SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA W ASPEKCIE AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ

SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA W ASPEKCIE AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ OSÓB STARSZYCH
ZE SCHYŁKOWĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ NEREK
Wioletta Dziubek1, Agnieszka Zembroń-Łacny2, Mariusz Kusztal3, Katarzyna Bulińska1,Łukasz
Rogowski4, Tomasz Gołębiowski3, Dominika Markowska1, Marian Klinger3, Marek Woźniewski1
1Akademia
Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, 2Uniwersytet Zielonogórski, 3Uniwersytet Medyczny
we Wrocławiu, 4Niepubliczna Wyższa Szkoła Medyczna we Wrocławiu
Za jeden z podstawowych wskaźników ogólnego stanu zdrowia uważa się poziom sprawności fizycznej.
Wpływa on korzystnie na zdrowie fizyczne, a co za tym idzie warunkuje mniejsze ryzyko wystąpienia większości
chorób. Przewlekła niewydolność nerek (ang. chronic kidney disease, CKD) obok chorób układu sercowonaczyniowego, nadciśnienia tętniczego, otyłości i cukrzycy zaliczana jest do chorób cywilizacyjnych XXI wieku.
Wysoka zapadalność na CKD związana jest z chorobami sercowo-naczyniowymi, wydłużającym się wiekiem oraz
niską aktywnością fizyczną. Postępujący proces choroby wtórnie przyczynia się do ograniczenia sprawności
fizycznej, a terapia dializami jest czynnikiem dodatkowo ją pogłębiającym. Szacuje się, że zdolność do
wykonywania wysiłku fizycznego przez pacjentów z ESRD wynosi 60-65% w porównaniu do osób zdrowych
prowadzących sedentarny tryb życia (Painter i wsp. 1986, Johansen i wsp. 2000). Pacjenci dializowani mają
obniżoną tolerancję wysiłkową, wydolność, siłę i wytrzymałość w porównaniu do osób zdrowych oraz z
łagodniejszym obrazem CKD, niewymagających leczenia dializującego (Johansen i wsp. 2005, McIntyre i wsp.
2006). Szacuje się, że każdy miesiąc dializ powoduje spadek aktywności fizycznej aż o 3,4% (Johansen i wsp.
2003). Jedną z głównych, lecz nieuniknionych przyczyn pogarszającej się sprawności fizycznej jest
wielogodzinna dializa trwająca od 4 do 6 godzin z częstością wizyt 2-3 razy w tygodniu przyjmowana w pozycji
leżącej lub półsiedzącej. W skali roku daje to od 400 do 900 godzin bezruchu, nie biorąc pod uwagę dojazdów i
powrotów ze stacji dializ. W dniach bez dializ pacjenci prowadzą najczęściej sedentarny tryb życia, powodowany
brakiem wiedzy na temat stosowania ćwiczeń fizycznych w warunkach domowych, brakiem motywacji pacjenta
do ich systematycznego podejmowania oraz niskiego wsparcia w tym zakresie ze strony prowadzącego nefrologa
(Gołębiowski i wsp. 2009). Według badań Krause (2004) tylko 33% nefrologów proponuje rehabilitację pacjentom
z ESRD. Oprócz powyższych czynników, znacznie obniżony poziom sprawności fizycznej jest wynikiem
zaburzonej funkcji mięśni szkieletowych a priori, które w ocenie pacjentów dają objawy szybkiej męczliwości,
spadku wytrzymałości, przewlekłego zmęczenia, a nawet bólów mięśniowych. W celu zapobiegania bądź
minimalizowania negatywnych skutków samej choroby i terapii pacjentów z ESRD stosowane są programy
rehabilitacji ruchowej uwzględniające choroby współistniejące i możliwości funkcjonalne chorego.
Celem wykładu jest ocena sprawności w aspekcie aktywności fizycznej osób starszych ze schyłkową
niewydolnością nerek oraz zaproponowanie różnych form aktywności dla tej grupy pacjentów.
Projekt jest finansowany przez Narodowe Centrum Nauki nr grantu 2011/03/B/NZ7/01764.