docPobierz broszurę "zainspiruj się - dobre praktyki
download 
Reklamacja Transkrypt
Pobierz broszurę "zainspiruj się - dobre praktyki
Fundacja Orange prowadzi autorskie programy na rzecz wszechstronnego rozwoju dzieci i młodzieży oraz wspiera wartościowe inicjatywy innych organizacji pozarządowych. Pokazujemy młodym, jak twórczo wykorzystywać nowe technologie do zdobywania wiedzy, poznawania świata i budowania społeczności, które pomagają zmieniać rzeczywistość wokół siebie na lepsze. W programie Akademia Orange, wspólnie z dziećmi i młodzieżą, wyznaczamy nowe ścieżki edukacji kulturalnej. Fundacja została powołana w 2005 roku przez Telekomunikację Polską i PTK Centertel (Orange). Najważniejsze programy Fundacji to: Akademia Orange, Pracownie Orange, Edukacja z Internetem, Orange dla Bibliotek, Dźwięki Marzeń i Telefon do Mamy. W działania Fundacji angażują się wolontariusze z Orange Polska. www.fundacja.orange.pl www.akademiaorange.pl www.pracownieorange.pl Fundacja Orange ul. Krasickiego 55/59 02-608 Warszawa tel: +48 22 844 11 11 e-mail: [email protected] Publikacja powstała w ramach programu Akademia Orange, prowadzonego przez Fundację Orange. Publikacja dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska (licencja dostępna pod adresem: creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl) zainspiruj się – dobre praktyki Akademii Orange Inspiruje nas kultura -dobre praktyki Akademii Orange Akademia Orange to konkurs grantowy dla organizacji pozarządowych, instytucji kultury i oświaty. Celem programu jest stworzenie okazji młodym ludziom do spotkania z kulturą. Promujemy dobre przykłady nowoczesnej edukacji kulturalnej dzieci i młodzieży. Trzy edycje Akademii Orange to: • 126 zrealizowanych projektów edukacyjnych z całej Polski, • 15 000 młodych uczestników, • łącznie 4,5 mln zł przekazanych grantów, • ponad 300 organizacji, • 1538 zgłoszonych projektów do konkursu, • nowe technologie, jako narzędzie tworzenia kultury i przestrzeń spotkania z nią, • gotowe scenariusze zajęć, portale o sztuce, lekturach, śpiewnik online, wirtualne mapy miejscowości i wiele innych ciekawych materiałów Publikacja składa się z dwóch części - projektów do zainspirowania się oraz listy produktów edukacyjnych do wykorzystania m.in. wirtualnego śpiewnika, przewodnika po miasteczku, baśni i lektur on-line. Wszystkie powstały w ramach programu Akademia Orange. W publikacji prezentujemy tylko niektóre projekty. Opisy wszystkich zrealizowanych w ramach Akademii Orange inicjatyw dostępne są na portalu www.akademiaorange.pl www Portal akademiaorange.pl służy wymianie doświadczeń, jest zbiorem do bezpośredniego wykorzystania lub dostosowania do swoich potrzeb, • Akademia Orange to ponad 120 oryginalnych inicjatyw, w których młodzi realizowali swoje pasje. Spośród nich wybraliśmy 20 przykładów, choć nie było to proste zadanie. Postawiliśmy na różnorodność. Prezentujemy projekty zrealizowane przez różne organizacje pracujące z dziećmi: fundacje, stowarzyszenia, muzea, biblioteki, gminne ośrodki kultury, szkoły. Dotyczą one wielu sfer edukacji kulturalnej: tworzenia filmów, remiksów, animacji czy wirtualnych map miejscowości, zbierania historii lokalnej, organizacji młodzieżowych happeningów i wystaw. Wszystkie prezentowane projekty łączy promowanie twórczych postaw młodzieży, dążenie do wzmocnienia wiary we własne możliwości oraz kształtowanie umiejętności posługiwania się mediami kultury. inspiracji, scenariuszy edukacyjnych i materiałów do wykorzystania przez animatorów kultury, wychowawców, twórców. Inspirujcie się już dziś! wszystkie materiały są dostępne na otwartej licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 3.0 Polska, co oznacza, że można je ponownie wykorzystywać i przetwarzać, pod warunkiem wskazania autora dzieła. Z radością przekazuję Państwu publikację, która jest podsumowaniem trzech edycji Akademii Orange. To program, w którym dzieci i młodzież stają się świadomymi odbiorcami kultury i jej twórcami. Portal www.akademiaorange.pl stanowi bazę ponad 120 projektów innowacyjnej edukacji kulturalnej dla dzieci i młodzieży: • gotowe produkty edukacyjne, • inspirujące scenariusze zajęć, • pomysły, które można wykorzystać dostosowując do swoich potrzeb. Dbamy o to, by to spotkanie z kulturą dało młodym możliwość odkrycia swoich talentów, rozwijania pasji, a także wspólnego działania i tworzenia. Nasi sprzymierzeńcy to nowe technologie, które są nie tylko nieograniczoną przestrzenią ekspresji młodych twórców, ale także w naturalny sposób przyciągają dzieci i młodzież. Wierzę, że ta raz rozbudzona pasja twórcza będzie zawsze towarzyszyć młodym uczestnikom Akademii Orange, a w przyszłości rozwiną ją już jako dorośli odbiorcy kultury, animatorzy, twórcy, menedżerowie. Celem publikacji jest dostarczenie inspiracji i nowych pomysłów na działania wszelkim organizacjom i instytucjom działającym na rzecz młodych, a także Pracowniom Orange i bibliotekom uczestniczącym w programie Orange dla bibliotek. Życzę Państwu, aby lektura ta była inspiracją do własnych działań. Zaproście do nich dzieci i młodzież – przyszłych twórców nowych trendów w kulturze. Jadwiga Czartoryska - Prezes Zarządu 1 2 1. Edukacja nieformalna ma swoje prawa - uda się tylko wtedy jeżeli będziecie w 100% przekonani do tego, co chcecie na zajęciach osiągnąć i jakie treści przekazać. Dzieci zaangażują się widząc Wasze zaangażowanie. Nie tylko zlecajcie, ale twórzcie z nimi! (Inspirator O!Świetlicy – część I) Przebieg projektu: Warsztaty artystyczne Interfejs do nowego świata Organizator: Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego, Warszawa Partner: Instytut Sztuki (Uniwersytet Śląski w Katowicach) Czas trwania projektu: styczeń – czerwiec 2011 Miejsce realizacji projektu: Cieszyn Uczestnicy: Dzieci w wieku 6-12 lat (20 osób), z domów dotkniętych wykluczeniem społecznym. Do Świetlicy trafiły dzięki współpracy z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Cieszynie i z pedagogami szkolnymi szkół podstawowych śródmieścia. Cele projektu: Do projektu włączono 20 wolontariuszy – studentów Instytutu Sztuki Wydziału Artystycznego w Cieszynie Uniwersytetu Śląskiego. Praca z dziećmi była dla nich równocześnie realizacją zadania w ramach konkretnych przedmiotów semestralnych. To gwarantowało ich zaangażowanie, a także niekonwencjonalne podejście do problemu. Dziecko wymagało bowiem nie tylko dobrze przygotowanej ścieżki dydaktycznej, ale i opieki wychowawczej. Zatem studenci tworzyli zadania wielowymiarowo. Każdy z wolontariuszy miał pod opieką jedno dziecko. Wolontariusze prowadzili zajęcia indywidualne z dziećmi, razem z dziećmi uczestniczyli w sobotnich warsztatach artystycznych i warsztatach prowadzonych przez zaproszonych artystów. Na projekt złożyły się następujące działania: Cieszyn mapa Efektem projektu realizowanego w O!Świetlicy „Krytyki Politycznej” jest wirtualna subiektywna mapa Cieszyna, powstała dzięki pracy dzieci oraz studentów Uniwersytetu Śląskiego. Dzieci, poznając historię miasta, w artystyczny sposób je opisały. Na przewodnik składają się animacje, reportaże, filmy, gry, a także efekty pracy artystów z dziećmi. 3 Od 12 lutego do 31 maja w każdą sobotę odbywały się warsztaty artystyczne (3 h) dla całej grupy (20 osób), na których dzieci poznawały historię sztuki mediów i pojęcia związane z Hi-Tech, takie jak: awatar, interaktywność, interfejs, wirtualność, projekt, sztuka, performance, sztuka ekologiczna, land art, obiekt, sztuka wideo/ruchomego obrazu. Warsztaty artystyczne składały się z części teoretycznej i zajęć w terenie. Organizatorki zaznaczają, że realizacja warsztatów nie przebiegała według z góry założonego programu. Pomysły na kolejne zajęcia często rodziły się w odpowiedzi na potrzeby i zainteresowanie dzieci. • przekazanie młodym ludziom określonego zakresu kompetencji w sferze kultury – narzędzi, które pozwolą na odczytywanie rozmaitych kodów kultury, • przybliżenie zagadnień sztuki współczesnej ze szczególnym uwzględnieniem sztuki zaawansowanej technologicznie, • niekonwencjonalne i twórcze wykorzystanie zarówno zapisu cyfrowego, jak i komputerów czy taśmy filmowej, • kształtowanie wyobraźni dzieci, ich krytycznej, ale i otwartej postawy, • wzmocnienie poczucia własnej wartości. cosobotnie warsztaty artystyczne prowadzone przez zespół O!Świetlicy (projektantka, animatorka i absolwentka edukacji artystycznej), indywidualne zajęcia wolontariuszy z dziećmi prowadzone raz w tygodniu (2-godzinne zajęcia w parach: wolontariusz – dziecko), 4 warsztaty z zaproszonymi artystami (na temat sztuki współczesnej), wycieczki do Akademii Sztuk Pięknych, galerii i Teatru Lalek, opracowanie strony internetowej projektu, graficzne opracowanie mapy i materiałów przygotowanych przez dzieci (zdjęć, filmów, animacji, materiałów dźwiękowych). Organizatorki przygotowały – Inspirator O!Świetlicy – bazę pomysłów i inspiracji (udostępniony na stronie Akademii Orange). www www.akademiaorange.pl Warsztat: Przewodnik po przewodnikach, mapa nad mapami. Jeżeli chcecie, aby dzieciaki rozróżniały mapę od przewodnika, to musicie pokazać im to na przykładach i poprosić, żeby same wykonały przewodnik i mapę. Mapa. Pokazujemy różne rodzaje: a) tradycyjne, typu mapa miasta - fajnie jest mieć stare i nowe mapy, b) google earth – jeżeli dysponujecie rzutnikiem to najlepiej pozwólcie im nawigować i pokażcie świat na dużym ekranie. Znajdźcie swoje miasto na mapie i start! Przewodnik. Po pierwsze pokażcie różne rodzaje: a) tradycyjne typu przewodnik Pascala, przewodnik po Indiach, itd., b) nowoczesne przewodniki typu GPS, c) przewodniki alternatywne typu „Bieda – przewodnik dla dzieci”. Następnie poproście, żeby zrobiły okładkę przewodnika, a później na forum opowiedziały o tym, co będzie zawierał. Najlepiej niech będzie to przewodnik po jakimś problemie (tak jak „Bieda – przewodnik dla dzieci”), wtedy odkryjecie też co interesuje dzieci albo w czym widzą problem. Następnie podzielcie je parami i niech przewodnik opowiada osobie z zamkniętymi oczami po czym oprowadza osobę ze swojej pary. Może zmyślać, że jest w tropikalnej dżungli albo na krawędzi przepaści, itd. Wskazówka! Fajnie jest też zaczynać zajęcia od znalezienia na mapie miejsca, do którego chcecie w danym dniu dotrzeć albo do którego w jakiś sposób będziecie się odnosić, np. jeżeli chcecie zbudować ogródek, to pokażcie im wiszące ogrody, etc. Później poproście dzieci, żeby zrobiły swoje mapy – na początek podwórka, miejsca które lubią albo budynku, w którym pracujecie – niech wymyślą własne znaczniki, legendę mapy, etc. Kilka pomysłów na zadania związane z mapą i przewodnikiem: • malujemy rzuconą na ścianie dużą mapę na stałe – tak dużą, żeby cała grupa mogła ją tworzyć, • zaznaczamy własne domy (można je wyciąć i zrobić z tektury, pudełek), • zaznaczamy ważne miejsca i instytucje, np. wykałaczka z flagą + opis miejsca. 4 Ważne! Są uniwersalne rozwiązania na rozmowę o przestrzeni, po której Zajęcia będące wynikiem inicjatywy dzieci: może oprowadzać przewodnik, albo którą ukazuje mapa. Ale to Wy W trakcie badania przestrzeni publicznej dzieci zauważyły, że śródmieście, które zamieszkują pozbawione jest przestrzeni sprzyjającej rodzicom i dzieciom, brakuje też przestrzeni, o którą można szczególnie dbać, bo ma się poczucie współwłasności. Powstał więc pomysł założenia własnego ogrodu. Dzieci uczyły się pod kierunkiem eksperta w dziedzinie, jak przygotowywać podłoże, sadzić, etc. Powstał ogródek naszych dzieci, o który dbają cały czas. jesteście specjalistami od najbliższego otoczenia i żeby zajęcia były skuteczne musicie dobrze rozpoznać własne miasto czy osiedle. Łączcie tradycję ze współczesnością i uczcie przy tym dzieci sztuki. Przykład: W Cieszynie kiedyś jeździł tramwaj. 120 lat temu miał ostatni kurs. Pokazałyśmy dzieciakom jego trasę, zdjęcia. Porozmawiały z przewodnikiem z muzeum na ten temat. Na koniec w formie performansu przeszłyśmy z dziećmi trasą tramwaju – stworzyliśmy z grupy tramwaj-widmo, wydawaliśmy dźwięki typowe dla tego środka komunikacji i udawaliśmy, że nim jesteśmy. Zajęcia dzieci z wolontariuszami Równolegle z warsztatami prowadzone były zajęcia indywidualne. 1-2 razy w tygodniu dzieci spotykały się na 2-godzinnych zajęciach ze swoimi indywidualnymi opiekunami (wolontariuszami): badały wybrany obszar Cieszyna i opracowywały wirtualną reprezentację artystyczną danego wątku, korzystając z aparatów, dyktafonów, kamer, rzutnika, komputerów. Wykorzystywały komputer, jako narzędzie artystycznego tworzenia, uczyły się opisywać przestrzeń językiem wizualnym, zdobywały też wiedzę o tym, czym jest przestrzeń publiczna. Warsztaty z artystami Zagadnienia sztuki współczesnej przybliżyły dzieciom 4 warsztaty prowadzone przez zaproszonych artystów: • z podstaw programowania i podstaw elektroniki, • jak inaczej korzystać z Internetu, • co to jest land art i rewitalizacja przestrzeni (dzieci budowały i malowały kompostownik), • historia Cieszyna oczami mieszkańców – dzieci prowadziły wywiady z mieszkańcami, pracowały z kamerą, dyktafonem, obrabiały zebrany materiał. Poza warsztatami dzieci odwiedziły Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie i Katowicach, we Wrocławiu – WRO ART Center i Teatr Lalek. Rady i wskazówki O!Świetlicy dla osób, które chciałyby powtórzyć projekt: 5 www Więcej o projekcie na stronie: www.akademiaorange.pl Jeśli chcesz zrealizować podobne zajęcia, skontaktuj się z pracownikami O!Świetlicy. Wycieczki edukacyjne W czasie indywidualnych zajęć dzieci realizowały własne pomysły: • alternatywne pocztówki – miejsc, które dla dziecka mają wartość społeczną, miejsc, gdzie dziecko spotyka się z innym dzieckiem, a rodzic z innym rodzicem, • PKP – Pomaluj Kolej Pomaluj – internetowa układanka – projektowanie i malowanie dworca, • film E.T nad Cieszynem – śródmieście Cieszyna oglądane z perspektywy E.T, • działania w przestrzeni miejskiej – dzieci zmieniły własne podwórze, nadały kolory wyblakłym elementom do zabawy, a po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami zaprojektowały i wykonały ogromny mural. Warto obejrzeć stworzone i opracowane przez dzieci materiały (filmy, reportaże, wywiady, animacje) – są doskonałym uzupełnieniem opisanych zajęć. Projekt trwał zbyt krótko, by zrealizować w pełni zakładany produkt. Idealnym rozwiązaniem byłoby przeznaczenie sześciu miesięcy na pełną pracę i dwóch miesięcy na opracowanie wytworzonych materiałów. Dobrym pomysłem są indywidualne zajęcia dzieci ze studentami (dla obu stron układ jest korzystny). Dzieci pochodzące z domów z niskim kapitałem kulturowym mają małe szanse na utrwalenie przekazywanych treści (zwłaszcza tych dotyczących obszarów w żaden sposób nieporuszanych w ich domach – wiedza nie jest powtarzana i się nie utrwala). Zatem warto w fazie projektowania zaplanować mniej, ale za to tyle, żeby powtarzać przy okazji każdego spotkania. Należy dążyć do wytworzenia sieci relacji. Projekt, który ma się zakończyć produktem społecznym powinien również generować kapitał społeczny dziecka i opiekunów. Poza tym udział w takim projekcie ma szanse wzmocnić pozycję dziecka w oczach nie tylko rodziców, ale także wychowawcy, pedagoga szkolnego, a przede wszystkim kolegów i koleżanek szkolnych. Zamiast proponować Wam nudne konspekty, dzielimy się bazą pomysłów i inspiracji na główne motywy zajęć, które przeprowadziłyśmy podczas projektu „Interfejs do nowego świata”. Możecie potraktować poniższe informacje jako małą instrukcję pracy – skorzystać z nich podczas własnych zajęć, ale co wydaje się najważniejsze – raczej myśleć o nich w kategoriach bazy i wariacji, której nie można w całości przenieść do świetlicy, szkoły czy instytucji kultury, tylko przede wszystkim słuchać dzieci i sprawdzać, co może być skuteczne w Waszej grupie. Co ważne – lubimy rozmawiać o tym, co robimy, więc można do nas napisać w sprawie szczegółów, porad czy wymiany doświadczeń: [email protected] („Inspirator O!Świetlicy”). e-mail 6 2. Medialab to forma współdziałania umożliwiająca wzajemne uczenie się od siebie oraz dzielenie się różnymi umiejętnościami, wykorzystująca nowe media i technologie. Medialab Junior Organizator: Fundacja Culture Shock, Warszawa Partnerzy: Fundacja Po Drugie, Stowarzyszenie Serduszko dla Dzieci, Stowarzyszenie Grupa Pedagogiki i Animacji Społecznej, Młodzieżowy Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla dziewcząt w Warszawie-Rembertowie Miejsce realizacji: Warszawa Czas trwania projektu: luty – czerwiec 2012 Miejsce realizacji projektu: Warszawa Niemal wszystkie działania w projekcie zostały oparte na programach opensourceowych – poczynając od otwartego systemu operacyjnego Linux, na którym pracowały wszystkie grupy, skończywszy na konkretnych programach związanych z tematyką warsztatów (aplikacja Open Street Map do kreatywnego tworzenia treści w internecie i nieograniczonego dzielenia się wypracowanym materiałem; Arduido – – platforma oparta na programach open source do nauki podstaw oprogramowania, programy zgrywające materiał z kamer na komputer, program do edycji i montażu materiału filmowego, program udźwiękawiający, opublikowanie filmu na wolnych licencjach). Warsztaty Właściwa część projektu, czyli seria warsztatów merytorycznych rozpoczęła się 26 marca i zakończyła 27 maja warsztatem Sharism Junior, na którym uczestnicy wszystkich grup dzielili się ze sobą wiedzą i umiejętnościami wypracowanymi podczas projektu. Każdy cykl warsztatów składał się z sześciu 3-godzinnych spotkań i prowadzony był przez dwóch trenerów – specjalistę w dziedzinie technologicznej oraz animatora-pedagoga. Uczestnicy: młodzież ze świetlic środowiskowych i ośrodków Dlaczego praca w dwójkach trenerskich? wychowawczych, 35 osób pracowało w podziale na 3 grupy. Wypracowane przez nas prowadzenie warsztatów w dwójkach trenerskich, przez osoby o różnym doświadczeniu, mimo iż bardziej wymagające (potrzeba dobrej komunikacji między trenerami, spotkań, konsultacji) jest dla uczestników bardzo korzystne i uważamy, że to gwarancja najbardziej optymalnej równowagi pomiędzy procesem przekazywania wiedzy oraz przebiegiem procesu grupowego. Cele projektu: • przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, • przybliżenie młodzieży idei otwartości i dzielenia się wiedzą oraz umiejętnościami za pomocą nowych technologii, • wyposażenie młodzieży w podstawowe narzędzia do późniejszego samodzielnego rozwijania się w danej dziedzinie, • stworzenie platformy – wspólnego dzieła młodych ludzi. Medialab Junior wprowadza młodych ludzi w świat nowoczesnych technologii. Składa się z 3 cykli warsztatów. Pierwszy z nich pozwala na opanowanie podstaw elektroniki i programowania mikrokontrolerów. Drugi – polega na stworzeniu interaktywnej mapy okolicy, udokumentowaniu jej zdjęciami i materiałami wideo i upublicznieniu w Internecie. Uczestnicy trzeciego warsztatu realizują oparte na własnych pomysłach filmy, wykorzystując do tego darmowe programy do montażu. Efekty warsztatów zaprezentowano na jednodniowym zjeździe Sharism Junior oraz upubliczniono w Internecie. Projekt uczy, w jaki sposób dzielić się wiedzą, pomysłami i darmowymi narzędziami. Pozwala wyłonić liderów wśród uczestników warsztatów, którzy zdobytą wiedzę i umiejętności przekażą innym w swoim środowisku. 7 Ten cel okazał się bardzo ambitny nawet dla grupy, która była pojętna i chętna do pracy. Cel udało się zrealizować dzięki dodatkowym zajęciom ponad planowane w harmonogramie (dodatkowe 2 spotkania po 4,5 h). Trenerzy zgodnie podkreślają, iż najważniejszą wartością warsztatów były nie tyle same produkty (świecąca bransoletka, migająca opaska, torba z diodami, karuzela dla dziecka, itp.), które oczywiście ucieszyły uczestniczki, ale to, że zrozumiały one, że technologia to nie magiczny świat poza zasięgiem przeciętnego człowieka, ale sfera rzeczywistości, do której, jeśli się tylko chce, można mieć dostęp, rozwijać ją i zmieniać. Co jest niezbędne do przeprowadzenia warsztatów? Przebieg projektu: Organizatorzy podobnych warsztatów na pewno muszą zadbać o sprzęt komputerowy – ideałem jest zapewnienie każdemu uczestnikowi jego własnego komputera, wówczas każdy jest w stanie skorzystać najpełniej z oferty warsztatów. Ponadto praca wymaga ciągłego podłączenia do sieci, stąd należy wykazać dodatkową troskę o dobre i szybkie połączenie z Internetem. Warsztaty Arduino Przygotowanie Organizatorzy potrzebowali 2 miesięcy na działania przygotowawcze i logistyczne (31.01.2012 – 30.03.2012). Pierwsze tygodnie projektu upłynęły na wyborze trenerów do warsztatów, przygotowywaniu programu poszczególnych warsztatów, ustalaniu warunków współpracy z trenerami, konsultacji trenerów z animatorami – pedagogami, rekrutowaniu uczestników z ośrodków wychowawczych i świetlic środowiskowych. Na tych warsztatach uczestnicy wymyślali i tworzyli od podstaw własne urządzenia elektroniczne. Do realizacji warsztatów organizatorzy wybrali platformę Arduino, która pozwala laikowi na opanowanie w krótkim czasie podstaw elektroniki i programowania mikrokontrolerów, daje podstawy wiedzy o tym, czym jest interakcja między człowiekiem a urządzeniem elektronicznym, daje też solidne podstawy do dalszego samodzielnego tworzenia własnych projektów. Celem tego warsztatu było, by uczestniczki, które nie miały wcześniej do czynienia z platformą Arduino oraz programowaniem, stworzyły koncepcję, zaprogramowały oraz wykonały przy pomocy Arduino własny projekt urządzenia, zabawki, gadżetu. 8 Cenne wskazówki dla przyszłych użytkowników scenariusza: Udostępniaj scenariusz w google docs w czasie jego przygotowania wszystkim trenerom i osobom zainteresowanym – będą mogli w łatwy sposób włączać się w jego tworzenie! Scenariusze warsztatów dostępne są na stronie Akademii Orange: www.akademiaorange.pl oraz na stronie Fundacji Culture Shock: www.cultureshock.pl Organizatorzy o celach i warunkach koniecznych do przeprowadzenia warsztatów Arduino: Cel: Celem cyklu warsztatów jest zapoznanie młodych ludzi z ogólnymi zasadami działania technologii interaktywnych i pogłębienie rozumienia otaczającego nas świata. Nabycie wiedzy i umiejętności związanej z elektroniką i programowaniem jest celem dodatkowym i nie jest konieczne do sukcesu warsztatów. Warsztaty Video Przestrzeń powinna ułatwiać uczestnikom wzajemną komunikację i partycypację w pracy innych uczestników. W trakcie warsztatów wykorzystywany jest flipchart lub tablica oraz ekran i projektor multimedialny. Każdy z uczestników powinien mieć dostęp do osobnego komputera, chociaż w trakcie prowadzonych przez nas warsztatów jeden komputer przypadał na dwie osoby, co nie było optymalne. Potrzebne są także płytki Arduino, podstawowe komponenty elektroniczne (rezystory, LED, SPST, piezo, potencjometry, LDR) oraz podstawowy sprzęt elektroniczny (lutownica, zasilacz warsztatowy). Jako że grupa warsztatowa Open Street Map bardzo zaangażowała się w organizację i realizację gry miejskiej organizowanej w trakcie Tygodnia Akademii Orange, w ramach wydarzenia Sharism, narodziła się myśl, by to scenariusz i realizacja gry miejskiej stały się materialnym efektem warsztatów tego typu na przyszłość. cowaną na potrzeby edukacji i bardzo popularną zarówno w szkolnictwie technologicznym, jak i w kręgach DIY (Do It Yourself). Platforma składa się z płytki mikrokontrolera i z uproszczonego środowiska programistycznego języka C. Zdecydowaliśmy się na przeprowadzenie warsztatów metodą praktyczną, przedkładając zabawę i pobudzenie uczestników do samodzielnej kreatywności, nad przekazanie wiedzy teoretycznej. Kolejne spotkania miały charakter mniej formalny, bardziej koncentrując się na pracy indywidualnej i projektach uczestników. Grupa docelowa: Warsztaty przeznaczone są dla młodzieży w wieku 12-17 lat, dla grupy 10 osób. Nasze warsztaty zostały przeprowadzone z grupą dziewcząt z Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Rembertowie. Wymagania merytoryczne: Warsztaty powinny być prowadzone przez minimum dwie osoby posiadające wiedzę z zakresu elektroniki i programowania, w tym przynajmniej jedną w stopniu zaawansowanym. Przyjęliśmy zasadę, że jeden z prowadzących zajmuje się bardziej częścią merytoryczną, drugi procesem grupowym i animacją działania. Wymagania materialne: Potrzebna jest wygodna przestrzeń, umożliwiająca zarówno wygodną pracę przy komputerach, przy dużym stole, jak i na podłodze. Ważne jest, aby prowadzący mieli swobodne dojście do wszystkich uczestników – typowe ustawienie „klasowe” nie wchodzi w grę. 9 www Cele: Nauczenie uczestników wyrażania własnych emocji oraz potrzeb nych technologii w ich życiu codziennym, nauce, rozwoju i zabawie. Przekazanie wiedzy i umiejętności obsługi wybranych technologii, serwisów internetowych i innych narzędzi, które pozwolą młodzieży stać się aktywnymi twórcami treści w Internecie. Sposoby realizacji: Warsztaty prowadzone w grupie 10-15 osób. www dzenia warsztatów Video: przeprowadzenia warsztatów Open Street Map: Cel: Zainteresowanie młodzieży twórczym wykorzystaniem nowoczes- Warsztaty Open Street Map Zakładanym celem warsztatów było stworzenie przez grupę młodych ludzi interaktywnej, otwartej mapy internetowej wybranej okolicy. W rezultacie nie udało się stworzyć tego produktu. Ze względu na potrzeby grupy program warsztatów został nieco zmodyfikowany. Akcent przełożono z edycji danych i rozwijania aplikacji www.openstreetmap.org na aktywne działania, grę i zabawę wokół tej aplikacji oraz wokół Panoramio.com, GoogleEarth, googleMaps. Trenerzy uznali, iż pierwotnie przewidywana forma warsztatów będzie odpowiednia dla bardziej dojrzałej wiekowo grupy. Uczestnicy nauczyli się korzystania z iPadów, GPS-ów, z istniejących map w Internecie oraz odkrywali przestrzeń parku im. Rydza-Śmigłego z wykorzystaniem serwisu Opencaching.pl, dzięki któremu za pomocą urządzeń GPS odszukiwali ukryte wcześniej przez innych użytkowników serwisu skrytki ze skarbami. Wielu uczestników warsztatów nigdy wcześniej nie korzystało z podobnych serwisów i aplikacji geolokalizacyjnych, nawet z najbardziej popularnego googleMaps, co sprawiło, że warsztat oprócz dobrej zabawy przyniósł uczestnikom dużo nowej wiedzy i ciekawych umiejętności. Uczestnicy nagrali i zmontowali przy użyciu otwartych programów i aplikacji do montażu filmów, oparty na ich pomyśle film. Trenerzy uważają to za sukces. Są zdania, że 6 spotkań po 3 godziny to za mało czasu na rzetelną realizację wszystkich przedsięwzięć: wymyślenie scenariusza, nakręcenie zdjęć, montaż. Organizatorzy o celach i warunkach koniecznych do przeprowa- Organizatorzy o celach i warunkach koniecznych do Środki: Do realizacji warsztatów wybraliśmy platformę Arduino opraScenariusze warsztatów dostępne są na stronie Akademii Orange: www.akademiaorange.pl oraz na stronie Fundacji Culture Shock: www.cultureshock.pl www Uczestnicy pracowali indywidualnie i w grupach. Część spotkań była poświęcona pracy w terenie (okolice Parku Rydza-Śmigłego i Al. Na Skarpie), w trakcie której uczestnicy zapoznali się z topografią okolicy, sfotografowali najciekawsze miejsca, sporządzając mapę okolicy. Uczestnicy przygotowali prezentację podsumowującą pracę dla innych grup biorących udział w projekcie. z pomocą ruchomych obrazów, umożliwienie kontaktu z profesjonalnymi narzędziami, służącymi do produkcji materiałów filmowych, samodzielne przygotowanie profesjonalnego materiału filmowego. Zasoby potrzebne do realizacji: 2 kamery, statyw, 2 lampy wyładowcze w komplecie ze statywami, lampa LED na kamerę, mikrofon plus tyczka, połączone z kamerą prowadzącą za pomocą kabla XLR. Prace związane z obróbką filmu prowadzono na komputerach z systemem operacyjnym GNU Linux, z uwagi na to, że jest on w pełni otwartym systemem. Wykorzystano program OpenShot i program Kino (w którym zgrywano materiał), Ffmpeg (program do konwersji plików), Blender (aplikacja do grafiki 3D). Cenne wskazówki dla przyszłych użytkowników scenariusza: Grupa docelowa: Warsztaty przeznaczone są dla 10-osobej grupy www młodzieży w wieku 12-15 lat. Warsztaty przeprowadzone były dla młodzieży ze świetlicy środowiskowej z Pragi Północ. Zasoby potrzebne do realizacji: 5 komputerów z podłączeniem do Internetu, z zainstalowaną przeglądarką internetową z Adobe Flashem, urządzenia mobilne (GPS, smartfony Android), aparaty fotograficzne, mapy papierowe różnego rodzaju, globus, naklejki w różnych kolorach, flamastry, białe kartki, szary papier, długopisy, ołówki. Możliwe, iż należałoby się skupić na jednym z elementów (tworzenie scenariusza, nakręcenie zdjęć, montaż) i bardziej go zgłębić lub wydłużyć czas warsztatowy. Scenariusze warsztatów dostępne są na stronie Akademii Orange: www.akademiaorange.pl oraz na stronie Fundacji Culture Shock: www.cultureshock.pl www 10 3,14 3. 2. Kasyno Sztuki Sztuki policzalne Przebieg projektu: Organizator: Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 3 w Gliwicach Partner: Gliwickie Centrum Organizacji Pozarządowych Czas trwania projektu: styczeń-czerwiec 2012 Miejsce realizacji projektu: Gliwice Uczestnicy: 150 osób (w tym 47 stałych uczestników warsztatów), młodzież gimnazjalna i ponadgimnazjalna. Warsztaty miały charakter otwarty – nie były skierowane do jednej, stałej grupy młodzieży. W pierwszych miesiącach projektu (styczeń – marzec) trwało przygotowanie techniczne i merytoryczne: organizacja sprzętu, lokalu, kontakt z osobami prowadzącymi warsztaty, opracowanie konspektów zajęć, uruchomienie bloga projektu i aplikacji na blogu (interaktywna mapa). W marcu rozpoczęto rekrutację i zapisy do grupy przygotowującej serial „3,14” (rekrutacja trwała do końca miesiąca). Zasadnicza część projektu (warsztaty artystyczno-konstruktorskie dla młodzieży), rozpoczęła się w kwietniu. Na blogu projektu pojawiały się systematyczne informacje o terminach warsztatów, spotkaniach grupy filmowej, prezentacje efektów pracy (filmy). Zintegrowana z blogiem mapa miasta zapełniała się zaznaczonymi przez uczestników zabawy drogami, zmierzonymi krokami. Stworzona na mapie wirtualna siatka została następnie odtworzona w przestrzeni miejskiej za sprawą akcji Miarką Go! (zaznaczanie tras na chodnikach). Cele projektu: • wzmocnienie świadomości jedności nauk humanistycznych i ścisłych poprzez uwypuklenie związków matematyki oraz sztuk plastycznych, • zaangażowanie młodzieży do działania w zakresie twórczości artystycznej i nauki, • podniesienie kompetencji matematycznych dzieci i młodzieży; • zainteresowanie innowacyjnymi formami nauczania środowiska szkolnego, • rozbudzenie aktywności społecznej młodzieży. Projekt „Sztuki policzalne” wspiera rozwój kompetencji kluczowych, m.in.: myślenie matematyczne, kształtowanie twórczej i krytycznej postawy wobec nauki oraz umiejętność kojarzenia ze sobą różnych dziedzin. Uczniowie poznawali sztukę konkretną, twórczość Maxa Bill’a, Theo van Doesburga, a także twórców Op Artu oraz prace Ryszarda Winiarskiego i Romana Opałki. Dla wprowadzenia w kontekst sztuki współczesnej podjęto temat geometrii i proporcji w sztuce dawnej – odbyły się otwarte warsztaty artystyczno-konstruktorskie prowadzone przez młodych artystów, animatorów kultury i pracowników naukowych. Uczniowie wyprodukowali serial edukacyjny pt. „3,14”, krótką formę edukacyjną dotyczącą wątków matematyki w sztuce. Dwa ostatnie powiązane ze sobą działania to akcja mierzenia miasta pt. „Miarką go!” oraz blog projektu z interaktywną aplikacją w formie mapy, na której powstała siatka dróg zmierzonych przez użytkowników krokami. Celem dwugodzinnego warsztatu było wskazanie istoty zjawisk matematycznych w twórczości artystów XX wieku oraz zapoznanie uczestników z takimi pojęciami, jak: neoplastycyzm oraz poezja konkretna, sztuka nieprzedstawiająca. Na zajęciach wykorzystano film zrealizowany przez twórców serialu „3,14”, który wprowadza do tematu: „Zrób sobie obraz, czyli sztuka przypadku i sztuka logiki”. www Uczestnikom zaproponowano zabawy i ćwiczenia z wykorzystaniem przygotowanych plansz, keyboarda, komputera z dostępem do Sieci i drukarki, „kafelków” do scrabble lub karteczek z literkami, pisaków, długopisów, kleju i taśmy izolacyjnej. Scenariusz, prezentacja, załączniki i opis zadań do pobrania na stronie Akademii Orange: www.akademiaoange.pl i na blogu projektu. z bloga Dowiemy się czy sztuką rządzi przypadek, czy logiczna zasada. Zmierzymy galerię wzdłuż i wszerz. Sprawdzimy, co wspólnego ma taśma izolacyjna z neoplastycyzmem oraz jak kostka do gry zmieniła bieg historii sztuki. 3. Symetria kalejdoskopów Warsztaty Zaplanowano i zrealizowano 10 krótkich (2-godzinnych warsztatów) z 5 tematów. Scenariusze warsztatów dostępne są na stronie Akademii Orange: www.akademiaorange.pl i na blogu projektu: sztukipoliczalne.blog.pl/materialy/ www www Podczas dwugodzinnego warsztatu (prowadzonego przez znawczynie art recyklingu) uczestnicy tworzyli własne kalejdoskopy, uczyli się, co to jest symetria oraz jaka jest istota lustra i odbicia. W zajęciach wykorzystano: kartonowe tuby (z bardzo grubej tektury), folię przezroczystą i matową, kawałki luster, guziki, koraliki, kawałki opakowań, klej. Scenariusz do pobrania na stronie Akademii Orange: www.akademiaoange.pl i na blogu projektu. 1. GeoGebra (warsztat prowadzony przez nauczyciela-edukatora, ma- 4. Obiekty tematyka, promującego aktywne nauczanie z użyciem nowych technologii). W czasie warsztatu młodzież pracowała przy komputerach, poznając możliwości programu matematyczno-graficznego (program w polskiej wersji językowej znajduje się na stronie www.geogebra.org), poznawała podstawy projektowania graficznego, zastosowania obliczeń matematycznych równań i układu współrzędnych w architekturze. Na warsztacie architektonicznym uczestnicy dowiedzieli się po co architektom geometria, jak zbudować najwyższą wieżę na świecie i dlaczego matematyka jest potrzebna historykom sztuki (warsztaty prowadził młody artysta, zajmujący się instalacją i land artem). z bloga 18 maja podczas warsztatów architektonicznych „Obiekty” zbudowaliśmy most! Okazało się, że matematyka i architektura mają ze sobą wiele wspólnego. Co ciąg fibonacciego zmienił w nauce? I wreszcie, jak skonstruować dach, który się nie zawali? Tego wszystkiego dowiedzieliśmy podczas warsztatów Obiekty". " 11 5. Dizajn na miarę. W ramach warsztatu, na którym uczestnicy zaprojektowali i stworzyli „na miarę” geometryczną lampę. Odkrywali, co to znaczy być dizajnerem i po co w dizajnie matematyka. 6. Warsztaty dla grupy tworzącej serial edukacyjny „3,14”. Były to cykliczne warsztaty dla utworzonej w marcu grupy filmowców. W czasie 10 spotkań młodzież stworzyła 3 odcinki serialu: „Zrób sobie obraz, czyli sztuka przypadku i sztuka logiki” (który stał się materiałem pomocniczym w warsztatach Kasyno Sztuki), „Thriller a’la Escher, czyli o nielogice”, kwadrat jest nie-kołem, czyli „Szybka opowieść kwadratowej kanapki”. Zajęcia z uczniami prowadził team w składzie: artysta, performer, twórca filmów i impresji video oraz animatorka kultury. W czasie jednego ze spotkań młodzi filmowcy przeprowadzili sondę uliczną „Z czym kojarzy się kwadrat” i zachęcali mieszkańców Gliwic do tworzenia dzieł inspirowanych pracami Ryszarda Winiarskiego. Serial „3,14” dostępny jest na blogu projektu. Rady i wskazówki organizatorów dla osób, które chciałyby powtórzyć projekt: Projekt można podzielić na części – na oddzielne przedsięwzięcia prowadzone w różnym czasie (warsztaty, serial edukacyjny oraz akcja miejska). Realizacja wszystkich części w ramach jednego przedsięwzięcia wymaga dużego zaangażowania, zarówno czasowego, jak i przestrzennego. Podczas realizacji projektu warto pamiętać o elementach wspólnych w tematach warsztatów – powinny one stanowić wspólny mianownik w kolejnych spotkaniach (np. zagadnienie ciągu Fibonacciego i złotej proporcji podczas warsztatów Kasyno Sztuki i Obiekty, czy oś symetrii podczas warsztatów GeoGebry i Symetrii Kalejdoskopów). 12 4. Małe Miasto – przestrzeń działań twórczych Organizacja: Fundacja Przystanek Twórczość, Warszawa Partner: Regionalny Ośrodek Kultury Mazury Garbate w Olecku Miejsce realizacji: Olecko Czas realizacji: luty – lipiec 2011 Uczestnicy: 100 uczniów szkół średnich (w tym klasy z Zespołu Szkół Licealnych i Technicznych oraz Liceum Ogólnokształcącego w Olecku oraz 5 grup realizujących własne projekty kulturalne) z opiekunami – animatorami kultury przygotowali i przeprowadzili swoje projekty: Portret rodzinny – tych chwil się nie zapomina (fotografia), TMZ – Towarzystwo Wspólnej Zajawki (graffiti), Dzień uśmiechu (twórcze interakcje z mieszkańcami), Taniec dla sztuki – sztuka dla tańca, Kuglarskie igraszki. Na projekt złożyły się warsztaty dla klas szkół ponadpodstawowych: treningu twórczego i animacji kultury pt. „Twórcza eksploracja przestrzeni” (poznanie metod i sposobów działań artystycznych w przestrzeni miasta, zdobycie umiejętności pracy metodą projektu kulturalnego, zainspirowanie do samodzielnych działań twórczych), warsztaty filmu animowanego „Rytm miasteczka” i warsztaty fotograficzne „FOTO - inspiracje”. Finałem tej części projektu była wystawa i filmy animowane stworzone podczas warsztatów. Każda klasa, która wzięła udział w warsztatach zrealizowała wspólne działanie plenerowe w przestrzeni miasta. Drugą część projektu stanowił konkurs dla młodzieży na najciekawszą inicjatywę artystyczną realizowaną w przestrzeni miasta. Autorzy pięciu najciekawszych pomysłów otrzymali mini grant w wysokości 1000 zł na realizację swojego pomysłu. Przy wsparciu i konsultacjach „Twórcza eksplozja przestrzeni” Warsztaty koncentrowały się wokół tematyki małego miasta i miały na celu wykorzystanie współczesnych mediów do działań twórczych. Pod opieką reżyserki filmu animowanego, młodzież pracowała nad stworzeniem własnych etiud. Powstały krótkie filmy promujące ulubione miejsca młodzieży pt. „Wesołym autobusem przez Olecko” i „Miłosne zagrywki”. Uczestnicy robili własne vlepki, graffiti, pocztówki podczas innowacyjnych warsztatów z animatorami z Grupy OF. • Zanim młodzież rozpoczęła realizację swoich akcji w przestrzeni miasta, najpierw poszukiwała swoich korzeni, aby dowiedzieć się więcej o sobie i miejscu, w którym żyją. • Tworzyła własne historie: „Jak powstała nazwa mojej miejscowości?”, „Jak powstała moja miejscowość?”, wprowadzając do nich elementy fikcji, nie do końca zgodne z historią Olecka. Prowadziła rozmowy z dziadkami o ich życiu, rejestrowała je na dyktafonie i tworzyła drzewa genealogiczne. • Młodzież zrealizowała ciekawe happeningi. Podczas jednego przemaszerowała ulicami miasta z gazetami, wykrzykując w teatralny sposób treści zawarte w gazetach. Podczas kolejnego wykorzystała parasole z kolorowymi naklejkami i napisami, w następnym rozdawała mieszkańcom aforyzmy ze słoików. Chodziło o to, by zaskoczyć mieszkańców i oderwać ich od rutyny życia. • Kolejną akcją uliczną były „Marzenia w balonie”. Balony z ukrytymi marzeniami młodzieży wisiały na sznurkach i przyciągały uwagę przechodniów, którzy mogli zabrać je ze sobą do domu. Przebieg projektu: W styczniu rozpoczęły się przygotowania do projektu – promocja warsztatów i rekrutacja w szkołach ponadgimnazjalnych (do projektu zgłaszały się klasy). W lutym rozpoczęły się warsztaty, o których można było przeczytać na prowadzonym przez uczestników blogu. Ogłoszono konkurs na najciekawszą inicjatywę kulturalną realizowaną w przestrzeni miasta. W połowie marca wyłoniono laureatów konkursu i przeprowadzono dla nich szkolenie. Wybrano 5 opiekunów grup (spośród nauczycieli, artystów, animatorów) – którzy wspierali młodzież w realizacji ich inicjatyw. Odtąd poszczególne grupy pracowały nad realizacją swoich pomysłów, mogąc liczyć na pomoc opiekunów artystycznych. Projekt zakończył się dwudniową imprezą plenerową w centrum miasta (malowanie graffiti, prezentacja działań młodzieży, wystawy fotograficzne, zabawy kuglarskie i taneczne podchody dla dzieci). Relacje z warsztatów na blogu: www.tworczemiasto.blogspot.com Warsztaty filmu animowanego „Rytm miasteczka” i warsztaty fotograficzne „FOTO – inspiracje”. Podczas warsztatów odbyły się liczne akcje i interakcje artystyczne. Młodzież zrealizowała 3 happeningi, 2 fotograficzne wystawy plene-rowe, akcje twórcze z marzeniami, balonami, aforyzmami, plakatami, interakcje z mieszkańcami – rozmowy i fotografowanie mieszkańców Olecka. Cele projektu: • zainspirowanie młodzieży do aktywnych działań twórczych w taki sposób, by w rezultacie samodzielnie zrealizowali inicjatywy artystyczne w przestrzeni miasta (happeningi, plenerowe wystawy fotografii, twórcze interakcje z mieszkańcami, itp.), • przełamanie stereotypów i kompleksów młodzieży na temat małej miejscowości, • uświadomienie uczestnikom, że każdy ma potencjał twórczy i może być artystą. Warsztaty – łącznie przeprowadzono 16 warsztatów. www ,, Fragment scenariusza ,,Krótki film animowany ,, z folderu ,,Małe miasto : Podczas tego warsztatu wykorzystane zostaną nowe technologie do twórczej pracy z młodzieżą. Na początek proponujemy stworzenie mapy swojego miasteczka i zaznaczenie charakterystycznych miejsc. Następnie prosimy, by wytypowane obiekty zostały wycięte w kolorowym papierze. W ten sposób uzyskamy scenografię do krótkiego filmu animowanego o swojej miejscowości. Pomysły do pracy warsztatowej z młodzieżą zamieszczone są w folderze udostępnionym na stronie Akademii Orange: www.akademiaorange.pl i na stronie projektu: www.malemiasto.art.pl www Opis 5 nagrodzonych i przeprowadzonych przez młodzież inicjatyw kulturalnych w folderze „Małe miasto”. 13 14 www.tworczemiasto.blogspot.com z bloga Jednym z nich (zadań), które spodobało nam się najbardziej było przeprowadzenie ulicznej sondy, która pokazała nam m.in. opinie olecczan na temat naszej miejscowości. Ostatnie zadanie polegało na wyjściu w teren i zadaniu prostego pytania „Czym jest dla pani/pana dom?” napotkanemu przechodniowi. Szczególnie ciekawy był moment wyjścia z budynku, kiedy dostaliśmy za zadanie zrobić mały wywiad w naszym mieście i bliżej poznać myślenie mieszkających tu ludzi. To bardzo ciekawe doświadczenie. 15 Wypisałyśmy swoje marzenia, wrzuciłyśmy w baloniki i część zawiesiłyśmy przy sklepie, inne rozdawałyśmy ludziom napotkanym na ulicy. Zabawne, a zarazem ciekawe były ich reakcje, np: • Będę kibicować, żeby marzenie się spełniło. • Ile muszę za to zapłacić? • Od takiej dziewczyny wezmę wszystko. • To niepowtarzalny prezent, dziś jest mój szczęśliwy dzień. • Będę się za Was i Wasze marzenia modlić. Po powrocie na miejsce warsztatów pozostawionych przy sklepie baloników już nie było :) Opisywaliśmy, jakim owocem i porą roku się czujemy. Mogliśmy układać krótkie scenki teatralne, braliśmy udział w happeningu i przeprowadzaliśmy wywiady. Naszej całej klasie bez wyjątku niesamowicie przypadły do gustu zajęcia, a zwłaszcza drugie spotkanie, na którym rozdawaliśmy aforyzmy i rozwieszaliśmy je. Ludzie byli zachwyceni aczkolwiek zaskoczeni, że młodzież robi coś bezinteresownie. Ten dzień był jak dla mnie najfajniejszym z całych warsztatów. Cała nasza grupa (klasa) wzięła udział w zaprojektowaniu szablonów, które później zostały namalowane sprejami na ścianach za kinem. Następnym zadaniem, którego podjęliśmy się, była krótka animacja filmowa, która wywarła na mnie olbrzymi szok. Gdy zobaczyłem animacje naszej grupy byłem bardzo mile zaskoczony, że coś tak pięknego i śmiesznego zostało przez nas stworzone! Na koniec warsztatów wyszliśmy całą grupą na happening. Chodziliśmy po mieście z rozłożonymi parasolami, pod którymi grupka ludzi przechodziła, a reszta ludzi stała i nie wiedziała o co nam chodzi. 16 Stworzyć wspólną przestrzeń, atrakcyjną dla młodych ludzi, taką, która będzie przyciągać, inspirować, z którą młodzi będą się identyfikować, o którą będą dbać, w której będą realizować twórcze pomysły. „Drugie życie rzeczy” – dwugodzinne warsztaty dizajnerskie. 5. ZEWnętrza Organizator: VII Liceum Ogólnokształcące im. Wandy Szuman w Toruniu Partner: Fundacja Magazyn Zmian Czas trwania projektu: luty-czerwiec 2012 Miejsce realizacji projektu: Toruń Uczestnicy: realizację projektu rozpoczęło 20 uczniów liceum (15 dizajnerów i 5 grafików – dokumentalistów projektu), ale z zajęć na zajęcia przybywało chętnych do pracy i w rezultacie liczba uczestników zwiększyła się do 40. W warsztatach prowadzonych przez licealistów uczestniczyło 50 gimnazjalistów. Cele projektu: • stworzenie w szkole Przymierzalni – pracowni, która wyłoni się ze szkolnego magazynu w trakcie dizajnerskich warsztatów, • przeprowadzenie równoległych warsztatów projektowania graficznego, stworzenie artystycznego „Poradnika młodego dizajnera”, • zainicjowanie wieloletniego cyklu warsztatów przeznaczonych dla uczniów VII LO, • zwracanie uwagi na miejsca zapomniane i niczyje po to, by podejmować próby ich rewitalizacji, • rozbudzenie poczucia współodpowiedzialności za otoczenie; • kształtowanie poczucia estetyki, wrażliwości na otaczającą przestrzeń, • popularyzacja wiedzy o sztuce użytkowej. Zajęcia teoretyczne, organizacyjne, wprowadzające do cyklu warsztatów dizajnerskich, w trakcie których stare meble i zapomniane przedmioty zgromadzone w szkolnym magazynie zostały odnowione i wykorzystanie do wystroju wnętrza pracowni artystycznej. Podczas spotkania powstała lista pomysłów na redizajn mebli oraz wstępny zarys działań. Uczestnicy zostali zapoznani ze stworzonym przez architekta projektem aranżacji wnętrza pracowni oraz metodami twórczego przekształcenia zużytych przedmiotów użytkowych. Projekt stworzył uczestnikom szansę na twórczą pracę nad szkolno-życiową przestrzenią. W wyniku projektu młodzież zmieniła zagracony magazyn szkolny w wielofunkcyjną pracownię, przeznaczoną do realizacji kolejnych działań twórczych. Podczas warsztatów dizajnu uczestnicy zaprojektowali i wykonali elementy wystroju pracowni, wykorzystując stare, zniszczone krzesła, szafki, tekturę. Grupa realizująca warsztaty graficzne, odpowiedzialna za medialny wizerunek projektu, stworzyła oryginalny blog, na którym umieszczony został film oraz „Poradnik młodego dizajnera” z autorskimi projektami młodych twórców i praktycznymi wskazówkami, stanowiącymi pomoc przy ich realizacji. reKONSTRUKCJE Trzynaście 4-godzinnych warsztatów, w trakcie których powstały elementy wystroju pracowni i szkoły oraz mural. Stworzono system oświetlenia wewnątrz pracowni, z papieru pochodzącego z recyklingu zbudowano abażury wiszących lamp. Przygotowano 6 stołów z blatami w formie plansz do gier oraz komplet składanych modułowych stolików, przeznaczonych do działań warsztatowych, stworzono 10 niskich siedzisk z tektury falistej, poddano renowacji 15 krzeseł z oparciami i 10 taboretów obrotowych, stworzono regał na przedmioty codziennego użytku, mobilną szafkę na kółkach, półki i kolumny. Przebieg projektu: Do współpracy nad stworzeniem miejsca, które ma być atrakcyjne także pod względem wizualnym, zaproszono architektów, plastyków i animatorów kultury, którzy prowadzili warsztaty od początku lutego do końca maja. Warsztaty dizajnerskie – „Aranżacja” (4 godziny) Młodzież naniosła na planach pomieszczeń – sali i przylegającej do niej części korytarza – własne pomysły, które posłużyły architektowi do stworzenia spójnego projektu aranżacji wielofunkcyjnego pomieszczenia (pracowni fotograficznej, muzycznej i plastycznej, sali kinowej i konferencyjnej oraz galerii). Młodzież pracowała nad realizacją tego projektu w trakcie całego cyklu warsztatów. z bloga www.zewnetrza.7lo.torun.pl/blog Najpierw rozmnożyliśmy biurko – przez piłowanie. Skręcanie tekturowych siedzisk do PRZYMIERZALNI wydawało się jednym z prostszych zadań warsztatowych. I co? Paski papieru wycinane z mozołem z wielkich bel, zwijane i sklejane z jeszcze większym mozołem, ciągnęły się w nieskończoność, a czas beztrosko się kurczył i kurczył, aż go zabrakło. Do 18:00 wytrwali tylko ci, którzy wpadli w trans nawijania (nie tylko tektury): Ada, Ala, Tosia i Kamil. Zapytajcie ich, czy w piątek zasypiali z widokiem spirali i ślimaków pod powiekami. Kończymy na następnych warsztatach. Kredki, ołówki, pisaki, kreda, markery, linijki, taśmy, cyrkle, pędzle, pędzelki, kleje, farby, sznurki, tasiemki, wałki, farby, kuwety, szpachelki, zszywacze, takery, papier, śrubokręty, nożyczki, nożyki, śrubki, wkręty, kable… będą miały wreszcie swoje miejsce, bo oto z niebytu wyłaniają się: Rura rege regał – z nimi nie da się nie mieć porządku. Doczekaliśmy się bliźniaków. Zachęceni sukcesem zabraliśmy się za rozmnażanie czterech rur kanalizacyjnych. Urodziło nam się dwanaście rurociątek. Przed nami ostatnie zadanie – zabudowa jednej za ścian PRZYMIERZALNI, więc też się dwoimy – jak biurko, a nawet troimy, żeby złożyć w całość elementy, których nam się namnożyło. 17 18 Warsztaty grafiki komputerowej 15 dwugodzinnych warsztatów, podczas których powstał film dokumentujący etapy pracy i artystyczny blog, zawierający projekty oraz artystyczne porady uczestników warsztatów dizajnerskich. Młodzież pracowała nad logotypem i stworzeniem strony internetowej projektu, prowadziła fanpage projektu na portalu Facebook, poznawała techniki i zasady projektowania graficznego w oparciu o program Adobe Photoshop CS5 i CS3 oraz podstawowe zasady programowania stron internetowych (w oparciu o CMS). Otwarcie pracowni – „Dzień Przymiarki” Z tej okazji miała miejsce projekcja filmu i warsztaty z ekologicznego dekorowania sali. Młodzież przygotowała i przeprowadziła warsztaty dla 50 gimnazjalistów, którzy projektowali znaki graficzne i przenosili je na bawełniane torby, wykorzystując do tego farby akrylowe. 19 Drugą część Dnia Przymiarki wypełniły warsztaty z bloga przygotowane dla grupy 50 zaproszonych uczniów z toruńskich gimnazjów. Uczestnicy projektu ZEWnętrza sami czuwali nad przebiegiem zajęć. To był dla nich sprawdzian po odbyciu czteromiesięcznego kursu związanego z ekodizajnem. W trakcie warsztatów gimnazjaliści projektowali znaki graficzne i przenosili je na bawełniane, kolorowe torby, a licealiści wymądrzali się, występując w roli prowadzących zajęcia – wcześniej poznali techniki szablonowego graffiti podczas zajęć przygotowanych przez Agatę Wilkowską. www Strona internetowa projektu: www.akademiaorange.pl, www.zewnetrza.7lo.torun.pl zawiera scenariusze zajęć i poradnik projektanta (Zrób sobie krzesło, Zaprojektuj szablonową tapetę, Zrób sobie lampę z wieszaków). Rady i wskazówki organizatorów dla osób, które chciałyby powtórzyć projekt: Realizacja projektu wymagała zaangażowania uczestników między planowanymi zajęciami i elastyczności samej realizacji. Często w trakcie konstruowania lub odnawiania mebli okazywało się, że potrzebnych jest jeszcze więcej poprawek, niż przewidywaliśmy i – co za tym idzie – więcej czasu. Byliśmy zmuszeni wykonywać je w dodatkowych terminach. Nie było z tym na szczęście problemu. Uczestnicy projektu przebywali w miejscu jego realizacji pięć dni w tygodniu i często, z własnej inicjatywy, sami zabierali się za wykonanie potrzebnych rzeczy przed lekcjami, między nimi i po ich zakończeniu. Poinstruowani, świetnie sobie radzili. Czasami poświęcaliśmy też wycinek kolejnych zajęć na dopracowanie rzeczy powstałych wcześniej. Spotykaliśmy się w piątki, zaraz po lekcjach, na cztery godziny. Zajęcia wymagały skupienia i zaangażowania. Uczestnicy wytrwali do końca, a nawet z tygodnia na tydzień było ich coraz więcej, co w szkole przyjmowano z niedowierzaniem. Planując jednak jeszcze raz takie działania, skróciłabym warsztaty o godzinę. Po dwóch – trzech godzinach pracy, zmęczenie dawało się wszystkim we znaki. Rozplanowanie zajęć tak, by ze wszystkim zdążyć i żeby projekt nie przerodził się w męczarnię, ma bardzo duże znaczenie. Dyscyplinuje ściśle wyznaczony termin otwarcia, gdyby nie on, moglibyśmy odnawiać meble wydobyte z magazynu w nieskończoność. 20 6. Korzenie i pędy Organizator: Gminny Ośrodek Kultury w Koczale Partnerzy: Stowarzyszenie Kultury Niefizycznej w Pietrzykowie, Spiżarnia Kulturalna, Pietrzykowo Czas trwania projektu: styczeń-czerwiec 2012 Miejsce realizacji projektu: Koczała Uczestnicy: 25 osób (młodzież do 18. roku życia) Cele projektu: • zebranie, upowszechnienie i archiwizowanie dziedzictwa kulturalnego regionu, • wyrównywanie szans w dostępie do kultury i promowanie twórczych postaw młodzieży wobec kultury, • współpraca międzypokoleniowa, • rozwijanie umiejętności społecznych, zdolności i zainteresowań młodzieży, wzmocnienie wiary we własne możliwości, • kształcenie umiejętności posługiwania się mediami kultury. Warsztaty dziennikarskie (styczeń-marzec) W czasie pięciu 2-godzinnych warsztatów młodzież zdobywała wiedzę na temat gromadzenia materiałów muzycznych (piosenek) i tekstowych (wierszy, wspomnień). Uczyła się sztuki przeprowadzania wywiadów, posługiwania się dyktafonem i innymi nośnikami umożliwiającymi zapis. Efekty indywidualnych działań w terenie – zbieranie materiałów, spotkania z mieszkańcami, przeprowadzone i nagrane wywiady – były konsultowane w czasie 10 spotkań z trenerem. Opracowane materiały na bieżąco umieszczano na blogu i stronie internetowej projektu. „Korzenie i pędy” to projekt, który łączy pokolenia, tradycję z nowoczesnością i łamie stereotypy. Celem projektu było ocalić od zapomnienia twórczość starszego pokolenia. Podjęli się tego zadania uczestnicy projektu – młodzi mieszkańcy gminy. Niezbędne umiejętności zdobywali na warsztatach dziennikarskich, fotograficznych, plastycznych, muzycznych i kompozytorskich. Efektem pracy młodych ludzi było nagranie płyty CD, wydanie śpiewnika oraz dwa koncerty plenerowe. Projekt był dla młodzieży okazją do artystycznego rozwoju i twórczej pracy w grupie, umocnił wiarę we własne możliwości. Przyniósł także wymierne korzyści – płyta CD i śpiewnik wykorzystywane są do promocji regionu, a władze gminy zadecydowały o systematycznym uzupełnianiu wydawnictwa. Konsultacje fotograficzne (3 x 45 min) Celem zajęć było poznanie podstawowych zasad kompozycji obrazu fotograficznego, wiedzy na temat plików zdjęć cyfrowych i elementów istotnych przy pracy z modelem. Młodzież pracowała z lustrzanką cyfrową, aparatem kompaktowym, telefonem z funkcją robienia zdjęć i nagrywania filmów. Przebieg projektu: Warsztaty plastyczne Projekt składał się z kilku etapów. Najpierw uczestnicy zbierali wspomnienia mieszkańców i nagrywali stare piosenki, które pamiętali Koczalanie (próbki ich głosów znalazły się na płycie), do czego przygotowywali się na warsztatach dziennikarskich. Później komponowali muzykę, tworzyli nową aranżację ludowych piosenek i ćwiczyli ich wykonanie na warsztatach artystyczno-wokalnych. Opracowane przez uczestników teksty i zapisy nutowe zostały opatrzone wykonanymi pracami plastycznymi, fotografiami i wydane w formie śpiewnika. Realizowane zadania dokumentowane były na blogu projektu. Realizacja płyty CD była możliwa dzięki współpracy GOK-u ze Spiżarnią Sztuki, która zapewniła udział profesjonalnych muzyków i sprzęt do nagrań oraz ze Stowarzyszeniem Kultury Niefizycznej, które dokonało aranżacji wybranych utworów. W czasie pięciu 3-godzinnych spotkań uczestnicy poznawali zasady kompozycji plastycznej, techniki rysunkowe i malarskie, uczyli się robić blejtramy. Zadaniem grupy było opracowanie ilustracji do piosenek, oprawy graficznej śpiewnika oraz przygotowanie wernisażu na zakończenie projektu. z bloga Scenariusze warsztatów dziennikarskich, fotograficznych, plastycznych, muzycznych i kompozytorskich dostępne są na stronie Akademii Orange: www.akademiaorange.pl www 21 korzenieipedy.wordpress.com Warsztaty prowadzone są przez plastyka Jolantę Sylwię Wysocką i do chwili obecnej uczestnicy zapoznali się z zasadami tworzenia różnorodnych kompozycji plastycznych oraz poznali rysunkowe i malarskie techniki, które umożliwią im realizację zadań. Zapoznali się także z różnymi trikami i sztuczkami artystów, aby przy pomocy świecy lub gumki „wyczarować” niepowtarzalne dzieła. Uczestnicy tworzą na różnorodnych materiałach, wykorzystując drewno, tkaninę i kartony o niepowtarzalnych fakturach. Zapoznali się także z wieloma pojęciami, które dla laików są całkowicie niezrozumiałe: sangwina, walor, collage, passe-partout, blejtram, medium. Istna kraina magii. Może dlatego czas podczas tych zajęć upływa bardzo szybko i wszyscy są zdziwieni, że mimo braku przerw, trzy godziny mijają jak z bicza strzelił. Warsztaty artystyczno-wokalne i kompozytorskie (luty-maj) Spotkania rozpoczęły się od stworzenia regulaminu grupowego oraz zbudowania wewnętrznego zaufania wśród uczestników. W trakcie 70 godzin zajęć uczestnicy budowali swój warsztat wokalny w oparciu o ćwiczenia oddechowe, dykcyjne, wokalne, pracę z mikrofonem oraz ruch sceniczny. Poznali wybrane w ramach projektu utwory, nauczyli się je wykonywać na żywo z akompaniatorem, z zespołem muzycznym i nagranym podkładem muzycznym. Dodatkowo poznali style muzyczne wykorzystane w aranżacjach i kompozycjach oraz programy komputerowe, dzięki którym tworzy się muzykę. W maju uczestnicy wzięli udział w sesji nagraniowej. Wydana płyta stanowi komplet z opracowanym przez młodzież w trakcie warsztatów dziennikarskich i plastycznych śpiewnikiem (nagrania i śpiewnik dostępne są na stronie internetowej projektu: www.korzenieipedy.pl ). Rady i wskazówki organizatorów dla osób, które chciałyby powtórzyć projekt: Przy realizacji tego typu projektu ważne jest, aby młodzież sama decydowała o wyborze zajęć, w których chce uczestniczyć oraz miała wpływ na formę prezentacji (np. samodzielny wybór techniki plastycznej). Ważna jest samodzielność w wykonywaniu poszczególnych zadań i zbudowanie poczucia współodpowiedzialności za efekt końcowy (np. dziennikarz, który przeprowadził i opracował wywiad wie, że kolejnym krokiem jest przekazanie materiałów osobie, która redaguje i prowadzi bloga). Dzięki temu uczestnicy mogą poczuć, że są współtwórcami projektu. 22 www 7. Dźwiękospacery Przebieg projektu: Organizator: Fundacja Fabryka UTU Partnerzy: Stowarzyszenie Sztuka Cię szuka Czas trwania projektu: styczeń-maj 2011 Miejsce realizacji projektu: woj. kujawsko-pomorskie Uczestnicy: 180 osób – dzieci i młodzież z 6 małych miejscowości województwa kujawsko-pomorskiego Projekt rozpoczęto w styczniu od konsultacji merytorycznych, nawiązania współpracy z artystami, dźwiękowcami, reżyserami dźwięku, grafikami. Od lutego do kwietnia trwały prace nad pakietem materiałów dydaktycznych ze scenariuszami lekcji i równolegle nawiązanie kontaktu z potencjalnymi beneficjentami. Pierwsze warsztaty odbyły się pod koniec marca. Do maja zrealizowano dwudniowe warsztaty w 6 miejscowościach województwa kujawsko-pomorskiego. W czerwcu udostę- Cele projektu: Warsztaty w Chełmży, Szkoła podstawowa nr 2 Uczestnicy poznali zagadnienia związane z field recordingiem, podczas wspólnego spaceru dowiedzieli się „jak otwierać uszy”. Pracując w trzech grupach uczestnicy przemierzali wyznaczone trasy i odkrywali towarzyszące im dźwięki. W wyniku przeprowadzonych badań zarejestrowane zostały takie odgłosy i dźwięki jak wycie psa pod Tesco, Bulwar Tysiąclecia, trawa na stadionie, brukarze, budka gazowa, stempel w banku, biało-czerwona tasiemka, zawieszona na słupkach nad jeziorem (z notatek uczniów). Uczniowie uznali, że Chełmża należy do bardzo „głośnych” miast. pniono na licencji CC publikację („Dźwiękospacery. Warsztaty 2011” • aktywizacja dzieci i młodzieży z małych miejscowości o utrudnionym dostępie do kultury, • opracowanie scenariuszy zajęć w ramach niekonwencjonalnej edukacji muzycznej, • popularyzowanie wiedzy na temat dźwięków i ich wpływu na organizmy żywe, • nawiązanie stałej współpracy z podmiotami kulturotwórczymi, prowadzącymi działalność w niewielkich wsiach woj. kujawsko-pomorskiego. „Dźwiękospacery” miały uwrażliwić dzieci i młodzież na otaczające dźwięki, pokazać możliwości ich wykorzystania we współczesnej muzyce. Uczestnicy z małych miejscowości woj. kujawsko-pomorskiego wzięli udział w warsztatach prowadzonych przez artystów, dźwiękowców, reżyserów dźwięku i innych specjalistów. Zajęli się dokumentacją muzyczną otaczającego świata. Dodatkowo odbyły się warsztaty plastyczne i fotograficzne oraz między innymi zajęcia z teorii muzyki. Połączenie dźwięków i obrazów dało w efekcie audio-wizualną mapę regionu, która pozwala na nowo odkrywać okolicę. Znajdują się na niej nagrania i fotografie tworzone przez dzieci, ale także przez uczestniczących w projekcie artystów. Opracowana została publikacja, opisująca warsztaty przeprowadzone w 6 miejscowościach oraz scenariusze skomponowane w taki sposób, by jak największe grono odbiorców mogło z tych pomysłów skorzystać. 23 i „Dźwiękospacery. Scenariusze zajęć”). „Nasłuchiwanie (jak otwierać uszy). Instrukcja na spacer Warsztaty dźwiękowy.” (fragm. scenariusza, Marcin Dymiter). Warsztaty prowadzili profesjonalni muzycy, realizatorzy dźwięku, audio-eksperymentatorzy, których zadaniem było zapoznanie dzieci i młodzieży z obróbką dźwięku, masteringiem oraz uwrażliwienie na muzykę otaczającej nas przestrzeni. Opisy warsztatów „Dźwiękospacery. Warsztaty 2011” i konspekty zajęć „Dźwiękospacery. Scenariusze” dostępne są na stronie Akademii Orange: www.akademiaorange.pl oraz na blogu projektu www.dzwiekospacery.blogspot.com Opracowane przez artystów scenariusze zajęć zostały tak skonstruowane, aby mogły z nich skorzystać osoby nieposiadające przygotowania i wykształcenia muzycznego. „Konspekty mają stać się przyczynkiem i inspiracją do tworzenia lekcji czy warsztatów. (...) Nie trzeba przeprowadzać każdego warsztatu od początku do końca; można wybrać jedynie te elementy, które wydają się Wam najciekawsze lub jeszcze lepszym rozwiązaniem jest – by łączyć ćwiczenia z poszczególnych warsztatów ze sobą, komponować.” (wstęp „Dźwiękospacery. Scenariusze”). www Instrukcja na spacer dźwiękowy. W ramach przygotowań do spaceru dźwiękowego warto zrobić krótkie wprowadzenie na temat samych dźwięków. Należy zadać sobie pytanie – czym jest dla nas dźwięk, a czym cisza? Pamiętajmy przy tym, że nie ma złych lub dobrych odpowiedzi. Możemy też zapytać o ulubione dźwięki (nie muzykę) lub prosić o wymienienie dźwięków, które szczególnie drażnią. 1. Spacerujcie po mieście, wsłuchując się w dźwięki otoczenia, bez używania telefonu, odtwarzacza mp3, słuchawek. Starajcie się skupić swoją uwagę na samych dźwiękach. Najlepiej robić to w absolutnej ciszy, bez rozmów. Najkorzystniej jest odbywać takie spacery w samotności lub w małych grupach (do 5 osób). Jeśli mamy dużą grupę, np. klasę ok. 20 osób – to dzielimy się na 4 grupy po 5 osób. 2. Zacznijcie od pięciominutowych spacerów. Chodźcie w ciszy i skupieniu, uważając na każdy mijany/słyszany dźwięk. Niech każdy następny spacer będzie o 5 minut dłuższy, a więc rozpoczynając od 5 minut przechodzimy do 10 minut, następnie 15 minut, itd. Po kilku odbytych już spacerach warto wybrać się na spacer z zamkniętymi oczami. To pozwoli skupić się na samych dźwiękach. Uwaga: konieczny jest przewodnik, który zadba o bezpieczeństwo podczas takiej przechadzki. Najlepiej prowadzić osobę w opasce za rękę lub trzymać ją za ramię. Tak więc do 5 osób, które idą z przepaskami na oczach – potrzebujemy 5 przewodników. 3. Kiedy spacery stają się coraz dłuższe, szukajcie dźwiękowych wyzwań, nie poprzestawajcie jedynie na słuchaniu dźwięków dominujących, ciągłych. Koncentrujcie swoją uwagę raczej na detalach, drobinach, dźwiękach prawie niezauważalnych, na dźwiękach incydentalnych, które jednocześnie wzbogacają i poszerzają stabilne pasmo miejskiego hałasu. Warto zmieniać i poszerzać trasy o nowe miejsca, nowe pejzaże dźwiękowe. 4. Starajcie się nabrać nawyku zapisywania wszelkich uwag i spostrzeżeń związanych ze spacerami dźwiękowymi. Możecie nawet założyć specjalny zeszyt. 5. Jeśli w okolicy, w trakcie spacerów znajdziecie ciekawe akustycznie miejsce, postarajcie się odpowiedzieć na poniższe pytania: Jakie to miejsce? Jaki to dźwięk? Postarajcie się go opisać. Co interesującego jest w danym dźwięku? Czy jest stały, czy się zmienia? Nadajcie nazwę temu miejscu w oparciu o dany dźwięk. 6. Niech każdy znajdzie 2-3 interesujące dźwiękowo miejsca w swoim mieście. 7. Zapiszcie uwagi i zachowajcie wszelkie notatki tak, by móc przygotować później mapę z opisanymi przez Was miejscami: nanieście te punkty na jedną, wspólnie przygotowaną mapę, wpiszcie nazwy miejsc, a także podpiszcie je swoimi imionami. Będzie to mapa dźwiękowa – wynik nasłuchiwania terenu. Na podstawie tak sporządzonej mapy możecie razem odwiedzać te miejsca i dzielić się spostrzeżeniami. 2 24 Warsztaty w Czernikowie, Szkoła Podstawowa im. K.K. Baczyńskiego Warsztaty w Dziewierzewie, Stowarzyszenie RAZEM dla Dziewierzewa Warsztaty w Kaszczorku, Szkoła Podstawowa w Kaszczorku Uczestnicy warsztatów „podrabiali” i tworzyli imitację dźwięków przy pomocy różnych przedmiotów codziennego użytku oraz analizowali związki pomiędzy obrazem i efektami dźwiękowymi w filmie. W miejscu opustoszałej bocznicy kolejowej za pomocą worków i woreczków foliowych tworzyli dźwięki imitujące przejeżdżające pociągi. Uczestnicy zastanawiali się gdzie i kiedy mają do czynienia z muzyką w przyrodzie. Nagrywali dźwięki, tony i odgłosy natury, naśladowali nagrane dźwięki, próbowali z nimi zagrać na fletach prostych. Podczas wspólnego koncertowania młodzi fleciści starali się używać całego ciała. Stosowali metody beat-boxu – techniki mówienia do fletu przytkniętego do ust, poszukiwali alternatywnych sposobów gry na instrumencie. Uczniowie wykorzystali instrumenty, głównie perkusyjne, wykonane z materiałów znalezionych m.in. na złomowiskach. Wspólnie stworzyli partyturę i odegrali koncert, który został zarejestrowany. Podczas wspólnego spaceru dźwiękowego wyłowili i zapisali odgłosy najbliższego otoczenia, a potem przyporządkowali je do zaproponowanych kategorii: człowiek (C), natura (N), technika (T). „Imitator dźwięku” Warsztaty w Nieszawie, Fundacja im. Krzywdów i Bieńków (fragm. scenariusza, Katarzyna Krakowiak) „Zielona partytura w przestrzeni. Działania muzyczno-przyrodnicze” (fragm. scenariusza, Michał Górczyński) Scenariusz na orkiestrę – podróż pociągiem: • ćwiczenia relaksacyjne, skupiające uwagę uczestników na dźwięku i ciszy, • słuchanie z zamkniętymi oczami. Skupienie się na zmyśle słuchu, • użycie worków na śmieci jako instrumentów dźwiękowych, • uczestników działania dzielimy na 3 grupy; każdej z grup przydzielamy inny rodzaj worka (podział worków według koloru, faktury i wielkości). Powstają 3 oddzielne grupy muzyczne, • ustalam partyturę – podział na dźwięki (ciche-głośne, mocne, rytmiczne, szeleszczące, subtelne) i dynamikę zespołu, • po kilku przeprowadzonych próbach realizujemy wspólny koncert, naśladując dźwięk nadjeżdżającego pociągu, • jeżeli istnieje taka możliwość – udajemy się w okolice dworca kolejowego i wykonujemy koncert z użyciem worków na opuszczonych torach kolejowych. Rytmicznie szeleszczące na wietrze worki, generujące specyficzne dźwięki na opustoszałej bocznicy kolejowej powołują dźwiękiem historię przejeżdżających pociągów. Zaczyna działać pamięć dźwiękowa miejsca. Czy dźwięki przyrody same w sobie są muzyką? Moim zdaniem dopiero świadome działanie człowieka stwarza muzykę. Bez tego działania mamy do czynienia z dźwiękami w różny sposób nagromadzonymi w przestrzeni. Można używać tych dźwięków jako inspiracji, można je naśladować, badać ich strukturę w bardzo dokładny sposób i wreszcie grać z nimi, próbując się dostroić. W jaki sposób słuchać tych różnorodnych dźwięków przyrody? Proponuję robić to właśnie poprzez wykonywanie notatek, które posłużą jako „zapis nutowy”. Tego rodzaju notatki możemy wykorzystywać, grając na żywo w bezpośrednim kontakcie z naturą. Robimy notatkę: Wsłuchajcie się w dobiegające do was dźwięki. Słuchamy. Wypisujemy odgłosy. Możemy nagrać dane dźwięki na komórkę, rekorder lub jakikolwiek inny sprzęt nagrywający. Zastanawiamy się na co zwrócić szczególną uwagę. O! Ptak. O! Wiatr, O! Drzewo. Wsłuchujemy się dokładniej i rozpisujemy jeden wybrany dźwięk na kartce, opisując go przez oznaczenia muzyczne do zagrania na fletach. Wykonujemy i nagrywamy nasz utwór. Warsztaty realizowane były na terenie nieszawskiego klasztoru. Uczestnicy testowali różnego rodzaju elektroniczne urządzenia generujące dźwięk. Powstał prototyp dyfuzora. Przy pomocy mikrofonu kontaktowego i rekorderów cyfrowych dzieci analizowały ludzki głos i inne, pozornie ciche codzienne czynności. Większa część warsztatów była oparta na skoncentrowanym słuchaniu z wykluczeniem zmysłu wzroku. Dzieci badały audiosferę XV-wiecznego gotyckiego kościoła. Warsztaty w Turznie, Zespół Szkół nr 2 w Turznie Podczas warsztatów z młodzieżą powstało słuchowisko na kanwie historii pałacu w Turznie i historii zaginionego w czasie wojny księgozbioru. Uczniowie zapoznali się z krótką historią muzyki eksperymentalnej, podstawami field recordingu i działaniem rekorderów cyfrowych. W konstruowaniu słuchowiska wykorzystali materiał zebrany podczas dźwiękowego spaceru na terenie wsi, pałacu i pałacowego ogrodu. 1 25 26 Dawać dzieciom i młodzieży takie zadania, które by rozbawiły, rozwijały, czegoś uczyły, które byłyby niebanalne i akceptowalne. A przede wszystkim dać im radość tworzenia. (Anna Rak, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu) 8. Wizje® Kultura obrazu, obraz w kulturze. Organizator: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu Partner: Biblioteka Miejska w Bytomiu Czas trwania projektu: styczeń-maj 2012 Miejsce realizacji projektu: Bytom Uczestnicy: 37 osób – dzieci z przedszkoli, szkół podstawowych, młodzież gimnazjalna oraz dorośli (43 osoby) zainteresowani propagowaniem i wcielaniem w życie idei projektu kulturalnego Cele projektu: • wykształcenie wśród beneficjentów odruchu świadomego poruszania się w świecie obrazów oraz umiejętności ich archiwizacji, interpretacji i twórczego przetwarzania, • uświadomienie ciągłości historycznej związanej z tworzeniem obrazów, • zachęcenie beneficjentów do aktywnego i krytycznego uczestnictwa w kulturze, • udostępnienie nauczycielom materiałów edukacyjnych, wprowadzających nowe metody edukacji. Projekt składał się z trzech części. Pierwsza to cykl otwartych wykładówń dla nauczycieli, lokalnych animatorów kultury, edukatorów muzealnych, poświęcony analizie obrazów, sposobom ich archiwizacji i innowacyjnym metodom pracy z dziećmi i młodzieżą. 27 Druga – „Wizje®ek. Ruchome piaski – animowane obrazki” – warsztaty z malowania piaskiem dla różnych grup wiekowych (od maluchów do uczniów najstarszych klas podstawówki), których efektem są filmy animowane. Trzecią część stanowił cykl warsztatów dla młodzieży „Wizje®ek. Ruchome piaski – animowane obrazki” – warsztaty dla dzieci „Wizje®. Odbicia pamięci”, których efektem jest cyfrowe archiwum, wystawy fotograficzne i artystyczna instalacja w formie mappingu, którą w Noc Muzeów obejrzało ponad 2 tysiące osób. Dzięki tym działaniom projekt promował postawę człowieka-twórcy i kreatora obrazów, potrafiącego celowo i świadomie posługiwać się mediami. Blok zajęć dla nauczycieli Przeprowadzono cykl 8 wykładów dla pedagogów, animatorów i edukatorów muzealnych nt.: antropologii obrazu, współczesnych technik zapisu, klasycznych metod analizy obrazu (historia sztuki), kulturoznawczej analizy obrazu, wpływu szerokiej definicji obrazu na działania edukacyjne, metody edukacji według nowego paradygmatu. W czasie zorganizowanego panelu dyskusyjnego analizy tego samego dzieła dokonywali przedstawiciele różnych dziedzin: co widzi na obrazie przedstawiającym „Męczeństwo św. Apolonii” historyk sztuki, kulturozna- www wca, teatrolog, antropolog? Zrealizowano 4 warsztaty w czterech grupach wiekowych – 2 grupy przedszkolaków, uczniowie klas 1-4, uczniowie klas 5-6. Punktem wyjścia przy realizacji warsztatów była muzyka – pod jej wpływem dzieci uruchamiały wyobraźnię i rysowały swoje obrazy za pomocą piasku na podświetlonym stole. Stworzone dzieła były zapisywane w pamięci komputera, a dzięki zainstalowanej nad stołem kamerze proces tworzenia był oglądany na bieżąco przez pozostałe dzieci. Stworzone w ten sposób obrazki, po wydrukowaniu posłużyły jako szkic scenariusza opowieści filmowej. Dzieci łączyły poszczególne sceny w spójną historię, w czasie warsztatów zapoznawały się z kolejnymi etapami produkcji filmowej, zapisywały poszczególne ujęcia. Zdjęcia połączone za pomocą prostego programu do montażu materiału wideo złożyły się na film, który dzieci same udźwiękawiały. Każda grupa zrealizowała jeden film: Zamek strachu, Ciepła opowieść, Śniadanie na trawie, Rozbitek. Filmy dostępne na stronie projektu: www.wizjer.muzeum.bytom.pl Warsztaty przeprowadzaliśmy z grupami w różnym wieku (od przedszkolaków po I klasę gimnazjum) i o różnych doświadczeniach (w tym z dziećmi wychowującymi się w trudnych warunkach życiowych oraz uczęszczającymi do szkół specjalnych). Podczas pracy nieznacznie modyfikowaliśmy scenariusz, dodając ćwiczenia, jeśli tego wymagało zrozumienie realizowanych zagadnień. W dwóch przypadkach niezbędny okazał się warsztat znany nauczycielom z zabaw dziecięcych, a jak się okazało zupełnie nowy dla współczesnych młodych ludzi. Polegał on na połączeniu podobnych obrazków (na jednym postać była smutna i miała ręce opuszczone, na drugim uśmiechnięta z dłońmi wyciągniętymi do góry). Zewnętrzny obrazek dzieci nawijały na ołówek, szybkie ruchy w prawą i lewą stronę pozwalały na moment odsłonić obrazek ukryty pod spodem, a przez to wywołać wrażenie ruchu. Ćwiczenie to było niezbędne w przypadku młodszych dzieci w celu udowodnienia naszych opowieści: w jaki sposób uzyskujemy ze zdjęć ruchomy obraz. Takie doświadczenie motywowało je do dalszej, żmudnej i drobiazgowej pracy przy kolejnych scenach. Przykłady ćwiczeń z publikacji: Wizje® Kultura obrazu, obraz w kulturze. Publikacja powarsztatowa: Wizje® Kultura obrazu, obraz w kulturze. Poradnik dla nauczycieli Poradnik dla nauczycieli, dostępny na stronie: www.wizjer.muzeum.bytom.pl oraz na stronie Akademii Orange: www.akademiaorange.pl Warsztat „Mali łowcy obrazów” (ćwiczenie dla dzieci – przedszkole www i edukacja wczesnoszkolna). Podczas spaceru dzieci mają za zadanie „złowić” jak najwięcej obrazów. Oczyma śledzimy otaczający nas świat, zbieramy w pamięci nasze spostrzeżenia. Po powrocie dzieci rysują to, co widziały podczas całego spaceru. Mają do wykorzystania tylko jedną kartkę. Praca ma nosić tytuł „Spacer” i zawierać jak najwięcej elementów zaobserwowanych podczas wycieczki. Chodzi w tym przypadku o jak najpełniejszą dokumentację spaceru i wrażeń powstałych podczas wędrówki. Żadne odczucie nie jest złe lub nieprawdziwe, mają prawo do indywidualnych i osobistych interpretacji. Następnie dzieci porównują swoje dzieła. Pamiętać należy, że nie ma obrazów lepszych, dokładniejszych. Każde dziecko namalowało dokładnie to, co ono widziało na spacerze, to, jak go odbierało i co zapamiętało. Każdy z nas jest zbieraczem i twórcą obrazów. Podkreślić i docenić należy niepowtarzalność naszych wizji. Zabawę można nazwać „wyciąganiem obrazów z głowy”. 28 00 10010101010101 1101011010100 00101 01101010010101 000 01010001011110 10101010101001010 10101010100010 1010 0101010100110 00101010 01010100101010 10101001101011 0101001010100 0101 10101010101001 01 01101010010101 0001010101010 1 01010100010 0010101001010 101 01 „Wizje®. Odbicia pamięci” – warsztaty dla młodzieży www Zrealizowano 5 warsztatów dla 15-osobowej grupy gimnazjalistów nt.: techniki zapisu fotograficznego, roli archiwizacji i digitalizacji codzienności, odczytywania klisz z epoki przedwojennej. Uczestnicy pracowali nad stworzeniem wyjątkowej mapy Bytomia, łączącej archiwalne fotografie ze zdjęciami zrobionymi współcześnie. Uczyli się odczytywać znaczenia, jakie niosą obrazy, zdobywali wiedzę na temat podstaw fotografowania, digitalizacji i archiwizacji, uczyli się przekładania informacji wizualnej na opowiedzianą słownie historię miasta. W efekcie warsztatów powstały: mapa miasta, określająca miejsca znajdujące się na archiwalnych fotografiach, subiektywne mapy miasta pokazujące, jak widzą je dzisiejsi mieszkańcy, wystawa „Odbicia pamięci”, prezentująca efekty pracy uczestników warsztatów, mapping, będący artystyczną interpretacją efektów pracy uczestników warsztatów. Na stronie internetowej projektu – www.wizjer.muzeum.bytom.pl znajduje się opracowane podczas realizacji warsztatów cyfrowe archiwum wraz z pustą kartą inwentarzową, które jako wzorcowy katalog może stanowić cenną pomoc dydaktyczną dla nauczycieli i zachęcić młodzież do włączenia się w akcję dokumentowania ważnych dla nich miejsc. Scenariusz z publikacji: Wizje® Kultura obrazu, obraz w kulturze. Poradnik dla nauczycieli „Historie w obrazach” Warsztat / 45 minut Środki dydaktyczne: lampy do doświetlenia sali, 4 fotograficzne aparaty cyfrowe, tkaniny w różnych kolorach; Warsztatowicze zostają podzieleni na 4 grupy, które otrzymują aparaty fotograficzne, różnokolorowe tkaniny i koperty z zadaniem. Ich celem będzie opowiedzenie historii związanej z określonym miejscem za pomocą 10 zdjęć (proponowane przestrzenie: lotnisko, kino, ulica, restauracja, dom, muzeum, boisko piłkarskie, szkoła, supermarket). 29 Korzystając z dostępnych materiałów: światła, kompozycji kadru, gestów oraz innych znanym im środków ekspresji i inscenizacji, muszą stworzyć narrację, a jednocześnie dbać o to, by inne grupy domyśliły się, gdzie mają miejsce zobrazowane wydarzenia. To przestrzeń będzie najważniejsza – wszystkie zabiegi w kadrze mają służyć przekazaniu jak największej liczby wskazówek na temat miejsca, w którym odbywa się dana scenka. By uwypuklić rolę praktyki fotografowania jako praktyki kulturowej, warsztatowicze muszą wziąć również pod uwagę to, kim w danej przestrzeni jest fotograf – co w niej robi, jak się w niej znalazł, po co uwiecznia dane wydarzenia? Warsztat kończy prezentacja, w czasie której grupy starają się odczytać historię oraz odkryć, jakie miejsce zostało uwiecznione. Wszystkie fotografie należy zachować, gdyż będą podstawą pracy trenerów na kolejnym warsztacie – „Obrazy jako kreacje”. Celem warsztatu jest przełożenie refleksji z wcześniejszej dyskusji na konkretne problemy i sposoby ich rozwiązania. Uczestnicy mają przekonać się, jak wiele czynników wpływa na tworzenie się znaczeń zamkniętych w zdjęciu. Znajdując się w pozycji zarówno fotografa, jak i kreatora przestrzeni odkryją, jak wiele aspektów, których nie brali wcześniej pod uwagę, komunikuje i dostarcza wskazówek na temat wybranego miejsca. Relacja uczestniczki warsztatów Wizje® Odbicie pamięci. Ważną i chyba najtrudniejszą częścią warsztatów była nauka związana z digitalizacją i archiwizacją zrobionych przez nas zdjęć. Poznawaliśmy karty z archiwów Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu i uczyliśmy się, po co tak naprawdę robi się takie rzeczy. Okazało się, że bez tych opisów nie bylibyśmy w stanie odczytać połowy informacji ukrytych na zdjęciach. Układaliśmy nasze prace w cyfrowe archiwum wypełniając kolejne opisy w kartach fotografii. W ten sposób stworzyliśmy wzorcowy katalog, na podstawie którego inni będą się uczyć, jak opisywać zdjęcia. Dzięki temu zabiegowi, może kolejny nastolatek za 100 lat, sięgnie po nasze zdjęcia i odszuka ulubione miejsca w Bytomiu nastolatków z 2012 roku? Miło o tym pomyśleć... Rady i wskazówki organizatorów dla osób, które chciałyby powtórzyć projekt: Warsztaty proponowane przez nas zostały dostosowane do różnych grup wiekowych, przy scenariuszach zajęć uwzględniliśmy różne warianty i ćwiczenia dopasowane do wieku dziecka. Mogą Państwo korzystać z całego programu lub jego części: nawet jeśli dana placówka nie dysponuje podświetlanym stołem możliwe do wykonania są ćwiczenia z zakresu mówienia o obrazach w perspektywie antropologicznej, zdobywanie w praktyce umiejętności z zakresu wiedzy o filmie. Podaliśmy również alternatywne ćwiczenia dla osób uczących w małych miejscowościach, które nie mają dostępu do galerii sztuki współczesnej lub zbiorów archiwalnych. Do wykorzystania zaproponowaliśmy filmy dostępne w Sieci na zasadach wolnych licencji, widokówki, rodzinne fotografie, a nawet oswajanie przestrzeni miejskiej (pomniki, zabudowa, natura obserwowana na spacerze). Przygotowując się do „Wizjera” mieliśmy za sobą doświadczenia z prowadzeniem projektu Re:wizje, wieloletnie doświadczenie z zakresu prowadzenia zajęć dla szkół i dorosłych w galeriach sztuki oraz 8-letnią praktykę w prowadzeniu konkursu ogólnopolskiego, dotyczącego analizy dzieła sztuki. Tylko z takim zapleczem mogliśmy pokusić się o realizację tak obszernego programu w przeciągu 4 miesięcy i był to pomimo wszystko dla nas olbrzymi wysiłek. Dla osób z mniejszym doświadczeniem proponujemy powtórzenie naszego programu w dłuższym czasie lub z podziałem na kolejne grupy wiekowe (dzieci, młodzież, dorośli). 30 GDAŃSK Dziecięce teksty o podróżach: Spełniać dziecięce marzenia... Co jest potrzebne do stworzenia opowieści o wymarzonej podróży? Kilku artystów, animatorów, wolontariuszy lub zapaleńców, sprzęt do nagrywania dźwięków, program do montażu, program graficzny, wyobraźnia dzieci, plastelina, kartki, pisaki, kredki, karton i nożyczki... 9. Projekt: Podróż Organizator: Polskie Forum Edukacji Europejskiej, Katowice Partner: Centrum Sztuki Współczesnej Kronika – filia Bytomskiego Centrum Kultury Miejsce realizacji: Bytom, Katowice Czas realizacji: styczeń – 20 lipca 2011 r. Uczestnicy: 60. dzieci ze świetlicy sztuki przy CSW Kronika, z Towarzystwa Przyjaciół Dzieci i Zespołu Szkół Specjalnych nr 5 w Bytomiu Cele projektu: • • • • 31 zbudowanie łódki i zrealizowanie dziecięcych marzeń o podróży z konkretnego miejsca, poznanego i oswojonego, w stronę przestrzeni wymarzonej, jeszcze nieodkrytej – w stronę morza, przekonanie dzieci o potrzebie marzeń, wyznaczania sobie celów i ich realizacji, nawet jeśli początkowo wydają się zupełnie nieprawdopodobne, odkrywanie różnorodności i wielokulturowości świata, poznawanie zamieszkujących go ludzi bez uprzedzeń i stereotypów; projekt miał przywrócić dzieciom poczucie godności i wiary we własne możliwości. Raz dostałem bilet na samolot i poleciałem na pewną wyspę. Na tej wyspie były palmy i byli tubylcy. To była wyspa Gdzie Indziej. (Olaf) Projektowanie i budowa prawdziwej łódki, planowanie i wreszcie podróż nad morze stały się centralną częścią projektu. Przygotowanie do podróży zostało podzielone na kilka etapów. Rozpoczęto od opracowania koncepcji warsztatów, konsultacji technicznych związanych z projektowaniem i budową łodzi, zrekrutowano uczestników. W czasie ferii dzieci wzięły udział w warsztatach literacko-dźwiękowych prowadzonych przez artystów – Daniela Odiję i Marcina Dymitera. W trakcie tygodniowych zajęć dziecięca uwaga została skierowana na fenomen wyobraźni, łączenie rzeczywistości i fantazji, zdolność wymyślania i opowiadania historii. Motywem przewodnim stała się podróż pomiędzy różnymi miejscami i wymiarami. Dzieci przyjęły role pisarzy, radiowców oraz dźwiękowców. Podczas warsztatów literackich zbudowały krótkie teksty, na podstawie których powstało słuchowisko zarejestrowane i udźwiękowione przez uczestników. W ten sposób dzieci nie tylko nauczyły się budowania historii i scenariusza, powstawania warstwy dźwiękowej, ale przede wszystkim odkryły magię słuchowiska. Podróż samolotem jest odprężająca i krępująca, ponieważ samolot może się rozbić. (Patryk) Chciałbym pojechać do Czech, bo mówią podobnie jak my i trochę po piracku. Na przykład: Cześć to jest Ahoj. (Franek) nały fantastyczne postacie, zwierzęta, rośliny, budynki, których fotografie stały się ilustracją do wymyślonej trasy na wyobrażeniowej mapie podróży (wydanej w formie folderu) oraz uczyły się języka angielskiego. Dla dzieci najważniejszą częścią projektu była rzeczywista podróż nad morze – zwiedzanie Gdańska, Gdyni, Kartuz i Helu. Zamierzeniem organizatorów było wyznaczenie trzech szlaków prowadzących z Bytomia nad morze – wyobrażonego (mapa stworzona przez dzieci), drogowego (przejazd dzieci autokarem) i wodnego (spływ budowniczych łodzi z Krakowa do Gdańska). Niestety, pogoda pokrzyżowała plany i z ostatniej części projektu realizatorzy musieli zrezygnować. Komentarz organizatorów: Kolejnym etapem były warsztaty z Agatą Biskup i wspólne opracowanie trasy wyprawy, która stała się podstawą mapy przedstawiającej wyobrażoną podróż z Bytomia do Gdańska. Mapa bazuje na wybranych, realnie istniejących miejscach, potraktowanych jako punkty wyjścia szlaku wymyślonego przez dzieci. Dzieci uczestniczyły w procesie projektowania i budowania łodzi przez dwójkę artystów – Agatę Biskup i Przemka Czepurko. Budowa łodzi zaczęła integrować ludzi – wokół garażu, w którym przebiegały prace, zorganizowała się grupa opiekunów, dziecięcych pomocników z okolicznych osiedli i doradców. Budowniczy mogli liczyć na wsparcie stowarzyszeń zajmujących się żeglarstwem i amatorów łódek. Dzieci pomagały też „tkać” łódź z różnego rodzaju materiałów. Utkana łódź była jednym z elementów wakacyjnej ekspozycji „Schyłek lata” zorganizowanej przez CSW Kronika. Zrobiliśmy wszystko, co mogliśmy, żeby projekt zakończył się spływem. Nie udało się. Łódka będzie czekała do następnego lata. W ten sposób Projekt: Podróż wciąż nie stanowi zamkniętej całości, otwierając się na nowe pomysły i inspiracje. Materiały wypracowane w projekcie można pobrać ze strony Akademii Orange: www.akademiaorange.pl Słuchowisko przygotowane przez dzieci Model łodzi (do wydrukowania) Mapa z wyimaginowaną trasą Folder projektu Blog i fotorelacja z budowy łodzi: projekt-podroz.blogspot.com www www W czasie cosobotnich warsztatów prowadzonych przez wolontariuszy z Armenii, Hiszpanii i USA, dzieci projektowały i tworzyły z papieru własne modele łodzi, które stały się podstawą projektu papierowej zabawki „Łódka: zrób to sam”. W czasie plastelinkowych zajęć wyko- 32 Gra edukacyjna „DZIELNIA” Gotowe produkty edukacyjne zrealizowane w ramach Akademii Orange: Podręcznik Liderki Animacji Kultury Ta publikacja to materiał wypracowany podczas projektu „SzLAK – Szkoła Liderek Animacji Kultury”, realizowanego przez Stowarzyszenie Kobiet Konsola, we współpracy ze Stowarzyszeniem Inicjatyw Niezależnych Mikuszewo. Celem projektu było przygotowanie do aktywności na polu animacji społeczno-kulturalnej młodych kobiet z terenu Wielkopolski. Podczas czterech dwudniowych spotkań warsztatowych uczestniczki rozmawiały i pracowały nad tym, w jaki sposób rozumieć kulturę, czym jest animacja kulturalna, w jaki sposób przygotować wydarzenie kulturalne, na co zwrócić uwagę przygotowując projekt, jakie cechy powinna mieć animatorka, będąca liderką swojej społeczności, czy grupy. www W publikacji znalazły się teksty przygotowane na bazie doświadczeń trenerek z pracy warsztatowej z uczestniczkami SzLAK-u, wraz z przykładowymi ćwiczeniami realizowanymi podczas zajęć, możliwymi do zastosowania przez inne osoby zainteresowane tematyką animacji społeczno-kulturalnej. konsola.org.pl www Portal edukacyjny – internetowa baza sztuki, której podstawowym celem jest ułatwienie dostępu do najistotniejszych wydarzeń realizowanych w krakowskiej Galerii Sztuki Współczesnej „Bunkier Sztuki”. Portal stworzony jest z myślą o najmłodszych, rodzicach, nauczycielach, a także tych wszystkich, którzy czują potrzebę kontaktu ze sztuką bez względu na miejsce, w którym się znajdują. Portal zawiera niestandardowe materiały edukacyjne, pomocne w pogłębianiu wiedzy na temat sztuki współczesnej. Polecenia: 1. Przygotowanie przez młodzież z Murowanej Gośliny klipu promującego ich miejscowość. Budżet: 5000 PLN (w tym 2000 PLN z Urzędu Miasta i Gminy Murowana Goślina) Cel: aktywizacja młodzieży w wieku 14-16 lat z gimnazjum w MG, promocja miejscowości Zwrócić uwagę na: ramy czasowe projektu, promocję 2. Zorganizowanie przeglądu teatralnego z warsztatami teatralnymi dla młodzieży z podpoznańskich gmin (2 dni). Budżet: 4000 PLN; Cel: aktywizacja młodzieży i promocja nieformalnych teatralnych grup młodzieżowych Zwrócić uwagę na: ramy czasowe projektu, promocję, osoby zaangażowane w projekt (czy należy kogoś zatrudnić?) 3. Zorganizowanie jednodniowej akcji pt. „Tajemniczy ogród w centrum 2 miasta” – zagospodarowanie placu o powierzchni 100m na rynku w Środzie Wlkp. (stworzenie przestrzeni, gdzie przyjemnie będzie spędzić czas wśród zieleni) Budżet: 7000 PLN (w tym 5000 PLN z Urzędu Miasta); Cel: aktywizacja osób bezrobotnych zarejestrowanych w Urzędzie Pracy w Środzie Wlkp i poprawa wyglądu rynku w Środzie Wlkp. Zwrócić uwagę na: ramy czasowe projektu, promocję, pozwolenia. Przygotowanie wydarzenia kulturalnego, str. 27 – od czego zacząć, co wziąć pod uwagę, jak skonstruować harmonogram, jak uniknąć błędów. TWORZENIE HARMONOGRAMU I BUDŻETU WYDARZENIA KULTURALNEGO Cel: Nauka tworzenia harmonogramu i budżetu Czas trwania: 30 - 45 minut Materiały: kartki z poleceniami, duży papier, mazaki Przebieg: 1. Podziel grupę na 3 zespoły 2. Przedstawicielki grupy losują kartki z poleceniami 3. Zadaniem uczestniczek jest stworzenie harmonogramu i budżetu wskazanego wydarzenia 4. Po zakończeniu grupy prezentują efekty swojej pracy na forum Polecenie: Stwórzcie harmonogram i rozpiszcie budżet proponowanego wydarzenia, zwracając uwagę na cel działania oraz na wskazane w ćwiczeniu czynniki. 33 Harmonogram projektu jest zestawieniem wszystkich działań przewidzianych w projekcie, wraz z informacją o ich terminie rozpoczęcia i zakończenia oraz uwzględnieniem ich logicznej kolejności. Często w harmonogramie określamy również osoby odpowiedzialne za realizację konkretnych działań. Jest pomocą edukacyjną do zajęć z zakresu kształtowania postaw obywatelskich wśród młodzieży, ze szczególnym uwzględnieniem uczniów szkoły gimnazjalnej. Jej celem jest aktywizacja uczestników w kierunku poszukiwania, identyfikacji i kreatywnego rozwiązywania problemów lokalnych. Zestaw podstawowy zawiera dwie talie kart. Pierwsza zawiera potencjalne problemy, które mogą wystąpić w środowisku lokalnym. Druga to propozycje rozwiązań tych problemów. W podstawowej wersji, w której biorą udział dwa zespoły, używamy jednej talii problemów i dwóch talii rozwiązań. www Wolnelektury.pl Wolne Lektury to biblioteka internetowa, w której znajduje się 1965 utworów, w tym wiele lektur szkolnych. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane – opatrzone przypisami, motywami i udostępnione w kilku formatach. W bibliotece znajduje się również kilkaset audiobooków, czytanych przez takich aktorów jak: Danuta Stenka, Jan Peszek czy Andrzej Chyra. Audiobooki są również dostępne w formacie DAISY dostosowanym do potrzeb osób słabowidzących, niewidomych oraz osób mających trudności z czytaniem. „Przewodniki LublinLab” i gra edukacyjna „DZIELNIA” PRZYKŁAD Z PODRĘCZNIKA Ćwiczenie, str. 51 Sztuka24h.edu.pl www W ramach Akademii Orange Fundacja Nowoczesna Polska zrealizowała projekt „Rymy Pętle Rytmy”, którego częścią było przygotowanie 12 godzin nagrań otwartych, darmowych audiobooków utworów poetyckich i prozatorskich z list lektur szkolnych. latarnia.teatrnn.pl/lublinlab/materialy Materiały uzyskane podczas projektu „LublinLab”, czyli: scenariusze zajęć i aplikacje multimedialne może wykorzystać w swoich działaniach każdy animator i edukator. Projekt „LublinLab” został zrealizowany przez Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”. Przewodniki LublinLab: Program do samodzielnego tworzenia multimedialnych przewodników. To bardzo proste: oznaczasz miejsca na mapie, opisujesz je, dodajesz fotografie, filmy lub dźwięki. Zrobione! W ten sposób możesz dzielić się z innymi ulubionymi trasami w Twoim mieście, tworzyć ścieżki edukacyjne dla uczniów, czy mapy problemów dla władz Twojego miasta. 34 Inspirator O!Świetlicy – cz. II Publikacja zawiera konspekty zajęć przeprowadzonych w ramach projektu „Otwórz szkołę! Wirtualne lekcje o instytucjach publicznych”, zrealizowanego przez Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego. Projekt miał na celu podniesienie świadomości obywatelskiej i kompetencji społecznych. Dzieci uczestniczące w projekcie dowiedziały się dlaczego instytucje publiczne są ważne dla obywateli oraz jakie znaczenie ma poprawna komunikacja na linii placówka-urząd-obywatel. PRZYKŁAD KONSPEKTU Cykl I. Dostępność, otwartość, autentyczność w dostępie do kultury. Temat: Współpracujemy – partycypujemy! Cele: – wskazania roli poszczególnych podmiotów w tworzeniu sieci społecznych; – ukazanie jak istotną rolę pełnią obywatele w procesach decyzyjnych na poziomie życia publicznego; – wskazanie różnic pomiędzy sferą prywatną a publiczną; – zwiększenie wrażliwości dzieci na potrzeby innych osób w grupie. I. Dzieci losują swoje rolę i odgrywają je podczas głośnego czytania wiersza „Rzepka”. Po przeczytaniu wiersza odbywa się pogadanka na temat roli współpracy w życiu codziennym oraz tym kiedy dzieci współpracują, a kiedy jest to niemożliwe. II. Ćwiczenie ze „znikającą osobą” – prosimy dzieci o zamknięcie oczu i wyprowadzamy z sali kogoś z grupy. Następnie zastanawiamy się czego podczas jej nieobecności nam zabrakło. Zważając na to, że dzieci znają się dobrze to odpowiedzi okazały się być dosyć zaskakujące i celne. III. Ćwiczenie ze „znikającym przedmiotem” – prosimy dzieci o zamknięcie oczu i zabieramy jakiś element z przestrzeni tak, żeby odgadły co zniknęło. Po kilku próbach dyskutujemy o różnicach pomiędzy nieobecnością osoby i przedmiotu. Wartościujemy, która nieobecność uniemożliwia współpracę. IV. Ćwiczenie polegające na wspólnym tworzeniem obrazu. Prosimy dzieci aby odbijały pomalowaną farbą rękę na kartce. Każdy może tylko raz odbić rękę. Zadaniem jest wspólne „odbicie” słońca. Narzędzia: farby, karton. V. Pogadanka na temat różnic między współpracą dzieci i dorosłych. Odwołanie się do spontanicznej zabawy, która jest niemożliwa jeżeli ktoś oszukuje albo nie czuje się dobrze z innymi. Metoda: burza mózgów. VI. Najprostsze rozwiązania zarezerwowane dla zabaw rodzinnych są dobrym sposobem na przełamanie barier w grupie. Wspólnie lepimy bałwana. Przed opuszczeniem świetlicy prosimy dzieci aby obserwowały, które czynności sprawiały największą trudność, co wymagało wysiłku grupowego, a co mogłyby zrobić same bez pomocy innych. Miały także śledzić proces decyzyjny w kwestii nadawania kształtu bałwana, jego ozdób, rekwizytów, miny, itd. VII. Pogadanka w Świetlicy na temat wspólnej pracy, podsumowanie zajęć. Stworzenie krótkiego poradnika „Jak współpracować z bałwanem?” www Inspirator w wersji on-line znajduje sie na stronie Akademii Orange: www.akademiaorange.pl 35 Sztuka na krążkach Wspolgraj.pl W ramach projektu „Sztuka na kółkach” Stowarzyszenie Historyków Sztuki oraz Studio projektów kulturalnych Plenerownia przygotowało multimedialne wydawnictwo edukacyjne dotyczące lokalnych zabytków. „Sztuka na krążkach” to propozycje warsztatów oraz zadań z zakresu ikonografii, architektury, technik artystycznych, stylu, percepcji dzieła, turystyki, ochrony dziedzictwa kulturowego, aktywnego promowania kultury i swojego regionu. Na stronie Akademii Orange dostępne są pliki przygotowane indywidualnie do każdej miejscowości (15), w której prowadzone były warsztaty. Zadania i ćwiczenia są atrakcyjne w formie (rebusy, zagadki, krzyżówki). Można je wydrukować i wykorzystać na lekcji czy zajęciach pozaszkolnych. www Gra zawiera zagadki, dzięki którym dzieci i dorośli mogą dowiedzieć się więcej o tym jak działają domy kultury, muzea, ośrodki pomocy społecznej w oparciu o materiały video, rysunki czy animacje przygotowane przez dzieci z O!Świetlicy w Cieszynie. Dodatkową atrakcją są zagadki przygotowane przez znane osoby związane z kulturą. Gra została zrealizowana w ramach projektu "Otwórz szkołę! Wirtualne lekcje o instytucjach publicznych". PRZYKŁADOWE ZAGADKI www www.akademiaorange.pl PRZYKŁADY ZADAŃ (WARSZTATY W CHMIELNIKU) Komu przysługuje prawo dostępu do kultury i edukacji. 1. O KONSERWACJI ZABYTKÓW możliwe odpowiedzi: a – obywatelowi danego kraju, b – osobie powyżej 18. roku życia, c – każdemu Kościół w Chmielniku jest cennym zabytkiem. Jest bardzo stary, ponadto ma bogate i ciekawe wyposażenie. Czy wiecie, jak powinno się dbać o zabytek i dzieło sztuki? Który z wymienionych festiwali lub przeglądów nie odbywa się w Polsce. Spróbujecie rozwiązać rebus. możliwe odpowiedzi: a – Festiwal Śniegu, b – Malta Festiwal, c – Kino Na Granicy, d – Off Festival Czego skrótem jest MOSiR? Przysłuchaj się ankietowanym i zaznacz poprawną odpowiedź. Mowimypofrancusku.pl To portal internetowy, umożliwiający poprowadzenie zajęć z języka francuskiego osobom, które nie znają języka i będą się go uczyć razem z dziećmi. Znajdują się na nim filmiki edukacyjne, słowniczek obrazkowy, gramatyka, fonetyka, ćwiczenia. Każda lekcja wzbogacona jest krótkim artykułem na temat kultury Francji oraz materiałami do druku – planszami, które można wydrukować, wyciąć, pokolorować i bawić się nimi po odejściu od komputera. Inicjatorem projektu „mowimypofrancusku.pl” jest Stowarzyszenie Francja-Polska. Trójmiejska gra online Trójmiejska gra online łączy elementy rozrywki i edukacji. Towarzysząc bohaterom – Franiowi, jego babci i porwanemu kotkowi Antkowi gracze mimochodem poznają Trójmiasto, oglądają galerie fotografii i poznają ciekawostki związane z historią i kulturą regionu. Pomysłodawcą projektu jest Stowarzyszenie Monopol Warszawski. www ZAPROSZENIE DO GRY www.infopraga.com.pl W okolicach 54°26’N i 18°33’N leży nie jedno miasto, ale trzy. Polskie Trójmiasto. Oddycha wspólnymi płucami Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Falom Bałtyku pozwala obmywać się od północy, a mieszkańcom – penetrować swoje terytorium za pomocą SKM-ki. Zabieramy Was w 3miejską podróż, dzięki której poczujecie klimat Gdańska, Gdyni i Sopotu i (mamy nadzieję) pomożecie odnaleźć ukochanego 3miejskiego kotka – Antka bez kulaska porwanego przez chciwe mewy. Nie naprawdę lecz na niby, koty pogoniły ryby Czarownica gra w kasynie, czas i przestrzeń niczym w młynie Perspektywa ciut zmącona, to trójmiejska gra szalona. www Konserwację dzieł sztuki można studiować na Akademii Sztuk Pięknych. Konserwator to taki lekarz dzieł sztuki: naprawia je, czyści uzupełnia brakujące części, skleja, gdy są rozbite. 2. O DOKUMENTACJI ZABYTKÓW Każdy zabytek musi być udokumentowany, czyli opisany, zmierzony, sfotografowany. Na specjalnej karecie podaje się: kiedy powstał, co przedstawia, z jakiego jest materiału, w jakim jest stylu, czy był przerabiany, odnawiany, w jakim jest stanie. Wasze kolejne zadanie będzie polegało na próbie wypełnienia takiej karty. Na początek spróbujcie stworzyć ją dla obrazu Niepokalanego Poczęcia NMP z ołtarza głównego. 36 Edu.pleple.tv Wirtualne miasteczko www Edu.pleple.tv to unikalny wybór filmów o sztuce najnowszej, przygotowany z myślą o młodych odbiorcach i nauczycielach. Można go traktować jako materiał uzupełniający, pomocny na lekcjach plastyki, historii sztuki, a także języka polskiego i historii. Każdy film wzbogacony jest konspektem lekcji wraz z szeroką bibliografią. Materiał zaproponowany w konspektach lekcji może być dowolnie modyfikowany przez nauczyciela w czasie jednej lub paru lekcji. W większości przypadków scenariusze lekcji stanowią bardzo rozbudowaną propozycję zajęć bazujących na materiałach filmowych. Twórcą projektu „WYDARZENIA reportaże i felietony w tv internetowej” jest Toruńskie Forum Twórców i Animatorów Kultury. „Siusiu w torcik”, czyli co dzieje się z kolekcją Zachęty kiedy nikt nie patrzy? – fragment konspektu zajęć - XIX-wieczny mieszczański gabinet, gdzie w prywatnej atmosferze świeżo wzbogacone jednostki realizowały idee domowego muzeum, delektując się w samotności pięknymi przedmiotami, których posiadanie stanowiło w coraz wyraźniejszy sposób o prestiżu społecznym właściciela. • Prezentacja filmu: Nauczyciel zwraca uwagę na reakcje uczniów – w razie wątpliwości zatrzymuje projekcje i wyjaśnia niezrozumiałe pojęcia. Uwaga! Warto zatrzymać się gdy na ekranie pokazywane jest studio Edwarda Krasińskiego i wspólnie przeanalizować zdanie: [Edward Krasiński] www Makieta przedwojennego Józefowa to innowacyjna aplikacja (www.miasteczko.teatrnn.pl), umożliwiająca poznanie historycznej zabudowy sztetla, jakim był Józefów. Do makiety są podłączone materiały dotyczące różnych aspektów życia w przedwojennym miasteczku. Stanowią one kompendium wiedzy o historii i dziedzictwie kulturowym miejsca. Organizator projektu: Ośrodek „Brama Grodzka” - Teatr NN. uznawany jest za jednego z najważniejszych protagonistów neoawangardy lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w. Protagonista – człowiek przodujący, wyróżniający się w dziedzinie swojej twórczości. Pojęcie wywodzi się z terminologii teatru starożytnej Grecji, gdzie protagonistą nazywany był najwybitniejszy aktor. PRZEBIEG LEKCJI: • Rozmowa z uczniami na temat kolekcjonowania: Co można kolekcjonować? Wskazanie terminów związanych z różnymi odmianami kolekcjonowania, np.: bibliofilstwo (książki, rękopisy, starodruki), falerystyka (ordery, odznaczenia), filatelistyka (znaczki pocztowe), filokartystyka (pocztówki), filumenistyka (etykiety z pudełek od zapałek), numizmatyka (monety, medale), militarystyka (przedmioty związane z wojskiem, np.: menażki, manierki, hełmy, bagnety etc), ksyrofilistyka (przedmioty związane z goleniem, np.: żyletki, brzytwy, maszynki do golenia). Ciekawostka – birofilistyka (przedmioty związane z piwem, np. etykietki, podkładki pod kufle, kaplse, etc). Czym różni się kolekcjonowanie od zbieractwa? Różnice między kolekcją prywatną i państwową. Różne cele kolekcjonowania, m.in.: podkreślenie statusu społecznego właściciela, zysk związany ze sprzedażą kolekcji. Pojęcia związane z historią kolekcjonowania: - Mecenat – opieka wpływowych i bogatych miłośników oraz znawców literatury i sztuki nad twórcami, a także ich wspieranie finansowe. Tworzenie kolekcji sztuki poszerzanych dzięki związkom właścicieli kolekcji z artystami, których mecenas otaczał swoją opieką. Określenie wywodzi się od nazwiska C.C. Maecenasa. Dawny mecenat dworski, królewski, magnacki, kościelny (szczególnie papieski) zastąpiły w czasach współczesnych formy opieki sprawowanej przez wyspecjalizowane instytucje społeczne, np. fundacje państwowe i prywatne. 37 Bajki polskie i peruwiańskie (audio) www Na stronie Fundacji Papaya, w ramach projektu „Cuentacuentos” (fundacjapapaya.pl/cuentacuentos) udostępniono w formie audio 5 bajek peruwiańskich: Legenda o flecie, Mit o kondorze, O trzech leniwych braciach, Dwóch przyjaciół i syrena, Zatoka syren. Gra internetowa i piosenki hip-hopowe Spiewajmimamo.pl opowiadające o ważnych kobietach z historii. www Śpiewnik internetowy dla rodzin z dziećmi 0-6 lat zawiera tradycyjne piosenki w lekko jazzowych aranżacjach w dwóch wersjach: pełna – do słuchania i podkłady – do samodzielnego śpiewania. Projekt „Śpiewaj mi mamo – internetowy śpiewnik i akcja dla rodzin z małymi dziećmi” został zrealizowany przez Fundację „Muzyka jest dla wszystkich”. www Gracze mogą się wcielić w postać Królowej Jadwigi, Marii Curie-Skłodowskiej czy Haliny Konopackiej. Materiały zostały wypracowane w ramach projektu „Cała w pikselach”, zrealizowanego przez Stowarzyszenie Praktyków Kultury (www.praktycy.org/cala/w_pikselach.swf). W publikacji o tym samym tytule zgromadzono scenariusze warsztatów przeznaczone dla młodzieży gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej, w których wykorzystano piosenki stworzone przez uczestniczki projektu. Fragment scenariusza „Wyliczanka” Poniższa propozycja zabawy integrującej grupę przeznaczona jest do realizacji z dziećmi od lat 12. Jej celem jest stworzenie wspólnej piosenki, która może być wykorzystana w dalszej pracy twórczej. Cele: Uczennica/uczeń: nabywa umiejętności twórczego przekształcania nabytych informacji; realizuje sylabami proste rytmy i wzory rytmiczne. Środki dydaktyczne: odtwarzacz CD, małe karteczki, pisaki, materiały źródłowe. Proponowany przebieg zajęć: 1) Rozgrzewka Włącz rytmiczną muzykę, najlepiej podkład hip-hopowy o tempie w przedziale 90 – 110 bpm (uderzeń na minutę), poproś, by grupa ustawiła się w kole. Wszyscy razem, rytmicznie liczcie do czterech. [Celem wspólnego liczenia jest oswojenie i wczucie się w tempo muzyki.] Liczcie aż do momentu, kiedy będziesz miał/-a poczucie, że dzieci czują się bezpiecznie w rytmie. Jeśli wśród uczestniczek, uczestników obecne są osoby obcojęzyczne – liczcie również w ich języku. Można również liczyć w innych językach, które są znane grupie. Kiedy już wszyscy oswoją się z liczeniem, zaproponuj, aby każda osoba uczestnicząca w zabawie po kolei policzyła do czterech. 2) Zadanie Zaproponuj dzieciom, aby dobrały się w pary. Każda z par dostaje krótką notkę biograficzną dotyczącą wybranej kobiecej bohaterki historycznej. Zadaniem każdej z par jest ułożenie kilku wersów wyliczanki. Pierwszy wers jest wspólny dla wszystkich: raz, dwa, trzy, cztery. Wyliczanka może być tworzona w języku polskim lub innym, wygodnym dla uczennic, uczniów – ważne jest, żeby zachowany był rytm i rym. Powiedz, że na napisanie i nauczenie się wersów mają ok. 10 minut. Zadbaj, żeby podczas pracy muzyka była słyszalna, inspirowała i pomagała utrzymać w rytmie powstające wersy. Po upływie wyznaczonego czasu grupa wraca do koła, żeby zaśpiewać przygotowane fragmenty. Po prezentacji para wyznacza kolejną. Zadbaj, żeby nie było zbyt długich przerw pomiędzy prezentacjami. Po wszystkich prezentacjach ustalcie kolejność fraz, wprowadź elementy wspólne, np. wszyscy na początku nowej frazy liczą do czterech. Powtórz wyliczankę kilka razy. Fragment przykładowej wyliczanki powstałej na warsztatach: „Raz, dwa, trzy, cztery Maria Skłodowska kochała rowery” 3) Podsumowanie Zapytaj dzieci o wrażenia z zabawy. 38