rękopisy chopina w jagiellońskiej bibliotece cyfrowej

RĘKOPISY CHOPINA
W JAGIELLOŃSKIEJ BIBLIOTECE CYFROWEJ
W
październiku 2010 roku Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa udostępniła swoim czytelnikom wybrane
rękopisy Fryderyka Chopina znajdujące
się w zbiorach BJ wraz z muzycznymi
wykonaniami tych utworów sławnego
kompozytora. Tym samym miłośnicy
muzyki klasycznej mają możliwość studiowania rękopisów Chopina, poznania
charakteru pisma kompozytora, a także
specyfiki jego pracy, przy jednoczesnym
słuchaniu muzyki mistrza wykonywanej
przez znakomitych pianistów. To włączenie się w obchody Roku Chopinowskiego, uświetniające 200. rocznicę urodzin
wielkiego kompozytora, było możliwe
dzięki współpracy z Narodowym Instytutem Fryderyka Chopina.
Po wybraniu kolekcji „Muzykalia”
z menu znajdującego się po lewej stronie strony głównej Jagiellońskiej Biblioteki Cyfrowej należy przejść do „Dzieł
Fryderyka Chopina”. Wyświetli się lista
ośmiu utworów tej kolekcji:
– Wariacje D-dur na temat pieśni
Moore’a na fortepian na cztery ręce
– Valse inedite [As-dur. op. 69 nr 1
na fortepian] par F. Chopin Copiée de
donée à Mademoiselle Stirling
– Valse [h-moll op. 69 nr 2 na fortepian]
– Nokturn f-moll op. 55 nr 1 na fortepian
– Mazurek cis-moll op. 50 nr 3 na
fortepian, dedykowany L. Szmitkowskiemu
– [Dwa mazurki:] Mazurek e-moll
op. 17 nr 2, Mazurek As-dur op. 7 nr 4
– Scherzo [E-dur] pour le piano, [...]
oev. 54
– Barcarolle [Fis-dur] pour le piano,
[...] op. 60.
Następny krok to wybranie jednego
z opublikowanych obiektów, wejście
do jego karty, co umożliwia już wysłuchanie wykonania (wersja dźwiękowa
utworu) z jednoczesnym przeglądaniem
kart zabytku.
20
ALMA MATER nr 130–131
Wersja testowa portalu Jagiellońskiej Biblioteki Cyfrowej jest dostępna
ze strony domowej Biblioteki Jagiellońskiej: www.bj.uj.edu.pl, albo pod adresem: http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/dlibra
RĘKOPISY FRYDERYKA CHOPINA
W JAGIELLOŃSKIEJ BIBLIOTECE CYFROWEJ
• Spośród rękopisów Chopina znajdujących się w Bibliotece Jagiellońskiej
cztery pochodzą z kolekcji francuskiego
lekarza, znanego chopinologa Edouarda
Ganche’a (1880–1945). Kolekcja została zakupiona w roku 1942 przez Gustava Abba, ówczesnego niemieckiego
dyrektora tzw. Staatsbibliothek Krakau.
Obiekty te weszły do zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej w czasie drugiej wojny
światowej.
• Przechowywany w BJ autograf
edycyjny Scherza E-dur op. 54 sporządzony został dla niemieckiego wydawcy dzieł Chopina, Breitkopfa & Härtla.
Utwór komponowany był w Nohant
w latach 1842–1843. Zawiera dedykację
dla uczennicy kompozytora Jeanne de
Caraman (Muz. Rkp. 2203).
• Barkarola Fis-dur op. 60 jest jednym
z ostatnich dzieł kompozytora opublikowanych za jego życia. Utwór ukończony
został w 1846 roku w Nohant. Autograf
edycyjny przechowywany w BJ zawiera
dedykację dla baronowej Stockhausen
i został sporządzony dla paryskiej firmy
wydawniczej Louisa Brandusa (Muz.
Rkp. 2204).
• Rękopis Nokturnu f-moll op. 55 nr
1 pochodzi z roku 1844. Jest to odpis
nieustalonego kopisty zawierający dopiski naniesione ręką kompozytora, między innymi dedykację dla jego uczennicy Jane Wilheminy Stirling (Muz. Rkp.
2205).
• Walc As-dur op. 69 nr 1 został skomponowany w 1835 roku. Rękopis przechowywany w BJ jest kopią sporządzoną
przez Auguste’a Franchomme’a, wiolon-
czelistę i przyjaciela Chopina, dla Jane
Wilheminy Stirling już po śmierci kompozytora w 1850 roku (Muz. Rkp. 2206).
• Pozostałe rękopisy, które opublikowano w Jagiellońskiej Bibliotece Cyfrowej, nie pochodzą z kolekcji Ganche’a.
Są to równie interesujące obiekty:
• Rękopis sztambuchowy Walca
h-moll op. 69 nr 1 z roku 1829 został
podarowany Bibliotece Jagiellońskiej
w 1881 przez Oskara Kolberga. Mimo
iż notatka ofiarodawcy sugeruje, że rękopis jest autografem, ze względu na
pismo odbiegające od cech charakterystycznych pisma Chopina z tego okresu
uważa się go zazwyczaj za odpis (Muz.
Rkp. 2201).
• Autograf skomponowanego w 1842
roku w Nohant Mazurka cis-moll op. 50
nr 3 został prawdopodobnie podarowany przez kompozytora jego uczennicy
Zofii Rosengard. Trafił do BJ w 1925
roku wraz ze zbiorem pamiątek po jej
mężu, Bohdanie Zaleskim (Muz. Rkp.
2202).
• Autograf mazurków As-dur op.
7 nr 4 oraz e-moll op. 17 nr 2 został
zakupiony przez BJ w 1962 roku od
Matyldy z Jaroszyńskich i Aleksandra
Gradowskich. Oba utwory zapisane są
na dwóch stronach tej samej karty. Autorstwo Chopina stwierdza, umieszczona na marginesie, uwaga wpisana ręką
wcześniejszego posiadacza rękopisu,
Teofila Kwiatkowskiego: „F. Chopina
– T. Kwiatkowski” (Muz. Rkp. 2207).
• Wariacje D-dur na cztery ręce na
temat popularnej pieśni do słów irlandzkiego poety Thomasa Moore’a Oh come
to me when day-light sets zostały skomponowane przez Chopina prawdopodobnie na początku 1826 roku. Rękopis,
uważany najczęściej za odpis, został
zakupiony przez BJ w 1964 (Muz. Rkp.
2208).
Opracowanie: Zespół Oddziału Zbiorów
Muzycznych BJ oraz Zespół ds. Projektów BJ
Barcarolle Fis-dur op. 60, 1845–1846, autograf edycyjny dostępny na portalu Jagiellońskiej Biblioteki Cyfrowej
Autografy [Dwóch mazurków:] Mazurka As-dur op. 7 nr 4 i e-moll op. 17 nr 2 dostępne na portalu Jagiellońskiej Biblioteki Cyfrowej
Tworzenie Jagiellońskiej Biblioteki Cyfrowej jest możliwe dzięki środkom z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, otrzymanym w konkursach polskich programów operacyjnych: PO Infrastruktura i Środowisko oraz Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdan Zdrojewski przyznał dofinansowanie projektu JBC w wysokości 5,136
mln złotych w ramach Działania 11.1. „Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym” Priorytetu XI
„Kultura i Dziedzictwo Kulturowe” PO IiŚ (całkowita wartość projektu to 6,042 mln zł). Fundusze na realizację projektu „Bezpieczne
i kompleksowe udostępnianie zasobów cyfrowych Uniwersytetu Jagiellońskiego w sieci internet. Etap I” w wysokości 2,129 mln złotych
(całkowita wartość projektu to 2,839 mln zł) przyznał Zarząd Województwa Małopolskiego. Oba projekty są już realizowane.