D - Sąd Apelacyjny w Katowicach

Sygn. akt III AUa 427/16
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 10 listopada 2016 r.
Sąd Apelacyjny w Katowicach
Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący
SSA Jolanta Pietrzak (spr.)
Sędziowie
SSO del. Anna Petri
SSA Tadeusz Szweda
Protokolant
Elżbieta Szewczyk
po rozpoznaniu w dniu 10 listopada 2016r. w Katowicach
sprawy z odwołania R. Ś. (R. Ś. )
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.
o prawo do emerytury
na skutek apelacji ubezpieczonego R. Ś.
od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Katowicach z dnia 21 stycznia 2016r. sygn. akt XI U 1439/15
oddala apelację.
/-/ SSO del. A. Petri /-/ SSA J. Pietrzak /-/ SSA T. Szweda
Sędzia Przewodniczący Sędzia
Sygn. akt III AUa 427/16
UZASADNIENIE
Decyzjami z dnia 2.06.2015 r. i z dnia 29.06.2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił
ubezpieczonemu R. Ś. prawa do emerytury, ponieważ nie udowodnił wymaganego piętnastoletniego okresu pracy w
szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład
przyjął za udowodnione na 1.01.1999 r. 28 lat, 3miesiące i 8 dni sumarycznego stażu pracy w tym 14 lat, 6 miesięcy
i 6 dni w warunkach szczególnych.
W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczony wnosił o zmianę zaskarżonych decyzji
i przyznanie emerytury. Podnosił, że w warunkach szczególnych pracował:
- od 3.09.1973 r. do 16.06.1975 r. w (...) Zakład Nr (...) w B. na stanowisku montera;
- od 17.06.1975 r. do 30.11.1975 r. w (...) Zakład nr (...) T. na stanowisku montera samochodów transportowych;
- od 6.05.1978 r. do 14.11.1982 r. w (...) Zakład nr (...) T. na stanowisku montera samochodów osobowych;
- od 15.11.1982 r. do 28.02.1988 r. w (...) Zakład nr (...) T. na stanowisku robotnika transportowego – operatora wózka;
- od 1.03.1988 r. do 30.09.1991 r. w (...) Zakład nr (...) T. na stanowisku montera mechanika silników spalinowych;
- od 1.10.1991 r. do 30.04.2013 r. w (...) Zakład nr (...) T. ( od 1993 r. pod nazwą (...) S.A. , a od 1999 r. (...) S.A.)
na stanowisku montera,
albowiem wszystkie stanowiska, na których pracował zaliczane były do szczególnych warunków zatrudnienia. Pracę
montera samochodów osobowych stale i w pełnym wymiarze wykonywał również w okresie - od 15.11.1982 r. do
28.02.1988 r. w (...) Zakład nr (...) T. na stanowisku robotnika transportowego – operatora wózka.
W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie i wywodził jak
w zaskarżonej decyzji wskazując, że zaliczył do pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych wszystkie okresy
zatrudnienia wskazane w wystawionym przez pracodawcę świadectwie pracy w warunkach szczególnych, jak również
okres służby wojskowej
od 3.09.1973 r. do 16.06.1975 r.
Wyrokiem z dnia 21.01.2016r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach oddalił odwołania.
Bezsporne w sprawie było, że ubezpieczony R. Ś. w dniu (...)r. ukończył 60 lat, nie jest członkiem OFE, na dzień
31.12.1998 r. posiada ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych i w dniu (...) r. wystąpił z wnioskiem
o emeryturę.
Sąd ustalił:
Ubezpieczony R. Ś. z wykształcenia mechanik pojazdów samochodowych wykonywał pracę :
- od 3.09.1973 r. do 16.06.1975 r. w (...) Zakład Nr (...) w B. na stanowisku montera na Montażu Głównym – Oddział
Wyposażenia Wnętrza,
- od 17.06.1975 r. do 30.11.1975 r. w (...) Zakład nr (...) T. na stanowisku montera pojazdów i pojazdów transportowych
- Oddział Podwozia i Wyposażenia Wewnętrznego;
- od 1.12.1975 r. do 29.04.1976 r. w (...) Zakład nr (...) T. na stanowisku montera samochodów osobowych;
- od 30.04.1975 r. do 13.04.1978 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową;
- od 6.05.1978 r. do 14.11.1982 r. w (...) Zakład nr (...) T. na stanowisku montera samochodów osobowych, w tym w
listopadzie 1980 r. przeszedł kurs legalizacji prędkościomierzy i drogomierzy samochodowych;
- od 15.11.1982 r. do 28.02.1988 r. w (...) Zakład nr (...) T. na Wydziale (...) – magazyn silników na stanowisku
robotnika transportowego – operatora wózka;
- od 1.03.1988 r. do 30.09.1991 r. w (...) Zakład nr (...) T. na stanowisku montera mechanika silników spalinowych;
- od 1.10.1991 r. do 31.12.1998 r. w (...) Zakład nr (...) T. ( od 1993 r. pod nazwą (...) S.A. ) na stanowisku montera.
W okresie zatrudnienia od 3.09.1973 r. do 29.04.1975 r. i po wojsku od 6.05.1978 r. do 14.11.1982 r. oraz od 1.03.1988
r. do 30.09.1991 r. ubezpieczony wykonywał prace
na linii montażowej F. (...) początkowo w Zakładzie Nr (...) w B.,
a od 17.06.1975 r. w Zakładzie Nr (...) w T. przy montażu oświetlenia, osprzętu drzwi, karoserii, drogomierzy i
prędkościomierzy. Od 1.10.1991 r. do 31.12.1998 r. ubezpieczony wykonywał prace na Oddziale Podmontaży Różnych
przy montowaniu podzespołów zawieszenia do samochodów. Od 15.11.1982 r. do 28.02.1988 r. na Wydziale Napraw
(...)– magazyn silników na stanowisku robotnika transportowego – operatora wózka widłowego. Praca
ubezpieczonego polegała na przywożeniu i odwożeniu silników
z magazynu tych silników na Wydział Napraw, na którym silniki te były podmieniane. Ponadto, w tym okresie czasami
pracował też na stanowisku uruchomienia , gdzie ustalał przyczyny usterek pracy samochodów i wymieniał wadliwe
zespoły, czy urządzenia. Ubezpieczony nigdy w okresie zatrudnienia nie pracował na hamowni przy sprawdzaniu
sprawności silników spalinowych. Takie prace były wykonywane jedynie na Zakładzie Nr (...) w B., bo tylko
tam odbywała się produkcja silników. Gotowe silniki były następnie transportowane do Zakładu(...) – gdzie były
montowane do samochodów. Ubezpieczony nie wykonywał również pracy na stanowisku rolek na Wydziale Montażu
Głównego w Zakładzie Nr (...) w T., albowiem nie miał uprawnień do wykonywania
tej pracy.
Pracodawca w dniu 29.04.2015 r. wydał ubezpieczonemu świadectwo pracy w warunkach szczególnych, w którym
zaświadczył, że ubezpieczony w okresach:
- od 3.09.1973 r. do 31.12.1973 r., od 1.12.1975 r. do 29.04.1976 r., od 6.05.1978 r. do 14.11.1982 r., od 1.03.1988 r. do
30.09.1991 r. i od 1.10.1991 r. do dnia 29.06.1995 r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze prace w hamowniach przy
próbach silników spalinowych - ujęte w Dziale III, poz. 81 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7.02.1983 r.
Pracodawca sporządził w/w świadectwo w oparciu o zakładowe wykazy stanowisk pracy
w warunkach szczególnych, zgodnie z którymi praca na stanowisku montera w wydziale montażu głównego w
Zakładzie nr (...) w T. do dnia 29.05.1995 r. była pracą
w warunkach szczególnych, a po tej dacie już nie. Podobnie, takimi wykazami nie została objęta praca na stanowisku
robotnika transportowego - operatora wózka w wydziale zabezpieczenia produkcji montażu w (...) Zakład Nr (...) w T.
oraz praca na stanowisku montera w Wydziale Montażu w (...) w B. (vide wyjaśnienie z dnia 21.09.2015 r. k. 12 a.s.).
W oparciu o tak sporządzone świadectwo pracy w warunkach szczególnych, organ rentowy zaliczył do takiej pracy
ubezpieczonemu początkowo 12 lat, 6 miesięcy i 23 dni, zaś po doliczeniu okresu służby wojskowej – 14 lat, 6 miesięcy
i 6 dni.
Sąd nie dał wiary świadectwu pracy w warunkach szczególnych z dnia 29.04.2015 r., albowiem stwierdzone w
nim okoliczności co do faktycznie wykonywanej przez ubezpieczonego pracy pozostają w ewidentnej sprzeczności z
zeznaniami ubezpieczonego
i świadków, którym Sąd dał wiarę.
Wobec poczynionych ustaleń Sąd uznał odwołania za niezasadne podnosząc
w motywach tego rozstrzygnięcia co następuje:
Postępowanie dowodowe w sprawie wykazało, że w okresie spornym ubezpieczony wykonywał stale prace przy
montowaniu oświetlenia, osprzętu drzwi, karoserii, drogomierzy i prędkościomierzy, podzespołów zawieszenia do
samochodów na linii produkcyjnej samochodów, pracę operatora wózka widłowego przy transportowaniu silników
spalinowych i czasami pracę mechanika samochodowego przy odpalaniu zmontowanych samochodów oraz ustalaniu
ewentualnych usterek i ich usuwaniu poprzez wymianę wadliwych zespołów
i urządzeń na nowe.
Prace, które faktycznie wykonywał ubezpieczony w okresie zatrudnienia w okresie
od 1973r. do 1998 r. nie zostały wymienione w w/w wykazach i nie są pracami w warunkach szczególnych, czy w
szczególnym charakterze, zatem ich wykonywanie nie uprawnia
do emerytury we wcześniejszym wieku. Stąd też nie ma podstaw do uznania, że w spornym okresie ubezpieczony stale i
w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę w szczególnych warunkach, uprawniającą do emerytury we wcześniejszym
wieku.
W związku z powyższym ubezpieczony nie spełnia wszystkich przesłanek prawa
do emerytury we wcześniejszym wieku wymienionych w art. 184 ustawy emerytalnej i nie przysługuje mu prawo do
emerytury we wcześniejszym wieku.
Apelację od tego wyroku wywiódł ubezpieczony zarzucając naruszenie prawa materialnego przez jego błędną
wykładnię oraz sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.
Wskazując na przytoczone zarzuty skarżący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i przyznania ubezpieczonemu
prawa do emerytury oraz zasądzenia zwrotu kosztów postępowania ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i
przekazania sprawy
do ponownego rozpoznania.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja nie jest zasadna.
Stosownie do art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonym urodzonym po
31.12.1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie
ustawy osiągnęli:
1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganych w przepisach
dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz
2) okres składkowy i nieskładkowy o którym mowa w art. 27,
Emerytura o której mowa w ust. 1 przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do Otwartego Funduszu
Emerytalnego.
Zasadniczy spór w niniejszej sprawie sprowadza się do kwestii, czy ubezpieczony posiada wymagany okres
zatrudnienia w szczególnych warunkach albowiem od spełnienia tego warunku, stosownie do brzmienia art. 32 ust.
4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS
w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego (…) zależne jest
nabycie emerytury po ukończeniu 60 roku życia.
Ubezpieczony twierdził, że legitymuje się takim stażem powołując się w tym względzie na wydane mu przez
pracodawcę świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 29.04.2015 r. oraz na zeznania
świadków i własne.
Tymczasem z ustaleń Sądu I instancji wynika, że pracodawca w/w świadectwo sporządził w oparciu o zakładowe
wykazy stanowisk pracy w warunkach szczególnych, zgodnie z którymi praca na stanowisku montera w wydziale
montażu głównego w Zakładzie nr (...) w T. do dnia 29.05.1995 r. była pracą w warunkach szczególnych, a po tej dacie
już nie. Podobnie, takimi wykazami nie została objęta praca na stanowisku robotnika transportowego - operatora
wózka w wydziale zabezpieczenia produkcji montażu w (...) Zakład Nr (...) w T. oraz praca na stanowisku montera w
Wydziale Montażu w (...) w B. (vide wyjaśnienie z dnia 21.09.2015 r. k. 12 a.s.).
Sąd I instancji nie dał wiary świadectwu pracy w warunkach szczególnych z dnia 29.04.2015 r., albowiem stwierdzone
w nim okoliczności co do faktycznie wykonywanej przez ubezpieczonego pracy pozostają w ewidentnej sprzeczności
z zeznaniami ubezpieczonego i świadków, którym Sąd dał wiarę.
W konsekwencji Sąd I instancji uznał, że postępowanie dowodowe wykazało,
że ubezpieczony nie legitymuje wymaganym 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych.
Sąd Apelacyjny podziela ustalenia Sądu I instancji i przyjmuje je za własne. Skarżący nie wykazał bowiem, że
wnioskowanie Sądu I instancji wykraczało poza schematy logiki formalnej albo dokonywane było wbrew zasadom
doświadczenia życiowego, czy nie uwzględniało nadto jednoznacznych związków przyczynowo-skutkowych, natomiast
skuteczność zarzutów procesowych apelacji zależna była właśnie od wykazania powyższego. W szczególności logiczne
i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego są wnioski wysnute przez Sąd I instancji na podstawie zestawienia
treści dokumentów znajdujących się w aktach osobowych i rentowych ubezpieczonego oraz zeznań świadków i
ubezpieczonego.
Z zeznań tych jednoznacznie wynika, że hamownia była w zakładzie w B.,
a w zakładzie w T. było tylko stanowisko rolek, na którym sprawdzało się funkcjonowanie wszystkich urządzeń w
samochodzie, w tym silnika. Wg świadka G. ubezpieczony na tym stanowisku pracował, ale świadek nie był w stanie
określić czasokresu. Z kolei świadek J. zeznał, że w okresie od 1980 r. do 1986 r. on pracował na stanowisku rolkowym
a ubezpieczony wówczas jedynie czasami pracował na tym stanowisku napraw, gdy nie woził silników wózkiem.
Nadto należy zauważyć, że zgodnie z wykazem A, dział III poz. 81 załącznika do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983
r. uprawniają do niższego wieku emerytalnego prace
w hamowniach przy próbach silników spalinowych.
Tymczasem, jak zostało ustalone, ubezpieczony w spornym okresie nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu
pracy takich prac.
Okoliczność, że zakładowy wykaz stanowisk pracy w warunkach szczególnych wymieniał także stanowisko montera
w wydziale montażu głównego tego nie zmienia.
Podobnie jak okoliczność, że w zarządzeniu nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985
r. w sprawie stanowisk, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego wymieniono dla poz. 81 (Prace w hamowniach
przy próbach silników spalinowych) stanowiska elektryka, hamownika, montera-mechanika silników spalinowych,
ślusarza-montera zaznaczając, że w odniesieniu do stanowisk elektryka, montera-mechanika silników spalinowych,
ślusarza-montera chodzi o prace
w hamowniach i montowniach, w których stale prowadzone są próby silników spalinowych.
Wszakże, jak wielokrotnie już wyjaśniano w judykaturze, wykonywanie pracy na stanowisku określonym w
zarządzeniu resortowym, której nie wymieniono w wykazach A
i B, stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), nie uprawnia do uzyskania emerytury na podstawie art. 32 ust. 1 w związku
z art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (vide
I UK 41/05, OSNP 2006/19-20/306).
W obecnym stanie prawnym bowiem zarządzenia resortowe zawierające uściślenia dokonane w innym okresie przez
właściwych ministrów, polegające na ustaleniu wykazów stanowisk, powołane w świadectwach wykonywania prac
w warunkach szczególnych zakwestionowanych przez organ rentowy nie mają wartości normatywnych, lecz jedynie
informacyjną.
„W państwie prawnym nie jest dopuszczalne zamieszczanie w rozporządzeniu jako akcie wykonawczym upoważnienia
do podejmowania określonych działań przez inny podmiot
i wyposażanie go w kompetencje wykonawcze. W świetle Konstytucji z 1997 roku rozporządzenie jako akt wykonawczy
oparty na ustawie nie może zawierać subdelegacji.
W konsekwencji, przedmiotem wykładni są wyłącznie przepisy ustawy i wydane na jej podstawie akty wykonawcze.
[...] W rezultacie zatem o spełnieniu przesłanki „praca
w szczególnych warunkach” przesądza wykonywanie pracy wymienionej w załącznikach A
i B do rozporządzenia z 7.11.1983 r., które stanowią integralną część rozporządzenia jako aktu wykonawczego,
niezależnie od tego, w jakim zakładzie praca taka była (lub jest) wykonywana.” (por. glosa do wyroku Sądu
Najwyższego z dnia 7 lipca 1999 r. III RN 25/99 T. Bińczyckiej-Majewskiej OSP 2002/4/48 t. 2).
W tej sytuacji uznać należało, że Sąd I instancji zasadnie stwierdził, że ubezpieczony na dzień 1.01.1999 r.
nie legitymował się wymaganym stażem pracy w warunkach szczególnych, a tym samym nie spełnił przesłanek
warunkujących prawo do emerytury
na podstawie art.184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Z tych względów Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako pozbawioną podstaw.
/-/ SSO del. A. Petri /-/ SSA J. Pietrzak /-/ SSA T. Szweda
Sędzia Przewodniczący Sędzia
ek