23,0%
lubuskie
20,6%
opolskie
dolnośląskie
18,9%
śląskie
18,4%
17,0%
kujawsko-pomorskie
16,7%
pomorskie
warmińsko - mazurskie
15,0%
12,3%
wielkopolskie
lubelskie
12,3%
małopolskie
12,1%
świętokrzyskie
11,7%
11,3%
mazowieckie
9,6%
podlaskie
łódzkie
8,2%
podkarpackie
6,4%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
Źródło: Sprawozdania KBPN z realizacji KPPN w 2011 wypełnione przez gminy.
5
Najwyższy odsetek gmin, które wspierały finansowo programy profilaktyki selektywnej
i wskazującej odnotowano w województwie zachodniopomorskim (26,2%) oraz opolskim
(20,6%), najniższy zaś w województwie podkarpackim (6,4%).
Wśród 2 274 gmin, które przesłały sprawozdania z realizacji KPPN i raportowały finansowe
wspieranie programów profilaktyki selektywnej i wskazującej były 142 gminy miejskie,
co stanowiło blisko 50% wszystkich gmin miejskich, które przesłały sprawozdanie, 101 gmin
miejsko-wiejskich
(19,5%
wszystkich
gmin
miejsko-wiejskich,
które
przekazały
sprawozdanie) oraz 70 gmin wiejskich, co stanowiło jedynie nieco ponad 5% wszystkich
gmin wiejskich, które przekazały sprawozdanie z realizacji KPPN w 2011 r. Najwyższe
koszty poniesione przez gminy, które w 2011 r. finansowały programy profilaktyki
selektywnej i wskazującej odnotowano w województwach: małopolskim - 4 044 893 PLN,
śląskim - 3 648 295 PLN oraz mazowieckim - 2 960 603 PLN. Najniższe nakłady wykazały
województwa: warmińsko-mazurskie - 211 891 PLN, podkarpackie - 277 966 PLN oraz
opolskie - 367 017 PLN.
Podobnie jak w przypadku profilaktyki uniwersalnej, w większym stopniu gminy
z zachodniej Polski wspierają programy profilaktyki selektywnej i wskazującej niż jednostki
samorządu terytorialnego ze wschodniej Polski.
Podniesienie
poziomu
wiedzy
społeczeństwa
na
temat
problemów
związanych
z używaniem substancji psychoaktywnych i możliwości zapobiegania zjawisku
W 2011 r. 809 gmin (ok. 36% wszystkich gmin, które przekazały sprawozdanie
z realizacji KPPN) finansowało działania z zakresu podnoszenia poziomu wiedzy
społeczeństwa nt. problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych
i możliwości zapobiegania temu zjawisku.
Wykres
4 prezentuje odsetek
gmin
w poszczególnych województwach, które realizowały powyższe działania.
6
Wykres 4. Odsetek gmin, które finansowały działania z zakresu podnoszenia poziomu
wiedzy społeczeństwa na temat problemów związanych z używaniem substancji
psychoaktywnych i możliwości zapobiegania temu zjawisku
śląskie
49,0%
warmińsko - mazurskie
45,8%
44,6%
kujawsko-pomorskie
42,0%
zachodniopomorskie
41,1%
lubuskie
wielkopolskie
39,4%
dolnośląskie
39,1%
38,2%
mazowieckie
małopolskie
37,0%
opolskie
36,6%
świętokrzyskie
36,5%
35,8%
pomorskie
34,3%
lubelskie
28,1%
podlaskie
26,4%
podkarpackie
łódzkie
23,8%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Źródło: Sprawozdania KBPN z realizacji KPPN w 2011 wypełnione przez gminy.
Najwyższy odsetek gmin, które finansowały działania z zakresu podnoszenia wiedzy
społeczeństwa na temat problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych
i możliwości zapobiegania temu zjawisku odnotowano w województwie śląskim
i warmińsko- mazurskim – pomiędzy 46% a 49%, zaś najniższy w województwie łódzkim 23,8 %.
Spośród 2 274 gmin, które przesłały sprawozdania z realizacji KPPN w 2011 r., działania
z zakresu podnoszenia poziomu wiedzy społeczeństwa na temat problemów związanych
z używaniem substancji psychoaktywnych i możliwości zapobiegania temu zjawisku
finansowało 167 gmin miejskich, co stanowiło około 60% wszystkich gmin miejskich, które
przesłały sprawozdanie, 214 gmin miejsko-wiejskich (tj. 41,4% wszystkich gmin tego typu,
które przekazały sprawozdanie), a także 427 gmin wiejskich (31,4% wszystkich gmin
wiejskich, które przesłały sprawozdanie).
Ponadto w 2011 r. 219 gmin (ok. 10%), spośród 2 274 gmin, które przesłały sprawozdania z
realizacji KPPN realizowało własną edukacyjną kampanię społeczną nt. problemu
narkomanii, natomiast 361 gmin (ok. 16%) włączyło się w kampanie realizowane na
poziomie ogólnopolskim lub wojewódzkim.
7
W ramach współpracy z mediami, którą w 2011 r. podjęło 431 gmin, spośród wszystkich
gmin, które przesłały sprawozdania KPPN, 28 gmin organizowało konferencje prasowe
poświęcone problemowi narkotyków i narkomanii, 80 gmin przekazało do mediów
komunikaty o tematyce narkotykowej, zaś przedstawiciele 235 gmin (10%), spośród 2 274
gmin, które przesłały sprawozdania z realizacji KPPN, napisali artykuły, które ukazały się
w lokalnych prasach i na stronach www. Dodatkowo 88 gmin w ramach współpracy
z mediami podejmowało inne niż ww. działania.
Podnoszenie kwalifikacji zawodowych osób zaangażowanych w działalność profilaktyczną
W 2011 r. 468 gmin (ok. 21% wszystkich gmin, które przesłały sprawozdanie z realizacji
KPPN w 2011 r.) organizowało lub dofinansowywało szkolenia z zakresu podnoszenia
kwalifikacji zawodowych osób zaangażowanych w działalność profilaktyczną.
Wykres 5 prezentuje odsetek gmin w poszczególnych województwach, które organizowały
lub dofinansowały szkolenia z zakresu podnoszenia kwalifikacji zawodowych osób
zaangażowanych w działalność profilaktyczną.
Wykres 5. Odsetek gmin w województwach, które organizowały lub dofinansowały szkolenia
z zakresu podnoszenia kwalifikacji zawodowych osób zaangażowanych w działalność
profilaktyczną
śląskie
29,0%
28,4%
pomorskie
28,0%
kujawsko-pomorskie
27,0%
wielkopolskie
małopolskie
27,0%
26,0%
zachodniopomorskie
23,9%
opolskie
22,9%
lubuskie
dolnośląskie
22,8%
łódzkie
20,7%
warmińsko - mazurskie
19,2%
świętokrzyskie
18,5%
18,4%
mazowieckie
16,7%
podkarpackie
14,1%
lubelskie
10,6%
podlaskie
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
Źródło: Sprawozdania KBPN z realizacji KPPN w 2011 wypełnione przez gminy.
8
Najwyższy odsetek gmin, które organizowały lub dofinansowały szkolenia z zakresu
podnoszenia kwalifikacji zawodowych osób zaangażowanych w działalność profilaktyczną
odnotowano w województwach: śląskim, pomorskim oraz wielkopolskim – około 27% - 29%,
najniższy zaś w województwie lubelskim i podlaskim - 10,6% - 14%.
Spośród 2 274 gmin, które przekazały sprawozdanie z realizacji KPPN w 2011 r., szkolenia
z zakresu podnoszenia kwalifikacji zawodowych osób zaangażowanych w działalność
profilaktyczną organizowało lub dofinansowywało 117 gmin miejskich (tj. 42% wszystkich
gmin tego typu, które przesłały sprawozdanie), 134 gminy miejsko-wiejskie, tj. blisko 30%
wszystkich gmin miejsko-wiejskich, które przekazały sprawozdanie oraz 216 gmin wiejskich
(16% wszystkich gmin tego typu, które sprawozdały się z realizacji KPPN w 2011 r.).
W 2011 r. zrealizowano 1 377 szkoleń, podczas których przeszkolono łącznie 10 573 osoby.
Wśród zrealizowanych w 2011 r. szkoleń były szkolenia dotyczące profilaktyki narkomanii
w szerokim ujęciu, a także szkolenia służące zdobyciu umiejętności konstruowania
programów profilaktycznych opartych na podstawach naukowych. Ponadto w 2011 r.
przeprowadzono szkolenia mające na celu rozwijanie umiejętności zawodowych osób już
realizujących różnego rodzaju programy profilaktyczne, jak również zorganizowano
superwizję dla realizatorów tych programów. I tak np. w 2011 r. wśród sprawozdających się
gmin, przeprowadzono 160 szkoleń dotyczących konstruowania programów profilaktycznych
opartych na podstawach naukowych, podczas których przeszkolono łącznie 10 573 osoby.
Więcej informacji na temat zrealizowanych w 2011 r. szkoleń zawiera tabela 3.
Tabela 3. Szkolenia z zakresu podnoszenia kwalifikacji zawodowych osób zaangażowanych
w działalność profilaktyczną zorganizowane lub dofinansowane przez gminy w 2011 r.
Liczba
szkoleń
Liczba
odbiorców
szkoleń
Konstruowanie
programów profilaktyki
opartych na podstawach
naukowych
Rozwijanie umiejętności
zawodowych realizatorów
programów
profilaktycznych
Profilaktyka
narkomanii
Superwizja osób
realizujących działania
profilaktyczne
160
496
474
247
10 573
5 834
20 200
651
Źródło: Sprawozdania KBPN z realizacji KPPN w 2011 wypełnione przez gminy.
9